Początki cywilizacji

Dział I

Terminy

historia źródła

historyczne

archeologia

epoki

historyczne

chronologia nasza era

periodyzacja klasyfikacja

źródeł

historycznych

nazwy epok

historycznych

przed naszą

erą

wiek prahistoria

historia jest nauką o wydarzeniach z dziejów

ludzkości od czasów wynalezienia pisma.

źródło historyczne wszelkie ślady przeszłości. Na ich

podstawie ustala się prawdziwość

wydarzeń, a także ich przyczyny i skutki.

archeologia nauka pomocnicza historii zajmująca się

odkrywaniem i badaniem źródeł

materialnych.

epoka charakterystyczny okres w dziejach

ludzkości, narodu, kultury lub literatury.

Pewien etap rozwoju w dziejach ludzkości.

chronologia nauka pomocnicza historii dotycząca ustalania

dat; dzięki niej można określić następstwo, czyli

kolejność wydarzeń w czasie. Z greckiego

chronos- czas, logos- słowo, nauka.

nasza era Era chrześcijańska, zwana też erą dionizyjską

albo „naszą erą”. Opracował ją w VI w.n.e.

mnich Dionizy Mały. Za początek rachuby lat

przyjął rok narodzenia Chrystusa.

przed naszą

erą

wydarzenia, które według ery chrześcijańskiej

miały miejsce przed narodzeniem Jezusa.

wiek okres 100 lat.

prahistoria czasy od pojawienia się człowieka

na Ziemi do powstania pisma.

periodyzacja podział dziejów na epoki (gr. period-

okres, odcinek czasu)

klasyfikacja źródeł

historycznych

podział źródeł historycznych.

nazwy epok

historycznych

prahistoria, starożytność,

średniowiecze, nowożytność,

współczesność.

klasyfikacja źródeł

historycznych

Źródła historyczne

pisane niepisane

kroniki, roczniki,

listy

budowle, ozdoby,

narzędzia

nazwy epok historycznychPRAHISTORIA od pojawienia się człowieka

do wynalezienia pisma.

ok. 4 mln. lat temu- ok. 4000 r.p.n.e.

STAROŻYTNOŚĆ od wynalezienia pisma do upadku cesarstwa rzymskiego

ok. 4000 r.p.n.e.- 476 r.n.e.

ŚREDNIOWIECZE od upadku cesarstwa rzymskiego do odkrycia Ameryki 476 r.n.e.- 1492 r.n.e.

NOWOŻYTNOŚĆ od odkrycia Ameryki do wybuchu I wojny światowej 1492 r.n.e.- 1914 r.n.e.

WSPÓŁCZESNOŚĆ od wybuchu I wojny światowej do chwili obecnej. 1914 r.- ….

ewolucja australopitek homo habilis

homo erectus homo sapiens paleolit

koczowniczy

tryb życia

ewolucjonizm antropologia

neolit rewolucja

neolityczna

osiadły tryb

życia

ewolucjatrwający miliony lat proces przeobrażania się gatunków.

australopitek pojawił się 4 mln lat temu w Afryce, poruszał się w pozycji

pochylonej.

homo habilis człowiek uzdolniony pojawił się ok. 2,5 mln lat temu, używał

pierwszych narzędzi kamiennych.

homo erectus człowiek wyprostowany żył ok. 1,9 mln lat temu, wynalazł

oszczep, używał ognia.

homo sapiens człowiek rozumny udoskonalił narzędzia i zaczął tworzyć

kulturę.

paleolit

epoka kamienia łupanego.

koczowniczy tryb życia ludy nie zasiedlały na stałe żadnego obszaru, wciąż

wędrowały w poszukiwaniu pożywienia.

ewolucjonizm pogląd na temat pochodzenia ludzi oparty na teorii Karola

Darwina o ewolucji.

antropologia

nauka badająca człowieka.

neolitepoka kamienia gładzonego, ludzie

zaczęli prowadzić osiadły tryb życia.

rewolucja

neolityczna

zmiany które nastąpiły między 9 a 3 tysiącleciem p.n.e. (osiadły tryb

życia ludzi, udomowienie zwierząt, budowanie osad, rozpoczęcie hodowli

zwierząt, początki rolnictwa).

osiadły tryb życialudzie zaczęli budować osady i

zamieszkiwać w jednym miejscu.

osada megality dolmeny

epoka brązu epoka żelaza cywilizacja

Żyzny

Półksiężyc

Mezopotamia system

irygacyjny

Sumerowie miasto-

państwo

król-kapłan

osadabudynki stawiane w pobliżu

tworzące wspólnotę.

megalityWielkie kamienne konstrukcje wznoszone w okresie neolitu, przykładowo Stonehenge.

dolmenyNeolityczne grobowce budowane

z olbrzymich kamiennych bloków.

epoka brązuok. 3400 r.p.n.e. zaczęto

wytwarzać narzędzia z brązu (stopu miedzi i cyny).

epoka żelaza pod koniec II tysiąclecia p.n.e. rozpoczęto wytop narzędzi z

żelaza.

cywilizacja nazwa społeczeństwa, które osiągnęło wysoki poziom

rozwoju, (budowały miasta, posługiwały się pismem i

tworzyły instytucje państwowe)

Żyzny Półksiężyc pas ziem ciągnący się od Zatoki Perskiej do Morza

Śródziemnego.

MezopotamiaMiędzyrzecze, obszar pomiędzy

Eufratem i Tygrysem.

system irygacyjnysystem kanałów nawadniających.

Sumerowie lud, który osiedlił się nad Eufratem i Tygrysem na początku IV tys. p.n.e.

miasto-państwo niewielkie państwa sumeryjskie, w ich skład wchodziły otoczone

murami miasta z najbliższą okolicą.

król-kapłan sprawował władzę w sumeryjskich miastach-

państwach.

zikkurat Babilon Kodeks

Hammurabiego

politeizm Aszur Niniwa

wiszące ogrody

Semiramidy

rydwany Egipt Górny

Egipt Dolny faraon System

dwunastkowy

zikkuratŚwiątynia w starożytnej

Mezopotamii.

Babilon miasto w starożytnej Mezopotamii, położone nad

Eufratem.

Kodeks

Hammurabiegokodeks prawny spisany przez

Hammurabiego władcę Babilonii w XVIII w. p.n.e.

politeizm

Wiara w wielu bogów.

Aszurjedno z najważniejszych miast

starożytnej Asyrii.

Niniwa stolica państwa asyryjskiego, znajdowała się w nim wspaniała

biblioteka.

wiszące ogrody

Semiramidy

tarasy obsadzone krzewami i kwiatami w starożytnym Babilonie założone przez

Nabuchodonozora II, jeden z siedmiu cudów świata

starożytnego.

rydwany

Starożytne wozy bojowe.

Egipt Górny

Egipt południowy.

Egipt Dolny

delta Nilu, Egipt północny.

faraon

władca w starożytnym Egipcie.

System dwunastkowysumeryjski system dokonywania

obliczeń.

mumia mumifikacja sarkofag

piramida sfinks hieroglify

Dolina Królów Hebrajczycy Kanaan

Palestyna Jahwe Juda

mumiaZabalsamowane ciało zmarłego

w starożytnym Egipcie.

mumifikacja zabiegi zapobiegające rozkładowi zwłok,

przeprowadzane w starożytnym Egipcie.

sarkofag Kamienna skrzynia, w której składano ciało zmarłego

Egipcjanina.

piramidanazwa grobowców stawianych w

starożytnym Egipcie.

sfinks posąg mitycznego stworzenia przypominającego lwa z ludzką

głową.

hieroglifypismo obrazkowe stworzone

przez starożytnych Egipcjan.

Dolina Królówmiejsce pochówku władców egipskich w okolicy Teb.

Hebrajczycy ludy zwane również Izraelitami lub Żydami, na początku X w.

p.n.e. założyli państwo w Palestynie.

Kanaanziemia obiecana Izraelitów,

Palestyna.

Palestyna kraina obejmująca wąski i górzysty pas ziemi między rzeką Jordan a wybrzeżem

Morza Śródziemnego.

Jahwe

imię jedynego Boga Izraelitów.

Judapaństwo Izraelitów ze stolicą w Jerozolimie powstałe po śmierci

króla Salomona.

Izrael niewola

babilońska

prorok

Mesjasz monoteizm judaizm

dekalog menora Biblia

Tora Arka

Przymierza

Ściana Płaczu

Izrael państwo powstałe po rozpadzie królestwa Salomona na obszarze Palestyny.

niewola babilońska okres w dziejach narodu żydowskiego trwający od 587 r.p.n.e. do 538 r. p.n.e., kiedy znajdowali się oni pod

władzą królów Babilonu.

prorokosoba przepowiadająca przyszłe

zdarzenia.

Mesjasz zbawiciel, który miał wyzwolić Żydów, odbudować świątynię

jerozolimską oraz całe królestwo Izraela.

monoteizm

wiara w jednego Boga.

judaizmreligia wyznawana przez

Hebrajczyków.

dekalog dziesięć przykazań bożych, zbiór praw ustanowionych przez

Boga dla Izraelitów.

menora siedmioramienny świecznik, symbol judaizmu i narodu

żydowskiego.

Bibliaświęta księga Żydów,

Chrześcijan i Muzułmanów.

Tora święta księga judaizmu składająca się z Pięcioksięgu-pięciu pierwszych rozdziałów

Biblii.

Arka Przymierza Skrzynia, w której znajdowały się tablice z dekalogiem i inne święte przedmioty związane z

judaizmem.

Ściana Płaczu święte miejsce dla wszystkich wyznawców judaizmu, jedyna

zachowana do dziś pozostałość II świątyni jerozolimskiej.

pismo klinowe pismo

hieroglificzne

pismo

demotyczne

papirus alfabet piktogramy

Fenicjanie pismo

sumeryjskie

Pismo

alfabetyczne

alfabet grecki Kamień z

Rosetty

alfabet łaciński

pismo klinowepismo składające się ze znaków

w kształcie klina.

pismo hieroglificznenajstarszy rodzaj pisma

egipskiego.

pismo demotyczne uproszczona wersja pisma hieroglificznego, używana na co

dzień.

papirus materiał pisarski w starożytnym Egipcie

pozyskiwany z trzciny rosnącej nad Nilem.

alfabet

fenicki

powstał w XI w.p.n.e. najstarsze na świecie pismo alfabetyczne, nie było w nim

samogłosek.

gliniana tabliczkamateriał pisarski w starożytnej

Mezopotamii.

Fenicjanie lud kupców i żeglarzy w starożytności zamieszkiwali terytorium Syrii i Libanu, wynaleźli pierwsze pismo

alfabetyczne.

pismo sumeryjskiepoczątkowo obrazkowe,

przekształciło się w klinowe.

Pismo alfabetyczne

Rodzaj pisma oparty na alfabecie

alfabet grecki powstał na podstawie alfabetu fenickiego, dodano samogłoski i znaki interpunkcyjne (kropka, przecinek).

Kamień z Rosetty płyta z czarnego granitu z tekstem wykonanym trzema rodzajami pisma,

hieroglificznym, demotycznym i greckim. Jego odczytanie pozwoliło

rozwikłać zagadkę hieroglifów.

alfabet łaciński Nazywany alfabetem rzymskim, obecnie składa się z 26 znaków.

Najmłodszy rodzaj pisma alfabetycznego.