pn_hd_60364_6_2008_na polski

5/9/2018 pn_hd_60364_6_2008_na polski - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/pnhd6036462008na-polski 1/25

1

Edward Musiał Politechnika Gdańska

SPRAWDZANIE INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH NISKIEGO NAPIĘCIA.

PRZEGLĄD TREŚCI ORAZ BŁĘDÓW TŁUMACZENIANORMY PN-HD 60364-6:2008

AbstraktUstanowiona w grudniu 2008 roku norma PN-HD 60364-6:2008 [5] „Instalacje elektryczne niskiego

napięcia − Cz ęść 6: Sprawdzanie” jest t ł umaczeniem na ję zyk niby-polski wydanej rok wcze śniej angloję- zycznej wersji PN-HD 60364-6:2007 (U) [4]. Porównanie obydwu dokumentów pozwala ka ż demu zaintere- sowanemu odkryć niezliczone błędy merytoryczne t ł umaczenia i nieudolną polszczyznę. Pozwala te ż zrozu-mieć g łębię maksymy, i ż „przek ł ad to szukanie nie sł ów, lecz sensów”. Trzy wcze śniejsze wersje normy [1, 2,

3] dotyczył y tylko sprawdzania odbiorczego, nowa edycja za ś dotyczy równie ż sprawdzania okresowego iwprowadza wiele innych zmian. Rozszerzono zakres sprawdzania odbiorczego, uwydatniono znaczenie ogl ę-dzin, zaakceptowano pomiar impedancji pętli zwarciowej metod ą cę gową i zmodyfikowano niektóre wyma-

gania.

1. Sprawdzanie odbiorcze i sprawdzanie okresowe

Ustanawiają c w roku 1986 pierwszy arkusz 61 (IEC 364-6-61:1986) dotyczą cy sprawdzania

odbiorczego Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna IEC zamierzała wkrótce wydać arkusz

komplementarny 62 dotyczą cy sprawdzania okresowego i prace w tym kierunku trwały do roku

2001 włą cznie. Zrezygnowano z dwóch powodów. Jedno i drugie sprawdzanie ma podobny zakres itę samą metodyk ę, co podważa sens ustanawiania dwóch osobnych równorzędnych dokumentów

normalizacyjnych, a ponadto − i to zaważyło − nie udało się uzgodnić w skali międzynarodowej

częstości przeprowadzania sprawdzania okresowego, na co bardzo liczono. Wszczęto zatem prace

nad arkuszem 6 „Sprawdzanie”, obejmują cym zarówno sprawdzanie odbiorcze, jak i okresowe.

Sprawdzanie stanu technicznego instalacji elektrycznych jest wymagane po zakończeniu bu-

dowy, przebudowy (rozbudowy, modernizacji) bą dź remontu instalacji jako sprawdzanie odbiorcze

oraz w określonych odstę pach czasu w trakcie jej eksploatacji jako sprawdzanie okresowe. Meto-

dyka jednego i drugiego sprawdzania jest niemal jednakowa, ale zakres sprawdzania odbiorczego

jest nieporównanie szerszy, bo − w porównaniu z okresowym − obejmuje teraz dodatkowo:

sprawdzanie poprawności dokumentacji technicznej stanowią cej podstawę budowy, przebudo-

wy bą dź remontu, sprawdzanie protokołów odbiorów częściowych, tzn. oględzin i badań, które można przepro-

wadzić tylko podczas budowy obiektu bą dź instalowania urzą dzeń, np. przy odbiorach robót

zanikowych (trasy przewodowe i kablowe, ekranowanie w ścianach i stropach, uziomy funda-

mentowe i bezpośrednio w gruncie, ułożenie i łą czenie zwodów i przewodów odprowa-

dzają cych naturalnych).

Osobie dokonują cej sprawdzania odbiorczego należy udostę pnić informacje wymienione w

Rozdziale 514.5 Części 5-51 normy i inne informacje niezbędne do wykonania tego sprawdzania

(pkt 61.1.2 omawianej normy [5]). Chodzi o kompletne schematy i plany instalacji oraz zestawienia

przedstawiają ce pełny jej uk ład i nastę pują ce dane poszczególnych obwodów:

obciążenie szczytowe,

liczba i przekrój przewodów oraz sposób ich ułożenia,

długość obwodu,

umiejscowienie łą czników izolacyjnych i łą czników roboczych (obie funkcje może spełniać



2

jeden łą cznik: rozłą cznik izolacyjny lub wyłą cznik izolacyjny),

umiejscowienie, rodzaj, typ oraz nastawienie zabezpieczeń nadpr ą dowych i innych, jeśli wystę-

pują , pr ą d zwarciowy począ tkowy oraz pr ą d zwarciowy wyłą czalny zabezpieczeń nadpr ą dowych

(wyłą czników i bezpieczników).

Właściciel bą dź zarzą dca instalacji powinien aktualizować tę dokumentację, zwłaszcza po

każdej przebudowie i rozbudowie oraz każdej zmianie warunków zasilania.Protokół sprawdzania odbiorczego powinien zawierać (61.4):

- schematy i plany instalacji z opisem pozwalają cym zidentyfikować każdy obwód, jego wyposa-

żenie (zwłaszcza zabezpieczenia) i jego umiejscowienie w budynku lub w terenie,

- szczegółowy opis wyników oględzin, prób i pomiarów,

- usterki i braki wymagają ce usunięcia przed przekazaniem obiektu do użytkowania,

- zalecenia odnośnie do terminu pierwszego sprawdzania okresowego,

- podpisy osób uprawnionych do dokonywania sprawdzeń i oceny ich wyników.

Osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, budowę i sprawdzenie odbiorcze instalacji powin-

ny przedstawić inwestorowi − wraz z protokołami badań częściowych i badań odbiorczych − proto-

kół określają cy zakres odpowiedzialności każdej z nich (61.4.4).

Z kolei sprawdzanie okresowe należy rozpocząć od zapoznania się z protokołem poprzed-niego sprawdzania (odbiorczego bą dź okresowego). Jeżeli taki protokół nie jest dostę pny, to mogą

być konieczne dodatkowe badania (62.1.1 oraz 62.1.2), zwią zane z dodatkowymi kosztami. Spraw-

dzanie okresowe wykonuje się bez demontażu bą dź z częściowym demontażem urzą dzeń. Jeżeli

szczegółowe przepisy nie stanowią inaczej, to akceptuje się zasadę ochrony zastanej (62.1.2,

UWAGA 1), czyli wystarcza sprawdzenie zgodności z przepisami i normami z okresu projektowa-

nia i budowy obiektu.

Protokół sprawdzania okresowego powinien zawierać (62.1.4, 62.3): - schematy i plany instalacji z opisem pozwalają cym zidentyfikować każdy obwód, jego wyposa-

żenie (zwłaszcza zabezpieczenia) i jego umiejscowienie w budynku lub w terenie,

- szczegółowy opis wyników oględzin, prób i pomiarów oraz sposobu ich uzyskania (metoda i

warunki pomiaru oraz użyte mierniki),

- ewentualne ograniczenia zakresu sprawdzania w stosunku do wymagań normy i ich powody,

- usterki i braki wymagają ce usunięcia z podkreśleniem usterek wymagają cych usunięcia przed

najbliższym uruchomieniem określonych urzą dzeń,

- ewentualne zalecenia modernizacji instalacji w celu doprowadzenia do zgodności z aktualnymi

normami i przepisami, jeżeli przemawiają za tym ważne argumenty,

- zalecany termin kolejnego sprawdzania okresowego,

- podpisy osób uprawnionych do dokonywania sprawdzeń i oceny ich wyników.

Częstość sprawdzania okresowego powinna być ustalana (62.2) z uwzględnieniem rodzaju

instalacji, jej narażeń środowiskowych (w normie od lat nazywanych błędnie wpł ywami zewnętrz-

nymi) oraz trybu użytkowania, w tym częstości i jakości zabiegów konserwacyjnych; wymaganaczęstość jest zwykle określona w przepisach krajowych.

Dla budownictwa mieszkaniowego można dopuścić dość długi okres czasu między kolejnymi

sprawdzeniami okresowymi, np. 10 lat. Zaleca się jednak przeprowadzać sprawdzanie przy zmianie

użytkownika lokalu, aby kolejny lokator nie był narażony na skutki ewentualnych niefachowych

napraw i przeróbek dokonanych przez poprzednika.

Poza budownictwem mieszkaniowym okres czasu między kolejnymi sprawdzeniami okreso-

wymi może wynosić 4 lata, natomiast powinien być krótszy w nastę pują cych przypadkach:

a) obiekty o zwiększonym zagrożeniu porażeniem, pożarem lub wybuchem,

b) miejsca, w których wystę pują instalacje zarówno niskiego, jak i wysokiego napięcia,

c) tereny budowy,

d) instalacje bezpieczeństwa,e) obiekty gromadzą ce publiczność (widowiskowe, gastronomiczne, handlowe, usługowe, komuni-

kacyjne, edukacyjne, sportowe).



3

Ta ostatnia pozycja brzmi w tek ście angielskim communal facilities, co przetłumaczono jako

obiekty komunalne i będą się polscy elektrycy dziwić, dlaczego szczególnie często należy spraw-

dzać instalacje elektryczne wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i cmentarzy. Wą tpliwości inter-

pretacyjne wyjaśnia wersja francuska tekstu: établissements recevant du public. Chodzi o obiekty

gromadzą ce publiczność (niem. bauliche Anlagen für Menschenansammlungen), zaliczane

w polskich przepisach do wysokiej kategorii zagrożenia ludzi ZL.

Cytowane wyżej postanowienia tekstu oryginalnego normy odnośnie do zakresu i częstościsprawdzania stanu technicznego instalacji elektrycznych nie kolidują z przepisami art. 62.1 polskiej

ustawy Prawo budowlane.

Norma wyjaśnia ponadto, że sprawdzenia okresowe mogą być zastą pione nadzorem cią głym

przez stały wykwalifikowany personel albo monitoringiem cią głym dokonywanym przez aparatu-

r ę. To nowe strategie prowadzenia eksploatacji urzą dzeń elektrycznych wdrażane i rozwinięte

w Niemczech, a nastę pnie w USA, począ tkowo − w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Mają na celu zmniejszenie kosztów i zwiększenie bezpieczeństwa, czyli dwa cele tylko pozornie sprzecz-

ne. Nadzór cią gły pozwala wyeliminować kontrole okresowe oraz sprawozdawczość z nimi zwią -zaną . Powinien odbywać się według zasad sformułowanych w ustę pie 4.5 normy [8].

2. Oględziny, próby i pomiary

W obecnym ujęciu normy oględziny są kontrolą instalacji elektrycznej dokonywaną za pomo-

cą wszelkich zmysłów (6.3.2), bez użycia aparatury, w szczególności bez próbników i mierników.

Określenie za pomocą wszelkich zmysł ów oznacza, że kontrolują cy powinien wykorzystywać nie

tylko wzrok, ale również słuch (pozwalają cy wykryć anormalny przydźwięk, szum, hałas), powo-

nienie (swą d spalonej izolacji, nieszczelność instalacji), dotyk (anormalna temperatura). Właściwą polsk ą nazwą takiego badania jest ocena organoleptyczna, termin powszechnie używany przy kon-

troli jakości produktów spożywczych, który być może brzmiał by zabawnie w odniesieniu do urzą -dzeń elektrycznych. Tym niemniej, korzystają c z norm, trzeba sobie zdawać sprawę, że:

pojęcie ogl ędziny (w oryginale angielskim inspection) w dwóch pierwszych edycjach normy [1,

2] oznaczało dok ładnie ogl ędziny w rozumieniu słowników języka polskiego (Obejrzenie cze-

goś przez kogoś upoważnionego. Oględziny lekarskie. Oględziny miejsca zbrodni. Dokonać

oględzin zwłok),

pojęcie ogl ędziny (w oryginale angielskim nadal inspection) w kolejnych edycjach normy, po-

czynają c od roku 2006 [3, 4, 5], oznacza badanie organoleptyczne, podczas gdy oględziny sen-

su stricto w oryginale angielskim nazywają się teraz visual inspection.

Oględziny wykonuje się przed próbami (za pomocą próbników, żargonowo nazywanymi te-

sterami) i pomiarami (za pomocą mierników).

Oględziny przy sprawdzaniu odbiorczym powinny odpowiedzieć na pytanie, czy poszcze-

gólne sk ładniki instalacji zostały poprawnie dobrane w projekcie, a nastę pnie − prawidłowo zainsta-

lowane w czasie budowy instalacji, zgodnie z wymaganiami właściwych przepisów, norm oraz wy-tycznych producenta (C.61.2.2). Norma wylicza w 61.2.3 i w C.61.2.3 liczne szczegółowe aspekty

wymagają ce sprawdzenia w ramach oględzin, w tym sprawdzenie doboru przekroju przewodów i

ich zabezpieczeń nadpr ą dowych, a więc szczegółów zwią zanych z ogólnymi zasadami bezpieczeń-

stwa i niezawodności. Oględziny obejmują również ocenę prawidłowości zastosowanych środków

ochrony przeciwporażeniowej, poprawności oznaczeń przewodów i ich połą czeń, obecności połą -czeń ochronnych i wyrównawczych oraz doboru przekroju ich przewodów, dostę pności i popraw-

ności rozmieszczenia elementów napędowych i sterowniczych, obecności napisów bą dź kodowa-

nych symboli i barw informacyjnych oraz ostrzegawczych. Obejmują również sprawdzenie po-

prawności zastosowanych w instalacji środków ochrony przeciwpożarowej, w tym budowlanych

środków ochrony przeciwpożarowej, mają cych na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się płomie-

nia (C.61.2.3 b). Nowa norma przyk łada ogromną wagę do rzetelnego przeprowadzania oględzin, czynności

dotychczas w Polsce lekceważonych. Niestety, Załą cznik G, zawierają cy długą listę szczegółowych



4

czynności (strony 29÷34 normy) jakie należy przeprowadzać w ramach oględzin, jest najsłabszą częścią normy, również jej wersji oryginalnej. „Oględziny” tego formularza mogą zdenerwować

najbardziej wyrozumiałych elektryków: błędy tłumaczenia zmieniają ce sens oryginału, zdeformo-

wana polska terminologia techniczna, pokraczna polszczyzna (patrz − załą czona Errata). W orygi-

nale powtarzają się w różnych miejscach te same zwroty i uwagi, ale po polsku brzmią one różnie

w różnych miejscach; widać tłumacze mieli za krótk ą pamięć, nawet krótszą niż jedna stronica. Już

w oryginale są niejasności, spotyka się terminy spoza słownika IEV, czasem określenia żargonowe;niekiedy wymienia się, jaki element instalacji należy sprawdzić nie precyzują c, na jaki aspekt dobo-

ru bą dź montażu albo jego stanu należy zwrócić uwagę.

W 61.3.1 norma wymienia dziesięć prób oraz pomiarów, które należy przeprowadzić i zaleca

je wykonać w podanej kolejności, chyba że któraś z pozycji nie dotyczy instalacji poddawanej

sprawdzaniu. Jeżeli wynik którejkolwiek próby (pomiaru) jest negatywny, to tę próbę i każdą próbę

poprzedzają cą , na wynik której wykryte uszkodzenie mogło wpłynąć, należy powtórzyć po usunię-

ciu przyczyny uszkodzenia.

W dalszej części artykułu zostaną pominięte te sprawdzenia, których sposób wykonywania al-

bo kryteria oceny wyników nie zostały w normie zmienione i w dotychczasowej praktyce jej stoso-

wania nie budzą wą tpliwości.

3. Pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej

Najnowsza edycja normy [4, 5] podwoiła najmniejszą dopuszczalną wartość rezystancji izola-

cji w instalacjach o napięciu znamionowym nieprzekraczają cym 500 V, w tym w obwodach o na-

pięciu znamionowym bardzo niskim (ELV). Aktualne wymagania przedstawiono w tabl. 1.

Norma [4, 5] już na począ tku rozdziału 61.3.3 określa, że „Rezystancję izolacji należy zmie-

rzyć między przewodami czynnymi a przewodem ochronnym, przyłą czonym do uk ładu uziemiają -cego. Do tego pomiaru przewody czynne można połą czyć razem.” (61.3.3, 1. akapit). To poważna

zmiana w porównaniu ze wszystkimi poprzednimi wydaniami normy. Pierwsze wydania normy [1,

2] wymagały pomiaru rezystancji izolacji między każdą par ą przewodów czynnych oraz międzykażdym przewodem czynnym a ziemią . Norma z roku 2000 [2] dodawała wyjaśnienie, iż

„W praktyce pomiar ten można wykonać tylko w czasie montażu instalacji przed przyłą czeniem

odbiorników”. Obecną procedur ę „zwarte przewody czynne − ziemia” nakazywała jedynie w ob-

wodach z urzą dzeniami elektronicznymi. Dokument HD z roku 2003, przyjęty w Polsce w roku

2006 [3], wymagał pomiaru rezystancji izolacji między każdym przewodem czynnym z osobna a

przewodem ochronnym lub ziemią .

Tablica 1. Najmniejsza dopuszczalna wartość rezystancji izolacji instalacji (Tablica 6.A w normach [4, 5])

Napięcie znamionowe obwodu

V

Wymagane napięcie pomiarowe DC

V

Wymagana rezystancja izolacji

MΩ

SELV, PELV 250 0,5

Nie większe niż 500 V, w tym FELV 500 1,0

Większe niż 500 V 1000 1,0

Dotychczasowe wymaganie pomiaru rezystancji izolacji między każdą par ą przewodów czyn-

nych oraz między każdym przewodem czynnym a ziemią na ogół nie było respektowane, bo wyma-

gało przesadnego nak ładu pracy w porównaniu z oczekiwanymi efektami. Uciążliwe było odłą cza-

nie odbiorników oraz odłą czanie przewodu neutralnego pozbawionego łą czników i zabezpieczeń.

Powszechna była praktyka sporzą dzania fikcyjnych protokołów w celu pozorowania zgodności

z normą i/lub w celu podwyższenia rachunku za pomiary. Liczba koniecznych pomiarów N w ob-

wodzie o liczbie nieuziemionych przewodów n wynosiła [16] przy procedurze wymaganej w po-

przednich edycjach normy:



5

( )( )!12

!1

−

+=

n

n N (1)

Wynik tego obliczenia wskazuje na konieczność wykonywania na ogół sześciu lub dziesięciu

pomiarów (tabl. 2) zamiast jednego.

Tablica 2. Liczba pomiarów rezystancji izolacji w zależności od liczby przewodów obwodu elektrycznego

Liczba nieuziemionych przewodów obwodu n 2 3 4 5

1993/2000 3 6 10 15Wymagana liczba pomiarówwedług norm z lat 2007/2008 1 1 1 1

W dodatku wynikiem pomiaru wcale nie jest wartość rezystancji izolacji oczekiwana przez

niedoświadczonego elektryka. Na przyk ład w przewodzie o trzech żyłach nieuziemionych można

się dopatrzyć 6 czą stkowych rezystancji izolacji (rys. 1a). Kto przyłą cza megaomomierz do żyły 1

i uziemionego przewodu ochronnego bą dź innej części o potencjale ziemi, może naiwnie są dzić, że

mierzy czą stkową rezystancję izolacji R1E. Nic bardziej błędnego! Mierzy on wypadkową rezystan-

cję uk ładu wszystkich sześciu czą stkowych rezystancji izolacji (rys. 1b). I czyni to każdorazowowykonują c sześć pomiarów wymaganych przez poprzednie normy, tyle że sposób powią zania tych

sześciu rezystancji czą stkowych za każdym razem jest inny i dlatego wynik pomiaru jest inny.

MΩ

L1

PE

R1E

R12

R2E

R23

R13

R3E

1

2 3

R1E

R2E

R3E

R13R

12

R23

a) b)

Rys. 1. Cz ą stkowe rezystancje izolacji przewodu o trzech ż ył ach nieuziemionych (n = 3): a) rzeczywisty uk ł ad rezystancji cz ą stkowych; b) uk ł ad połą czeń rezystancji cz ą stkowych przy pomiarze rezystancji izolacji doziem-

nej R1E ż ył y 1

Nowa norma [4, 5] rezygnuje z ogólnego nakazu mierzenia rezystancji izolacji między prze-

wodami czynnymi, czyli izolacji, która nie stanowi izolacji podstawowej w ochronie przeciwpora-żeniowej. Rozważają c konsekwencje tej zmiany wymagań trzeba pamiętać, że:

wprawdzie zwarcia między przewodami czynnymi częściej niż zwarcia doziemne są zwarciami

wielkopr ą dowymi bą dź przeradzają się w zwarcia wielkopr ą dowe i są wyłą czane przez zabezpie-

czenia zwarciowe, obecne w każdym obwodzie,

ale małooporowe zwarcia między przewodami czynnymi nie są wyłą czane przez zabezpieczenia

zwarciowe ani przez zabezpieczenia różnicowopr ą dowe; mogą być wyłą czane co najwyżej przez

zabezpieczenia przeciążeniowe, jeśli one są , i to na począ tku obwodu, i jeśli pr ą d jest dostatecznie

duży.

Z tych powodów w miejscach niebezpiecznych pod względem pożarowym norma [4, 5] naka-

zuje jednak mierzyć rezystancję izolacji również między przewodami czynnymi (61.3.3 Uwaga 3).

W wielu krajach tak ą zasadę od dawna wprowadzają przepisy prawa powszechnego. Najmniejsze dopuszczalne wartości rezystancji izolacji (tabl. 1) dotyczą pojedynczego obwodu

instalacji elektrycznej: odbiorczego albo rozdzielczego. W obwodzie odbiorczym wymagania doty-



6

czą obwodu z odłą czonymi odbiornikami, a nie z odłą czonym osprzętem, jak błędnie sugeruje

polska wersja normy [5] w punkcie 61.3.3.

Norma objaśnia (C.61.3.3) najprostszy sposób postę powania, a mianowicie wykonanie przy

złą czu pomiaru rezystancji izolacji całej instalacji (wszystkich zwartych ze sobą przewodów czyn-

nych względem ziemi). Gdyby wynik takiego pomiaru był mniejszy od wymaganego w tabl. 1,

wtedy należałoby instalację dzielić na grupy obwodów, a gdyby i to nie pomogło − na pojedyncze

obwody. W nastę pstwie kolejnych pomiarów akceptuje się całe grupy obwodów, dają ce korzystnywynik, i poszukuje obwodu lub obwodów o niezadowalają cym stanie izolacji. Procedur ę podaną wnormie opisywał ktoś mają cy przed oczyma niezbyt rozległe instalacje, np. w budynkach mieszkal-

nych. Nie sposób ją wdrożyć w hali przemysłowej bą dź w szpitalu.

Pomiar rezystancji izolacji odbywa się po zamknięciu wszelkich łą czników w badanych ob-

wodach i po wyłą czeniu instalacji spod napięcia. Jeżeli wtedy styczniki bą dź inne zabezpieczenia

podnapięciowe odłą czają całe obwody bą dź ich części, to stan izolacji odłą czonych części należy

sprawdzić osobno.

Jeżeli badane obwody zawierają urzą dzenia, które mogą zniekształcać wynik pomiaru bą dź

ulec uszkodzeniu w zwyk łych warunkach pomiaru, np. ograniczniki przepięć (61.3.3), to należy je

odłą czyć na czas pomiaru. Gdyby to było praktycznie niewykonalne, to napięcie pomiarowe wolno

obniżyć do 250 V napięcia stałego o pomijalnym tętnieniu, nie obniżają c wszak że wymaganej war-tości rezystancji izolacji 1 MΩ.

Do odbiorczych i okresowych pomiarów rezystancji izolacji instalację elektryczną można

przystosować już w trakcie jej projektowania. Jest to szczególnie ważne w obiektach, w których

częstość okresowej kontroli stanu technicznego powinna być zwiększona i w których powinna być

sprawdzana również izolacja międzybiegunowa, np. w miejscach niebezpiecznych pod względem

pożarowym. Należy wtedy preferować ograniczniki przepięć w wykonaniu wtykowym i zapewnić

łatwe rozłą czanie przewodów neutralnych, na przyk ład za pomocą odcinaczy, czyli łą czników me-

chanizmowych przestawianych prostym narzędziem, np. wkr ętakiem.

750

250

500

0

V UM

IM

0 1 2 3 mA

Rys. 2. Przyk ł adowa charakterystyka ze-wnętrzna miernika rezystancji izolacji o nomi-

nalnym napięciu wyj ściowym U N = 500 V

(miernik o sile elektromotorycznej U o = 750 V

i rezystancji wewnętrznej Rw = 250 k Ω)

Nie zmieniły się wymagania odnośnie do mierników rezystancji izolacji [9]. Miernik powi-

nien mieć napięcie pomiarowe stałe o pomijalnym tętnieniu; w stanie jałowym nie powinno ono

przekraczać 1,5U N, przy czym U N jest nominalnym napięciem wyjściowym odpowiadają cym wy-

maganemu napięciu pomiarowemu w tabl. 1. Zależność rzeczywistego napięcia pomiarowego U M

w funkcji pr ą du pomiarowego I M obrazuje charakterystyka zewnętrzna miernika, która w najprost-

szym przypadku ma postać jak na rys. 2. Pr ą d nominalny I N powinien być równy co najmniej 1 mA,

a wartość szczytowa pr ą du pomiarowego nie powinna przekraczać 15 mA. Największy dopuszczal-

ny błą d roboczy w oznaczonym zakresie pomiarowym wynosi ± 30%. Miernik nie powinien ulec

uszkodzeniu, jeżeli na zaciskach pomiarowych pojawi się przypadkowo, wskutek błędnych manipu-

lacji, napięcie zewnętrzne stałe lub przemienne o wartości skutecznej dochodzą cej do 120% naj-

wyższego nominalnego napięcia wyjściowego.



7

4. Sprawdzanie warunku samoczynnego wyłą czenia zasilania

4.1. Największy dopuszczalny czas samoczynnego wyłą czenia zasilaniaOchrona przeciwporażeniowa dodatkowa (ochrona przy uszkodzeniu) przez samoczynne wy-

łą czenie zasilania jest skuteczna, jeżeli w razie uszkodzenia izolacji podstawowej (zwarcia L-PE)

nastę puje samoczynne wyłą czenie zasilania w wymaganym czasie. Tablica 3 podaje największy

dopuszczalny czas samoczynnego wyłą czenia zasilania w sekundach w obwodach odbiorczycho pr ą dzie obciążenia nieprzekraczają cym 32 A w zależności od napięcia względem ziemi U o.

W innych obwodach odbiorczych oraz w obwodach rozdzielczych instalacji największy dopusz-

czalny czas samoczynnego wyłą czenia zasilania wynosi 5 s w uk ładach TN oraz 1 s w uk ładach TT.

Większy czas samoczynnego wyłą czenia zasilania można dopuścić w publicznych sieciach roz-

dzielczych i ich stacjach zasilają cych; w Polsce odpowiednie wymagania podaje norma N SEP-E-

001:2003 [10].

Tablica 3. Największy dopuszczalny czas samoczynnego wyłą czenia zasilania w sekundach w obwodach odbiorczycho pr ą dzie obciążenia nieprzekraczają cym 32 A [6]

50 V < U o ≤ 120 V 120 V < U o ≤ 230 V 230 V < U o ≤ 400 V U o > 400 VUk ład

AC DC AC DC AC DC AC DC

TN 0,8 1) 0,4 5 0,2 0,4 0,1 0,1

TT 0,3 1) 0,2 0,4 0,07 0,2 0,04 0,1

1) Wyłą czenie może być wymagane z innych powodów niż zagrożenie porażeniem.

Wymagane w nowej normie [6] czasy samoczynnego wyłą czenia zasilania w uk ładzie TN nie

odbiegają od dotychczas przyjmowanych. Nowością jest, że wreszcie określono te czasy dla uk ładu

TT i że są one mniejsze niż w uk ładzie TN, a przecież w uk ładzie TT trudniej je dotrzymać. Do- puszczono zatem odstę pstwo: wolno dla uk ładu TT przyjąć wartości czasu określone dla uk ładu

TN, jeżeli samoczynnego wyłą czenia zasilania dokonują zabezpieczenia nadpr ą dowe, a w instalacji

są wykonane połą czenia wyrównawcze główne.

W najbardziej rozpowszechnionym uk ładzie TN do samoczynnego wyłą czenia zasilania

można użyć zabezpieczenia nadpr ą dowego (bezpiecznika lub wyłą cznika nadpr ą dowego) albo wy-

łą cznika różnicowopr ą dowego. Podobnie w uk ładzie TT, przy czym rzadkie są sytuacje, kiedy

zabezpieczenie nadpr ą dowe jest w stanie spełnić wymagania stawiane skuteczności ochrony i zwy-

k łym urzą dzeniem wyłą czają cym w uk ładzie TT jest wyłą cznik różnicowopr ą dowy. W uk ładzie IT

na ogół jest niepożą dane samoczynne wyłą czenie zasilania po jednomiejscowym uszkodzeniu izo-

lacji doziemnej; poza wcześniej wymienionymi urzą dzeniami zabezpieczają cymi mogą być przy-

datne urzą dzenia monitorują ce stan izolacji doziemnej bą dź pr ą d różnicowy oraz lokalizatory zwar ć

doziemnych.

Jeżeli warunku samoczynnego wyłą czenia zasilania w wymaganym czasie nie da się spełnić,

to − zgodnie z 411.3.2.6 normy [6] − należy wykonać połą czenia wyrównawcze miejscowe ograni-

czają ce długotrwale wystę pują ce napięcie dotykowe do wartości dopuszczalnej, np. U L ≤ 50 V na-

pięcia przemiennego. To odstę pstwo dotyczy zarówno uk ładu TN, jak i uk ładu TT, a tak że uk ładu

IT. W niektórych komentarzach [13] do nowej normy podkreśla się, że dok ładne określanie warto-

ści czasu wyłą czenia i wartości napięcia dotykowego w uk ładzie TN nie jest konieczne, bo to na-

pięcie dotykowe z natury rzeczy jest na ogół znacznie mniejsze niż połowa napięcia fazowego in-

stalacji (0,5U o).



8

4.2. Prą d wyłą czają cyPr ą d wyłą czają cy I a jest to najmniejszy pr ą d wywołują cy zadziałanie, w wymaganym czasie

(tabl. 3), urzą dzenia zabezpieczają cego powodują cego samoczynne wyłą czenie zasilania. We

wszelkich przypadkach wą tpliwych można posłużyć się charakterystyk ą czasowo-pr ą dową urzą -dzenia zabezpieczają cego i dla wymaganego czasu wyłą czenia zasilania odczytać z niej (z linii

największych czasów wyłą czania) najmniejszy pr ą d, który to wyłą czenie gwarantuje. Na co dzień nie jest to konieczne.

Dla popularnych odmian bezpieczników normy przedmiotowe podają pasma czasowo-prą dowe, w których powinny się zmieścić pasmowe charakterystyki czasowo-pr ą dowe produko-

wanych wk ładek. Dla potrzebnych czasów samoczynnego wyłą czenia zasilania (0,2 s, 0,4 s, 5 s)

można z nich wynotować pr ą d wyłą czają cy I a (rys. 3) wk ładek określonej klasy i pr ą du znamiono-

wego, np. gG 50A, i będzie on miarodajny dla tych wk ładek niezależnie od producenta. Podczas

sprawdzania odbiorczego bą dź okresowego instalacji kontroluje się, czy wk ładki są nienaruszone i

poprawnie zainstalowane, sprawdza ich klasę oraz pr ą d znamionowy i na tej podstawie wnioskuje

się o wartości pr ą du wyłą czają cego I a.W sieciach rozdzielczych niskiego napięcia norma N SEP-001:2003 [10] pozwala przyjmo-

wać pr ą d wyłą czają cy bezpieczników na poziomie zaledwie dwukrotnej wartości pr ą du znamiono-wego ( I a = 2 I nb), co oznacza czas samoczynnego wyłą czenia zasilania na poziomie nawet przekra-

czają cym 1 godzinę. Nie jest to groźne z punktu widzenia zagrożenia porażeniem, bo warunkiem są połą czenia wyrównawcze główne w zasilanych obiektach, ale jest ryzykowne z punktu widzenia

zagrożenia pożarem, tym bardziej że w sieciach rozdzielczych (poza budynkami) nie są wymagane

zabezpieczenia przeciążeniowe.

I I nb

t

t p

t w

I a

0,4 s

Rys. 3. Wyznaczanie pr ą du wyłą czają cego I a wk ł adki

topikowej dla wymaganego czasu wyłą czania 0,4 s z podanego w normie pasma czasowo-pr ą dowego

t p – czas przedłukowy, t w – czas wyłą czania

Pr ą d wyłą czają cy wyłą czników nadprą dowych jest równy pr ą dowi zadziałania wyzwalacza

zwarciowego bezzwłocznego. Tylko dla wyłą czników nadpr ą dowych instalacyjnych jest on okre-

ślony wprost − wynosi 5 I n, 10 I n i 20 I n odpowiednio dla wyłą czników o charakterystyce typu B, C i

D, przy czym I n jest pr ą dem znamionowym cią głym wyłą cznika. W przypadku większych wyłą cz-

ników, sieciowych i stacyjnych, operuje się pr ą dem nastawczym wyzwalacza lub przekaźnika

zwarciowego bezzwłocznego I i (rys. 4), który jest wartością średnią rzeczywistego pr ą du zadziała-

nia o paśmie rozrzutu ± 20% wokół pr ą du nastawczego I i. Zatem pr ą dem wyłą czają cym jest pr ą d I a

= 1,2 I i. W przypadku wyłą czników stacyjnych kategorii użytkowania B (zwłocznych, wybiorczych)

wolno przyjąć mniejszy pr ą d zadziałania wyzwalacza zwarciowego zwłocznego, jeżeli czas wyłą -czania wyłą cznika uwzględniają cy zwłok ę wyzwalacza spełnia podane w tabl. 3 wymagania odno-

śnie do największego dopuszczalnego czasu wyłą czania. Podobnie, jak w przypadku bezpieczni-ków, pr ą d wyłą czają cy I a określa się na podstawie samych oględzin wyłą cznika.



9

t

I I

r I i

I a

= 1,2 I i

ε

Rys. 4. Charakterystyka czasowo-pr ą dowa wyłą czni-ka nadpr ą dowego bezzwł ocznego

I r – pr ą d nastawczy wyzwalacza przeciążeniowego, I i – pr ą d nastawczy wyzwalacza zwarciowego,

ε − pasmo rozrzutu ± 20%, I a – pr ą d wyłą czają cy wyłą cznika nadpr ą dowego

Pr ą d wyłą czają cy wyłą czników różnicowoprą dowych bezzwłocznych i krótkozwłocznych

(o wyzwalaniu typu AC) przez wiele ostatnich lat przyjmowano jako równy znamionowemu pr ą -dowi różnicowemu zadziałania I a = I Δn (tabl. 4), nie zwracają c uwagi na największy dopuszczalny

czas wyłą czania przy tym pr ą dzie (rys. 5), gwarantowany przez producenta zgodnie z normą : 0,3 s

dla wyłą cznika bezzwłocznego i krótkozwłocznego, 0,5 s przy I Δn i 0,2 s przy 2 I

Δn dla wyłą cznika

selektywnego (zwłocznego). Jak widać, te wartości mogą w pewnych warunkach przekraczać naj-

większy dopuszczalny czas wyłą czenia zasilania określony przez normę (tabl. 3). W dodatku wy-

łą czniki o wyzwalaniu typu A oraz B mogą mieć − zależnie od przebiegu pr ą du różnicowego − pr ą dwyłą czają cy znacznie większy niż znamionowy pr ą d różnicowy zadziałania (tabl. 4).

Tablica 4. Pr ą d wyłą czają cy I a wyłą czników różnicowopr ą dowych według dotychczasowych zasad

Rodzaj wyłą cznika Pr ą d wyłą czają cy I a Wyłą czniki bezzwłoczne i krótkozwłoczne o wyzwalaniu AC I Δn

Wyłą czniki bezzwłoczne i krótkozwłoczne mrozoodporne 1,25 I Δn

Wyłą czniki wybiorcze (selektywne) o wyzwalaniu AC 2 I Δn

Wyłą czniki o wyzwalaniu A 1,4 I Δn

Wyłą czniki o wyzwalaniu B 2 I Δn

Nowa norma [6] stawia sprawę jasno, nie czyni wyją tków. Również w przypadku wyłą czni-

ków różnicowopr ą dowych należy sprawdzać dopełnienie warunku największego dopuszczalnego

czasu wyłą czenia zasilania. Kto ma z tym k łopot, choć by z braku charakterystyk, powinien szacun-

kowo przyjmować pr ą d wyłą czają cy z nadmiarem: I a = 5 I Δn (411.4.4. Uwaga, 411.5.3 Uwaga 4,411.6.4 Uwaga 4).

Ta zmiana podejścia nie ma żadnego praktycznego znaczenia w najbardziej rozpowszech-

nionym uk ładzie TN, w którym pr ą dy zwar ć L-PE są setki i tysią ce razy większe niż jakkolwiek

określone pr ą dy wyłą czają ce wyłą czników różnicowopr ą dowych.

Warto przypomnieć, że przed pojawieniem się w roku 1982 pierwszego dokumentu między-

narodowego IEC 364-4-41:1982 w normach i przepisach wielu krajów (m.in. w Niemczech i w

Polsce) jako pr ą d wyłą czają cy wyłą czników różnicowopr ą dowych przyjmowano I a = 1,2 I Δn. Zatem

w roku 2005 Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna z rozmachem naprawiała (IEC 60364-

41:2005) to, co wcześniej zepsuła.



10

15 150 150030 60 300 600 mA

I Δ

10

40

50

60

130150

200

300

500

ms t

I Δn

= 30 mA I Δn

= 300 mA

S

Rys. 5. Zestawienie pasmowych charakterystyk czasowo-pr ą dowych dwóch wyłą czników ró ż nicowopr ą dowych: bez-

zwł ocznego I Δn = 30 mA i selektywnego I Δn = 300 mA

Z podanej na wstę pie definicji pr ą du wyłą czają cego I a wynika, że jest on ściśle zwią zany z

gwarantowanym czasem samoczynnego wyłą czenia zasilania, który powinien spełniać wymagania

stawiane przez normę (tabl. 3). Stą d pytania, czy należy, czy warto, czy jest sens pomiarowo

sprawdzać czas wyłą czania urzą dzenia dokonują cego samoczynnego wyłą czenia zasilania.

Postulat sprawdzania czasu wyłą czania wk ładek topikowych był by pomysłem absurdalnym,

bo jest to badanie niszczą ce. Nigdzie na świecie przy sprawdzaniu stanu instalacji nie weryfikuje

się drogą pomiaru ani pr ą du wyłą czają cego, ani czasu wyłą czania wyłą czników nadprą dowych

niskiego napięcia. Wprawdzie takie pomiary sprawdzają ce wykonuje się w przypadku zabezpieczeń

współ pracują cych z wyłą cznikami wysokiego napięcia, ale trzeba widzieć różnicę w stopniu złożo-

ności budowy wyłą czników nisko- i wysokonapięciowych oraz współdziałają cych z nimi zabezpie-

czeń.

Wśród wymienionych urzą dzeń wyłą czają cych urzą dzenia różnicowoprą dowe wyróżniają się szczególnie dużą zawodnością [15]. Z tego powodu w ich przypadku i tylko w ich przypadku

wymaga się sprawdzenia działania, czyli próby funkcjonalności. Na użytkownikach spoczywa po-

winność sprawdzania zdatności zabezpieczeniowej wyłą cznika różnicowopr ą dowego przez okre-

sowe naciśnięcie przycisku kontrolnego T, co jednak nie jest równoznaczne z potwierdzeniem pra-

widłowej wartości pr ą du wyłą czają cego. Takie potwierdzenie powinno nastę pować przy każdymsprawdzaniu odbiorczym i okresowym instalacji przez osobę wykwalifikowaną . Odbywa się to

przez pomiar miernikiem rzeczywistego pr ą du różnicowego zadziałania albo przez sprawdzenie

próbnikiem, że nie przekracza on przepisanej wartości.

Jest silna pokusa, przede wszystkim finansowa, aby wykonywać również pomiar czasu wyłą -czania wyłą czników różnicowopr ą dowych. Tak ą zasadę zapisano w części ogólnej normy [4, 5] w

dwóch zbliżonych sytuacjach: w przypadku stosowania w nowej instalacji wyłą czników z odzysku

oraz w przypadku rozbudowy lub przebudowy instalacji, jeżeli wcześniej zainstalowane wyłą czniki

różnicowopr ą dowe mają służyć również do wyłą czania obwodów, których dotyczy rozbudowa lub

przebudowa. Zasadę pomiaru czasu wyłą czania odrzuciły (Załą cznik ZA normatywny normy) w

całości bą dź w części liczne kraje: Francja, Niemcy, Włochy, Polska (przy sprawdzaniu okreso-

wym), Hiszpania.Zawsze prezentowałem stanowisko (http://www.edwardmusial.info/pliki/bad_rcd.pdf), że taki

pomiar jest zbędny z nastę pują cych powodów:



11

a) Czas wyłą czania jest to czas od chwili pobudzenia uk ładu wyzwalają cego różnicowopr ą -dowego do chwili przerwania łuku we wszystkich biegunach wyłą cznika. Żaden ze znanych mier-

ników nie mierzy czasu wyłą czania, bo pomiaru dokonuje w stanie bezpr ą dowym torów głównych.

Zdaniem wytwórcy miernik mierzy jakiś czas wyzwalania albo czas zadział ania, ale te pojęcia nie

są zdefiniowane i nie wiadomo, co znaczą . b) Czas wyłą czania zależy od wartości pr ą du różnicowego zadziałania wyłą cznika (rys. 5).

Zwyk ły miernik dokonuje pomiaru przy rzeczywistym pr ą dzie różnicowym zadziałania wyłą cznika(około 0,7 I Δn dla wyłą cznika AC), kiedy czas wyłą czania jest duży i wykazuje szczególnie duży

rozrzut. Przy nowym podejściu normy [6] odnośnie do czasu wyłą czenia zasilania również przez

wyłą czniki różnicowopr ą dowe taki pomiar nie jest miarodajny. W rezultacie obecny arkusz 6 nor-

my [4, 5] zaleca pomiar czasu wyłą czania przy pr ą dzie różnicowym 5 I Δn (C.61.3.6.1), jeśli brak

przesłanek, by postą pić inaczej i tę wartość pr ą du traktuje się jako pr ą d wyłą czają cy I a.

c) Podstawą wymiarowania ochrony ma być pr ą d wyłą czają cy I a wyłą cznika różnicowopr ą -dowego zapewniają cy dotrzymanie wymaganego czasu wyłą czania (tabl. 3), zgodnie z charaktery-

styk ą t - I Δ gwarantowaną przez producenta zgodnie z normą (rys. 5). Z zasady działania wyłą cznika

wynika, że − zwłaszcza przy pr ą dzie różnicowym znacznie większym niż znamionowy pr ą d różni-

cowy zadziałania I Δn − wyłą cznik albo otworzy się w czasie wyraźnie krótszym niż największy do-

puszczalny, albo nie otworzy się w ogóle. Inaczej mówią c, sprawdzenie rzeczywistego różnicowe-

go pr ą du zadziałania sprawę załatwia.

4.3. Wymagania i zalecenia odnośnie do pomiaru impedancji pętli zwarciowej w uk ładzie TN

Warunek samoczynnego wyłą czenia zasilania w uk ładzie TN jest spełniony, jeżeli zwarcie

bezoporowe dowolnego przewodu fazowego z przewodem ochronnym PE (PEN) wywołuje prze-

pływ pr ą du co najmniej równego pr ą dowi wyłą czają cemu I a poprzedzają cego urzą dzenia wyłą cza-

ją cego, najbliższego w kierunku źródła. Powinien być spełniony nastę pują cy warunek wiążą cy pr ą dwyłą czają cy I a z napięciem fazowym instalacji U o oraz impedancją pętli zwarciowej Z s:

a

s

o

I Z

U ≥ (2)

Wymaganie to w zasadzie powinno być spełnione przy zwarciach u końca obwodu,

w punktach najbardziej odległych od poprzedzają cego urzą dzenia wyłą czają cego, np. w obwodach

gniazd wtyczkowych − na końcu przyłą czonego przewodu ruchomego. Nie wymaga się, aby byłospełnione również w razie zwarcia we wnętrzu odbiornika, kiedy impedancję pętli zwarciowej

zwiększa część uzwojenia silnika albo rezystora sprzętu grzejnego.

Zatem zgodność z postanowieniami normy w zasadzie należy sprawdzić (61.3.6.1 a) wykonu-

ją c pomiar impedancji pętli zwarciowej pozwalają cy ocenić jedyną niewiadomą we wzorze (2).

Norma objaśnia dwie przyk ładowe metody pomiaru impedancji pętli (patrz niżej). Jednakowoż po-

miar ten norma pozwala (61.3.6.1a) zastą pić sprawdzeniem długości, przekroju i cią głości przewo-dów ochronnych, jeżeli są dostę pne obliczenia impedancji pętli zwarciowej potwierdzają ce spełnie-

nie warunku samoczynnego wyłą czenia zasilania.

Pomiar impedancji pętli zwarciowej w uk ładzie TN nie jest konieczny, jeśli urzą dzeniem wy-

łą czają cym jest urzą dzenie różnicowopr ą dowe o znamionowym pr ą dzie różnicowym zadziałania I Δn

≤ 500 mA. Pr ą d wyłą czają cy I a jest wtedy tak mały, a największa dopuszczalna impedancja pętli

zwarciowej Z s tak duża, że warunki skuteczności ochrony z natury rzeczy są spełnione, jeśli tylko

jest zachowana cią głość połą czeń ochronnych. Sprawdzanie może się wtedy ograniczyć do kontroli

cią głości i poprawności połą czeń przewodów ochronnych. Jeżeli w jakikolwiek sposób warunek

samoczynnego wyłą czenia zasilania został sprawdzony tuż za urzą dzeniem różnicowopr ą dowym, to

skuteczność ochrony w miejscach położonych bliżej odbiorników wolno wykazać poprzez samą

kontrolę cią głości przewodów ochronnych (61.3.6.1a).Jeśli warunki skuteczności samoczynnego wyłą czenia zasilania nie są spełnione (a nie: „są

niewystarczają ce”, jak błędnie napisano w tek ście polskim 61.3.6.3), to sprawdza się skuteczność



12

połą czeń wyrównawczych dodatkowych. Inaczej mówią c − jeżeli nie dochodzi do samoczynnego

wyłą czenia zasilania w wymaganym czasie, to utrzymują ce się napięcia dotykowe nie powinny

przekraczać wartości dopuszczalnej długotrwale i to wystarczy potwierdzić, by pozytywnie ocenić

stan ochrony.

W załą czniku C (informacyjnym!) norma [4, 5] objaśnia, jak można uwzględnić fakt, że

przewody w warunkach rzeczywistego zwarcia nagrzewają się dodatkowo wskutek przepływu pr ą -

du zwarciowego i mają większą rezystancję niż podczas pomiaru impedancji pętli małym pr ą dem.Zjawisko to zachodzi przy zwarciach wielkopr ą dowych: zwarciach L-PE w uk ładzie TN oraz

dwumiejscowych zwarciach poprzez przewody PE w uk ładzie IT. Mianowicie przy pomiarze im-

pedancji pętli zwarciowej metodą małopr ą dową norma zaleca uwzględnić zwiększenie rezystancji

przewodów wskutek ich nagrzania (62.1.2 Uwaga 2, C.61.3.6.2) w taki sposób, by zamiast wyma-

gania skuteczności ochrony wynikają cego z najprostszego rozumowania:

a

os

I

U Z ≤ lub

s

oa

Z

U I ≤ (3)

przyjmować formułę nastę pują cą :

a

os

32

I U Z ≤ lub

s

oa

32

Z U I ≤ (4)

Oznaczałoby to wymaganie zwiększenia aż o 50% pr ą du zwarciowego pobudzają cego zabez-

pieczenie nadpr ą dowe dokonują ce samoczynnego wyłą czenia zasilania. W żaden sposób nie da się

uzasadnić potrzeby takiego zaostrzenia wymagań wzrostem temperatury przewodów. Podobny po-

stulat pojawił się już wiele lat temu w niemieckich komentarzach i był tłumaczony dwoma powo-

dami: wzrostem temperatury przewodów (+ 20%) oraz największym dopuszczalnym błędem po-

miaru (± 30%) mierników impedancji pętli. Można go też tłumaczyć wprowadzeniem współczyn-

nika czułości zabezpieczenia (k c = 1,5) do wzorów (3).

Autorzy normy mają świadomość, że postawione wymaganie jest przesadne, ale pozwala

z dużym marginesem bezpieczeństwa i łatwo potwierdzić skuteczność ochrony w tych miejscach,gdzie jest ona zapewniona ze znacznym nadmiarem. W innych przypadkach zalecają w pętli zwar-

ciowej wyróżnić części, w których wzrost temperatury przewodów przy zwarciu jest bardzo różny

(sieć poprzedzają ca do złą cza, kolejne linie rozdzielcze, linia odbiorcza) i osobno oceniać nagrzanie

kolejnych linii rozdzielczych i linii odbiorczej w oparciu o całk ę Joule’a wyłą czania zastosowanych

zabezpieczeń nadpr ą dowych. To zwodnicza porada, bo przewody zabezpieczone bezpiecznikami

nagrzewają się najsilniej przy małopr ą dowych zwarciach oporowych, a nie przy dużym pr ą dzie

zwarciowym, kiedy wskaźnikiem miarodajnym jest całka Joule’a.

Wystarczyłoby uwzględniać nagrzanie przewodów tylko w obwodzie, w którym rozpatruje się

zwarcie L-PE (L-PEN). Obwody poprzedzają ce mają przewody o (znacznie) większym przekroju

i ten sam pr ą d zwarciowy nagrzewa je w stopniu znacznie mniejszym. Wystarczy zwiększyć o 20%

rezystancję przewodów obwodu, u końca którego dokonuje się pomiaru impedancji pętli zwarcio-

wej. Oczywiście omawiana okoliczność jest bez znaczenia, jeżeli urzą dzeniem wyłą czają cym jest

urzą dzenie różnicowopr ą dowe.

4.4. Pomiar impedancji pętli zwarciowej metodą sztucznego zwarciaWiększość mierników impedancji pętli zwarciowej Z s wykorzystuje zasadę „sztucznego

zwarcia” z pr ą dem probierczym I o ograniczonym przez impedancję Z o (rys. 6), nak ładają cym się w

przewodzie fazowym na pr ą d roboczy wynikają cy z obciążenia sieci. Na impedancji pętli Z s pr ą d probierczy wywołuje dodatkową stratę napięcia I o Z s, któr ą utożsamia się z różnicą wskazań wol-

tomierza ( E −

U 1) przed i po zamknięciu łą cznika K2. Wobec tego domniemywa się, że poszukiwa-na impedancja pętli jest równa



13

o

1s

I

U E Z

−≈ (5)

Przed przystą pieniem do pomiaru sprawdza się, przez naciśnięcie przycisku K1, czy jest za-

chowana cią głość połą czeń ochronnych. Duża różnica napięć ( E − U 1) przed i po naciśnięciu tego

przycisku świadczy o naruszeniu cią głości połą czeń ochronnych i sygnalizuje, że kontynuowanie

pomiaru (przez zamknięcie łą cznika K2) stwarza zagrożenie porażeniem.

A

L1

L2

L3

N

PE

V

Zo

K1 K2

Rk

Ia

Rys. 6. Zasada pomiaru impedancji pętli zwarcia L-PE w uk ł adzie TN

Rk – rezystor o dużej rezystancji (≥ 10 k Ω) dowstę pnej kontroli cią głości pętli, Z o – impedor o stałej impedancji i nastawianymargumencie (stosunku R/ X )

Praktyczne realizacje tej zasady różnią się one przede wszystkim:

wartością pr ą du pomiarowego I o − z tego punktu widzenia wyróżnia się mierniki małopr ą dowe( I o < 1 A), średniopr ą dowe (1 A ≤ I o < 30 A) i wielkoprą dowe ( I o > 30 A, nawet > 100 A),

rodzajem pr ą du pomiarowego − pr ą d stały wyprostowany jednopołówkowo, prą d przemienny,

czasem przepływu pr ą du pomiarowego − jeden półokres, jeden okres, kilka okresów, dłużej,

rodzajem impedora obciążeniowego − zwarcie tylko przez rezystor, zwarcie dwukrotne przez

rezystor i przez reaktor, zwarcie przez impedor o określonym argumencie, zwarcie przez im-pedor o stałej impedancji i nastawianym argumencie.

Zespół właściwości wyróżnionych czcionk ą bold kwalifikuje miernik do pomiarów w sytua-

cjach najbardziej k łopotliwych, w pobliżu stacji zasilają cych: mała impedancja pętli o charakterze

indukcyjnym.

4.5. Pomiar impedancji pętli zwarcia doziemnego metodą cęgową Najnowsza edycja normy [4, 5] wskazuje metodę cęgową jako przyk ładową , dopuszczalną

metodę pomiaru impedancji pętli zwarcia doziemnego (metoda B3 w załą czniku B informacyjnym).

Mimo rysunku, na którym wyraźnie widać cęgi, w polskim tek ście jest mowa o pomiarze rezystan-

cji pętli uziemienia z u ż yciem zacisków pr ą dowych.

W zamkniętej pętli pr ą dowej obejmują cej co najmniej dwa uziomy (rys. 7) cęgowy transfor-

mator napięciowy (generator), obejmują cy przewód uziemiają cy, indukuje nieduże napięcie

o określonej częstotliwości, np. 32 V, 1367 Hz. Ze względu na czułość i dok ładność pomiaru wy-

biera się częstotliwość raczej wysok ą , ale nie będą cą całkowitą wielokrotnością częstotliwości sie-

ciowej. Częstotliwość nie powinna jednak być zbyt wysoka, by nie eksponować reaktancji pętli. Z

kolei cęgowy przek ładnik pr ą dowy indukcyjny (odbiornik) mierzy płyną cy w pętli pr ą do częstotliwości pomiarowej. Dla uniknięcia zak łóceń jedne i drugie cęgi powinny być oddalone od

siebie co najmniej o kilkanaście centymetrów.



14

Iloraz napięcia i pr ą du miernik wskazuje jako impedancję pętli ( RE + RΣ na rys. 7). Jeżeli

droga powrotna pr ą du pomiarowego zamyka się przez wiele równolegle połą czonych uziomów

o wypadkowej rezystancji uziemienia pomijalnie małej ( RΣ << RE) w porównaniu z rezystancją uziemienia uziomu ( RE), przez który przepływa całkowity pr ą d pomiarowy, to wynik pomiaru moż-

na utożsamiać z rezystancją uziemienia uziomu ( RE), przez który przepływa sumaryczny pr ą d pomiarowy.

R E

R Σ

I

I

U

Rys. 7. Pomiar impedancji pętli zwarcia doziemnego metod ą cę gową

Zatem metoda cęgowa pomiaru impedancji pętli zwarcia doziemnego może również służyć do

pomiaru rezystancji uziemienia określonego uziomu, jeżeli ta rezystancja jest dominują cym sk ład-

nikiem impedancji utworzonej pętli zwarcia doziemnego. Dla celów pomiaru nie trzeba odłą czać

badanego uziomu ani wykonywać uziomów pomocniczych (sond pomiarowych). Pomiar jest moż-

liwy w uk ładzie TN, w którym badany uziom jest połą czony z wielokrotnie uziemionym przewo-

dem PE (PEN), wychodzą cym z punktu neutralnego uk ładu. W uk ładzie TT podobne połą czenienależałoby stworzyć na czas pomiaru. Metoda ma zastosowanie do wszelkich uk ładów uziomo-

wych, w tym odgromowych, a nie tylko do uziemień dla celów ochrony przeciwporażeniowej. Nie wszystkie dostę pne na rynku mierniki cęgowe spełniają wymagania stawiane „pomiarom

ochronnym” [9], bo na przyk ład mają za duży zakres pomiarowy i/lub za małą dok ładność. Ponadto

nie zawsze producent precyzyjnie określa, na jak ą wartość charakteryzują cą przebieg pr ą du zmien-

nego miernik reaguje, a ta informacja bywa potrzebna.

4.6. Pomiar rezystancji uziemienia przewodu ochronnego w uk ładzie TTOcena skuteczności ochrony przez samoczynne wyłą czenie zasilania w uk ładzie TT wymaga

określenia rezystancji uziemienia RA przewodu ochronnego i przyłą czonych doń części przewodzą -cych dostę pnych. Poza usytuowaniem w tek ście normy (obecnie Załą cznik B, Metoda B1) nic się nie zmieniło. Pozostał infantylny opis procedury pomiarowej, na szczęście traktowanej jako przy-

k ład postę powania. Pozostał błędny polski tytuł: „Pomiar rezystancji uziomu” zamiast „Pomiar

rezystancji uziemienia”. Uziomem na ogół jest pr ęt albo taśma; rezystancję takiego uziomu mierzy

się między końcami pr ęta lub taśmy za pomocą mostka Thomsona lub innego uk ładu do pomiaru

małych rezystancji. A rezystancja uziemienia to zupełnie co innego.

W miejskim albo przemysłowym terenie bogato uzbrojonym trudno o zlokalizowanie strefy

potencjału zerowego i nie sposób poprawnie zmierzyć rezystancję uziemienia. W takich przypad-

kach norma zaleca (61.3.6.2) pomiar impedancji pętli zwarcia doziemnego dowolną uznaną metodą zwracają c uwagę, iż wynik pomiaru będzie wtedy obarczony błędem dodatnim, a ściślej − obejmie

dodatkowo, a niepotrzebnie rezystancję uziemienia punktu neutralnego sieci oraz rezystancję (im- pedancję) przewodów całej mierzonej pętli.



15

TT

N

RA

RB

Ω

Rys. 8. Klasyczny pomiar rezystancji pętli zwarciowej w uk ł adzie TT

4.7. Pomiar impedancji pętli zwarciowej w uk ładzie TT Nowa wersja normy IEC 60364-4-41 [6] warunek skuteczności ochrony dodatkowej w uk ła-

dzie TT, w którym samoczynnego wyłą czenia zasilania dokonują zabezpieczenia nadpr ą dowe, for-

mułuje identycznie jak dla uk ładu TN:

a

os

I U Z ≤ (6)

Obwód pr ą du zwarcia jednofazowego zamyka się przez ziemię, impedancja pętli Z s obejmuje

rezystancję uziemienia przewodu ochronnego i rezystancję uziemienia roboczego uk ładu. Impedan-

cja pętli Z s jest stosunkowo duża (co najmniej kilka omów) i ma charakter rezystancyjny. Oba

czynniki sprawiają , że jej pomiar jest łatwy, może być dokonywany pierwszym lepszym, byle rze-

telnym, miernikiem rezystancji pętli zwarciowej (rys. 8), również metodą cęgową .

4.8. Próba cią głości przewodów Norma dopuszcza w wielu sytuacjach zastę pować pomiar impedancji pętli zwarciowej bą dź

pomiar rezystancji uziemienia próbą cią głości przewodów ochronnych i wyrównawczych. Bywa też zalecana próba cią głości przewodów czynnych w przypadku pier ścieniowych obwodów odbior-

czych.

Czasem wystarcza potwierdzenie próbnikiem cią głości przewodów ochronnych i ich połą czeń.

Bywają jednak sytuacje, kiedy należy dokonać pomiaru rezystancji przewodów ochronnych. Taki

pomiar powinien odbywać się przyrzą dem spełniają cym wymagania normy PN-EN 61557-4:2007

[9] przy napięciu pomiarowym stałym lub przemiennym o wartości w stanie jałowym 4÷24 V i przy

pr ą dzie co najmniej 0,2 A. W razie wykorzystania napięcia stałego przyrzą d powinien umożliwiać

zmianę biegunowości napięcia zasilania, aby wyeliminować ewentualny wpływ napięcia polaryza-

cji naturalnych mikroogniw w połą czeniach przewodów badanego odcinka. Największy dopusz-

czalny błą d roboczy (±

30%) nie powinien być przekroczony w zakresie pomiarowym od 0,2Ω

do2 Ω. Wiele zwyk łych multimetrów, pochopnie wykorzystywanych do takiego pomiaru, ma za mały pr ą d wyjściowy i za duży błą d w podanym zakresie (0,2÷2 Ω), wobec czego nie nadaje się do ta-

kiego pomiaru.

5. Sprawdzanie spadku napięcia

Norma [4, 5] wyjaśnia, że kiedy wymaga się sprawdzenia warunku dopuszczalnego spadku

napięcia według Rozdziału 525 normy [7], wtedy można go określić poprzez pomiar impedancji

obwodu albo korzystają c z „diagramu odpowiedniego do wyznaczenia wartości spadku napięcia”

zamieszczonego w załą czniku D (informacyjnym).

Otóż w braku właściwszych przesłanek Rozdział 525 normy [7] zaleca przyjmować najwięk-szy dopuszczalny spadek napięcia od złą cza instalacji do zacisków odbiorników jako równy 4%.

Dla takiej sytuacji Załą cznik D podaje „diagram” pozwalają cy sprawdzić, czy ta wartość nie jest



16

przekroczona. Ten „diagram odpowiedni” zapewne dlatego tak się nazywa, że jest zupełnie nieod-

powiedni, bo został sporzą dzony przy założeniu jednakowego przekroju przewodów od złą cza do

zacisków odbiornika. Okazuje się, że nie tylko w Polsce normalizatorzy zwią zani z normą 60364

mają horyzonty myślowe ograniczone do instalacji we własnym mieszkaniu, ale normę tworzą dla

wszelkich budynków, również wielkoprzemysłowych.

Wspomniana wartość dopuszczalnego spadku napięcia 4% jest zaokr ą gloną wartością sumy

dwóch czą stkowych dopuszczalnych spadków napięcia przyjmowanych w Niemczech:0,5% od złą cza do urzą dzenia pomiaru rozliczeniowego, według TAB 2000 [12]

3% od urzą dzenia pomiaru rozliczeniowego do zacisków odbiorników, według DIN 18015-1

[11].

Niedawny, z marca 2009 roku, niemiecki komentarz [14] do tej procedury sprawdzania spad-

ku napięcia dowodzi, że niewiele są warte podane w normie porady (61.3.11), aby spadek napięcia

wyznaczać poprzez pomiar impedancji obwodu albo według wykresu podanego w załą czniku D.

6. Kwalifikacje

Norma określa, że sprawdzania stanu instalacji − zarówno odbiorczego, jak i okresowego −

powinny dokonywać osoby wykwalifikowane i kompetentne w zakresie sprawdzania (61.1.6,62.1.6), spełniają ce wymagania właściwych krajowych przepisów. Aktualne polskie prawo dopusz-

cza przyznawanie tzw. świadectw kwalifikacyjnych D i E, dają cych określone uprawnienia do

sprawdzania stanu instalacji, również osobom bez żadnego wykształcenia zawodowego. Stoi to w

jaskrawej sprzeczności z postanowieniami normy i ze zdrowym rozsą dkiem, bo nawet ignorantom

pozwala przyznawać uprawnienia zbliżone do uprawnień rzeczoznawcy. Próby zmiany tego skan-

dalicznego stanu prawnego napotykają opór tę pych urzędników i sklerotycznych działaczy stowa-

rzyszeniowych dbają cych o przychody z egzaminów, a nie o interes publiczny.

W dodatku komisje egzaminacyjne przy konkurencyjnych podmiotach prześcigają się

w obniżaniu wymagań, aby przycią gnąć jak najwięcej zdają cych. To praktyki demoralizują ce

i w najwyższym stopniu szkodliwe, to demonstracja pogardy dla rzetelnych kompetencji

i nieodpowiedzialna akceptacja zwiększonego ryzyka wypadków natury elektrycznej.

Niczego w Polsce nie potrzeba odkrywać, do nik ą d prowadzą kolejne ględzenia w komisjach

uprawnień zawodowych bą dź komisjach szkoleniowych i ich pokr ętne elaboraty. Wystarczy prze-

śledzić zasady prowadzenia kontroli stanu technicznego instalacji i uzyskiwania uprawnień do ich

wykonywania w starych krajach Unii i skopiować je.

7. Wnioski

Nowelizacja arkuszy 41 oraz 6 normy PN-HD 60364 wprowadza wiele istotnych zmian

w dotychczasowej praktyce projektowania oraz sprawdzania instalacji elektrycznych w obiektach

budowlanych. Wprowadzono pewien ład w zasadach wymiarowania ochrony (największe dopusz-czalne czasy samoczynnego wyłą czenia zasilania) oraz sprawdzania stanu technicznego instalacji:

wyeksponowanie oględzin, uproszczenie procedur pomiarowych i rezygnacja z nich w licznych

sytuacjach. Upłynie sporo czasu do chwili, kiedy instalacje projektowane według nowych zasad

doczekają się sprawdzania odbiorczego, a zwłaszcza sprawdzeń okresowych. Nie ma jednak żad-

nych przeszkód, aby nowe zasady i procedury wprowadzane przez arkusz 6 [4, 5] stosować przy

sprawdzaniu również dawniej wykonanych instalacji, pamiętają c − w uzasadnionych sytuacjach −

o zasadzie ochrony zastanej (62.1.2, UWAGA 1). Kolejne większe zamieszanie może nastą pić, kie-

dy w Warszawie uda się przetłumaczyć na język niby-polski arkusze 41 i 54.

Tekst artykułu łą cznie z załą czoną erratą dowodzi, że polska wersja normy PN-HD 60364-

6:2008 została przygotowana niechlujnie, jest wyrazem nieodpowiedzialności „autorów” i ich po-

gardy wobec użytkowników dokumentów normalizacyjnych. Przygotował ją 30-osobowy KomitetTechniczny nr 55 do spraw Instalacji Elektrycznych i Ochrony Odgromowej Obiektów Budowla-

nych, kierowany przez prof. dra hab. inż. Zdobysława Flisowskiego, ex definitione skupiają cy naj-



17

wyższej klasy specjalistów w tej dziedzinie w Polsce. W sk ład komitetu wchodzi kilku profesorów

oraz kilku doktorów. Wchodzi też kilku dawnych pracowników niesławnej pamięci COBR Elek-

tromontaż, którzy po dziś dzień skwapliwie grają rolę zbiorowej Renaty Beger polskiej elektryki

stosowanej.

Tenże Komitet Techniczny nr 55 podobnie spartaczył wiele norm, o czym szczegółowo pisa-

łem, załą czają c wykazy rażą cych błędów. Na przyk ład w INPE nr 48 z roku 2002 [17] pisałem o

poważnych błędach w normach PN-IEC 60364-5-54:1999 (Uziemienia i przewody ochronne) orazPN-IEC 60364-5-523:2001 (Obciążalność pr ą dowa długotrwała przewodów). Te błędy nigdy nie

zostały skorygowane, KT 55 nigdy się do nich nie przyznał. Jak widać, pobłażliwość ze strony kie-

rownictwa PKN rozzuchwala. Być może prezesom PKN i Radzie Normalizacyjnej trudno pojąć, że

profesor zwyczajny może być zwyczajnym partaczem. Zapewniam, że w Polsce to możliwe i nie

jest to żaden ewenement. Dowody są na stole. Jeśli zajdzie potrzeba, to będą na stole sędziowskim.

Dość parodiowania normalizacji! Dość sabotażu intelektualnego i gospodarczego przy udziale

prawdziwych albo rzekomych luminarzy nauki!

Literatura

1.

PN-93/E-05009/61 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbior-cze.

2. PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie

odbiorcze.

3. PN-HD 384.6.61 S2:2006 (U) Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Część 6-61: Sprawdza-

nie – Sprawdzanie odbiorcze.

4. PN-HD 60364-6:2007 (U) Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 6: Sprawdzanie.

5. PN-HD 60364-6:2008 Instalacje elektryczne niskiego napięcia − Część 6: Sprawdzanie.

6. PN-HD 60364-4-41:2007 (U) Instalacje elektryczne niskiego napięcia − Część 4-41: Ochrona dla za-

pewnienia bezpieczeństwa − Ochrona przeciwporażeniowa.

7. PN-IEC 60364-5-52:2002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposaże-

nia elektrycznego. Oprzewodowanie.

8. PN-EN 60079-17:2008 (U) Atmosfery wybuchowe − Część 17: Kontrola i konserwacja instalacji elek-trycznych.

9. PN-EN 61557-… :… Bezpieczeństwo elektryczne w niskonapięciowych sieciach elektroenergetycznych

o napięciach przemiennych do 1 kV i stałych do 1,5 kV. Urzą dzenia przeznaczone do sprawdzania, po-

miarów lub monitorowania środków ochronnych. Norma wieloarkuszowa.

10. N SEP-E-001:2003 Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia. Ochrona przeciwporażeniowa.

11. DIN 18015-1:2007-09 Elektrische Anlagen in Wohngebäuden − Teil 1: Planungsgrundlagen.

12. Technische Anschlußbedingungen für den Anschluß an das Niedespannungsnetz. TAB 2000.

13. Baade W., Bonhagen S.: Prüfung elektrischer Anlagen nach DIN VDE 0100-600. Elektropraktiker,

2008, nr 9, s. 802-805.

14. Hörmann W.: Prüfung des Spannungsfalls. Elektropraktiker, 2009, nr 3, s. 193-196.

15. Musiał E., Czapp S.: Wyłą czniki ochronne różnicowopr ą dowe. Niezawodność. Miesięcznik SEP INPE

„Informacje o normach i przepisach elektrycznych”, 2008, nr 110-111, s. 3-40

(www.edwardmusial.info/pliki/rcd_03.pdf).

16. Musiał E., Roskosz R.: Wyznaczanie pr ą du upływowego przez pomiar czą stkowych rezystancji izolacji

w wielobiegunowych obwodach instalacji. W: [Materiały Konferencyjne] XII Międzynarodowa Konfe-

rencja Naukowo-Techniczna „Bezpieczeństwo elektryczne”, Wrocław, 1999. Inst. Energoelekt. Polit.

Wroc., SEP Oddz. Wrocław. 1999, t. I, s. 415-423.

17. Musiał E.: Najwyższy czas zaprzestać parodiowania normalizacji. Miesięcznik SEP INPE „Informacje o

normach i przepisach elektrycznych”, 2002, nr 48 s. 96-110.

18. Pisarek W.: Słownik języka niby-polskiego czyli błędy językowe w prasie. Wydawnictwo: Zak ład Naro-

dowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1978.



18

Załą cznik

Errata do polskiej wersji tekstu normy

PN-HD 60364-6:2008 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie

Miejsce Jest Powinno być

s. 2

wiersz 17 od góry

− informacja dotyczą ca pomiaru impedancji pętli zwarciowej z zaciskami prą dowymi;

− informacja dotyczą ca pomiaru impedancji pętli zwarcia doziemnego metodą cęgową ;

s. 2

wiersz 19 od góry

− zalecenia dla stosowanego ponownie wypo-sażenia elektrycznego;

− zalecenia dla wyposażenia elektrycznegoz odzysku;

s. 5

wiersz 6-8 od góry

Sprawdzanie odbiorcze ma miejsce po wyko-

naniu nowej instalacji lub po zakończeniu uzu- pełnień lub zmian instalacji istnieją cych.

Sprawdzanie odbiorcze odbywa się po wyko-

naniu nowej instalacji oraz po rozbudowie lubprzebudowie istnieją cej instalacji.

s. 6

61.1.2

61.1.2 Osobie dokonują cej sprawdzania odbiorczego należy udostę pnić informacje owymaganiach 514.5 z Części 5-51 i inne…

61.1.2 Osobie dokonują cej sprawdzania odbiorczego należy udostę pnić informacje wy-magane w 514.5 z Części 5-51 i inne…

s. 6,

61.2.2

− zostało dobrane prawidłowo oraz zainstalo-wane zgodnie z HD 60364…

− zostało prawidłowo dobrane i zainstalowa-ne zgodnie z HD 60364…

s. 6 61.2.3

s. 21 C.61.2.3

b) wystę powanie przegród ogniowych… b) obecność przegród ognioodpornych…

s. 7

61.2.3

d) dobór i nastawienie urzą dzeń zabezpieczają -cych i sygnalizacyjnych…

d) dobór i nastawienie urzą dzeń zabezpieczają -cych i monitorują cych…

s. 7

61.2.3

j) oznaczenie obwodów, urzą dzeń zabezpiecza- ją cych przed pr ą dem przetężeniowym…

j) oznaczenie obwodów, zabezpieczeń nadpr ą -dowych…

s. 7

61.2.3

l) wystę powanie i cią głość przewodów ochron-nych…

l) obecność i poprawność połą czeń przewo-dów ochronnych…

s. 7

61.3.1, 1. akapit

… pod warunkiem że dadzą one

nie gorsze wyniki.… pod warunkiem że dadzą one wyniki conajmniej równie miarodajne.

s. 8, (cd. 61.3.1)

1. akapit

… próbę tę i próbę poprzedzają cą , jeżeliwykryte uszkodzenie może mieć wpływ na ich

wynik, należy powtórzyć…

… próbę tę i każdą próbę poprzedzają cą , nawynik której wykryte uszkodzenie mogłowpłynąć, należy powtórzyć…

s. 8 61.3.3

1. akapit

Rezystancję izolacji należy zmierzyć pomiędzy przewodami czynnymi a przewodem ochron-nym, przyłą czonym do uk ładu uziemiają cego.Do tego pomiaru przewody czynne można połą czyć razem.

Rezystancję izolacji należy mierzyć pomiędzy przewodami czynnymi a uziemionym przewo-dem ochronnym. Do tego pomiaru przewodyczynne można zewrzeć.

s. 8 61.3.3

2. akapit

Rezystancja izolacji mierzona przy napięciu

pomiarowym o wartościach podanych w Tabli-cy 6A jest zadowalają ca, jeżeli jej wartość dlakażdego obwodu z odłą czonym osprzętem jestnie mniejsza niż odpowiednia wartość podana

w Tablicy 6A.

Rezystancja izolacji jest zadowalają ca, jeżeli

jej wartość, mierzona przy napięciu pomiaro-wym według Tablicy 6A w każdym obwodziez odłą czonymi odbiornikami, jest nie mniej-sza niż odpowiednia wartość podana w Tablicy

6A.

s. 8 61.3.3

4. akapit

Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że ogra-

niczniki przepięć (SPD) lub inne urzą dzeniamogą mieć wpływ na próbę sprawdzają cą lub

mogą się uszkodzić, takie urzą dzenia należyodłą czyć przed wykonaniem pomiaru rezystan-

cji izolacji.

Jeżeli ograniczniki przepięć (SPD) lub inne

urzą dzenia mogą wpływać na wynik pomiarualbo ulec uszkodzeniu, to przed pomiarem

rezystancji izolacji należy je odłą czyć.



19

s. 9 61.3.4

2. akapit

Wartość rezystancji uzyskana wg 61.3.4.1,61.3.4.2 i 61.3.4.3 powinna być co najmniejtaka, jak w Tablicy 6A dla obwodu o najwyż-szym napięciu.

Wartość rezystancji wskazana wg 61.3.4.1,61.3.4.2 i 61.3.4.3 powinna być co najmniejtaka, jak w Tablicy 6A dla obwodu o najwyż-szym z występują cych napięć.

s. 9 61.3.4.3

2. akapit

W przypadku separacji elektrycznej z odbior-nikami zainstalowanymi w więcej niż jed-nym obwodzie sprawdzenie powinno być wy-

konane za pomocą pomiarów lub metodą obli-czeniową dla przypadku dwóch przypadko-wych uszkodzeń o pomijalnej impedancji mię-

dzy różnymi przewodami czynnymi, a tak żemiędzy przewodem ochronnym połą czeń wy-równawczych lub częściami przewodzą cymidostę pnymi przyłą czonymi do niego; co naj-mniej jeden z uszkodzonych obwodów powi-nien być odłą czony.

Jeżeli separacja elektryczna obejmuje więcejniż jeden odbiornik , to za pomocą pomiarulub obliczeń należy sprawdzić, czy w przypad-

ku dwóch jednoczesnych zwar ć o pomijalnejimpedancji różnych przewodów czynnych z przewodem wyrównawczym albo połą czoną znim częścią przewodzą cą dostę pną , co najmniej jeden z obwodów dotkniętych zwarciem zosta-nie wyłą czony.

s. 9 61.3.6

UWAGA

Jeżeli do ochrony przeciwpożarowej są sto-sowane również urzą dzenia RCD, sprawdza-nie warunków ochrony za pomocą samoczyn-

nego wyłą czania zasilania może być rozważa-ne w aspekcie postanowień Części 4-42.

Jeżeli urzą dzenia RCD są stosowane również do ochrony przed pożarem, to sprawdzaniewarunków ochrony za pomocą samoczynnego

wyłą czenia zasilania można uważać za spraw-dzanie postanowień Części 4-42.

s. 10

TN, pkt 2)

2) sprawdzenie charakterystyk i/lub 2) sprawdzenie danych znamionowych i/lub

s. 10

TN, pkt 2)

s. 11

TT, pkt 2)

− ponownie użytych urzą dzeń RCD;

− rozbudowy lub zmiany istnieją cej instalacji,w której istnieją ce urzą dzenia RCD mają być użyte również do wyłą czania obwodów w tej

rozbudowanej lub zmienionej instalacji.

− urzą dzeń RCD z odzysku;

− rozbudowy lub przebudowy instalacji, jeżeliistnieją ce urzą dzenia RCD mają służyć rów-nież do wyłą czania obwodów, których doty-

czy rozbudowa lub przebudowa.

s. 10

TT, pkt 1)

UWAGA Jeżeli pomiar rezystancji RA jestniemożliwy, to można go zastą pić, wykonują c pomiar impedancji pętli zwarciowej jak w a)1).

UWAGA Jeżeli pomiar rezystancji RA jestniemożliwy, to można go zastą pić pomiarem impedancji pętli zwarciowej jak w a)1).

s. 11

IT

UWAGA 1 Pomiar jest wykonywany tylkowówczas, gdy przeprowadzenie obliczeń jest

niemożliwe z powodu braku wszystkich pa-rametrów. Podczas wykonywania pomiarunależy zachować ostrożność, aby uniknąć nie- bezpieczeństwa podwójnego doziemienia.

Wystarczy, że brakuje jednego parametru!

UWAGA 1 Pomiar jest wykonywany tylkowówczas, gdy przeprowadzenie obliczeń jest

niemożliwe, bo nie są znane wszystkie para-metry. Podczas wykonywania pomiaru należyzachować ostrożność, aby uniknąć zagrożeniaw wyniku podwójnego doziemienia.

nie są znane wszystkie parametry ≠ brakujewszystkich parametrów

s. 11 61.3.6.3

3. akapit

Jeżeli wymagania niniejszego podpunktusą niewystarczają ce…

Jeżeli wymagania niniejszego podpunktunie są spełnione…

s. 12 61.3.7UWAGA

Jeżeli urzą dzenie RCD jest przewidywane doochrony przy uszkodzeniu i do ochrony uzu- pełniają cej, to wystarczają ca jest próba wedługodpowiednich wymagań Części 4-41, dotyczą -cych ochrony przeciwzwarciowej.

Chodzi o ochronę przeciwporażeniową !

Jeżeli urzą dzenie RCD jest użyte do ochrony przy uszkodzeniu i do ochrony uzupełniają cej,to wystarczają ca jest próba według odpowied-nich wymagań Części 4-41, dotyczą cych ochrony przy uszkodzeniu.

s. 13 61.4.4 W protokóle należy podać osobę lub osobyodpowiedzialne za bezpieczeństwo, budowę isprawdzenie instalacji, uwzględniają c indywi-

dualną odpowiedzialność tych osób w stosunkudo osoby zlecają cej pracę, razem z zapisamiwymienionymi w 61.4.3.

Osoba lub osoby odpowiedzialne za bezpie-czeństwo, budowę i sprawdzenie instalacji powinny przedstawić inwestorowi, wraz z

protokołami wymienionymi w 61.4.3, protokół określają cy zakres odpowiedzialności każdej znich.

s. 14 62.2.1 − obiekty komunalne; − obiekty gromadzą ce publiczność; W tek ście francuskim normy jest:

établissements recevant du public



20

s. 15 A.2

3. akapit

Pomiar impedancji należy wykonać, dla pew-ności, co najmniej w trzech wybranych loso-wo miejscach, uznanych za konieczne.

Aby wyniki były wiarygodne, pomiar impe-dancji należy wykonać w tak licznych miej-scach wybranych losowo, jak to się wydajekonieczne, jednak co najmniej w trzech.

s. 16 A.3

1. akapit

Elektroda jest metalowym statywem trójnoż-nym, którego elementy, spoczywają ce na pod-

łodze, tworzą wierzchołki trójk ą ta równobocz-nego. Każdy z podtrzymują cych punktów jestwyposażony w elastyczną podstawę zapewnia- ją cą , po obciążeniu, dok ładny styk z badaną powierzchnią o powierzchni około 900 mm2, przedstawiają cym rezystancję mniejszą niż

5000 Ω.

Elektroda jest metalowym trójnogiem, któregowsporniki, stykają ce się z podłogą , tworzą

trójk ą t równoboczny. Każdy wspornik maelastyczną podeszwę, która po obciążeniu zapewnia z badaną powierzchnią dobr ą styczność o powierzchni około 900 mm2 i wprowadza

rezystancję mniejszą niż 5000 Ω.

s. 18 B.1

1. akapit

Nastę pują ca procedura, podana jako przyk ład,może być zastosowana przy pomiarze rezystan-

cji uziomu (patrz Rysunek B.1).

Kiedy wymaga się pomiaru rezystancji uzie-mienia, można na przyk ład postą pić nastę pują -co (patrz Rysunek B.1).

s. 18

rys. B.1

Obszary pomiaru rezystancji (nieoddziaływują -

ce na siebie)T1: uziom pomocniczy

T2: drugi uziom pomocniczy

Obszary leja potencjału uziomów (nieoddzia-

ływają ce na siebie)T1: uziom pomocniczy pr ą dowy

T2: uziom pomocniczy napięciowy

s. 20 B.3

Tytuł rozdziału i

Podpis rysunku B.3

− Pomiar rezystancji pętli uziemienia z uży-ciem zacisków prą dowych

− Pomiar rezystancji pętli zwarcia doziemne-go metodą cęgową

s. 20 B.3

2. akapit

Pierwszy zacisk wprowadza napięcie pomia-rowe U do pętli, drugi zacisk mierzy prą d I w pętli.…

Pierwsze cęgi indukują w pętli napięcie po-miarowe U , drugie cęgi mierzą prą d I w pę-tli.…

s. 20 B.3

4. akapit

Każdy zacisk może być indywidualnie przy-łą czony do miernika lub zespolony w jedenspecjalny zacisk .

Każde z cęgów mogą być osobno połą czone zmiernikiem albo mogą być wykonane jakocęgi zespolone.

s. 20 B.3

6. akapit

W uk ładach TT, w których dostępne jest tylkonieznane połą czenie z ziemią , pętla podczas pomiaru może być zamknięta krótkotrwałym

połą czeniem między uziomem a przewodemneutralnym (uk ład quasi TN).

W uk ładzie TT, w którym jest dostęp tylko douziemienia objętego pomiarem, pętlę możnazamknąć łą czą c krótkotrwale, na czas pomiaru,

to uziemienie z przewodem neutralnym (uk ładquasi TN).

s. 20 B.3

7. akapit

W celu uniknięcia ewentualnego ryzyka spo-wodowanego pr ą dami powstałymi na skutek różnicy potencjałów między przewodem neu-tralnym a ziemią , uk ład powinien być wyłą czo-ny podczas przyłą czania i odłą czania zacisków.

Aby uniknąć ryzyka wynik łego z różnicy po-tencjałów między przewodem neutralnym aziemią , wspomniane wyżej połą czenie zalecasię wykonywać i rozłą czać po wyłą czeniu zasi-lania instalacji.

s. 21 C.61.2.3 b) Instalację uszczelnień sprawdza się… Uzyskaną szczelność sprawdza się…

s. 21 C.61.2.3 b) Ochrona przed pr ą dem przetężeniowym uk ła-dów oprzewodowania jest…

Zabezpieczenia nadpr ą dowe przewodów są …

s. 21 C.61.2.3 b) ochrona przed pr ą dem przetężeniowym zabezpieczenia nadpr ą dowe

s. 21

C.61.2.3 c) i d)

Dobór przewodów, uwzględniają cy ich mate-riał, sposób zainstalowania i przekrój, montaż przewodów…

Dobór przewodów, uwzględniają cy ich budo-wę, materiał i przekrój oraz sposób uk ładania…

s. 21 C.61.2.3 i) Istnienie schematów, napisów ostrzegawczych

lub innych podobnych informacji

Schemat określony w 514.5 Części 5-51 jestszczególnie niezbędny, gdy instalacja zawierakilka rozdzielnic tablicowych.

Obecność schematów, napisów ostrzegawczych

i podobnych informacji

Schemat określony w 514.5 Części 5-51 jestniezbędny szczególnie, jeśli instalacja zawierakilka rozdzielnic.



21

s. 22 C.61.3.2 Próba ta jest wymagana do sprawdzenia wa-runków zabezpieczenia za pomocą samoczyn-nego wyłą czenia zasilania (patrz 61.3.6) i jestuznana za miarodajną , jeżeli przyrzą d pomia-

rowy użyty do tej próby ma odpowiednie wska-zania.

Próba ta jest wymagana do sprawdzenia wa-runków ochrony za pomocą samoczynnegowyłą czenia zasilania (patrz 61.3.6), a jej wynik jest zadowalają cy, jeżeli wskazania użytego

miernika są właściwe.

s. 22 C.61.3.4.3 Gdy instalacja zawiera zarówno obwody sepa-

rowane, jak i inne obwody, to wymagana izola-cja jest uzyskiwana przez skonstruowanie urzą -dzenia, zgodnie z wymaganiami stosownych

norm.

Jeżeli urzą dzenie zawiera zarówno obwód

separowany, jak i inne obwody, to wymaganą izolację zapewnia się przez konstrukcję urzą -dzenia zgodną z wymaganiami bezpieczeństwa

stosownych norm.

s. 22 C.61.3.6.1 Zgodnie z HD 60364-4-41:2007, przy spraw-dzaniu zgodności z maksymalnymi czasamiwyłą czania, do próby powinien być stosowany

pr ą d różnicowy o wartości 5 I Δn.

Zgodnie z HD 60364-4-41:2007, największydopuszczalny czas wyłą czania zaleca się sprawdzać przy pr ą dzie różnicowym o wartości

5 I Δn.

s. 22 C.61.3.6.2 Jeżeli pomiary są wykonywane w temperaturze pokojowej, przy małych pr ą dach, to postę po-

wanie opisane dalej może być stosowane, po-

nieważ uwzględnia zwiększenie rezystancji przewodów ze wzrostem temperatury na skutek zwarcia, aby potwierdzić w przypadku uk ładu

TN zgodność zmierzonej wartości impedancji pętli zwarciowej z wymaganiami 411.4 w Czę-

ści 41.

Kiedy pomiary wykonuje się w temperaturze pokojowej małym pr ą dem, można postą pić

nastę pują co, aby uwzględnić zwiększenie rezy-

stancji przewodów wskutek wzrostu ich tempe-ratury przy zwarciu, w celu sprawdzenia dlauk ładu TN zgodności zmierzonej wartości

impedancji pętli zwarciowej z wymaganiami411.4 w Części 41.

s. 23

objaśnienia podwzorem

Z s(m) jest zmierzoną wartością impedancji pętli zwarciowej, rozpoczynają cej się ikończą cej w miejscu zwarcia, w (Ω);

U o jest napięciem przewodu fazowegowzględem uziemionego punktu neutral-

nego, w (V);

Z s(m) jest zmierzoną wartością impedancji pętli zwarciowej przy zwarciu w rozpa-trywanym miejscu, w (Ω);

U o jest napięciem przewodu fazowegowzględem uziemionego przewodu neu-

tralnego, w (V);

s. 23 a) w pierwszej kolejności mierzy się, przyzłą czu instalacji, impedancję pętli zwarcio-wej Z e, obejmują cej przewód fazowy i uzie-miony punkt neutralny;

a) najpierw mierzy się impedancję pętli zwar-ciowej Z e przy złą czu instalacji;

s. 23 d) wartości rezystancji zmierzonych według a), b) i c) zwiększyć na podstawie wzrostu temperatury, uwzględniają c przy tym, w przypadku pr ą dów zwarciowych, energię prze-puszczoną przez urzą dzenie zabezpieczają -ce;

d) wartości rezystancji zmierzonych według a), b) i c) zwiększa się stosownie do przyrostutemperatury, przyjmują c za podstawę w przypadku zwarcia całk ę Joule’a wyłą cza-nia urzą dzenia zabezpieczają cego;

s. 23 e) te zwiększone wartości rezystancji są na

koniec dodawane do wartości impedancji pę-

tli zwarciowej Z e, obejmują cej przewód zasi-lają cy fazowy i uziemiony punkt neutralny,tak aby otrzymać realną wartość Z s w warun-

kach zwarcia.

e) te zwiększone wartości rezystancji według d)

dodaje się odpowiednio do impedancji pętli

zwarciowej Z e, otrzymują c wartości Z s wrzeczywistych warunkach zwarcia.

s. 24

Napisy nad wykre-sem

przewody miedziane w izolacji PVC

podzielić na 2podzielić na 1,6

przewody miedziane o izolacji PVC

podzielić przez 2podzielić przez 1,6

s. 25

Tytuł załą cznika E

Zalecenia dotyczą ce wyposażenia elektryczne-go, które ponownie zastosowano w instalacjachelektrycznych

Zalecenia dotyczą ce użycia w nowej instalacjiwyposażenia elektrycznego z odzysku

s. 25

2. akapit

W czasie sprawdzania instalacji powinny być

dostę pne dokumenty dotyczą ce ponownie za-stosowanego wyposażenia, zawierają ce conajmniej informacje na temat:

Do sprawdzania wyposażenia z odzysku zaleca

się przygotować dokumenty zawierają ce conajmniej nastę pują ce informacje:



22

s. 26

Tytuł załą cznika F

Opis instalacji przeznaczonej do sprawdzenia Opis sprawdzanej instalacji

s. 26 Modyfikacja Modernizacja

s. 26 Identyfikacja użytych przyrzą dów: Wykaz użytych przyrzą dów:

s. 27, górna tablica Tablica na końcu erraty

s. 28 górna tablica5-krotnie

sprawdzane połą czenie połą czenie sprawdzono

s. 28 dolna tablica Urzą dzenia izolacyjne i ochronne… Łą czniki izolacyjne i zabezpieczenia…

s. 30 G.2 Przyk łady tematów,…

Postanowienia ogólnePrzyk łady zagadnień,…

Ocena ogólna

s. 30

wiersz 4 od góry

Obwody, które powinny być separowane (brak wzajemnego połą czenia punktów neutralnych

obwodów).

Oddzielenie obwodów (brak połą czenia mię-dzy przewodami neutralnymi różnych obwo-

dów).

s. 30

wiersz 5/6 od góry

Obwody, które powinny być rozpoznane(przewody neutralny i ochronny w takiej sa-

mej kolejności jak przewody fazowe)

Identyfikacja obwodów (przewody neutralnei ochronne ułożone razem z właściwymi

przewodami fazowymi)

s. 30

wiersz 7 od góry

Czasy wyłą czania, możliwe do spełnienia przez zainstalowane urzą dzenia ochronne.

Dotrzymanie wymaganych czasów wyłą cza-nia przez zainstalowane zabezpieczenia.

s. 30

wiersz 9 od góry

Wystarczają ca liczba przewidzianych gniazdwtyczkowych.

Wystarczają ca liczba zainstalowanych gniazdwtyczkowych.

s. 30

wiersz 12 od góry

Główne odłą czniki do wyłą czenia wszystkich przewodów czynnych, jeżeli ma to zastosowa-nie

Obecność, jeśli wymagana, rozłą cznika izo-lacyjnego odłą czają cego wszystkie przewodyczynne

s. 30

wiersz 16 od góry

Wszystkie połą czenia bezpieczne Poprawnie wykonane połą czenia (przewo-

dów)

s. 30wiersz 17 od góry

Cała instalacja uziemiona zgodnie z normamikrajowymi W całej instalacji uziemienia wykonane

zgodnie z normami krajowymi

s. 30

wiersz 9 od dołu

Przewody inne niż giętkie i przewody sznu-rowe

Przewody inne niż giętkie

s. 30

wiersz 7 od dołu

Prawidłowy pr ą d znamionowy Wystarczają ca obciążalność pr ą dowa

s. 30

wiersz 6 od dołu

Przewody nieosłonięte chronione obudową rury instalacyjnej, kanału kablowego lub listwy

Przewody bez powłoki są chronione rur ą in-

stalacyjną albo listwą zamkniętą bą dź otwiera-ną

s. 30

wiersz 5/4 od dołu

Przewody osłonięte prowadzone w dozwolo-nych strefach lub mają ce dodatkową ochronę

mechaniczną

Przewody kabelkowe i kable są ułożone wdozwolonych miejscach albo mają dodatkową

ochronę od uszkodzeń mechanicznych

s. 30

wiersz 3 od dołu

Odpowiedni typ, jeżeli są narażone na bezpo-średnie działanie światła słonecznego

Przewody narażone na bezpośrednie nasłonecz-nienie są odpowiedniego typu

s. 30

wiersz 2 od dołu

Prawidłowo dobrane i zainstalowane do użyt-

kowania, np. wbudowane

Przewody uk ładane w ziemi są poprawnie

dobrane i ułożone

s. 30

wiersz 1 od dołu

Prawidłowo dobrane i zainstalowane do użyt-kowania na ścianach zewnętrznych

Przewody uk ładane na ścianach zewnętrz-nych są poprawnie dobrane i ułożone

s. 31

wiersz 1 od góry Wewnętrzne promienie gięcia zgodne z od-

powiednimi normami.

Promienie gięcia przewodów zgodne z wła-

ściwą normą .

s. 31 w. 5 od góry Osłony zacisków Zaciski umieszczone w osłonach

s. 31

wiersz 6 od góry Instalacja pozwalają ca na łatwą wymianę w przypadku uszkodzenia przewodów

Możliwość łatwej wymiany uszkodzonych przewodów



23

s. 31

wiersz 7 od góry Instalacja przewodów taka, aby uniknąć nad-miernych naprężeń przewodów i zakończeń

Sposób ułożenia zapobiegają cy nadmiernymnaprężeniom w przewodach i zaciskach

s. 31

wiersz 9/10 od góry

Jedna rura instalacyjna do przewodów tegosamego obwodu…

W jednej rurze przewody tylko jednegoobwodu…To nie to samo!

s. 31

w. 11/12 od góry

Połą czenie przewodów (rozmiar zacisków

przystosowany do przekroju przewodów);powinien być zagwarantowany wystarczają -cy docisk stykowy

Połą czenia przewodów (rozmiar zacisków

dostosowany do przekroju przewodów) gwa-rantują ce wystarczają cy docisk zestykowy

s. 31

wiersz 17 od góry Dobrane pod względem odporności na uszko-dzenie spowodowane nagrzewaniem

Przewody odpowiednie pod względem ciepło-odporności

s. 31

wiersz 19 od góry Połą czenia, które mają być wykonane z uży-

ciem złą czek do przewodów

Stan połą czeń wykonanych z użyciem złą czywtykowych (gniazdo − wtyczka)

s. 31

w. 20/21 od góry Połą czenia krańcowe z innymi odbiornikamiprą du, właściwie zabezpieczone lub rozmiesz-czone tak, aby zapobiec naprężeniom prze-wodów

Przyłą czenia końcówek przewodów w od-biornikach są zabezpieczone albo rozmiesz-czone w sposób zapobiegają cy naprężeniomw zaciskach

s. 31wiersz 22 od góry

Zawieszone masy nie przekraczają prawi-dłowych wartości Obciążenia zwieszaków nie są nadmierne

s. 31

wiersz 17 od dołu Przewody ochronne doprowadzone do każdegopunktu i osprzętu

Przewody ochronne są doprowadzone do każ-dego miejsca przyłą czenia

s. 31

wiersz 12 od dołu Prawidłowy rozmiar głównych i dodatkowychprzewodów wyrównawczych

Prawidłowy przekrój przewodów połą czeń wyrównawczych głównych i dodatkowych

s. 31

wiersz 9 od dołu Widoczne wskazanie… Widoczne oznaczenia…

s. 31

wiersz 6/5 od dołu

s. 34wiersz 2/3 od góry

Brak ostrych krawędzi na otworach do wpro-

wadzenia przewodów, ł bach wkr ętów itd.,które mogłyby powodować uszkodzenia prze-wodów

Otwory do wprowadzenia przewodów ani ł by

wkr ętów nie mają ostrych krawędzi, któremogłyby uszkadzać przewody

s. 31

wiersz 4 od dołu Nieosłonięte przewody i żyły przewodów, zktórych usunięto osłonę, nie wystają poza obu-dowę

Poza obudowami nie ma przewodów bezpowłoki ani żył o jednej warstwie izolacji

To nie to samo!

s. 31

wiersz 1 od dołu Gołe przewody ochronne z nasadk ą o barwie

na przemian zielonej/żółtej

Nasadka znaczy zupełnie co innego(patrz IEV 442-07-02)

Koszulki zielono-żółte u końców gołych prze-

wodów ochronnych

s. 32

wiersz 1 od góry Zaciski dociśnięte i obejmują ce wszystkieżyły przewodów

Wszystkie druty żyły wielodrutowej są zaci-śnięte w końcówce

s. 32

wiersz 2/3 od góry Zacisk przewodu sznurowego zastosowany prawidłowo lub uchwyty dopasowane do prze-wodów w taki sposób, aby chroniły zaciski przed napr ężeniem

Co by to mogło znaczyć???

Prawidłowa odciążka lub opaska zaciskowa na przewodzie, aby zapobiec przenoszeniunapr ężeń na zaciski

s. 32

wiersz 14 od góry Element złą cza Złą cze wtykowe

s. 32

wiersz 15 od góry Umieszczony poza zasięgiem osoby korzysta-

ją cej z łazienki lub prysznica

Umieszczone poza zasięgiem r ęki osoby korzy-

stają cej z wanny lub natrysku

s. 32

wiersz 15 od dołu

Prawidłowy kod barwny lub oznakowanie

przewodów

Kod barwny jest rodzajem oznakowania!

Przewody mają poprawne oznaczenia barwnelub napisy

s. 32

wiersz 13 od dołu

… osoby korzystają cej z łazienki lub prysznica … osoby korzystają cej z wanny lub natrysku



24

s. 32

wiersz 3 od dołu

Puszki odpowiednie do wcią gania przewo-dów

Właściwe rozmieszczenie i rodzaj puszek dowcią gania przewodów

s. 33

wiersz 3 od góry

Przewody fazowe i neutralny osłonięte tą samą rur ą instalacyjną

Przewody fazowe i neutralny w tej samej rurze

s. 33

wiersz 7 od góry

Odpowiednio podtrzymywana i zakończona Odpowiednio umocowana i łą czona

s. 33

wiersz od góry

Rezerwa na wydłużanie i kurczenie Zapewniona kompensacja dylatacji cieplnych

s. 33

w. 10/11 od góry

Puszki i osprzęt mocują cy dostosowany domasy zawieszonej oprawy oświetleniowejw spodziewanej temperaturze

Puszki i uchwyty dostosowane do masy za-

wieszonej oprawy oświetleniowej i spodzie-wanej temperatury

s. 33

wiersz 19 od góry

Mocowanie przewodów w cią gach pionowych W cią gach pionowych przewody są umocowa-

ne

s. 33

wiersz 19 od dołu

Przewody fazowe i neutralne osłonięte tą samą listwą metalową

Przewody fazowe i neutralny jednego obwodu

w tej samej listwie metalowej

s. 33

wiersz 16 od dołu

Pewne połą czenia mechaniczne i odpowiednia

cią głość z dopasowanymi powią zaniami ???

Użyte złą czki zapewniają należytą wytrzy-

małość mechaniczną i cią głość elektryczną

s. 33

w. 11/10 od dołu

Nieprzewodzą ce pokrycia aparatury rozdziel-czej usunięte w miejscach przyłą czenia prze-wodu ochronnego i, jeżeli konieczne, dobrzezabezpieczone po przyłą czeniu

Nieprzewodzą ce odejmowalne pokrywki zaci-sków ochronnych, jeśli konieczne, założone po przyłą czeniu

s. 33

wiersz 8/7 od dołu

Uwzględnienie możliwych do wystą pieniawarunków, np. właściwych dla przewidywane-go środowiska

Właściwie dobrane do warunków środowiska pracy

s. 33

wiersz 5 od dołu

Odpowiednie, jako środki do izolowania, jeżelimają zastosowanie

W wymaganych miejscach zainstalowano

łą czniki izolacyjne

s. 33wiersz 4 od dołu

Niedostę pne dla osoby korzystają cej prawidło-wo z łazienki lub prysznica

Niedostę pne dla osoby korzystają cej prawidło-wo z wanny lub natrysku

s. 34

wiersz 5 od góry

Odpowiedni dostę p i odpowiednia przestrzeń

do pracy Należyta dostę pność i przestrzeń obsługowa

s. 34

wiersz 6/7 od góry

Obudowy odpowiednie do ochrony mechanicz-nej i, tam gdzie mają zastosowanie, do ochrony przed ogniem

Obudowa właściwa do ochrony od uszkodzeń mechanicznych i, jeśli to wymagane, od ognia

s. 34

wiersz 10 od góry

Dobór i nastawienie zabezpieczeń (przetęże-niowych)

Zabezpieczenia nadpr ą dowe poprawnie dobra-ne i nastawione

s. 34

wiersz 11 od góry

Zabezpieczenie przypisane indywidualnie dokażdego obwodu

Każdy obwód ma osobne zabezpieczenie

s. 34

wiersz 12 od góry

… w rozdzielnicy tablicowej … w rozdzielnicy

s. 34

wiersz 15 od góry

Prawidłowo zakończone lub umieszczone wewłaściwym osprzęcie

Prawidłowo przyłą czone z użyciem właściwe-go osprzętu

s. 34

wiersz 22 od góry

Prawidłowo zlokalizowane Prawidłowo rozmieszczone

s. 34

wiersz 16 od dołu

Widoczny znak zgodności z właściwą normą wyrobu, jeżeli jest wymagany w tej normie

Widoczny znak zgodności z właściwą normą wyrobu

s. 34

wiersz 15 od dołu

Izolacja klasy ochronności 2 lub przyłą czony przewód ochronny

Klasa ochronności II lub przyłą czony przewódochronny



25

s. 27, górna tablica

Poprawna wersja tablicy:

Informacje o zasilaniu i uziemieniu Zaznaczyć pole i ew. wpisać dane

Uziom

dostawcy energii

odbiorcy

Liczba i rodzaj przewodów czynnych Dane sieci zasilają cej

w miejscu przyłą czenia

Zabezpieczenie

w miejscu

przyłą czenia

AC

DC

1-fazowy, 2-przewodowy (LN)

2-biegun.

1-fazowy, 3-przewodowy (LLM) 3-biegun.

2-fazowy, 3-przewodowy (LLN) inny

3-fazowy, 3-przewodowy (LLL) inny

Uk ład sieci

TN-C

TN-C-S

TN-S

TT

IT

Inne źródła

zasilania

(szczegóływ załą czeniu)

3-fazowy, 4-przewodowy (LLLN) inny

Napięcie znamionowe,

U/Uo (1)….........…V

Częstotliwość znamionowa,

f (1)

…........... Hz

Największy spodziewany pr ą d zwarciowy,

Icc (2)…..........kA

Impedancja pętli zwarciowej (L-PE),

Ze (2)............…Ω

Uwagi:

(1) zapytać dostawcę

(2) zapytać, zmierzyć lub obliczyć

Typ: ...........................

....................................

Pr ą d znamionowy:

.................A

Czułość RCD, jeśli zastosowano:

.............mA

Dane bibliograficzne:

Musiał E.: Sprawdzanie instalacji elektrycznych niskiego napięcia. Przeglą d treści orazbłędów tłumaczenia normy PN-HD 60364-6:2008. Miesięcznik SEP INPE „Informacje

o normach i przepisach elektrycznych”, 2009, nr 118-119, s. 24-54.

pn_hd_60364_6_2008_na polski

Documents