plany zarzĄdzania ryzykiem powodziowym dla...
TRANSCRIPT
2012-10-26 TYTUŁ 1
PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA OBSZARÓW DORZECZY
I REGIONÓW WODNYCH część I
Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
2012-10-26 TYTUŁ 2
Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
CO WIEMY O RYZYKU POWODZIOWYM W POLSCE? Podstawy planów zarządzania
ryzykiem powodziowym
3 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA
RYZYKIEM POWODZIOWYM
Kraków, 1593
…Klasztory i kościół oo. Bernardynów tak woda zalała, że ołtarze na dwie stopy przewyższała i zmusiła oo. Bernardynów do klasztoru oo. Franciszkanów się przenieść. Mniszki z oczywistego od wody niebezpieczeństwa wyratowane zostały na łodziach doprowadzonych w nocy do okien.
Strzelce Małe, 1934
Kotlina Kłodzka, 1997
…Deszcz padał od kilku dni. W niedzielę po południu, woda zaczęła wypływać ze szpar w podłodze. Wynieśliśmy trochę mebli i czekaliśmy, nie wiedząc, że to dopiero początek „piekła". Byliśmy zupełnie bezradni. O 5.40 rano zdarzyło się coś, co widziałam tylko na katastroficznych filmach. Usłyszałam potężny huk i woda zalała w jednej chwili całe mieszkanie. Uciekliśmy przez głęboką już wodę do pobliskiego przedszkola.” (relacja jednego z mieszkańców)
Powodzie są nieuchronne
0
5
10
15
20
25
1997 2001 2010
13,6
4,2
12,8
7,5
mld
zł
prywatne
komunalne
4
Szkody i straty powodziowe
Struktura strat powodziowych (VI-VII 2010 r.)
Straty (1997, 2001, 2010) – poziom cen 2010 r.
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Gminy dotknięte powodziami (1997, 2001, 2010)
Ryzyko wzrasta, z uwagi na:
• zagospodarowywanie terenów zalewowych,
• zmniejszanie retencji naturalnej,
• coraz gwałtowniejsze zjawiska meteorologiczne.
5
Szkody i straty powodziowe
Straty bezpośrednie • zniszczona infrastruktura (drogi, mosty, wodociągi …)
• domy, mieszkania • fabryki, firmy
Straty pośrednie
• spadek produkcji • problemy
komunikacyjne • spadek zarobków • bankructwa firm • zanieczyszczenie
środowiska
Straty
niemierzalne • utrata zdrowia • utrata pamiątek
rodzinnych • zniszczenia dziedzictwa kulturowego
Straty powodziowe
1998-2010
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Źródło: dane GUS
2012-10-26 6 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA
RYZYKIEM POWODZIOWYM
Pojęcie ryzyka powodziowego
Zmiana w sposobie myślenia:
Nie „ochrona przed powodzią”, ale „ograniczanie szkód i strat”
Nie „reagowanie”, ale „zarządzanie ryzykiem powodziowym”
By zmniejszyć straty i szkody powodziowe powinniśmy ograniczać RYZYKO.
ZAGROŻENIE EKSPOZYCJA PODATNOŚĆ
Elementy ryzyka powodziowego
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
skutki powodzi
Odpowiednie strategie ograniczania ryzyka powodziowego
„odsuwamy powódź od ludzi” „odsuwamy ludzi od powodzi” „uczymy się żyć z powodzią”
7
Dokumenty KE poprzedzające Dyrektywę Powodziową
Spotkanie dyrektorów wodnych Państw Członkowskich UE, Norwegii, Szwajcarii i krajów kandydujących , Kopenhaga, listopad 2002 r.
Inicjatywa Budapeszteńska Budapeszt, 30 listopada - 1 grudnia 2002 r.
International Workshop on Precautionary Flood Protection in Europe, Bonn, luty 2003 r.
„Najlepsze praktyki w zakresie prewencji, ochrony i łagodzenia skutków powodzi” – dokument przyjęty przez dyrektorów wodnych z Państw Członkowskich UE, Ateny, lipiec 2003 r.
„Zarządzanie zagrożeniem powodziowym. Zapobieganie powodziom, ochrona przeciwpowodziowa i ograniczanie skutków powodzi” - dokument KE, 12 lipca 2004 r.
Prace nad merytoryczną zawartością Dyrektywy Powodziowej, konsultacje tekstów dokumentów 2005–2006 r.
GŁÓWNE REKOMENDACJE
• Poprawa współpracy i lepsza koordynacja działań
• Opracowywanie i wykorzystywanie map zagrożenia powodziowego
• Usprawnienie wymiany informacji, dzielenie się doświadczeniami
• Budowanie silniejszych związków między środowiskiem naukowo-badawczym, a władzami
• Podnoszenie świadomości w zakresie zagrożenia powodzią.
Uchwalenie Dyrektywy Powodziowej Strasburg, 23 października 2007
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
8
Wymagania Dyrektywy Powodziowej
Dyrektywa Powodziowa zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania do 2015 roku planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP).
Zobowiązuje także do opracowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego, map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego, koordynacji działań we wspólnie zarządzanych dorzeczach międzynarodowych oraz zapewnienie szerokiego procesu konsultacji społecznych na etapie planowania.
Dyrektywa 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, tzw. Dyrektywa Powodziowa zmierza do zminimalizowania skutków powodzi, kładąc szczególny nacisk na takie elementy, jak:
• życie i zdrowie ludzi • środowisko • dziedzictwo kulturowe • działalność gospodarczą
oraz na właściwe zarządzanie ryzykiem powodziowym.
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
9
Wdrożenie Dyrektywy Powodziowej w Polsce
Implementacja Dyrektywy Powodziowej do polskiego prawa 5 stycznia 2011 r. nowelizacją Ustawy Prawo wodne.
Proces sporządzania PZRP jest wieloetapowy, wymagający wielu analiz oraz współpracy różnych jednostek.
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym mają konsekwencje dla planowania przestrzennego.
Minister Środowiska - organ nadrzędny
Prezes KZGW - sporządza PZRP dla obszarów dorzeczy, wstępną ocenę zagrożenia powodziowego (WORP) oraz mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, zapewnia udział społeczeństwa
Dyrektor RZGW – sporządza PZRP w regionie wodnym, przekazuje mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego właściwym instytucjom
Minister TBiGM – WORP oraz PZRP od strony morza
Dyrektor Urzędu Morskiego – mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego od strony morza
Minister Administracji i Cyfryzacji – dane do analiz ryzyka
Wojewoda - opiniuje projekty WORP
Marszałek województwa - opiniuje projekty WORP, uwzględnia w PZP województwa granice obszarów szczególnego zagrożenia powodzią z MZP i MRP oraz ustalenia PZRP, uwzględnia w strategii rozwoju województwa ustalenia PZRP.
INST
YTU
CJE
OD
PO
WIE
DZI
ALN
E
10 PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA
RYZYKIEM POWODZIOWYM
Zawartość planów zarządzania ryzykiem powodziowym
Prawo wodne Art. 88g ust.2
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym zawierają:
1) mapę obszaru dorzecza, na której są zaznaczone obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi,
2) mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego wraz z opisem wniosków z analizy tych map,
3) opis celów zarządzania ryzykiem powodziowym,
4) katalog działań służących osiągnięciu celów zarządzania ryzykiem powodziowym, z uwzględnieniem ich priorytetu.
11
Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP)
Analiza mająca na celu wybór obszarów, dla których zostaną opracowane mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym.
Zgodnie z założeniami Dyrektywy Powodziowej wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana w oparciu o łatwo dostępne źródła informacji. Cel WORP: Identyfikacja znaczącego ryzyka powodziowego - wyznaczenie Obszarów Narażonych na Niebezpieczeństwo Powodzi (ONNP).
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
www.kzgw.gov.pl/pl/Wstepna-ocena-ryzyka-powodziowego.html
Identyfikacja i lokalizacja
obszarów zagrożonych
powodzią
Wybór maksymalnych
zasięgów powodzi
Analiza zidentyfikowanych
obszarów
Wyznaczenie obszarów
narażonych na niebezpieczeństwo
powodzi
12
Wstępna ocena ryzyka powodziowego – źródła danych
Powodzie prawdopodobne
Powodzie historyczne
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Powodzie prawdopodobne • studia ochrony przeciwpowodziowej (RZGW) • strategia ochrony brzegów morskich (UM) • analizy geomorfologiczne, w tym mapy
obszarów zagrożonych podtopieniami (PIG) • analizy wpływu urządzeń wodnych na bezpieczeństwo
powodziowe (OTKZ, GUNB) • prognozy długofalowego rozwoju wydarzeń, w tym wpływu
zmian klimatu na występowanie powodzi (uwzględniono tylko dla obszarów od strony morza).
Powodzie historyczne • dane archiwalne IMGW i inne źródła historyczne • ankietyzacja gmin
Maksymalne zasięgi powodzi prawdopodobnych i historycznych wyznaczyły obszary potencjalnie zagrożone powodzią.
13
Wstępna ocena ryzyka powodziowego – ocena znaczącego ryzyka powodziowego
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Znaczące ryzyko powodziowe – określone zostało w wyniku oceny ryzyka powodziowego, prowadzonej dla obszarów potencjalnie zagrożonych powodzią, pod kątem następujących kryteriów (wskaźników): • bezpośredni wpływ powodzi na życie i zdrowie
ludzi – gęstość zaludnienia w gminach, • wpływ powodzi na obszary działalności
gospodarczej wraz z infrastrukturą - formy pokrycia terenu: obszary zasiedlone, przemysłowe, drogi i szlaki kolejowe, rolnictwo, lasy (Corine Land Cover),
• skuteczność istniejących budowli przeciwpowodziowych - klasy budowli oraz stan bezpieczeństwa budowli.
Analiza z uwzględnieniem kryterium wpływu na działalność gospodarczą i infrastrukturę
14
Wstępna ocena ryzyka powodziowego - wyniki
Wyniki WORP
Rzeki przeznaczone do modelowania w I cyklu planistycznym na tle gmin dotkniętych powodziami w 1997, 2001, 2010 roku
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
15
Wstępna ocena ryzyka powodziowego - podsumowanie
Czym jest WORP? W wyniku WORP zostały zdiagnozowane odcinki rzek i obszarów morskich, na których powódź powoduje znaczące ryzyko powodziowe. Poziom znaczącego ryzyka został określony z uwzględnieniem wpływu na ludzi i ich zdrowie, działalność gospodarczą i infrastrukturę, skuteczność istniejących budowli hydrotechnicznych (wałów, sztucznych zbiorników wodnych).
Jak należy traktować informację z WORP? Obszary wyznaczone we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie stanowią podstawy do planowania przestrzennego. Celem WORP nie było wyznaczenie precyzyjnego zasięgu obszarów zagrożonych powodzią, lecz wstępne ich zidentyfikowanie. Dopiero obszary przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego będą podstawą do prowadzenia polityki przestrzennej.
Co nie zostało uwzględnione? Ze względu na brak danych, we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie uwzględniono skutków zmian klimatu i możliwego rozwoju gospodarczego.
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
16
Mapy zagrożenia i mapy ryzyka powodziowego
Mapy ryzyka powodziowego • wartość potencjalnych strat • liczba mieszkańców • obiekty o szczególnym znaczeniu kulturowym, przyrodniczym
i gospodarczym zagrożone powodzią • użytkowanie terenu.
Mapy zagrożenia powodziowego • granice obszarów zagrożenia powodziowego • głębokość wody • prędkość i kierunek przepływu wody na obszarach mocno zurbanizowanych.
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Oba rodzaje map są przygotowywane dla kilku scenariuszy: dla powodzi o prawdopodobieństwie przewyższenia 10%, 1% i 0,2% oraz dla przerwania wałów.
17
Mapy zagrożenia powodziowego - zawartość
Mapa zagrożenia powodziowego - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (10%)
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
18
Mapy zagrożenia powodziowego - zawartość
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Mapa zagrożenia powodziowego - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (1%)
19
Mapy zagrożenia powodziowego - zawartość
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Mapa zagrożenia powodziowego - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (0,2%)
20
Mapy ryzyka powodziowego - zawartość
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Mapa ryzyka powodziowego - negatywne konsekwencje dla ludności oraz wartości potencjalnych strat powodziowych; obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na
500 lat (0,2%)
Mapy ryzyka powodziowego - zawartość
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Mapa ryzyka powodziowego - negatywne konsekwencje dla środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej;
obszary na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (0,2%)
21
22
Mapy zagrożenia i mapy ryzyka powodziowego - podsumowanie
W jakim celu wykonywane są mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego? Mapy przedstawiają poziomy zagrożenia i poziomy strat dla każdego scenariusza wód prawdopodobnych. Mapy wykonuje się w formie cyfrowej na podstawie bazy danych przestrzennych. Jakie są korzyści z opracowanych map? Informacje zawarte w bazie będą wykorzystane do analiz wykonywanych na etapie opracowywania planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Mapy są niezbędne do konsultacji społecznych i planowania w zarządzaniu ryzykiem powodziowym. Ograniczenia • Brak systemu gromadzenia informacji o stratach powodziowych i analiz w Polsce w tym kierunku -
metodyka określania strat została oparta o doświadczenia niemieckie (bawarskie). • Brak systemu gromadzenia danych dotyczących podatności elementów zagospodarowania oraz lokalnych
społeczności na zagrożenie.
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
23
Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej
Cel analizy • Zgromadzenie podstawowych informacji w celu ustalenia głównych problemów działania
systemu ochrony przeciwpowodziowej na obszarach dorzeczy i w regionach wodnych, • Utworzenie bazy danych dla działań wejściowych do tworzenia wariantowych rozwiązań
programów działań sporządzanych na poziomie obszaru dorzecza, regionu wodnego i zlewni.
„Analiza i diagnoza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej uwzględniająca analizę planów i programów z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, w tym opracowanie spójnej, kompletnej i obejmującej obszar całego kraju, bazy danych w zakresie urządzeń wodnych”. Termin realizacji: 01.10.2012 – 30.08.2013 r.
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
24
Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Diagnoza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej
Analiza planów i programów z zakresu
ochrony przeciwpowodziowej
Identyfikacja działań technicznych
i nietechnicznych ograniczających ryzyko
powodziowe
Opracowanie spójnej, kompletnej
i obejmującej obszar całego kraju, bazy danych w zakresie urządzeń wodnych
Dodatkowe analizy w oparciu o dane
zgromadzone w WORP
25
PODSUMOWANIE Podstawy planów zarządzania ryzykiem powodziowym
Ocena ryzyka powodziowego
Schemat procesu wdrażania Dyrektywy Powodziowej
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM
Wstępna ocena ryzyka powodziowego
Mapy zagrożenia powodziowego
Mapy ryzyka powodziowego
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym
Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej
Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym
XII 2011
XII 2013
XII 2015
26
Dziękuję za uwagę
www.warszawa.rzgw.gov.pl www.kzgw.gov.pl
www.powodz.gov.pl [email protected]
PODSTAWY PLANÓW ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM