policia banka botËrore koha · europa po kthehet djathtas e pËrditshme informative koha shkup, 20...

Europa po kthehet djathtas

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 20 shtator - Nuk kanë mbetur më shumëse 10 ditë nga data e zhvillimit të referendumitdhe Komisioni Shtetëror Zgjedhor nuk ka asnjëinformacion se nga ku do të shpërndajë fletëte votimit dhe fletushkat e tjera shoqëruese tekKëshillat zgjedhorë lokalë. Edhe pse Klubi i de-putetëve është një prej destinacioneve tëmundshme, nga Qeveria nuk kanë dhënë asnjëlajmërim lidhur me këtë çështje. Madje, sipas

KSHZ-së, është hera e tretë që të enjten ata idrejtohen me kërkesë Qeverisë që të mundë-sojë tërheqjen e materialeve zgjedhore ngaKlubi i deputetëve. Për momentin, nga ky insti-tucion pohojnë se kanë edhe një opsion tjetërqë fletët e votimit dhe materialet e tjera tëtërhiqen nga zyrat e KSHZ. “Do të ishte më mirëqë shpërndarja të bëhej nga Klubi i deputetë-ve pasi atje ka më shumë...

S’ka dilema për censusin, por për fletët e votimit

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Manipulimimediatik, cilatjanë njohuritëshkollore?

Koncepti për shkollën si “maga-zinë e dijës” sot gjithkund nëbotë po braktiset dhe në vend tëkësaj po promovohen forma tëreja të mësim-nxënies, duke ebërë më funksionale lidhjen nëmes të dijeve skolastike dhepraktikës. Nevoja e...

130c |290c

“Gjuha ashttapia e vendit”

Armë zyrtarepër qëllime

private!

Policia BANKABOTËRORE

� Fq.5

� Fq.9

Maqedonia e para me vdekjen e fëmijëve!�

Interesimi i atyre që veprojnë dhe jetojnë jashtë vendit ka qenë shumë i vogël për t’u regjistruar sivotues, ndërsa pritjet janë të vogla që mërgimtarët të vijnë ditën e votimit në referendum

THIRRJET PËR REFERENDUMIN PËRQENDROHEN BRENDA VENDIT

Fq.17

Fq.3

Fq.4

Fq.15

Fq.2

Viti XII • Numri 3465 • e premte, 21 shtator 2018

EDITORIAL

GLOBI

Italia e cigareve kon-trabandë Fq.12

SPECIALE

DOSSIER

Pritje të vogla ngadiaspora

� Fq.14

Për nëntëmuaj, 10plaçkitjeme maska

Të bashkuardrejt krizës

Fq.7

2 AKTUALEKoha, e premte, 21 shtator 2018

2

“Kronika e Janinës” është kronikë anonime eshkruar në fillim të shek.XV. Përshkruanngjarjet politike-ushtarake që u zhvilluan nëEpir, Akarnani dhe në Etoli në gjysmën e dytëtë shek.XIV. Një vend me rëndësi zënë midistyre njoftimet mbi shtrirjen dhe veprimtarinëe shqiptarëve në këto treva gjatë 30-40 vitevetë fundit të shek.XIV. Të tilla janë të dhënat

për betejën e Akelout midis shqiptarëve ebizantinëve (1358), mbi krijimin e despotatitshqiptar të Artës dhe konfliktet e shqiptarëvetë udhëhequr nga Gjin Bue Shpata medespotin serb të Janinës Th. Preluboviç dhepasardhësin e tij Isau Buondelmonte dhe mënë fund mbi luftërat e para të shqiptarëve meosmanët në këtë trevë.

TRUMPPROPOZONNDËRTIMIN E NJËMURI NË SAHARAPresidenti amerikan DonaldTrump ka sugjeruar ndërtimin enjë muri përgjatë Saharës për tëtrajtuar krizën e emigrantëve nëEvropë, ka pohuar ministri ijashtëm spanjoll. Josep Borrell tha se Presidenti iSHBA kishte insistuar qëpengesa që ka premtuar tëndërtojë përgjatë kufirit midisAmerikës dhe Meksikës, tëfunksiononte edhe për Evropën. Spanja është bërë një pikë kyçepër hyrjen masive tëemigrantëve që vijnë nga AfrikaVeriore. Shumë nga refugjatëtjanë nga vendet sub-Sahariane.Ish-Presidenti i ParlamentitEvropian nuk zbuloi se kur ishtebërë propozimi radikal ngaTrump. Por burimet diplomatikesugjeruan se propozimi ishtebërë në qershor, kur ai fluturoinë Shtetet e Bashkuara, udhëtimqë përkoi me vizitën në Shtëpinëe Bardhë të mbretit dhembretëreshës spanjolle.

(The Telegraph, 20 shtator)

BE SYNONLUFTIMIN ETRAFIKIMIT TËMIGRANTËVELiderët e Bashkimit Evropiankanë bërë thirrje për bisedimemë intensive me Egjiptin dheshtetet tjera të Afrikës Veriore,ashtu që të marrin hapa tjerëkundër migrimit ilegal nëEvropë, sidomos duke luftuar ataqë i trafikojnë emigrantët.Kancelari i Austrisë, SebastianKurz ka thënë se liderët kanëpërkrahur këtë ide në qytetin eAustrisë, Salsburg, duke thënë setë paktën Egjipti, “është igatshëm për të shtuar bisedimetme Bashkimin Evropian”. “Unë mendoj se ky do të jetë hapi rëndësishëm në luftimin emigrimit ilegal, mirëpo përveçtjerash edhe për t’u përballur mebiznesin e trafikimit”, ka thënëKurz para gazetarëve. Ministria eJashtme e Egjiptit ka konfimuartë enjten se ka propozuarmbajtjen e një samiti tëpërbashkët me liderët e BE-sëdhe ata të vendeve arabe, për tëdiskutuar një varg çështjesh,duke përfshirë migrimin. Sipas burimeve të BE-së, samitimund të mbahet në muajinshkurt.

(REL, 20 shtator)

MEDIACitate

NËS

E N

UK

E

KEN

I D

ITU

R...

Koncepti për shkollën si “magazinë e dijës” sot gjithkund në botë po brak-tiset dhe në vend të kësaj po promovohen forma të reja të mësim-nxë-nies, duke e bërë më funksionale lidhjen në mes të dijeve skolastike dhepraktikës. Nevoja e përfshirjes së Edukimit mediatik, si lëndë e obli-gueshme në kuadër të planprogrameve të reja mësimore, nuk do tëduhej të ishte vetëm një projekt ligjor, ende i munguar, por edhe domo-sdoshmëri që nxënësit e sotëm, të cilët nesër do të jenë qytetarë tëdenjë me obligime e përgjegjësi shoqërore, të arrijnë të identifikojnë ma-nipulimin mediatik dhe në mënyrë autonome të ndërtojnë qëndrime epikëpamje pa qenë të ndikuar domosdoshmërisht nga mediat.

Një Ligj që do të rregullonte sferën e përdorimit të mediave, do të ishtemë se i nevojshëm edhe për faktin se shoqëritë e zhvilluara nuk ua lënëindividëve që në mënyrë pavarur dhe josistematike të merren me për-vetësimin dhe avancimin e shkathtësive për të analizuar efekteve që kanëmediat në jetën tonë të përditshme. Ky, mbi të gjitha është obligim in-stitucional e kompetent që rregullon në mënyrë të drejt e profesionaletë kontestit shoqëror, teknologjik, argëtues, informues të mediave nëjetën e njeriut, sidomos të moshave më të reja.

Sfidat që po vijnë si rezultat i përparimit teknologjik, nuk kanë lënë paprekur edhe arsimin, kurse më të goditurit ndaj këtyre sfidave janënxënësit. Interneti sot është bërë vegla e kudondodhur dhe tundimi qëprodhon ai është i papërballueshëm, nëse nuk krijohen paraprakishtmekanizma që do ta zbutnin shkallën e ndikimit pa kriter të nusuproduk-teve që nxjerr interneti (rrjetet sociale, reklamat, blogjet etj.)

Sikundër dihet, Edukimi mediatik nxit dhe zhvillon disa shkathtësi :teknike (aftëson qasjen ndaj mediave), kritike ( të kuptuarit e përm-bajtjeve mediatike, të aftësuarit e interpretimit të tyre dhe vlerësimin kri-tik) dhe praktike (aftësia e të kuptuarit të porosive mediatike).

Ndërkaq, objekt shqyrtimi i edukimit mediatik do të ishin: përmbajtjete dëmshme mediatike (dhuna, reklamat, pornografia), ndikimi i media-ve dhe përmbajtjet e dëmshme, rregullimi dhe vetërregullimi (konven-tat, kornizat ligjore dhe kodet etike gazetareske dhe reklamuesit), pastajteknologjitë e reja dhe roli i tyre shoqëror, industrializimi i informacio-nit, kultura dhe argëtimi, komunikimi interaktiv, zhanret e reja media-tike, siç është blogu etj. Edukimi mediatik ishte definuar si nocion dhesi përmbajtje qysh në Konferencën ndërkombëtare (National LeadreshipConference on Media Literacy, 1992) që nënkuptonte “aftësinë e qasjes,analizës, vlerësimit dhe transmetimit të porosive përmes mediave).Nëse i bëjmë një interpretim të lirë fushëveprimit që do të kapte Eduki-mi mediatik, të pashmangshme do të ishin temat që kanë të bëjnë mepërvetësimin e shkathtësive kreative dhe kritike, gjegjësisht dijeve qëndihmojnë lidhshmërinë e ideve komplekse, si dhe identifikimi i dilema-ve që janë në themelet e lirive njerëzore e intelektuale. Ky përkufizim mbiedukimin mediatik nuk lë mangut edhe komponentën mjaft të rëndë-sishme që kanë mediat si burim informacioni e argëtimi, për të cilatduhet patur njohuri e shkathtësi.

UNESCO, madje, qysh në vitet shtatëdhjetë të shekullit të kaluar kishteinicuar idenë e edukimit mediatik. Duke e bazuar idenë në rëndësinë qëkanë mediat në jetën e individit dhe të familjes, ishte kërkuar që në ni-vele ndërkombëtare të mblidhen studiues për të shqyrtuar mundësinëe përfshirjes së edukimit mediatik në sistemin arsimor në të gjitha sh-tetet e zhvilluara dhe më pak të zhvilluara. Për rrjedhojë, ishte nënshk-ruar edhe Deklarata mbi edukimin mediatik (Declaration of Media Edu-cation) në vitin 1982, ndonëse që nga nënshkrimi i kësaj Deklarate e derimë sot koncepti mbi edukimin mediatik deri-diku ka ndryshuar, varësi-sht prej sfidave dhe konteksteve nëpër të cilat kalojnë shoqëritë. Maqe-donia, gjithsesi, nuk është imune ndaj këtyre sfidave, kurse Ligji përedukimin mediatik do të ishte mjet parandalues i devijimeve që prodhonxhungla e pakrasitur e internetit dhe mediave të reja.

EDITORIAL |||||||||||||||||||||||||||

Emin AZEMI

ÇFARË ËSHTË “KRONIKA E JANINËS”?

"TËRMETE" TË FUQISHME NË BOTËNORTHODOKSE!“Pas insistimit të Patrikanës së Ukrainës që tëndahet nga Kisha Orthodokse Ruse, në botënorthodokse ka zënë fill edhe një ndarje e reqë do të jetë shumë e dhimbshme përorthodoksët. Patrikana e Ukrainës në prill tëkëtij viti i ka shkruar letër Patrikanes sëStambollit, dhe ka kërkuar nga ajo ndihmëdhe mbështetje për tu ndarë nga KishaOrthodokse Ruse. Sipas rregullave të botësorthodokse, për tu ndarë një Patrikane ngaKisha Orthdokse, asaj i nevojitet ndihma egjysmës së botës orthodokse. Siç dihet, nëbotë llogaritet se jetojnë diku afër 260 milionorthodoks. Ajo që jo të gjithë e dinë ështëfakti se rregullimi "administrativ" i botësorthodokse nuk është sikur i botës katolikeqë ka qendrën në Vatikan, apo si bota islameqë dikur kishte halifatin. Zona të ndryshmegjeografike kanë kishat dhe patrikanetthuajse të pavarura, por që, disa nga ato janëmë të njohura se të tjerat, pikërisht për shkaktë rolit të tyre në historine e krishterimit. Patrikana e Stambollit që është ekumenike,është më e njohura në botë. Andaj, shumënjerëz mendojnë se Stambolli është qendra ebotës orthodokse dhe se Patrikana eKonstantinopojës është "halifati" orthodoks ibotës. E kjo nuk është e vërtete. Ç'është e vërteta, gjysma e orthodoksëve qëjetojnë në botë sot jetojnë në Rusi. PasonUkraina, Bellorusia, vendet Ballkanike dhe tëtjerët të shpërndarë nëpër botë. Pas rënies sëBizantit dhe pasi Moska shpallë veten përRoma e III-të, natyrisht, meqë një numër imadh i orthodoksëve jetojnë në Rusi dhe seajo përgjatë historisë kishte luajtur një rolrelativisht determinues në arenënndërkombëtare, bënë që Rusia të njihet si tëishte kryeqendra e botës krishtereorthodokse. Edhe pse në fakt pati refleksionetë këtilla, Kisha Orthodokse Ruse (Patrikanae Moskës) rradhitet vetëm në pozitën e pestënëpër lutjet (duatë) zyrtare të ritualeveorthodokse. E para që përmendet në ato lutjeështë Patrikana e Stambollit, e dyta ështëPatriakana e Aleksandrisë në Egjipt, e tretaPatrikana e Antakisë në Turqi dhe e katërtaështë Patrikana Orthodokse në Kudsi Sherif(Jerusalem). Nga ana tjetër, kishatorthodokse që janë në Kosovë, edhe pse atojanë të Kosovës dhe u përkasin para sëgjithash shqiptarëve, e jo serbëve, për shkaktë politikave shoveniste serbe mbi shqiptarëte sidomos për shkak të injorancës dhenaivitetit politik të klasës politike shqiptare,ato kisha i ka marrë nën kontroll dhe imenaxhon edhe fetarisht Kisha OrthodoksePravosllave Serbe.Ndër detyrat me rëndësi që do të duhej t'ikryente shkenca e historisë shqiptare, ështëtë gjejë materiale arkivore të nevojshmerreth ndërtimit dhe historisë së atyre kishavedhe një ditë, kur është e mundur të bisedohetme insistim dhe me interes për shqiptarët,ato materiale tua qet mbi tavolinë klasëspolitike shqiptare. Sidomos asaj nëKosovë...!”, ka shkruar në profilin e tij ëFacebook, prof. Mustafa Bajrami.

Manipulimi mediatik,cilat janë njohuritëshkollore?

Thaçi takoiThaçin dheVeselinPrishtinë, 20 shtator - Presidentii Kosovës, Hashim Thaçi, dje nëPrishtinë e priti në takim punekryetarin e Partisë DemokratikeShqiptare, Menduh Thaçi. Nëtakim, siç njofton Shërbimi përInformim i PDSH-së, u biseduapër situatën aktuale politike nërajon, për integrimet euroatlan-tike, si dhe për referendumin nëMaqedoni. Bashkëbiseduesit,shtohet më tej, u pajtuan se sh-qiptarët, kudo që janë, duhet tëjenë të bashkuar dhe të përku-shtuar për çdo zgjidhje nëkuadër të vlerave perëndimore."Përkrahja për referendumin nëMaqedoni dhe për dialogunndërmjet Kosovës e Serbisëështë një përcaktim i qartë përtë ardhmen evropiane të shqip-tarëve dhe gjithë popujve tërajonit tonë", thuhet në kumte-së. Thaçi gjatë vizitës zyrtare nëPrishtinë zhvilloi takim edheme kryetarin e Kuvendit të Ko-sovës, Kadri Veseli, me ç'rast ubisedua për integrimet euroa-tlantike të rajonit, si dhe për re-ferendumin në Maqedoni. Ba-shkëbiseduesit, thuhet nëkumtesën e PDSH-së, gjatëtakimit vlerësuan se dalja ma-sive në referendum dhe votaPËR do të mundësonte integri-min e Maqedonisë në NATOdhe BE, ku edhe shqiptarët dotë bashkoheshin në sistemin evlerave perëndimore, si dhe dotë sillte stabilitet, paqe, zhvillimekonomik dhe forcim të de-mokracisë.

Evis HALILI

Shkup, 20 shtator - Nuk kanë mbeturmë shumë se 10 ditë nga data e zh-villimit të referendumit dhe Komi-sioni Shtetëror Zgjedhor nuk kaasnjë informacion se nga ku do tëshpërndajë fletët e votimit dhe fle-tushkat e tjera shoqëruese tek Kë-shillat zgjedhorë lokalë. Edhe pseKlubi i deputetëve është një prej de-stinacioneve të mundshme, ngaQeveria nuk kanë dhënë asnjëlajmërim lidhur me këtë çështje.Madje, sipas KSHZ-së, është hera etretë që të enjten ata i drejtohenme kërkesë Qeverisë që të mundë-

sojë tërheqjen e materialevezgjedhore nga Klubi i deputetëve.Për momentin, nga ky institucionpohojnë se kanë edhe një opsiontjetër që fletët e votimit dhe mate-rialet e tjera të tërhiqen nga zyrat eKSHZ.

“Do të ishte më mirë që shpërn-darja të bëhej nga Klubi i deputetë-ve pasi atje ka më shumë hapësirë,aksesi është më i mirë dhe vetë pro-cesi do të funksiononte me mëshumë lehtësi. Duke u nisur ngazgjedhjet e fundit ku ky ambientishte shumë funksional kemikërkuar nga Qeveria që sërish tëbëjë të njëjtën zgjedhje”, thonë ngaKSHZ. Zgjedhja e vendit është njëprej problemeve të vetme që ka përmomentin KSHZ, pasi sipas tyrefaza përgatitore po zhvillohet nor-malisht. Nga KSHZ kanë bërë poashtu me dije edhe dy kushtet e do-mosdoshme që duhet të plotë-

sohen për të pasur referendum tësuksesshëm. Që gjysma e votuesvetë regjistruar plus (prej 1.806.336votuesve të regjistruar të dalin903.169 votues) një të dalë në vo-tim dhe gjysma e votuesve plus një(451.585 votues) të votojnë “për”. Atakanë sqaruar se kushtet të cilatduhet të plotësohen janë të ndrysh-me, në rastet kur referendumi ështëobligues dhe se për çfarë nënshk-ruhet. Kur bëhet fjalë për referen-dum të domosdoshëm dhe jo kon-sultativ nevojitet shumicë absolute,50 për qind plus 1 nga votuesitduhet të jenë “për”.

Një referendum i tillë pritet tëjetë ai që mund të organizohet paspërfundimit të negociatave për anë-tarësimin në Bashkimin Evropiandhe ku qytetarët do të duhet të vo-tojnë në një referendum të domo-sdoshëm. Dilemën lidhur me cen-susin që duhet të plotësohet që

referendumi të jetë i suksesshëm ehapën gjykatësit e Kushtetueses,një pjesë e të cilëve ishin të mendi-mit se për referendum të sukses-shëm nevojitet shumicë absolute,ndërsa të tjerët ishin në një linjë meKSHZ. Kjo e fundit pret që në tëardhmen të harmonizohen Ligji përreferendumin dhe Kodin Zgjedhor.Një prej risive që paralajmërohetpër referendumin është se informi-mi nga ky institucion lidhur me për-qindjen e daljes së votuesve do tëbëhet gjashtë herë në ditë dhe jotre herë si në zgjedhjet e mëparsh-me, ndërsa heshtja zgjedhore fil-lon 48 orë përpara referendumit,pra më 27 shtator. Ndërsa sa i takonankesave, qytetarët mund t’i drej-tohen linjës telefonike pa pagesë(0800 555 44 ) që ka një kapacitetpër pranimin e dhjetë ankesavenjëkohësisht, e të cilat KSHZ do t’ipublikojë në faqen zyrtare.

Shkup, 20 shtator - Dëshirojmëta ndërtojmë Evropën së bashkume ju. Jam e bindur se referendu-mi do të jetë i suksesshëm dhe senë fund do të ecni në rrugën edrejtë, deklaroi ministrja gjerma-

ne e Mbrojtjes, Ursula fon der Lainnë konferencën e djeshme të për-bashkët në Ministrinë e Mbrojtjessë Maqedonisë me homologen esaj të Maqedonisë, RadmillaShekerinska. "Ju pret referendum.E di se ai lidhet me emrin e shtetittuaj, identitetin dhe historinë tuaj,por megjithatë këtë referendum eshoh si shans të madh. Besoj se qy-tetarët e vendit tuaj do të marrinpjesë në mënyrë aktive. Nga për-voja jonë lidhur me bashkimin eGjermanisë mund të them se

shanset e tilla janë unike dhe seduhet shfrytëzuar. Edhe kur flaspër shfrytëzimin e shansit dua tëthem se flas për Evropën e ba-shkuar, se dëshirojmë së bashkutë vazhdojmë ta ndërtojmëEvropën me ju", tha ministrja Fonder Lain. Sipas ministres gjermanetë Mbrojtjes, kur bëhet fjalë përbashkëpunimin bilateral, dëshironsë bashku të hapërojmë në rrugëndrejt anëtarësimit në NATO. "Do tëvazhdojmë të bashkëpunojmë nënivel bilateral lidhur me stërvitjet

e përbashkëta të cilat mund të zba-tohen në bashkëpunim midis dyshteteve. Ofrojmë mundësi përthellimin e bashkëpunimit nësferën e trajnimit të kualifikimit tëmëtejmë, por nënkuptohet edhenë planin material. Kur flasim përNATO-n mund të them se mendi-met tona janë shumë të ngjashmedhe shumë të afërta por e kamndjesinë sikur ju të jeni pjesë eNATO-s. Tani bëhet fjalë praktiki-sht për një kalim, ndërsa ai është tëbëheni anëtare e NATO-s. Jam e

bindur se referendumi do të jetë isuksesshëm, se gjithçka do të jetësiç duhet dhe se në fund do të ecninëpër rrugën e drejtë", tha mini-strja gjermane e Mbrojtjes, Fon derLain. Ministrja Shekerinska dukeiu përgjigjur pyetjes së gazetarëvese çfarë nëse referendumi nuk kasukses dhe nëse Maqedonia do tëmbetet para dyerve të NATO-s, sh-prehu bindjen se referendumi dotë jetë i suksesshëm dhe se vendido të përgatitet për bisedat inkua-druese me NATO-n.

FON DER LAIN ME POROSI NGA SHKUPI

E keni shansin unik, shfrytëzojeni

Shkup, 20 shtator - Jam i sigurt sedo të ketë shumicë në Parlamen-tin grek që do të votojë për Marrë-veshjen e Prespës, deklaroinënkryetari i Parlamentit Evro-pian dhe shef i eurogrupit të Sy-rizës, Dimitris Papadimuilis, në

konferencën për shtyp pas përfun-dimit të Komitetit të përzier parla-mentar MK-BE në Parlamentin eMaqedonisë. "Nuk kam kurrfarëdyshimesh, jam i sigurt, nëse shte-ti juaj e ratifikon Marrëveshjen ePrespës dhe për atë i bën të gjitha

ndryshimet e nevojshme kushte-tuese siç u dakorduam, atëherëParlamenti grek do ta ratifikojëmarrëveshjen", tha Papadimuilis.Ai potencoi se pret që Marrëve-shja e Prespës të ratifikohet ngaana e Parlamentit grek në mars të

vitit të ardhshëm. Komiteti i për-zier parlamentar MK-BE e mbajtimbledhjen e tij të 15-të nën krye-sim të përbashkët të Alojz Peterle,eurodeputet nga Sllovenia dheGoran Milevski, deputet dhe krye-tar i LDP-së.

Papadimuilis i sigurt se Parlamenti grek e ratifikon Marrëveshjen

QEVERIA NË DILEMË 10 DITË PËRPARA REFERENDUMIT

KSHZ s’ka dilema për censusin,por për fletët e votimit Zgjedhja e vendit ështënjë prej problemeve tëvetme që ka përmomentin KSHZ, pasisipas tyre, fazapërgatitore po zhvillohetnormalisht. Nga KSHZkanë bërë po ashtu medije edhe dy kushtet edomosdoshme që duhettë plotësohen për tëpasur referendum tësuksesshëm: gjysma evotuesve të regjistruarplus një të dalë në votimdhe gjysma e votuesveplus një të votojnë “për”

Koha

3AKTUALEKoha, e premte, 21 shtator 2018

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||


Fatos RUSHITI

Shkup, 20 shtator - Atmosfera poli-tike këto ditë është e ngarkuar mevizita të shumta jo vetëm të diplo-matëve të nivelit më të lartë, siç ish-te sekretari amerikan i mbrojtjesMatis, por edhe diplomatë të nive-lit më të ulëta. Formalisht vizita ekëtyre të fundit tyre arsyetohet për-mes debateve në Konferenca tëndryshme dhe tryezave të rrumbul-lakëta, por se qëllimi është përga-titja e operative për suksesin refe-rendumit. Kjo, pasi tashmë hapurflitet për tendencat e Rusisë për tëndikuar në mos suksesin referen-dumit, nga diplomatë të lartë tëSHBA dhe nga vetë Sekretari ipërgjithshëm i NATO-s, Jens Stol-tenberg. Pikërisht frika nga Rusiaditëve të fundit ka zhvendosur de-batin mbi referendumit nga brendavendit në arenën ndërkombëtare.Jo rastësisht, në prag të referendu-mit kryeministri Zoran Zaev ështëftuar për vizitë zyrtare në SHBA ngazëvendëspresidenti amerikan MajkPens. Nga ana tjetër, referenduminë Maqedoni është në fokus të me-diave me prestigjioze ndërkombë-tare, kjo për shkak të interesavegjeostrategjike të vendeve më tëzhvilluara perëndimore nga njëraanë dhe Rusisë nga ana tjetër. Kurkësaj i shtojmë edhe bojkotin e he-shtur nga strukturat partiake tëVMRO-së, si dhe numrin e madh tëqytetarëve jashtë vendit, ekzistonfrikë reale për arritjen ose jo të cen-susit elektoral prej 50 + 1 %.

VOTA PRO E GARANTUARBile, interesimi i atyre që ve-

projnë dhe jetojnë jashtë vendit kaqenë shumë i vogël për t’u regji-struar si votues, ndërsa pritjet janëtë vogla që mërgimtarët të vijnëditën e votimit në referendum. Porse për dallim nga zgjedhjet lokaledhe parlamentare, kësaj radhe nukka shenja se mërgimtarët sidomosato shqiptare do të vijnë në masë tëkonsiderueshme për të votuar nëreferendum. Që të ketë sukses refe-rendumi, duhet që përveç se të da-lin në votim mbi 50+1 %, duhet qëgjysma e tyre të votojnë pro. Apollogaritur ne numra, Lista zgjedho-re ka 1.806.336, qytetarë me të

drejtë vote, censusi arrihet me903.169 votues, dhe që të jetë i suk-sesshëm - duhet të votojnë pro451.585 qytetarë. Kur jemi tek vizitate funksionarëve të BE-së dhe vende-ve tjera, së fundmi në Maqedonikanë ardhur disa nga eurodeputetëmë me zë të Parlamentit Evropiantë njohur për lobimin pro Maqedo-nisë dhe kontribues të mëhershëmnë lidhjen e Marrëveshjen e Përzhi-nos si Eduard Kukan , Knut Franke-shtejn, Ivo Vajgël, Eduard Peterle,dhe të tjerë. Është gjetur koha gjatëfushatës për referendumit për tëmbajtur takimin 15 në kuadër të Ko-mitetit të përzier parlamentar, Re-publika e Maqedonisë dhe Bashki-mi Evropian. Në hapjen e seancës sëparë, eurodeputetët të cilët u adre-suan para pjesëmarrësve në këtëtakim përshëndetën progresin eMaqedonisë në rrugën e saj drejtNATO-s dhe BE-së, në veçantimarrëveshjen e arritur me Bullga-rinë dhe Greqinë, të cilat i vlerësuansi hapa të rëndësishme drejt qëlli-meve strategjike të vendit. Eurode-

puteti dhe bashkëkryesuesi i KPP-Maqedoni dhe BE-së, Alojz Peterle,në hapjen e seancës bëri të ditur sesot në Shkup ka takuar palët e po-zitës dhe opozitës, të cilët siç tha ai,kanë ndarë ambicie të njëjta përanëtarësimin e vendit në NATO dheBE. “Këto ditë, ju patë shumë vizi-torë këtu dhe ne nuk i konsiderojmëato si presion, por pak a shumë sishenjë vëmendjeje dhe pritje përlëvizjen e vendit. Ne do të ndjekimatë që qytetarët do të vendosin. Kjoështë një pozitë demokratike dhevaret nga qytetarët nëse do të sh-frytëzojnë mundësinë ose do të pre-sin për një tjetër”, tha Peterle, dukeiu referuar referendumit të 30 shta-torit që do të mbahet në Maqedoni.

VMRO-DPMNE ZBUTQËNDRIMET

“Nëse referendumi do të jetë isuksesshëm dhe shumica do të vo-tojnë në drejtim për përkrahje tëreferendumit, situata mbetet eqartë dhe VMRO-DPMNE- do ta re-spektojë këtë”, kështu deklaroi lide-

ri partisë opozitare, Hristian Micko-ski në debatin Click Plus të Televi-zionit 21, i pyetur nëse referendu-mi kalon me sukses, a do t’ju thuashdeputetëve t’i përkrahin ndryshi-met kushtetuese për të cilat nevoji-tet dy e treta e shumicës në Kuvend.Në lidhje me qëndrimin e tij për re-ferendumin, ai e përsëriti qëndri-min partiak se secili duhet të vendo-së sipas bindjeve personale, dukeshtuar se VMRO-DPMNE është përintegrim në Bashkimin Evropian(BE), por është kundër Marrëve-shjes për emrin me Greqinë. Përveçanëtarëve të Kryesisë partiake qëkanë thënë se nuk do të dalin në re-ferendum, së fundmi kanë dalë zëratë theksuar për të dalë në referen-dum. Kostandin Bogdanov, anëtarëi Komitetit Ekzekutiv i VMRO-DPM-NE-së, në intervistë për “Faktor”thotë se do të votojë në referen-dum.

“Unë që në takimin e KomitetitEkzekutiv e kam deklaruar qëndri-min tim se partia duhet që t’i ftojëanëtarët masivisht të votojnë në re-

ferendum dhe të votojnë në pajtue-shmëri me bindjen e tyre ‘për’ ose‘kundër’ Marrëveshjes. Unë perso-nalisht do të dal të votoj”, thotë Bog-danov. Sipas tij, duhet që ta kemiparasysh rëndësinë historike të kë-tij referendumi, dhe padyshim sehap perspektivë të re për të gjithëne që jetojmë këtu. “Ngelen edhedhjetëra ditë, porositë e miqve tanëdhe partive simotër i dëgjuam. Idëgjuam edhe argumentet kundërMarrëveshjes. Për fat të keq, endedikush nuk ka arritur që të ofrojëalternativë serioze dhe reale përvetë Marrëveshje, por as që ka arri-tur që të ofrojë alternativë përkatë-se të anëtarësim në BE dhe NATO.Nëse ngelet kështu edhe në pe-riudhën në vijim, thjeshtë nuk do tëketë opsion përveç që të përkrahetMarrëveshje me të gjitha koncesio-net e bëra nga ana e Maqedonisë”,thotë ai. Ndryshe deri më tanidhjetëra deputetë të VMRO-DPM-NE-së në profilet e tyre zyrtare nërrjetin social Facebook janë dekla-ruar se nuk do të votojnë për ndry-shimet kushtetuese që parashihenme Marrëveshjen me Greqinë dhendryshim të emrit të shtetit në Re-publika e Maqedonisë së Veriut.Nuk është e qartë pse kështu depu-tetët e VMRO-DPMNE-së kanë fil-luar të tregojnë qëndrimet në lidhjeme ndryshimet kushtetuese në Ma-qedonisë. Nëpërmjet Facebook-ut,deri më tani deklarata të tilla kanëpublikuar Dafina Stojanovska, Zo-ran Iloski, Eilia Aleksandrova, Dimi-tar Stevananxhija, Ane Lashkoska,Pavlinka Çestojnova, Nikolla Micev-ski, Magdalena Manaskova, TrajçeDimkov, Liljana Zaturoska, LiljanaKuzmanovska, Vasil Pishev, VllatkoGjorçev. VMRO-DPMNE dhe koali-cioni kanë 48 deputetë. Nga koali-cioni disa deputetë të partive tjerajanë deklaruar se i përkrahin poli-tikat e shumicës në Kuvend (PançoMinov, Stojan illanov, Lupço Dimov-ski, Vlladanka Aviroviq, ZekirRamçillov, Amdi Bajram, ÇedomirSazdovski dhe Jusuf Hasani).

Tanimë gjatë kohë spekulohetse 11 deputetë të VMRO-DPMNE-sënë dhjetor do të votojnë “për” ndry-shimet kushtetuese. Për ndryshimtë Kushtetutës janë të nevojshme2/3 e numrit të përgjithshëm të de-putetëve, gjegjësisht 81 vota. “Nukdo të votojnë për ndryshimin e em-rit kushtetues të Republikës së Ma-qedonisë”, ka shkruar VlladimirGjorçev, deputeti i VMRO-DPMNE-së, në profilin e tij në Facebook. “Ma-qedonia është ideali im dhe dashu-ri e përjetshme. Ajo është emociondhe kauzë që nuk kalon. Qëndrimii popullit dhe votuesve është i qartë,janë kundër ndryshimeve kushte-tuese për ndërrimin e emrit kushte-tues të Republikës së Maqedonisë”,ka shkruar Gjorçev.

THIRRJET PËR REFERENDUMIN PËRQENDROHEN BRENDA VENDIT

Pritje të vogla nga diasporaInteresimi i atyre qëveprojnë dhe jetojnëjashtë vendit ka qenëshumë i vogël për t’uregjistruar si votues,ndërsa pritjet janë tëvogla që mërgimtarëttë vijnë ditën e votimitnë referendum

KURC SËRISH FTON TË VOTOHET REFERENDUMI

Kancelari austriak Sebastijan Kurc djepërmes një video porosie sërish u bërithirrje qytetarëve të Maqedonisë që tëdalin në votim në referendumin më 30shtator. "Austria është mike dhepartnere e rëndësishme e Maqedonisë.Shpresoj në rezultat pozitiv ngareferendumi, në pjesëmarrje aktive ngaqytetarët dhe me këtë, zgjidhje të perspektivësevropiane. Unë nuk mund ta sjell vendimin tuaj,

por si mike e Maqedonisë shpresoj nëvendim të duhur dhe në zhvillim

evropian", porositi Kurc. Kancelariaustriak të njëjtën porosi e drejtoriedhe gjatë vizitës në Maqedoni më 7

shtator. Ai e përshëndeti marrëveshjen earritur me Greqinë, ndërsa pranimi i saj në

referendum, siç theksoi, është një shans i madhpër europerspektivat e Maqedonisë dhe për tërërajonin.

Kryetari i Bashkimit Demokratik përIntegrim, Ali Ahmeti, është takuar nëShkup me ish Sekretarin ePërgjithshëm të NATO-s dhe ishMinistrin Britanik të Mbrojtjes, LordinXhorxh Robertson dhe komandantin eforcave të NATO-s në vitin 2001 nëMaqedoni, Gjeneralin Ser Barni Uajt-Spuner.Z. Ahmeti shprehu mirënjohje për kontributin ejashtëzakontë të Lordit Robertson dheGjeneralin Barni në arritjen në prag tëanëtarësimit në NATO dhe fillimit të negociataveme Bashkimin Evropian. “Ahmeti dhe Lordi

Robertson u dakorduan që vendimi i 30shtatorit është historik dhe shansi igjeneratës tonë për ta siguruar tëardhmen e rinisë është tani ose kurrë.Ne jemi të përkushtuar për sukses

sepse integrimi i Maqedonisë nëstrukturat euroatlantike është prioritet

absolut i të gjithë qytetarëve të vendit tonëdhe sjell paqe, siguri e stabilitet, por edhezhvillim ekonomik. Bashkëbiseduesit diskutuanedhe mbi zhvillimet rajonale, me theks tëveçantë mbi dialogun Prishtinë-Beograd”,thuhet në komunikatën e BDI-së.

AHMETI TAKOI ROBERSTONIN

Koha


Vetura godet rëndë 6-vjeçarinNjë djalë gjashtëvjeçar është lënduar rëndëpasi dje u godit nga një veturë në fshatin Sfil-lare e Poshtme. MPB-ja njoftoi se dje në orën15:20 në fshatin Kondovë, të Shkupit, një ve-turë e tipit "Pasat" me targa të Shkupit, e drej-tuar nga I.M (54) nga fshati Sfilare e Poshtme,ka goditur djalin gjashtëvjeçar nga Gllumo-va. Nga goditja fëmija ka marrë lëndime tërënda trupore dhe është dërguar në Klinikënpër fëmijë në kuadër të kompleksit të kli-nikave "Nënë Tereza". Është kryer ekspertizënë vendin e ngjarjes.

Mbi 70 të arrestuar për lëndë narkotikeSektori për Punë të Brendshme Tetovë vazh-don me aktivitetet intensive të koordinuara,për zbulimin dhe sanksionimin ligjorë të per-sonave që posedojnë, shesin dhe konsu-mojnë drogë. Vetëm gjatë dy javëve të fundit,në zonën e më të gjerë të Tetovës dhe të Go-stivarit, janë arrestuar mbi 70 persona, të in-volvuar në shitje ose përdorim në të shumtëne rasteve marihuanë, por edhe heroinë dhekokainë. Në të shumtën e rasteve bëhet fjalëpër persona nga Tetova dhe Gostivari të mo-shës prej 15 deri 46 vjeç, si dhe nga më shumëfshatra të rajonit, të cilët kanë poseduar osekanë përdorur lëndë narkotike. Pas zbardhjessë të gjitha detajeve në veçanti, kundër per-sonave të zbuluar do të pasojnë edhe padiadekuate.

Aksident në Neproshten,dy të lënduarNë rrugën regjionale Tetovë-Jazhincë, nëfshatin Neproshten, ka ndodhur një aksidenttrafiku në të cilin kanë marrë pjesë dy veturame targa të Tetovës, gjegjësisht vetura e tipit“Fiat Punto” e drejtuar nga 31 vjeçari J.Q. ngafshati Leshkë dhe vetura e tipit “Opel Korsa”,të cilën e ka drejtuar personi A.A. 22 vjeçarnga Tetova. Vozitësi i lënduar dhe ba-shkudhëtari nga vetura “Opel Korsa” S.A. 30vjeçari nga fshati Merovë me anë të një vetu-re tjetër janë dërguar në Spitalin Klinik të Te-tovës, ku pas dhënies së ndihmës mjekësore,personi A.A. është mbajtur për mjekim tëmëtutjeshëm ndërsa bashkudhëtari S.A.është lëshuar në shtëpi. Janë kryer hetimetnë vendin e ngjarjes, dhe punohet nëzbardhjen e shkakut, rrethanave dhe detaje-ve tjera lidhur me aksidentin.

Pesë të lënduar në njëaksident në GradskoPesë persona janë lënduar gjatë një fatke-qësie komunikacioni që ndodhi dje rrethorës 13:30 në rr. "Marshall Tito" në Gradskomes një motoçiklete të llojit "Jamaha" me tar-ga të Shkupit, drejtuar nga P.S.(20) ngaf.Drenovë i Kavadarit dhe një automobili tëllojit "Mazda-3" me targa të Kavadarit, drej-tuar nga O.A.(40). Siç sqaroi Veroljub Dodev-ski, zëdhënës i SPB Veles, pas fatkeqësisë,për kontroll mjekësor në Entin privat shën-detësor në Gradsko janë paraqitur të gjithëpjesëmarrësit. "Janë konstatuar lëndime tekvozitësi i motoçikletës dhe bashkudhëtari i tijS.P.(30), përderisa vozitësi i automobilit dhebashkëudhëtarët e tij G.S.(69) dhe A.S.(35),pas ndihmës së ofruar mjekësore janë udhë-zuar për mjekim spitalor", tha Dodevski. Ek-spertizë në vendin e ngjarjes ka kryer ekipinga SPB Veles. (U.H)

KRONIKË

Omer XHAFERI

Shkup, 20 shtator - Ditë më parë,një polic nga Manastiri kishtevra, dhe pastaj djegur kufomëne një bashkëqytetari i tij. Kriminai e kishte kryer me armë zyrta-re, kurse si nëpunës policie ai eka keqpërdorur pozitën zyrtarepër qërim privat të hesapeve. Siçka raportuar edhe gazeta jonë,kjo ngjarje ka tronditur banorëtlokalë për faktin se ara ndjehentë pasigurt në raport me sjelljete policëve të cilët jo rrallë dinë tëshkelin kodeksin e tyre profesio-nal.

Në anën tjetër, edhe krismatme armë zyrtare në dasma dheahengje të ndryshme familjare, paraqesin një sekret publike,por që vazhdimisht anashka-lohet nga organet e rendit tëcilët mjaftohen vetëm me ape-le që këto evente të kalojnë nëqetësinë maksimale. Gjatë këtijviti, MPB po ashtu njoftoi se disapjesëtarë të njësitit ALFA e kanëkeqpërdorur autoritetin e tyrezyrtar për zgjidhjen e probleme-ve familjare. Profesori i socio-logjisë, Hasan Jashari, duke i ko-mentuar rastet e tilla thekson

se keqpërdorimi i autoritet poli-cor në vendin tonë parqet njëproblem mjaftë delikat.

“Përderisa në shoqërinë tonëka raste kur në mitingjezgjedhore festohet me automa-tik, në prani të ministrave dhedeputetëve, atëherë nuk duhettë presim shumë edhe nga ad-ministratorët apo nëpunësit evegjël të MPB-së. Në këtë rastne si shoqëri ballafaqohemi menjë patologji sociale, e cila buri-min e ka prej lartë, prej struktu-rave më të larta qeveritare, tëcilët gjatë festimeve të tyre për-dorin armatimin dhe nuk ndë-shkohen. Iluzion do të ishte nësene presim disiplinë te zyrtarët epolicisë, kur ajo mungon teeprorët e tyre”, thotë sociologuJashari. Procesi i seleksionimit tëpolicive të ri sipas tij nuk duhet tinënshtrohet ndikimeve politike,klanore dhe familjare. Vërejtjetmë të mëdha të viteve të funditsi nga Avokati i Popullit, por nëpërgjithësi nga opinioni publik,kanë qenë se Sektori për Kon-

troll të Brendshëm në MPB nuke kryen punën e tij si duhet. To-leranca apo heshtja ndaj reagi-meve të qytetarëve për punën epolicisë shpesh herë kanë rezul-tuar me pasoja të rënda. Degra-dimi në vend publik, rrahjet dhezënkat e ndryshme janë vetëmdisa nga shkeljet, të cilat pjesë-tarë të policisë i kanë bërë në tëkaluarën, por se procedimi ikëtyre rasteve brenda policisëka ndodhur pasi janë shkaktuardëmet. Për gazetën KOHA ngaMPB bëjnë të ditur se nga fillimii vitit e deri kah mesi i shtatoritSektori i për Kontroll të Brend-shëm ka iniciuar 27 procedurapër vërtetim të përgjegjësisë di-siplinore.

”Lëndët disiplinore janë ha-pur për të konstatuar veprat pe-nale apo ato për kundërvajtje,me elemente të dhunës aponjëkohësisht janë obliguareprorët përkatës që personavenë fjalë t’iu konfiskohen armëtdhe municioni”, thonë nga MPB.

Ndryshe, edhe pse gazeta

KOHA duke u mbështetur nëzhvillimet e fundit kërkoi sqa-rim nga drejtuesit e policisë sështetit se vallë në të ardhmendo të ashpërsohen kriteret përpranim të pjesëtarëve të ri, atanuk u përgjigjen. Megjithatë,prononcimi i tyre kryesishtlidhet me kompetencat ligjoreqë i gëzojnë pjesëtarët e policisëpër mbajtjen e armës, gjegjësi-sht konfiskimin e tyre. Normat eligjit për polici thonë se armame municion do ti merret njënëpunësi, atëherë kur ndaj tijdo të filloj procedura përkryerjen e veprës penale apoasaj për kundërvajtje. Një ve-prim i tillë i drejtuesve të polici-së mund të ndodhë edheatëherë kur ata pranojnë njof-time nga Qendra përkatëse përpunë sociale, se një nëpunës po-licor ka marrë pjesë në dhunëfamiljare. Ndryshe, policia e sh-tetit nuk dispononme të dhënase sa është numri i armëve ilega-le që gjenden në duart e qyte-tarëve.

Tetovë, 20 shtator - Pistoletë mekatër plumba, thikë, peshore digji-tale, heroinë dhe hashash ka gje-tur policia tek personi F.S (29) ngaTetova gjatë bastisjes në shtëpinëe tij, ka informuar zëdhënësi i SPB-Tetovë, Marjan Josifovski. Sipas tëdhënave të tij, tetovari i cili ka drej-tuar me motoçikletë është vërejtnga policët dje në ora 18 e 30 mi-nuta në bulevardin "Vidoja Smi-levski- Bato" që kalon afër shkollësfillore "Kirili dhe Metodi". "Kur po-licët janë afruar deri te ai, ka filluartë ikë dhe ka hedhur pistoletën'Brauning', me kalibër 7.65 mili-metër me kornizë prej katër plum-bave që i ka poseduar pa leje. Sh-pejt ai është kapur dhe privuarnga liria dhe gjatë kontrollit tëmotoçikletës nën sedilje ështëgjetur thikë. Pak më vonë ështëkryer bastisje në shtëpinë e tij dhehapësira ndihmëse ku janë gjetur

dy peshore digjitale, heroinë dhehashash. Gjithçka që është gjeturështë marrë dhe do të bëhet ek-spertizë me çka kundër F.S, qëështë mbajtur në stacion policornë Tetovë do të ketë masëadekuate", ka thënë Josifovski. Si-pas të dhënave policore vetëm nëdy javët e fundit në rajonin e Te-tovës dhe Gostivarit janë arre-stuar rreth 70 persona të cilët dy-shohen se kanë marrë pjesë nëshitjen apo përdorimin e ma-rijuanës, heroniës dhe kokainës.Pjesa më e madhe e personavejanë nga Tetova, Gostivari dhe mëshumë fshatra në moshë prej 15deri 46 vjeç. Nga policia, madjeparalajmërojnë se pas pastrimittë rastit për personat e identi-fikuar të cilët kanë marrë pjesë nëshitjen apo kanë përdorë mjetenarkotike do të pasojnë parash-tresa. (U.H)

Maqedonia bashkëpunon në përpjekjet antiterroristeShkup, 20 shtator - Maqedonia bashkëpunon me Sh-tetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA) në përpjekjetantiterroriste dhe është anëtare e Koalicionit globalpër mposhtje të Shtetit Islamik, qëndron sot në ra-portin e publikuar të Stejt Departamentit për terro-rizimin dhe ekstremizmin e dhunshëm. Autoritetete Maqedonisë vlerësojnë se pjesëtarë dhe ithtarë tëISIS-it janë të pranishëm në shtet. MPB dhe Agjen-citë e zbulimit vlerësojnë se më së paku 150 shtetastë Maqedonisë kanë udhëtuar që të inkuadrohen nëgrupet terroriste në Siri dhe në Irak. Prej tyre, 30janë vrarë, 40 ende janë të pranishëm atje, derisa80 janë kthyer në Maqedoni, qëndron në raportin.Mes tjerash, theksohet se Maqedonia ndërmerrmasa për forcimin e legjislativës dhe forcimit të ka-paciteteve për luftë kundër terrorizmit dhe financi-mit të saj si dhe forcimit të sigurisë kibernetike dhebashkëpunimit me partnerët ndërkombëtar. Policiakufitare e Maqedonisë dhe dogana janë anëtarë tënismës për bashkëpunim kufitar, qëllimi i së cilësështë të formohet grup ndërkufitar i punës për si-guri kufitare nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia dheMali i Zi për luftë kundër korrupsionit, kontra-bandës, krimit transnacional dhe terrorizmit.

Arrestohet një tetovar me armë dhe drogë

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PËRFSHIRJA E POLICËVE NË INCIDENTE

Armë zyrtare për qëllime private!

Vërejtjet më të mëdhatë viteve të fundit si ngaAvokati i Popullit, pornë përgjithësi ngaopinioni kanë qenë seSektori për Kontroll tëBrendshëm në MPBnuk e kryen punën e tijsi duhet. Toleranca apoheshtja ndaj reagimevetë qytetarëve për punëne policisë shpesh herëkanë rezultuar mepasoja të rënda

Koha


Zejnulla VESELI

Shkup, 20 shtator - Tregjet nëEvropë nuk kanë pengesa për tëimportuar produktet maqedo-nase, por ajo çka u mungon kom-panive të Maqedonisë është tëpërmbushin standardet e duhu-ra që janë të pranueshme në Ba-shkimin Evropian. Në këtë njof-tojnë nga Oda Ekonomike eMaqedonisë dhe kompanitë ehuaja të cilët shohin potencialpër bashkëpunim me firmat eMaqedonisë.

"Shohim potencial të madhpër bashkëpunim me tregun ma-qedonas, këtë e tregojnë edhenumrat, apo në gjysmën e parëtë këtij viti këmbimi tregtar ështërritur. Veçmas vlerësohet cilësia ebashkëpunimit. Pra, kërkohen

partnerë të cilët posedojnë certi-fikatë të njohur nga BE", ka thënëMarline Burgstaler, zëvendësudhëheqës i Sektorit tregtar tëAmbasadës austriake në Repu-blikën e Serbisë, përgjegjëseedhe për Maqedoni e cila sotështë në Shkup bashkë me përfa-qësues të kompanive austriakenga industria elektronike dhemetaleve. Edhe nga Oda Ekono-mike e Maqedonisë pohojnë sepërmbushja e standardeve evro-piane është ajo që u mungonkompanive të Maqedonisë.

"Tregu austriak dhe tregu nëEvropë nuk kanë pengesa në im-portimin e produkteve maqedo-nase, veçmas në industrinë elek-tronike dhe të metalit, por nëmundësitë e bashkëpunimit vë-rehet edhe mungesë e standar-deve adekuate që kompanitëmaqedonase duhet t'i përmbu-shin që të mund të jenë seriozdhe konkurrues në tregjet eEvropës", ka thënë DaniellaMihajllovska nga Oda Ekono-

mike e Maqedonisë para takime-ve të djeshëm të punës meskompanive të Austrisë dhe Ma-qedonisë. "Kërkojmë partnerë tërinj me të cilët do të bashkëpu-nojmë. Ne jemi këtu dhe ofrojmëmbështetje për partnerët tanë,pra kemi ekip të ekspertëve tëkualifikuar që vijnë tek furnizue-sit tanë dhe ndihmojnë nëngritjen e nivelit të prodhimit nënivel që të mund të përmbushinkushtet për certifikatat e tyre", kathënë Markus Gruber nga "Pu-tinger lan teknik". Ajo që për in-vestitorët e huaj paraqet pro-blem që të investojnë në vend,sipas zëvendës udhëheqësesBurgstaler, janë sundimi i tëdrejtës dhe korrupsionit, por siçthotë, "Maqedonia ka bërë për-parim të madh në muajt e fun-dit".

"Nëse e lexoni raportin përpërparimin nga ana e BE-së dotë shihni se aty është e shkruargjithçka. Aty flitet për mungesëtë sundimit të së drejtës, proble-

me me korrupsionin...Por sipasmendimit tim duke e lexuar tërëraportin mendoj se aty ka një tonoptimist. Është vërtetuar se Ma-qedonia ka bërë progres të madhnë disa muajt e fundit dhe sh-presojmë se ajo kështu do tëvazhdojë", ka thënë Burgstaler.

Këmbimi tregtar mes Maqe-donisë dhe Austrisë në vitet e fun-dit shënon rritje në vazhdimësiveçmas në rritjen e eksportit tëprodukteve maqedonase në tre-gun austriak dhe dinamikë më tëvogël të rritjes së importit nga Au-stria. Në shtatë muajt e fundit tëkëtij viti këmbimi tregtar në totalkap vlerën 183.2 milionë dollarëamerikan që paraqet rritje prej77.11 për qind krahasuar me pe-riudhën e njëjtë vitin e kaluar. Au-stria këtë vit është partneri i 12-tëtregtar në Maqedoni për dallimnga viti 2016 kur ka qenë në ven-din e 19-të. Në 2016, sipas të dhë-nave të Bankës Popullore të Ma-qedonisë Austria ka pasur mëshumë investime në Maqedoni.

Remzije BILALLI

Shkup, 20 shtator - Të gjithë fermerëte rinj, deri në moshën dyzetvjeçare,që janë të regjistruar në regjistrin efermave bujqësore, në përputhjeme Ligjin për zhvillimin rural, ngasot (e premte) deri më 19 tetormund të aplikojnë për fonde përfermer të ri nga Programi për Zh-villim Rural. Investimi maksimal

është 600.000 denarë, ose 10 mijëeuro, ndërkaq fondet mund të për-doren për të filluar veprimtari buj-qësore, që nënkupton investime nëpajisje për përpunimin e produkte-ve bujqësore dhe produkteve shta-zore, si dhe për hapjen e agrobiz-neseve. Drejtori i Agjencisë përMbështetjen Financiare të Bujqësi-së dhe Zhvillimit Rural, Nikolçe Ba-bovski, deklaroi se ardhmja e venditështë rinia prandaj duhet të përk-rahen maksimalisht.

"Fondet ndahen gjatë periudhëssë realizimit të planit të biznesit dhepaguhen çdo vit në maksimum prejtre këstesh. Mbështetja kushtë-

zohet nga përmbushja e detyrue-shme e aktiviteteve të parashikuaranga plani i biznesit dhe një nga ku-shtet për marrjen e këtyre fondeveështë që aplikanti të mos jetë më imoshuar se 40 vjet. Të gjithë të in-teresuarit kërkesat mund ti dër-gojnë pas regjistrimit në formëelektronike në: e-ba-ranje.ipardpa.gov.mk", shpjegonBabovski.

Kjo masë për mbështetjen e fer-merëve të rinj, e realizuar përmesProgramit për Zhvillim Rural për vi-tin 2018, ka ndryshime në kriteret,kurse qëllimi është që t'iu jepenshans fermerëve të rinj që janë të

papunë. Më shumë pikë do t'u je-pen të rinjve që janë të papunë përmë shumë se dy vite, si dhe anë-tarëve të rinj të kooperativave buj-qësore. Një aplikues mund të para-qesë vetëm një kërkesë për njëmasë ose më së shumti dy kërkesapër masa të ndryshme.

Kërkuesi i mbështetjes finan-ciare është e nevojshme të kërkojënjë kërkesë elektronike për mbësh-tetje financiare me të dhënat evendndodhjes në investime dhe nëmënyrë elektronike t’i bashkëngje-së dokumentet (Oferta /pro formapër planin e investimeve dhe të biz-nesit të propozuar të përgatitur në

përputhje me formularin e para-shikuar "Biznes Plan për masën112").

Kërkesat të cilat nuk paraqitennë mënyrë elektronike nuk do tëmerren parasysh. Ndërsa kërkesat eplotësuara në mënyrë elektronikeështë e nevojshme të shtypen dhesë bashku me dokumentet tjera tëdorëzohen në Agjencisë për Mbë-shtetje Financiare të Bujqësisë dheZhvillimit Rural. Vitin e kaluar,Agjencia për Mbështetjen Finan-ciare të Bujqësisë dhe Zhvillimit Ru-ral realizoi kontrata me 424 fer-merë të rinj në vlerë prej mbi 4milionë euro.

10 milionë eurokredi për KrivaPallankë-Deve BairShkup, 20 shtator - Me 10 milionëeuro kredi nga Banka Evropiane përRipërtëritje dhe Zhvillim tërësishtdo të rikonstruohet dhe moderni-zohet rruga nga Kriva Palanka derite vendkalimi kufitar Deve Bair nëgjatësi prej 13 kilometrave, i cili dotë zgjerohet me korsi të tretë. Menënshkrimin e sotëm të marrëve-shjeve për hua dhe garancë, në Mi-nistrinë e Financave u krijuan kush-te për fillim të punëve ndërtimore,që janë vazhdim i rrugëve të filluaraeksprese nga Rankovci deri në KrivaPallankë, të cilat duhet të jenë gatipër dy deri tre vite. "Borxhi është meafat të pagesës deri 15 vjet dhe grejsperiudhë prej dy viteve, me shkallëvarabile të interesit, e cila përbëhetnga eurolibor gjashtëmujor, të rri-tur për margjinë prej një për qind.Shkalla e interesit tani është rreth 1për qind dhe tani ka kushte jashtë-zakonisht të volitshme në treg",informoi pas nënshkrimit të marrë-veshjeve, ministri i Financave, Dra-gan Tevdovski. Ai potencoi seprojekti do ta përmirësojë lidhjen eMaqedonisë dhe Bullgarisë, me tëcilën vitin e fundit seriozisht e rri-sim këmbimin tregtar dhe se si pje-së për lidhje të Detit të Zi me atëAdriaktik është me rëndësi tëmadhe jo vetëm për ekonominë eMaqedonisë, por edhe për rajonin.Sipas kushteve për kredinë, Ndër-marrja publike për rrugë shtetërore(NPRRSH) do të duhet t'i paguajëBERZH-it provizion të njëfishtë mevlerë prej një për qind nga vlera eborxhit, si dhe provizion për pjesëqë nuk tërhiqet të borxhit me vlerëprej 0,5 për qind në nivel vjetor.

FONDE PËR ZHVILLIM RURAL

Për bujqit e rinj, 10 euro të pakthyeshmeKjo masë përmbështetjen e fermerëvetë rinj, e realizuar përmesProgramit për ZhvillimRural për vitin 2018, kandryshime në kriteret,kurse qëllimi është që t'iujepen shans fermerëve tërinj që janë të papunë

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

POTENCIALI I MAQEDONISË DREJT EVROPËS

Tregjet janë të hapura, po namungojnë standardet evropiane"Tregu austriak dhe tregunë Evropë nuk kanëpengesa në importimin eprodukteve maqedonase,veçmas në industrinëelektronike dhe tëmetalit, por në mundësitëe bashkëpunimit vërehetedhe mungesë estandardeve adekuate qëkompanitë maqedonaseduhet t'i përmbushin qëtë mund të jenë seriozdhe konkurrues në tregjete Evropës", ka thënëDaniella Mihajllovskanga Oda Ekonomike eMaqedonisë

Koha

Koha


Shkup, 20 shtator - Maqedonia me13.7 vdekje për 1000 fëmijë ështështeti që kryeson me këtë proble-matik në Ballkan. Të dhënat më tëreja të Bankës Botërore tregojnë seedhe pse ka pasur përparim të duk-shëm në reduktimin e vdekshmëri-së tek fëmijët dhe adoleshentët,masat serioze vazhdojnë të mun-gojnë. Pas Maqedonisë renditet Sh-qipëria me 8.8 vdekje për 1000 fë-mijë, e pasuar nga Serbia dheBosnja e Hercegovina me 5.7 vdekjepër 1 mijë fëmijë, derisa Mali i Zi kanivelin më të ulët të vdekshmërisënë rajon, me 3.5 në 1000 fëmijë.

Sipas raportit të BB-së, mes vite-ve 1990 dhe 2017, niveli i vdekshmë-risë nën pesë vjeç u ul me 58 përqind nga 93 vdekje për 1000 lindje tëgjalla deri në 39 vdekje për 1000lindje të gjalla. Gjatë 17 viteve të fun-dit, reduktimi i nivelit të vdekshmë-risë nën pesë vjeç u përshpejtua nënjë reduktim vjetor prej 4% në

krahasim me një reduktim vjetorprej 1.9% mes viteve 1990 dhe 2000.

“Megjithatë, ndërsa një reduk-tim i konsiderueshëm nga 14.3 mi-lionë në vitin 1990, rreth 6.3 milionëfëmijë nën moshën 15 vjeç humbënjetën në vitin 2017, kryesisht ngashkaqe të parandalueshme. Shumi-ca dërrmuese e këtyre vdekjeve - 5.4milionë ndodhën në pesë vitet epara të jetës. Pothuajse gjysma evdekjeve të fëmijëve nën moshën 5vjeçare u llogaritën nga vdekjetneonatale (2.5 milion). Muaji i parëi jetës është periudha më e preksh-me për fëmijët”, thuhet në raport.Progresi drejt reduktimit të vdek-

shmërisë neonatale ndërmjet vite-ve 2000 dhe 2017 ka qenë 1.5 herëmë i ngadalshëm se sa për fëmijëtmë të mëdhenj (nën 5 vdekje pasmuajit të parë të jetës) për të njëjtënperiudhë, thotë më tej raporti. Përtë ulur më tej vdekjet e fëmijëve,sugjeron raporti, duhet përmirë-suar qasja universale në shërbimetshëndetësore cilësore dhe të për-ballueshme, veçanërisht gjatëkohës së lindjes dhe gjatë viteve tëhershme. Raporti thotë në 2017, 118vende tashmë kishin një normë tëvdekshmërisë nën pesë vjeç nën sy-nimin e SDG (jo më shumë se 25vdekje për 1,000 lindje të gjalla).

Ndër 77 vendet e mbetura, përpari-mi do të duhet të përshpejtohet nërreth 50 vende për të arritur objek-tivin e SDG deri në vitin 2030.

“Shanset për mbijetesë varenshumë se ku lindin fëmijët. Nga sh-tetet e marra në studim, Somaliaka shkallën më të lartë të vdek-shmërisë nën moshën pesë vjeçare,në 127 për 1,000 (1 në 8 fëmijë vdes),ndërsa Islanda dhe Sllovenia kanëraportin më të ulët, me 2.1 për 1,000(1 në 476 fëmijë vdes). Fëmijët nëSomali kanë 60 herë më shumë gja-sa të vdesin në pesë vitet e para tëjetës sesa ato në Islandë dhe Sllove-ni”, thuhet në raport.

Shkup, 20 shtator - Në zonën indu-striale Vizbeg në nëntor të këtij vi-tit do të fillojë ndërtimi i rrjetit tëujësjellësit dhe të kanalizimit, përçka do të investohen tetë milionëeuro, paralajmëruan gjatë vizitëssë sotme në këtë zonë, ministri iTransportit dhe Lidhjeve, GoranSugareski dhe kryetari i Komunëssë Butelit, Velimir Smilevski. Ndër-marrja Publike "Ujësjellësi dhe ka-nalizimi" në Ministrinë e Transpor-tit dhe Lidhjeve sot e dorëzoiprojektin për ndërtimin e ujësjellë-sit me gjatësi prej shtatë kilome-trash, ndërsa Ministria dikasteria-le, siç tha Sugareski, në afat sa mëtë shpejtë të mundshëm do të për-gatisë dokumentacion në terren

dhe do të shpallë thirrje për ndër-tim. Financat për realizimin eprojektit janë planifikuar nëbuxhetet e Ministrisë në vitet nëvijim.

"Pritjet janë që projekti të jetëgati në vitin 2020, por planifikojmë

me përpjekje të madhe nëse mundtë përfundojë edhe deri në fund tëvitit të ardhshëm", tha Sugareski.Në bashkëpunim me Komunën eButelit dhe Qeverinë, do të rregul-lohet infrastruktura në zonën eVizbegut me çka, sipas ministrit,

do të realizohet premtimi para biz-nesmenëve të cilët punojnë për si-gurimin e kushteve më të mira përpunë.

Në zonën industriale Vizbeg,punojnë rreth 200 kompani, ndër-sa sipas kryetarit të Komunës sëButelit, Velimir Smilevski, ka dobipër ndërtimin e kapaciteteve dhenga ekonomistë të tjerë, për çkapunohet në planin e detajuar. Nëzonë, përveç fillimit të ardhshëmtë punës për ndërtimin e ujësjellë-sit i cili do të ndërtohet me 1,6 mi-lionë euro dhe në rrjetin e kanali-zimit për çka do të shpenzohenshtatë milionë euro, do të përmirë-sohet edhe infrastruktura rrugo-re. (Z.V)

Pançevski nëProkurori për“AKMIS”-inShkup, 20 shtator - Nën dyshi-min e trupimit të lëndëve gjy-qësore, ish kryetari i GjykatësPenale të Shkupit, VlladimirPançevski, të enjten është para-qitur në Prokurorinë Publike.Keqpërdorimi i “AKMIS” siste-mit është vepra penale që dy-shohet se Pançevski gjatë man-datit të tij katërvjeçar,respektivisht keqpërdorimi ipozitës zyrtare dhe veprimet epandërgjegjshëm. Për të dy ve-prat penale Kodi Penal i Maqe-donisë parasheh dënime meburg. Ndryshe, Pançevski përmë tepër se një vit e më tepërështë nën hetimet e Prokurori-së Speciale Publike, nën dyshi-min se trupimit të lëndëve mekarakter të paraburgimit. Dy-shimet të cilat PSP i hetonlidhet me faktin se ai në tëgjitha fazat e procedurës para-prake, gjatë asaj për ankimimtë vendimeve e deri te ndarja elëndëve gjykatësve, ka bërëshkelje ligjore. Manipulimetshtesë, të cilët dyshohet se ai ika kryer lidhen me Sistemin eshpeshtë të gjykatësve. Me këtoveprime, Pançevski dyshohet se“gjykatësit e rebeluar” i ka tran-sferuar në sektorin për shqyrti-min e lëndëve për kundërvajtje.Tutje e pjesë e këtyre hetimevesi nga Prokuroria e rregulltëashtu edhe nga PSP është edhekreu i Gjykatës së Lartë, JovoVangellovski dhe ish ushtruesjae detyrës, gjykatësja SnezhanaBajllozova, e cila në cilësinë edëshmitares të premten ështëintervistuar në Prokurorinë Pu-blike të Shkupit. Gjykatësi Pan-cevski, i cili për momentinështë i deleguar për shqyrtimine lëndëve për kundërvajtje, pasdaljes nga prokuroria nuk kadashur të jep deklaratë për me-dia. Javën e ardhshme, nëProkurorinë Shkupit, pritet tëparaqitet Jovo Vangellovski, idyshuar për keqpërdorim tëdetyrës zyrtare.

Shkup, 20 shtator-Gjatë ditës së sot-me në Fondin për Inovacion dheZhvillim Teknologjik u prezantuaprojekti ‘Vakt për të gjithë’, ku janëcaktuar katër projekte nga thirrjapublike për dhënien e fondeve për

krijimin e një zgjidhjeje inovativesistematike të qëndrueshme përsigurimin e ushqimit për katego-ritë e rrezikuara të qytetarëve. Prejtyre, sot ose në ditët në vijim, do tëduhet të jetë e zgjidhur më e mirazgjidhje dhe të konvertohet në njësistem përmes të cilit ushqimi dotë sigurohet për këtë kategori tëqytetarëve, domethënë do tëmundësojë tepricat e ushqimit ngakompanitë, tregjet emëdha,objekte hoteliere etj.

“Rreth 450 mijë njerëz kanë nevojëreale për të mbështetur shtetin nësigurimin e kushteve elementarepër jetesë, ndër të tjerat të ushqi-mit. Qëllimi i sfidës ‘Vakt për tëgjithë’ është nëpërmjet bashkëpu-nimit të organizatave joqeverita-re, kompanitë dhe institucionetpublike për të ardhur në në njëmodel të ri që do ti përfshijë tëgjithë, dhe që për këta qytetarë dotë sjellë atë që ata kanë nevojë -ushqim”, tha Jovan Despotovski,

drejtor i Fondit për Inovacion dheZhvillim Teknologjik. Në Maqedo-ni, theksoi ai, ekzistojnë një numëri madh të iniciatorëve, dhe qëlli-mi”Vakt për të gjithë” nuk ështëpër të future një zgjedhje paraleletek ata, por për të krijuar mbësh-tetje sistematike, pjesë e sistemitshtetëror. Ministrja për Punë dhePolitik Sociale, Mila Carovska,theksoi që nevoja për të krijuar njësistem është rezultat i perceptime-ve se zgjidhjet e sheshta nuk japin

rezultate. Për shembull, kuzhinatkombëtare, tha ajo, janë të shtrenj-ta për të mbajtur dhe për tëshërbyer një numër të vogël qyte-tarësh. Janë paraqitur projekte tëEntit për analiza të materialevedhe zhvillim të teknologjive të rejanga Shkupi. “Ushqim për të gjithë”,“Banka për ushqim, Maqedoni”,“Hajde Maqedoni”, DAMA-EL Sho-qata për fëmijët me nevoja të po-saçme dhe Qendra ditore Sh CiriloCHEF “Shkathtësi për jetë”. (Q.A)

Katër projekte nga thirrja publike “Vakt për të gjithë” ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Vizbeg më në fund me ujësjellës dhe kanalizim ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

RAPORT SHQETËSUES I BANKËS BOTËRORE

Maqedonia e para me vdekjen e fëmijëve!

Pas Maqedonisërenditet Shqipëria me8.8 vdekje për 1000fëmijë, e pasuar ngaSerbia dhe Bosnja eHercegovina me 5.7vdekje për 1 mijëfëmijë, derisa Mali i Zika nivelin më të ulët tëvdekshmërisë në rajon,me 3.5 në 1000 fëmijë

8 MARKETINGKoha, e premte, 21 shtator 2018

THIRRJE PUBLIKE PËR NDARJE TË KONCESIONEVE PËR HULUMTIME TË DETAJUARA GJEOLOGJIKE TË LËNDËVE TË PARA MINERALE

7/2018 Shkup, shtator 2018

Në bazë të nenit 28 paragrafi 1 e Ligjit për koncesione dhe të partneritetit publik dhe privat (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 6/12, 144/14, 33/15, 104/15 dhe 215/15), nenit 10 paragrafi 2 të Ligjit për Lëndët e para të mineraleve (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 136/12, 25/13, 93/13, 44/14, 160/14, 129/15, 192/15, 39/16, 53/16, 120/16 dhe 189/16) dhe Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale nr. 44-2477/1 të datës 29.05.2018 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 101/2018), Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale – glinë në lokalitetin “f. Raborci” Komuna e Strumicës nr. 44-4871/1 të datës 05.06.2018 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 109/18) dhe Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale nr. 44-3104/1 të datës 12.06.2018 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 111/18), Komisioni për zbatim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale publikon

THIRRJE PUBLIKE PËR NDARJE TË KONCESIONEVE PËR HULUMTIME TË DETAJUARA GJEOLOGJIKE TË LËNDËVE TË PARA MINERALE

7/2018

1. Koncedent është Republika e Maqedonisë - Qeveria e Republikës së Maqedonisë.

2. Lëndë e kësaj thirrje publike është ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale të lokaliteteve nga Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale nr. 44-2477/1 të datës 29.05.2018 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 101/2018), Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale – glinë në lokalitetin “f. Raborci” Komuna e Strumicës nr. 44-4871/1 të datës 05.06.2018 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 109/18) dhe Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale nr. 44-3104/1 të datës 12.06.2018 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 111/18): - “Dolno Pole” f. Pribaçevë komuna e Koçanit, për lëndën e parë

minerale – rërë dhe zhavorr; - “Orllovec” komuna e Kumanovës, për lëndën e parë minerale

– rërë dhe zhavorr; - “f. Roborci” komuna e strumicës, për lëndën e parë minerale –

glinë; - “Shirinata” f. Llaki, Komuna e Vinicës, për lëndën e parë

minerale – glinë për tulla; - “Zhvan” komuna e Demir Hisarit, për lëndën e parë minerale –

lëndë të para minerale metalike; - “Samaci” komuna e Bërvenicës, lëndë e parë minerale – ujë

mineral dhe - “Merite” komuna e Shtipit, për lëndë të para minerale – ujë

termomineral. 3. Koncesioni për hulumtime të detajuara gjeologjike ndahen

për periudhë prej: - dy vjet për lëndë të para minerale jo metalike - gjashtë vjet për lëndë të para minerale metalike dhe - dy vjet për ujëra mineral, termomineral, termal dhe ujëra

mineral dhe gaz CO2 4. Të drejtë për pjesëmarrje në Thirrjen publike kanë të gjitha

subjektet e vendit dhe të huaj juridike dhe koncorsiume të cilët do të marrin dokumentacionin tenderues përmes sistemit elektronik www.e-koncesii.mk dhe do ti plotësojnë kushtet në pajtim me përcaktimet në dokumentacionin tenderues.

5. Në dokumentacionin tenderues janë të përmbajtura të dhëna në lidhje me lokalitetet për të cilat jepen koncesionet për hulumtime të detajuara gjeologjike, si dhe vlera e ofertës së projektit koncesionues i shprehur si shumë e vlerësuar fillestare e koncesionit dhe kushte që duhet të plotësohen nga ana e koncesionerit.

6. Ofertuesit duhet domosdo përmes sistemit www.e-koncesii.mk të dorëzojnë dokumentacionin e skanuar në vijim për të dëshmuar kushtet personale, profesionale dhe financiare që duhet ti plotësojnë për pjesëmarrje në Thirrjen publike:

1) Dokument për veprimtari të regjistruar dhe gjendja aktuale - Për subjektet e vendit juridike: dokument për veprimtari të

regjistruar dhe gjendja aktuale nga Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë;

- Për subjektet e huaj juridike: dokument nga organi kompetent – vërtetim se gjendet në regjistrin zyrtar tregtar që udhëhiqet nga ana e organit kompetent të shtetit ose vërtetim nga organi kompetent për certifikim që i plotëson kushtet të përcaktuara me ligj;

2) Informata për gjendje ekonomiko-financiare të subjektit - Për subjektet e vendit juridike: Informata për gjendje

ekonomiko-financiare të subjektit të cilin e jep Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë, raportet pozitive financiare, së paku për vitin e fundit. Nëse subjekti juridik është i regjistruar në periudhë më të shkurt se kjo, raportet financiare dorëzohen për periudhën prej regjistrimit;

- Për subjektet e huaj juridike: raporti pozitiv revizor nga institucioni revizor me renome të regjistruar për kryerje të revizionit. Raporti revizor të përmbajë të dhëna për punën e përgjithshme ekonomike të ofertuesit të huaj për vitin e fundit Nëse subjekti juridik është i regjistruar në periudhë më të shkurt se kjo, raportet financiare të dorëzohen për periudhën prej kohës së regjistrimit;

3) Certifikatë për tatimet dhe kontributet e paguara - Për subjektet e vendit juridike: të dhënë nga Drejtoria për të

hyra publike e Republikës së Maqedonisë; - Për subjektet e huaj juridike dokument të dhënë nga organi

kompetent i shtetit prej nga vjen. 4) Dokument se ndaj personit nuk ka procedurë se është në

falimentim - Për subjektet e vendit juridike të dhënë nga Regjistri

qendror i Republikës së Maqedonisë; - Për subjektet e huaj juridike të dhënë nga organi kompetent

i shtetit prej nga vjen. 5) Dokument se ndaj personit nuk ka procedurë se është në

likuidim - Për subjektet e vendit juridike të dhënë nga Regjistri

qendror i Republikës së Maqedonisë;

- Për subjektet e huaj juridike të dhënë nga organi kompetent i shtetit prej nga vjen.

6) Dokument se nuk i është shqiptuar dënim për vepër penale: - Për subjektet e vendit juridike të dhënë për vendimin penal

gjyqësor të dhënë nga Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë;


7) Dokument se nuk i është shqiptuar dënim në procedurë kundërvajtje ndalesë për kryerje të detyrës profesionale:

- Për subjektet e vendit juridike të dhënë nga Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë;


8) Deklaratë të vërtetuar në noter nga personi përgjegjës se personi juridik ose anëtari i organit të tij për menaxhim ose organi mbikëqyrës në pesë vitet e fundit nuk janë të dënuar me vendim të plotfuqishëm gjyqësor për veprat penale në vijim: korrupsion, mashtrim dhe larje parash; (ANEKS GJ)

- Për ofertuesit e huaj është e nevojshme që deklarata e tillë të jetë e vërtetuar në noter, ose nga ndonjë organ tjetër derisa në shtetin prej nga vjen ekziston institucion i tillë që kryen vlerësimin e llojeve të tilla të deklaratave.

Deklaratë, të vërtetuar në noter, se subjektit juridik duke përfshirë edhe subjektet e huaja juridike me filial të shënuar në Regjistrin qendror të Republikës së Maqedonisë më herët nuk i është marrë koncesion për hulumtime të detajuara gjeologjike ose eksploatim të lëndëve të para minerale, si subjekt juridik që është i lidhur me atë subjekt juridik; (ANEKS Z)

9) Për konzorcium është e nevojshme çdo anëtar i grupit të plotësojë të gjitha kushtet personale, profesionale dhe financiare të kësaj pike.

Vetëm ofertat e ofertuesve të cilët janë të vlerësuar si të aftë do të jenë lëndë e evaluimit.

7. Ofertuesit domosdo përmes arkivit të Ministrisë së ekonomisë duhet të dorëzojnë Garancinë tenderuese në origjinal.

8. Oferta e tërësishme duhet të jetë në gjuhën maqedonase. Dokumentacioni shoqërues i ofertës, e cila kërkohet në pajtim me dokumentacionin tenderues, duhet të jetë e skanuar nga origjinali. Ofertuesit të cilët do të zgjidhen si më të volitshëm duhet të dorëzojnë në origjinal dokumentacionin të cilin më herët e kanë të skenuar dhe të vendosur në ueb portalin www.e-koncesii.mk, në afat prej 5 ditëve nga dita e pranimit të kumtesës dhe Vendimit për zgjedhje të ofertuesit më të volitshëm. Nëse bëhet fjalë për ofertues të huaj, ky dokumentacion duhet të përkthehet nga ana e përkthyesit të autorizuar gjyqësor në gjuhën maqedonase. Dokumentacioni nuk duhet të jetë më i vjetër se 6 muaj nga dita e hapjes së Thirrjes Publike, përveç se Raportit revizor.

9. Secili ofertues mund të ofrojë vetëm një pako ofertuese për lokalitetet e theksuar nga Thirrja publike.

10. Dokumentacioni tenderues merret në mënyrë elektronike nga ueb portali: www.e-koncesii.mk. Të drejtë për marrje të dokumentacionit tenderues ka çdo subjekt i cili do të regjistrohet në ueb portalin: www.e-koncesii.mk. Të drejtë për pjesëmarrje në procedurën e mëtutjeshme të Thirrjes publike ka çdo subjekt i regjistruar në ueb portalin: www.e-koncesii.mk, i cili ka marrë dokumentacion tenderues, ka aplikuar me ofertë të vet dhe ka dorëzuar dëshmi për pagesë të realizuar për dokumentacionin e marrë tenderues. Dokumentacioni tenderues mund të merret në portalin: www.e-koncesii.mk

11. Ofertat duhen të jenë me afat të vlefshëm për një vit duke

filluar nga data e hapjes publike. Për të aplikuar në thirrjen publike, ofertuesi i interesuar është i

obliguar që të paguajë mjete të pakthyeshme në shumë prej 6.000,00 (gjashtëmijë) denarë, të skanojë fletëpagesën dhe ta postojë përmes sistemit në www.e-koncesii.mk.

Pagesa duhet të bëhet në interes të Buxhetit të Republikës së Maqedonisë, me shenjë: për dokumentacion tenderues për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale sipas Thirrjes publike nr. 7/2018:

Llogaria trezore: 100000000063095 Llogaria e pagesës: 840_____06163 Shifra e të hyrave dhe programi: 724125-00 Deponent: Banka popullore e Republikës së Maqedonisë Numri tatimor: 4030000392597 Për ofertuesit e huaj: Ministria e ekonomisë Banka popullore e Republikës së Maqedonisë Bul. Kuzman Josifovski Pitu nr. 1 1000 Shkup, Republika e Maqedonisë SWIFT BIC: NBRM MK 2X IBAN: MK07 1007 0100 0028 009 12. Ofertat dorëzohen përmes portalit www.e-koncesii.mk,

ndërsa vetëm Garancia tenderuese dorëzohet përmes arkivit të Ministrisë së ekonomisë.

13. Afati për parashtrimin e ofertave dhe Garancisë tenderuese është më së voni deri më 24.10.2018 deri në ora 10.00.

14. Hapja publike e ofertave do të bëhet më datë 24.10.2018 në ora 10.00, në lokalet e Ministrisë së ekonomisë me adresë në rr. Jurij Gagarin nr. 15 Shkup. Do të shqyrtohen vetëm ofertat të dorëzuara përmes sistemit www.e-koncesii.mk dhe garancia tenderuese e dorëzuar përmes arkivit të Ministrisë së ekonomisë.

15. Pakoja e ofruar duhet të përmbajë gjërat në vijim: - Letër për ofertë, - Garanci tenderuese dhe - Dokumente me të cilat dëshmohet plotësimi i kushteve

personale, profesionale dhe financiare të ofertuesit, të theksuara në pikën 6 të kësaj thirrje publike.

16. Gjatë zgjedhjes së ofertuesit më të volitshëm do të shqyrtohen vetëm ofertat që e përmbajnë dokumentacion e plotë në pajtim me Dokumentacionin tenderues.

17. Kriteri sipas të cilit do të bëhet zgjedhja e ofertës më të volitshme është kompensimi më lartë i ofruar i koncesionit, por jo më i ulët se çmimi fillestar për lokalitetin dhe lëndën e parë minerale të kësaj Thirrje publike.

Kushti për vlerësimin e ofertave është Garancia e rregulluar tenderuese.

18. Ankandi publik përmes sistemit për ankand elektronik www.e-koncesii.mk, do të mbahet më 29.10.2018 prej ora 12:00.

19. Obligimet e koncesionerit do të përcaktohen në Marrëveshjen për koncesion për hulumtime të detajuara gjeologjike. Koncesioneri është i obliguar që hulumtimet e detajuara gjeologjike ti kryejë në pajtim me ligjet dhe rregullat në fuqi të Republikës së Maqedonisë.

20. Qeveria e Republikës së Maqedonisë: mund të kryejë ndryshim ose plotësim të dokumentacionit tenderues, më së voni 15 ditë para kalimit të afatit përfundimtar të dorëzimit të ofertave, të mos ndajë koncesionet ose plotësisht të ndërpresë procedurën.

21. Mënyra e evaluimit të ofertave: Dorëzimi i ofertave bëhet përmes portalit www.e-koncesii.mk,

gjegjësisht vetëm Garancia tenderuese dorëzohet përmes arkivit të Ministrisë së ekonomisë.

Evaluimi bëhet për të gjitha ofertat të dorëzuara deri më 24.10.2018 deri në ora 10:00.

Evaluimi i ofertave do të realizohet në dy mënyra, edhe atë Në hapin e parë kontrollohet kompletimi dhe validiteti i

Dokumentacionit të domosdoshëm. Nëse vërtetohet se dokumentacioni nuk është i kompletuar,

oferta financiare nuk shqyrtohet dhe ofertuesit nuk do ti lejohet pjesëmarrje në ankandin elektronik.

Në hapin e dytë, pas vërtetimit të kompletimit dhe validitetit të dokumentacionit nga ana e Komisionit, shqyrtohet oferta financiare dhe lejohet qasje në sistemin për pjesëmarrje në ankandin elektronik. Secili ofertues në sistem mund të sheh rangimin e tij aktual në relacion me ofertat financiare dhe mund të ofrojë në pajtim me rregullat e definuara të publikuara në sistemin www.e-koncesii.mk.

Komisioni do të përpilojë Raport të evaluimit të ofertave, në të cilin do të përshkruhet procedura gjatë evaluimit, ankandi elektronik (ankandi), vërejtjet eventuale dhe arsyetimet e Komisionit.

22. Organi kompetent për shqyrtimin e ankesave në procedurën për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale është Komisioni shtetëror i ankesave për furnizime publike (bul. “Ilinden” nr. 63 A, 1000 Shkup, Republika e Maqedonisë). Ankesa mund të shtrohet në afat prej tetë ditëve nga dita e:

- publikimit të Thirrjes publike për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale në lidhje me të dhënat, veprimet ose lëshimet për ndërmarrjen e veprimeve nga Thirrja publike;

- evaluimi i ofertave, në lidhje me veprimet ose lëshim e ndërmarrjes së veprimeve në lidhje me dokumentacionin tenderues, gjegjësisht procedurën për evoluimin e ofertave dhe ankandit;

- pranim të vendimit me të cilin vendoset për të drejtë individuale nga procedura për ndarje të koncesionit për hulumtim të detajuar gjeologjik të lëndëve të para minerale në lidhje me vërtetimin e aftësisë së paraqitjeve për pjesëmarrje ose evaluim të ofertave dhe vendimit dhe

- informatë për parregullsi gjatë procedurës së ndarjes së koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike të lëndëve të para minerale, më së voni në afat prej një viti nga dita e mbarimit të procedurës së realizuar.

23. Për të gjitha çështjet në lidhje me këtë thirrje publike kandidatët e interesuar mund të drejtohen tek personat e autorizuar për kontakt:

Florent Çiçe tel: +389 2 3093 481

e-mail: [email protected] Kika Shpritova tel: +389 2 3093 520 e-mail: [email protected]

Komisioni për realizim të procedurës për ndarje të koncesioneve për hulumtime të detajuara gjeologjike për

lëndët e para minera


Urim HASIPI

Tetovë, 20 shtator - Tashmë një kohëtë gjatë në Tetovë dhe rrethinëregjistrohen vjedhje të rënda,gjegjësisht plaçkitjet me armë ngapersona të maskuar. Zakonisht,gjatë kësaj kohe, cak i këtyrevjedhjeve kanë qenë marketet dhekëmbimoret, apo Agjencitë përtransfere të parave. Disa prej këty-re vjedhjeve janë zbardhur, disaende janë në zbardhje e sipër, porvjedhjet me maska janë ende pre-zente në këto hapësira. Kryesishtnë këto plaçkitje me armë dhe memaska, kanë marrë pjesë më

shumë persona, apo grup i cili në tëshumtën e rasteve vetëm kanëkërcënuar punonjësit dhe me sen-det e vjedhura janë larguar ngavendi i ngjarjes, duke mos u shkak-tuar lëndime personave që kanëqenë prezent në momentin evjedhjeve.

Nga Policia e Tetovës, njoftuanse brenda nëntë muajve janë regji-struar dhjetë plaçkitje me ma-ska.“Në periudhën prej një janarite deri më 19 shtator të këtij viti, nërajonin më të gjerë të Tetovës, kanëndodhur 10 plaçkitje dhe 2 tentimepër plaçkitje, prej të cilave në 7 prejtyre janë përdorur maska fantomenga ana e plaçkitësve, ndërsa në 9

raste janë përdorur armë edhe atënë 8 raste armë zjarri dhe në një ra-ste armë e ftohtë. Sektori për Punëtë Brendshme Tetovë, deri më tanika zbardhur 6 të raste të plaçkitje-ve, ndërsa rastet tjera janë në pro-cedurë e sipër”, deklaroi zëdhënë-si i Sektorit për Punë të Brendshmenë Tetovë, Fatmir Rexhepi.

Por ajo që është e veçantë nëvjedhjen e fundit në Tetovë, ku nënjë Agjenci për transfere parash,për herë të parë vjedhja kryhet nganjë shtetas i huaj, që në këtë rastrezultoi të jetë italian, i asistuarnga dy shtetas të Tetovës dhe njëvajzë nga Italia. Sipas informacio-neve jozyrtare, shtetasi italian

madje është edhe kryerës i veprësplaçkitjes dhe ka hyrë brenda nëagjenci, ndërsa tre tjerët kanëqenë të angazhuar si logjistikë. Si-pas njohësve të këtyre rrethanave,zakonisht në këto raste, kryerësinuk flet gjatë aktit të plaçkitjes përshkak që të mos njihet se çfarëpërkatësie ka që më pas policia taketë më vështirë kapjen e të njëjtit.

Kështu edhe kishte qenë gjatëkësaj vjedhje, ku shtetasi italiannuk kishte folur aspak me pu-nonjësin, por vetëm ka bërë meshenjë që ai të hap arkën prej me-tali ku i mbajnë paratë. Policiaende nuk ka dalur me qëndrim sea bëhet fjalë për grup të organi-

zuar i cili funksionon në këto hapë-sira apo bëhet fjalë për rasteve tëndara, megjithëse vjedhjet e kë-saj natyre janë shfaqur kohë paskohe, kurse gjysma prej tyre janëzbardhur, ndërsa ajo që bie në syështë se vjedhja e parave në kom-bin e transferit të parave ngamarketi “Kipper” gjatë muajit qer-shor, në Reçicë të vogël, dheplaçkitja në këmbimore që ndodhikëtyre ditëve në sipas informacio-neve policore njëri prej personaveështë i involvuar në të dy këta raste.Kësisoj, vjedhjet dhe plaçkitjet eshumta në rajonin e Tetovës qëkryhen nga personat e maskuarshqetësojnë pa masë qytetarët.Ata janë shprehur se policia duhetqë sa më shumë të punojë në këtëdrejtim me qëllim që të evitojnëplaçkitjet e këtillla. Qytetarët thek-sojnë se në këtë mënyrë ndjehen tëpasigurt, sepse shumë lehtë mundtë jenë cak të hajnave. Nga policiaështë kërkuar që qytetarët në kohësa më të shpejtë të denoncojnëngjarjet dhe dukuritë devijuese nëatë rajon me qëllim që në mënyrëefikase të merren masa. Kohëve tëfundit në Tetovë dhe më gjerë janëregjistruar vjedhje të rënda jovetëm në qytet por edhe në vend-banimet rurale. Madje pjesa dër-muese e vjedhjeve kryhen nga per-sona të maskuar dhe të armatosurgjatë orëve të natës.

Shkup, 20 shtator - Përforcim i kapa-citeteve të administratës lokale dhetë sektorit civil për bashkëpunimtransparent është prioritet i projek-tit për bashkëpunimin e autoritete-ve lokale dhe organizatave joqeveri-tare të Ballkanit Perëndimor, për tëcilin Bashkimi Evropian i ndau 10milionë euro, theksoi ministri i Vetë-qeverisjes Lokale, Suhejl Fazliu, nëkonferencën e djeshme rajonale përpromovimin e demokracisë lokalenë Ballkanin Perëndimor. Ai theksoise bëhet fjalë për një projekt shumëtë suksesshëm i cili për herë të parëka filluar të zbatohet në Bosnjë eHercegovinë, ndërsa më pas, siçtheksoi, gjëja më e suksesshme ekëtij projekti është që arriti tëshumëfishohet. "Në vitin 2017 Ba-shkimi Evropian i ndau 10 milionëeuro në mënyrë që projekti të jetërajonal në të gjitha gjashtë vendet eBallkanit Perëndimor", theksoi Faz-liu.

Ai theksoi se qëllimi kryesor iprojektit është financimi më i suk-sesshëm i organizatave joqeverita-re lokale nga ana e autoritetevelokale. "Rreth 40.000 qytetarë do tëfitojnë mjete në 50 qytete dhe ko-

muna në të gjitha gjashtë vendet eBallkanit Perëndimor", tha Fazliu.Ministri Fazliu potencoi se projektizbatohet nga viti 2017 deri në vitin2020, ndërsa për atë do të shpalletkonkurs publik sipas kritereve të ci-lat do t'i vendos UNDP-ja në bazëtë asaj cilat organizata joqeveritaredo t'i fitojnë grantet. "Në BallkaninPerëndimor ka autoritete lokale të

cilat përballen me probleme lidhurme mungesën e burimeve njerëzo-re, mungesën e burimeve financiare,por edhe pjesëmarrjen e pamjaf-tueshme nga sektori civil", theksoiNikolla Bertolini, përfaqësues i De-legacionit të BE-së në Maqedoni. Aitha se nga përvoja të cilën e kanëme UNDP-në në BeH kanë parë senë fakt, projekti mund të bëjë dallim

dhe se mund të fillojë një proces i pi-lotimit të bashkëpunimit më të mirëmidis autoriteteve lokale dhe sek-torit civil.

"Thelbi i këtij projekti ështëshpërndarja më e mirë dhe më tran-sparente e mjeteve nga autoritetetlokale të organizatave nga sektoricivil, por gjithashtu, rëndësi tëmadhe ka edhe rritja e kapacitetevetë të punësuarve në vetëqeverisjenlokale", tha Bertolini. Ai potencoi sedemokracia lokale në fakt, fillon ngasigurimi i mjeteve të cilët do tëmund të sigurojnë shërbime përvetë qytetarët, ndërsa organizatatcivile, shtoi, gjithashtu duhet të dinëse si të marrin pjesë dhe si ta sh-frytëzojnë këtë proces. "Me të vër-tetë jemi krenarë që jemi partnerëdhe që e zbatuam këtë program nëMaqedoni. Elementi kryesor i këtijprogrami është të përforcohet dhetë përmirësohet bashkëpunimi mi-dis autoriteteve lokale dhe sektoritcivil, ndërsa ne konsiderojmë se aiështë element kyç për arritjen e njëdemokracie participative", theksoiNarine Sahakijan, zëvendësi i përfa-qësueses së përhershme të UNDP-së në Maqedoni. (Q.A)

Matës tëshpejtësisëpara pesëshkollavenë ShkupShkup, 20 shtator -Matës digjital të sh-pejtësisë do të vendo-sen në afërsi të pesëshkollave të mesme nëShkup. Qëllimi i kësajnisme është rritja evetëdijes së shoferëvedhe siguria më emadhe në komunika-cion. Qyteti i Shkupitkëta matës shpejtësie imori si donacion ngakompania e sigurimit“Sava Sigurime” SHAShkup. Matësit do tëvendosen në gjimnazin“Josip Broz Tito”, nëshkollën e mjekësisë“Pançe Karagjozov”,SHMN “ZdravkoCvetkovski”, shkollën emesme të kimisë “Ma-rija Kiri Skllodovska”dhe QSHAK “Boro Pe-trushevski”.

MBËSHTETJE EVROPIANE PËR BASHKËPUNIMIN E OQJ-VE ME PUSHTETIN LOKAL

Edhe 10 milionë euro për demokracinë lokale

PESË KOMUNAT QË PËRFITOJNË GRANTE NGA 120 MIJË EURO Pesë komuna në Maqedoni - Kumanova, Kavadari, Gostivari, Strumicadhe Resnja do të marrin grante prej 120.000 euro për përmirësimin eshërbimeve sociale, në veçanti për grupet e rrezikuara dhe tëmargjinalizuara, në bashkëpunim me shoqërinë civile. Fondetsigurohen nga Bashkimi Evropian, në kuadër të një projekti rajonal qëimplementohet në Bosnje dhe Hercegovinë, Serbi, Shqipëri, Kosovëdhe Republikën e Maqedonisë.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

MASKAT OPEROJNË NË TETOVË

Për nëntë muaj, 10 plaçkitje me maskaPolicia ende nuk kadalur me qëndrim sea bëhet fjalë përgrup të organizuarapo bëhet fjalë përraste të ndara,megjithëse vjedhjete kësaj natyre janëshfaqur kohë paskohe, kurse gjysmaprej tyre janëzbardhur

Koha

10 FORUMKoha, e premte, 21 shtator 2018

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Adria Media Ballkan” - rr. 852 nr.62, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e enjte 20 shtator | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: [email protected] | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • [email protected]; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Miku im i dashur dhe ipaanshëm! Unë besojshumë se do më ndjeshnëse në këtë shkrim për

gazetë (ndoshta me a pa hir, me a pasebep) do ta teproj me fjalorin fyes,me gjuhën denigruese, me disa slla-vizma e otomanizma si dhe me camesele nga përditshmëria jonë ebezdisshme dhe e njëtrajtshme.Mbaj mend se, kur isha një çunçapkën, me shumë vështirësi i zba-toja urdhrat a porositë me gojë tëprindërve si dhe të mësueses sime.Edhe ata pak urdhra që i vija në jetëmë dukeshin si të ishin luftarakë,hajt, të mos themi edhe banale. Sot ekësaj dite më kujtohet meseleja kurpushtetarët nga komunisti, ma“morën masën e samarxhiut” si dhenjë takim me një punonjës të hetue-sisë. Ai urdhëroi dhe kërkoi bashkë-punimin tim me organet e ndjekjes.Para se ta kundërshtoja kërkesën dhepara se të më fuste në kurthet e tijmjerane, ai më tha: “Ki parasysh, jogjithmonë urdhri e ka bishtin pra-pa!..., bëj kujdes se shërbimet tuajado të shpërblehen..., nëse do të mun-gojë “allishverishi” a bashkëpunimidhe nëse do të bësh përpjekje ta sh-pallësh të paqenë urdhëresën time,dije se do thyesh qafën”. Se “urdhri ihetuesit (nuk) e paskësh bishtin pra-pa”, fiqiri im prej axhamiu e kuptoiqë kur ia çanë kokën!

Një mbrëmje tek po e shkruajaopinionin e radhës, dëgjova zërinurdhërues dhe paksa të ashpër të “in-diankës” së shtëpisë sime (siç pa-rapëlqen të thotë “goca” Gordanë). Panjë pa dy, kjo zonja e shtëpisë mëthotë “lëre shkrimin..., pa shikoje edëgjoje si këndon kjo këngëtare”. Ç’ë-shtë e vërteta, unë nuk kisha dertin ekëngës tallava, isha dalldisur pas“shkarravinës” në fjalë, megjithatëpër një moment ktheva shikimin ngatelevizori dhe pashë një vashë gjy-smëlakuriqe. Meqenëse tallavaistjanuk më krijoi asnjë përshtypje, qe-shë i detyruar që kësaj gruaje qëmbarështon e qeveris shtëpinë, t’ithem: “Të lus, më lër rehat... dhe“futja!” Sikur asaj iu duk se nuk e për-filla urdhrin e saj, ndaj me inat dhegojën plot ma ktheu: ”... futja ti!” Paspak kohësh më tha: “Ktheje llafinprapë”. “Aha, fjalën pise e mori ha-vaja!”. Që unë të mos keqkuptohem,do jap sqarime shtesë sa i përket kë-saj vakie. Sikur kjo këngëtare afundërrinë e pavlefshme, të ishte ngashehri im, mamasë së saj do t’ia kon-testoja të drejtën e të qenit edukato-re, të drejtën e të qenit amvisë e shtë-

pisë dhe së fundi do t’ia kufizoja tëdrejtën e të dhënit urdhëresa. Urdh-ri i zonjës sime ishte shumë i drejtë,pavarësisht se dukej i “rreptë a i padi-skutueshëm”. Kryesorja, mua mëerdhi mirë edhe përkundër “pish-manllëkut” të bashkëshortes sime. Egjithë kjo mesele sikur më thotë se jogjithmonë urdhri e ka bishtin prapa!,ky “urdhër akshami, mua më doli përhair”..., ndërkaq ata që nuk e kanëndërmend të pajtohen me mendi-min tim ndryshe, le të bëjnë kujdeskur ta hanë preshin nga bishti, sepsepo ta përtypësh kërcellin e gjatë efletë-fletë nga ana e prapme e tij, dije

se punët të dalin “buçuk!”... dhe mua,për fat të mirë, “hesapet më dolënme tamam”. Për të tjerët nuk kam ha-bere!

Disa ditë më parë në një “agsholtë vonuar”, me një “urdhër paraprakdhe të prerë prej sabahut”, qeshë idetyruar të “gjezdis” rrugëve tëmëhallës sime. Ç’është e vërteta, unëjam bërë shumë “çallamxhi” dhe kamfilluar të “mburrem” me lagjen timeqë ka shikim nga Sharri, pavarësishtse kjo mëhalla jonë është shndërruare gjitha në beton, në asfalt, “në art, nëteatër, në bibliotekë, në një udhëkryqtë rëndësishëm”, në një gërmadhë të

fshatit të djegur..., një mëhallë që kamarrë “çehren e njeriut të veremo-sur” (larg qoftë!), në një lagje ku tëgjithë të duken të dremitur “sabah eaksham!”. Se për çka dola “nuk mëkujtohej”. Angazhova dyqanxhiundhe i thashë: Ore, po më kërko nështëpi... dhe andej u dha xhevapi...,ka dalë të blejë bukën e thekërt prejçerepi te furrxhiu nga Hasi i Prizrenit.Te hasjani bukën e blen edhe mësue-si, edhe bujku, edhe me demek “pro-fesori universitar”, edhe studenti enxënësi, edhe beqari edhe lënesha,edhe elektricisti edhe postieri, edheintelektuali edhe “heqimi” i pensio-nuar i lagjes sonë, edhe pasanikuedhe biznesmeni edhe fukarai. “Fat-mirësisht” politikani hiç fare nukduket atypari, sepse ai bukën dheproduktet e tjera ushqimore i blen tedyqanet ekskluzive greke dhe te caturke! Në kthim e sipër, rrugës mëtakoi “shef teneqexhiu ose “majstorotza okolu kuqni pishalki” (ullukbërësshtëpish), siç bashkëqytetarët tanësllav nga Tetova parapëlqejnë taquajnë. Ishte i përgjumur dhe i tërëhundë e buzë! Me të në shoqëri ishtenipi i ish-berberit të kasabasë sonë, icili para gjashtë e më shumë dekada-sh, me “urdhër” të prindërve tanë, qe“detyruar” ne kalamajve të na “hiqte

Të drejtën eorganizimit dherealizimit tëreferendumit e kaKomisioniShtetërorZgjedhor, partitëpolitike dheinstitucionet etjera relevante tështetit, në pajtimme dispozitatligjore në fuqi,konformstandardeve,rregulloreve dhekritereve tëcaktuara dhe jogjithsecili, të cilitsi t’i kujtohet dhekur t’i kujtohet,përfshi këtu edheautorin e këtijshkrimi...

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

(Jo gjithmonë) urdhri e ka bishtin prapa! Nga

Fadil LUSHI

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e premte, 21 shtator 2018

lafshën e organit burrëror”.Mirëmëngjesin tim ma ktheume një “selam” gjysmë anadol-lak. I parashtrova pyetjen: Ç’ke-mi shef i nderuar teneqexhi,ç’“habere” kemi nga kooperati-va! Çuditërisht, nuk ma ktheu“hazërxhevapin” dhe, lëre qënuk më përshëndeti ashtu siçdua unë, po filloi me atë reto-rizmin e tij bosh dhe të rëndë.Sikur kacagjelohej para fëmijë-ve..., sikur muhabetin e filloi ko-dra mbas bregut! Pyetja e parë etij kishte të bëjë me privatësinëtime:..., “pse nuk e merr byrekunme mish, pse nuk e konsumonatë me gjizë, me spinaq, mehithra a me..., pse nuk e merrbukën e grunjtë dhe të zezë”...,mandej më bëri vërejtje për njëshkrim paraprak timin. Nuk ipaskësh pëlqyer titulli, përm-bajtja, as leksiku, as sintaksadhe në fund as lektura. Po halliç’duhet bërë miku teneqepu-nues, e pyeta! “Bëje një tjetërdhe, pasi ta bësh, mos harro tëdalësh në referendumin popul-lor!” Hajde mendje, hajde! Pokush je ti të më sugjerosh a tëmë urdhërosh.

“Ore, kam urdhër të politika-nit që ia bëra okollu kuqna pi-shallkat e apartamentit të tij...,krejt veresie!” Sikur vazhdoi tëdërdëlliste pas shpine... “Bëj kuj-des dhe mos harro se këtë që tathem është URDHËR PREJ SA-BAHU!”... dhe unë e pyeta: Posikur të mos e zbatoj këtë “urdh-rin tënd prej sabahu” çka do tëndodhë?! Ma ktheu: “Do t’i thyejfulqinjtë”..., por ama do më bëshnjë shërbim, para se të m’i thye-sh turinjtë, të lus të m’i prekësh“topat e kandarit”..., dhe ky ustaiprej teneqexhiu që u përngjanatyre çunave të Stambollit dheKavajës, s’kishte se si ta refuzon-te kërkesën time në këmbim tëzbatimit të urdhrit të tij! Fatke-qësisht, teneqepunuesi ynë inderuar bashkë me shoqërue-sin e tij nip berberi si dhe ca tëtjerë të tillë si ai, asnjëherë nukbënë dallimet ndërmjet nocio-neve të tilla siç janë: “thirrje,bojkot, propagandë, urdhër, or-ganizim dhe realizim”. Tekefun-dit, të drejtën e organizimit dherealizimit të referendumit e kaKomisioni Shtetëror Zgjedhor,partitë politike dhe institucio-net e tjera relevante të shtetit,në pajtim me dispozitat ligjorenë fuqi, konform standardeve,rregulloreve dhe kritereve tëcaktuara dhe jo gjithsecili, të ci-lit si t’i kujtohet dhe kur t’i kuj-tohet, përfshi këtu edhe auto-rin e këtij shkrimi, pa marrëparasysh se do të votojë PËR apoKUNDËR ndryshimit të emrit tështetit, pa marrë parasysh se re-ferendumi apo kjo formë e sh-prehjes së mendimit të popullit,“e ka bishtin prapa a parahundës!”.

Mungesa e një stra-tegjie për të ardhmene Kosovës, pajtimindhe paqen në mes të

serbëve dhe shqiptarëve e la nëmes të urës së Ibrit, ndërsa veriune Kosovës nën administrimin eSerbisë. Për pasojë Kosova u futnë bisedime komplekse politikee teknike, të cilat vetëm burok-ratët e pasionuar din ti bëjnë. Mënë fund, presidentët Thaçi e Vuçiqe nxorën projektin rus të kontrol-lit të Ballkanit, për futjen në dorëtë dy drejtimet jetike të Kosovësdhe garantimin e radarëve serbqë kontrollojnë Ballkanin.

Për ta bërë këtë marrëveshjeakt të kryer, (sipas shembullit tëdemarkacionit me Malin e Zi), nukështë nxjerr në debat asnjë parime as kriter, që është përdor përmarrëveshje, sepse ka qenë e diturse cilido kriter që do të përdorej:gjeografik, ekonomik, ushtarak,pronësorë, madje edhe ai etnik,do të ishte në dëm të Kosovës.

KRITERI GJEOGRAFIK Nga tri drejtimet strategjike

të Kosovës, vetëm në verindodhen dy (ai i Ibrit dhe i Adria-tikut). Në dy deceniet e ardhsh-me kur pritet aktivizimi tyre, atoKosovën do ta shndërrojnë në in-traport (portit tokësor) të Ballka-nit. Këtë ia mundëson pozitagjeografike e saj, si qendër nga kutë gjitha kryeqytetet e shtetevejanë afër.

KRITERI EKONOMIKNë këtë pjesë të Kosovës,

gjendet resursi jetik i saj: uji i Uj-manit, me 350 milion metër kubujë, me të cilin, pa prishur asnjëekuilibër rajonal, mund të përm-bushen nevojat aktuale tëpothuajse gjithë Kosovës. Ngapërvojat e tashme të privatizimit,dyshimet janë se kjo digë mundtë jetë objekt i një biznesi të për-bashkët Thaçi-Vuçiq. Poashtu, atyjanë rezervat sipërfaqësore të disamineraleve me kosto të lirë sh-frytëzimi, të cilat kanë vlerë ber-zash.

KRITERI I SIGURISË(USHTARAK)

Aty janë dy grykat e sigurisëkombëtare të Kosovës, Shqipërisëdhe Maqedonisë. Me shumë pakfuqi ushtarake e me kosto të vogëlmund të garantohet paqja. Atypoashtu është faqja kosovare eKopaonikut, nga e cila si në pël-lëmbë të dorës vëzhgohet Serbiadhe me kohë denoncohet çdoagresion ndaj cilitdo vend.

KRITERI PRONËSOREdhe nëse përdorët kriteri

pronësor, prapë Kosova del ehumbur, për shkak të mos forma-lizimit të pronave të shqiptarëvetë blera nga serbët, të cilin e kandaluar shteti serb për shumëvite, ndërsa shteti i Kosovës nukka bërë asgjë për formalizimin etyre. Në veri të Kosovës, pronat eshqiptarëve i ka blerë shteti serb,ndërsa në Luginë të Preshevës,janë shuar zyrtarisht dhjetërafshatra për shkak të ligjeve diskri-minuese të cilat i shuajnë vendba-nimet e braktisura. Tashti, po tëpërdoret ky kriter, komplet veriudo ti takonte Serbisë, ndërsa Ko-sovës do ti kalonte vetëm Preshe-va dhe më pak se gjysma e Buja-nocit.

KRITERI ETNIK (KOMBËTAR)Me zbatimin e kriterit etnik,

gjendja del të jetë edhe më ekeqe. Në veri të Kosovës nuk kashqiptarë. Shqiptarë nuk ka as nëMedvegjë, ku aktualisht jetojnëvetëm rreth 400 banorë. Ndërsaedhe në Bujanoc ka pak mëshumë se 50 % shqiptarë.

Të gjitha këto argumente evejnë në dyshim qëllimin patrio-tik të presidentit Thaçi, për tashpëtuar Luginën e Preshevës ngazhdukja. Veprim patriotik do tëishte sikur, së paku parat e plaçki-tura nga ai, për sigurimin e vetu-rave, t’ua kishte kthyer atyre si in-vestim për mbijetesën në këtohapësira dhe të kishte kërkuar re-ciprocitet për të drejtat e tyre, meserbët e Kosovës.

Mbi të gjitha koha e propozi-mit ka ngjallur dyshime në opi-nion, sepse ai ka dal mu në kohëne referendumit në Maqedoni, i ciliështë jetik sepse vendoset përanëtarësimin e saj në NATO dheBE. Disa politologë e identifikuankëtë propozim si mesazh rus përdështimin e tij, duke e akuzuarThaçin se u bëri thirrje shqiptarë-ve ta bojkotojnë atë, sepse pas ba-shkimit të Luginës së Preshevësme Kosovën, radha do ti vije edheIliridës, me çka Maqedonia do tëzhbëhet.

Për ta ndaluar një gjë të tillë,Institucionet dhe qytetarët duhetti ndërmarrin disa veprime:

Së pari, duhet të ndalohet ngaKuvendi i Kosovës, flirti i Thaçitme Vuqiqin. Temë e bisedimevenë mes të Kosovës dhe Serbisënuk duhet të jetë as ndarja e asrregullimi i brendshëm i Kosovë,por temat që rregullojnëmarrëdhëniet në mes të dy shte-teve fqinje.

Presidenti Thaçi në bisedimetme Serbinë, po përdor metodënfranceze të aktit të kryer, duke elënë anash stilin tradicional ame-rikan të transparencës dhe deba-tit shterues. Shembuj të këqijkanë qenë: demarkacioni i kufiritme Malin e Zi, Asociacioni i ko-munave serbe, fusnota etj.

Për më keq, me hapjen e bise-dimeve për ndarjen etnike të ter-ritoreve, Thaçi e ka rihap çështjene bashkimit të Serbska Krainësme Serbinë. Stërzgjatje e bisedi-meve, pa temat për krimet eluftës, për të pagjeturit, përzhdëmtimet, për fondet kontri-butive të plaçkitura, për kursimete qytetarëve të plaçkitura ngabankat serbe etj. e ka humanizuardhe faktorizuar shtetin serb.Tema të vetme të bisedimeve meSerbinë duhet të jenë, ndarja dhelëvizja e lirë e qytetarëve serb eshqiptarë në territoret e dy shtete-

ve, bashkë me njohjen e doku-mentacioni të tyre. Së dyti, duhettë hapet dialogu i sinqertë meserbët e vendit, duke i afirmuarshqetësimet e tyre.

Në Kosovë në këto vite u dësh-mua se përkundër gjakderdhjesnjë shekullore, mund të kulti-vohet bashkëjetesa në mes tëserbëve dhe shqiptarëve. Por, bi-sedimet me serbët e Kosovës ushpërfillën nga oligarkët tanë,edhepse ato ishin të rëndësishmepër zgjidhjen e shumë aspekteveteknike të Pakos së Ahtisarit, për-mes zhvillimit të procedurave ela-stike me të cilat do të zbuteshinmosmarrëveshjet dhe do tëmundësonin marrjen e vendime-ve me konsensus, duke e relativi-zuar debatin për fitoren osehumbjen e dikujt. Këtë qasje ekanë prezantuar herë pas here meguxim edhe disa lider serb të Ko-sovës të cilët oligarkët i kanë sh-frytëzuar për tu “faktorizuar”dhe...kaq! Me fillimin e bisedime-ve me Serbinë përtej Pakos së Ah-tisarit, palët e spostuan këtë di-sponim në Beograd. Në vend tëbashkëjetesës ato i nxitën konflik-tet me protesta në urë, vrasje, dje-gie dhe rrënime, Listen serbe tëBeogradit, mure mbi rrugë, trenme simbole të urrejtjes.

Së treti, duhet të shtrihet au-toriteti i shtetit të Kosovës në tëgjithë territorin e vet.

Kjo shtrirje në veri, po pen-gohet nga oligarkët e të dyja shte-teve, të cilët e kanë ngritur peran-dorinë e krimit dhe po përfitojnëpara, me të cilat po e garantojnëmbetjen në pushtet. Atje ështëmbrojtur krimi përmes kërcëni-mit të shqiptarëve dhe joshjes sëserbëve me autonomi. Spektak-let e herëpashershme, për tëprodhuar viktima e heronj, janëluajtur sipas nevojës, sa për tihedhur hi syve popullit. Së katër-ti, Kosova bashkë me Shqipërinë,duhet të ndërtoj aleanca miqësieme Maqedoninë dhe Malin e Zi,me projekte të përbashkët, meqëllim që ta detyrojnë hegjemo-nin serbe të pushoj dhe pastaj tibëhet ftesë që edhe ajo të bëhetpjesë e këtyre projekteve. Duhettë theksohet fakti se në këto bise-dime, rol kontrovers po luan edhevet Bruksel. Ndërmjetësit e këty-re bisedimeve, për ta begatuarkarrierën e tyre politike, po ehumbin paanësinë dhe po bëhenavokat, duke propozuar formulatë paqëndrueshme të zgjidhjeve,me çka marrëveshjeve po ia hum-bin dimensionin strategjik dhe poi bëjnë jetëshkurtra.

Tema të vetme tëbisedimeve meSerbinë duhet tëjenë, ndarja dhelëvizja e lirë eqytetarëve serb eshqiptarë nëterritoret e dyshteteve, bashkëme njohjen edokumentacioni tëtyre. Në vend tëkësaj, fatkeqësisht,presidentët Thaçi eVuçiq e nxorënprojektin rus tëkontrollit tëBallkanit, përfutjen në dorë të dydrejtimet jetike tëKosovës dhegarantimin eradarëve serb qëkontrollojnëBallkanin

Pazari me territore, projekt ruspër kontrollin e Ballkanit Nga

Nijazi IDRIZI

12 SPECIALEKoha, e premte, 21 shtator 2018

I favorizuar nga pozicioni gjeo-grafik në mes të Mesdheut dhe ngaorganizatat kriminale e rrënjosuranë territor, Gadishulli Italian ështëjashtëzakonisht fleksibël dhe i për-gatitur për menaxhimin e trafiqe-ve të paligjshme, në gjendje që tëndryshojë me shpejtësi të madhemodalitetet, mjetet dhe vetë pro-duktet e përfshira në kontra-bandën e duhanit sipas situatave.Sipas asaj që përcillet nga KPMG -ja në “Project Sun” e tij, Italia në fu-shën e kontrabandës ka një shpirtpërshtatshmërie që nuk haset nëvende të tjera. Në fakt, pavarësi-sht se burimet e paligjshme tëduhanit ndryshojnë vazhdimisht,konsumi mbetet i qëndrueshëmnë rreth 5.8% të totalit të cigarevetë konsumuara.

Kontrabanda e duhanit në Ita-li ka pësuar një rënie shumë tëfortë në fillimvitet 2000, për t’u rri-tur më pas gradualisht nga viti2008 dhe për t’u dyfishuar midisviteve 2011 e 2012. Faktikisht, në vi-tin 2012, me konsumin e 2.8 mi-liard cigareve, Gadishulli ka arriturvendin e dytë në renditjen e konsu-meve të paligjshme europiane,duke u pozicionuar midis Polonisë(4.5 miliard) dhe Greqisë (1.7 mi-liard), me një rritje çuditërisht tëshpejtë. Në vitin 2015 rezultontese ishte në vendin e pestë për kon-trabandën dhe falsifikimin e ciga-reve, pas Francës, Polonisë,Mbretërisë së Bashkuar dhe Gjer-manisë. Edhe falsifikimi ka arriturnë fakt nivele shumë të larta nëItali, që në shkallë europiane, ba-shkë me Mbretërinë e Bashkuaradhe Poloninë, mbulon mbi gjy-smën e tregut të këtyre produkte-ve.

Megjithatë, për momentin,produktet e paligjshme me bazëduhani më të konsumuara në Italijanë të ashtuquajturat illicit whi-tes, cigaret marka të taksuara

vetëm për konsum lokal, që ek-sportohen ilegalisht në vende tëtjerë dhe shiten aty me çmime ja-shtëzakonisht të ulëta. Vendetkryesore furnizuese të cigareve tëpaligjshme në Itali, por edhe nëvende të tjera të Europës Perëndi-more, janë ato të Lindjes europia-ne, për shkak të fitimeve të mëdhaqë mund të nxirren duke shfrytë-zuar diferencën e çmimit të pake-tave në shtete të ndryshme. Reali-sht, produktet me bazë duhanikanë në Ukrainë, në Poloni, në Bjel-lorusi dhe në shtete të tjera të Eu-ropës Lindore çmime jashtëzako-nisht të ulëta krahasuar memesataren europiane. Shitja emallrave të paligjshme me njëçmim të fryrë (gjithsesi më i ulët seai i cigareve të ligjshme) në vendesi Gjermania, Italia, Franca apo An-glia garanton kështu fitime të maj-me. Veç kësaj, kriminaliteti euro-pianolindor ka nisur të lidhëraporte të natyrës tregtare me ma-fiet tona menjëherë pas rënies sëMurit të Berlinit, duke eksperimen-tuar rrugë dhe modalitete që ndërvite janë konsoliduar gjithnjë e mëshumë, duke arritur edhe një aftë-si të habitshme në shmangien ekërcënimeve të organeve të kon-trollit.

Për më tepër, kontrabanda e

duhanit demonstrohet jashtë-zakonisht komode, pasi krahasuarme trafiqe të tjera të paligjshme,ofron avantazhe të ndryshme: kon-trolle më të rralla dhe më pak tërrepta. Megjithatë, të ardhurat esiguruara nga një krim më i lehtë sisi ai i kontrabandës shpeshpërkthehen në financime të ripër-dorshme në trafiqe të tjera më tërënda, si trafiku i qenieve njerëzo-re, i armëve apo i drogave, përveç-se në aktivitete terroriste në kupti-min e vërtetë të fjalës.

Markat më të njohura të futuranë rrethin ilegal italian janë Marl-boro, Pall Mall dhe Winston. Për-qindja e lartë e kontrabandës emarkave të famshme në Napoli, eregjistruar në Report 2017 e Intelle-git, e bën ndoshta qytetin nga kuvijnë këto cigare dhe nga ku përha-pen në ekstremitetet e Gadishullit.Edhe illicit whites Regina, Ameri-can legend dhe Em@il janë tejet tëpranishme në territorin napolitan,por janë të përhapura edhe nëBari, Palermo e Milano. Ka shumëtë ngjarë që Napoli të ketë një rolqendror edhe në importimin dhenë transportimin e illicit whites.Në fakt është vlerësuar se vetëmnë krahinën e Campania, e vënënë kontrollin e drejtpërdrejtë tëCamorra, është përqëndruar 33% e

kontrabandës italiane.Grupet kriminale e përfshira në

trafikun e duhanit janë për mëtepër të lidhura me shoqatat ma-fioze e Sacra Corona Unita puljezedhe të Camorra napolitane, poredhe të ‘Ndrangheta kalabrezeapo të Mafies siçiliane. Veç kësaj,nëntoka kriminale ka kontaktekonstante me grupe kriminale tëpërtejdetit, si të vendeve të zonësballkanike, ashtu edhe të Mbretë-

risë së Bashkuar.Në të vërtetë kontrabanda ka

marrë një konotacion të dukshëmbiznesor në nivel transkombëtarqë mundëson të kontrollohet dhetë ndiqet çdo fazë e procesit falëpërfshirjes së grupeve kriminaleme shtetësi të ndryshme. Nëmënyrë të veçantë, Camorra ruankontakte konstante me kriminali-teti kinez, që merret edhe me falsi-fikim, dhe me atë rumun. Shumëprej produkteve të paligjshme tëprodhuara në Kinë, pasi janë nisurnga portet e Shenzhen, Huangpuapo Xiamen, kalojnë nëpër Dubaidhe përgjithësisht zbarkojnë nëportin kalabrez të Gioia Tauro.Edhe kriminaliteti shqiptar i përf-shirë në kontrabandën e duhanit,sipas të dhënave të furnizuara ngaDirezione Nazionale Antimafia nëvitin 2015, është ende në rritje nëItali, duke ecur në të njëjtin hapme rritjen demografike dheshpërndarjen kapilare në territor.Janë të përfshirë në trafikun e kon-trabandës edhe grupe kriminaleme shtetësi bullgare e gjeorgjia-ne, aktivë sidomos në zonat më tëpasura të Italisë qëndroveriore, si-domos në Romë e Milano, dhe nëBari e rrethinat e tij.

Evolucioni i rrjeteve të reja dhetë ndërlikuara të organizatave kri-minale, dikur të lidhura fuqimishtme kontrollin e territorit dhe mestrukturën hierarkike, e bën kriminmë depërtues, përveçse shumë mëfunksional dhe të përshtatur metrafiqet e paligjshme me vendeedhe gjeografikisht të largëta. Per-feksionimi i kohëve të fundit dheprogresiv i mafieve ndaj kësaj for-me të re biznesi ka bërë të mun-dur një zgjerim të tregut, duke ar-ritur që të asgjësojë ata kufij midisgrupeve kriminale që normalisht imendojnë si thuajse fizikisht ek-zistues. Në fakt, pavarësisht sekanë mbetur, të paktën pjesërisht,të lidhura me kontrollin territorial,organizatat mafioze nuk e kanëmë një tipar dallues absolut dhetë pandryshueshëm: në emër tënjë interesi ekonomik, grupet endryshme arrijnë që të bashkëpu-nojnë duke vendosur marrëdhë-nie të tipit ekonomik, duke kushtë-zuar njëri tjetrin dhe dukemodifikuar një sistem të tërë nënivel ndërkombëtar.

Grupet kriminale, jo më kaqpastër të dallueshëm si në gjy-smën e parë e shekullit të kaluar,po adoptojnë një qasje të globali-zuar, duke shkurtuar largësitë dheduke shumëfishuar fitimet. Nukjanë më vetëm mafiet lokale qënxjerrin fitime nga tregtia e paligj-shme e cigareve në territorin ita-lian, por edhe të gjitha ato organi-zata kriminale, edhe të markësterroriste, të përfshira në fazat endryshme të transportit apo tëshitjes së produkteve. (bota.al)

Italia e cigareve kontrabandëNuk janë më vetëmmafiet lokale qënxjerrin fitime ngatregtia e paligjshmee cigareve nëterritorin italian, poredhe të gjitha atoorganizatakriminale, edhe tëmarkës terroriste, tëpërfshira në fazat endryshme tëtransportit apo tëshitjes sëprodukteve

Për momentin,produktet e paligjshmeme bazë duhani më tëkonsumuara në Italijanë të ashtuquajturat“illicit whites”, cigaretmarka të taksuaravetëm për konsum lokal,që eksportohenilegalisht në vende tëtjerë dhe shiten aty meçmime jashtëzakonishttë ulëta

13SPECIALEKoha, e premte, 21 shtator 2018

Nga Ola OLSSON

Mafia siciliane është ndoshtasot organizata më e famshme kri-minale në botë. Ajo njihet se ekzi-ston të paktën që nga vitet 1870,kur një pronar sicilian tokash, tre-goi se si një grup lokal i anëtarëvetë mafias, e kërcënoi me jetë dhedëmtoi biznesin e tij, deri në pikënqë u detyrua të arratisej nga ishul-li.

Përgjatë viteve, Cosa Nostradhe degët e saj në Amerikën e Ve-riut janë përshkruar në shumë li-bra, filma dhe vepra të kulturës po-pullore. E megjithatë, origjina emafies është konsideruar si një mi-ster. Po cilat faktorë e shpjegojnëshfaqjen e saj të papritur në Sicili,pas bashkimit të Italisë në vitet1860-1861? A qenë vërtet mafiozët“uomini d’onore” (burra nderi), siç eetiketonin veten, që mbronin qyte-tarët e zakonshëm dhe të varfritnga një shtet represiv - apo aktivi-teti i tyre lindi si një front kundërkomunizmit? Kohët e fundit, eko-nomistët Arkanxhelo Dimiko dheAlesia Izopi dhe unë, treguam senjë katalizator i madh në lindjen emafies në Sicili ishte çuditërisht,rritja e kërkesës për limona dheportokalle, që nisi në gjysmën eparë të shekullit XIX-të. Por për tëkuptuar se si kultivimi i frutave,mund të çojë në lindjen e krimittë organizuar, duhet të kthehemiedhe më pas në kohë, në kushtetqë mbizotëronin në MarinënMbretërore Britanike në shekullinXVIII-të. Para viteve 1800, mari-narët që ishin pjesë e udhëtimevenë distanca të gjata në të gjithëbotën prekeshin rëndom nga skor-buti, një sëmundje e shkaktuarnga mungesa e vitaminës C.

Simptomat e hershme përfshi-nin lodhjen e vazhdueshme fizike,ndërsa fazat më të avancuara të

sëmundjes humbjen e dhëmbëve,shqetësimet emocionale, ethetdhe konvulsionet. Shkalla e vdek-shmërisë, gjatë udhëtimeve në di-stanca të gjata ishte zakonisht elartë. Asokohe, askush nuk kishtenjohuri sistematike mbi atë që eshkaktonte skorbutin, edhe pseishin nxjerrë disa njohuri rastëso-re. Më pas, në mesin e viteve 1700,Xhejms Lind, një mjek skocez nëMarinën Mbretërore, kreu studi-met e para klinike tek marinarët esëmurë. Një grupi kontrolli, iu dhaushqimi i zakonshëm që shërbehejnë anije, ndërsa një grup i vogël uushqye me fruta të freskëta.

Pa dyshim, grupi i dytë u bë mëmire, dhe Lind i botoi gjetjet e tijnë “Një traktat mbi skorbutin”(1753). Megjithatë, ai studim u injo-rua në masë të madhe deri në vitet1790, kur komisionarët e sëmurëtë Marinës Mbretërore, filluan tërekomandonin shërbimin e lënguttë limonit për të gjithë flotën. Pasinjohja e efekteve të dobishme tëagrumeve u përhap nëpër Evropë,limonët u bënë një mall gjithnjë emë i çmuar. Ishulli i Sicilisë, ishtenjë ndër rajonet e pakta në botëqë mund të plotësonin kërkesënpër limona të freskët. Limoni dhe

agrumet e tjera, qenë sjellë në Si-cili nga arabët që në shekullin X.

Megjithatë, për shkak të ndje-shmërisë së tyre ndaj ngricave, li-monët mund të rriteshin vetëm nëvende të caktuara, zakonisht pranëvijës bregdetare. Para shekullitXIX, limonët përdoreshin kryesi-sht për dekor dhe prodhimin e par-fumeve. Rekomandimet e komi-sionarëve të sëmurë në Britani,ndryshuan gjithçka. Në dekadat eardhshme, një pjesë e madhe eprodhimit bujqësor sicilian, u rio-rientua drejt prodhimit të agru-meve për tregun ndërkombëtar.Megjithatë, kalimi tek kultivimi ilimonëve në shkallë të gjerë, nukqe një proces i shpejtë apo i lehtë.Vetëm zona të caktuara të ishullitishin të përshtatshme, madje edheato kërkonin shumë para për kulti-vimin. Fermerët e limonit, përdorinzakonisht puset për të ujitur bimëttë paktën një herë në javë. Për tëmbrojtur pemët nga hajdutët dheerërat e forta, pemët ishin shpeshtë mbrojtura nga mure dhe gardhetë lartë. Pemët e pambrojtura melimona të pjekur, ishin zakonishtnjë objektiv i lehtë për hajdutët.

Disa vite investimesh, mund tëshkatërrohen lehtësisht nga gra-

bitësit, duke u vjedhur brenda njënate të vetme të errët. Prandaj, nëmesin të viteve 1800, kur të ardhu-rat e eksportit filluan të kapin shi-fra të jashtëzakonshme, pemët ni-sën të mbrohen me roje tëarmatosura. Mes viteve 1837-1850,numri i fuçive me limon të ekspor-tuara nga porti sicilian i Mesinësnë vende të ndryshme të botës,deri në SHBA, u rrit nga 740 në20.707. Bumi i kërkesës për agru-me, u solli fitime marramendësemëdha kultivuesve të limonit nëSicili. Por kush ishin këta fermerë,dhe në çfarë lloj kushtesh po puno-nin? Në gjysmën e parë të shekul-lit XIX, Sicilia karakterizohej ngainstitucione të brishta publike dhenjë sundim i dobët i shtetit ligjor.Banditët bënin ligjin nëpër fsha-tra, dhe vjedhja dhe varfëria e rrë-nuan popullatën. Rrënjët e këtyreproblemeve, shtriheshin tek push-timi shekullor nga disa fuqi tëhuaja.

Më në fund në vitin 1861, Siciliau pushtua nga trupat italiane ngakontinenti, dhe u bë pjesë eMbretërisë së sapo-formuar italia-ne. Kryeqyteti faktik ndodhej nëPiemonte, në veriun e largët. Sh-pejt u bë e qartë, se shumë sici-lianë ishin të pakënaqur memarrëveshjen e re. Italianët e gadi-shullit, flisnin një dialekt që sici-lianët mezi e kuptonin, dhe në sytëe tyre shteti i Piemontes, ishte thje-sht një tjetër fuqi e huaj, që po për-piqej të impononte vullnetin e sajndaj ishullit të pazhvilluar. Nën atëmjedis, me përzierjen toksike tëinstitucioneve të dobëta qeverita-re dhe hyrjeve të mëdha të paravetë gatshme nga industria e limonit,u shfaq fillimisht organizata enjohur si mafia.

Fjala mafioz rrjedh nga arabi-shtja, që do të thotë “mashtrues”

ose “tradhtar”. Por në Sicili, ky termnuk kishte një domethënie negati-ve. Përkundrazi, ai kishte parasy-sh dikë që meritonte respekt, pasingrihej në emër të popullatës loka-le kundër hajdutëve dhe milicive tëpaligjshme, që mësynin nëpërfshatrat dhe kërcënonin fermerët.Pronarët e tokave, nisën të an-gazhonin grupe lokale të këtyrenjerëzve të forte, për të mbrojturpemët me shumë vlerë të limonit.Njëherazi, kjo “mbrojtje” merrtenganjëherë karakterin e zhvatjes,dhe ishte pak a shumë e detyruarpër çdo kultivues agrumesh.

Shembulli i parë i regjistruar injë mbrojtje të tillë “të padëshi-ruar”, vjen në vitin 1872, lidhur menjëfarë Dr.Galati, një pronar që ki-shte një fermë limonësh jashtë Pa-lermos. Menjëherë sapo bleufermën, Galati mësoi se kujdesta-ri i saj i kishte vjedhur fruta ngapemët, dhe kishte mbajtur përvete një pjesë të madhe të tëardhurave nga vjelja e limonëve.Galati e shkarkoi menaxherin dhepunësoi një zëvendës, por joshumë kohë pas kësaj ngjarjeje,kujdestari i ri u qëllua për vdekje.Hetimi i policisë nuk e zbuloi dotautorin. Së shpejti nisën të vininletra kërcënuese, që kërkonin qëGalati të rikthente në detyrë kujde-starin e mëparshëm. Refuzimi upasua nga një seri atentatesh ndajtij, që e detyruan doktorin të lar-gohej përfundimisht nga ishulli.Incidenti i Galatit, tregon se si gru-pet e “burrave të nderit”, të njohursi ‘cosca’, kishte arritur të infiltrohe-shin jo vetëm në fshatrat e zonës,por edhe tek policia, politika dheme gjasë edhe tregjet e ndryshmeqë rrethonin dhe mbështesnin in-dustrinë e agrumeve.

“Cosca” ishin grupime sekre-te, anëtarët e të cilëve betoheshintë heshtnin mbi organizimin dheaktivitetet e tyre, dhe së shpejtido të kontrollonin pjesë të rëndë-sishme të zinxhirit të furnizimitme limona. Pavarësisht të meta-ve në ambientin kaotik të Sicilisësë asaj kohe, mafiozët lokalë pre-feroheshin shpesh ndaj përfaqë-suesve të shtetit represiv italian.Në fund të vitit 1900, ekonomiasiciliane u godit nga stanjacioniekonomik. Industria e limonit upërball me një konkurrencë tëashpër nga pemët e reja të agru-meve në Florida të SHBA-së. Përpasojë, dhjetëra mijëra sicilianëtë varfër emigruan në Shtetet eBashkuara. Kjo valë emigrimi sol-li në SHBA jo vetëm sicilianët, poredhe mafien.

Grupe mafioze u krijuan së sh-pejti në lagjet e varfra italiane nëqytetin e Nju Jorkut, dhe upërhapën në qytete të tjera si Bo-ston dhe Çikago. Mafiozët sicilianëu përzien me italianët e jugut dhegrupet kriminale nga etni të tjera,për të formuar variantin e veçantëtë mafies amerikane. Ndërkohë,në Itali, mafia siciliane, së bashkume Kamorrën në Napoli dheNdrangetën në Kalabri, mbetenedhe sot një kërcënim i madh përsundimin e ligjit. (bota.al)

Limonët që sollënlindjen e Cosa Nostras

FILLIMET E MAFIASPër të kuptuar se sikultivimi i frutave,mund të çojë nëlindjen e krimit tëorganizuar, duhet tëkthehemi edhe mëpas në kohë, nëkushtet qëmbizotëronin nëMarinën MbretëroreBritanike në shekullinXVIII-të. Para viteve1800, marinarët qëishin pjesë eudhëtimeve nëdistanca të gjata në tëgjithë botënprekeshin rëndomnga skorbuti, njësëmundje e shkaktuarnga mungesa evitaminës C

14 RAJONKoha, e premte, 21 shtator 2018

Kroacia e aftë t'i kontrollojëkufijtë e vetPolicia kroate është e aftë vetë t'i kon-trollojë kufijtë e vet dhe nuk i nevoji-tet ndihmë plotësuese nga Agjenciaevropiane për kontroll kufitar - Fron-teks, deklaroi mbrëmë në Salsburgkryeministri kroat, Andrej Plenkoviq."Bashkëpunimi ynë me Fronteksinështë i shkëlqyeshëm. Aeroplani ityre nga Zara e kontrollon tërë hapë-sirën e juglindjes evropiane. Sa ipërket forcave të Fronteksit që duhettë shkojnë në juglindje të Evropës, nemendojmë se ato duhet të siste-mohen në ata kufij të jashtëm ku kalëshime më të mëdha (të emigrantë-ve)", deklaroi Plenkoviq, i cili në Sal-sburg po merr pjesë në Samitin e BE-së. Komisioni evropian propozoi planme të cilin parasheh përforcim tëkontrollit të kufijve të jashtëm të BE-së me sistemimin e një numri plotë-sues të pjesëtarëve të Fronteksit.Megjithatë, sipas Plenkoviq, Kroacisënuk i nevojitet ndihmë plotësuesenga Fronteksi, kështu që propozonpjesëtarët e Agjencisë "t'i përforcojnëato vende ku lëshimet janë më tëmëdha". Kroacia ka kufij të jashtëm tëBE-së drejt Serbisë, Bosnjë e Herce-govinës dhe Malit të Zi.

Ushtri pa buxhet

Qeveria e Kosovës ka planifikuar tëbëjë ushtri që nuk prek në kuletë tështetit. Mbështetur në projeksionet ebëra, avancimi i statusit të Forcës sëSigurisë (FSK) nuk do të ketë asnjëimplikim buxhetor. E dhëna ndodhetnë deklaratat financiare të tri projek-tligjeve që i ka miratuar ekzekutivijavën e shkuar, e me të cilat synohetqë FSK-ja të ngrihet në ushtri. Të triadeklaratat, “Koha Ditore” i ka siguruartë mërkurën. Janë përgatitur nga De-partamenti i Buxhetit, që funksiononnë kuadër të Ministrisë së Financavedhe kanë përmbajtje thuajse iden-tike. Në përfundimet e këtyre dekla-ratave konsiderohet se për zbatiminnë praktikë të aktiviteteve që dalinnga këto projektligje është i mjaftue-shëm buxheti i projektuar në Kor-nizën Afatmesme të Shpenzimeve,që i referohet periudhës 2019-2021,por edhe në Qarkoren buxhetorepërkatëse. Bazuar në këto dokumen-te, në tre vjetët e ardhshëm, për FSK-në do të alokohen rreth 174 milionëeuro.

Institucionet e Kosovës janëduke zhytur në një krizë të thel-lë institucionale, nga e cila vë-shtirë se mund të dalin për njëkohë të gjatë. Kështu thonënjohësit e zhvillimeve politikedhe përfaqësues të organizata-ve joqeveritare. Naim Rashiti,drejtor i Grupit Ballkanik përPolitika në Kosovë, duke folurpër Radion Evropa e Lirë, thek-son se kriza në të cilën është Ko-sova dhe që mund të zgjerohet,mund të ketë pasoja afatgjatapër shtetndërtim. "Është njësinjal i një krize të thellë, e cilamund të ketë pasoja edheafatgjate jo vetëm afatshkurtërdhe pasoja të cilat të cilat do tëjenë edhe vështirë të me-naxhueshme. Unë mendoj qënëse nuk ka një koordinim nëkëta dy muajt e ardhshëm se sitë menaxhohet procesi i dialo-gut me Serbinë dhe procese tëtjera të reformave dhemarrëdhënieve politike, do tëkemi një situatë të tensionuardhe një situatë ku edhe veç jemikur gjithnjë dhe me shumë pomendohet me kokën dhe idenëpër agjendën zgjedhore, se same agjendën e temave tërëndësishme, për çka edheduhet përgatitur dhe tejkaluar",tha Rashiti.

Edhe analisti Albert Krasniqinga Instituti Demokratik i Ko-sovës, konsideron se institucio-net dhe drejtuesit e tyre bashkëmë liderët politikë, janë duke edërguar Kosovën drejt një krizetë thellë. Ai thotë se për të nda-luar këtë të keqe për Kosovënduhet një koordinim i ngushtëndërmjet gjithë spektrit politik."Shihet se jemi duke shkuardrejt një thellimi të krizës, nëse

nuk reflektojnë partitë në push-tet, që t'i realizojnë kërkesat eopozitës. Kuvendi do të jetë i pa-ralizuar, nuk do të mund tëmarrë vendime në përbërjen ak-tuale të cilën e ka. Edhe prote-sta e thirrur nga Vetëvendosjemund ta shtojnë presionin ndajqeverisë. Kështu që zgjedhjetjanë një opsion i cili do të duhejtë konsiderohej seriozisht. Nëkëtë konstalacion politik nukmund as të merret vendimet emëdha, as që Kosova të dalëmirë në procesin e dialogut meSerbinë, pa pasur një koordinimndërmjet institucioneve", thaKrasniqi.

Rashiti shpreh mendimin seproblemi qëndron në brendinë ekoalicionit qeverisës, brendapartive politike opozitare dhe poashtu mes koalicionit qeverisësdhe opozitës. "Janë tri lloje tëproblemeve, përfshirë këtu edhemarrëdhëniet shumë delikate tëgjithë akterëve me presidentin(Hashim Thaçi). Ky kompleks imarrëdhënieve të këqija po ebën shumë të vështirë koordini-min. Unë mendoj se prapë ini-ciativat duhet të vijnë nga qeve-

ria dhe partitë në pushtet, të ci-lat duhet të vijnë me një ofertëserioze për partitë opozitare, përtë punuar në temat që janë për-tej agjendës qeveritare", tha Ra-shiti.

Krasniqi mendon se tash përtash nuk ka asnjë gjë pozitive,veç një procesi të ri zgjedhor, qëndoshta mund ta ndryshojëgjendjen. "Nëse bazohemi nësjelljet e partive politike deri mëtani, asnjë proces i madh nuk kamundur të shtyhet përpara pau paguar me çmimin ezgjedhjeve. I ngjashëm ka qenërasti me demarkacionin. Të njëj-tit akterë politikë vetëm ndër-ruan qëndrimet pas zgjedhje-ve. Kështu që shumë lehtëmund të ndodhë edhe tani qënë këtë përbërje në këtë tensio-nim dhe polarizim të skenës po-litike, është shumë e vështirë tëimagjinohet një konsensus dhepër t'i parë të gjitha palët dukebashkëpunuar. Kështu që,zgjedhjet mund të jenë njëmundësi për të bërë një rikonfi-gurim të skenës politike", thames tjerash Krasniqi. Bllokada evendimmarrjes në Kuvend ka

nisur që nga fillimi i mandatittë këtij institucioni. Por, kohët efundit, ndasitë duket se kanëparalizuar tej mase organin mëtë lartë ligjvënës në Kosovë.

Aktualisht, në Kuvendin eKosovës, partitë në pushtetkërkojnë që Kuvendi të emërojëekipin negociator për dialogunme Serbinë të propozuar ngaQeveria, kurse opozita kërkonmiratimin e një Rezolute lidhurme angazhimet e presidentitHashim Thaçi për përfshirjen e"shkëmbimit të territoreve" apo"korrigjim të kufijve" në dialo-gun në mes të Kosovës dhe Ser-bisë. Partitë politike shqiptare,si nga pushteti ashtu edhe opo-zita, nuk kanë arritur të vendosinnjë komunikim dhe koordinimtë punës me deputetët e ListësSerbe, votat e të cilëve, në shumëraste do të ishin vendimtare përvendimmarrje. Afërsia e kësaj Li-ste me politikën zyrtare të Beo-gradit, i mbanë në distancësubjektet politike shqiptare.Legjislatura e gjashtë e Kuvendittë Kosovës po përballet në vazh-dimësi me mungesë të kuoru-mit. (REL)

Të bashkuar drejt krizës

NË TAKIMIN E BRUKSELIT DISKUTOHET PËR LUGINËN Ndonëse ende nuk dihet saktësisht se kur do tëzhvillohet takimi i radhës në kuadër të fazësfinale të dialogut Kosovë - Serbi është bërë editur se në këtë takim ndër të tjera do të flitetedhe për kërkesën e shqiptarëve të Luginës sëPreshevës për bashkim me Kosovën. Këtë e kapohuar Zyra e Presidentit të shtetit, HashimThaçi, ku përmes një përgjigjeje dhënë “Zërit”është thënë se në këtë takim do të bisedohetedhe për modalitetet rreth arritjes sëmarrëveshjes obliguese ligjore mes dy shteteve.

Se do të diskutohej për Luginën e Preshevësishte thënë edhe para takimit të fundit, i cili umbajt në fillim të muajit shtator, porse një gjë etillë nuk kishte ndodhur. Ndërkohë, pos opozitësqë tashmë po i kundërshton në vazhdimësi idetëe Thaçit rreth dialogut, edhe përfaqësues tëNismës Socialdemokrate nuk po e mbështesinparalajmërimin e presidentit për korrigjim tëkufirit, ani pse vetë lideri i këtij subjekti, FatmirLimaj, është caktuar udhëheqës i ekipit tëformuar nga Qeveria për bisedimet me Serbinë.

“SHBA, PRO THAÇIT E VUÇIÇIT” SHBA mbështet presidentët e Serbisë dheKosovës në përpjekjet për gjetjen e njëzgjidhjeje paqësore të mosmarrëveshjes mestyre por mbështet edhe qëndrimin e shefes përpolitikën e jashtme në BE Federika Mogherini.Kjo, sipas ambasadorit amerikan në Beograd,Kyle Scott. Në një konferencë për sfidat esigurisë në Ballkan, në kryeqytetin serb,ambasadori tha se ekzistojnë tre çështje kritike

në rajon; dialogu Kosovë-Serbi, mosmarrëveshjapër emrin e Maqedonisë dhe mbajtja e Bosnjë-Hercegovinës, shtet. Sipas Scott, këto problemenuk janë të pazgjidhshme, çka shihet me atë qëpo ndodh në Maqedoni. Në Bosnjë përpariminuk është i shpejt ndërsa në Beograd dhePrishtinë, po shihen lëvizje të reja. “Shpresojmëqë një zgjidhje e pranueshme dhe eqëndrueshme do të gjendet shpejt”, tha Scott.

Partitë politikeshqiptare, si ngapushteti ashtu edheopozita, nuk kanëarritur të vendosinnjë komunikim dhekoordinim të punësme deputetët eListës Serbe, votat etë cilëve, në shumëraste do të ishinvendimtare përvendimmarrje.Afërsia e kësaj Listeme politikën zyrtaretë Beogradit, imbanë në distancësubjektet politikeshqiptare

15GLOBIKoha, e premte, 21 shtator 2018

- Itali. Shokëve të idealit, mini-stri i Brendshëm italian, MatteoSalvini i uroi gjithë të mirat për vo-timet. Në Itali partia e tij "LegaNord" është politikisht shumë mëpërpara se Demokratët Suedezë.Lega Nord vërtet që zuri vendin etretë në zgjedhje, por bashkë melëvizjen "Pesë Yjet" ajo u fut nëkoalicion si partneri më i vogël. Qëatëherë, Salvini sundon skenën po-litike europiane me një politikë tëfortë kundër të huajve, ai është aqprezent, sa madje disa e mbajnëatë për kreun e qeverisë. Gjuha e tijnxitëse dhe politika kundër tëhuajve gjejnë rezonancë. Gati 100ditë pas hyrjes në koalicion, LegaNord ndodhet në krye të son-dazheve me 30%. Kujtojmë se nëzgjedhje ajo arriti vetëm 17% tëvotave. Në drejtim të Merkelit, Sal-vini tha se ajo "nënvleftësoi rre-zikun e konflikteve sociale, kur

mendoi se kishte vend për qindramijë njerëz në Gjermani”.

- Austri. Partia populiste au-striake e lirisë, FPÖ ka pasur për-vojë qeverisëse më të gjatë. Në vi-tin 1999, kjo parti doli partia e dytëmë e fortë në zgjedhjet e atëhersh-me parlamentare, dhe krijoi njëkoalicion me ÖVP. Tani po kjoaleancë qeveris nga viti i kaluar mekancelar, Sebastian Kurz. Por FPÖnuk duhet të luftojë shumë për njëkurs të fortë në politikën e azilit.Sebastian Kurz vetë u zhvendos

djathtas me politikën e tij për tëmbajtur refugjatët larg Austrisë.Por FPÖ shkon edhe një hap mëtej. Ministri i Brendshëm, HerbertKickl kërkon t'i mbajë refugjatët"të përqendruar", gjë që solli reagi-me të forta dhe akuzën se ai popërdor gjuhën e nacionalsocializ-mit.

- Gjermani. Në zgjedhjet eBundestagut në shtator 2017, Al-ternativa për Gjermaninë, AfD ar-riti 12,6 të votave dhe me 94 vendetnë Bundestag është partia e tretë

më e fuqishme, dhe partia më emadhe opozitare. Miratimi përkëtë parti vazhdon të rritet. Nësondazhet e fundit kjo parti ka ar-ritur 15% të votave, dhenganjëherë ajo arrin të kalojë vetëPartinë Socialdemokrate. Në disasondazhe në Lindje AfD madjekryeson, duke kaluar edhe partinëCDU. Edhe pse ekspertët e politikae akuzojnë këtë parti për afrimitetme ekstremistët e djathtë dhekërkojnë që të vëzhgohet ngaMbrojtja Kushtetuese, duket seasgjë nga këto nuk e ka dëmtuarAfD-në. Së fundmi kjo parti pritettë hyjë edhe në dy parlamentet efundit të landeve në Bavari më 15tetor dhe në Hesen më 28 tetor.

- Francë. Kur Marinë Le Pen ngaFront National doli në raundin edytë për ballë Emmanuel Macron,shumë vëzhgues kishin theksuarse bëhej fjalë as më pak e as mëshumë, por për të ardhmen e Eu-ropës. Proeuropiani Macron fitoidukshëm përballë Marine Le Pen66% kundrejt 34%. Prej atëherëduket sikur Le Pen doli nga skena,në fund ajo arriti të ndërrojë emrine partisë në Lëvizja Kombëtare ePërgjithshme. Por shumë përk-rahës presin që mbesa e Le Pen,

Marechal Le Pen të marrë timoninpër ta arritur me të fitoren.Megjithatë edhe në Francë armi-qësia ndaj të huajve dhe skepticiz-mi ndaj Europës janë bërë pjesënormale.

- Holanda. Para zgjedhjeveparlamentare në Holandë në mars2017, në të gjithë Europën sundon-te paniku mes partive tradicionalese çfarë rezultati do të arrinte Par-tia e Lirisë PVV e Geert Wilders. Re-zultatet treguan kjo parti nuk dolitriumfuese, por me rezultatin 13%,kjo parti zuri vendin e dytë,ndërkohë që socialdemokratët gatiu shuan politikisht. Pas koalicio-nesh të vështira u arrit më në fundtë krijohej një aleancë e qendrësmë të djathtën. Por Wilders meqëndrimin e tij refuzues ndaj emi-grantëve dhe islamit vazhdon tësundojë skenën politike në Ho-landë. Ndërkohë me Thierry Bau-dets është krijuar një parti tjetër eekstremit të djathtë që ndjek qël-lime identike si Wilders. Baudetparaqitet si njeri i kulturës, luanpiano dhe flet latinisht, duke iudrejtuar kështu shtresës së arsi-muar. Kështu djathtistët nuk do imarrin vota njëri-tjetrit, por mëshumë do t'i shumojnë ato.

Europa po kthehet djathtasSuedia është shembullimë i ri. Më fillimin ekrizës së refugjatëve,gati në të gjithazgjedhjet në vendet eBE-së kanë fituar terrentë madh partitëpopuliste të djathta. Nëdisa vende ato madjebashkëqeverisin

Publicitet


Në bazë të nenit 36, 37, 38,39 dhe nenit 67 të Ligjit për shfrytëzim dhe posedim të mjeteve në pronësi të shtetit dhe me mjetet në pronësi të komunës (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 78/15, 106/15, 153/15, 190/2016 dhe 21/2018 ) dhe Vendimit për dhënie me qira të hapësirës afariste në garazh me kate “Pallati gjyqësor” të sjellë nga Këshilli KOMUNËS QENDËR Shkup (“Fleta Zyrtare e Komunës Qendër Shkup” numër 13/2018), Komisioni për shitje dhe dhënie me qira të mjeteve të patundshme në pronësi të Komunës Qendër, publikon

SHPALLJE

Numër 01 / 2018 Për dhënie me qira të hapësirës afariste përmes ANKANDIT PUBLIK ELEKTRONIK (Shpallja e parë)

1. LËNDA E ANKANDIT PUBLIK ELEKTRONIK Lëndë e ankandit publik elektronik është dhënia me qira e hapësirave afariste pronë e

KOMUNËS QENDËR Shkup, i cilat jepen me qira në pajtim me Vendimin për dhënie me qira të hapësirës afariste në garazhin me kate “Pallati gjyqësor” në PK nr. 8885/7, L.P nr. 103901 KK Qendër 1, të sjellë nga ana e Këshillit të KOMUNËS QENDËR Shkup, për kohëzgjatje prej 3 (tre) vjet nga dita e nënshkrimit të Marrëveshjes për qira me ofertuesin më të volitshëm.

2. TË DHËNAT E HAPËSIRËS AFARISTE QË JEPET ME QIRA Lëndë e qirasë janë hapësirat afariste, pronë e KOMUNËS QENDËR Shkup që gjenden

në Garazhin në kate “Pallati gjyqësor” në rr. 4 numër pn, KK Qendër 1 të evidentuara në Listën pronësore numër 103901:

Numri i hapësirës afariste

Përshkrimi i qëllimit të hapësirës afariste Sipërfaqja

HA 7 Hapësira afariste në përdhese – qëllime administrative 37 m2 HA 8 Hapësira afariste në përdhese – qëllime administrative 33 m2 HA 9 Hapësira afariste në përdhese – qëllime administrative 32 m2 HA 10 Hapësira afariste në përdhese – qëllime administrative 29 m2 HA 11 Hapësira afariste në përdhese – qëllime administrative 37 m2

3. TË DREJTË PËR PJESËMARRJE Të drejtë për pjesëmarrje në ankandin publik kanë të gjitha subjektet e interesuara të

vendit dhe të huaj fizike dhe juridike të cilat në pajtim me ligjin përmbushin kushtet e dhëna në shpallje.

4. KUSHTET PËR PJESËMARRJE NË ANKANDIN PUBLIK ELEKTRONIK Nëse ofertuesi vetëm se ka marrë pjesë në procedurat e shpalljeve të mëhershme dhe

ankandeve të realizuara më herët përmes këtij sistemi, për atë ende vlejnë më herët emri i tij përdorues dhe shifra, të ndara për shkak të pjesëmarrjes së tij në procedurat e mëhershme edhe atë në nivel të tërë sistemit (pjesëmarrje në procedurë të cilën e realizon cilado komunë).

Fletëparaqitja për pjesëmarrje parashtrohet në mënyrë elektronike dhe duhet të përmbajë të gjitha të dhënat dhe dëshmitë të cilat janë përcaktuar në shpalljen për ankand publik elektronik. Që të mund të parashtrojë Fletëparaqitje për pjesëmarrje së bashku me dëshmitë e caktuara në shpallje, secili subjekt fizik dhe juridik duhet më herët të regjistrohet në faqen e-stvari.mk.

Dokumentet e nevojshme së bashku me fletëparaqitjen për ankand elektronik janë në vijim: 1. Deklaratë me të cilën pranojnë kushtet që janë dhënë në Shpallje.

2. Garanci bankare për seriozitet të ofertës në shumë prej 2 % të shumës së vlerësuar të pronës së patundshme, për pjesëmarrje në ankandin publik. Krahas formës elektronike, garancia bankare për seriozitet të ofertës duhet të parashtrohet edhe në origjinal deri te Komisioni për shitje dhe dhënie me qira të mjeteve të patundshme në pronësi të Komunës Qendër Shkup në ditën kur parashtrohet i tërë dokumentacioni.

3. Dëshmi për identitet të subjekteve juridike: -gjendja aktuale nga Regjistri qendror i RM; -Certifikatë të regjistrimit nga regjistri përkatës në shtetin prej ku vjen (për subjektet e

huaja juridike); 4. Dëshmi për identitet të subjekteve fizike – letërnjoftim ose dokument udhëtimi 5. E-mail adresë të parashtruesit të fletëparaqitjes, përmes së cilët bëhet procedura e

regjistrimit për pjesëmarrje në ankandin publik elektronik, gjegjësisht do t’i dërgohen emri përdorues dhe shifrës për qasje në internet faqen në të cilën do të realizohet akandi publik elektronik.

Ofertuesit e interesuar, krahas fletëparaqitjes elektronike, parashtrojnë dhe fletëparaqitje me shkrim në zarf të mbyllur me shenjë “MOS HAP” dhe me shenjë “PËR SHPALLJE PËR DHËNIE ME QIRA TË HAPËSIRËS AFARISTE” nr. 01/2018 (shpallja e parë), të adresuar deri te KOMUNA QENDËR Shkup, rr. Mihail Cokov pn. Fletëparaqitja duhet të jetë e plotësuar dhe nënshkruar personalisht, me të dhënat e përgjithshme të ofertuesit.

Komisioni pas pranimit të fletëparaqitjes përcakton nëse janë dorëzuar në afatin caktuar dhe nëse janë të kompletuara në pajtim me kushtet në shpallje pas çka i informon parashtruesit e fletëparaqitjeve përmes formës elektronike. Parashtruesve të fletëparaqitjeve që janë të kompletuara, Komisioni në afat prej 3 (tri) ditëve nga dita e parashtrimit të ofertave u dorëzon emër përdorues dhe shifër për pjesëmarrje në ankandin publik, ndërsa parashtruesve të fletëparaqitjeve që nuk kanë dorëzuar dokumentacion të kompletuar u dërgon lajmërim me arsyetimin se nuk do të marrin pjesë në ankandin publik.

Shpallja zgjatë dhjetë ditë duke filluar prej më 21.09.2018 dhe do të zgjasë deri më 30.09.2018

Ankandi publik do të mbahet në formë elektronike në internet faqen në vijim: http://e-stvari.mk

Ankandi publik do të mbahet më datë 03.10.2018 edhe atë: Për HA 7 do të fillojë në ora 08:30 dhe do të zgjasë deri në ora 09:00 Për HA 8 do të fillojë në ora 09:00 dhe do të zgjasë deri në ora 09:30 Për HA 9 do të fillojë në ora 09:30 dhe do të zgjasë deri në ora 10:00 Për HA 10 do të fillojë në ora 10:00 dhe do të zgjasë deri në ora 10:30 Për HA 11 do të fillojë në ora 10:30 dhe do të zgjasë deri në ora 11:00 5. AFATI PËR PARASHTRIMIN E FLETËPARAQITJEVE Fletëparaqitjet për pjesëmarrje në Ankandin publik elektronik mund të parashtrohen

deri më 30.09.2018 deri në ora 08:30, në adresën e KOMUNËS QENDËR Shkup, Komisioni për shitje dhe dhënie me qira të mjeteve të patundshme në pronësi të KOMUNËS QENDËR Shkup.

6. Çmimi fillestar Vlera e përgjithshme e vlerësuar e hapësirës afariste është: - Për HA 7 shuma e vlerësuar është 2.328.267,00 denarë - Për HA 8 shuma e vlerësuar është 2.090.139,00 denarë

- Për HA 9 shuma e vlerësuar është 2.030.607,00 denarë - Për HA 10 shuma e vlerësuar është 1.852.011,00 denarë - Për HA 11 shuma e vlerësuar është 2.490.602,40 denarë Shuma e qirasë fillestare mujore për hapësirën afariste është 0.5% e shumës së

vlerësuar të hapësirës afariste edhe atë: - Për HA 7 është 11.641,00 denarë - Për HA 8 është 10.451,00 denarë - Për HA 9 është 10.153,00 denarë - Për HA 10 është 9.260,00 denarë - Për HA 11 është 12.453,00 denarë 7. GARANCIA BANKARE PËR SERIOZITET TË OFERTUESIT DERI MË 2% TË

SHUMËS SË VLERËSUAR Garancia bankare për seriozitet të ofertës është në shumë prej 2% të shumës së

vlerësuar të pronës së patundshme gjegjësisht: - Për HA 7 është 46.565,00 denarë - Për HA 8 është 41.803,00 denarë - Për HA 9 është 40.612,00 denarë - Për HA 10 është 37.040,00 denarë - Për HA 11 është 49.812,00 denarë - Krahas dorëzimit elektronik të garancisë bankare në formë të skanuar të origjinalit në

PDF format, parashtruesi i ofertës/fletëparaqitje për pjesëmarrje obligohet që të njëjtën ta parashtrojë edhe në formë me shkrim dhe në origjinal në adresën e Komunës Qendër (me shenjë deri te Komisioni për shitje dhe dhënie me qira të mjeteve të patundshme në pronësi të Komunës Qendër Shkup).

Mungesa e garancisë bankare në formë me shkrim në adresën e theksuar e bën fletëparaqitjen të papranueshme dhe e njëjta do të refuzohet.

Garancia bankare duhet të jepet në valutë maqedonase, nga banka që punon dhe kryen aktivitetet bankare në Republikën e Maqedonisë, ndërsa kohëzgjatja e garancisë bankare duhet të jetë së paku 60 ditë, duke konsideruar nga dita e përcaktuar si afat përfundimtar për parashtrimin e fletëparaqitjes.

8. PROCEDURA Ankandi publik fillon me publikimin e çmimit të përgjithshëm fillestar të pronës së

patundshme – hapësirave afariste dhe realizohet përmes licitacionit nga ana e pjesëmarrësve.

Në pesë minutat e para të ankandin publik pjesëmarrësit mund ta pranojnë, gjegjësisht të rrisin çmimin e pronës së patundshme.

Ankandi publik do të mbahet edhe në qoftë se shpalljes i është përgjigjur vetëm një pjesëmarrës i cili përmbushë kushtet nga shpallja dhe pranon çmimin fillestar.

Ankandi publik konsiderohet si i mbaruar në momentin e kalimit të kohës së caktuar në shpallje, gjatë së cilës nëse në kalimin e dy minutave të fundit të kohës së caktuar për zgjatje të ankandit publik elektronik nga ana e pjesëmarrësve jepet ofertë e re, atëherë afati përfundimtar për përfundimin e ankandit publik elektronik vazhdon edhe për (2) dy minuta, ndërsa do të përfundojë kur në (2) dy minutat e ardhshme nuk do të jepet ofertë e re. Ankandi publik vazhdon pakufi derisa në intervalin kohor prej (2) minutave do të jepet ofertë e re.

Nëse në pesë minutat e para të ankandit publik nuk pranohet oferta, gjegjësisht nuk është dhënë ofertë më e lartë nga pjesëmarrësit në ankandin publik, vlera e qirasë së pronës së patundshme ulet për 2% pas çka pjesëmarrësit në ankandin publik sërish do të kenë mundësinë të pranojnë, gjegjësisht të rrisin çmimin e qirasë së pronës së patundshme pa mundësinë pastaj të kufizohet hapi minimal i rritjes. Nëse në kalimin e dy minutave të fundit të pesë minutave të para të ankandit publik nga ana e pjesëmarrësve pranohet oferta, gjegjësisht jepet ofertë më e lartë, afati përfundimtar për përfundimin e ankandit publik vazhdon edhe për dy minuta, ndërsa do të përfundojë kur për periudhën prej dy minutave të ardhshme nuk do të jepet ofertë e re.

Nëse në kohëzgjatje pre pesë minutave sërish nuk ka ofertë, vlera e qirasë së patundshmërisë sërish ulet për 2% nga vlera fillestare e vlerësuar. Ulja e vlerës së qirasë së lëndës së qirasë gjatë ankandit mund të jetë më së shumti 30% nga shuma e vlerësuar pavarësisht se sa ofertues janë paraqitur në ankandin publik.

Për ofertues më të volitshëm konsiderohet pjesëmarrësi në ankandin publik i cili ka ofruar çmimin e fundit që paraqet çmimin më të lartë për qiranë mujore të pronës së patundshme. Komisioni pas përfundimit të ankandit publik përpilon procesverbal për ankandin e realizuar publik i cili në mënyrë elektronike dorëzohet tek të gjithë pjesëmarrësit në ankandin publik.

Pjesëmarrësit kanë të drejtë për apel vetëm në lidhje me procedurën e ankandit publik elektronik, në afat prej tre ditëve nga dita e mbajtjes së ankandit publik deri te Komisioni që vendosë në lidhje me apelin me vendim në afat prej pesë ditëve nga pranimi i apelit.

Kundër vendimit të Komisionit mund të shpallet ankesë deri te Komisioni shtetëror për vendosje në procedurë administrative dhe procedurë të marrëdhënies së punës në shkallë të dytë.

Ofertuesi më i volitshëm në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lajmërimit me shkrim obligohet që të paguajë mjetet në pajtim me çmimin e arritur përfundimtar të qirasë mujore, ndërsa nëse nuk i paguan brenda këtij afati, nuk do të lidhet marrëveshje, garancia bankare do të aktivizohet, ndërsa ofertuesi në afat prej një viti nuk do të mund të marrë pjesë në secilin ankand të ardhshëm publik për mjetet e patundshme në fjalë.

Me ofertuesin më të volitshëm në afat prej 15 ditëve të punës pas pagesës së realizuar

të qirasë mujore, lidhet marrëveshje për qira të hapësirës afariste në formë me shkrim, i cili në afat prej 30 ditëve parashtrohet në noter për shkak të solemnizimit. Shpenzimet noteriale bien mbi barrë të qiramarrësit.

Komisioni për shitje dhe dhënie me qira të mjeteve të patundshme në pronësi

të Komunës Qendër – Shkup

17DOSSIERKoha, e premte, 21 shtator 2018

Nga Qerim LITA

Me kapitullimin e Mbretërisë ju-gosllave (prill 1941), tokat shqiptarenën pushtimin e asaj mbretërie undanë në tri zona pushtuese: Zonapushtuese italiane; Zona pushtuesebullgare dhe Zona pushtuese gjer-mane. Dibra e Madhe së bashku mepjesën dërmuese të rretheve: Te-tovë, Gostivar, Kërçovë dhe Strugë, itakuan Zonës pushtuese italiane.Rrjedhimisht, në Dibër u formua“Komiteti Shqiptar”, anëtarë të të ci-lit ishin: Sherif Langu, Osman Pi-perku, Daut Imami, Nuri Shehu,Osman Rusi, Ali Maliqi, HysniDema, Sabri Maqellari, Uke Saliu,Uke Cami etj. Ky Komitet shtroi disaobjektiva para vetes, si p.sh. bashki-min e viseve shqiptare me Shtetinshqiptar, krijimin e organeve të pu-shtetit shqiptar; civil e gjyqësor nëviset e çliruara, hapjen e shkollaveshqipe në Dibër e rrethinë, forcimi ivetëdijes shqiptare ndër shqiptarëte këtij krahu etj..

Më 29 qershor 1941, Qeveria ita-liane solli vendim, me të cilin qeve-risë shqiptare iu dha e drejta e ush-trimit të pushtetit civil për “viset eKosovës, Dibrës dhe Strugës”. Përrrjedhojë, qeveria shqiptare më 8korrik emëroi Fejzi Alizotin mini-stër Shteti, përkatësisht komisar iLartë Civil, për “ushtrimin e pushte-tit civil në Kosovë, Dibër e Strugë”,me qendër në Prizren. Në fillim tëmuajit gusht, Komisariati i Lartë Ci-vil, Dibrën e Madhe e shpalli qendëradministrative të Qarkut, përkatësi-sht Prefekturës, në kuadër të së cilësu përfshinë 5 nënprefektura: Nën-prefektura e Tetovës, Nënprefektu-ra e Gostivarit, Nënprefektura eKërçovës, Nënprefektura e Rekësdhe Nënprefektura e Strugës.Krahas prefekturave dhe nënpre-fekturave, administrimi civil lokalushtrohej edhe nga bashkitë (ko-munat urbane) dhe komunave ru-rale, numri i të cilave në Prefekturëne Dibrës arrinte shifrën prej 51, prejtyre 5 bashki (Dibër, Tetovë, Kërçovë,Gostivar dhe Strugë) dhe 46 komu-na rurale, me një sipërfaqe prej4.070, në të cilën jetonin gjithsej237.204 banorë.

Organet administrative të Pre-fekturës së Dibrës filluan me punënga fundi i gushtit dhe fillimi i shta-torit të vitit 1941, por marrë nëpërgjithësi - ata ishin ende të pakonsoliduara plotësisht. Kështup.sh. gjyqet jugosllave përfundimi-sht qenë suspenduar me Urdhrin e28 tetorit të vitit 1941, kurse gjyqetoficiale shqiptare filluan me punënga 4 maji i vitit 1942. Organet erendit ishin xhandarmeria (karabi-nierët) dhe policia (kuesturat).Xhandarmeria komandohej ngaitalianë, kurse policia komandohejnga shqiptarë. Ndërkaq, gjuhë zyr-tare në administratë ishte gjuha sh-

qipe. Në territorin e prefekturës sëDibrës u vendosën një numër i for-cave xhandarmerie (karabinierët) -rreth 1500 sish. Ndërkaq, selia e for-macionit policor (kuesturave) tëkësaj prefekture ishte në Dibër, kur-se degët ishin nëpër selitë e nën-prefekturave. Efektiva të xhandar-merisë ishin sistemuar në te gjithëterritorin e kësaj prefekture, dheatë: nëpër bashkitë e qyteteve nga20-30 xhandarë, kurse nëpër fsha-tra qarkullonin nga 4-5 xhandarë.

Bashkimi i pjesës më të madhetë tokave shqiptare me Shqipërinë,u prit me një entuziazëm të lartënga popullsia shqiptare, e cila këtëbashkim edhe pse erdhi si rrjedhojëe interesave strategjike të shtetevetë Boshtit, e konsideronte si çlirimkombëtar. E gjithë kjo ishte sirrjedhojë e politikës diskriminuesenga ana e pushtuesit serb. Ky disk-riminim kishte arritur deri në atopërmasa saqë te shqiptarët ishtekrijuar bindja se cilido pushtues qëtë vij, nuk mund të jetë më i egër seai serb, apo siç thuhet në një doku-ment ushtarak jugosllav: “le të vijëedhe dreqi i mallkuar, do të jetë mëmirë se kështu”. Shumë familje ngaDibra e Madhe e nga tokat tjera tëliruara, të cilët gjatë luftërave bal-lkanike, sidomos pas Kryengritjessë shtatorit të vitit 1913, e cila siçdihet, shpërtheu në Dibër, për shkakdhunës dhe terrorit të ushtrisë pu-shtuese serbe, qenë detyruar t’i lë-

shojnë vatrat e tyre për t’u vendosurnë Tiranë, Elbasan etj., kërkoninriatdhesimin e tyre. Një dukuri e til-lë shkaktoi probleme të shumta, se-pse autoritetet ushtarake italianeinsistonin që ata me çdo kusht tëvendoseshin nëpër kampet e për-qendrimit, e që kjo kundërshtohejnga komisari i lartë Fejzi Alizoti, icili kërkonte të ktheheshin nëpërshtëpitë e tyre dhe të prisnin derisa nuk gjendej ndonjë mundësi përstrehimin e tyre përfundimtar.

Qeveria shqiptare, rëndësi tëveçantë i kushtoi hapjes së shkolla-ve shqipe, të cilat për herë të parë uhapën në këto troje gjatë vitit shkol-lor 1941/42. Për këtë qëllim, mini-stri i Arsimit, Ernest Koliqi, më 23qershor 1941, përmes një shkresenjoftonte Këshillin e Ministrave mesa vijon: “Kam nderin të njoftoj seMinistria e Arsimit ka vendosë medërgue s’afërmi në Kosovën e në Di-brën e çlirueme nga një Misjon tëjashtëzakonshëm për të studjue nëvend gjendjen arsimore nga çdopikëpamje, si dhe ka nji grup më-suesish për të hapë, me anën ekëtynëve, kurse verore të gjuhës sh-qipe për të mëdhaj e të vegjël.Gjithashtu ka vendosë me dërguenji sasi të madhe librash, Flamujshe kuadresh...”.

Misionin shkollor për Prefek-turën e Dibrës e përbënin: Prof. Fa-dil Repishti, kryetar, ndërsa anëtarë:Emin Çomo, Prof. Kel Gashi, SelimAlliu, Mexhit Bekteshi dhe PjetërElezi. Detyra parësore të Misionitishte: të kryej studimin e gjendjesfaktike të arsimit fillor e të mesëmnë ato vise, si p.sh., cilat ishin qen-drat shkollore që kishin funksionuargjatë vitit shkollor 1940/41; sa ishtenumri i nxënësve dhe i mësuesvepër secilën shkollë veç e veç; sa dhecilat nga ato qendra shkollore ishintë pastra shqiptare, sa të përziera esa të pastra sllave; në çfarë gjendjejanë objektet shkollore; ku duhet,ose mund të hapen shkolla tjera; sadjem e vajza shqiptare e kanë kryer

ose e kanë ndjekë shkollimin e me-sëm etj. Përveç kësaj, Misioni duhejqë për një afat sa më të shkurtë tëbëj organizimin e kurseve verorepër mësimin e gjuhës shqipe si metë miturit ashtu edhe me të mo-shuarit. Për këtë qëllim, nga ana eMinistrisë së Arsimit, u lëshua njëqarkore deri te inspektoritë e Arsi-mit të shtetit shqiptar, nga të cilat ukërkua që në baza vullnetare të har-tojnë lista të arsimtarëve, të cilët siçthuhet në të: “çfaqin dëshirën e tyneme u transferue në vendet e shli-rueme.”.

Duke u mbështetë në raportet einspektorateve, qartë shihet se njënumër i madh i arsimtarëve, me kë-naqësi e kishin pranuar të punojnënë viset e çlirueme, me ç’rast, po i re-ferohemi raportit të Inspektorisë sëArsimit për qarkun e Durrësit, dër-guar në fillim të muajit korrik 1941deri te Ministria e Arsimit, kuthuhej: “Jemi të lumtun t’ia para-qesim Asaj P.T. Ministrije nji listë tëgjatë arsimtarësh vullnetarë, të cilëtjanë gati me derdhë gjithë energjitëe vlefshme të tyne për ringjalljen evendevet të shlirueme. Vullnetarëte këtij qarku arrijnë numrin 19; shu-mica e ktij numri njifet prej ksaj In-spektorije si element i zgjedhundhe puntuer”.

Një jehonë e tillë ishte edhe nëinspektorit tjera, me çka për një afattë shkurtë kohorë numri i mësuesvetë cilët kishin shprehur dëshirën tëpunojnë në viset e çliruara arriti mbi150. Nga ky numër, 37 u caktuan tëdërgohen në Prefekturën e Dibrëssë Madhe, edhe atë: Zihni Çiça - Ti-ranë, Jusuf Kaba - Tiranë, MustafaShahinaj -Trebishtë, Mit’hat Cami -Harabel (Dibër), Remzi Sefedini -Kërçishtë (Dibër), Gavril Banto -Podgorje (Korçë), Ismail Bedhija -Korçë, Spiro Popa - Elbasan, HamidMuça - Tiranë, Qamil Blloshmi - Po-gradec, Haki Pohuni - Allajbegi(Dibër), Dalip Zejneli - Bellovë(Dibër), Teufik Balla - Muhur(Dibër), Islam Hoxha - Sohodoll

(Dibër), Irfan Uruçi - Zerqan (Dibër),Shyqri Skenderi - Zerqan, Esat Me-zelxhiu - Ostren i Madh (Dibër),Hidër Manjani - Kovashicë e Home-shit (Dibër), Edip Tërshana - Durrës,Qamil Skuqi - Elbasan, MurtezaPeza - Kodovjat (Elbasan), AhmetGjylaçi - Elbasan, Hysein Çela -Durrës, Pjetër Kavaja - Ndroq(Durrës), Ibrahim Xhafa Kavajë, Jo-van Popa - Herbert (Durrës), AbdylKeçi - Shijak, Zejnel Zajmi - Krujë,Xhemal Kulli - Krujë, Kamber Ka-zazi - Krujë, Hasan Brahimi - Krujë,Muhamet Çerisha - Qerrekë(Durrës), Hysen Kola - Burel, NuriSula - Peshkopi , Ymer Beqiri - Pe-shkopi dhe Mit’hat Hoxha - Durrës.

Të gjithë ata, në mënyrë të orga-nizuar me 7 korrik, së bashku meanëtarët e Misionit Shkollor, nga Ti-rana arritën në Dibër të Madhe, tëcilët u pritën në mënyrë madhësh-tore nga popullsia shqiptare. Anëta-ri i Misionit Shkollor, Peter Elezi, nënjë shkrim botuar më 27 shtator1941 në gazetën Kosova, ndër të tje-rave shkruante:

“...Populli i maleve të Dibrësthotë: ‘GJUHA ASHT TAPIA E VEN-DIT’. Me datën gjashtë korrik të kë-tij viti u nisëm nga Tirana për nëDibër të Madhe, ku ishte caktueqendra e nji Komisjonit Shkolluer tëJashtëzakonshëm. Me shtatë tëmuejit mbërrijtëm n’atë qytet, kukishte me u mbledhë i tanë grupiarsimuer i përbamë prej 42 vetash:këta arsimtarë i kishte shënueP.T.Ministrija e Arsimit Kombëtar,për me u dhanë lajmin e LIRIS sh-qiptarvet të dridhun ndër zgjedhëne randë shekullore e për me u më-sue fillimet e para të gjuhës amtarezogjve të shqipes. Të gjithë arsim-tarët dukeshin sikur fluturojshinnga gëzimi, se ia mbërrijtën kësajdite: dhe populli dibran, që e kaqamë me lot Lirin e vet, i priti megaz. Ishte trazue gëzimi me habin;ishte nji ngjarje si ajo e atij që gjetitë bin e humbun....”.

(vijon në numrin e ardhshëm)

DIBRA E MADHE GJATË LUFTËS SË DYTË BOTËRORE (1)

“Gjuha asht tapia e vendit”Bashkimi i pjesës më tëmadhe të tokaveshqiptare meShqipërinë, u prit menjë entuziazëm të lartënga popullsiashqiptare, e cila këtëbashkim edhe pseerdhi si rrjedhojë einteresave strategjike tështeteve të Boshtit, ekonsideronte si çlirimkombëtar. E gjithë kjoishte si rrjedhojë epolitikës diskriminuesenga ana e pushtuesitserb. Ky diskriminimkishte arritur deri nëato përmasa saqë teshqiptarët ishte krijuarbindja se cilidopushtues që të vij, nukmund të jetë më i egërse ai serb, apo siçthuhet në njëdokument ushtarakjugosllav: “le të vijëedhe dreqi i mallkuar,do të jetë më mirë sekështu”

Filmi “Rreze” me regji tëLorena Sopit,fiton çmim nëLos Angeles

18 KULTURËKoha, e premte, 21 shtator 2018

Don Lush GJERGJI

Ky libër mbulon një zbrazëtidhe mangësi historike dhe aktua-le për Shkupin e dikurshëm, sido-mos sivjet në 90 vjetorin e nisjes sëShën Nënës Tereze për misione nëIndi.

“Memoria perditur”, po tretetkujtesa, pasi që çka nuk është shë-nuar dhe dokumentuar, si të moskishte egzistuar.

“I mençuri shkruan, i marrimbanë në mend”, thotë fjala po-pullore, ose urtia latine: “ Verba vo-lant, scripta manent” – fjalët flu-turojnë, shkrimet qëndrojnë.Mungesa e këtij qëndrim na kadëmtuar shumë historikisht dheaktualisht gati në çdo lëmi.

Prandaj, të kujtohet e mos tëharrohet, qortim historik dhegjithnjë aktual për ne.

Ky studim dhe botim ështëmjaft i qëlluar, i rrallë dhe speci-fik, deri diku i plotëson nevojat ehistoriografisë sonë kaq tëmangët, të copëtuar dhe cunguar,të pranishme ende kryesisht nëpërarkive të huaja, aty-këtu edhe ndërne.

Botimi në fjalë është dy gjuhë-sor, shqip dhe anglisht, për një ko-

munikim sa më të gjerë dhe do-methënës.

Pjesa e parë i kushtohet ipe-shkvisë Shkup-Prizren nëpërshekuj, me trajtim të veçantë tëdisa figurave karizmatike, si ImzotPjetër Bogdani,Toma Raspasani,Don Zef Ramja, Imzot Lazër Mje-da...

Një kapitulli i rëndësishëm ikushtohet shkollave katolike sh-qiptare në Shkup, si dhe kontribu-tit të çmuar të Kolë Bojaxhiut nëkëtë drejtim.

Nuk lihet pasdore as figura endritur e Don Ndue Bytyqit,shkupjan, poet, shkrimtar,përthyes, mësues, bamirës, patriot,fatkeqësisht pak i njohur dhestudjuar ndër ne.

Në këtë monografi përpu-nohen edhe figura e prof. LorencAntonit, njeri shumë i lidhur mefamiljen Bojaxhiu, sidomos meGonxhen, nga i cili kam marrëshumë shënime, dëshmi dhe foto-grafi. Dua të theksoj se jeta e tij ar-tistike ka filluar me GonxheBojaxhiur, me komponimit e parëtë poezisë së Hil Mosit, Në breg tëliqenit, enkas për Gonxhen dheDranen (25 mars 1928), dhe ka për-

funduar me komponimin e tekstitLamtumirë, (shtator të vitit 1991),që është himni i bamirësisë. OKB-ja, siç dihet, 5 shtatorin e ka shpal-lur Dita Ndërkombëtare të Ba-mirësisë.

Nuk mungojnë as figurat tjera,si Dr. Don Gaspër Gjini, VinçencGjini e tjerë.

Një kapitull i veçantë i kush-tohet Gonxhe Bojaxhiut - NënësTereze dhe Nasta Mihillit, m. Ga-briela, si motra të Loretos.

Botimi vijon me familje tjerashqiptare katolike: Antoni, Serreqi,Ukajdini, Gjini, Nreca, Marku.

Pjesa e fundit i paraqet varre-zat katolike shqiptare në Shkup, sidëshmi e gjendjes së vështirë edhepër të vdekur, e jo më për të gjallë,me trysni të ndryshme. Libri për-fundon me historinë e kishave nëShkup.

Përparësitë e këtij botimi:• Është studimi dhe libri i parë i

tillë ndër ne;• Shpjegon dhe dokumenton

me fakte, dëshmi dhe fotografikontekstin familjar, shoqëror, fe-tar dhe kulturor të asaj përiudhenë Shkup;

• Argumenton trashëgimin hi-

storike shumëvjeçare, si mundësipër ta njohur Shkupin të atëher-shëm tonë dhe të GonxheBojaxhiut, kontekstin shpirtëror,kulturor, fetar dhe kombëtar që elinden, rriten dhe edukuan Nënëntonë Tereze.

Ndoshta, me ndonjë studimdhe botim të ardhshëm, mund tëpërpunohet më tepër famullia e"Zemrës së Krishtit", verpimtaritë endryshme baritore, shkollore,edukative, fetare dhe kombëtaretë meshtarëve që kanë ndikuar nëedukim dhe formimin e GonxheBojaxhiut në fëmijëri dhe rini,ndihma e tyre për zblulimin dhezbatimin e thirrjes rregulltare dhemisionare.

Prishtinë, 26 gusht 2018

Filmi është realizuar sipas "Dita-rit të Luftës", të Rreze AbdullahutFilmi “Rreze” me regji të LorenaSopit mbrëmë ka fituar çmimin“Filmi më i mirë i luftës” në festi-valin “Movie Screen Pro Film Fe-stival”, që u mbajt nga data 11deri më 16 shtator në Los Ange-les, SHBA. Ky është çmimi i parëpër filmin “Rreze”, që e pret njërrugëtim i gjatë ndërkombëtar.Filmi në muajin maj u shfaq pre-mierë në Cannes Film Festival –Short Film Corner, si dhe në festi-valin e famshëm San Gio VeronaFilm Festival. Filmi gjatë këtijmuaji dhe muajit në vijim, do tëshfaqet në programet zyrtare tëGoa Short Film Festival – Goa,Indi, Asa Humanitarian Film Fe-stival – Weimar, Gjermani, Cortoe a Capo Film Festival – Ventica-no, Itali, Sose International FilmFestival – Yerevan, Armeni, RomaIndependent Film Festival –Roma, Itali, Festival Film Interna-tional Signes de Nuit – Paris,Francë, etj. “Në ditëlindjen enëntë, gjatë vitit të luftës 1999,Rreze Avdullahu kishte shkruarDitarin e Frikës. Atë ditë tëshenjuar, ajo nuk kishte priturdhurata e as festë. Ajo kishtevetëm një dëshirë: Nuk donte tëvdiste. Atë ditë, Rrezja shkon teushtari serb që bënte roje dhe ithotë: unë sot e kam ditëlindjendhe nuk po due me vdekë! Veqpo due me mbetë gjallë… Ushtarinis e qanë. Rrezja befasohet se-pse kishte kujtuar që ushtarëtnuk qajnë kurr. Tetëmbëdhjetëvjet më vonë, mbi gërmadhat esë kaluarës, Rrezja shfaqet e dë-shpruar me botën që nuk ështëbërë më e mirë…Filmi ‘Rreze’është realizuar sipas ‘Ditarit tëluftës’ të Rreze Abdullahut”,thuhet në njoftimin e regjisores.Në rolet kryesoret të këtij filmiluajnë : Agron Shala, GloriozaShala, Aurita Agushi. Në rolettjera paraqiten: Selman Lokaj,Beslidhje Bytyqi dhe Uran Duli.Filmi është me regji të Lorena So-pit, kompozitor Mendi Mengjiqi,drejtor fotografie Besnik Hasollidhe zëri Gëzim Rama.

Kur një nga biznesmenët më tësukseshëm në botë, Warren Buf-fett u pyet rreth sekretit të shënde-tit të tij dhe suksesit ai u përgjigj selexon çdo ditë-500 faqe për të qenëmë të saktë. Fatkeqësisht, jo tëgjithë kanë mundësi të lexojnë çdoditë për më tepër kaq shumë, porajo ç’ka është më e rëndësishmejanë librat që ne lexojmë. Janë 5 li-bra të cilët të ndryshojnë konceptinpër jetën, siç shkruan revista“Blinkist”.

1.Thirteen Things Mentally StrongPeople Don’t Do by: Amy Morin

Askush nuk mund ti shpëtojë fatittë keq në jetë, por të gjithë mund tëndryshojmë mënyrën sesi ipërgjigjemi. Autorja Morin ndanme ne terapitë më të suksesshmepër të kaluar vështirësitë.

2.How to Stop Worrying andStart Living by: Dale Carnegie

A ju ka ndodhur ndonjëherë tëpyesni veten se pse nuk mund tëndaloheni të shqetësoheni përdiçka? Pavarësisht sa shumë për-piqeni, ju përsëri fiksoheni te aiproblem. Duke kuptuar buriminstresit ju mund ta kapërceni njëherë e mirë atë. Autoria Carniegeparaqet disa formula efikase për

të parandaluar mendimin etepërt.

3.How will You Measure YourLife? By : Clayton M. Christensen,James Allworth and Karen DillonÇfarë mendon se do të të lumtu-rojë në punë ? Ndosht një rritje rro-ge, ose një lavdërim nga kolegët? Apo ndiqni rrugën e duhur në jetë ?Këto janë pyetje të cilat i kanë

përgjigjet në librin e lartpërmen-dur.

4.Finding Your Element by: Ken Robinson

Çdo njeri e ka një pasion. Dhe nëseti nuk e di se cili është i joti do tëthotë se nuk e keni gjetur akoma,ose ju ka humbur në rrjedhën ejetës. Zbuloje tani sesi thyhen rre-gullat e një shoqërie strikte dhe gjejzërin tënd në jetë.

5.Emotional Intelligence by: Daniel Goleman

A janë emocionet ato që na mbajnëtë lidhur? A do të ishte më mirësikur të ishim vetëm krijesa logjikepa emocione? Autorja Goleman nabën të kuptojmë si ti kontrollojmëemocionet tona dhe të marrim ven-dime më të sakta në jetë.

TË KUJTOHET E MOS TË HARROHET"Familjet katolikeshqiptare në Shkup,(dokumente, fotografi,dëshmi I), studim dhebotimi Instituti iTrashëgmisë Shpirtëroree kulturore të shqiptarëvetë Shkupit (2018), Actanon Verba. Autorë:Skender Asani, AlbertRamajm NatashaDidenko, Shkup, 2018, f. 481

Këta janë 5 librat që do t’ju ndryshojnë jetën nëse i lexoni

19SPORTKoha, e premte, 21 shtator 2018

Mesfushori francez i Manche-ster Unitedit, Paul Pogba, ka thënëse ata kanë mentalitet më të fortëpas tri fitore radhazi, dy në Pre-mierligë, ndërsa e treta dje nëLigën e Kampionëve kundër YoungBoys. Pasi i kishte humbur dy ngatri ndeshjet e para të Premierligës,Unitedi u rikthye fuqishëm, dukesiguruar fitore kundër Burnley dheWatfordit në Premierligës, tran-smeton Gazeta Express.

Përveç këtyre dy ndeshjeve tëPremierligës, “Djajtë e kuq” e fituanedhe ndeshjen e parë të këtij sezo-ni të Ligës së Kampionëve, kundërYoung Boys në Zvicër, me rezultat

3-0. Pogba shënoi dy golat e parë tëndeshjes, njëra prej të cilëve ishtenga pika e penalltisë, ndërsa tje-trën e shënoi bashkëkombësi i tij,Anthony Martial. Pas ndeshjes,Pogba tha se përkundër që atamund të kishin luajtur edhe mëmirë, ai është i kënaqur me nde-shjen.

“Natyrisht, kur fiton je më ilumtur, tani kemi edhe mentalitetmë të fortë sepse po përmirësohe-mi. E ndryshuam skuadrën, portani edhe lojtarët e rinj janë bërëmenjëherë pjesë e ekipit, dhe kjogjë ishte shumë e nevojshme përne”, ka thënë Pogba. “Është një fito-

re shumë e rëndësishme sepse ish-te ndeshja e parë e Ligës së Kam-pionëve, kishin nevojë të fillonimmirë, gjë të cilën e bëmë. E morëmrezultatin që deshëm. Ndoshtaperformanca mund të kishte qenëmë e mirë, por ne e kemi këtë rezul-tat dhe tri pikët”, është shprehurmesfushori francez i ManchesterUnitedit. “Kështu që jam shumë ilumtur që kam shënuar dhe që ishavendimtar në këtë fitore për skua-drën time. Nëse e bëj këtë, të tentojta ndihmoj skuadrën sa më shumë,nëse mund të shënoj dhe asistoj,atëherë kjo gjë është e mrekullue-shme”.

Pas humbjes ndaj Skocisë, Sh-qipëria e Christian Panuccit merrnjë lajm të mirë nga FIFA. Institu-cioni më i lartë i futbollit Botëror kapublikuar renditjen e re përmuajin shtator me kuqezinjtë qëkanë ngjitur një shkallë në klasi-fikim. Fitorja 1-0 ndaj Izraelit nëElbasan Arena ka qenë një bonus imadh për Shqipërinë aq sahumbja ndaj Skocisë nuk kandikuar dhe aq. Kuqezinjtë aktua-lisht janë të 57-ët në botë me 1383pikë. Shqipëria lë pas përfaqësue-se të tilla si Ekuadori, Finlanda, Bo-livia e Sllovenia, ndërsa parakombëtares shqiptare pozicio-nohen Japonia, Koreja e Jugut dheBurkina Faso. Nga vendi i 58-të ta-

shmë jemi të 57-ët, shumë largrekordit historik të 2015-ës kur Sh-qipëria e De Biasit në gusht të atijvitit ishte e 22-ta në renditjen Botë-

rore. Sidoqoftë, ekipi i BernardChallandes tash gjendet në po-zitën e 138-të me 1092 pikë, kursenë renditjen e muajit të kaluar ish-

te i 141-ti. E 138-ta në botë, Kosovaqë pas barazimit ndaj Azerbajxha-nit dhe fitores ndaj Ishujve Faroenë Ligën e Kombeve, ka ngjitur trepozicione. Verdhekaltrit kanë për-paruar për tri pozita në renditjen epublikuar nga shtëpia e futbollitbotëror. Në këtë përparim kanëndikuar rezultatet e fundit të ekipitpërfaqësues kosovar, respektivishtbarazimi në udhëtim ndaj Azer-bajxhanit dhe fitorja ndaj IshujveFaro në Ligën e Kombeve. Kosovapritej të kishte ngritje më tëmadhe. Vendi i parë çuditërishtndahet nga Belgjika dhe Franca nëkuotë të barabartë pikësh për këtëmuaj ndërsa ndiqen nga Brazili,Kroacia, Uruguai dhe Anglia.

Distria Krasniqihumb në BotërorXhudistja kosovare Distria Kra-sniqi ka pësuar humbje nga uk-rainasa Daria Bilodidin nërrethin e dytë të të Botërorit qëpo mbahet në Baku. Kosovarja umposht 1 me 0 në kuadër të ka-tegorisë deri në 48 kilogramë.

Inter-Icardi,kontrata e reende në “ajër”

Për çdo ndeshje që kalon, duketakoma më i qartë fakti se MauroIcardi është pika kyçe e skuadrëssë Interit. Por, mund të thuhet seka edhe probleme. Bëhet fjalëpër rinovimin e kontratës sëargjentinasit, e cila skadon nëvitin 2021. Pavarësisht se të dyjapalët duken të qeta në lidhje mekëtë situatë, ato janë akoma largmarrëveshjes, duke marrë para-sysh kërkesat e larta të sulmue-sit për rrogën. Në merkaton everës që lamë pas, Icardi kamarrë tre oferta të majme, ngaklube të nivelit të lartë, shifrashumë më të larta se 4.5 mi-lionët që merr në sezon tek Inte-ri, numër i cili u rrit edhe prejkualifikimit në Champions Lea-gue. Pozicioni i tij është mjaft iqartë. Ndihet shumë mirë tekInteri, e nuk ka ndërmend tëkrijojë probleme, por 25 vjeçaripret nga Suning një propozimesi ato që i erdhën në verë. Edhevetë klubi zikaltër dëshiron qën-drimin e lojtarit, por nuk e kahedhur ende hapin e parë përzhbllokimin e situatës. Është eqartë se kontrata nuk skadonshpejt, por gjithashtu jo shumëvonë, dhe klubet e interesuaraqëndrojnë gati për çdo rast qëmund t’i paraqitet. Nga kapitenisinjali është i qartë. Ai që duhettë lëvizë shpejt është Interi.

Lajm i mirë për kuqezinjtë dhe verdhekaltrit

Guardiola jepOK, City përgatitrinovimin eSterlingManchester City përgatit bisedi-met për rinovimin e kontratësme Raheem Sterling. Sulmuesitanglez i skadon kontrata në vitin2020 dhe prej kohësh kishtekërkuar bisedime për zgjatjen esaj, por klubi nuk kishte reaguarçka riktheu zërat e merkatosrreth 23-vjeçarit. Tani ështëGuardiola që ka dhënë “OK” përtë blinduar sulmuesin anglez icili ka mirëpritur vendimin pasidëshira e vetme e tij është tëqëndrojë te Manchester City pa-varësisht se klube të tjera tëmëdha janë gati të bëjnë ofertatë çmendura për shërbimet elojtarit.

Stanislav Lobotka mbetet nëqendër të merkatos edhe psezyrtarisht ajo është e mbyllur. Nëverë lojtari sllovak pati ofertadhe kërkoi largimin nga CeltaVigo por klubi refuzoi çka solliedhe ftohje të raporteve mespalëve. Është Paris Saint Ger-main dhe Tottenham që janëgati të bëjnë një ofertë në merka-ton e janarit për mesfushorin 23-vjeçar i cili shpreson që të konre-tizojë largimin e për të bërëhapin e madh të karrierës.

PSG dhe Tottenham synojnëyllin e Celta Vigos

Trajneri i Juventusit, Massimilia-no Allegri, beson se kartoni i kuqndaj Cristiano Ronaldos në Ligëne Kampionëve, në debutimin ndajValencias, është dëshmi se atyduhet të përdoret teknologjiaVAR. Pas fitores 2 me 0, Allegri kathënë se rasti i Ronaldos do të ish-te shumë i qartë për gjyqtarinsikur ai të kishte mundësinë epërdorimit të VAR-it. Ronaldo undëshkua me të kuq pas një sjel-lje josportive. “Mund të themvetëm që VAR-i do të ndihmontegjyqtarin në vendimin e tij. Të lua-

sh me 10 lojtarë në Ligën e Kam-pionëve për një incident si ai,është zhgënjyese. Rrezikuam të

humbim, dhe do të na mungojëpër ndeshjet e ardhshme po ash-tu”, ka deklaruar Allegri.

VAR-i i nevojshëm në Ligën e Kampionëve

Pogba shënoi dy golate parë të ndeshjes,

njëra prej të cilëve ishtenga pika e penalltisë,

ndërsa tjetrën e shënoibashkëkombësi i tij,

Anthony Martial. Pasndeshjes, Pogba tha se

përkundër që atamund të kishin luajtur

edhe më mirë, ai është ikënaqur me ndeshjen

Kemi mentalitet më të fortë


REPUBLIKA E MAQEDONISË

QEVERIA E REPUBLIKËS SË MAQEDONISË Shërbimi për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta

Shkup Në bazë të nenit 22 paragrafi 1 alineja 2, paragrafi 3, paragrafi 8, paragrafi 13 dhe paragrafi 14 i Ligjit për të punësuarit në sektorin publik (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 27/2014, 199/2014 dhe 27/2016), nenit 22, nenit 23, nenit 24, nenit 25, nenit 26 dhe nenit 27 të Ligjit për marrëdhënie pune (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 62/2005, 106/2008, 161/2008, 114/2009, 130/2009, 50/2010, 52/2010, 124/2010, 47/2011, 11/2012, 39/2012, 13/2013, 25/2013, 170/2013, 187/2013, 187/2013, 113/2014, 20/2015, 33/2015, 72/2105, 195/2015 dhe 27/2016), Rregullores për sistematizim të vendeve të punës në Shërbimin për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë nr. 01-2270/3 të datës 29.03.2018 dhe nr. 01-4460/6 të datës 17.08.2018, Shërbimi për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë publikon:

SHPALLJE PUBLIKE NUMËR 06/2018

Për punësim të punëtorëve për shkak të kapacitetit përkohësisht të rritur të punës

Shërbimi për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë për shkak të kapacitetit përkohësisht të rritur të punës, publikon shpallje publike për angazhim të 12 personave për kohë të caktuar, derisa është e nevojshme për institucionin, ndërsa më së gjati 1 vit për pozitat e punës në vijim:

1. Punëtor përgjegjës për punë materiale-financiare dhe përllogaritje të rrogës në Departamentin për kontabilitet dhe pagesa – 1

realizues; Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: Sipëror – Shkencat ekonomike, me përvojë pune prej së paku 3 vjet; Neto pagesa bazë: 25.023,00 denarë;

2. Gjellëbërës në Departamentin për shërbim në Kuvend, Qeveri, Klubin e organeve të drejtorisë, Villa në Shkup dhe objektet rezidenciale – 2 realizues;

Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: i mesëm – turizëm dhe hoteleri, me përvojë pune prej së paku 1 vit në hoteleri – gjellëbërës;; Neto pagesa bazë: 14.972,00 denarë;

3. Kamerier përgjegjës në Departamentin për shërbim në Kuvend, Qeveri, Klubin e organeve të drejtorisë, Villa në Shkup dhe objektet rezidenciale – 2 realizues;

Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: i mesëm, me përvojë pune prej së paku 1 vit në hoteleri; Neto pagesa bazë: 14.152,00 denarë;

4. Kamerier në Departamentin për shërbim në Kuvend, Qeveri, Klubin e organeve të drejtorisë, Villa në Shkup dhe objektet rezidenciale – 3 realizues;

Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: i mesëm, me ose pa përvojë pune; Neto pagesa bazë: 13.058,00 denarë;

5. Punëtor për realizim të punëve ndihmëse në Departamentin për shërbim në Kuvend, Qeveri, Klubin e organeve të drejtorisë, Villa në Shkup dhe objektet rezidenciale – 1 realizues;

Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: fillor, me ose pa përvojë pune; Neto pagesa bazë: 12.019,00 denarë;

6. Punëtor i KU grafik – Montues-kopjues në Departamentuin për printim dhe për shumëzim të materialeve - 1 realizues; Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: i mesëm, me ose pa përvojë pune; Neto pagesa bazë: 12.374,00 denarë; 7. Vozitës për nevoja personale në Departamentin për transport dhe mirëmbajtje të automjeteve – 2 realizues;

Kualifikimet e nevojshme: Arsimi: i mesëm, me përvojë pune prej së paku 1 vjet, të posedojë leje të vozitjes tël kategorisë B; Neto pagesa bazë: 19.046,00 denarë;

Kandidatët duhet të parashtrojnë edhe dokumentet në vijim: - Fletëparaqitje të nënshkruar me dorë me shenjë të saktë me numër dhe titull të vendit e punës që do të paraqiten, me kontakt telefon të

shënuar dhe adresë banimi/qëndrimi; - Biografi të shkurtë (CV); - Certifikatë/Dëftesë për arsim të mbaruar përkatës; - Dëshmi për përvojën e punës të nevojshme për vendin e punës; Orari i punës është 40 orë në javë, ndërsa orarin e të njëjtës mund ta përcaktojë punëdhënësi, që mund të organizohet me ndërrime, në

pajtim me nevojat e procesit të punës. Shpallja publike zgjatë 5 (pesë) ditë pune nga dita e publikimit. Fletëparaqitjet të parashtrohen deri në Shërbimin për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë,

Sheshi “Presveta Bogorodica” nr. 3, 1000 Shkup, përmes arkivit të Shërbimit ose përmes postës. Fletëparaqitjet që nuk do të parashtrohen në afatin e përcaktuar dhe fletëparaqitjet që nuk do të përmbajnë dokumentet e nevojshme, si

dhe fletëparaqitjet që nuk do të dërgohen në mënyrën e lartëpërmendur do të konsiderohen si të vonuara dhe të pakompletuara dhe nuk do të shqyrtohen.

Në intervistë do të ftohen vetëm kandidatët që nuk do të përmbushin kushtet. Zgjedhja e kandidatëve të paraqitur do të realizohet në afatin e caktuar në pajtim me Ligjin për marrëdhënie pune.

Shërbimi për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë

SHOQËRIA AKSIONARE PËR NDËRTIM DHE EKONOMIZIM ME HAPËSIRË BANESORE DHE ME HAPËSIRË AFARISTE ME RËNDËSI PËR REPUBLIKËN – SHKUP

rr. Orce Nikollov nr. 138, Shkup, fahu

postal 474 tel: 3111-387 Në bazë të nenit 22 dhe nenit 23 të Ligjit për marrëdhënie pune (“Gazeta Zyrtare e

RM” nr. 62/05, 106/08, 161/08, 114/09, 130/09, 50/10, 52/10, 124/10, 47/11, 11/12, 39/12, 13/13, 25/13, 170/13, 187/13,113/14, 20/15, 33/15, 72/15, 129/15, 27/16 dhe 120/18), Shoqëria aksionare për ndërtim dhe ekonomizim me hapësirë banesore dhe hapësirë afariste me rëndësi për Republikën – Shkup publikon:

Shpallje publike

Për nevojën e punësimit të punëtorit për kohë të pacaktuar

Shoqëria aksionare për ndërtim dhe ekonomizim me hapësirë banesore dhe hapësirë

afariste me rëndësi për Republikën – Shkup ka nevojë për punësim të 1 punëtori për kohë të pacaktuar për vendet e punës “Referent për kontroll në terren” në Seksionin për kontroll në terren, në Sektorin për ekonomizim me hapësirë afariste në Filialin Shkup të shoqatës aksionare.

- Orari javor i punës është prej ditës së hënë deri ditën e premte (40 orë), 8 orë pune në ditë (fillimi mes orës 7.30 dhe 8.00, mbarimi rreth orës 15.30 dhe 16.00), neto pagesa bazë 31.100,00 denarë.

Kandidatët e interesuar duhet të plotësojnë kushtet e përgjithshme në pajtim me ligjin

si dhe kushtet e posaçme të parapara me Rregulloren për sistematizim të vendeve të punës së Shoqërisë aksionare për ndërtim dhe ekonomizim me hapësirë banesore dhe hapësirë afariste me rëndësi për Republikën – Shkup edhe atë:

- të kenë të mbaruar PMP-KU dhe 1 (një) vjet përvojë pune pas arritjes me përgatitjen e kërkuar profesionale.

Kandidatët krahas fletëparaqitjes (me kontakt telefon dhe adresë) duhet të dorëzojnë dëshmi për plotësimin e kushteve të theksuara edhe atë:

- Diplomë, certifikatë ose dëftesë për arsimin e mbaruar me përgatitjen e kërkuar profesionale (origjinal ose kopje të vërtetuar në noter);

- Dëshmi për përvojën punës (origjinal ose kopje të vërtetuar në noter); - Certifikatë e shtetësisë (origjinal ose kopje të vërtetuar në noter); Afati për paraqitjen e kandidatëve është 3 (tre) ditë pune nga dita e publikimit të

shpalljes. Fletëparaqitjet e dorëzuara me vonesë dhe të pakompletuara nuk do të merren

parasysh. Fletëparaqitja së bashku me dokumentacionin dorëzohet në adresën e

Shoqërisë aksionare për ndërtim dhe ekonomizim me hapësirë banesore dhe hapësirë afariste me rëndësi për Republikën – Shkup – Drejtoria, rr. “Orce Nikollov” nr. 138, Shkup, përmes postës ose në arkivin e shoqërisë aksionare çdo ditë pune prej ora 8.00-16.00.

Fletëparaqitjet e parashtruara me e-mail nuk do të shqyrtohen. SHA për ndërtim dhe ekonomizim me hapësirë banesore dhe hapësirë afariste me

rëndësi për Republikën – Shkup do të bëjë zgjedhjen e kandidatëve të paraqitur në afatin e paraparë ligjor (45, 90 ose 120 ditë), varësisht nga numri i fletëparaqitjeve të arritura. Personi për kontakt: Z. Nedanovski/Gj. Maneski, tel. 02/ 2 633-833, 2 633 899

21MARKETINGKoha, e premte, 21 shtator 2018

Urgjentisht shitet shtëpi në rr. Pere Toshev nr. 30 - Xhon Kenedi, Shkup me sipërfaqeprej 140 m2 oborr dhe 116m2 objekt banimi. Kontakt telefoni 072/643 093

Në bazë të nenit 156, 157, 158, 159, 160 dhe 161 të Ligjit për mbrojtje shëndetësore (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 43/2012, 145/2012, 87/2013, 164/2013, 39/2014, 43/2014, 132/2014, 188/2014, 10/2015, 61/2015, 154/2015, 192/2015, 17/2016 dhe 37/2016), nenit 22 dhe nenit 23 të Ligjit për marrëdhënie pune (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 74/15…120/18), nenit 7 paragrafi 1 të Marrëveshjes kolektive për veprimtari shëndetësore në Republikën e Maqedonisë (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 60/06…137/16) pëlqimit për punësim të Ministrisë së financave nr. 18-2784/2 të datës 08.03.2018, Pëlqimit të Ministrisë së shëndetësisë nr. 22-1334/2 të datës 23.02.2018 dhe Vendimit për publikim të shpalljes publike nr. 04-1987/1 të datës 20.09.2018, UD Drejtori i IPSH Qendra për shëndet publik – Strumicë publikon

SHPALLJE PUBLIKE Për punësim të punëtorit shëndetësor për kohë të pacaktuar

1. IPSH Qendra për shëndet publik – Strumicë ka nevojë për punësim të:

- Doktor të medicinës për kohë të pacaktuar - 1 (një) realizues

2. Kandidatët duhet ti plotësojnë kushtet e përgjithshme të vërtetuara me Ligjin për mbrojtje shëndetësore - të jetë shtetas i RM, - të jetë i moshës së rritur, - të ketë aftësi të përgjithshme shëndetësore, dhe - të mos je të shqiptuar me vendim të plotfuqishëm ndalesë për kryerje të profesionit, veprimtarisë ose detyrës 3. Përveç kushteve të përgjithshme të vërtetuara me ligj kandidatët duhet ti plotësojnë edhe kushtet e posaçme në vijim: - Arsim sipëror të mbaruar me së paku 240 kredi sipas SETK ose shkallë të VII/1 të mbaruar të Fakultetit të medicinës - provim të dhënë profesional - licencë për punë --me ose pa përvojë pune. 4. Orari javor i punës është 40 orë. Neto pagesa fillestare për Doktor të medicinës do të paguhet sipas Marrëveshjes kolektive për veprimtari shëndetësore në Republikën e Maqedonisë që është 26.171,00 denarë. 5. Me fletëparaqitjen kandidatët janë të obliguar ti dorëzojnë dokumentet në vijim - Fletëparaqitje me të dhëna për kontakt - Biografi të shkurtë (CV) - Diplomë me sukses mesatar- dëshmi për njohje të gjuhës së huaj (angleze, frënge ose gjermane). - Certifikatë të shtetësisë së Republikës së Maqedonisë, origjinal ose kopje të vërtetuar në noter - certifikatë të mjekut jo më të vjetër se 6 muaj, origjinal ose kopje të vërtetuar në noter - Certifikatë se nuk është shqiptuar ndalesë e plotfuqishme për kryerje të profesionit, veprimtarisë ose detyrës, origjinal ose kopje të vërtetuar në noter - Certifikatë për fakultet të mbaruar të medicinës, origjinal ose kopje të vërtetuar në noter - Certifikatë për provim të dhënë profesional, origjinal ose kopje të vërtetuar në noter - Licencë për punë, origjinal ose kopje të vërtetuar në noter. 6. Afati për paraqitje në shpalljen publike është 5 (pesë) ditë pune nga dita e publikimit. 7. Dokumentacioni i dorëzuar pas afatit, i pakompletuar dhe i parregulluar nuk do të merret parasysh nga ana e komisionit për selektim të kandidatëve. 8. Pas selektimit të realizuar të kandidatëve të paraqitur për doktor të medicinës të cilët i plotësojnë kushtet nga shpallja publike, do të realizohet provim kualifikues në pajtim me nenin 160 nga Ligji për mbrojtje shëndetësore. 9. Fletëparaqitja së bashku me dokumentacionin e tërësishëm të nevojshëm dhe telefoni për kontakt të dorëzohen deri në IPSH Instituti për shëndet publik – Strumicë rr. Pançe Pegjev nr. pn, përmes postës ose në arkivin e IPSH Instituti për shëndet publik – Strumicë, ndërsa ne shenjë për Shpallje publike për punësim.

IPSH Instituti për shëndet publik – Strumicë UD Drejtor

M-r Petre Vitanov

Nr. i procedurës: 16617Nr. 28 60/18 nga 20.09.2018

LAJMËRIM

Për organizim të Anketës dhe prezantimit publik për Projektin arkitektonik urubanistik për objektin me qëllim A1banim në shtëpi banesore për PK 1075/1, PK 1075/6, PK 1075/7, PK 1075/15, PK 1076/7 dhe PK 1077/7, KK DollnoSonje ndr, Komuna e Sopishtes.Bëhet zbatimi i prezantimit dhe anketës publike për Projektin arkitektonik urubanistik për objektin me qëllim A1

banim në shtëpi banesore për PK 1075/1, PK 1075/6, PK 1075/7, PK 1075/15, PK 1076/7 dhe PK 1077/7, KK DollnoSonje ndr, Komuna e Sopishtes.Përfshirja planore dokument për Projektin arkitektonik urubanistik për objektin me qëllim A1 banim në shtëpi

banesore për PK 1075/1, PK 1075/6, PK 1075/7, PK 1075/15, PK 1076/7 dhe PK 1077/7, KK Dollno Sonje ndr, Komunae Sopishtes është me sipërfaqe prej 983m2.1. Prezantimi dhe anketa publike do të realizohet me prezantimin e planit në lokalet e Komunës së Sopishtes më datë24.09.2018 në ora 11.00.2. Anketa publike do të zgjasë deri më 28.09.2018, në bazë të nenit 51 paragrafi 10 të Ligjit për Planifikim hapësinordhe urbanistik (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 33/17 dhe 168/18).3. Informohen të gjithë qytetarët dhe subjektet e interesuara juridike nga rajoni konkret të përfshirë me planin nëafatin e lartpërmendur të dorëzojnë vërejte, propozime, mendime në listat anketuese në administratën komunale.4. Informata në tel. 2 785 102

Kryetari i Komunës së SopishtesStefçe Trpkovski

Republika e Maqedonisë Tel:++389 2 27 85 100

Komuna e Sopishtes Faks: ++389 2 27 85 109 Rr. 2, Nr 2, f. Sopishte, 1054 Shkup, Republika e Maqedonisë www.opstinasopiste.gov.mk


LAJMËRIM

Për organizim të Anketës dhe prezantimit publik për Projektin arkitektonik urbanistik për objektin meqëllim A1 banim në shtëpi banesore për PK 1109/1, KK Dollno Sonje ndr, Komuna e Sopishtes.Bëhet zbatimi i prezantimit dhe anketës publike për Projektin arkitektonik urbanistik për objektin me

qëllim A1 banim në shtëpi banesore për PK 1109/1, KK Dollno Sonje ndr, Komuna e Sopishtes.Përfshirja planore dokument për Projektin arkitektonik urbanistik për objektin me qëllim A1 banim në

shtëpi banesore për PK 1109/1, KK Dollno Sonje ndr, Komuna e Sopishtes është me sipërfaqe prej 982m2.1. Prezantimi dhe anketa publike do të realizohet me prezantimin e planit në lokalet e Komunës sëSopishtes më datë 24.09.2018 në ora 11.00.2. Anketa publike do të zgjasë deri më 28.09.2018, në bazë të nenit 51 paragrafi 10 të Ligjit për Planifikimhapësinor dhe urbanistik (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16,33/17 dhe 168/18).3. Informohen të gjithë qytetarët dhe subjektet e interesuara juridike nga rajoni konkret të përfshirë meplanin në afatin e lartpërmendur të dorëzojnë vërejte, propozime, mendime në listat anketuese nëadministratën komunale.4. Informata në tel. 2 785 102





LAJMËRIM

Për organizim të Anketës dhe prezantimit publik për Projektin arkitektonik urbanistik për objektin me qëllim A1banim në shtëpi banesore për PK 1109/4, PK 1075/2 dhe PK 1075/3, KK Dollno Sonje ndr, Komuna e Sopishtes.Bëhet zbatimi i prezantimit dhe anketës publike për Projektin arkitektonik urbanistik për objektin me qëllim A1

banim në shtëpi banesore për PK 1109/4, PK 1075/2 dhe PK 1075/3, KK Dollno Sonje ndr, Komuna e Sopishtes.Përfshirja planore dokument për Projektin arkitektonik urbanistik për objektin me qëllim A1 banim në shtëpi

banesore për PK 1109/4, PK 1075/2 dhe PK 1075/3, KK Dollno Sonje ndr, Komuna e Sopishtes është me sipërfaqe prej1423m2.1. Prezantimi dhe anketa publike do të realizohet me prezantimin e planit në lokalet e Komunës së Sopishtes më datë24.09.2018 në ora 11.00.2. Anketa publike do të zgjasë deri më 28.09.2018, në bazë të nenit 51 paragrafi 10 të Ligjit për Planifikim hapësinordhe urbanistik (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 33/17 dhe 168/18).3. Informohen të gjithë qytetarët dhe subjektet e interesuara juridike nga rajoni konkret të përfshirë me planin nëafatin e lartpërmendur të dorëzojnë vërejte, propozime, mendime në listat anketuese në administratën komunale.4. Informata në tel. 2 785 102




Në bazë të nenit 176 paragrafi 1 të Ligjit për arsim të lartë (Gazeta Zyrtare e RM nr. 82/2018) dhe nenit 34 paragrafi 2 i Rregullores për kriteret dhe procedurën për zgjedhje të titujve mësimor shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe asistentë dhe doktorantë të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup (Fletorja universitare nr. 138/2009, 173/2011, 194/2011, 250/2013 dhe 274/13), drejtori i Institutit bujqësor në Shkup, publikon

KONKURS

Për zgjedhjen e: një mësimdhënësi në të gjitha titujt mësimor-shkencor gjegjësisht shkencor, nga fusha shkencore shkencat bioteknike, sfera prodhimtaria bimore, në sferën shkencore: gjenetika dhe selektimi i prodhimeve bujqësore (shifra 40308).

Kushtet: Krahas kushteve të përgjithshme, kandidatët duhet t’i plotësojnë edhe kushtet e posaçme të parapara me Ligjin për arsim të lartë, Rregulloren për kriteret dhe procedurën për zgjedhje të titujve mësimor shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe asistentë dhe doktorantë të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup dhe akteve të tjera të Universitetit dhe Institutit.

Së bashku me fletëparaqitjen kandidatët duhet të dorëzojnë: biografi, deklaratë për përmbushje të kushteve të përgjithshme dhe të posaçme për vendin e punës dhe certifikatë të shtetësisë.

Zgjedhja e kandidatëve bëhet në përputhje me Ligjin për arsim të lartë dhe Regulloren për kriteret dhe procedurën për zgjedhje të titujve mësimor shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe asistentë dhe doktorantë të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup.

Shuma e pagesës dhe orari i punës është përcaktuar në përputhje me aktet e Institutit, ndërsa marrëdhënia e punës është për kohë të pacaktuar.

Afati për parashtrimin e fletëparaqitjeve është 8 ditë nga dita e publikimit të Konkursit. Dokumentet dorëzohen në Institutin bujqësor në Shkup, rr. 16-ta Makedonska Brigada 3A, 1000 Shkup.

Universiteti “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup

Instituti bujqësor në Shkup

Shpallet konkurs për pjesëmarrje në festivalin e muzikëszbavitëse shqipe "Boom Fest" 2018, edicioni i parë. Pjesëmarrësit e interesuar duhet të kenë këngën

në WAV format, master ose demo incizim. Për informata më të hollësishme, na shkruani në

e-mail adresë[email protected]

ose në tel. +38970622059.

Konkursi është i hapur deri me 01.10.2018.

K O N K U R SGazeta KOHA shpallë konkurs për:

• përkthyes Kushtet: Kandidatët duhet të njohin mirë gjuhën:

- shqipe- maqedone- angleze

Të interesuarit duhet që CV-të e tyre t'i dërgojnë në e-mail adresën: [email protected].

Afati i dorëzimit të dokumenteve zgjat 5 ditë nga dita eshpalljes së konkursit në gazetë.

22 SPORTKoha, e premte, 21 shtator 2018

Sulmuesi i Lyonit, MemphisDepay, beson se ai është bërë njëlojtar shumë më i mirë pas largi-mit nga Manchester Unitedi, shk-ruan sot gazeta Zëri. Depay, i ciliishte transferuar në “Old Trafford”

nga Louis van Gaal në vitin 2015,nga PSV Eindhoven për 27.9 mi-lionë funte, kaloi 19 muaj të vësh-tira te gjigandi anglez, duke regji-struar shtatë gola dhe gjashtëasistime në 53 paraqitje.

Ardhja e Jose Mourinhos nëkrye të stolit të “Djajve të Kuq”bëri që Depay të ketë edhe mëpak minuta me 24-vjeçarin, qëishte paraqitur vetëm katër herënë Premierligë para se të largohej

në janar në drejtim të Lyonit për21.7 milionë funte. Që prej tran-sferimit te Lyonit Depay ështëkthyer në një lojtar titullar dhe kashënuar 28 herë në 74 paraqitje.“Të gjithë e dinë që historia imedhe e Manchester Unitedit nukishte e suksesshme dhe unë jammjaft i lumtur kështu si jam sot”,deklaroi reprezentuesi holandez.

“Mund të shikoj prapa dhe tëthem që nuk doja të shkonte ash-

tu, askush nuk e deshi atë, porgjërat ndodhën dhe unë jam bërënjë lojtar edhe më i mirë tani. Endiej në ndeshje, dua të them tëgjithë mund ta shohin këtë gjëgjithashtu. Pas një sezoni nukmund ta gjeja veten në skuadër.Unë isha ende i ri, nuk kishashumë mundësi, por duhet tëthem që në sezonin e parë nuk eshfaqa kualitetin që mendoja”, sh-prehet ai. Golashënuesi më i mirë

në historinë e Manchester Unite-dit, Wayne Rooney, gjatë një in-terviste në javën e kaluar zbuloi seDepay nuk i ndiqte këshillat e tijderisa kishte shkuar njëherë përtë luajtur me ekipin rezervë memakinën e tij të tipit “Rolls Roy-ce”, duke mbajtur një kapele tëkaubojit dhe një xhaketë të kuqetë lëkurës pas një paraqitjeje tëdobët ndaj Stoke Cityt.

Depay i pranoi komentet eRooneyt, por thotë se mbeti nëmëdyshje në njërën prej fjalive tëRooneyt. “Disa njerëz nuk mundt’i kuptojnë shakatë dhe unë dheWayne jemi shokë shumë të mirë.Unë e kuptoj se çfarë deshi tëthotë ai me këtë gjë dhe kaq. Kure dëgjova unë thjesht po e pyesjaveten, ‘unë nuk kam xhaketë tëkuqe të lëkurës’, nga qindraxhaketat unë nuk kam xhaketë tëkuqe të lëkurës.

“Kjo i përket së kaluarës dheunë jam një njeri që i pëlqen taketë vëmendjen dhe që më pël-qejnë gjërat e mira, por kjo nukdo të thotë që s’mund të isha mëi mençur. Jam pjekur më shumë.Ju kaloni përvoja të ndryshme nëjetë dhe jashtë fushës”, përfundoiDepay.

Publicitet

Depay ia pa hairin largimit nga Man UnitedMemphis Depay thotëse largimi i tij ngaManchester Unitedi eka bërë atë një lojtarmë të mirë.Reprezentuesiholandez, i cili kishteqenë pjesë e “Djajve tëKuq” për një vit egjysmë, nuk kaloi njëperiudhë edhe aq tëkëndshme në “OldTrafford”. Por ai kashpërthyer pastransferimit te Lyoni nëjanarin e vitit 2017,duke realizuar 28 goladhe 27 asistime

23MOZAIKKoha, e premte, 21 shtator 2018

MensurMamuti

USHTARAKUDHËHEQËS

BOTA,NJERËZIA

SHIH FOTON,FESTË E 21 SHTATORIT

(NGA UNESCO)

KOMPANI AMERIKANI E

VIDEO LOJËRAVE----------------------------

ABETARJAE VEQILHARXHIT

ANXËNËS

I SHKOLLËS SË MESME

USHTARAKE

ULLIRI

NJËSI PËR MATJEN E GJATËSISË

FAMILJA E NJOHUR ITALIANË

E NDËRTIMIT TË VIOLINAVE

KËNGËTARJAAMERIKANE,

SIMONE(NDESHJE)

ELIMINUESE

GJERMANIA

KAFSHË ME BRIRË TË DEGËZUAR

-----------------------------GAZ

NDRIÇUES

FAQEANËSORE

E NJË TRUPI

LITRI-----------------------------

KOMUNËNË RUMANI

FIJA QË LIDH TRURIN ME ORGANET

I JAP DORËN DIKUJT,

PËRSHËNDETEM ME DIKË

VËNDONMINA

FLET ME ZË, ME QËLLIM

QË DËGJUESI TA SHKRUAJË D PËREMËR

VETORRRIP LLASTIKU

PËR TË MBAJTUR PANTALLONAT

KOHASPORT I UJIT

-----------------------------PERIUDHAT

KOHORE NË NJË PUNË

PJESË E TRUPIT

-----------------------------MUNGESA

E NJOHURIVE PËR DIÇKA

ENERGJIAPJESË E GJURIT

-----------------------------VARG

KURANOR

LOJËME LETRA

-----------------------------PIKA MË E LARTË

E NJË MALI

KALIUMI-----------------------------

CEREMONI(SH. PASHQ.)

MISH POLITIKANI

BULLGAR, ZHIVKOV (SHQ.)

-----------------------------AKTORJA JA-

PONEZE, MIJAZAVA

AUTORIYNË,

LUARASIAJNSHTAJNIUMI

YLLI MË I NDRITSHËM

I YJËSISË SË SHQIPONJËS

JODI-----------------------------

FOSFORI

TETOVA----------------------------

Q

TEMPERATURA KOHA

ZGJIDHJET: A, KADET, OLIVA, METËR, AMATI, NINA, D, DRE, ANË, L, NERVI, TOKEM, D, NOTIM, IJA, E, MENISKUS, TABLANET, K, MAJË, TODORI, PETRO NINI, ATAIR, J, TE, T, RE E PAQES.

Shumë i lehtë: 382795164, 149362875, 576841329, 723956481, 451283796, 698174532, 934527618, 215638947, 867419253. Mesatar: 126734589, 843591672, 957268143, 385416297, 462957318, 791382465, 578643921, 234179856, 619825734.

21 shtator

8 7 6

6

5 7 8 2 9

6 4 1

5 2 3 9

6 8 1

9 3 7 1 8

3

6 9 5

1 2 3 5

5 1 7

5 4 3

8 4 9

4 8

9 2 6

5 7

3 1 9 8 6

9 2 4

TIM, , NO OKEM, D VI, TQES. A , RE E PPA TE, TT,

V , DRE, ANË, L, NERRV A, D NAIR, J, T TTA O NINI, AAT , PETR

TI, NIN A, METËR, AMA LIVVAODORI JË, T , K, MA LANETT,

: GJIDHJET Z, OL A, KADETT,ABL US, TTA A, E, MENISK IJ

8 7

6

5 7 8

6

6

2 9

6 4 1

1 2 3

5

5

8 4

3 5

1 7

4 3

9

5 2

6 8 1

9 3

3

6 4 1

3 9

7 1 8

8 4

4

9

5 7

3 1

9

8

2 6

9 8 6

1283796, 698174532,72, 957268143,5734.

6

451 29, 723956481, 8413r: 126734589, 8435916921, 234179856, 61982

9 5

95164, 149362875, 576847, 867419253.Mesatar18, 791382465, 578643

9 2

ë: Shumë i leht38279934527618, 2156389385416297, 4629573

2 4

DASHI 21. mars - 20. prillDuhet të nisni të zgjeroni horizontet tuaja dhe të zbu-

loni ndonjë mundësi të re e cila do ju lejojë që të përfshihenimaksimalisht në punë. Do të jeni gjithë vullnet dhe karizmatik,ndaj mos u druani të riktheheni në lojë. Këshillohet që të bëni kuj-des ndaj ndonjë keqkuptimi të vogël në dashuri.

DEMI 21. prill - 21. majParashikohet një ditë e cila ju sheh dembelë dhe të

rënë moralisht, ndoshta për shkak të mungesës së stimulit tëduhur për të marrë në dorë situatën dhe projektet e braktisuraprej kohësh. Nga pikëpamja ekonomike parashikohen çështjemjaft të frytshme.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorKjo e enjte është mjaft e rëndësishme për të vënë në

provë ndjenjat tuaja, sidomos nëse prej pak kohësh jeni përf-shirë në një lidhje. Mos lejoni që të përfshiheni nga ankthi, i cili juka acaruar me partnerin/en. Në vendin e punës parashikohensuksese të mëdha.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikËshtë një mundësi shumë e mirë për të treguar krijim-

tarinë tuaj, sidomos nëse në vendin e punës jeni në kërkim të bu-rimeve të reja të frymëzimit apo jeni në prag të nisjes së njërrugëtimi shumë premtues. Këshillohet që në mbrëmje të trego-ni më shumë kujdes ndaj vetes.

LUANI 23. korrik - 22. gushtNë këtë moment mund të stimulohet një bashkë-

punim mjaft i frytshëm i cili do ju lejojë që të arrini njëobjektiv mjaft të rëndësishëm për karrierën tuaj profesio-nale. Mundohuni që në familje të jeni më të pranishëm.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorParashikohet një ditë e cila ju fton që të mos

përhumbeni në zgjedhjet e bëra në të kaluarën, por të për-qendroheni në vendimet që duhet të merrni tani, sidomossa i takon stilit të jetës. Këshillohet që të mos jeni shumë tënxituar dhe drastik.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorDo të jeni mjaft të angazhuar në zgjidhjen e kon-

flikteve apo vonesave profesionale, të cilat gjithsesi do ar-rini që ti përballoni me guxim. Mundohuni që të jeni samë shumë krijues, edhe në dashuri, në mënyrë që të zgjo-ni bashkëpunimin në çift.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorKëshillohet që ti kushtoni më shumë vëmendje

ndjenjave tuaja, sidomos nëse së fundmi keni pësuar njëzhgënjim të madh. Nga pikëpamja profesionale, para-shikohen përgjigje dhe konfirmime të rëndësishme.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorDuhet të ripërkufizoni, shumë nga projektet tuaja dhe

kjo ndoshta për shkak të një të papriture apo një ndryshim ideje,gjë që do ju marrë kohë. Në dashuri duhet të mundoheni të jenimë të sinqertë me veten tuaj dhe partnerin/en. Do ju duhet tëkuptoni se çfarë kërkoni nga një lidhje, ndaj është mirë që të di-skutoni.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarKohëve të fundit jeni përfshirë nga shumë paranoja, si-

domos në dashuri. Këshillohet që të mos jeni shumë xheloz në ra-port me partnerin/en, në mënyrë që të mos ushqeni acarime të tje-ra. Duhet të jeni më të përqendruar në çështje që kanë të bëjnë mepunën dhe investimet.

UJORI 21. janar - 19. shkurtKjo ditë do të jetë mjaft interesante për gjithë ata që

kanë dëshirë të arrijnë objektivin e tyre. Përqendrohuni maksima-lisht në qëllimin tuaj dhe mundohuni të jeni të vendosur për tëmarrë të gjithë suksesin e merituar. Horoskopi i kësaj të enjteje,ju fton që të mos lodheni shumë nga pikëpamja fizike.

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsSharmi juaj do të jetë maksimal, ndaj nuk përjash-

tohen zhvillime të mëdha pozitive në sferën e ndjenjave. Kë-shillohet që të jeni më të kujdesshëm dhe të mos druheni tëshpreheni, sidomos nëse jeni në një lidhje që zgjat prejkohësh.

24 MOZAIKKoha, e premte, 21 shtator 2018

1621 - Mbreti Xhejms i Anglisë i jepKanadanë Sir Aleksandër Sterlingut

1776 - Zjarri i madh kaplon NjuJorkun.

1913 - Turqia dhe Bullgaria nënshk-ruajnë traktat të paqes në Konstanti-nopojë

1949 - Udhëheqësit e komunistëvekinez shpallin Republikën Populloretë Kinës.

1953 - Forcat e Aleances formojnëGjermaninë Perëndimore.

1957 - Olav V, bëhet mbret i Nor-vegjisë.

1964 - Malta fiton pavarësinë ngaBritania.

1991 - Armenia votojnë nëse dë-shirojnë ose jo të qëndrojnë nën Ba-shkimin Sovjetik.

2004 - Fillon ndërtimi i ndërtesësBurj Dubai.

GRUAJA E INATOSURVjen gruaja e nervozuar në shtëpi.- Zemër, do ta padis taksisti nëgjykatë. Sot, në dy raste për pak sanuk më vrau.- Mos u ngut zemër. T’i japim edhenjë rast…

Martohu me një arkeolog. Sa mëshumë të mplakesh, aq më e

bukur do t’i dukesh. (Agatha Christie)

KAFE TURKE DHE QUMËSHT, MASKA FRESKUESE E FYTYRËS!Rigjenerimi ka rol shumë të rëndësi-shëm në parandalimin e plakjes sëlëkurës. Për të gjithë ata që preferojnë pro-duktet shtëpiake, maska me kafe dhequmësht është ideale për çdo lloj tëlëkurës. Gjithçka që na nevojitet janë, kafjaturke dhe qumështi - këta dypërbërës i përzieni deri sa të for-mohet një krem i lëngshëm. Maskën e vendosur në fytyrë reko-mandohet ta lini për 15 minuta, mëpas duhet ta pastroni me ujë tëvakët.

KA

LE

ND

AR

I 2

1 S

HT

AT

OR

TH

ËN

IA E

DIT

ËS

BA

RSO

LE

TA

A E

DIN

I S

E...

Gluteni mund të shkaktojë depresiondhe lodhje te njerëzit më shumë se saprobleme të stomakut, sipas një studi-mi. Shkencëtarët kanë dalë në përfundi-min se gluteni prodhon “reagime të shën-detit mendor” te njerëzit, pasi atakonsumojnë bukë ose makarona.Megjithëse disa njerëz janë vërtet intole-rantë ndaj proteinës së grurit për shkaktë një gjendjeje të quajtur sëmundja ce-liake, nga e cila vuajnë vetëm 1 për qindtë njerëzve.

Por shumë më tepër, përafërsisht 12për qind e njerëzve, pohojnë se janë tëndjeshëm ndaj glutenit që shkaktonfryrje dhe dhimbje. Për të përcaktuarnëse kjo ndjeshmëri është e vërtetë oseështë vetëm fantazi, studiuesit kryen te-ste “me sy mbyllur” mbi njerëzit dhe panë

simptomat e tyre. Nëpërmjet këtij proce-si, studiuesit zbuluan se disa njerëzpërjetojnë probleme reale të shëndetitmendor, si rezultat i konsumimit të ush-qimit me shumë gluten. Studimi i kryernga shkencëtarët në Universitetin La Tro-be në Melburn, Australi, testoi se çfarëndodhi kur 14 persona konsumuan glu-ten. Ata zbuluan se kur njerëzit merrnin

gluten kishin më shumë gjasa të ndihe-shin të lodhur ose të përjetonin emocio-ne negative, duke sugjeruar se gluteni kaefekte reale në tru. Udhëheqësja e studi-mit Jessica Biesiekierski tha: “Ne nuk pothem se të gjithë do të kenë depresionpasi të hanë bukë ose makarona”. Ajo sh-toi se ky fenomen ka gjasa të ndodhëvetëm te një grup i vogël personash.

Katër gardiane të një burgu në Balti-more të Shteteve të Bashkuara ngelënshtatzënë me të njëjtin të burgosur.Rojet femra ishin mbuluar nga dhurataprej të burgosurit Tavo White, përfshirëkëtu makina luksoze dhe unaza dia-manti. Të ardhurat ai i sigurontenëpërmjet futjes në mënyrë të fshehtëtë lëndëve narkotike dhe telefonave nëburg, me ndihmën e të dashurave të tij.Nga ky aktivitet ai siguronte deri në 16mijë dollarë në muaj. Gjatë hetimit tëagjentëve federalë, White është regji-struar fshehurazi duke deklaruar “ky

është burgu im. Kuptojeni këtë”. 4 rojet,Jennifer Owens, Katera Stevenson, Cha-nia Brooks dhe Tiffany Linder kanë mbe-tur shtatzënë edhe pse White ndodhejpas hekurave. Madje Owens kishte ta-tuazh emrin e keqbërësit në qafë, ndër-sa Stevenson në kyçin e dorës. E gjithëçështje u zbardh pas një hetimi të auto-riteteve që ishin vënë në dijeni të njërrjeti që fuste drogë dhe sende të tjeraqë nuk lejoheshin në brenda në burg.12 gardiane, 7 të përfshira drejtpërdrejtnë këtë rrjet dhe 5 për moskallëzim tëveprës do të hetohen.

Tu flasësh fëmijëve të vegjël ndikon nërritjen e kapacitetit të inteligjencës. Stu-dimet e fundit në neurosckencë dolën nëkonkluzionin se komunikimi me të vegjlitka efkete të përvojave të hershme në tru,veçanërisht për komponentin gjuhësor,njohës dhe socio-emocional. Në studimine ri, pediatrit treguan se përvoja gjuhëso-re në vitin e dytë të jetës ndihmon në ar-ritjen e rezultateve të rëndësishme gjuhë-sore në fëmijërinë e vonë, me rezultate mëtë mira në aspektin e IQ të moshës shkollo-re.

Ekipi i studiuesve ka studiuar 146 fë-mijë nga 2 deri në 36 muaj, duke shënuarnumrin e përgjithshëm të fjalëve që ata i

kishin dëgjuar nga të rriturit çdo ditë dhebisedat e tyre një herë në muaj, për një to-tal prej 6 muajsh. Studiuesit më pas kryenteste njohëse kur të njëjtët fëmijë ishin mi-dis 9 dhe 14 vjeç. Ekspozimi gjuhësor uvlerësua për 3 grupe moshe: 2 deri 17 muaj,18 deri në 24 muaj dhe mbi 25 muaj.

Ata zbuluan se fëmijët me të cilët të rri-turit kishin folur më shumë në 18-24 muajkishin mesatarisht 14-27% performancëmë të lartë në testet e IQ, kuptimin verbaldhe fjalorin receptiv dhe shprehëse. Për-tej rezultateve akademike, le të mos lodhe-mi kurrë të flasim me fëmijët tanë, t’u tre-gojmë një histori, të jemi në gjendje tëkalojmë kohë me ta, të cilësisë.

Mushmolladhe të gjithaarsyet pseduhetkonsumuarMushmolla është një nga fru-tat që rritet në të gjitha zonat eShqipërisë, por më tepër kulti-vohet në Jug. Është pjesë e fa-miljes së mollëve dhe dardha-ve, por shpesh e quajnëvogëlushja e trëndafilave, pasijanë të ngjashëm me frutat etrëndafilit të egër. Ky frut ështëi pasur me vitaminë C, kalium,kalcium, magnez, proteina,hekur dhe shumë elementë tëtjerë ushqyes. Përveç shijesunike, mushmolla mbahet dhesi një frut që ndihmon nëtretje, luftimin e infeksionevedhe baktereve, bajamet e in-fektuara dhe organet e frymë-marrjes. Bëni kompost me disalugë mushmolla të freskëta tëgrira, të lëna në një orë në ujëtë vluar. Pini çdo ditë nga dygota dhe shihni rezultatet.

I burgosuri që la 4 gardiane shtatzënë

Buka shkakton depresion dhelodhje!

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

T’u flasësh fëmijëve i bën më inteligjentë

policia banka botËrore koha · europa po kthehet djathtas e pËrditshme informative koha shkup, 20...

Documents