pntg lrg

Kebudayaan Kebangsaan

PENGENALAN

Kebudayaan kebangsaan Malaysia merupakan kebudayaan negara yang

mengatasi kedudukan kebudayaan sukuan atau kaum dan akan

merangkumkan ciri-ciri penting lambangJambang dan institusi-institusi

kebangsaan -vang dapat menimbulkan emosi dan kepunyaan bersama. Ia

bukanlah kebudayan yang berbentuk sukuan atau kaum tetapi merupakan

kebudal'aan yang mengandungi keseluruhan unsur budaya rakyat asal

rantau ini menerusi hasil ciptaan nasional dalam bidang-bidang kesenian,

falsafah. pemikiran. manifestasi, nilai, pengetahuan, etika dan estetika,

bahasa dan kesusasteraan, sosio-ekonomi, kepercayaan, sejarah, moral,

undang-undang dan cara kehidupan bangsa yang dikenali sebagai bangsa

Malaysia. Kebuda.vaan sukuan atau kaum pula adalah kebudayaan yang

diamalkan oleh suku bangsa dan kaum di negara ini sama ada oleh orang-

orang Cina, India, Iban. Kadazan, Bidayuh, Bajau atau lain-lain yang

menjadi warisan sesuatu suku kaum itu sendiri. Unsur-unsur ini boleh

diterima selagi tidak bercanggah dengan Prinsip Dasar kebudayaan

Kebangsaan yang berteraskan kebudayaan rakyat asal rantau ini dan Islam

sebagai ursur yang penting. sesuai pula dengan status sebagai agama

negaraManakala apa-apa ciri kebudayaan kauman dan sukuan yang tidak

sesuai akan terus menjadi amalan sukuan atau kauman tadi. Perkara iniadalah sesuai dengan perlembagaan yang menjamin hak asasi rakyat dan

Rukunegara yang membolehkan warisan tradisi dan budaya itu diamalkan

secara liberal. Unsur-unsur Kebudayaan Kebangsaan akan diamalkan di

upacara-upacara "rasmi" yang harus dibezakan dengan unsur-unsur

kebudayaan sukuan atau kauman yang berada di peringkat "tidak rasmi".

Misalnya di upacara istiadat acara-acara rasmi negara, unsur-unsur

kebudayaan kebangsaan sahaja yang boleh diketengahkan sepefli pakaian

kebangsaan, hidangan jamuan yang tidak bertentangan dengan nilai-nilaikebudayaan kebangsaan dan persembahan kesenian yang bercorak

kebangsaan.

7

Kebudayaan Iperbezaan pelbagaipadu bagi memboltsendiri di kalangan rlambang kebesarankebangsaan, kenega

suku kaum masing-tkepada amalan hidtKebudayaan kebarmengatasi ciri-ciri l

bangsa Malaysia r-

bangsa, bumiputelmengamalkan ciri<dan India pula me

sebahagian unsur-kebudayaan mas)'ar

PRINSIP KEBLD

Prinsip-prinsip keb(a) Kebudayaan kel

rakyat asal rant(b) Unsur-unsur ke

menjadi unsur(c) Islam menjad:

kebangsaan.

1. Berteraskan krTakrif "rantau

merangkumi kawa-s

ini adalah pusat pMelayu. TamadunrUNESCO telah me

"The foundatto refer to tkareas in Soutlspeaking clos'

region as v'el

a,',, t-

."1;.

s,:1, t .,: :"

Li:\ ',i. ..-.

I

,:"i:i /1,:*i,:i'': Kebudayaan Kebat':' ,! "*-tZl* lt1

Kebudayaan keban"gsian adalah o'::;:^^,*h)or,o", jurangperbezaan pelbagai kaum di nega.ra ini agar semu; ratcyat dapat bersatupadu bagi membolehkan negara ini muncul dengan mempunyai identitisendiri di kalangan negara di dunia;Kebudayaan kebangsaandiliiat sebagailambang kebesaran yang dapat membangkitkan emosi, rasa kepunyaan,kebangsaan, kenegaraan serta rasa kebangsaan terhadap negara uutaannyasuku kaum masing-masing. Kebudayaan kaum atau kesukuan hanya terhadkepada amalan hidup kaum atau adat resam sukuan kaum tertentu sahaja.Kebudayaan kebangsaan akan memberi kita kekuatanljdentiti yangmengatasi ciri-ciri kaum atau suku bangsa di kalangan titi.pvrarcuanyabangsa Malaysia yang terdiri daripada kaum-kaum atauprd suku-sukubangsa' bumiputera atau peribumi atau bangsa ,"ruripun itu akanmengamalkan ciri-ciri kebudayaan yang sama asasnya. Kaum-kaum cinadan India pula mempunyai ciri-ciri kebudayaan masing-masing, tetapisebahagian unsur-unsurnya telah juga diterima dan dir".up sebagaikebudayaan masyarakat umum.

PRINSIP KEBT]DAYAAN KEBANGSAAN

Prinsip-prinsip kebudayaan yang telah dikenalpasti ialah:(a) Kebudayaan kebangsaan Malaysia hendaklah berteraskan kebudayaan

rakyat asal rantau ini;(b) Unsur-unsur kebudayaan lain yang sesuai dan wajar boleh diterima

menjadi unsur Kebudayaan kebangsaan; dan(c) Islam menjadi unsur penting dalam pembentukan Kebudayaan

kebangsaan ,\..=.:

1. Berteraskan kepada kebudayoan rakyt asal rantau iniTakrif 'orantau ini" adalah Alam Melayu atau Dunia Melayu yang

merangkumi kawasan Malaysia, Indonesia dan Farmosa selatan. Rantauini adalah pusat perancangan pengembangan dan warisan kebudayaan

Y-"!I", Tamadunnya dikenali sebagai, tamadun Merayu-polinesia.UNESCO telah menrakrifkan kebudayaan Melayu sebagai:

"The foundation of Malay culture, as use as a convenient termto refer to the early generalised culture of the geographicalareas in south East Asia and Madagascar inhabtied-by peoptespeaking closely related Languages and who stress thi inity ofregion as well as its links

(Aziz Deruman, 199 4: 193)

: r,_-- 4

"'i' ) -'' ': -

rengiiran Metayu 5'dan 6

t Elngur,unswr kebuilayann lain yang sesuai ilan wajar boleh diterima

menj aili unsur-unsur Kebuday aan Kebangsann'

lrinsipiniadalahberasaskansifatkebudayaanyangdinamikyangsentiasa b-erubah melalui proses penyerapan dan penyesuaian. Prinsip

kedua ini bertepatan dengan situasi latar belakang Malaysia yang

penduduknya berbilang kaum dan mewarisi pelbagai warisan kebudayaan

ian politih rakyat di Malaysia. Dengan ini unsur-unsur budaya China,

India, Rrab, Barat dan lain-lain yang sesuai dan wajar sentiasa diberi

pertimbangan dalam pembentukan Kebudayaan Kebangsaan'' fonse! "sesuai" di sini bermaksud "pertinent". IJnsur-unsur asing

yang hendak diterima itu mestilah sesuai dengan norna-norrna hidup

yan! seOia wujud, khususnya yang melambangkan keperibadian JVlalaysia

sendiri. Mana-mana unsur asing yang sesuai dengan ciri-ciri kebudayaan

rakyat asal rantau ini, dan yang tidak bercanggah dengan "Islam" dapat

memperkayakan dan meningkatkan Kebudayaan Kebangsaan'

- t.'/.

t,,

,-t .,_ - J?'

Semenjakabadke-l5sewaktuZamankegemilangandankeagungan- Tamadun Melayu yang berpusat di Melaka, bahasa Melayu telah terbukti

menjadibahasaperhubunganantarabangsa(linguafrance)bagitujuanp"rdugungurr,ilmupengetahuan,pemerintahan'diplomasidanundang-otrauttg laut. Malahan sebelum itu pun yakni semenjak awal masihi dan

zarflan-zamanKerajaan Melayu Sriwijaya, Majapahit dan kerajaan-kerajaan

kecil wilayah Melayu, bairasa dan kebudayaan Melayu telah lama

berkembang. Ini rcr;ukd dalam kajian dunia dan diakui dalam dunia

o*[ffff;'satu sistem kebudayaan yang ,,sofis1ik1e{,, dan ineliputi

segala aspek kehidipan, kebudayaan Melayu pada hari ini merupakan

"uiu niaup, lambang identiti dan asas ukuran keperibadian kepada lebih

200jutaumatmanusiayangmenentukanSaturupabahasayangsama.Bahasa-bahasaKepulauanMelayuatauMelayuAstronesia.

Jelaslah bahawa penduduk asal dan rakyat asal rantau ini terdiri

daripada satu rumpun yang sama, iaitu rumpun Melayu Polynesia'

Austronesia. Dari segi pirtembangan kebudayaan dan masyarakatnya ia

berasaskan pertumbuhan serta pertalian perhubungan yang terjalin dari

perkembangan serantau. Dengan demikian, konsep penubuhan kelatyan

negafa-negaraASEANadalahberasaskanpertirnbangandanpertumbuhanteiudayaan dan kehendak-kehendak baru di bidang kerjasama ekonomi,

sosial dan politik. Kesemua ini adalah berasaskan fakta perhubungan dan

sejarahyangterjalindariperkembangankebudayaandantamadundirantau ini masa dulu dan masa ini'

KebudaYaan Keba

sifat- sifat kebangsaan'

kebudayaan ini boletlunas-lunas Perlembagjenis-jenis makanan" a

garis-garis semPadan J

Unsur-unsur ini akan

dan cita-cita PemuPul

*. $lam meniadi tKebangsaan.Agama ataukeP€t

dalam proses Pemhberakhlak dan berkqmanusia dalam melkehendak_kehsndnk r

yang ditentukan. Ke

manusia. Justeru it

kesempurnaan hiduP

dan integrasi antara

bukan sahaja wujud t

dan peradaban. 01eh

dan agama, maka d

penting bagi mement

yang unggul.Dalam Pembenu

unsur yang Penting'terdapat di negara I

Islam yang didokonjuga menjadi unsur

diiktiraf sebagai ag

dalam Perlembagaal

Nilai satu-satu

berbentuk rohani &ibadat semata-matenilai klam meneka

dan ini bernrjuan nkualiti hidup yang tfizikal, kemajuan d

Kebudayaan Kebangsaan 129

Kebudayaan Kebangsaan, mengutamakan ciri-ciri yang melambangkan

sifat-sifat kebangsaan, bukan kebudayaan kaum atau kesukuan. Sifat-sifat

kebudayaan ini boleh. kekal diamalkan oleh satu-satu kaum mengikut

lunas-lunas Perlembagaan dan Rukunegara, misalnya istiadat perkahwinan,

jenis-jenis makanan, adat, agama dan kepercayaan yang tidak melangkaui

garis- gari s sempadan kaum untuk menj adi lambang-lambang kebangsaan.

unrur-urrrur ini akan dihormati oleh masyarakat yang lain sebagai usaha

dan cita-cita pemupukan perpaduan antara kaum.

*. "{stam menjadi unsur yang penting dalam pembentukan Budaya

KebangsaanAgama atau kepercayaan kepada Tuhan merupakan unsur yang pentmg

dalam proses pembangunan negara serta pembentukan rakyat yang

berakhlak dan berkeperibadian mulia. Agama memberi panduan kepada

manusia dalam mengimbangi dan mempadukan usaha bagi mengisi

kehendak-kehendak emosi dan fizikal dengan nilai-nilai moral kerohanian

yang ditentukan. Kebudayaan adalah meliputi keseluruhan kehidupan

manusia. Justeru itu, agama pula dijadikan asas yang menepati

kesempurnaan hidup tersebut. Kesempurnaan hidup melalui pengimbangan

dan integrasi antara keperluan fizikal dan nilai-nilai moral-kerohanian

bukan sahaja wujud dalam diri perseorangan tetapi juga dalam masyarakat

dan peradaban. oleh sebab negara ini mempunyai rakyat berbilang kaum

dan agama, maka dalam membentuk Kebudayaan Kebangsaan, agama

penting bagi memenuhi matlamat perpaduan dan pengwujudan satu negara

yang unggul.balam pembentukan Kebudayaan Kebangsaan, Islam telah dijadikan

unsur yang penting. Pemilihan agama Islam dari lain-lain agama yang

terdapat di negara ini adalah berdasarkan fakta sejarah dan nilai-nilai

Islam yang didokong oleh sebahagian besar rakyat di rantau ini. Islam

juga menjadi unsur yang penting berasaskan rasional kedudukan yang

diitctiraf sebagai agama rasmi negara sebagaimana yang termaktub di

dalam Perlembagaan MalaYsia.

Nilai satu-satu ajaran-ajaran Islam meliputi keseluruhan keperluan

berbentuk rohani dan jasmani bagi manusia sejagat tidak terhad kepada

ibadat semata-mata, seperti sembahyang, puasa dan fardhu haji. Sistem

nilai Islam menekankan kesejahteraan dan kebajikan dunia dan akhirat,

dan ini bertujuan melahirkan masyarakat yang sejahtera dan mempunyai

kualiti hidup yang tinggi termasuk dalam bidang ekonomi, pembangunan

fizikal, kemajuan dan kehidupan sosio budaya amnya


mungkin bertukar ganti, tetapi semangat institusi raja ini adalah kekalselagi ada Malaysia yang berperlembagaan, merdeka dan berdaulat.

KEPERCAYAAN AGAMA

Animisme

Animisme ialah sistem kepercayaan masyarakat primitit Contoh,Shanamisme, totemisme, (sistem kepercayaan yang mengatakan nenekmoyang manusia ada hubungan roh dengan binatang) dan pemujaan rohnenek moyang, boleh digolongkan dalam kepercayaan animisme.

Antara kgpercayaan animisme ini ialah percaya kepada penungguyang kononnya mempunyai kuasa ghaib dalam menetapkan tuah dankecelakaan kepada kehidupan manusia. Jampi mentera digunakan dalampemujaan semangat, penunggu dan roh sebagai cara berkomunikasi.Mentera dan jampi disampaikan oleh dukun dalam upacara pemujaan,memanggil roh dan semangat.

Mengikut Durkhein, kepercayaan animisme luas tersebar di kalanganmasyarakat Melanesia dan Polinesia. Mereka percaya kepada konsepsemangat dalam diri manusia, tempat dan tumbuh-tumbuhan. Sistemkepercayaan animisme berasaskan mitos dan simbol.

Terdapat pelbagai corak animisme dalam masyarakat Melayu,mtaranya ialah kepercayaan kepada semangat seperti semangat padi. Padidianggap seperti tuan puteri. Pemujaan semangat padi dijalankan dalam:pacara tertentu. Padi dinamakan Dewi Sri atau Sang Hyang Sri. Padi

dengan baik tanpa membawa sebarang rombakan yang bolehLjauhkan semangat padi. Penggunaan teknik moden dan jentera

sama sekali. Kesuburan tumbuh-tumbuhan bergantung kepadanusim terutama matahari yang membezakan siang dan malam. Pada waktu:iang manusia mencari rczeki dan pada waktu malam timbul perasaan

kerana gelap. Binatang buas kerap kali mengganggu manusia padamalam. Timbul kepercayaan bahawa di samping semangat padi,matahari pun ada hubungannya dengan keselamatan manusia.

irnya, manusia zaman awal mengganggap matahari sebagai Tuhan.Orang Melayu percaya bahawa penunggu terdapat di busut, gunung.

dan bukit-bukit. Penunggu itu hendaklah dipuja dan diberisupaya tidak mengganggu ketenteraman dan menimbulkan

. Upacara jamuan yang disertai dengan pemujaan telah dijalankanmemberi makanan kepada hantu. Orang Jawa dan orang asli telahikan puncak gunung dan bukit sebagai tempat simpenan mayalgenerasi kemudian akan menaruh perasaan cinta terhadap tempat

160 Pengajian MeIaYu 5 dan 6

itu. Sikap ini meninggalkan dua.ke'T-p^"*"g dalam ji*'"'111Tia' iaitu

takut dan cinta' Mereta takut akan gangguarirotr yang datang menuntut

janji kerana -u'r**i 'ii"t *"-t"'ip"ngrtot*utun dan cinta kepada

roh itu.Demikian juga dengan pandangan Mllinowski' iaitu kepercayaan ialah

aktiviti yang tersusun vi"e ffi {'l"tttt tltdhampiri kuasa supernatural

dan mempe"gtt'ttiniJ'f,i turnping o:.1]:l*6tas kepada peraturannva'

Selain itu, terdapat i'lgu upu"tt pemuj1l1 takar suci' Upacara ini hanya

terhad di kalangan i.?; Kadazan :uhuju Tujuan upacara. ini adalah

untuk menguti' t'*t"^frit* v{"s u"*t-p"r dalam kampung itu' Upacara

ini dijalankan ot"t' pl"aitu dan kaum wanita dengan cara berarak dari satu

rumah ke satu *Jil"ui;#n*;'-bY *:"f:l il"JT",Xt"TI;ilffii"x,: T::' t#l' "i^'#ffi?;;;;;;;"; mereka' besi berani akan

menarik semua hantu svait*. d.*i.::i:1.::::t dan penjuru rumah-

Perarakaniniberterusanmenujuketebjnssungal.upacara po: u pu"ia ;ffi ql1::t:f":};i fH",1"i111;upacara pula PaulLll-"i:-;:,;;;;" menshalau hanru syaitan sutr

x:;:l"tnl":ffi il*1lqT,lllli"11"iitrrl#iniu,lr*nelayan trdaK orgattBBu rrorrlu "J --- ' nuoe mengandungi santap

*rtnsguil;"fi ^ffi *"ilitr;1.T"'J':1ilffi;;.;ibuang

iuo*r"t,our.un-outui'fi :ffi #;;: j""'**:*':T;#iiTi"t?itil::Hfi ffi :;ffiffi;:'::1*""*:;lHffJ'f 'fff#-*'

Amalan *"n1u-"-t'u"i" g""eu'n. "t"t,:1t f:1i"]i';|:x!To"o*il1fifi",1i# *;; Mehvu hingga kini' Kadang-kadang

mendiami,"rnnuu'"*-.iii;";s-o''d**:t:l"t*:"i}:1tr;;Tf]ii[n:',ffi""r,:fiffi;il;,*: uurit oan lain-lain. Mereka percava

oleh kuasa rn"'o'*""i;'il^ i"t'"",1:'.11":ti ^tl3Jfl u'

ffd',1T"iffin..iiffi;,,,uio dan mendamaikan hantu itu'

orangMelaY.-"*;;;;;i{f :"'::lo:i:l3:5f*l1?;utn?1ilf; ;Tfj:tJ#H#:;;1th;'"mTrsatvangh'angialahnberas kunvit untuk reniitj ;ffi;'d; ;* :::g;* f^T' H:lT:'"TlJ#'H;;;;;;'*dipujauntukmengemlat*an-131nrpesakit atau orang v":;;;;J;Jau* kecemasan' Di samping ttu'

arat seperti t "'i' vao'f,t'*rcavli:::"-:::: :,1;l #tr-ilt:X"-t;t ;alat seperu ""tt t-,".ifu"r^J'p*u** atau ubat menghilangkanmasyarakat animisme

tepaOa orang-orang sakit'

Jampi Mantera

J ampi merupakan *uto luY Tul ..i1'Y::J::? :il:tt^llffil_r"#:Tilffiilffi;J"i-oJ, t ing galah r"r.*u"g. Melalui j ampi

Kebudayaan Kebangsaan 16l

serapah kuasa-kuasa ghaib yang baik dipanggil untuk melawan kejahatan.Jampi dan serapah digunakan untuk menjadikan kawasan tertentu supayaterhindar daripada bencana dan bahaya kejahatan. Dalam peristiwakelahiran bayi terdapat jampi dan serapah untuk mengelak pengaruh jahatdan bencana yang mengancam si ibu dan bayi iru.

Jampi dan mentera diamalkan oleh pawang dan bomoh yangberpengalaman. Bahasa yang mereka gunakan ialah bahasa Melayu kunodi samping unsur Hindu dan Islam. Terdapat beberapa panggilan pemujaanbagi memuja sesuatu dalam upacara jampi serapah. Antara panggilandalah seperti dewa, dewata, dewi, balara, balara guru, visynu dan lain-hin. Sekarang ini jampi serapah kurang digunakan kerana pengaruh modendan Islam.

Walau bagaimanapun, jampi serapah masih lagi digunakan baginembangunkan rumah baru. Dalam istiadat ini benda-benda seperti tanam-Dnaman di kawasan rumah, makanan dan lain-lain lagi digunakan,trrnasuk paku yang dimasukkan ke dalam periuk atau mangkuk. Benda-

ini dijampi oleh bomoh. Kemeyan dibakar di sepanjang upacaraini. Upacara jampi ini bertujuan untuk menjauhkan hantu-hantu dan pencuritawasan itu.

rikan Rumah

Masyarakat animisme juga mempunyai peraturan untuk mendirikanh. Mereka akan memilih tempat tertentu untuk dijadikan tapakbuat rumah. Sebelum mendirikan rumah keadaan tanah yang sesuai

u diperhitungkan. Perhitungan ini dibuat dengan melihat warna tanah,dan rasanya. Perbezaan warna tanah melambangkan beberapa bentuk

pan yang akan dihadapi oleh penghuni rumah itu, sama ada bahagiasebaliknya.

Tanah berwarna hijau kuning bermakna akan membawa kekayaandan bahagia hingga ke anak cucu. Tanah berwarna merah rasanya

, membawa erti kebahagiaan berkeluarga akan dikecapi sehinggaakhir hayat. Sementara itu, warna putih sesuai untuk mendirikan tempat

manakala warna hitam adalah warna yang melambangkanran dan bencana kepada mereka yang ingin menetap di situ.

Jika warna-warna lain selain daripada warna-warna di atas dan baunyayir dan busuk bermakna keadaan di situ membawa bencana. Tanah

sesuai ialah tanah berwarna putih, merah, kuning, hijau dan kelabu.Sekiranya tanah itu berlubang-lubang, keluarga yang mendiaminya

kekal kerana kemungkinan berlaku kematian atau kehancuran dalamKeadaan tinggi rendah juga menjadi ukuran penting dalam

-j:-a--:

t6Z Pengaiian MelaYu 5 dan 6

menvediakan tapak untuk kediaman' Jika tanah tinggi' akan mendapat

il."ti*tt- dan begitulah sebaliknya'

Untuk mendirita-i'l'"U"tft rumah' terdapat pula petua-petua yang

patut diamalkan' Jika t""Ojiut" **ufl-puOu bulan Muharram akan

membawa kehancurai"iirtt -*airi'kan *;; pada bulan Safar pula

akan membawu r."o*orrg;n. Manakara puiu uJ*nabi'ulawal pula akan

membawa t "Uo*nu|]'iffi; r*;;ffi .f."" -""itggal dunia sesudah

-' g*i:'lXl, *"".iri \a1 rupah':g-':1ill;3*jffi f

an hi dup

bahagia dan sentosa';;;;;i"" namaotran pura akan membawakebaikan'

Begitulah pada bulan-bufan 11111s"Vu ^"tiponyai

tafsiran tersendiri dan

"'"1ffiJH:i[#fiff fffiX? ke]ar lmah

pada waktu p"-:1os kerana

takut dirasuk h""*' ^i";ut* -t*ooogi"- u"totiu genfP tujuh bulan

diadakan upacara ;#;;;; perut' l'iil"t'u;*n untuk memudahkan

ibu bersarin "puuii" tiu"'";;;;y". s"ktr;;;;Lertaku kesukaran bidan

atau bomoh Oipanggit untuk menjampi U"giit"tgurangkan kesakitan dan

memudahkan Proses bersalin'

Politik

Sistem politik masyarakat animisme adalah mudah' Ketua masyarakat

Melavu itu memang,#fir?n ilft; grans vang,:r"3::i^"',,1u berumur'

Perkataan 'ketua' i*'i"'"'^t au'' p"'t.utu?n 'tita'' Ketua itu mestilah

terdiridaripadagofo"g*-*;altuayatrtep"A"rcf"*gadasaratau'datuk'kepada keluarga t*' ffi; ffi u?;'uie bunv uL p*gur u*annJ a' Di rumah

pa-njang Sarawak, k;;?;;ggtl 'T"l' vune tu*u "rtinva

dengan ketua'

Peranan t"tou 'uilil '"i-i-pl" k"l"tt;;?tang kecii' Bagi kelompok

vans besar, pemimpinnya dipanggil 'tuun'' eunggil-an 'tuan'- menyebabkan

L,u u"runggupun uut'u*a dia memimpi" *"tvilurtat yang lebih luas lagi'

Segala sistem dffi i"t n"t*fu. ai*-umpuitun dalam bentuk lisan-

Kaa-kata v*e oleoiutl* -JJtt' i"dtil;;dane--u11e t:puvu mudah

mengingatinv. c- il' ";;;gt y::x t*:1, HxT:fffi'lHmengingatinya' C111.1n1 arlrat 'ruuc' "--iuf, inilah yang melahirkan

diwarisi oleh generasi berikutnya' Kaec

peribahasa, iaitu ung;;* '"ie

*1"e""0""e'H[? TlXi#"ffiffiilperibahasa' laltu ulrBrr.pqrr rqrrb r'^---e r-n untuk menjadi pegang

[td* yang disampaikan dengli i:::::inkan ketuadan sistempoli[rdup yang Ltrb.'rvslrle" ^:^ .,;-, t ,encerminkan ketua dan sNtem

rn^.V*ufur. Antara peribahasa yang mencern

ialah:

Anjing menYalak bukit

Di mana tiada tulang h"lung' belalang kata akulah helang'


Siapapun jadi raja tangan kita ke dahi juga.Orang takutkan harimau kerana kuku dan taringnya.Ketua dengan pengikutnya.Kerja raja dijunjung kerja sendiri dikelek.Seperti timun dengan durian digelekpun luka kena gelek pun luka.Gajah sama gajah berjuang pelanduk mati di tengah-tengah.Sekali air bah sekali pantai berubah.

Adat istimewa ialah peraturan dalam sesuatu masyarakat yangdiamalkan sehari-hari. Peraturan dalam masyarakat amat penting demimenjaga keadilan dan tatasusila masyarakat itu. Pada zaman itu, manusiatidak kenal pada kekerasan politik dan jenayah yang melampau. Oleh itu,adat-istiadat dan pantang larang dalam masyarakat akan dipelihara bersamakerana kepentingan integrasi masyarakat itu. Individu yang menentangmasyarakat dan adat istiadat dianggap sebagai kurang ajar. Ungkapan iniadalah hukuman yang amat berat untuk dirasakan oleh individu yangbersalah itu.

Oleh sebab adat istiadat dan peraturan masyarakat ini, masyarakatlebih rela kehilangan anak daripada adat dan sanggup berkorban untukmasyarakat, seperti kata pepatah 'biar mati anak jangan mati adat'.

Hindu

Kedatangan pengaruh Hindu dipercayai daripada angkatanSamudraguppa, seorang raja dari Pallava pada tahun 335-375 sebelummasihi. Negara Hindu yang awal di Tanah Melayu ialah Langkasuka,iaitu pada tahun 502-556. Penemuan ini dikukuhkan dengan penemuankesan sejarah lama Hindu yang terdapat di Lembah Bujang, Kedah.Sebenarnya, di Semenanjung Malaysia ini banyak ditemui sejarah Hindudi Tanjung Rambutan, Kuala Selising dan tempat-tempat lain.

Agama Hindu bermula di negara India. Menurut Joesouf Souyb dalambuku tentang agama-agama besar di dunia mengatakan pada tahun 1890,pergerakan Brahma Somaj yang dipelopori oleh Babu Debendranath Tagoretelah cuba mengembalikan prinsip agama Hindu supaya percaya kepadatuhan yang satu di samping menolak tuhan yang pelbagai.

Begitu juga dengan pendapat Ahmad Shalabi dalam buku 'Agama-agama yang Terbesar di India', iaitu ada dua aliran ketuhanan dalamagama Hindu. Pertama aliran tuhan yang berbilang dan kedua aliranTuhan yang satu. Jadi, pada asasnya ajaranHindu ini percaya kepada satutuhan.

Penganut agama Hindu yang terkemudian telah memberi pelbagai

164 Pengojian MeIaYu 5 dan 6

nama kepada ruhan mereka' Sejak itu timbul penyongsanqSl Yulg tttiut

terhadapugu.uf f i'O,ilOi^i"J*i"r^L-"r"f "itOf1"ag-amaHinduberpecahkeoada beberapa aliran men'gitut kepercavaan masyarakat' Antara ttga

aliian agama Hindu 1,;;g;;;k;tal iala'h TzinaBrahma' Siva' dan visvnu

Asama Hindu i"i b"[:'';;;;; ;1;t"t""u*t'u'nu Budha berpengaruh

nliran Siva dan euot'Jini ukhiinya kurang berpengaruh kerana para samj

iebihmementi"--JHfr \t',ty:"*l;;llt#ffif ?"iTffi 1l

*:ru;*lftrl"ff:":*liJ;:i:1ffi ffi ff ;;;;oluno'lioibahagiar

selatan dinamakan ffi;il;?;n yang berpengaruh di bahagian utar'

dinamakan MahaYana'

Walaupun n"nr"'itou"' agamanti1l,l,"t Buddha sangat berpengarut

di r aw a. n u* on "r

i ;; ;;;o.a-ai r. l,rt*:I "flXt

iJlr3l:, YJ"tJ,:t

Dalam kesusasteraan seperti cerita panlt Ja

penjelmaan oun rctffit:f;ti'filmaan ini memanglah unsur van:

iundemental dalam uguiu Hindu tttupl mtngenai kembang teratai dr

bu run g j ent av u "' ""

.,Jili^; * + ! :::i nf i:'-i?lXf ;ffiJ

"'J'l'g#i jff:ffilxi"'":H1."1 : iY: :* *:ffiil:f H,f :ffi'' Tf;itrti"ti a"'ngun kembang teratai' Unsur tnt

u t

"JJ,i[T a g ama H ind u berke m b an g * lii i :l::?1Jl EH'J ;,Setelah agama tllnou ucir^w'ruqt^b -rfo"ngun atau kasta. Golong

nf"rulfl;:;"1"n$:#1"::::ffi'":t-ffi g'lerdiridrtpldu"

Arya, yang ,n.nru'ut*u""^g"*" i"i' Golo.ngan yang kedua ialah Ksyac

iaitugorongunuung'uli'i;'-*ilt""f ':':]:':'^TJ':llli;'lllJ,,i#ifillillT:ffixlH*;;JJo"i p"tada:ng dan golongan keempat t

*T#ffi *'r"lil*?,.'"u",T*:::?:::iTlff;';:Ll,?X':'iPengembang agama nrrruu rrrv'ru*"

n. B

ahli pertukangut'' rur"tJtu i"iutt *"-Uina.biara untuk pemulaat

y an g terkaw t u, *' -lliffi I iti** *,"ffi il|"uil ffJ"ill:

fl?

"'J,Tl-':'*1;'#;;;

s s39er u1. 11'i* )H:n be gttu pe n 3

asamadarilndiaP*J'i',ui::|ii:Y#,,iX?ftTttbahagikanke,ffi "til#iffiir;;d;;;*^HinduinibolehdibahagikanKe;

'"^l:;:,:,':Ii?li,i;JXli.o"r"t:lli:::f "*":::*i:,fr #:l'":Pemerintan. \roru'Bau'ul;;V;y*". Raja menjadi sumbel u1

berasal daripada d'*i t.'",i.:::-"::l;';;;;; M;il; sudah ada H

;;il;td rcrtinggi waraupun ry1 ?T:t trclqkaliffili#J,:J;l"it"o",g'-undang.LautMelaka. r_:

2. Pertengahan' d;;;;ertengihan terdiri daripada gt

-^*o*inroh '""" liiuniiilt oleh raja sama ada secara ad hoc 'a::

pemerintah Yang


jawatan yang diwarisi. Mereka yang menjadi golongan pertengahanialah Bendahara, Temenggung, Laksamana, Syah Bandar dan beberapajawatan lain lagi.

3. Golongan Ralqtat(a) Rakyat bebas, yang terdiri daripada peniaga dan rakyat biasa.

Mungkin juga mereka adalah kaum pendatang dari kepulauanMelayu yang lain.

(b) Hamba raja terdiri daripada perajurit, pahlawan yang berkhidmatdengan raja. Hamba raja mendapat hak istimewa, iaitu kalaumereka melakukan jenayah mereka tidak boleh dibunuh kecualidengan kehendak raja.

(c ) Hamba(i) Hamba Tawanan - hamba yang didapati melalui tawanan perang.(ii) Hamba Berhutang - hamba kepada pemberi hutang kerana tidak

mampu menjelaskan hutang itu dalam waktu yang ditetapkan.(iii)Hamba Serah - seseorang yang meminta perlindungan kepada

seseorang kerana kemiskinan dan jenayah.(iv) Abdi - hamba yang diperolehi secara jual abdi

Orang Hindu menganggap sistem kasta sebagai satu sistem dalammasyarakat yang mesti di patuhi bersama. Masyarakat tempatan di Jawatidak melaksanakan sistem kasta ini seperti yang diamalkan oleh penganutHindu. Orang Jawa boleh berkahwin dengan sesiapa sahaja sama ada darikalangan karyawan ataupun penulis. Masyarakat yang mematuhi sistemkasta dalam kehidupan akan mengamalkan sistem kasta mereka sehari-hari. Dalam masyarakat Hindu, pihak perempuan akan mengeluarkanhantaran perkahwinan. Dalam masyarakat adat perpatih terutama diMinangkabau memang ada terdapat pihak perempuan yang melamar pihaklelaki tetapi pendekatannya berbeza dengan sistem agama Hindu. AdatPepatih lebih memilih calon suami yang berasal daripada keturunan yangbaik-baik dan berasal dari suku atau keluarga yang lain.

Dalam urusan kematian, pengaruh Hindu banyak digunakan datamupacara yang dijalankan. Antaranya ialah waktu mayat di dalam rumahmayat itu dijaga supaya tidak dilangkah kucing hitam. Sementara iru,kemenyan dan gaharu dibakar untuk menghilangkan bau mayat. Ketikamemandikan mayat menggunakan air tujuh jenis, iaitu air limau nipis, airkapur barus, air bauan, air bunga dan air biasa. Tujuannya supayamenghilangkan bau mayat. Kemudian mayat dikafan, diikat di bahagiankaki, pusat, dada dan kepala. Semasa mayat diturunkan sanak - saudarayang rapat dikehendaki melintasi bawah keranda supaya mereka tidak

---:'---7---=_-----

ffiffi1*##;T,l *:il'#l"t :H: ff [1i1 ilffi "**oi. u"'u*ai -ramai

i"i"rt'**oi safar' Mandi :il1^'J:t,1";ffi;l bulan safar itu' Upacara

f#;;;;"lak bala vang kerapkltl^:"1""*"s dan Jumna, dt Benaress

#:n'*tn* ffi [:F:ffi ' ;*ix l fr H*rq;ru'q

;3;g#ff ;fiilll;ri:=t?irtrmllgjm,il',^':::litu. orang Melavu percava pada keraml$"-tffiffi?;;;;";* di tempat

kubu ran, p"'i gi o un"'lt'ugii ny u' oran g \{el ay u membay ar n azr

keramat ini' Sebenarny?'I-:l:"uyuu" *''iula keramat ini adalah antara

;;roW:;:"#il"T'i.'':*yry:::T:fr IT#;:,1iT;il:","#l

ruri**rim;#q;#ry,""3#il:,:';ffi irpi:fiHltinatang terdapat o3tll'^*-':: --;.^.'ra"sa.

Panca Tanderan atau r\4:::; Ibuku Jataka, Katha #it"t*.. Hitonad;sa. Panca Tanderan ata'r K 2rt'au'

]dan Daminar'' ouru'i'""Jil t"""uut' tokoh binatang yang "tt": Rn".1::

Ii ar ah anj in g,'"'',u"i' ?;"t* ll'tTll^ il'#;.lil" li?''?il'lll; ln:* Iffi;;;^fforang Melavu tokoh bilu:1ni;r*

kesusasteraan vTs':ll"l.t I

;Jkrtr*:txt'm;*;?ryi:rfl il;iliF*?-'"r:::::"1y"r

buku tersebu' t"uug ji rtiilil;t"* ^

man'a1{ a orang Mel ayu men gan gsaPt rr'

sebagai bahan t"*tlii"oJn-dewa o"** "J'? iiu tiourt meninggalkan

i., "'"1

*, r" *ilXT i#;;'f,TJiffi "ffi i"il .?i il':',.lil'::;:?H

ajaran dan falsafahnya' banKarr NLsu , - ^r^lo'ffi; I"i u ri*u"' r-,-l-..m rrqtmz. daram kitab tersebut adalah

,""*n*;*fm:*n*:i"?1":'#i'"'#*H*qruahmerupakaohero daram k"roru.tilliflil;J*t; M;h)^ vang berlainan slratnYr

;""'J:,n'l;f ln',ffi :l"-Tj*h:"::,?1,'"1?;'.lilf,li:r;H,iT:jo^n;;f;';"'*'uh Hindu' MisalnYa Puter

Kebudayaan Kebangsaan rc7

renyai-renyai disertai bunyi halilintar, tujuh rantai patah dan seterusnya.orang Meravu tidak mengangsap t".utiiur i"i .j;;iiiiu sirat yangunggul. Sifat kesaktiun *"r"o.u.,g iaja dalam hikayat i;;h"r;" berfungsisebagai hiburan dan keindah:." p""rr""gr" k;;;;;fi'n"rri or,rnar darisudut sastera sahaia. Unsur Hindu yung-j"ru, dalam r..rrruriir*'Melayuhanya tersirat dalam aspek kerajaun rnriuyu dan adat istiaoaryang terdapatdalam ruang lingkup yang terhad, iaitu di sekitar israna, periiadi raja danperaturan-peraruran israna. Konsep kerajaan i"i ",nri aii;;;"r" kerana

:flg Merayu amarmenghormatinya sepeli yang rerdapar dalam peristiwaplagam antara Sang Sapurba dengan oeman! reoa. ouun oi guo,,Seguntang dalam buku Sejarah M"l"y"Dalam perbendaharaan kata bahasa Melayu memang banyak perkataanasing terutama daripada bahasa sun*t it. entara perkataan Sanskrit ialahsaudara, bahasa, suami, isteri, begitu juga dengan beberapa perkataandaripada bahasa Tamil seperti tutli-p"il, seluar dan laln_tall tagi.Banyak teori mengenai pertembungan- antara kebudayaan Melayu_Nusantara dengan H]id; v"" r-.". u.ft?ndapat bahawa pengaruh Hindudi rantau ini kerana peranan golongan tiratrma.-co;; il#;pendapar,pengaruh Hindu aaaratr melllui irr""" a"" bukan peranan Brahma ataupengembang agama. Klom

lern_endapat proses penyatuan adalah melaluiperkahwinan antara peniaga oan tnola'oen"lte'ah memb,", r"Ji-p"j;,;;.*""il:il T:Ififf1"ffi:l :lr:ffIpengaruh Hindu itu kerana dalam kebudayaan istana itu terdapat manuskrip,undang-undung, petlr^l11n du: Uiu.u Vung menunjukkan pengaruh Hinduamat mendalam' Beriau juga. berpendupui *uryurakat Merayu Nusantarahanya mengamalkan teori HinOu Oun Urtun amalannya.

Profesor Syed Naguib al-Attas aahm tun preriminary stutement ona General Theory of fite Istamiz"tio, oltn 'Matay

Indonrrir.ori.niperago,berpendapat bahawa masyarakat rantau ini hanya menerima unsurkeindahan dan ritualistik tapi -"";;;;;irr saintifik, rasional, inrelekruardan logikal agama itu. Ny;ta di sini b;;;" masyarakat rantau ini telahmenolak intisari falsafah agama Hindu itu, ,nunukula unsur keindahan dankesenian yang tidak ada fena-m";;;;;;"gan ajaran itu diambil dandiolah menjadi sebahagian ouripuou"iJala penouauk di rantau ini.Islam

Sebelum lahir Nabi Muhammad s.A.w., orang Arab telah membuatpenempatan mereka di rantau ini. pelayar dari sumatera pernah sampai di:eluk Hormuz di parsi. Dalam ru* .""J-]h, prof. syed Naquib al-Attaspernah membuat ramalan bahawa istilarr ,tlfrr, itu u".usai#**" ist'ah

168 Pengaiian MelaYu 5 dan 6

'kapur'. iaitu'tersembunYi"pada tahun l292,MicoPolo ada bertemu dengan pendud$ Islam di

Perlak. Begitu juga O*um nmUft Ib Batutah' Ibnu Batutah menulis bahawa

penduduk Perlak dan Kilu Kai telah mengamalkan-sistem hidup Islam'

PeristiwapengislamanpendudukdiUtaraSumateratelahdiceritakanSecaramitos dalam Hitayai Raja pasai, iaitu cerita kedatangan pengembang

ugamadariArabdanlndiakesana.MerekaialahsyedlsmaildariMekahdan Fakir Muhammad dari India' Pengembang agama ini-bukan sahaja

dari India t"tupi iugu Au'ung dari China' Arab' Parsi' dul - penduduk

tempatan telah lama'*"ngrtutiu'i Islam' Proses pengislaman ini mencapai

kemuncaknya dalam 'uiun-Ivleiaka'

iaitu antara tahun 1401-1511'

Islam atau ad-din merupakan sistem hidup dan tamadun manusia

sebagai keseluruhan yu"g In"tuttirkal n:asyarakat dan kebudayaan Islam'

Al-Qur'an, tradis dan t"t'n"ah menjadi teras kepada kebudayaan dan

tamadun Islam itu.

Dalamsistemlfdup,Islamtelahmeletakkanmanusiaketempatyangpaling mulia, dibekalkan dengan akal yang boleh memandu manusia untuk

berfikir, merenung alam kehidupannya dan berkarya' Oleh sebab akal

manusia amat terhaJ, e'urr telah meiantik nabi dan rasul dari kalangan

manusia untuk memimpin dan mengingatkan manusia supaya beribadat

f."puOu Allah di samping berbuat laif ai muka bumi ini'

Allah telah *"n!ffiun cara beriman kepada Allah adalah dengan

mempercayai Rukun Iman dan Rukun Islam' Manakala cara melakukan

ibadat pula adalah dengan melakukan sgylahVane 1*i I"t sehari

semalam. Sembahyang ii"n""*inkan kehidupan manusia itu sendiri'

Dalam surah al-Fatihah, terkandung penyerahan manusia dengan sepenuh

jiwa kepada ,q.ffan Ji samping tn"ttgituti jalan lurus yang diredhai oleh

iffun seperti yang terdapat dalam al-Qur'an'

Begitu juga perlakuan dalam sembahyang' mencermilkan sifat manusia

y*g ,ri"r"rrAutt iiAJun takut kepada Allah' Perlakuan dalam sembahyang

itu sendiri mencerminkan sifat iuuautr dan pengabdian manusia di muka

bumi kepada Allah' Manusia tidak dibenarkan makan semasa

bersembahyang yang menyerupai ibadat puasa'

Begitu juga p"erlakuan rukuk dan sujud dalam sembahyang

mencerminkan si#merendah diri manusia terhadap Allah yang mencipta

manusiadanmemberirezekikepadamakhluk.Doadalamsembahyangitu mencerminkan sedekah dun zakat' iaitu kewajipan manusia

membersihkan oiJai samping menunaikan amanah yang ditetapkan oleh

Allah.Begitu juga dengan hadis-hadis sahih yang diterima dariPada rasul-


lain juga.

]{TANG LARANG

r69rasul dan para sahabat. Kata-kata itu dalam bentuk firman Allah, iaitudiperolehi melalui wahyu yang tidak dimuatkan dalam al-eur,an. Terdapatjuga hadis-hadis yang rerdiri daripada kata-kata nabi Muhammad sendiriyang didasarkan kepada ar-eur'an. Ada pengumpur hadis tersebut sepertiBukhari, Muslim, T'nmizidan ramai lagi. Mereka menilai kesahan, wibawadan sifat penutur hadis itu. Jika sezuatu isu tidak terdapat Jalam al-Qur'an, mereka akan merujuk hadis-hadis eudsi.

Dalam mencari rezeki umat Islam dilarang merakukan penipuanterutama dalam perniagaan. Atlah telah memusnahkan satu kaum keranasifat mereka yang suka menipu timbangan dalam perniagaan *";;;;.

^^-

, fugas ibu bapa pula adalah memastikan anak-anak mereka menjaclihamba Allah yang baik dan taat. Anak-anak pula wajib taat kepada ibr.bapa selagi mereka tidak disuruh melakukan sesuatu yang bertenrangandengan Islam. Islam juga memberi taraf yang tinggl kepada ibusebagaimana pepatah ,syurga di bawah tapak kaki ibu,.

Manakala dalam hal-hal permakanan pulu, Islu- mempunyai peraturanyang rcrsendiri dan pengtraraman kepada jenis-jenis binatang'tertentu.contohnya, anjing dan babi diharamkan kepada umat Islim keranamempunyai sebab-sebab tersendiri. Islam juga mengharamkan makanandaripada binatang yang hidup dua alam, binatang menyambar dan makanmenggunakan kuku.

Selain itu, Islam juga mengharamkan umat Islam minum arak dansebarang minuman yang boleh menjadikan manusia mabuk dan tidaksaras fikiran. Minuman arak boreh merosakkan fikiran dan membawatemudharatan. Dalam keadaan mabuk seseorang itu akan melakukan aparrhaja kerana tidak waras dan boleh memudharatkan diri sendiri dan

Dengan ini, jelas bahawa ugama Islam adalah agama yang lengkappenuh dengan keindahan jika dihayati sepenuhnyu.

-n.ri-un danil akan menjadikan manusia tenang Oan yakln AAam m."nghudupi

pan' Ternyata hikmat pengharaman dan apa-apa sahaja yang-berlakumanusia adalah di luar bidang kuasa manu.iu dun titu p"itu yutinqada dan qadar Allah.

Masyarakat Melayu pada zaman lampau terkenal dengan pelbagaiang larang yang membelenggu seluruh kehidupan *"r!ku. pantangng ini muncul manifestasi daripada kepercayaan tradisional.Teuku Iskandar (1969) menyatakan .puntung,

sebagai sesuatu yang dimanusia melakukannya menurut adat dan kepercayaan. Manakala

llo Pengajian Melayu 5 dan 6

'larang" adalah menahan, tidak membenarkan dan menegahkan. Tegasnya'pantang larang' ialah sesuatu yang tidak diizinkan menurut adat,kepercayaan, atau amalan.

Menurut bahasa 'pantang' bermakna tidak boleh jadi dan tidak bolehdilakukan. Misalnya, 'pantang maut sebelum ajal' bermzikna seseorangtidak boleh mati sebelum ajal sampai.

Menurut budaya pula 'pantang' ialah tegahan atau larangan daripadamelakukan sesuatu yang berasaskan kepercayaan (tahayul). Ini bermakna,sesiapa yang melanggar pantang akan menerima padah atau musibahnya.

'Larangan' pula ialah tegahan yang ditentukan kepada seseorang atausekumpulan manusia. Kebanyakan larangan itu diikuti dengan amalanhukuman.

Jadi, orang mematuhi pantang kerana takut menerima padah ataumusibah, manakala orang mematuhi larangan pula kerana takut terhukumatau didenda. Oleh itu, pantang larang ialah hal-hal yang tidak bolehdilakukan.

Sesetengah pantang larang, dapat dihuraikan secara munasabah tetapikebanyakan pantang larang dipatuhi secara melulu semata-mata kerana iatermasuk tradisi yang diikuti secara turun-temurun yang dibawa olehnenek moyang. Kepercayaan atau tahyul apabila dikaji didaparibertentangan dengan akidah Islamiah. Pantang larang yang demikian ituhanya menggambarkan warisan kebudayaan.

Pantang Larang Kekeluargaan

1. Perlakuan di dapurDapur sering dikaitkan sebagai tempat memasak. Begitu juga periu

nasi yang berhubung rapat dengan dapur. Bagi kehidupan orang Melalperiuk nasi adalah rezeki mereka. Oleh itu, tidak hairanlah sehingga kimasyarakat Melayu sering menyebut pekerjaan atau punca rezeki mesebagai periuk nasi mereka. Ketika di dapur, pantang larang yangialah mengikis bahagian bawah periuk nasi dengan kuat.

Sekiranya terdapat kerak nasi yang melekat dan sukar dikeluarkan. ihendaklah direndam bukan disental dengan kuat. Apabila kerak nasi ikembang barulah dikeluarkan. Mergorek periuk nasi dengan senduk jditegah. Ketika mencedok nasi di periuk tidak boleh berbunyi. Tberisi beras pula dilarang menunggangnya kerana dikhuatiripenghuni rumah itu turut tertunggang. Dilarang sama sekali makandalam periuk nasi kerana ini dipercayai akan melembangkan mukaberkenaan. Pantang larang di atas berkait rapat dengan semangat padi-berupa kepercayaan magis dan amimisme.

Kebudayaan Kebangsaan nl. Di samping iru, terdapat juga pantang larang yang lain ketika di!pur' Misalnya, anak gadis tiaat uotetr menyanyi di dapur kerana dikhuatiri tidak akan berkahwin dan karau pun berkahwin akan berkahwind3nsan lelaki yang telah tua. Anak gadis juga dilarang o,rJrt oi *utupintu kerana ini akan menyukarkan J.ung untuk melamar dan jodohnyaakan tiada.

2. Perlakuan-perlakuan lainPenghuni rumah dilarang bersiul dan berpayung di dalam rumah kerana

akan menjemput ular masuk ke dalam *-ut.-ut* y*g -uruk k" **uhakan membawa petanda tidak baik dan penghuni rumah itu tidak akankekal tinggal di rumah berkenaan. setiap orang juga dilarang duduk diaras bantal kerana dipercayai akan membiwa penyakit bisul kepada orangberkenaan. Ketika hujan tidak dibenarkan bercermin kerana aian terjadisesuatu perbuatan yang tidak baik dan orang berkenaan akan ditimpabencana.

Di samping itu, dilarang menanam pohon nyiur gading dan pohonciku di halaman rumah kerina oipercayai semua penghuni rumah akanmeninggalkan rumah berkenaan.

Perkahwinan

l. Merisik

-- .K"t1ku dalam perjaranan hendak pergi merisik terdapat beberapa

:i:::1Tlg._Antaranya ialah mereku punlung berjumpa o"ngun p".tu.u_perkara yang boreh menyekar perjalanan ke rumah si gadis. a"*"[lrJ"ioi3::"r11,:n.l^,_1:,."rg"lincir, tliaoian r.anah runruh yang menyekarjalanan, biawak arau ular yang melin,u, ;uiun,-Jun';;,,';;;;"r".

liTr3":T-l1i;ry-T:." im terjadi, perkahwinan yans uurur oiru*ungakan berakhir dengan penceraian dan kesengs araan.

BerandamPantang larang ketika berandam ialah pengantin tidak dibenarkanihat cermin kerana ini b.oleh menyebabkin seri muka hilang. Segalan buangan yang terah ;"**",Jffi;*r "j,'#T#J'[1il"fftOlUuayg-t9 sungai yang airnya mengalir deras. Rambut dan buluhendaklah ditanam. Dipercayai

_bahawa segala sial yang uOu puOuntin terdapat pada bahan-bahan buangan taii, oleh itl uu't un_uuiu.,;'*il;*;#;;lain.

l'72 Pengaiian MelaYu 5 dan 6

3. KehamilanPantang larang ini hendaklah dipatuhi oieh kedua-dua suami dan

isteri yang mengandung. Pantang la118 yang utama kepada suami yang

i riJtiv "

J"o* giu.ii i";ah merJka dite g ah dffida me.l aklkan. beberapa

;;;d1"lTiruiarahmemb"*t'ui'"tffif floflil_"i,LTjjf fil:membunuh binatang seperti ular' tikus' kata

lain. Ini dipercayai utul' *""tututttun anak yang dikandung seperti cara

binatang itu dibunutr- li tu-pi"g itu dipercayai Uayi akan terkena badi

binatang berkenaan O* U"tt"*"""gkinan bayi akaq 'kenan' atau terkena

tabiat binatang V*g OiUonuh itu' ini sudah tentu mahu dielakkan kerana

setiap ibu Uupu ,nutt' unJnyu lahir dalam keadaan[sempurna dan sihat'

Suami juga dilarang -""guil pari kerana diperc\ai 'b1V1.1ung

ut*

lahir sumbing uiuhl; oit":*pi'e itu' jika itf pI lll..o:0.:1*

o*

ili;rg, bayilang akan lahir akan menyerupai ikarr tersebut juga'

Suami isteri yang bakal menimang anak juga.dilarang -:3911:p"A" p"f."f. yurri ,"0*g membesar' ini diklatiri kerana anak yang

lahir nanti akan terbaniui turnb"rurunnya dan ibu kesukaran mela

anak

Pantang Larang LepaaaQ.vi]g Hamil

Ibu yang hamil mesti -"*u6qi-peraturan tyk::T,"t'15:l,"n;1*i.;iii;ilh' 'ir'ut

oun d"tamat dan dia sendiri tidak

-",ig ui urnr mas alah t "tltu

melahirkan i*d; K.lb Tv *ff i;|ltt"

il"ffi;il;"*" -"arang keras ibu daripada melakukan sesu

misalnya duduk oi -"tu fi"i" ke11a {ine19a1ai \ a}iy:"g:lkesukaran. nari ,egi rasional, kita dapati banyak

. bahaya ke

k"m.rrrgkinun kalau iumah bertangga tg".*lt terJatul l:"f""akan dilanggar oleh unuk-unuk yang berlari keluar masuk rumah'

Ibu juga dilarang memakan daging rusa' unta dan kuda dan

buahan seperti nenas, nu"gtu, t"Uo, aun dolln kerana Ulryl:iltiffi;;;ffi; ;;;";;;: negitu juga. buah-buahan vang telah di

serangga dan uoutt-t",rutta" 'yung -Oi*ti

,o:11."" dipercayai

-"mi,i*ttan kelakuan anak yang yang bakal lahir'----it,,

yang hamil juga dilarang mel:-gur sesuatu yang ganjil

dikhuatiri 'kenan' atan"perkaru yung dilihat itu' Ibu y*g,*:1t.1::

V"tU ifJ"t diingini ttarus beristigtltar supaya perkara tersebut tidak

pada anak yang bakal dilahirkan' . i , -,-- ---+-.r- *omhrrqnou""t;;;il;lii."th;; v""e -"*punvai lubang untul meSbyne air

mandi disediakan unrJ iU'u yuni U"..atin. Selesai bersalin ibu ini t

r"ti"f*i pantang larang ketika bersalin selama empat puluh empat

fang dinamakan 'dalam pantang' dikira daripada hari mula bersalin.Sewaktu berpantang si ibu perlu mematuhi pantang larang dari seginakanan, perlakuan, dan ubat-ubatan.

Ibu yang berpantang dilarang memakan makanan yang berminyak;ebaliknya hanya memakan makanan yang dibakar sahaja. Ibu yangberpantang hanya memakan ikan kering dan jenis-jenis ikan tertentu.Mereka digalakkan memakan lada hitam dan tidak dibenarkan sama sekalininum air sejuk. Ibu berpantang hanya boleh minum air yang telah dimasakbersama rempah ratus. Mereka juga tidak dibenarkan memakan buah-buahan seperti pisang, tembikai, betik dan sayur-sayuran seperti kangkung,timun, sayur manis dan seumpamanya.

Mereka tidak dibenarkan berjalan ke sana ke mari dengan bebasuntuk mengelakkan kecederaan pada ibu jari yang boleh mengakibatkan[run darah dan sakit yang berpanjangan. Mereka juga tidak dibenarkannelakukan sebarang pekerjaan.

f,ahasa dan Pertuturan

Masyarakat Melayu turut mempunyai pantang larang tertentu dalamberbahasa. Contoh, dalam pantun dua kerat 'sebab pulut santan binasa,rebab mulut badan binasa'. Pantun ini mempunyai falsafah disebaliknyayakni menyuruh anggota masyarakat berfikir terlebih dahulu sebelum

. Malahan dalam agama Islam sendiri menganjurkan umatnyayak mendengar daripada bertutur.Pantang larang dalam berbahasa adalah berdasarkan kepercayaan

kekuasaan atau kekeramatan sesuatu benda atau tempat. Ia berkaitdengan semangat. Ia juga berhubung rapat dengan kepercayaan

is dan animisme.Masyarakat Melayu percaya bahawa binatang-binatang yang tertentu

unyai kuasa atau magis yang tersendiri. Binatang-binatang sepertidan harimau, mempunyai penunggu yang boleh menjahanamkan.itu binatang-binatang ini tidak boleh dimarahi dan dimaki hamun.-_

hati. Malah tikus umpamanya tidak boleh disebut secara langsungi menyebut dengan nama-nama seperti Mak lti, Cik Siti atau Cik Ti.;an itu, dipercayai ia tidak akan mengganggu rumah atau tanamang berkenaan lagi.Kalau berada di hutan, perlu beri salam kepada penghuni hutan. Contoh

tok anak cucu nak lalu" dan sekiranya hendak membuang airhutan juga perlu minta izin terlebih dahulu. Jangan sesekali

air kecil dalam lubang kerana dipercayai ada penunggu. Jikakemaluan orang itu akan membengkak sehingga dia pergi semula ke

Ll+

iubang untuk meminta maaf' .s"l"lTlil::* #111"*:t'perlu dibuat

oleh PawangiltXltiffi ffi;t*-; our^'n lubang selelah dijampi

d"og* jamPi-j amPi tertentu'

#ruii,lfff l?ililll;pura.seperril"j:?::.T*i,^1'^l#:'"1'i*Pantang larang Defuail'rr4 Purq Dvrv^--

"rti 7*ut sial" .anak celaka'

Uotetr menlgunakan bahasa vang kesal Tlr-, t-*,.. tersehut anak akar

::f i"Tfr'#-Tf 'fr

T#ffi "cl4:r::"i;:T:y#ih*ilfl#liffi"lliiil il;li.*,;;"i",i. - o,n,r i w alaupun melakukan

kesalahan.

Semangat Padi

Pada waktu malam dilarang sama sekali i::"T,?:::T^l"tPada waKtu 'r<rrc'r:^:;-"^--;;oat nadi akan hilang dariddak cermat terhadap nasi' semang* p-1^-^,rioimnen

^i dalar

31''Hffi Jfiffi '.,;,r;;"hfu ':yangdisimpandidalamtidak boleh dibuang'

;3oiilJffi l?"-putpot,'t'haridaripad".*-*-T^T"111*t;dilarangmengambilpuoiituiTfgi:::Tl"lTf:1??tX?;fifr:i-#:ili'-.ffi ;';;;;;;a"naanolehitu'i:::'#?'"Xil[:::hil1il";t:'; a'Jp"J'p^di vTg.o'-g kerana padi vang

;&lA terikat dengan larangan tersebut'

PETANDA ATAU RAMALAN

Petanda atau ramalan bererti tanda atau alamat bagi sesuatu

diramalkan. gugi t*ii;; v"ng i"tO"tarkan pertanyaan orang' hal

dibicarakan ialah peristJa-peri-stiwa tertentu t"i* P"'tt"9-t::'111*vans beftanyu. r'rirurnfa t"o,ung kehilangan, apakah bq*q ltu aKan

."*-otu,akanberjalanilil;f dt'""*io"r''^1nt*,1:"t"X:l*,1"ffi?*"';il;^';;;; rugi' atau berapa umur seseorans

'""*ffi,t:?oa seseorans berranya tgntane u1l1tll-" I"T: Tl:lt'

atau tiada, ambil nama-o"rung yang bertanya itu dan jenis barang

hilang itu. rilihor na.n keturuna"t"T#; meramalkan bangsa seseorang' .

dtltl1 n-1*" -o:::T*pencarian o.ung u"'#"""'^B"ta"tutt* iujud outt kiraannya' Jika

bererriperangai"r";;;;';#]'."*l-"*t:':1 j::i3i*'ffi]

i"T""T"ffi;,":"i#;d"* t"y"-"r, P*,1 ::gi mata pencarian vang

dinilai juga dari ti** uu;uanva' Misalnvl f* :11*::1f l:ffiXTdmllal Juga uarr r\'os' sv'Eer'J-' - ilatr seterusnya sehingga

i;tililfu dan jika ba, belavar dan begitt

ouluh tujuh huruf' r ---r^^^-r.nn -otqheri hulan.Seterusnya, diberikan pula ramalan berdasarkan matahari' bu

kejadian-kejadian alam yang lain, termasuk gempa, angin, dan hujan.Misalnya dikatakan apabila terbit matahari tiada awan, alamatnya hariakan hujan. Jika angin berlaku pada empat hari bulan, angin itu adalahkeras, demikian juga jika berlaku pada lima, tujuh, dan sembilan haribulan, angin akan terus bertiup dan pada dua puluh tujuh hari bulan, hujanakan datang. Jika gempa atau gerhana berlaku pada bulan Muharram,bencana akan berlaku. Jika gerhana berlaku pada waktu malam bermaknakhabar baik dan sukacita. Tetapi jika gerhana berlaku pada waktu siang,perkara buruk akan berlaku.

Surah-surah al-Quran juga dijadikan sumber ramalan untuk mengetahuibaik atau buruk sesuatu yang akan dilakukan. Diberikan juga tafsir setiapsurah dalam kelompoknya masing-masing. Antara soal yang dikemukakanmisalnya, baik atau tidak seseorang itu berkahwin; apakah seseoranglelaki atau perempuan yang datang itu membawa berkat atau sebaliknya.Apakah anak yang bakal lahir itu lelaki atau perempuan dan lain-lainberhubung dengan hamba sahaya, dagangan dan sebagainya.

ADAT ISTIADAT

Adat-istiadat adalah sistem nilai berhubung dengan cata-caraberfikirserta pandangan hidup sesebuah masyarakat dalam membendung kehidupanmereka. Adat-istiadat ini akan mempengaruhi setiap anggota masyarakatdan segenap aspek kehidupan . Hal ini demikian kerana adat-istiadat akandikaitkan dengan kuasa-kuasa ghaib. Dengan itu, ia perlu diikuti dandipatuhi oleh semua orang kerana takut dikenakan social senection ataumenerima pelbagai akibat kecelakaan yang menakutkan. Ini menjadikanmasyarakat Melayu lama amat menitikberatkan amalan adat-istiadat ini,rehingga ia menjadi lambang dan identiti masyarakat mereka.

Kebanyakan adat-istiadat Melayu adalah tiruan daripada adat resamBuddha atau Hindu. Adat tiruan ini masih dipakai dan diamalkansesetengah masyarakat Melayu. Tetapi desakan pengaruh barat

banyak adat-istiadat Melayu mengalami perubahan. Adat-ini pada amnya boleh dikatakan sama sahaja pada maksud dan

ya di sisi orang Melayu tetapi ia menampakkan kelainan dari segipemakaian, mengatur dan menyusunnya dari sebuah negeri ke sebuahi yang lain. Proses penyusunan dan merakamkan adat ini jugapakan perkara yang agak sukar. Ia tidak boleh didapati hanya dengan

lakukan pembacaan semata-mata, tetapi melibatkan penyelidikkan,yiasatan dan bertanya kepada orang-orang tua.Kusumadi mentafsirkan adat mungkin suatu tingkah laku, yang mula

ti sebagai kebiasaan belaka, tetapi lama kelamaan lantas menimbulkan

176 ' ete6srY@'- --

penNaansebasaipensanutitubahaw*"if.**Jffi-":"::fr??;ffi,?#ffiil; ffi ;alan vang mensalTi'l:l:u:l'":fff

ffi fiT'#ffi#;-;;;;i;s-""s"1^l*'i:Lltrntffi il"ff#'##;";;;;-u'*u'o"uru*t'uu*ganiniadatadalahkesusilaan dalam masYarakat'

il:ffiffi ;il;;;;;", af at g-atr {l?ilT, If-' :lii"#::ffH".?,#';;n;*tJu'vtu"ututu::::11":::l;iHlJffi:':;;;;" melakukan sesuatu vang sudah menjadi

"*"ffJinlT ffi,':ilfi ar memanc"tT**:y:3 f:i*i*0",*#'li"J'i;;;#il;;"il"rT.-"ki:Tl-?i:#:i**1-alam sosial dan alam t*t' ;"'* ferhubungan 1:*Y*ltli::alam soslar uinr 'ncur

v----r ' ,ib,ratan dan perlakuan. .F

il;J tegas dan khusus melalui sikap' pe

jugamempo,'vui'*'i?i;;;-i1:i::'.,:::i,:*:-1l1ffi *:r*';T;jH;t-::ft, ^"- '*;

nilai' peraturan hidup seluruh masvt

mahupun tatacara p"J"rrr* l"oi"m P::T 5::T,t$;t3tll#tffi;"ilffi; Adat muncul sebagai struk$r asas

kehidupanouo*"o" ji't^fo

:".1,f T:::o:i:*"'*:'i.hfff;'nfr,3"#Jt;;"ffi;'i ua"t tio

'"gera dapat membezakan

kelompok masvarakat M"iuvo' urusull^1 jl}il1::l# rr an dia'"'"iln"li;'fJ,ffifi ;t*tt"l"g11,ITi-f:"":Ti*T,u;:-

itusebagaiperaturanri'o'n-ffi ?ir''u""u';::ftr::#lti?T,iili'*ffiildffiffi.# J"'*";"*r'h

"9 ": ff *:li3; *u3:il' "res am keb ias aan, uoui

-ittt"naan kem atial,

-oi1 io:: i::y^:"'iTi;:ffiffi;";;;; i;;;;;;'g dan Undang-undang Adat I

turut terlibat apabila membicaiakan tentang adat-istiadat Melayu'

Masyarakat Melayu lama mengamalkan adat atau peraturan-

"""*' v"tg meliputi segala asgek cara itll^'Tiq:::Tli;;nffi; ffii#;Guh pada adat s:pava mereka hidup dalam ke

yans aman o* n*J"X' eolt.'1^1r:'3r*,'n'",':::lh;L"iIrHt #;',""*g*t"HOrpan seharian .seperri

adat perkahwrnan"

kebiasaan, adat berkenaun'tematiuo' adat sekampung' adat dirajl

Penerimaan Adat Masyarakat Melayu Lama

sebagainYa

Adat Kebiasaan

Adat kebiasaan yang diamalkan ol.eh mas-V-ar*:t M"11y"

dig;;k;-;*u* t#oup'an seharian dan dipatuhi oleh semua a

masyarakat. Adat ini termasuklah adat bertindik telinga, adat bersunat,adat bersalin dan sebagainya. Manusia mematuhi dan mengikuti adatyang terdapat dalam masyarakat Melayu supaya kehidupan mereka akanlebih tedamin dan perpaduan atau hubungan d"og* anggota masyarakatsekampung akan lebih erat dan utuh. Kerja-kerja aijatantan secaraDergotong-royong kerana masing-masing ingin mengekalkan hubunganyang baik sesama mereka. Misalnya, semasa adat bertindik dijalankan,masyarakat kampung bekerjasama untuk menjayakan majlis

-tersebut.

iring dengan pegangan masyarakat tersebut supaya wujud persefahaman.lntoh, semasa menjalankan adat bersunat, beberapa p"tutoruo perlulah

sungguhpun kerja yang dijalankan cuma majlis kecil atau mudah sahajaiaitu menebuk kedua cuping telinga anak perempuan yang berumur dalamlingkungan lima hingga sepuluh tahun dengan menggunakan sejenis duri.

Terdapat peraturan-peraturan tertentu yang mesti dipatuhi serusanjalankan sesuatu adat. Masyarakat Melayu lama mengambil beratek ini kerana semua acara yang hendak dijalankan haruslah sama dan

patuhi seperti kanak-kanak lelaki tersebut harus berumur lebih kurangpuluh atau sebelas tahun. Satu majlis jamuan akan diadakan oleh ibu

kanak-kanak lelaki tersebut dan penduduk kampung dijemput untukikan majlis tersebut.

Apabila sampai harinya, pada sebelah petang atau malam kanak-lelaki yang akan bersunat itu dimandikan, diandam dam dipakaikanr pakaian yang indah dan kemudian diletakkan atas pelamin khas.

budak lelaki itu sudah khatam membaca al_Quran, majlisitu dibuat bersama adat berkhatam euran. Terdapat beberapa

yang diperlukan oleh tok mudim (gelaran tukang sunat untirkkan majlis bersunat) iaitu kain putih panjang lima hasta, seekor

ayam, sebiji buyung air, sebatang batang pisang, sirih pinang:apnya dan duit (ikut kemampuan ibu bapa budak lelaki tersebutj.

-kanak lelaki itu disuruh mandi sepuas-puasnya pada awal pagi danan yang terakhir perlulah menggunakan air dalam buyung-yang

dijampi oleh tok mudim dengan keadaan budak lelaki itu berdfui ditangga ketika air disiram kepadanya.setelah itu, kanak-kanak lelaki akan didudukkan bercelapak di atas

pisang dan tuk mudim dengan pantas menyunatkan uuoat tetatiKemudian, tuk mudim mengambil bapak ayam lalu mengacukan

bapak ayam pada kemaluan budak itu dan jika tengkuk aJram ituLg, ini menandakan bahawa kononnya budak itu garang dan akan

banyak. Peralatan atau bahan-bahan seperti tain putin, ayam,sirih, buyung dan duit sedekah itu semuanya terpulang kepada

l/6

pefiimbangao $k mudim' Majlis tersebut diadakan mengikut adat dan

proses tertentu Oengan menggunakan peralatan tertentu'

Bersalin r -af,^r^r^

Adat bersalin atau beranak dipegang 5ii:::* *i:tf*Lfft:l*,"-ftllTff*il:lT.:f''ifi ;l'1'Ji*t":*l3;*:':;:?ffi'ffi 'H"xiffi'ilXt*31[il:i*]i1;f f-:l'XTTff :lli,1;l1:a"u

juh

i"T,ffi lJ,T:ff il::t F' TIl;::"1,""-" aatam adat ini', iaitu :

Y--- -a nu kirim Perut(1) Lenggang Perut u

---^. *

[;i ilfffi:d"P"r" ""' memberi nama anak

(3) Ibu berPantang

i+i Ib" mandi bersintuk tiry1tbu mandi bersrntur tt ttlakukan oleh isteri yang

e,J"ii""ggurg perut merupakan "d"t-fi9..t-- Rirran akan dipanggilAdat lenggang pefut meruPar.' '"*" 'l*Eong. Bidan akan dipanggilt"tui g"nup lujuh bulan hamil,ata11e1*i; .^-, ada telah g"r,up tojontelah genap tujuh butan nalrur aLaq urvut'F^?-

saia ada telah genap tujuh

;;f;;"tiks a dan menentukan kandun g i

bulan atau Pun sebaliknYa'n atau pun seba[Knya' masa adat ini dijalankan'

il;;"p" kelengkapan p:tl" di::1*utt^t-"".r^." heras. sebiii kelapa'Beberapa kelengrapar Pcrru *'""-'*---Lnantang beras. sebiji kelapa'

iartu tujuh helai kain yang berlainT,lTl" 7,.7^na.sedikit iilin, setepakiaitu tujuh helai karn yang Dertarr!4rr Yvs!rrE'

t ?"rupulr"dikit iitin. setepak

U"U"rupu urat benang mentah' t"Ol*,l:Ylu,, ,o* 1.25) vang diletakkanbeberapa urat benang menlau' svuuuL ""'''-; 1pM1.25) yang diletakkan

sirih dan wang pengeras sebanyak lima sul

dalam tepak sirih' -r:^1,^- t,rlr hi^an oun memulakanSetelah semua bahan siap disediak"i' :ll":]1i:,lli'^?ii.* t"o

k"d*$T":"#;;;|r{ilqT'.1,""T:::T1#ff "l'**,\*tukbidanmula-mula#;iffi i";-ifo ll,l".:o:"i1-::l"T1gl-ffi:iffiffi;ffi;;;;;; itu merintang dan perempuan va

mengandunsakandi;i;:'::,Y*::l^ffi ".:"ff :"hff li.tl'"t:[T?T]:-TrffftJ'f#il;;;"'"tanrahandenganmlnvakdan kemudian sebiji ffi;fis'.'rf .1lkll1*T.:i*tll? iJdan kemudran seDur rlcr4Pc Js*a !v----

re tawatr sebanyak tujuhlahan di atas perut perempuan itu dari atas I

dan pada kari vang ;i"ffit";J* ":*n"T.t#,il' jffi ,t|il

ffi J:f iffi ;J^Tiffi "":*"tq:::ltdiperriatikanoletrtutulrukbidanutu"-"*J't'o:tit'*f "g111"i.1:"*::5*1,Til:";;I:,:#itr,:;il;";;;; o*i goi"tu,, yang menghara ke atas

bawah.ffi engikut keperc av aan masv ara{rvr;f

1i.t13i, 5fiffiil1#ff,"",'H;:T:',i:3fi?#*:'ffi;-*li*:;l1,;lll#f5#'ft:Tffi L[,:,If ;lffi m, J"*r tr g:1ll-l :'*'i^,fi ,n ll*'*il,,Tiffii Xffi -Xl'"

^liiffi #'i r*f* T ,li.li,l l',f il

.irritut, terbitnya panggilan lenggang. P"*tl. f"tttodian kain itu

ilJiil|J"fiTffi i#?t""*;^iffi*p'o'"'inidijarankansehi

ketujuh-tujuh helai kain tadi dikeluarkan dari bawah pinggang isteri itudan kain yang di bawah sekali akan diberikan kepada tuk bidan bersama-sama kelapa, beras, damar, sirih pinang dan wang pengeras lima sukudalam tempat sirih.

Biasanya pada hari melenggang perut diadakan kenduri kecil yangakan dihadiri oleh orang-orang tua dan keluarga yang terdekat.

Mengikut adat masyarakat Melayu lama, setelah genap sembilan bulansembilan hari usia kandungan tersebut, beberapa kelengkapan perludisediakan seperti beras, kelapa, dan damar.

Barang-barang tersebut akan diberi kepada tuk bidan beserta wangsebanyak RM5.00 sekiranya anak sulung, RM3.25 untuk anak kedua danbayaran sebanyak RM5.00 untuk anak ketiga. Manakala bayaran sebanyakRM3.25 unfuk anak yang seterusnya.

Menurut kepercayaan orang-orang tua dahulu, ada sejenis hantu yangakan mengganggu perempuan bersalin. Oleh itu, untuk mengelakkanperkara ini terjadi, secekak daun mengkuang yang berduri digantung dibawah rumah. Selain itu, mereka juga akan mencalit tanda pangkah denganmenggunakan kapur yang telah dijampi di hadapan pintu bilik.

Selepas tujuh hari bersalin akan diadakan kenduri nasi kunyit dananak yang baru lahir itu akan dicukur kepala dan diberi nama.

Selain itu, menurut adat Melayu si ibu akan berpantang selama 44hari. Si ibu ditegah daripada mengambil makanan dengan sewenang-wenangnya dan ditegah membuat kerja berat. Sudah menjadi satu kemestianbagi masyarakat Melayu untuk mematuhi segala pantang larang yangtelah ditetapkan. selepas tamat tempoh berpantang, satu kenduri akandiadakan yang hanya dihadiri oleh kaum keluarga sahaja. pada masa itu,ibu tersebut akan dimandikan dengan air sintuk limau serta dilangirkansebagai isyarat melepaskan pantang.

Adat Perkahwinan

Majlis perkahwinan yang diamalkan oleh masyarakat Melayu lamamerupakan satu proses yang rumit dan biasanya majlis kenduri diadakansecara besar-besaran. Oleh itu, terdapat beberapa peringkat yang harusdiikuti untuk melangsungkan majlis perkahwinan. pertama sekali, prosesmenilik atau menengok, meminang, menghantar belanja dan akad.Kemudian pengantin akan berandam dan berasah gigi serta berinai. Majlispersandingan, mandi berlimau dan acara sambut-menyambut akan diadakanpada akhir majlis.

Menilik atau menengok merupakan satu proses mencari dan memerhatianak-anak gadis yang mereka kenali untuk dijadikan pasangan kepada

satu pilihan Yang tepat'

Selepas selesai Oiiatuttan usaha menilik.dan *':lth d1ry:::tujui oleh

pifruf. f"iuf.i, diadakan satu rundingan untuk mendapat persetujuan dan

penetapan untuk meminang gadis terylu1Langkah seterusffi nti* lelaki akan menghantar wakil untuk

memrinang gadis tersio' bu" satu jangka masa tertentu akan diberikan

oleh pihak perempuan untuk menimbangkan peminangan lersebrlt Setelah

p"*nung*n dite;ma, kedua-duabelah pihak akan membincangkan syarar

lryaru, berkenaan mas kahwin dan sebagainya'

Selepas itu, pihak lelaki akan menghantar belanja kepada pihak

perempuan. Semasa menghantar belanja' beberapa barang tertentu akan

disertakan seperti wang m"as kahwin dan belanja, sebentuk cincin permata

intan atau berlian yuni Oitetat di dalam cembol' kain dan baju' beberapa

jenis juadah yang dliakkan dalam pinggan besat' beberapa jenis buah-

buahan, tepak sirih ^o"

p"t^t dengan setengtap isinya dan satu atau dua

p"t it atau perenjis air mawar dan dua kaki lilin'

Setelah selesai menerima semua wang dan barang itu' barang tersebrtr

anakmereka.Setiapgerak-geridanperlakuangadistersebut.akandiperhaudan diselidik latar belakang keluarganya supaya mereka dapat membuat

akandibawamasukkedalamrumah'Selepasitu,tuankadiakanmendaftarkan nama mempelai dan diterangkan segala syarat-syar.at Uelsel

knutbah nikah' erutir"ya pihak lelaki akan melafazkan nikah di

tok kadi serta saksi.

Pada masa dahulu, tiga hari sebelum kerja kahwii d.tJ"t"+T

acara berandam akan aiaiatan terhadap gadis yang bakal menjadi I

sehari. Berandam bermaksud proses memperelokkan bentuk bulu keni

mencukur anak rambut di dahinya, dan temudian gigi anak dara a'k

Ji"r"ft dengan sejenis batu pengasah gigi untuk menyamakan gi

irit"*V" iutut ont rt ,,,""u*buhkan kecantikan anak dara tersebut'"

Kemudian diadakan majlis berinai dengan tujuan hanya ut

berseronok. Adat berinai ini iiadakan sebanyak tiga kali, iaitu. pada

p"""*" ai"amakan b e rinai curi, kali fedua *1**T- ":Yy :t' .

makan berinai hesar' Selepas itu' mempelarpada kali ketiga dinamakan berinai hesar'

i"t.*Olng atalpelamin dengan memakai pakaian yang indah-indah s

disaksikan oleh para jemputan yang datang'

Setelah sempurna' kedua-dua pengantin suami isteri

atas pelamin di hadapan ibu bapa dan sanak saudara' Kemudian'

dibawa duduk dibangku aan Oi3atantan upacara mandi dan b

sebagai menandakan yang suami isteri itu telah sempurna dan selamat

Adat Kematian

Menurut adat Melayu lama, apabila berlaku kematian, langkah pertamayang harus dilakukan oleh ahli rumah yang terbabit ialah memberitahukepada siak atau penjaga masjid kampung supaya dituliskan atas papankenyataan masjid untuk memberitahu penduduk kampung tentang kematiantersebut. Kemudian pihak yang terbabit akan memberitahu jiran terdekatdan sanak-saudara tenrang peristiwa yang menyedihkan itu.

Penduduk kampung akan bekerjasama menguruskan jenazah tersebutsecepat mungkin. Mula-mula sekali mayat akan diangkat dan diletakkandi atas katil yang beralaskan kain cadar yang elok dan diletakkan ditengah-tengah rumah dan di sebelah atas dipasang langitJangit untukmenghalang kokotoran dan habuk daripada jatuh ke atas mayat. Mayattadi akan ditutup dengan kain daripada kepala hingga ke hujung kaki dansebilah kacip pinang diletak melintang dengan tujuan untuk minghalangmayat itu daripada dilangkah oleh hantu atau syaitan.

Adalah menjadi adat semasa mayat itu berada di dalam rumah, pelawatyang datang ridek dibenarkan membuat bising dan bercakap perkara yangtidak senonoh. Ini adalah sebagai tanda menghormati mayat. Apabilasampai tempohnya mayat tersebut akan dimandikan dan seterusnya akandikapankan. Kemudian, mayat itu akan dimasukkan ke dalam peti kayuyang dipanggil keranda. Selepas itu, keranda akan diletakkun di utu,usungan lalu diusungoleh orang ramai berjalan perlahan-lahan menuju kemasjid untuk disembahyangkan. Kemudian, j enazahakan diusung ke kuburdan dikebumikan. Pak haji akan membacakan talkin untuk si irati.

Masyarakat Melayu akan psag46akan kenduri arwah pada hari ketiga,ketujuh, keempat belas, keempat puluh dan keseratus menurut adat dahulu.

Penerimaan undang-undeng Daram Masyarakat Melayu LamaSistem undang-undang yang diamalkan oleh masyarakat Melayu lama

b,oleh dibahagikan kepada dua kumpulan, iaiu Hukum Adat perpatih danHukum Adat Temenggung. Kedua-dua adat ini berasal dari te;pat yangsama, iaitu bahagian pulau Sumatera di daerah MinangkaLau danPalembang.

_. Masyarakat Melayu yang mengamalkan Hukum Adat perpatih terdapatdi Negeri Sembilan. Hukum adat ini dicipta oleh Datuk perpatih pinangNan sebatang dan disebarkan secara meluas ke Tanah tvteiayu melaluiaktiviti pengembaraan. Adat ini telah meresap dan menular dalammasyarakat Melayu lama kerana mereka pada masa itu tidak mempunyaisatu peraturan yang sistematik yang dapat menjamin satu kehidupan yangaman damai.

l8z

Adat perpatih merupakan Tg*s :"ll1l:: " ltill' Tf f"lffiAdat perpatth, meruparalr uuuaub *^'*Uo"n"n"r:usi

yang lain melaluidi r*"d daripada sau generasi5"p19i,:'"^:,,-r. t"ortisi rlan oerbilanganditurunkan darrpaoa satu Bs'vrs' svr----

sajik tradisi dan perbilangantuo tuo adat, pepatah dan pepitih' t1]T:,.--.l.

l-irtono undans-undang,::?-?3":"i',#"ffiru;#;";;tpd::'::i"l'.3ff^'"Tff x?;:ffili:adat' Konsep 4r' 4ucL"v-v'rl-il---"""ntran

nerkahwinan dan perceraran'iui* po*o*n perlantikan.-d1 l-"lll"tlL,*;;;;;at at t,rt.rm adut,iaitu peraturan p:rla:luKan ilLrdL' vvaeLs+*-

,irrun ,r,u*y*akat hukum adat,

ilOtitt* suami dalam suku.isterinya' :::l^- ô.,,qri qrn. soal-soal tanah

i:lii:Ifr :ffi'fffr':#J;"'d;;';;;;;;p"*#'*'soal-soaltanahdan sebagainYa'

Corak Pemerintahan

untukmemudahkansistemt"i"lb'::1.11,1',::*";il^H1lrx?:l."*Ylll**ffi:[ff;TJiil#d*;;"*'*l"i1*yffi ';ffil:i"#Tru"1,il#l*l:5ffi fi,ffi ii'::*l:Ti:T*,ll;Inas'Linggi'::?"##:l;:?'dil#; ;;# rengku B es ar ramPin

MasyarakatMelavuvansmensamll3jt:"t"Htl"ffi1lt:;[:ln"*ml,ilff ::#Fia'r'ie;lPil-'t""h*fr ffi,?1ff S1;JTiilpemerintahansecarapelurrurrrs*r' teoada ibu, kemudian ketuat*"r*f

sebagai saudara lelaki yang, t"nou--,,- Ai-onoail Ie.mbasa danmamak sebagat sauoara lerilrlr ;io*5 *-*ofao dipanggil Lembaga dan

nJ',ri otp* {gr a"?:k.-**11^1"^'::-s-,r^ ,rioaneeil dengan gelaranperut dipanggrt Dulp-t ' lula diianggil dengan gelaran

["i"" rt.t difanggit Undang' Ketua *g:t i-^- ,r-- nernhnhasian kuasa

Y#XW#ffirE';':;:"#:;;'i;;i;\:*11*lpembahagiankuasaIuttx ulyc' i berikut:,Jtlu"t o*yatakan dalam kata-kata sepertr

HukumAdatPerpatihdiNegeriS"I'bilT.-:1s-s::*:"'l:'"#.1ffi**"''i#il?::ffiff

''i'i.''iou'P"'p"tih::::::*":,ff ::Tl#

ffiS'tr#iJ;ff:il#"''ii*o'i"pi{TiT':f t33o3i:l5;ff:::;;:::ffi ff

'ff#J#ffi ;il;"";"''^*:1":*:j*;]*:T#'XXIA:ffiffiHilTfl#1ffi;ililft; beberapa perut vans masing-mastng

mengakui sama nenek moyangnya'

Perkahwinan dan Penceraian

Raia memerintah alam'

UnOang memerintah luak'

i"*uu!u memerintah suku dan

g"upd -"merintah anak buahnYa'

Selain daripada sistem nemeriny'h3' Adat Perpatih juga menyenr

aspekperkahwinan.i;+;:F:3lY:,:"1#i;iT:r::"T"T'i"Tl;aspeK Pcrôrwru*'! -*'- r- r, terdapat beberapa pel

Oii"t*"t"ttl Hukum Syarak' Namun begttu

teitentu di luar ""i"".r'

ivu*t' .tit:*,.iTtîiif:,,}t,"1?Jftffi#*;;;;;;" air*ung berkahwin dalam suku vang


Cincin sebentuk menanyakan ibu_bapanyaCincin dua bentuk oso sekataOso sekata, kata dibalikkanTa' oso sekata, cincin dibalikkanOso sekara janji diikatJanji dibuat, dimuliakanDalam janji digaduhkanSampai janji ditepariElah si lelaki luncur tandaElah si perempuan ganda tandaSawan gila luar janji.

183

Sistem perkahwinan adat ini disebut eksogami.Perkahwinan dalam Adat perpatih adalah kahwin Semenda, iaitu sisuami wajib tinggal di tempat isteri. si suami dipanggil o.ung-;"-"nou

dan hanya dianggap sebagai penumpang sedangkunyanliomaJa terhadapanak-anak ialah mamak, iairu adik-beradif irt".i. kedudukan orangsemenda diibaratkan seperti kata perumpamaan di bawah:

Orang semenda di tempat semenda,Jika cerdik teman berunding,Jika bodoh disuruh arah,Tingg banir tempat berlindung,Rimbun daun tempat bernaung,Disuruh pergi, dipanggil datang,yang patah disuruh menunggu jemuran,yang pekak disuruh mencucuh meriam,yang berani dibuat kepala lawan,Kalau kaya hendakkan emasnya,Kalau alim hendakkan ilmunya.

Dalam sistem perkahwinan mengikut Adat perpatih, terdapat beberapaproses yang perlu dijalankan sebelum berlangsungnya majlis perkahwinan.sesuatu perkahwinan didahului upacara yang disebut aoat pinang:meminang dan pertunangan. Menuruiaout p"rpurih, pihak y;;;minangialah pihak sebelah perempuan, tetapi adat iniiehh f"*uur' r"uiiu denganmengikut hukum Syarak.

Sebentuk cincin tanya akan dihantar oleh pihak lelaki dan sekiranyacincin tersebut tidak dikembalikan dalam masa tiga hari, ini bermaknapinangan itu diterima. Kemudian berlangsunglah majlis pefiunangan.upacara meminang dan pertunangan tersebut dinyatakan daram kata-kataadat seperti:

RANCANGAN FEARIAN"

- Dibuat berdosarkon kemohiron yang teloh dikesonrnelolui ujian Diognostik dan pengotnoton.

- Di nxmo kebolehan tnurid dolom penguasoan

kernohiion odoloh berbezd.

- Rancorgan Pergcjaron hanicn disediokan menglkut

_ kumpulon"

Contoh :

Kemahiran:F Kumpulan 1

ts Kumpulan 2- tulengenal huruf abjad- mengenal suku kata kv- membaca perkataan kvkv

Percediaan frfrenqaiar

5 minit - Set induksil5minit - A B C

P&P Pengukuhan Bertunis

l5minit - B€rtulis P&p nenngruruth

tF mfoi&t - Pengukuhan B€rhrilfts P t P

ilf, - Pennainan/Penufi.p

?-

IH

E

lIE

H

f,H

E

Effi

EEEIIF:

COHTOH RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN

Bahasa RfrelaYulsnin

2 Amar/3Aman(7.45 - 8.45)

(10.15 -11.15)

Set lnduksi: Menyanyilagu Muka SayaKumpulan IKemihiran: l.Mengenalabjad kecila,b, c, d-

Obfektn Murid dapat menyebut dan mengasingkanabjad a,b,c,d.

lsiKandung:Aktiviti : -

J. Menamakan dan menyebutbun$ a$ada,b,c,d.

2. Menyesuaikan abiad kecilyang samabentuk.

3. Menulis huruf kecil berulang.

Kumpulan 2Kemahiran: 4.Mengenalsuku kata kv( ba, ca, da)

Objektif: Murid dapat menyebut dan membunyikansuku kata kv.

lsiKandung:Aktiviti : 1. membina suku kata kv daripada cantuman

kad abiad.2. mengeja dan membunyikan suku kata.3. memadankan suku kata yang sama bentuk

(teknik mengunting dan menampal.)

Kumpulan 3Kemahiran: S.Membaca perkataan kv+kvObjektif: Murid dapat mengeja dan membaca

perkataan kvkv.lsiKandung:Aktiviti : 1. Murid membina ped<ataan kv+kv daripada

cantuman kad suku kata berpandukangambar.

2. Murid mengeja dan membaca perkataanyang dibina - naga, jari, mata, baju

3. Mutid melengkapkan Pekataan.

Penutup(Pengukuhan) : Permainan Roda lmplan

BBM: kad huruf, kad suku kata, kad gar$trlembaran kerja.

lmpak lref,eksi : Kumpulan 1 :2 MW 4 oniarq ildEfinrerguad kerftalmEm 1

Kurnpdet? 2 : 1 drPertr 3 rmrg E*ClnteftgJase lnerrrxa'nlr 2KrrrFJil 3 : 2 cmmrh 5 rarq FHInnrryluca hgrrnililrnfi 3

CONTOH RANCANGAN HARIAN

{SEMASA UJ|AN Dt DALAM KELASPEMULIHAN)

I felos: Tohun 2 don 3I MoSo: 8.45 pogi -. 9.45 pogi' Pelojoron: Bshoso MoloysioI

I Ujion PeTl Koh of 2I Kemohiron: HurufI Perkqtoon KV + KV

I objekrir: fjHffi::XJ"[X:"I perkotoon dengon betul

I aktiviti: l. Mengedorkon kertos

I soolon.2. Menerongkon coro menjowob.I S.Murid menlowqb dolom kertos

I Yong diberi

I i:TllX#?:,:?l'5: jowo'on

I --€

TAHUNMASAPELAJARAN

PERKARA IMPAK

CQNTOH RANCANGAN HARIAN

TAHUN 2TAHUN 3.

7.45 -8.45 PAGI

10.35 -I 1.35 PAGI

BAHASAMALAYSIA

Tojuk 5) Perkotoon KV + 6y8) Perkotoon KVK

I 1) Perkotoon KV + KVKObjektif:Kump A- Dopot mengejo donmenyebut perkotoon KV +KVdengon betulKump B- Dopqt mengejo donmenyebut perkotoon KVKdengon betul.Kump C- Dopot mengejo donmenyebut perkotoon KV + KVKdengon betul.

Aktiviti:I .Permoinon Rodo lmpion2.Menomokon bendo otougombor yqng ditunjuk.3.Kump A- Mengejo

perkotoon KV + 6y- Menulis perkotoon KV+KV

sffitercopoi- 2/4murid- Membino otoon KV+KV

4.Kump B- Membqcoperkotoon yong telohdipelojori.- Membino oyo* mudoh- Mengeio perkotqon KVKS.Kump C- Memboco .

petikonlsolin- Mengejo pekotoon KV+KVK- Menulis pekotoonberdosorkon gombor.6.Pengqyoon- Mewornogombor.

1W%tercopoi- 414murid

7s%tercopoi- 3/4murid

CONTOHLEMBARAN KERIA

KUI,IPUTAN I

BAHASA TELAYU

Tohun:

Arqhon: . Podonkon obiod yong sgmo benfuk.

KUMPULAN 2

Nomo:

Arohon:

BAHASA MELAYU

Podonkon suku kqto yong somo benluk.

Tohun:

do

co ba do

bo cq

ru

lra-mat

do

KUMPUTAN 3BAHASA MELAYU

Nomq:

Arohon:

Tohun:

Lengkopkon perkotoon

bo--

Ilc_ _j

L

pntg lrg

Documents