plani zhvillimor itransmisionit 2012-2021
DESCRIPTION
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021TRANSCRIPT
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 faqe 1 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT
2012 - 2021
Prishtinë, 2011
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 2 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Përmbajtja
Shkurtesat .............................................................................................................................................. 4
1. HYRJE .......................................................................................................................................... 5
1.1 Roli i Operatorit të Sistemit, të Transmisionit dhe Tregut .................................... 7 1.2 Rrjeti i Transmisionit ............................................................................................ 8 1.3 Konteksti i Planit ................................................................................................ 9 1.4 Përmbajtja e Planit ............................................................................................. 11
2. KËRKESAT TEKNIKE NGA KODI I RRJETIT .......................................................... 13
2.1 Hyrje .................................................................................................................. 13 2.2 Të dhënat relevante për planifikim- detyrimet e përdorueseve të sistemit transmetues .................................................................................................................... 14 2.3 Karakteri i të dhënave ........................................................................................ 14 2.4 Standardet dhe kriteret e planifikimit të rrjetit të transmisionit ........................... 16 2.5 Kriteret e planifikimit të rrjetit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV ............................... 16 2.6 Kriteret e planifikimit afatgjatë të ri-vitalizimit të rrjetit të transmisionit ............. 19 2.7 Metodologjia e planifikimit ................................................................................. 20 2.8 Planifikimi i konfiguracionit të nënstacioneve..................................................... 21
3. PARASHIKIMI I NGARKESËS ELEKTRIKE ............................................................... 25
3.1 Hyrje .................................................................................................................. 25 3.2 Historiku i ngarkesës dhe gjendja e tanishme ..................................................... 25 3.3 Profili i kërkesës ................................................................................................. 26 3.4 Parashikimi afatgjatë i ngarkesës 2012-2021 ........................................................ 29
4. KAPACITETET GJENERUESE TË SEE TË KOSOVËS ........................................... 31
4.1 Hyrje .................................................................................................................. 31 4.2 Planifikimi i njësive të reja gjeneruese ................................................................. 32 4.3 Burimet e ripërtërishme ..................................................................................... 33
4.3.1 Hidrocentralet e vogla .................................................................................... 33 4.3.2 Energjia me erë .............................................................................................. 34
5. PROJEKTET ZHVILLIMORE TE RRJETIT TE TRANSMISIONIT TE
KOSOVËS .......................................................................................................................................... 36
5.1 Historiku i rrjetit të transmisionit ....................................................................... 36 5.2 Zhvillimi i infrastrukturës së rrjetit të transmisionit; 2012-2021 ........................ 38
5.2.1 Hyrje .............................................................................................................. 38 5.3 Projektet zhvillimore te përfunduara në periudhën kohore 2006- 2010 ............... 39 5.4 Projektet zhvillimore në realizim dhe në proces të zhvillimit .............................. 42 5.5 Projektet e aplikuara për kyçje ne rrjetin e transmisionit 2010-2011 .................... 44 5.6 Lista e projekteve te reja zhvillimore të planifikuara 2012-2021 ......................... 45
5.5.1 Lista e projekteve te reja te kategorisë së përforcimit të rrjetit të transmisionit ... 46
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 3 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5.6.2 Projektet e planifikuar të kategorisë: ri-vitalizmi i nënstacioneve të KOSTT-it 49 5.6.3 Projektet e planifikuar të kategorisë për mbështetje e operimit të sistemit ..... 50
5.7 Përshkrimi teknik i projekteve të planifikuara në transmision ............................ 51 5.7.1 Hyrje .............................................................................................................. 51 5.7.2 Projektet e përforcimit të rrjetit të transmisionit ............................................ 52 5.7.3 Projektet e ri-vitalizimit të linjave 110kV ...................................................... 64 5.7.4 Projektet e ri-vitalizimit të nënstacioneve ....................................................... 70 5.7.5 Projektet e avancimit të sistemit të monitorimit, kontrollit dhe matjeve të Sistemit të Transmisionit ............................................................................................ 72
6. ANALIZA KOMPJUTERIKE PERFORMANCËS TE RRJETIT TË
TRANSMISONIT ............................................................................................................................. 75
6.1 Përshkrimi i modelit të rrjetit. ............................................................................. 75 6.2 Kapacitetet aktuale të rrjetit të transmisionit; Q4-2011 ...................................... 76 6.1.1 Kapaciteti i linjave 400, 220 dhe 110kV ................................................................. 76 6.1.2 Kapacitetet e transformimit; Q4-2011 .................................................................. 77 2.3 Kapaciteti aktual i shkëmbimit të fuqisë me vendet fqinje ................................. 78 6.3 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë Q4-2011 ............. 80 6.4 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë Q4-2012 ............. 86 6.5 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë - 2016 .................. 92 6.6 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë - 2021 .................. 98 6.7 Konkluzion i përgjithshëm ............................................................................... 104
7. RRYMAT E PRISHJEVE NË RRJETIN E TRANSMISIONIT ................................. 109
7.1 Hyrje ................................................................................................................ 109 7.2 Kalkulimi i nivelit të rrymave të prishjes ........................................................... 109
7.2.1 Modeli matematik, metodologjia e kalkulimit dhe softueri i aplikuar ............. 109 7.2.2 Karakteristikat e ndërprerësve të fuqisë të rrjetit të transmisionit .................. 110
7.3 Rezultatet e kalkulimit të rrymave të prishjeve .................................................. 111 7.3.1 Vlerësimi i rrymave të prishjes Q4-2011 ....................................................... 111 7.3.2 Vlerësimi i rrymave të llogaritura të prishjes (2016) ...................................... 113 7.3.3 Vlerësimi i rrymave të llogaritura të prishjes (2021) ...................................... 114
8. NDIKIMET MJEDISORE .................................................................................................. 115
9.1 Kujdesi ndaj mjedisit ........................................................................................ 115 9.2 Problematika mjedisore në sistemet e transmisionit .......................................... 116
9.2.1 Problemet mjedisore që shkaktohen nga linjat ............................................. 116 9.2.2 Problemet mjedisore që shkaktohen nga nënstacionet .................................. 117
9.3 Përkujdesja ndaj ndikimeve tjera në mjedis ....................................................... 117 9.4 Planet Mjedisore............................................................................................... 118
9. REFERENCAT ...................................................................................................................... 119
SHTOJCA. A: REZULTATET E SIMULIMEVE KOMPJUTERIKE NE PSS/E ..... Error!
Bookmark not defined.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 4 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
SHTOJCA B: Rezultatet e kalkulimit të rrymave të prishjes .. Error! Bookmark not defined.
Shkurtesat
ENTSO/E – (European Network of Transmission System Operators for Electricity)
ESTAP I &II - (Energy Sector Technical Assistance Project)
IPA ( Instrumenti Para Antaresimit)
KOSTT – Operator Sistemi, Transmisioni dhe Tregu sh.a
KEK – Korporata Energjetike e Kosovës sh.a
MZHE – Ministria e Zhvillimit Ekonomik
MTI - Ministria e Tregtisë dhe Industrisë
OPGW – Lloji i kabllit Optik (Optical Ground Wire)
OST – Operatori i Sistemit tё Transmisionit
PSS/E- Power System Simulator/Engineering
PZHT – Plani Zhvillimor i Transmisionit
SEE – Sistemi Elektroenergjetik
SCADA/EMS – Supervisory Control and Data Acquisition/Energy Managment System
SECI – South East Cooperative Inititaive (Regional transmission planinng project)
SMM – Sistemi i Menaxhimit Mjedisor
TACSR/ACS – ( Përçues special me rezistencë te lartë termike, legurë Al-Çe)
TI – Teknologjia Informative
ZRrE – Zyra e Rregullatorit për Energji
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 5 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
1. HYRJE
Sektori i energjisë elektrike si një ndër sektorët më të rëndësishëm industrial në ekonominë e
Kosovës, duhet të planifikohet dhe zhvillohet në mënyrë adekuate. Rrjeti i transmisionit, që
operohet nga KOSTT, luan rol të rëndësishëm në sistemin elektroenergjetik duke bërë të
mundur transmetimin e energjisë nga gjeneratorët deri te konsumatorët e mëdhenj dhe nyjet
shpërndarëse.
Vizioni i KOSTT-it është që të ”Të jetë kompani profitabile për transmetimin e sigurt dhe
stabil të energjisë elektrike, e përgjegjshme ndaj shoqërisë dhe mjedisit dhe e integruar në
mekanizmat evropiane”.
Misioni i KOSTT-it është që të siguroj:
shërbime cilësore, duke implementuar të arriturat tekniko-teknologjike në zhvillimin
e sistemit të transmisionit;
transparencë dhe jo diskriminim në tregun konkurrues të energjisë elektrike;
avancim të pozitës në nivelin rajonal dhe Evropian, përkrahur nga ngritja e
vazhdueshme e kapaciteteve njerëzore.
Duke u ndërlidhur me përgjegjësitë e lartpërmendura mbi zhvillimin e sistemit të
transmisionit si dhe detyrimet ligjore, KOSTT harton Planin Zhvillimor të Transmisionit
(PZhT) i cili paraqet njërën ndër bazat kryesore të planifikimit zhvillimor të KOSTT-it.
Rëndësia e përpilimit dhe implementimit të këtij dokumenti haset edhe nga kërkesat
legjislative lidhur me përpilimin dhe trajtimin e këtij dokumenti dhe si i tillë i përket nivelit
primar dhe sekondar të legjislacionit.
Kërkesat Ligjore: Ligji për Energjinë: OST dhe OSSh përgatisin dhe publikojnë planet zhvillimore afatmesme dhe afatgjata në pajtim me kërkesat
e Ligjit për Rregullatorin e Energjisë. Këto plane duhet të jenë në pajtim me obligimet e licencave dhe në
pajtueshmëri me Strategjinë e Energjisë, Programin për Zbatimin e Strategjisë dhe Bilancet Energjetike
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 6 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Ligji për Energjinë Elektrike: OST do të jetë përgjegjës për përmbushjen e detyrimeve që ndërlidhen me planin dhjetë (10) vjeçar për
zhvillimin e sistemit sipas nënparagrafit 5.6 të paragrafit 5 dhe paragrafit 6 të Nenit 14 të Ligjit për
rregullatorin e Energjisë.
Ligji për Rregullatorin e Energjisë Zyra e Rregullatorit për Energji do të ekzaminojë nëse plani dhjetëvjeçar zhvillimor i sistemit i dorëzuar nga
operatori i sistemit të bartjes i mbulon të gjitha nevojat për investim të identifikuara gjatë procesit të
konsultimit, dhe mund të kërkojë nga operatori i sistemit të transmisionit të ndryshojë planin dhjetë (10)
vjeçar zhvillimor të sistemit.
Licenca për Operatorin e Sistemit të Transmisionit: Në përputhje me nenin 8 të Ligjit për Energjinë dhe Nenit 16 të Rregullit për Licencimin e Aktiviteteve të
Energjisë në Kosovë, i Licencuari do të përgatis, nxjerr dhe publikoj Planin Zhvillimor të Sistemit të
Transmisionit.
Kodi i Rrjetit: Çdo vit KOSTT do të përgatisë dhe lëshojë në qarkullim një plan të detajuar të zhvillimit të transmisionit
PZhT për 10 vitet e ardhshme
Rregulla për Licencimin e Aktiviteteve të Energjisë në Kosovë: Aplikuesi që aplikon për liçencë për Operator të Sistemit të Transmisionit , duhet të dorëzojë planin e
zhvillimit të sistemit, siç përcaktohet në Nenin 12, paragrafi 1 (1.20) të Ligjit për Energjinë Elektrike, dhe
Nenin 7 të Ligjit për Energjinë, duke përfshirë edhe ndikimin e zhvillimit të sistemit në tarifat e aprovuara
nga ZRRE.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 7 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Kërkesat nga ENTSO-E: Sipas artikullit të Rregullores (KE) 714/2009 nga pakoja e 3-të që përcakton koordinimin në
operimin dhe zhvillimin e sistemit të transmisionit “Plani i gjerë i zhvillimit të rrjetit të
Komunitetit duhet të përfshijë modelimin e rrjetit të integruar, skenarin e zhvillimit, një
koncept të adekuacisë së gjenerimit dhe një vlerësim të fleksibilitetit (elasticitetit) të sistemit”.
Për më tepër, PZhT (Plani Zhvillimor i Transmisionit) duhet “të ndërtohet mbi planet
kombëtare të investimit dhe nëse është e përshtatshme në bazë të udhëzimeve për rrjeta të
energjisë”
Në bazë të këtyre obligimeve ligjore të lartpërmendura KOSTT-i obligohet që të përpiloj
dhe pas aprovimit nga Zyra e Rregullatorit për Energji, të publikoj dhe implementoj këtë
dokument i cili si bazament përpilohet në përputhje të plotë me Strategjinë e Energjisë së
Kosovës.
1.1 Roli i Operatorit të Sistemit, të Transmisionit dhe Tregut
Mandati i KOSTT-it është përcaktuar në Ligjin për Energjinë Elektrike, me legjislacionin
sekondar dhe Licencat e lëshuara nga Zyra e Rregullatorit të Energjisë (ZRrE). KOSTT-
i, si operator i pavarur i sistemit të transmisionit dhe Tregut, është përgjegjës për operimin
dhe zhvillimin e sistemit të transmisionit, duke përfshirë rrjetin e transmisionit dhe operimin
e tregut të energjisë elektrike.
Përgjegjësitë e KOSTT-it që kanë të bëjnë me zhvillimin e rrjetit të transmisionit janë:
organizimi i studimeve preliminare për mundësitë e ndërtimeve të reja të kapaciteteve bartëse,
stabilimenteve, dhe pajisjeve të ndihmuara nga studimet teknike, ekonomike dhe financiare,
hartimi dhe publikimi i planeve afatshkurta dhe afatgjata për zgjerimin dhe modernizimin e
rrjetit transmetues.
zhvillimin e rrjetit të transmisionit dhe interkonekcioneve me rrjetet fqinje, me qëllim që të
garantohet siguria e furnizimit,
dhënien e informacioneve të mjaftueshme operatorit të çdo sistemi tjetër me të cilin është i
ndërlidhur sistemi i tij për sigurimin që kanë të bëjnë me kërkesat zhvillimore të tyre
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 8 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Koordinimi në planifikimin e zhvillimit të rrjetit të transmisionit me kompanitë homologe në
rajon si dhe në hartimin e planit dhjetë vjeçar në nivel të ENTSO-E
Në bazë të licencës se dhënë, KOSTT do të përgatis dhe publikoj planin zhvillimor të
transmisionit për 3 vitet e ardhshme që është pjesë e planit zhvillimor dhjetë vjeçar. PZhT
pasi të aprovohet nga ZRrE duhet të publikohet nga KOSTT. Përdoruesit e rrjetit mund ta
përdorin këtë Plan për planifikimin e aktiviteteve të tyre të ardhshme, për kyçjet e reja ose
përforcimin e atyre ekzistuese.
1.2 Rrjeti i Transmisionit
Rrjeti i transmisionit të Republikës së Kosovës operon me tri nivelet e tensioneve, 400 kV,
220 kV dhe 110 kV. Kosova si zonë elektroenergjetike, është e ndërlidhur përmes linjave
ndërkufitare me shtetet fqinje: Serbinë, Maqedoninë, Malin e Zi dhe Shqipërinë.
Kufiri i aseteve me Gjenerimin dhe Shpërndarjen të cilat menaxhohen dhe mirëmbahen nga
KOSTT-i është në terminalet e transformatorit zbritës të fuqisë 110 kV nga ana e ngarkesës,
apo transformatorit ngritës të gjeneratorit, ndërsa me konsumatorët e kualifikuar kufiri është
në portalet kyçëse.
SEE i Kosovës karakterizohet me rrjet të fuqishëm të interkonekcionit të tensionit 400 kV, i
ndërlidhur fuqishëm në rrjetin rajonal. Ndërlidhja e fuqishme e rrjetit të transmisionit me
rrjetet përreth, e renditë SEE të Kosovës, në njërën nga nyjat e rëndësishme
elektroenergjetike në rajon dhe më gjerë. Rritja e vazhdueshme e konsumit të energjisë
elektrike në vend dhe rajon, rritë flukset e fuqisë në linjat e brendshme dhe në ato të
interkonekcionit. Kjo rritje e rrjedhave të fuqisë ngushton vazhdimisht margjinën e sigurisë
së stabilitetit të SEE të Kosovës, si dhe sistemeve tjera të ndërlidhura me sistemin tonë.
Përforcimet e duhura në rrjetin e transmisionit në vend dhe rajon, janë qenësore në ruajtjen e
stabilitetit dhe besueshmërisë së sistemit në të ardhmen e afërt.
Problemet kryesore të identifikuara në rrjetin e transmisionit, ende paraqiten në rrjetin 110
kV. Rrjeti 110 kV karakterizohet me unaza të cilat përmbajnë në vete nënstacione të shumta
të lidhur në seri, të cilat shkaktojnë rënie të tensionit në nyjat fundore.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 9 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Në këtë PZhT janë identifikuar përforcimet e nevojshme të rrjetit, që do të sigurojnë operim
të sigurt dhe të besueshëm të sistemit dhe furnizim më kualitativ të konsumit, në pajtim me
kriteret teknike të përcaktuara në Kodin e Rrjetit.
Gjithashtu si referencë për këtë plan është marrë studimi i kryer (2010) i kompanisë
konsulente Fichner në lidhje me optimizmin e topologjisë se rrjetit të transmisionit kryesisht
në nivelin 400kV dhe 110kV.
1.3 Konteksti i Planit
Procesi i planifikimit dhe zhvillimit të rrjetit të transmisionit paraqet një proces të gjatë dhe
kompleks. Procesi përfshin një numër të aktiviteteve, siç janë zhvillimi i rrjetit në relacion me
parashikimin e kërkesës për energji, parashikimin e gjenerimit duke mundësuar identifikimin
e përforcimeve dhe zgjerimeve të nevojshme të rrjetit që të arrihet operimi brenda
parametrave të besueshmërisë si dhe ndikimet në mjedis. Edhe pse PZHT merr si referencë
parashikimin për një periudhë të caktuar kohore të bazuar në Balancën Afatgjatë të
Energjisë Elektrike, plani gjithashtu duhet të përcjellë edhe zhvillimet strategjike të sistemit
të transmisionit në periudhë afatgjate kohore.
Procesi i planifikimit ka rrjedhur si rezultat i procesit të ristrukturimit të tregut të energjisë.
Procesi i planifikimit ka pësuar ndryshime në disa aspekte, krahasuar me procesin e
mëhershëm në kompanitë vertikalisht të integruara:
Pasiguritë që vijnë nga mjedisi i tregut dhe të dhënat hyrëse.
Objektivat e ndryshme te përdoruesve te rrjetit (gjeneratorët, tregtaret, furnizuesit, konsumatoret dhe
operatoret e rrjetit)
Mos pajtueshmëria-shpërpjesëtimi në mes të kërkesave teknike, ekonomike, mjedisore dhe sociale
dhe
Pasiguritë që vijnë nga niveli i integrimit të energjisë nga burimet e ripërtërishme
Po ashtu, nevoja për integrimin në tregun rajonal kërkon rritjen-fuqizimin e kapaciteteve të
interkonekcionit, që ndikon në procesin e planifikimit në nivel kombëtar.
Opsionet e zhvillimit të rrjetit bazohen në Kodin e Planifikimit dhe në rregullat e
përgjithshme planifikuese të rekomanduara nga ENTSO/E. Metodologjia deterministike
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 10 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
(përcaktuese) e cila mbështetet në kriterin e sigurisë N-1, paraqet metodologjinë themelore
të zbatuar në këtë plan, me qellim të identifikimit dhe përcaktimit të listës së projekteve të
nevojshme për zhvillimin e rrjetit të transmisionit.
Ky plan përmban informacione për zhvillimin dhe përforcimet që pritet të ndodhin në
rrjetin e transmisionit të Kosovës për 10 vitet e ardhshme dhe atë në:
Ndërtimin e kapaciteteve të reja transformuese dhe transmetuese,
Përforcimin e kapaciteteve ekzistuese transformuese dhe transmetuese,
Ndërtimin e linjave interkonektive me shtetet fqinje,
Ri-vitalizimi i pajisjeve ekzistuese të tensionit të lartë (linja dhe nënstacione)
Zhvillimi i sistemeve mbështetëse të sistemit të transmisionit.
Po ashtu përmban informacione edhe për mundësitë e kyçjes së njësive të reja gjeneruese
dhe ngarkesave të reja, në sistemin e transmisionit.
Objektivi kryesor i planit dhjetë vjeçar është identifikimi i projekteve të cilat do të rrisin
kapacitetin, besueshmërinë, efikasitetin e operimit të rrjetit transmetues. Ky plan do të bëjë
të mundur konsumatorëve, pjesëmarrësve të tregut të energjisë, prodhuesve të energjisë,
investitorëve të ardhshëm të njoftohen me planin zhvillimor të transmisionit për dhjetë vitet
e ardhshme.
Ky dokument paraqet planin zhvillimor të punuar në KOSTT i cili e mbulon periudhën
dhjetë vjeçare, prej 2012 deri 2021, duke qenë në harmoni me kërkesat që dalin nga
ENTSO/E, me ç’rast viti 2011 paraqet vitin referent apo i ashtuquajturi viti zero. Të gjitha
informatat në planin zhvillimor si: detajet e projekteve, data e pritur e vënies në operim të
projektit, aplikacionet për kyçje në rrjetin e transmisionit që kanë ndodhur gjatë vitit 2010
dhe vazhdojnë të kryhen deri në fund të vitit 2011 janë marrë në konsideratë në përpilimin e
këtij dokumenti.
Për përgatitjen e planit zhvillimor janë bërë kalkulimet e duhura me softuerin përkatës
PSS/E 33, duke simuluar në modelet kompjuterike të sistemit, bazuar në të dhënat e
siguruara nga KOSTT dhe nga përdoruesit e rrjetit, po ashtu bazuar edhe në parashikimet e
ngarkesës për 10 vitet e ardhshme. Parashikimi i ngarkesës është bazuar në të dhënat
historike (konsumi, ngarkesa maksimale, lakorja e kohëzgjatjes së ngarkesës, etj), po ashtu ne
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 11 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
konsideratë janë marrë edhe kërkesa e pritur nga konsumi industrial dhe komercial dhe
kyçjet e reja që pritet të ndodhin. Të dhënat e gjenerimit janë siguruar nga KEK-Gjenerimi
dhe nga gjeneruesit tjerë. Të dhënat për interkonektorët që pritet të ndërtohen në rajon,
janë siguruar nga studimet që bëhen në Grupin Projektues për Planifikimin e Rrjetit Rajonal
të Transmisionit - SECI, në të cilin grup kontribuon edhe KOSTT-i nëpërmjet përfaqësuesit
të vet.
Për secilin vit të planit zhvillimor janë bërë studimet e rrjedhave të fuqisë, duke përcjellë
njëkohësisht rritjen e kërkesës për ngarkesën maksimale. Po ashtu janë bërë edhe kalkulimet
e rrymave të prishjeve për periudha të ndryshme kohore. Bazuar në rezultatet e kalkulimeve,
atëherë është e mundur që të jepen vlerësimet se si do të operoj rrjeti për gjendjen e
parashikuar për vitet e ardhshme. Fytet e ngushta apo ngulfatjet në rrjet janë identifikuar dhe
zgjidhjet e mundshme janë paraqitur duke analizuar ndikimin e tyre në përmirësimin e
performancës operuese të rrjetit të transmisionit. Gjithashtu sistemi i transmisionit është
analizuar edhe për ngarkesat minimale, duke identifikuar problemet eventuale me mbi
tensionet ne nivelet e tensionit 400kV, 220kV dhe 110kV të cilat mund të shfaqen ne
regjimin e ngarkesës minimale verore.
KOSTT ka pasur kujdes në vlerësimin e saktësisë së informacioneve të cilat nuk janë në
përgjegjësi të saj, duke bërë të qartë se KOSTT nuk është përgjegjës për informacionet apo
të dhënat jo korrekte të pranuara nga palët tjera.
1.4 Përmbajtja e Planit
PZhT është strukturuar ne 8 kapituj, duke përfshirë edhe Hyrjen:
Kapitulli 1– Hyrja
Kapitulli 2 – Kërkesat teknike të Kodit të Rrjetit - janë paraqitur procesi i
mbledhjes së të dhënave, kriteret dhe standardet e planifikimit, dhe konfigurimi i
nënstacioneve sipas nivelit të tensioneve 400 kV, 220 kV dhe 110 kV.
Kapitulli 3 – Paraqet parashikimin e kërkesës për energji elektrike e ndarë në
konsumin në tri vitet e kaluara dhe në konsumin e parashikuar për 10 vitet e
ardhshme.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 12 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Kapitulli 4 – Lista e gjeneratorëve ekzistues dhe atyre të planifikuar. Po ashtu është
paraqitur edhe gjenerimi i ripërtërishëm dhe politikat e KOSTT-it në përkrahjen e
kësaj teknologjie.
Kapitulli 5 – Është përshkruar rrjeti i transmisionit të KOSTT-it, dhe
interkonekcionet me fqinjët. Një pjesë e këtij kapitulli përshkruan në mënyrë të
detajuar zhvillimet e ardhshme të rrjetit.
Kapitulli 6 – Është paraqitur performanca e sistemit për kushte të ndryshme të
rrjetit për periudha të caktuara të planit zhvillimor.
Kapitulli 7 – Përmban rezultatet e rrymave të lidhjeve të shkurta për periudha të
caktuara kohore, me qëllim të vlerësimit të aftësisë shkyçëse të ndërprerësve
ekzistues si dhe qëndrueshmërisë dinamike të pajisjeve të tensionit të lartë me rastin e
shfaqjes së prishjeve në rrjetin e transmisionit.
Kapitulli 8 – Përmban qasjen planifikuese të aspektit mjedisor në relacion me
Planin Zhvillimor të Transmisionit
Kapitulli 9 – Përmban listën e referencave.
Rezultatet e kalkulimeve dhe simulimeve, diagramet, hartat elektrike janë paraqitur në
Shtojca.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 13 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
2. KËRKESAT TEKNIKE NGA KODI I RRJETIT
2.1 Hyrje
Një ndër objektivat kryesore të KOSTT-it është zhvillimi i sistemit transmetues me qëllim
të operimit të sigurt, efecient dhe të besueshëm për të mundësuar transmetimin e energjisë
elektrike ashtu që të mbuloj kërkesën në pajtueshmëri të plotë me obligimet ligjore.
Operatori i Sistemit të Transmisionit planifikon zhvillimet në rrjet duke marrë për bazë
nevojat afatgjata për energji elektrike. Kërkesa për transmetim të energjisë elektrike varet
nga shumë faktor: rritja e konsumit, instalimi i njësive të reja gjeneruese, linjat e reja
ndërkufitare, zhvillimi i industrisë së rëndë etj.
Nevoja për përforcime në rrjetin e transmisionit përcaktohet bazuar në studimin e
performancës së rrjetit të planifikuar kundrejt standardeve teknike të përshkruara në Kodin
e Rrjetit, respektivisht në Kodin e Planifikimit.
Kodi i Rrjetit mbulon procedurat operative dhe dispozitat që rregullojnë bashkëveprimin
ndërmjet KOSTT dhe përdoruesve të Sistemit të Transmisionit të Kosovës. Ky kod
gjithashtu përfshin edhe proceset e planifikimit, kyçjes, operimit dhe balancimit të sistemit në
situata normale dhe të jashtëzakonshme. Proceset përfshijnë periudha të ndryshme kohore
duke u bazuar në situata në të kaluarën, kohën aktuale dhe për domenin kohor afatgjatë.
Kodi i planifikimit specifikon kriteret dhe procedurat teknike dhe dizajnuese që do të
aplikohen nga KOSTT në planifikimin dhe zhvillimin e Sistemit të Transmisionit të
Kosovës. Edhe përdoruesit e Sistemit të Transmisionit gjatë procesit të planifikimit dhe
zhvillimit të sistemeve të tyre duhet ta marrin në konsideratë kodin e planifikimit. Gjithashtu
ky kod përcakton kërkesat për mbledhjen e informatave të besueshme nga përdoruesit, në
mënyrë që KOSTT të mund të bëjë planifikimin dhe zhvillimin e sistemit të transmisionit të
Kosovës.
Bazuar në Nenin 14 të ‘Licencës së Operatorit të Sistemit të Transmisionit’, Operatori i
Sistemit të Transmisionit gjithashtu ka zhvilluar edhe kriteret themelore të planifikimit të
cilat të detajuara gjenden në dokumentin e aprovuar nga ZRrE: “Standardet e Sigurisë së
Sistemit të Transmisionit dhe Planifikimit”. Ky dokument përcakton një varg të kritereve
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 14 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
dhe metodologjive të cilat KOSTT duhet t’i adoptoj (zbatoj) në procesin e planifikimit të
zhvillimit të rrjetit të transmisionit të Kosovës.
2.2 Të dhënat relevante për planifikim- detyrimet e përdorueseve të sistemit
transmetues
Në mënyrë që KOSTT të realizoj planin e vet zhvillimor të Rrjetit të Transmisionit të gjithë
përdoruesit e rrjetit janë të obliguar të dërgojnë të dhënat relevante të cilat ndikojnë në
përcaktimin e planit. Në këtë seksion do të përshkruhet shkurtimisht procesi i mbledhjes së
të dhënave të nevojshme për planifikimin afatgjatë, pasi që më të detajuara mund të gjinden
në Kodin e Planifikimit - Kodi i Rrjetit, e cila mund të shkarkohet nga faqja elektronike
zyrtare e KOSTT-it: www.kostt.com.
Gjatë procesit të aplikimit për kyçje të re në rrjetin e transmisionit, për të mundësuar
përfundimin e çdo oferte të kyçjes – secili përdorues duhet t’i paraqesë KOSTT-it të dhënat
standarde të planifikimit dhe të dhënat paraprake të planifikimit të projektit, të
bashkangjitura në aplikacionin për aplikimin për kyçje, dhe brenda dy muajve nga dita që
pranohet oferta, duhet të paraqiten të dhënat e detajuara të planifikimit. Çdo ndërrim nga të
dhënat e mëhershme në rrjetin e përdoruesit, pala është e obliguar që të informoj KOSTT-in
në mënyrë që të bëhet revidimi i të dhënave.
Gjithashtu edhe KOSTT-i është i obliguar që t’iu paraqesë përdoruesve të dhënat e sistemit,
për t’iu mundësuar përdoruesve ta modelojnë rrjetin e tyre në lidhje me kontributin e
rrymave të prishjes.
2.3 Karakteri i të dhënave
Të dhënat të cilat përdoruesit e sistemit të transmisionit janë të obliguar ti dërgojnë në
KOSTT, karakterizohen varësisht nga lloji i përdoruesit të sistemit. Ato zakonisht ndahen në
dy kategori kryesore:
gjenerator, dhe
ngarkesë.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 15 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Gjeneruesit ekzistues dhe të rinj janë të obliguar të dërgojnë të dhënat e centralit për njësitë
gjeneruese, të cilat kërkohen nga KOSTT-i, si dhe të gjitha ndryshimet e të dhënave të cilat
ndodhin për shkaqe të ndryshme. Secili gjenerues në aplikacionin për kyçje që ia paraqet
KOSTT-it për një kyçje të re apo modifikim të një kyçje ekzistuese, duhet të japë
informacionet e nevojshme ashtu siç kërkohet nga Kodi i Planifikimit.
Të dhënat të cilat plotësohen duhet të përmbajnë informacione të karakterit informues si:
vendndodhja e centralit, emri dhe lloji i stabilimentit, koha e pritur e futjes në funksion etj.,
si dhe informacione të karakterit teknik si: gjenerimi i pritur mujor i energjisë, karakteristikat
e fuqisë së gjeneratorit, karakteristikat teknike të makinës sinkrone, të turbinës, pajisjeve
rregulluese (rregullatori i shpejtësisë, eksitusi, stabilizuesit e luhatjeve), të dhënat e
transformatorit ngritës, konfiguracioni i lidhjes, të dhënat e akordimit dhe llojit të mbrojtjeve
rele, të dhënat e konsumit për nevoja vetjake të centralit etj.
Ngarkesa ka karakterin e pikave shpërndarëse të cilat shfrytëzojnë rrjetin e transmisionit.
Ato përfaqësojnë të gjitha nënstacionet e rrjetit të shpërndarjes, të kyçura në rrjetin 220 kV
dhe 110 kV, si dhe konsumatorët industrial të kyçur në rrjetin e transmisionit.
Secili përdorues me karakter të ngarkesës në aplikacionin për kyçje që ia paraqet KOSTT-it,
për një kyçje të re apo modifikim të një kyçje ekzistuese, duhet të japë informacionet e
nevojshme ashtu siç kërkohet nga Kodi i Planifikimit. Këto të dhëna duhet të përmbajnë
informacione të karakterit informues si: vendndodhja e nënstacionit, koha e futjes në
funksion, parashikimi i ngarkesës për 10 vitet e ardhshme etj., si dhe të dhëna teknike si:
konfiguracioni i nënstacionit, niveli i tensionit, të dhënat e transformatorëve, të dhënat e
pajisjeve të tensionit të lartë, natyra e ngarkesës, lloji i pengesave në nivelin e tensionit të ulët
etj.
Përshkrimi pak sa i detajuar rreth të dhënave të përdoruesve në këtë pikë është bërë me
qëllim që lexuesi të ketë perceptimin e qartë se çfarëdo jo konsistencë e tyre në këtë
dokument është në vartësi të përdoruesve nëse i kanë përfill kriteret e lartpërmendura.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 16 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
2.4 Standardet dhe kriteret e planifikimit të rrjetit të transmisionit
Planifikimi i rrjetit të transmisionit bazohet në kriteret e përcaktuara në Kodin e Planifikimit,
të cilat në mënyrë të detajuar janë përshkruar në dokumentin “Standardet e Sigurisë së
Sistemit të Transmisionit dhe Planifikimit”.
Metoda standarde e planifikimit apo metoda deterministike e planifikimit të rrjetit të
transmisionit, paraqet metodën klasike e cila përdoret edhe në shumë vende të botës, e që po
ashtu zbatohet edhe në KOSTT. Principi kryesor në bazë të cilit dimensionohet rrjeti
transmetues, është domosdoshmëria e plotësimit të gjitha kritereve teknike në pajtueshmëri
me Kodin e Rrjetit, dhe atë me N-1 elemente në punë të ballafaquara me konditat më të
vështira për operim. Pra kjo metodë e planifikimit kryesisht bazohet në kondita kritike të
operimit të rrjetit të transmisionit. Në parim, planifikimi i sistemit të transmisionit të
Kosovës bëhet ashtu që gjatë tërë kohës së operimit të sistemit të përmbushet kriteri ‘N-1’.
Sidoqoftë, në disa situata ku nuk është efeciente që gjatë tërë kohës të përmbushet kriteri ‘N-
1’ do të aplikohen përjashtime për periudha të caktuara kohore.
2.5 Kriteret e planifikimit të rrjetit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV
Sistemi i transmisionit të Kosovës në nivelin 400 kV dhe 220 kV ka specifikat teknike dhe
ekonomike të cilat dallojnë nga sistemi 110 kV. Kostoja investuese dhe kriteret e
dimensionimit të tyre janë shumë më të larta se në nivelin 110 kV. Sistemi i transmisionit
është i ndërlidhur me sistemet rajonale të transmisionit përmes rrjetit 400 kV dhe 220 kV,
andaj efektet e investimeve në rrjetin e tensionit 400 kV dhe 220 kV nuk janë të izoluara por
kanë karakter rajonal. KOSTT ka definuar strategjinë për zhvillimin e rrjetit të transmisionit
duke u orientuar në përforcim/zhvillim të rrjetit 400 kV dhe rrjetit 110 kV, ndërsa rrjeti 220
kV nuk do të zhvillohet më tutje, përveç rasteve specifike ku nuk mund të gjendet zgjidhje
tjetër.
Planifikimi i Sistemit të Transmisionit, bëhet sipas kritereve të përcaktuara në Kodin e
Rrjetit, duke konsideruar plotësimin e kriterit N-1, do të thotë që sistemi duhet të jetë në
gjendje të operimit normal në rast të shfaqjes së prishjes në rrjet (në Kosovë apo në sistemet
tjera) dhe humbjes së njërit nga këto elemente:
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 17 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
linjë ajrore apo kabllovike,
transformator,
kompensator, dhe
gjenerator (Ky kriter nuk mund të shihet në këtë plan, por kjo i kërkohet zhvilluesve të
kapaciteteve gjeneruese)
Me rastin e humbjes së njërit nga elementet e lartpërmendura si pasojë e prishjeve apo
mirëmbajtjes, sistemi transmetues duhet ti plotësoj këto kondita të operimit:
linjat dhe kabllot transmetuese nuk guxojnë të ngarkohen mbi kufijtë termik të tyre,
nuk lejohet zvogëlim i kapaciteteve të furnizimit,
niveli i tensioneve dhe shpejtësia e ndryshimit të tij nuk guxon të jenë jashtë kufijve të lejuar,
stabiliteti tranzient dhe dinamik i SEE nuk guxon të rrezikohet, dhe
transformatorët energjetik nuk guxojnë të mbi-ngarkohen
Rrjeti 110 kV, zhvillimi i të cilit bëhet në pajtueshmëri me Metodologjinë e Tarifave të
Kyçjes në Rrjetin e Transmisionit së KOSTT, përfshinë të gjitha pajisjet e tensionit 110 kV
(linjat dhe stabilimentet) përveç transformatorëve të rrjetit të shpërndarjes 110/10(20) kV
dhe 110/35 kV.
Në kondita normale të operimit performanca e sistemit transmetues duhet të jetë në
pajtueshmëri me kriteret operuese të përshkruara në Kodin e Rrjetit.
Kodi i Rrjetit definon kufijtë e lejuar të tensionit në sistemin transmetues si në tabelën 2-1.
Tabela 2-1 Kufijtë e lejuar të tensionit
Tensioni minimal
Tensioni maksimal
Tensioni minimal
Tensioni maksimal
400kV 380kV 420kV 360kV 440kV220kV 209kV 231kV 198kV 242kV110kV 99kV 121kV 88kV 130kV
Tensioni ne kondita normale
Tensioni nominal
Tensioni ne kondita ekstreme
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 18 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Ngarkimi i linjave të transmisionit mbi kufirin termik të dizajnuar të përçuesve, do të
perceptohet si mbingarkim i linjës. Gjithashtu çdo ngarkim i transformatorëve mbi fuqinë e
tyre nominale do të konsiderohet si mbingarkim i tyre.
Në tabelën në vijim janë paraqitur kufijtë termik të rrymave për përçues të seksioneve
tërthore standarde të cilat aplikohen në KOSTT.
Tabela 2-2 Parametrat elektrik standard për linjat ajrore dhe kabllot
Seksioni i përçuesit U In SnLinja ajroreAl/Çe 150/25mm2 110kV 440 A 84 MVAAl/Çe 240/40mm2 110kV 605 A 115 MVAHW TASCR 173 mm2 110kV 730 A 139 MVAAl/Çe 360/57mm2 110kV 780 A 149 MVAAl/Çe 360/57mm2 220kV 780 A 297 MVAAl/Çe 490/65mm2 220kV 951 A 362 MVAAl/Çe 2x490/65mm2 400kV 1900 A 1316 MVAKabllo nëntokësore400mm2 (T = 65 C) 110kV 575 A 110 MVA630mm2 (T = 65 C) 110kV 740 A 141 MVA800mm2 (T = 65 C) 110kV 825 A 157 MVA1000mm2 (T = 65 C) 110kV 900 A 171 MVA1200mm2 (T = 65 C) 110kV 1115 A 212 MVA
Pajisjet e tensionit të lartë të cilat operojnë në rrjetin e transmisionit duhet të kenë
qëndrueshmëri dhe siguri të mjaftueshme me rastin e shfaqjes së prishjeve në sistem. Kodi i
Pajisjeve Elektrike definon rrymat maksimale nominale, rrymat maksimale te prishjes dhe
kohëzgjatjen e lejuar të prishjes. Në tabelën 2-3 janë paraqitur rrymat nominale për pajisjet e
tensionit të lartë.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 19 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tabela 2-3 Parametrat elektrik standard për pajisjet shkyçës
Tensioni nominal
Rryma maksimale
normale
Rryma e prishjës
Rryma dinamike e
prishjës
Kohëzgjatja e lejuar e prishjës
400 kV 2500* A 40 kA 100 kA 1 s220 kV 2500 A 40 kA 100 kA 1 s110 kV 2000 A 40 kA 100 kA 1 s **10 kV 3150 A 40 kA 100 kA 1 s6.3 kV 3150 A 40 kA 100 kA 1 s
* Ne raste specifike dhe kondita të veçanta rryma 3150 A mund te adaptohet** Ne raste specifike dhe kondita të veçanta koha prej 3s mund te adaptohet
2.6 Kriteret e planifikimit afatgjatë të ri-vitalizimit të rrjetit të transmisionit
Plani i ri-vitalizimit të elementeve elektroenergjetike si linjat ajrore, transformatorët, kabllot
dhe nënstacionet, në përgjithësi varet nga gjendja teknike, nga vjetërsia e tyre si dhe
intensiteti i shfrytëzimit të këtyre elementeve në retrospektivë. Plani i ri-vitalizimit të
pajisjeve të rrjetit të transmisionit bëhet në këtë mënyrë:
- Linjat ajrore: Ri-vitalizimi i tyre varet nga dy faktor të cilët janë: vjetërsia e tyre si dhe
niveli i humbjeve të shkaktuara në linjë në domenin afatgjatë kohor. Për përçues fazor dhe
mbrojtës, izolator, ura lidhëse, tejkalimi i kohës prej 40 vitesh paraqet kusht për futjen në
listën e ri-vitalizimit. Frekuenca e prishjeve ne linja paraqet indikator shtesë për selektimin e
linjës në listën e ri-vitalizimit.
Në aspektin e humbjeve në listë për ri-vitalizim, futen linjat me seksion të tërthortë 150mm2,
të cilat gjithashtu janë të ndërlidhura edhe me faktorin e parë, pasi që në fazën fillestare të
zhvillimit të rrjetit të transmisionit (1950-1970) linjat 110 kV janë ndërtuar me përçues me
seksion tërthorë 150mm2. Koncepti i zhvillimit të kapaciteteve te reja të linjave në rrjetin e
transmisionit fokusohet në linjat 400kV dhe 110kV, ndërsa nuk synohet zhvillim i
mëtutjeshëm i linjave 220kV. Ky koncept zhvillimor është duke u aplikuar pothuajse në të
gjitha sistemet transmetuese të ENTSO/E. Linjat 220kV konsiderohen linja në moshë
(>50-60vite) pasi që ndërtimi i tyre kryesisht është kryer gjatë viteve 60-ta dhe 70-ta.
Koncepti i vendeve Evropiane konsiston në atë qe linjat 220kV gradualisht të ri-ngritën në
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 20 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
linja 400kV, kryesisht duke shfrytëzuar vetëm trasenë e tyre. Problemet e shpronësimit të
pronave private për qellim të ndërtimit të linjave të reja është i theksuar në të gjitha vendet e
Evropës.
- Transformatorët e fuqisë: Plani i ndërrimit të transformatorëve të fuqisë të rrjetit të
transmisionit bazohet në jetëgjatësinë e pritur të tyre e cila vlerësohet në 50 vite. Faktor
tjetër më rëndësi i cili ndikon që transformatorët të përfshihen në listën e ndërrimit është
edhe gjendja e tyre reale, e cila monitorohet nga ekipet e mirëmbajtjes përmes testimeve
periodike të tyre. Të dhënat statistikore historike te ndodhive ne transformatorët e veçantë
(niveli i ngarkimit, numri dhe frekuenca e veprimit të mbrojtjeve te transformatorit, analizat
e gazrave etj) janë faktor me rendësi në përzgjedhjen e transformatorëve te cilët duhet të
zëvendësohen me transformator të ri.
- Nënstacionet (fushat e linjave dhe transformatorëve): Plani i ri-vitalizimit të fushave
të nënstacioneve, të cilat përfshihen në kufijtë e definuar të rrjetit të transmisionit gjithashtu
bazohet në vjetërsinë e pajisjeve dhe nga gjendja reale e tyre. Prioritet në ri-vitalizim kanë
nënstacionet me ndikim të lartë në sistemin transmetues, por edhe të gjitha nënstacionet të
cilat jetëgjatësia e tyre ka kaluar 40 vite. Kalimi sistematik nga pajisjet shkyçës me vaj ne ato
me gaz SF6 është objektiv i KOSTT-it i cili synohet në planin zhvillimor dhe investiv.
2.7 Metodologjia e planifikimit
Qasja në metodologjinë e planifikimit të rrjetit të transmisionit përbëhet nga hapat në vijim:
Mbledhja e të dhënave hyrëse (krijimi i bazës së te dhënave për modelimin kompjuterik të rrjetit).
Përkufizimi i skenarëve të ndryshëm të përforcimit duke marrë parasysh faktorët e zhvillimit të
gjenerimit, ngarkesës, aplikacionet për kyçje, balancën e energjisë elektrike të sistemit, shkëmbimet
etj.
Krijimi i modeleve kompjuterike të rrjetit të transmisionit në formatin PSS/E .
Përcaktimi i planit për ri-vitalizim të pajisjeve elektrike ekzistuese në bazë të ciklit jetësor të tyre.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 21 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Identifikimi i kufizimeve në rrjet (analiza N-1).
Përkufizimi i mundësive të përforcimit të rrjetit në bazë të analizës N-1.
Analiza e profilit të tensioneve dhe humbjeve në sistem.
Përkufizimi final i planit të përforcimit si dhe planit të ri-vitalizimit të rrjetit të transmisionit.
Në figurën 2-1 është paraqitur algoritmi i metodologjisë planifikuese të rrjetit të
transmisionit
Figura 2-1 Procesi i planifikimit të zhvillimit dhe ri-vitalizimit të rrjetit të transmisionit
2.8 Planifikimi i konfiguracionit të nënstacioneve
KOSTT ka përgatitur dokumentin Standardet e Sigurisë së Sistemit të Transmisionit dhe
Planifikimit ku janë paraqitur standardet e planifikimit të nënstacioneve të nivelit
400/220kV, 400/110 kV, 220/110 kV dhe 110/10(20) kV, dokument ky i aprovuar nga
ZRrE:
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 22 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Të gjitha nënstacionet e planifikuara 400/110 kV do të jenë me konfiguracion të
zbarrave të dyfishta me fushë lidhëse dhe në sistem të hapur. Dimensionimi i pajisjeve
elektrike bazohet në Kodin e Pajisjeve Elektrike, gjithmonë duke u mbështetur nga
analizat kompjuterike të cilat definojnë rrjedhat e fuqisë si dhe nivelin e rrymave të
lidhjeve të shkurta në nënstacionet përkatëse. Nga ky kriter mund të përjashtohen ato
nënstacione ku mund të kyçen gjenerator të fuqive të mëdha dhe konsumator të rëndësisë
së tillë që nga një nyje e tillë kërkohet siguri operimi më e lartë se zakonisht. Në këto raste
dizajnimi i zbarrave mund të bëhet edhe sipas specifikave shtesë.
Në figurën 2-2 është paraqitur konfiguracioni standard për nënstacionet e nivelit të
tensionit 400/110 kV. Sistemi i zbarrave të dyfishta për nivelin e tensionit 400 kV i
treguar në fig 2-2 mund të avancohet me sistemin shtesë të zbarrës ndihmëse, në
nënstacionet të cilat janë të lidhura më shumë se tri linja 400 kV.
Figura 2-2 Planifikimi standard i konfiguracionit të zbarrave të nënstacioneve të reja të planifikuara
në rrjetin e transmisionit
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 23 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Konfiguracioni i nënstacioneve 220/110 kV do të jetë i ngjashëm me nënstacionet 400/110 kV.
Konfiguracioni i nënstacioneve 110/10(20)kV është i dizajnuar në bazë të dy standardeve
sa i përket sistemit të zbarrave 110 kV. Numri i linjave që planifikohet të kyçet në nënstacion
110 kV, do të jetë përcaktues i sistemit të zbarrave. Për nënstacionet të cilat në domenin
kohor afatgjatë do të lidhen vetëm me dy linja aplikohet sistemi i zbarrave të llojit “H” i
treguar në figurën 2-3.
Figura 2-3
Ndërsa për nënstacionet të cilat do të lidhen më shumë se dy linja aplikohet sistemi me
zbarra të dyfishta me fushë lidhëse ashtu siç është treguar në figurën 2-4.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 24 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Figura 2-4
Dimensionet e përçuesve fazor dhe atij mbrojtës për linjat e transmisionit po ashtu janë të
standardizuara si në vijim:
Për linjat 110 kV: përçuesi 1x240/40 mm2 prej AlÇe, përçuesi i tokëzimit C 1x50 mm2;
Për linjat 220 kV: përçuesi 1x360/65 mm2 prej AlÇe, përçuesi i tokëzimit C 2x50 mm2
ose 1x490/65 mm2 prej AlÇe përçuesi i tokëzimit C 2x70 mm2.
Për linjat 400 kV: përçuesi 2x490/65 mm2 prej AlÇe, përçuesi i tokëzimit Al 2x126 mm2.
Ekziston edhe teknologjia tjetër e përçuesve të cilët kanë gjetur zbatim në KOSTT. Këta
përçues të ashtuquajtur “Hot wire”, janë të punuar nga legura speciale TACSR/ACS, të
cilat kanë aftësi të punojnë në temperatura të larta. Zakonisht përdoren për gjatësi të
shkurta të linjave dhe aty ku nuk ka mundësi të përforcimit të shtyllave. Kapaciteti bartës i
tyre, p.sh. i një përçuesi 150/25mm2 prej TACSR/ACS është i njëjtë me kapacitetin
bartës të një përçuesi konvencional 240/40mm2, ndërsa pesha është pothuajse e njëjtë
me përçuesit konvencional 150/25mm2. E metë e tyre është që me këtë lloj ndërrimi të
përçuesve nuk ndihmohet reduktimi i humbjeve të fuqisë, prandaj preferohen vetëm në
linjat e shkurta si dhe ato raste kur nuk ekziston mundësia e përforcimeve të shtyllave ku
nuk është e mundshme për shkak të peshës të vendosen përçues konvencional
240/40mm2.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 25 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Të gjitha linjat e reja (dhe të përforcuara) do të pajisen me OPGW së paku me 48 fije në
përçuesin mbrojtës për të mbështetur rrjetin e planifikuar të telekomunikacionit
SCADA/EMS.
3. PARASHIKIMI I NGARKESËS ELEKTRIKE
3.1 Hyrje
Një ndër të dhënat themelore të cilat përcaktojnë zhvillimin e ardhshëm të kapaciteteve të
rrjetit të transmisionit është parashikimi i ngarkesës elektrike apo fuqisë elektrike.
Parashikimi i ngarkesës paraqet pjesën integrale të planifikimit të rrjetit, gjenerimit dhe
operimit të sistemit transmetues dhe shpërndarës. Si burim kryesor i të dhënave për
zhvillimin e ngarkesës në 10 vitet e ardhshme është marrë modeli i parashikimit të kërkesës i
zhvilluar nga KOSTT, i shfrytëzuar nga dokumenti: Balanca Afatgjatë e Energjisë Elektrike
2011-2020[2]. Ky model paraqet parashikimin 10 vjeçar, orë për orë, të kërkesës për energji
elektrike. Si i tillë, ky model mundëson parashikimin e ngarkesës për cilëndo orë për 10 vitet
e ardhshme duke përfshirë ngarkesat maksimale sezonale (dimërore dhe verore).
3.2 Historiku i ngarkesës dhe gjendja e tanishme
Për disa vite sektori i energjisë elektrike në Kosovë është ballafaquar me probleme të
furnizimit me energji elektrike. Reduktimet ditore të planifikuara apo të pa planifikuara janë
ende të pranishme. Kjo d.m.th. se konsumi i regjistruar nuk është i njëjtë me kërkesën e cila
do të ekzistonte nëse do të kishte furnizim të sigurt dhe cilësor të energjisë elektrike.
Reduktimet e planifikuara (programuara) kryesisht bëhen në orët kur konsumi i kërkuar nuk
mund të mbulohet nga kapacitetet gjeneruese vendore dhe nga mungesa e importit, apo për
shkak të limitimit të kapaciteteve të rrjetit të OSSh. Ndërprerjet e paplanifikuara shkaktohen
për shkak të defekteve të papritura dhe të paparashikuara, si dhe për shkak të dështimeve në
njësitë gjeneruese, në rrjetin e transmisionit dhe të shpërndarjes.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 26 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Në fig. 3-1 mund të shihet diagrami historik i zhvillimit të ngarkesës maksimale për vendin
tonë. Karakteristika jo e zakonshme e lakores së ngarkesës ndër vite reflekton gjendjen
politike dhe ekonomike në të cilën ka kaluar Kosova. Pas përfundimit të luftës në Kosovë
(1999) e deri më tani, ngarkesa maksimale ka pësuar një rritje mesatare vjetore prej 6%.
603 604653
759
967
1072
1156
933
537
504
621
693
690
624
500
525
550
692733
656617
763
723
811
898
916
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Pik
u [M
W]
Fig. 3-1 Historiku i ngarkesës maksimale nëpër vite në Kosovë
Në tabelën 3-1 janë dhënë fuqitë maksimale të regjistruara për vitet 2002-2010 për sezonin
dimëror dhe sezonin veror. Ngarkesa maksimale për vitin 2010 është rritur për 7.3%.
Tab. 3-1 Fuqitë maksimale aktive verore dhe dimërore për vitet 2002-2010 Viti 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010Piku dimëror [MW] 723 759 811 898 916 933 967 1072 1156Piku veror [MW] 560 597 569 617 637 690 764 795 810
3.3 Profili i kërkesës
Karakteristika e lakoreve të kohëzgjatjes së ngarkesës për SEE të Kosovës ka pësuar
ndërrim të vazhdueshëm, si në aspektin e rritjes proporcionale por gjithashtu edhe në
ndërrimin e faktorit të ngarkesës. Në figurën 3-2 mund të shihet lakorja e kohëzgjatjes së
ngarkesës për vitin paraprak 2010. Rritja e konsumit veror ka ndikuar në rritjen e faktorit të
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 27 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
ngarkesës, 2.7% të kohës vjetore ngarkesa ka qenë mbi vlerën 1000 MW, ndërsa 21.4% të
kohës vjetore ngarkesa ka qenë mbi vlerën 800MW.
Kohëzgjatja e ngarkesës 2010, LF =0.56
0100200300400500600700800900
100011001200
1 516 1031 1546 2061 2576 3091 3606 4121 4636 5151 5666 6181 6696 7211 7726 8241 8756Orët
Ng
ark
esa
[M
W]
Piku 1156MW Vlera mesatare Pm=651 MW2.7% e kohës vj. P > 1000 MW21.4% e kohës vj. P>800MW50% e kohës vj. P>650MW
8760
Fig. 3-2 Lakorja e kohëzgjatjes se ngarkesës për vitin 2010
Kërkesa për energji elektrike në Kosovë përcillet me lakore të cilat në një pjesë të
konsiderueshme të vitit (gjatë sezonit dimëror), nuk janë të zakonshme si rrjedhojë e
reduktimit të konsumit gjatë periudhave të ngarkesës maksimale. Një formë e tillë mund të
shihet në fig. 3-3 e cila paraqet diagramin javor në sezonin dimëror, të një jave tipike të
janarit të vitit 2010. Konsumi latent paraqet konsumin e vërtetë nëse nuk do të kishte
reduktime të konsumit. Reduktimet e ngarkesës shkaktojnë deformim të lakoreve të
konsumit dhe si të tilla dallojnë nga lakoret kur nuk ka reduktime të ngarkesës, që zakonisht
janë pa kërcime të theksuara. Maksimumi i ngarkesës arrihet në mes të orës 19 dhe 21,
ndërsa minimumi në mes orës 4 dhe 6 të mëngjesit.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 28 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200
1300
1 9 17 25 33 41 49 57 65 73 81 89 97 105 113 121 129 137 145 153 1617 ditë
[MW
]Konsumi Latent Konsumi
Fig. 3-3 Diagrami tipik javor dimëror i janarit 2010
Në fig. 3-4 është paraqitur diagrami ditor për ditën karakteristike të muajit janar 2010 i cili i
përgjigjët njërës nga pikat referente sipas ENTSO/E. Në këtë diagram janë paraqitur dy
lakore të cilat njëra tregon konsumin e realizuar, ndërsa tjetra konsumin latent i bazuar në të
dhënat e regjistruara në ditarin dispeçerik në KOSTT. Reduktimi i ngarkesës në kondita
normale të punës të sistemit elektroenergjetik të vendit zakonisht ndodhë në kohën e dy
brezave të konsumit: 9:00 – 12:00 dhe 17:00 – 23:00. Dallimi në mes vlerës maksimale dhe
minimale të ngarkesës dimërore për vitin 2010 sillet rreth 383MW apo 36% të vlerës së
pikut.
Ngarkesës ditore: Janar - 2010
980
10721095
947
1040
672
1055
600
700
800
900
1000
1100
1200
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Konsumi Latent Konsumi i realizuar
Reduktimi
MW
Fig. 3-4 Diagrami i ngarkesës ditore për një ditë të zgjedhur të Janar-it 2010
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 29 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Në fig. 3-5 është paraqitur diagrami ditor për ditën karakteristike të muajit korrik 2010. Në
këtë diagram nuk ekzistojnë reduktimet e ngarkesës, ndërsa dallimi në mes vlerës maksimale
dhe minimale të ngarkesës ditore është rreth 51%. Në këtë periudhë kohore ky dallim i
ngarkesës e bënë shumë të vështirë balancimin e sistemit sidomos pas mesnatës, kur
ngarkesat janë minimale dhe bien nën kufirin e minimumit teknik të termocentraleve
ekzistuese.
Ngarkesa ditore: Korrik 2010
613
311
200
300
400
500
600
700
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23
Fig. 3-5 Diagrami ditor i ngarkesës për ditën karakteristike të muajit korrik 2010
3.4 Parashikimi afatgjatë i ngarkesës 2012-2021
Parashikimi i kërkesës për energji dhe fuqi elektrike është bazuar në parashikimin e
përshkruar në dokumentin e aprovuar nga ZRrE: “Balanca Afatgjatë e Energjisë Elektrike
2011-2020” duke shtuar edhe vitin 2021.
Për parashikimin e kërkesës për energji dhe fuqi elektrike në Kosovë është krijuar modeli
kompleks matematikor në Excel, i cili ndërlidhë ndikimin e katër variablave (faktor
korrektues) në llogaritjen e parashikimit të kërkesës për energji dhe fuqi elektrike. Faktorët e
lartpërmendur janë paraqitur në vijim:
Faktori 1: Implementimi i programit qeveritar për efiçiencën e shfrytëzimit të energjisë elektrike;
Faktori 2: zvogëlimi i konsumit për shkak të faturimit më efikas dhe procedurave më efektive të
matjes dhe kontrollit (zvogëlimi i humbjeve komerciale);
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 30 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Faktori 3: Ndikimi i parashikimit të GDP në zhvillimin e konsumit;
Faktori 4: Parashikimi i humbjeve teknike në rrjetin e transmisionit dhe rrjetin e shpërndarjes
Parashikimi i zhvillimit të kërkesës për fuqi elektrike për periudhën kohore 2012-2021 sipas
tre skenarëve të ndryshëm të rritjes është paraqitur në figurën 3-6, ndërsa të dhënat
numerike që korrespondojnë me figurën 3-6 janë paraqitur në tabelën 3-2.
Skenari bazë i zhvillimit të ngarkesës karakterizohet me një rritje mesatare vjetore rreth
2.53%. Ky skenar i zhvillimit të ngarkesës do të jetë inputi kryesor në vlerësimin e
performancës operuese të rrjetit të transmisionit.
Parashikimi i ngarkesës elektrike 2012-2021
967
1072
11901175
1156
134013101283
1446141013901365
933
12501220
800
900
1000
1100
1200
1300
1400
1500
1600
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
MW
Skenari bazëSkenari i lartëSkenari i ulët
Figura. 3-6. Skenari i rritjes së ulët, bazë (mesatare) dhe të lartë të pikut (ngarkesa maksimale)
Tabela. 3-2. Të dhënat përkatëse të parashikimit të pikut që korrespondojnë me Figurën 3-6 NGARKESA MAKSIMALE E KOSOVËS [MW]
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Skenari bazë 1156 1175 1190 1220 1250 1283 1310 1340 1365 1390 1410 1446Skenari i lartë 1156 1183 1215 1250 1290 1330 1375 1415 1460 1510 1550 1589Skenari i ulët 1156 1145 1155 1175 1195 1215 1240 1260 1280 1300 1320 1353
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 31 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
4. KAPACITETET GJENERUESE TË SEE TË KOSOVËS
4.1 Hyrje
Energjia elektrike në Kosovë gjenerohet nga dy termocentrale relativisht të mëdha: TC
Kosova A dhe TC Kosova B. Të dy termocentralet përdorin thëngjillin-linjit si lëndë djegëse.
Bazuar në Programin Qeveritar për Energji, parashihet që në vitet 2016-2017 të bëhen ri-
vitalizim kapital i njësive B1 dhe B2, që do të reflektoj në rritjen e besueshmërisë së operimit
të këtyre dy njësive. Njësitë A3, A4 dhe A5 të TC Kosova A sipas strategjisë së energjisë
2009-2018, do të jenë në operim deri në fund të vitit 2017 dhe pas kësaj kohe do të
dekomisionohen përfundimisht.
Tabela 4-1. Karakteristikat kryesore të njësive gjeneruese te TC Kosova A dhe TC Kosova B
Instaluar Neto Dispozicion min/max
TC KOSOVA ANJASIA A3 200 182 100-130 Lignit/naftë 1.7-1.9 23-24.5* 1970NJASIA A4 200 182 100-130 Lignit/naftë 1.7-1.9 23-24.5 1971NJASIA A5 210 187 100-135 Lignit/naftë 1.7-1.9 23-24.6 1975TC KOSOVA BNJASIA B1 339 310 180-260 Lignit/mazut 1.4 -1.45 31.5- 32 1983NJASIA B2 339 310 180-280 Lignit/mazut 1.4 -1.46 31.5- 32 1984
Futja ne operim
Kapaciteti i njesive te TC [MW]NJESIA GJENERUES Lenda djegëse ton/MW Efikasiteti
Përveç termocentraleve TC Kosova A dhe TC Kosova B të cilat menaxhohen nga KEK-u,
ekziston edhe hidrocentrali Ujmani (2x17.5MW) i menaxhuar nga kompania publike Ibër-
Lepenci. Po ashtu edhe disa hidrocentrale me kapacitete të vogla janë në operim. Në
tabelën 4-2 janë paraqitur të dhënat kryesore për hidrocentralet e vogla te cilat janë te kyçura
ne rrjetin e shpërndarjes.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 32 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tabela 4-2. Karakteristikat kryesore të Hidrocentraleve ekzistuese të Kosovës
E dukshme [MVA]
Instaluar [MW]
Neto [MW]
HC UJMANIG1 19.5 17.5 16 1983G2 19.5 17.5 16 1983HC LUMBARDHI*G1 5.05 4.04 4.00 1957 (2005)G2 5.05 4.04 4.00 1957 (2005)HC BURIMIG1 0.475 0.43 0.40 1948(2011)G2 0.475 0.43 0.40 1948(2011)HC DIKANCE*G1 0.55 0.50 0.47 1957(2010)G2 0.55 0.50 0.47 1957(2010)HC RADAVC 0.00G1 0.5 0.45 0.42 1934 (2010)G2 0.5 0.45 0.42 1934 (2010)
NJESIA GJENERUESFUQIA E HC-ve
Futja ne operim
4.2 Planifikimi i njësive të reja gjeneruese
Parashikimi i njësive të reja gjeneruese për periudhën 2012-2021, është hartuar duke u bazuar
në gjenerimin e pritur nga njësitë ekzistuese gjeneruese, përfshirë vazhdimin e operimit të
disa njësive të TC Kosova A deri në vitin 2017, hidrocentraleve ekzistuese dhe atyre të reja
të planifikuara për tu ndërtuar, si TC “Kosova e Re” dhe HC Zhuri.
Me qëllim të realizimit të objektivave në sektorin e energjisë elektrike sipas Strategjisë së
Energjisë në periudhën e ardhshme 10 vjeçare priten aktivitete të shumta në përmirësimin
apo rritjen e kapaciteteve gjeneruese të vendit dhe atë në mënyrën si në vijim:
Gjenerimi nga TC Kosova A, me njësitë A3, A4 dhe A5 të jetë operacional. Që të arrihet operimi
i këtyre njësive deri kah fundi i vitit 2017 kur edhe do të dekomisionohen në pajtim me Direktivën
Evropiane për Centralet me Djegie të fosileve, duhen investime për mirëmbajtje dhe riparime
kapitale për shkak të vjetërsisë së termocentralit dhe teknologjisë gjithashtu të vjetruar.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 33 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Gjenerimi nga TC Kosova B, me njësitë B1 dhe B2 në operim. Pritet që këto dy njësi do të
rehabilitohen gjatë periudhës 2014 – 2015, duke përfshirë edhe investimet e nevojshme për
përmbushjen e standardeve të emetimit të gazrave që kërkohen nga Direktiva Evropiane për
Centralet me djegie te fosileve. Pastaj, këto njësi do të vazhdojnë operimin deri në vitin 2027 –
2030.
Gjenerimi nga HC Ujmani, pas mirëmbajtjes dhe rehabilitimit mund të vazhdoj operimin edhe për
një periudhë të gjatë kohore.
Gjenerimi nga hidrocentralet e vogla: Lumbardhi, Dikanci, Burimi dhe Radavci .
Gjenerimi nga HC i Zhurit, që pritet të ndërtohet deri ne vitin 2015 dhe fillimin e operimit në
vitin 2016.
Gjenerimi nga njësitë e reja gjeneruese të TC “ Kosova e RE”. Njësia e parë gjeneruese pritet të hyn
në operim në vitin 2017.
4.3 Burimet e ripërtërishme
Në bazë të caqeve sipas strategjisë Evropiane 20-20-20 Renewable Energy Directive, deri në
vitin 2020, 20% e totalit të energjisë së prodhuar duhet të prodhohet nga burimet e
ripërtërishme, siç janë centralet me erë, hidrocentralet etj. Edhe Kosova ka vënë si objektiv
strategjik arritjen e këtyre synimeve. Potencialet energjetike të burimeve te ripërtërishme në
Kosovë nuk janë të larta, si në aspektin e ujërave ashtu edhe të fuqisë së erës. Mirëpo
ekzistojnë rajone të caktuara të cilat kanë potenciale të tilla dhe duhet te shfrytëzohen.
4.3.1 Hidrocentralet e vogla
Bazuar në strategjinë e Ministrisë se zhvillimit Ekonomik për energjinë e ripërtërishme, është
paraparë që gjatë periudhës kohore 2012-2021, rreth 16 hidrocentrale të vogla do të
ndërtohen, me kapacitet total të instaluar rreth 60 MW. Në aspektin e ndikimit në
performancën operuese të rrjetit të transmisionit, ndërtimi i hidrocentraleve te vogla i cili
kryesisht do të kyçen në rrjetin e shpërndarjes, do te ketë ndikim pozitiv. Injektimi i
gjenerimit në pikat fundore të rrjetit redukton rrjedhat e fuqisë në rrjetin e transmisionit.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 34 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
4.3.2 Energjia me erë
Aprovimi i tarifave nxitëse nga ZRrE për prodhuesit e energjisë nga burimet e
ripërtërishme siç janë parqet energjetike më erë, ka krijuar kushte shumë të favorshme për
investitorët potencial. Në tërë vendet e Evropës duke përfshirë edhe Kosovën ekziston një
tendencë në rritje e investitorëve të cilët aplikojnë të fitojnë të drejtën për kyçjen në rrjet të
kapaciteteve të madhësive të ndryshme të turbinave më erë. Analiza të shumta studimore
konkludojnë që rajonet tek të cilat shpejtësia mesatare vjetore e erës në lartësinë 50m është
>5m/s kanë arsyeshmëri ekonomike për instalimin e kapaciteteve gjeneruese nga era. Faktori
themelor për të investuar në një rajon të caktuar është potenciali dhe profili i shpejtësisë së
erës gjatë një viti. Në Kosovë qysh nga fillimi i vitit 2009 për kyçje në rrjet elektrik kanë
aplikuar disa investitor të cilët kanë planifikuar kapacitetin total prej 157 MW. Deri më tani
në KOSTT janë paraqitur tri aplikacione për kyçjen e turbinave me erë në rrjetin elektrik:
projekti i Shtimes1 me kapacitet prej 100 MW, pjesa juglindore e Kosovës,
projekti i Shtimes2 me kapacitet prej 27 MW, pjesa juglindore e Kosovës
projekti Kitka me kapacitet prej 30 MW-pjesa lindore e Kosovës1
Për të tri aplikacionet e lartpërmendura KOSTT ka definuar qartë mënyrën dhe
konfiguracionin e kyçjes në rrjetin e transmisionit.
Aktualisht në Kosovë nuk ekziston harta e vlerësimit të potencialeve të erës, ndërsa
investitorët me iniciativën e tyre kanë bërë matjen e shpejtësisë së erës në zonat ne te cilat ata
planifikojnë të ndërtojnë parqet energjetike nga era. Në figurën 4-1 mund të shihet harta e
përgjithshme e potencialeve te erës për rajonin e Ballkanit perëndimor, respektivisht
shpejtësisë mesatare vjetore, e siguruar nga http://interface.vortex.es (për lartësinë 50m)
1 Marrëveshja e kyçjes është nënshkruar ne mes të KOSTT dhe investitorit ne Kitka, ndërsa ende
mbetet problematike kreditimi i investimit qe duhet te siguroj investitori nga Bankat ndërkombëtare.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 35 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
fig. 4-1 Harta e Erës ne Rajonin e Ballkanit (Burimi -http://interface.vortex.es)
Në aspektin teknik, aplikacionet e pranuara kryesisht kanë mundësinë e kyçjes ne nivelin e
tensionit 110kV. Rrjeti i Transmisionit ne aspektin e rrjedhave të fuqisë, mund te integroj
kapacitete të konsiderueshme te gjenerimit nga era, mirëpo ne aspektin e balancimit të
sistemit, këto kapacitete me natyrë shumë variabile dhe vështirë të parashikueshme mund te
shkaktojnë probleme për Operatorin e Sistemit, nga fakti që sistemi ynë elektroenergjetik
aktualisht nuk ka rezerva të mjaftueshme rregulluese. Ky fakt mund të ndryshoj në të
ardhmen, nëse realizohen planet e zhvillimit te kapaciteteve te reja gjeneruese, e cila do të
shoqërohet me rritjen e rezervave rregulluese te cilat do të mbulojnë variabilitetin e
paparashikuar te gjenerimit nga turbinat me erë.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 36 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5. PROJEKTET ZHVILLIMORE TE RRJETIT TË
TRANSMISIONIT TË KOSOVËS
5.1 Historiku i rrjetit të transmisionit
Rrjeti i transmisionit i Republikës së Kosovës gjatë viteve është zhvilluar në disa faza të
zgjerimit, përforcimit dhe konsolidimit.
Mes viteve 1953 dhe 1958, është ndërtuar linja e parë 110 kV në Kosovë, nga Novi Pazari
(në Serbi) deri në Butel (në Maqedoni), duke i lidhur nënstacionet (NS): NS Vallaç, NS
Trepçës, NS Vushtrrisë, NS Kosova A, NS Prishtina 1 dhe NS Prishtina 4, NS Ferizaji 1
dhe NS Sharri. Përçuesit e ndërtuar në fazën fillestare të zhvillimit të rrjetit 110 kV ishin
përçues me seksion tërthor 150mm2.
Më 1960 është ndërtuar linja e parë 220 kV në Kosovë, nga NS Krushevci (Serbi) deri në
NS Kosova A e cila ishte në atë kohë në fazën e ndërtimit. Nga 1962 deri në 1975 u
ndërtua (TC) Kosova A me pesë njësitë e saj. Në vitin 1978 u ndërtua linja e parë 400 kV në
Kosovë duke u lidhur NS Nish (Serbi) me NS Shkupi (Maqedoni) përmes NS Kosova B.
Më 1981 u ndërtua HC Ujmani i kyçur përmes linjës 110 kV me NS Vallaçi.
Më 1983 u ndërtua linja e dytë 400 kV e interkonekcionit nga Ribarevina (Mali i Zi) për në
NS Kosova B, dy linjat 400 kV duke lidhur kështu TC Kosova B (1983) me NS Kosova B.
Në të njëjtin vit u ndërtua linja 220 kV nga NS Kosova B në NS Prizreni 2, përmes
nënstacionit shpërndarës në Drenas. Po ashtu në të njëjtin vit u ndërtua edhe linja e dytë
220 kV për Drenas duke pasuar me linjën e dyfishtë për furnizim të objekteve industriale të
Feronikelit.
Më 1988 u ndërtua linja interkonektive 220 kV nga NS Prizren 2 për në Hidro Centralin
(HC) Fierza (Shqipëri), po ashtu në të njëjtin vit u ndërtua linja e dyfishtë 220 kV nga NS
Kosova B në NS Prishtina 4. Gjithashtu në mes të viteve 70-ta dhe 80-ta u zhvillua dukshëm
edhe rrjeti 110 kV, duke përdorur përçues me seksion më të madh 240mm2. Nga viti 1990
deri ne vitin 2000, një dekadë e tërë qëllimisht nga regjimi i atëhershëm nuk u investua ne
rrjetin e transmisionit. Në figurat 5-1 dhe 5-2 është paraqitur intensiteti i investimeve nëpër
vite në linja dhe nënstacione.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 37 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Vitet
km
100
1980 1990 2000
400 kV220 kV110 kV
Investimet në linja
2010
20
40
60
80
Vitet
km
100
1980 1990 2000
400 kV220 kV110 kV
Investimet në linja
2010
20
40
60
80
Fig. 5-1 Intensiteti i investimeve nëpër vite në linja 1980-2010
Vitet
Nr NS/vit
3
1980 1990 2000
Investimet ne nënstacionet
2010
2
1
Vitet
Nr NS/vit
3
1980 1990 2000
Investimet ne nënstacionet
2010
2
1
Fig. 5-1 Intensiteti i investimeve nëpër vite në nënstacione 1980-2010
Pas luftës në Kosovë gjendja në sektorin elektroenergjetik ishte e rëndë, si në gjenerim,
transmision, po ashtu edhe në distribucion. Në këtë kohë filluan investimet emergjente të
përgjithshme në sektorin elektroenergjetik, te përkrahura nga Buxheti i Kosovës dhe
donatoreve ndërkombëtar. Për shkak të nevojave shumë të mëdha, rrjeti i transmisionit nuk
u zhvillua konform rritjes se pandalshme të konsumit i cili pasoi pas vitit 2000. Në tabelën 5-
1 mund të shihen projektet relevante të përfunduara në rrjetin e transmisionit deri me
themelimin e KOSTT-it.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 38 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab. 5-1 Projektet e realizuara 2000-2006 Emertimi I Projektit Përshkrimi teknik Viti
AT3 ne NS Kosova B 400/220 kV Autotransformatori i tretë 400 MVA 2003AT3 ne NS Kosova A, 220/110 kV AT3 ndërrim, 150 MVA 2003NS Podujeva 220/35/10 kV 2x40 MVA 2003Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, L 164/1NS Gjakova 1- NS Gjakova 2
Ndërrimi i përçuesit nga 150mm2 në 240mm2, 4.9km 2003
Linja dyfishe 110 kV nga NS Kosova A nëNS Prishtina 5
AlÇe 240mm2, 5.5km 2005
5.2 Zhvillimi i infrastrukturës së rrjetit të transmisionit; 2012-2021
5.2.1 Hyrje
Ky kapitull paraqet dhe shqyrton projektet e zhvillimit të rrjetit të transmisionit në
periudhën kohore 2011-2021. Duke konsideruar procesin planifikues të rrjetit të
transmisionit si proces tejet kompleks, me varshmëri të madhe nga shumë faktor, domeni
kohor dhjetë vjeçar që përcakton këtë dokument është ndarë në dy periudha kohore: pesë
vjeçari i parë 2012-2016 dhe pesë vjeçari i dytë 2017-2021. Periudha e parë kohore pesë
vjeçare konsiderohet relevante dhe ndikuese në zhvillimin afatgjatë të rrjetit dhe me
probabilitet të lartë të realizimit dhe si e tillë projektet që përfshihen në këtë periudhë kohore
janë analizuar në hollësi. Periudha e dytë kohore 2017-2021 përfshinë në mënyrë të
përgjithësuar projektet opcionale me karakter të brendshëm apo rajonal për të cilat KOSTT
konsideron rëndësinë dhe kontributin e tyre, në arritjen e standardeve teknike për operim të
sistemit të transmisionit me qëllim të përkrahjes së tregut të energjisë elektrike.
Projektet zhvillimore të rrjetit të transmisionit janë ndarë në katër kategori:
Përforcimet në rrjetin e transmisionit
Kyçjet e reja të ngarkesës (aplikacionet për kyçje)
Ri-vitalizimi i rrjetit të transmisionit
Projektet përkrahëse të sistemit të transmisionit (menaxhim, monitorim, matje dhe kontroll)
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 39 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Të gjitha projektet janë paraqitur në tabelat në vijim të ndara sipas kategorive të lartë
përmendura.
Lista e projekteve përmban edhe projektet të cilat janë në faza të ndryshme të planifikimit
apo të realizimit:
Projektet të cilat janë në fazën e konstruktimit
Projektet të aprovuara dhe të cilat janë në proces të specifikimit apo prokurimit
Projekte të cilat nga palët e treta është aplikuar për kyçje në rrjetin e transmisionit
Projektet të cilat në proces të planifikimit janë konsideruar të domosdoshme për rrjetin e
transmisionit dhe janë në fazën e para-fizibilitetit
Projektet e KEK-Shpërndarjes të cilat janë përfshirë në planin zhvillimor 2010-2019 dhe të
cilat nuk kanë siguri të lartë të realizimit
Projekte me karakter të strategjisë shtetërore2 me ndikim në rrjetin e transmisionit të cilat
janë në procesin publik të planifikimit.
Për shkak të varshmërisë mjaftë komplekse të realizimit të projekteve nga faktorë të
ndryshëm, koha dhe mënyra e realizimit të tyre mund të konsiderohet si subjekt i
ndryshimeve të mundshme dhe si të tilla në dokumentin e ardhshëm do të revidohen me të
dhëna hyrëse të ri-freskuara.
Tabelat përmbajnë edhe kodet identifikuese (ID) të projektit, përshkrimin e përgjithshëm të
projektit, kohën e pritur të realizimit si dhe arsyen dhe efektet e realizimit të projektit.
5.3 Projektet zhvillimore te përfunduara në periudhën kohore 2006- 2010
Ndarja e Operatorit të Sistemit dhe Transmisionit nga kompania vertikalisht e integruar
KEK, nxiti një shtytje të madhe zhvillimore e cila ishte e fokusuar në ngritjen e kapaciteteve
të rrjetit transmetues, ngritjen e besueshmërisë dhe sigurisë së furnizimit të konsumit.
Përkrahja financiare nga buxheti i Kosovës, nga donatoret, angazhimi i stafit profesional të 2 Të bazuara ne Strategjinë 2009-2018 te sektorit te Energjisë
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 40 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
KOSTT-it duke përcaktuar qartë prioritetet zhvillimore ndikuan në realizimin e shumë
projekteve jashtëzakonisht të nevojshme për sistemin transmetues dhe në përgjithësi për
përkrahjen e sektorit elektroenergjetik. Gjatë periudhës kohore 2006-2010 ne sistemin e
transmisionit janë kryer investime qenësore, në pajtueshmëri me objektivat dhe synimet e
identifikuara nga planifikimi afatgjatë zhvillimor i sistemit te transmisionit. Nëse i referohemi
planeve te mëhershme zhvillimore të aprovuara nga ZRrE, mund të konsiderohet që shkalla
e realizimit të projekteve të planifikuara është mjaftë pozitive. Në tabelën në vijim janë
paraqitur të gjitha projektet qe i përkasin kategorisë së përforcimit të rrjetit, të përfunduara
ne periudhën kohore 2006 - 2010.
Tab.5-2 Projektet qe i përkasin kategorisë së përforcimit të rrjetit të përfunduara nga 2006 deri me
2010.
Nr Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Viti
1Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, nr 125,NS Kosova A- NS Vushtrria1& 2
“HW” 150mm2, 24km 2007
2Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, nr164/3, NS Prizreni 1- NS Prizreni 2
“HW” 150mm2, 3.2km 2007
3Linja e re 110 kV NS Prizren 2- NSRahoveci
AlÇe 240mm2, 17.25km 2008
4Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, L126/1NS Deçan- NS Gjakova 1 Ndërrimi i përçuesit nga 150mm2 në 240mm2, 20.2km
2009
5 AT1 ne NS Kosova A, 220/110 kV AT1 ndërrim nga 100MVA në 150 MVA 2009
6 NS Peja 3, 400/110kVNenstacioni 400/110kV, 300MVA. Kyçja ne linjën 400kV, L437. Perforcimi I linjes L126/3, L126/6 nga 150mm2 AlÇe ne 173mm2 "HW"
2009
7 Adaptimi i linjës L212 si linjë 110kV NS Kosova A-NS Ferizaj 1
Riparimi i linjës me parametra te mëparshëm nga NS Kosova A deri ne NS Ferizaj 1, 31km
2010
8Linja e re 110 kV NS Peja 3- NS Klina nekuader te paket projektit Peja 3
AlÇe 240mm2, 17.25km 2010
9Kyçja e NS Skenderaj 110/10kV me linjedyfishe 110kV ne linjen Vallaq -Peja 3
Linje dyfishe AlÇe 240mm2, 4.4km 2010
10 AT3 ne NSPrishtina 4, 220/110 kV Autotransformatori i tretë 150 MVA 2010
11Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, L 126/5,NS Peja 1- NS Peja 2
AlÇe 240mm2, 4.6km 2010
Një ngritje e tillë e infrastrukturës së transmisionit kërkon mbështetje nga teknologjia e
avancuar, e mbështetur në kriteret dhe standardet e sotme në lidhje me udhëheqjen e
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 41 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
sistemeve moderne transmetuese. Për këtë qellim KOSTT ka implementuar projekte shumë
të rëndësishme që i përkasin kategorisë së mbështetjes së sistemit. Në kuadër te këtyre
projekteve janë: modernizimi i pajisjeve mbrojtëse, modernizimi i pajisjeve monitoruese dhe
komanduese të sistemit transmetues. Në tabelën 5-3 është paraqitur lista e projekteve të
kryera deri ne çerekun e tretë të vitit 2011. Projekti me madhor i realizuar ne kategorinë e
projekteve mbështetëse të sistemit është SCADA/EMS, projekt i përfunduar në Qershor të
vitit 2011.
Tab. 5-3 Projektet mbështetëse të sistemit të përfunduara nga 2006 deri me Q3-2011. Nr Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Viti
1 Nderrimi I mbrojtjeve rele ne NS Kosova B dhe NS Prishtina 4
Nderrimi i sistemi te mbrojtjes rele me mbrojtje te avancuara numerike 2009
2 ITSMO Njehsorët (ne kufi) Instalimi i grupeve të reja matëse në pikat kufitare te rrjetit të KOSTT-it.Instalimi i aplikacionit për grumbullimin e madhësive matëse
2010
3 SCADA-EMS Sistemi Qendror i SCADA/EMS në Qendrën Nacionale Disqeçerike. SCADA lokale ne NS. Rrugët telekomunikuese 2011
Krahas rritjes së kapacitetit të rrjetit transmetues, KOSTT në objektivat zhvillimore
parasheh programin e ri-vitalizimit te nënstacioneve dhe pajisjeve të tensionit të lartë, me
qellim të ngritjes së besueshmërisë dhe sigurisë së operimit të sistemit transmetues. Një
numër i konsiderueshëm i projekteve të futura në listën me prioritet të lartë në planet
zhvillimore tani veç janë implementuar. Rezultatet e investimeve në këtë kategori projektesh
janë inkurajuese nga fakti që numri i rënieve për shkak të dështimit të pajisjeve të tensionit të
lartë në vitet e fundit ka rënë dukshëm.
Në tabelën 5-4 janë paraqitur projektet e përfunduara deri në çerekun e tretë të vitit 2011.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 42 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab.5-4 Projektet qe i përkasin kategorisë së ri-vitalizimit të nënstacioneve të përfunduara deri me
Q3-2011.
Nr Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Viti
1 Ri-Vitalizimi i nënstacionit NS Prishtina 1Ri-vitalizimi i të gjitha fushave 110 kV të linjave dhe transformatorëve, sistemit të mbrojtjes kontrollit dhe matjeve
2009
2 Ri-Vitalizimi i nënstacionit NS Kosova ARi-vitalizimi total i nënstacionit:Të gjitha fushave 220kV,110 kV të linjave dhe transformatorëve, sistemit të mbrojtjes kontrollit dhe matjeve.
2010
3 Ri-Vitalizimi i nënstacionit Kosova BRi-vitalizimi i të gjitha pajisjeve te tensionit të lartë të fushave 400kV dhe 220 kV.
2010-2011
Nga tabelat 5-2, 5-3 dhe 5-4 mund te vërehet qe vitet 2009 dhe 2010 ishin dy vitet shumë të
suksesshme të KOSTT-it duke implementuar 17 projekte të rëndësishme për sistemin e
transmisionit.
5.4 Projektet zhvillimore në realizim dhe në proces të zhvillimit
Intensiteti i investimeve në infrastrukturën e sistemit të transmisionit ka vazhduar edhe gjatë
vitit 2011 duke përcjellë objektivat dhe synimet qe dalin nga plani afatgjatë zhvillimor i
KOSTT-it. Në tabelën 5-5 janë paraqitur tetë projektet të cilat janë duke u realizuar gjatë vitit
aktual 2011 apo të cilat janë në proces të tenderimit.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 43 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab. 5-5 Projektet në realizim e sipër dhe në proces të tenderimit.
Nr Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Viti
1 Paket Projekti FERIZAJ 2:
NS FERIZAJ 2, 400/110 kV, 1x300MVA. Kyçje ne linjën interkonektive L420. Linja e dyfishtë 110 kV NS Ferizaj 2 – NS Ferizaj 1. Linja 110 kV NS Ferizaj 2 – NS Gjilan 5.Kyçja e linjës L112 dhe L118/3 ne NS FERIZAJ 2
2011
2SISTEMI TI-ve për të mbështetur operimet e tregut
Sistemi qendror për grumbullimin dhe përpunimin e të dhënave. Pajisjet harduerike dhe softuerike. 2011
3
Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, L125/2 dhe L125/3 (Vushtrri 1-Trepçë-Vallaq)
Ndërrimi i përçuesit nga 150/25mm2 në 240/40mm2 në gjatësinë 9.6km nga NS Trepça deri në NS Vushtrria 1 si dhe në gjatësinë 11.4km nga NS Trepça në NS Vallaqi
2011-2012
4 Ri-Vitalizimi i nënstacionit NS PRIZRENI 2, 220/110kV
Ri-vitalizimi i të gjitha pajisjeve te tensionit të lartë të fushave 220kV dhe 110 kV dhe instalimi i autotransformatorit të tretë 150MVA
2012
5 Ndërlidhja e NS Lipjanit ne linjën 110 kV L112
Linja e re dyfishe110 kV NS Lipjan deri te pika kyçëse ne linjën L112. Kyçja me linjë te dyfishtë 110 kV në linjën ekzistuese L 112 NS Kosova A – NS Ferizaj 1
2012
6 Alokimi i linjës L1806 nga NS Gjakova 2 në NS Gjakova 1
Ndertimi i linjës së dyfisht 110kV,4km nga pika e prerjës se linjës L1806 (Klinë-Gjakova 2) deri ne NS Gjakova 1 Rivitalizimi total i NS Gjakova1 (pajisjet 110kV). Kalimi ne zbarra të dyfishta.
2012
7 LFC- Rregullimi Sekondar
Projekti përmban rrugët telekomunikuese si dhe pajisjet harduerike dhe softuerike te cilat do të mundësojnë realizimin optimal të rregullimit sekondar të dy sistemeve 2013
8 Linja interkonektive 400 kV NS Kosova B - NS Kashar
Linja 400 kV, 2x490mm2, e gjatë 239km prej të cilave 85.5km në territorin e Kosovës.Pajisjet e tensionit të lartë, pajisjet mbrojtëse të kontrollit dhe matjeve
2014
Pesë projektet nga kjo listë i përkasin projekteve të kategorisë së përforcimit të kapaciteteve
transmetuese. Projektet madhore: Paket Projekti Ferizaj 2 është lëshuar ne pune me 18 tetor
2011, përveç linjës 110kV NS Ferizaj 2- NS Gjilan 5 e cila është ndërtuar por për shkak te
vonesave ne ndërtimin e NS Gjilani 5 është energjizuar ne pune pa ngarkese, ndërsa projekti
për linjën e re interkonektive 400kV NS Kosova B – NS Kashar është në proces te
përzgjedhjes se ofertuesve dhe pritet të futet ne operim në vitin 2014.
Në kuadër të zhvillimit, ri-vitalizimit dhe modernizimit te infrastrukturës së KOSTT-it, janë
planifikuar edhe aktivitete shtesë të cilat synojnë ngritjen e sigurisë dhe besueshmërisë
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 44 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
operuese të sistemit transmetues. Në tabelën në vijim është paraqitur lista e projekteve të
cilat planifikohen të kryhen gjatë këtij viti dhe gjatë vitit pasues 2012.
Tabela 5-6. Projektet ri-vitalizuese dhe modernizuese të nënstacioneve 2011-2012
Nr Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Viti
1 Ndarja e zbarrës në dy seksione në Ferizaj, Gjilan dhe Therandë
Instalimi i ndarësit terthor me qellim te ndarjes se zbarres 110 per te optimizuar procesin e operimit dhe mirëmbajtjes se NS 2012
2 Rehabilitimi i stabilimenteve të TL në nënstacionet Ferizaj dhe Gjilani Nderrimi i pajisjeve te tensionit te lartë 110kV 2012
5.5 Projektet e aplikuara për kyçje ne rrjetin e transmisionit në realizim dhe në
proces gjatë periudhës kohore 2010-2011
Gjatë periudhës kohore nga 2009 deri në gusht 2011, në KOSTT janë pranuar 15
aplikacione për kyçje në rrjetin e transmisionit. Të gjitha aplikacionet janë analizuar dhe
shqyrtuar konform metodologjisë së tarifave të kyçjes e zbatueshme në KOSTT dhe e
aprovuar nga ZRrE. Pesë prej tyre janë aplikacione për kyçje të nënstacioneve të reja
shpërndarëse (KEK-OSSh), tri janë për kyçje të parqeve energjetike nga era dhe shtatë janë
përforcim i kapaciteteve distributive (KEK-OSSh).
Disa prej aplikacioneve për kyçje në rrjetin e transmisionit tani me janë projekte te
përfunduara (janë në operim), disa prej tyre kanë mbetur pa u realizuar dhe ende nuk dihet
statusi i mëtutjeshëm i tyre. Nga tri aplikacionet për parqet energjetike nga era, vetëm me
njërin aplikues (Projekti Kitka) është nënshkruar marrëveshja për kyçje, ndërsa dy të tjerat
kanë ngecur. Në anën tjetër aplikacioni i KEK-OSSh për NS Vaganica po ashtu është
ndërprerë dhe ende mbetet i paqartë statusi i tij. Gjithashtu edhe aplikacioni i pranuar nga
MTI (Ministria e Tregtisë dhe Industrisë) për projektin e furnizimit të parkut industrial është
ndërprerë dhe nuk ka aktivitetet nga ana a aplikuesit. Në vijim janë paraqitur aplikacionet për
kyçje në rrjetin e transmisionit të cilat janë realizuar dhe që pritën të realizohen.
Tab. 5-7 Lista e aplikacioneve për kyçje në rrjetin e transmisionit 2010-2012
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 45 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Viti
1Kyçja e transformatorit të fuqisë 63MVA ne NS Prishtina 1 Ndërrimi i transformatorit 31.5MVA me transformatorin 63MVA 2010
2Kyçja e transformatorit të fuqisë 63MVA ne NS Prishtina 2 Ndërrimi i transformatorit 31.5MVA me transformatorin 63MVA 2010
3Kyçja e transformatorit të fuqisë 40MVA ne NS Prishtina 3 Ndërrimi i transformatorit 31.5MVA me transformatorin 40MVA 2010
4Rritja e sigurisë së furnizimit të NS Palaj
Ri-vitalizimi i të gjitha pajisjeve te tensionit të lartë të fushave 110kV. Përmes linjës së dyfishtë 110 kV, 240mm2 me gjatësi 2km nga NS Palaj do të kyçet në prerjen e linjës aktuale NS Kosova A-NS Vallaq (L163). Shtimi i TR3, 40MVA
2011
5Kyçja e transformatorit të fuqisë 40MVA ne NS Peja 1 Ndërrimi i transformatorit 20MVA me transformatorin 40MVA 2011
6Kyçja e transformatorit të fuqisë 40MVA ne NS Ferizaj 1 Transformatori i tretë shtesë 40MVA, 110/35/10(20)kV 2011
7Kyçja e transformatorit të fuqisë 40MVA ne NS Prizreni 1 Transformatori i tretë shtesë 40MVA, 110/35/10(20)kV 2011
8 NS Prishtina 7, 110/10(20)kV Kyçja direkte ne zbarrat 110kV ne NS Prishtina 4 e dy transformatoreve 2x40MVA. 2012
9 NS Gjilani 5, 110/10(20)kV
Nënstacioni përmban dy transformator: 2x31.5 MVA, 3 fusha të linjave, 2 fusha transformatorike dhe 1 fushë lidhëse ne nivelin 110 kV me sistem te zbarrave te dyfishta. Linja e dyfishtë 110 kV, 9km, 240mm2 e kyçur në linjën aktuale Gjilan-Viti (L1802). Linja e tretë nga NS Ferizaj 2.
2012
5.6 Lista e projekteve te reja zhvillimore të planifikuara për periudhën
kohore 2012-2021
Në vazhdim është paraqitur lista e projekteve të planifikuara sipas kategorive, të cilat janë
rezultat i përzgjedhjes optimale të skenarëve të ndryshëm të përforcimit të rrjetit gjatë
procesit të planifikimit. Këto projekte përfshijnë periudhën kohore 2012-2021. Listat e
projekteve janë prezantuar në tabela të kategorizuara sipas specifikave përkatëse. Një pjesë e
madhe e këtyre projekteve janë të përfshira në Planin Zhvillimor 2010-2019, të aprovuar nga
ZRrE, ndërsa disa projekte janë të reja dhe rezultojnë nga analiza e detajuar e rrjetit gjatë
procesit të planifikimit. Faktorët qe konsiderohen me ndikim ne ri-dizajnimin e disa
projekteve të planifikuar më parë, në ndryshimin e kohës se implementimit të tyre dhe
përzgjedhjen e disa projekteve te reja, janë procese që nuk varën nga KOSTT si: kërkesa
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 46 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
për kyçje të reja të ngarkesës apo gjenerimit, aspektet e sigurimit te financimit, problemet e
shpronësimit te pronave etj. Për arsyet e lartpërmendura procesi i planifikimit dhe projektet
e zgjedhura për zhvillim janë përshtatur ndryshimeve qe kanë pasuar ndërkohë.
5.5.1 Lista e projekteve te reja te kategorisë së përforcimit të rrjetit të transmisionit
Tabela 5-8 përmban listën e projekteve të planifikuara për 10 vitet e ardhshme të cilat
konsiderohen me ndikim ne ngritjen e kapaciteteve te rrjetit konform kërkesave qe dalin nga
Kodi i Rrjetit. Projektet janë të radhitura sipas kohës së planifikuar të implementimit të tyre.
Disa nga projektet do te financohen apo bashkë-financohen nga donatoret si programi IPA
2011, KfW etj. Data e komisionimit te projekteve te lartpërmendura do të varet nga
procedurat qe implementojnë donatoret. Analizat e performancës se rrjetit tregojnë qe disa
nga projektet si transformatori i dytë në NS Peja 3 janë të nevojshme më herët (2012-2013),
mirëpo për shkak të aplikimit te tyre ne programin IPA 2011, këto projekte nuk mund te
realizohen më herët. Për programin IPA 2012 janë propozuar edhe një numër i caktuar i
projekteve qe gjenden ne tabelën 5-8. Pjesa dominuese e investimeve do te kryhet nga
KOSTT përmes kredive te buta te ofruara nga banka Gjermane për ri-ndërtim KFW, ndërsa
pjesa e mbetur do te jete donacion i Bashkësisë Evropiane.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 47 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tabela 5-8 Lista e projekteve të planifikuara për përforcimin në rrjetin e transmisionit 2012-2021
PROJEKTET E KATEGORISE: PERFORCIM I RRJETIT TE TRANSMISIONIT- (2012-2021)
Nr
ID Emertimi i Projektit Përshkrimi teknik Arsyeja për zhvillim Viti
1
T-L
/R
AH
Linja e re 110 kV NS Rahovec- NS Theranda -Ndërtimi i linjës se re 110kV (15km)
a) 15km, Al.Çe240mm2 b) Fusha e linjës 110kV në NS Theranda
Eliminimi i furnizimit radial . Kriteri N-1
Q3-2013
2
TR
IV/
L15
5/2
Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L155/2 ne koordinim me ndërtimin e NS Leposaviq 110/10kV
a)Ndërrim i përçuesve fazor dhe atij mbrojtës deri ne Leposaviq (14km) b) Përforcim i shtyllave dhe ndërrim i izolatorëve.
Përforcim i kapaciteteve transmetuese dhe përkrahje e ngarkesës
Q4-2013
5
T&
D-L
/D
RA
GA
SH
NS Dragashi dhe linja 110kV NS Kukës-NS Dragash- NS Prizren 2 -Ndërtimi i linjës 110kV NS Prizren 2 - NS Dragash, 21km ; b) NS Dragash - NS Kukës, 39km.
(a) NS Dragashi, 2 fusha transf., 2 fusha te linjave dhe nje fushë lidhëse. b) Linja njëfishe, 8km, nga NS Prizreni 2 deri ne Zhur (shtyllat dyfishe). c) Linja dyfishe 13km, nga Zhuri deri ne NS Dragashi d) Linjë njëfishe 26km, nga Zhuri deri ne Kukës (kufi deri ne Kukës 17km)
Optimizimi i operimit te dy sistemeve te Kosovës dhe Shqipërisë. Furnizimi kualitativ dhe i besueshëm i rajonit të Dragashit. Reduktimi I rrjedhave te fuqisë ne NS Prizreni 1.
Q2- 2014
3
T-R
IV/
L16
3/1 Ri-vitalizimi i linjës 110 kV:
L163/1 -Ndërrim i përçuesve fazor dhe atij mbrojtës -Përforcim i shtyllave dhe ndërrim i izolatorëve.
(a) Ndërrimi i përçuesit nga 150/25mm2 në 240/40mm2 në gjatësinë 32km nga NS Kosova A deri në NS Vallaqi; (b) Përforcim i shtyllave të llojit portal
Rritja e kapacitetit transmetues të linjës nga 83 MVA në 114 MVA me qellim të reduktimit të humbjeve të fuqisë, përmirësimit të kriterit të sigurisë N-1
Q4- 2014
4
T-A
TR
/P
EJA
3 AT2-300 MVA në NS PEJA3 - Instalimi i autotransf. të dytë 300 MVA, 400/110 kVsi dhe ndërtimi i bazamenteve të transf; (b) Ndërtimi i fushave transformatorike.
(a) Një autotransformator me fuqi 300 MVA, 400/110 kV; (b) Instalimi i pajisjeve të tensionit të lartë për fushat transformatorike 400 kV dhe 110 kV
Rritja e kapaciteteve të transformimit dhe plotësimi i kriterit të sigurisë N-1.
Q2-2015
6
T-A
TR
/F
ER
-2 AT2-300 MVA në NS FERIZAJ 2
-Instalimi i autotransformatorit të dytë 300 MVA, 400/110 kVsi dhe ndërtimi i bazamenteve të transformatorit ; (b) Ndërtimi i fushave transformatorike.
(a) Një autotransformator me fuqi 300 MVA, 400/110 kV. (b) Instalimi i pajisjeve të tensionit të lartë për fushat transformatorike 400 kV dhe 110 kV
Rritja e kapaciteteve të transformimit dhe plotësimi i kriterit të sigurisë N-1.
Q4-2015
7
T-L
PE
JA3-
PE
JA1 Linja e re 110 kV NS Peja 3- NS
Peja 1 dhe ri-vitalizimi i NS Peja 1 -Ndërtimi i linjës se re me gjatësi 28km - Ri-vitalizimi i tersishëm i NS Peja 1 (ana 110kV)
a) 28km, Al.Çe240mm2; b) Fusha e linjës në NS Peja 3; c) Rivitalizimi i NS Peja 1 i pajisjeve dhe sistemit te zbarrave ne nivelin 110kV, duke kaluar ne sistem te zbarrave te dyfishta dhe ne sistem GIS te pajisjeve 110kV.
Ndertimi i linjës transmetuese mundëson plotësimin e kriterit N-1. Gjithashtu rrivitalizimi i NS Peja 1 ndikon ne rritjen e sigurisë dhe besueshmerisë se operimit te sistemit.
Q4-2016
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 48 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
8
T-R
IV/
L12
6/5 Ri-vitalizimi i linjës 110 kV:
L126/2 NS Peja 2- NS Deçan -Ndërrim i përçuesve fazor dhe atij mbrojtës - Përforcim i shtyllave dhe ndërrim i izolatorëve
(a) Ndërrimi i përçuesit nga 150/25mm2 në 240/40mm2 në gjatësinë 14.57 km nga NS Peja 2 deri në NS Deçan
Rritja e kapacitetit transmetues të linjës nga 83 MVA në 114 MVA me qëllim të reduktimit të humbjeve të fuqisë, përmirësimit të kriterit të sigurisë N-1.
Q4- 2016
9
T-R
IV/
L11
8/3 Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L179/1
NS Prizreni 1 - NS Prizreni 3 - Ndërrim i përçuesve fazor dhe atij mbrojtës; d) Përforcim i shtyllave dhe ndërrim i izolatorëve.
a) Ndërrimi i përçuesit nga 150/25mm2 në 240/40mm2në gjatësinë 4.69 km nga NS Prizreni 1 deri në NS Prizreni 3
Rritja e kapacitetit transmetues të linjës nga 83 MVA në 114 MVA me qellim të reduktimit të humbjeve të fuqisë, përmirësimit të kriterit të sigurisë N-1.
Q3-2016
10
TL
-PE
J3-U
JM
Linja e re 110 kV NS Peja 3- HC Ujmani- Ndërtimi i linjës se re me gjatësi 25km
a) 25km, Al.Çe240mm2; b) Fusha e linjës 110kV në NS Peja 3 2; c) Fusha e linjës 110kV në HC Ujmani
Plotësimi i kriterit N-1 dhe ngritja e kapaciteteve transmetuese
Q2-2017
11
TL
PZ
1-P
Z2
Linja e re 110 kV NS Prizren 1- NS Prizren 2 - Ndërtimi i linjës se re me gjatësi 3.5km
a) 3.5km, Al.Çe240mm2; b) Fusha e linjës 110kV në NS Prizren 2; c) Fusha e linjës 110kV në NS Prizren 1
Ndërtimi i linjës se re transmetuese mundëson plotësimin e kriterit N-1.
Q3-2018
12
T-L
/P
EJ1
-DE
Ç
Linja e re 110 kV NS Peja 1- NS Deçan - Ndërtimi i linjës se re me gjatësi 16km
a) 16km, Al.Çe240mm2 b) Fusha e linjës 110kV në NS Peja 1c) Fusha e linjës 110kV në NS Deçan
Përforcim i kapaciteteve te transmisionit dhe plotësimi i kriterit N-1 ne zonën e rrafshit te Dukagjinit
Q2-2019
13
T-R
IV/
L11
8/1 Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L118/1
NS Prishtina 1 - NS Kosova A -Ndërrim i përçuesve fazor dhe atij mbrojtës - Përforcim i shtyllave dhe ndërrim i izolatorëve
(a) Ndërrimi i përçuesit nga 150/25mm2 në 240/40mm2 në gjatësinë 7.3km nga NS Prishtina 1 deri në NS Kosova A
Rritja e kapacitetit transmetues të linjës nga 83 MVA në 114 MVA me qëllim të reduktimit të humbjeve të fuqisë, përmirësimit të kriterit të sigurisë N-1
Q2-2020
14
T-L
/P
EJ_
MIT
Linja e re 110 kV NS Peja 3- NS Mitrovica 2 - Ndërtimi i linjës se re me gjatësi 32km
a) 32km, Al.Çe240mm2 b) Fusha e linjës 110kV në NS Peja 3c) Fusha e linjës 110kV në NS Mitrovica 2
Ngritja e kapaciteteve transmetuese për rajonin e Mitrovicës me qellim te përkrahjes se ngarkesës. Plotësimi i kriterit N-1
Q3-2021
15
T/
RIN
G_4
00kV
Paket Projekti UNAZA 400kV GJAKOVË-PRIZREN-FERIZAJ - Ndërtimi i stacionit shpërndarës 400kV SSH Gjakova 3 - Ndërtimi I NS Prizreni 4, 400/110kV - Ndërtimi I linjës 400kV: SSH Gjakova 3- NS Prizreni 4
(a) SSH Gjakova 3 përmban 3 fusha te linjave dhe një fushë lidhëse (b) NS Prizreni 4, 400/110kV, 300MVA ndërtohet ne vazhdimësi te NS Prizreni 2 e cila permban dy fusha te linjave 400kV dhe një fushë lidhëse 400kV c) Linja 400kV SSH Gjakova 3-NS Prizreni 4, 31.5km d) Ndërtimi i linjës 400kV ,56.5km NS Prizreni 4- NS Ferizaj 2 parashihet pas 2021
Konfigurimi ne formë unazore i rrjetit 400kV me qellim te optimizimit te rrjedhave te fuqisë, përkrahjes se gjenerimit te ri dhe te ngarkesës.
Q4-2021
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 49 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5.6.2 Projektet e planifikuara të kategorisë: ri-vitalizmi i nënstacioneve të KOSTT-it
Tabela në vijim përmban listën e projekteve të cilat kanë të bëjnë me procesin e ri-
vitalizimit të nënstacioneve të cilat menaxhohen nga KOSTT-i.
Tab. 5-9. Lista e projekteve të kategorisë së ri-vitalizimit të nënstacioneve
PROJEKTET E KATEGORISE: RI-VITALIZIMI I NS (KOSTT) - (2012-2021)
Nr
ID Emërtimi i Projektit Përshkrimi teknik Arsyeja për zhvillim Viti
1
TD
/R
_PZ
3
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Gjakova 2
(a) Ndërrimi i tri (3) fushave të linjave 110 kV, ndërrimi i dy (2) fushave transformatorike 110 kV dhe një fushe lidhëse 110 kV. Ndërrimi i pajisjeve mbrojtëse te tri fushave te linjave
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të këtij nënstacioni 31 vjeçar.
Q4- 2012
2
TD
/R
_GJA
2
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Prizreni 3
(a) Ndërrimi i tri fushave të linjave 110 kV, ndërrimi i 2 fushave transformatorike 110 kV dhe 1 fushe lidhëse 110 kV. Ndërrimi I pajisjeve mbrojtëse te 3 fushave te linjave
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të këtij nënstacioni te rendesishëm për furnizim te një pjese te konsumit te Prizrenit
Q4-2012
3
TD
/R
_TH
ER
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Theranda - Ndërlidhja me projektin e linjës se re NS Rahovec-NS Theranda
(a) Ndërrimi i dy fushave të linjave 110 kV, ndërrimi i dy fushave transformatorike 110 kV dhe një fushe lidhëse 110 kV b) Kalim ne sistem te zbarrave te dyfishta
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të këtij nënstacioni 36 vjeçar. Optimizimi permes fushës lidhëse
Q3-2013
4
TD
/R
_TH
ER
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Vallaqi
a) Ndërrimi i 5 fushave të linjave 110 kV, ndërrimi i dy (2) fushave transformatorike 110 kV. b) Ndërrimi i sistemit të zbarrave 110kV dhe portaleve dhe ndërtimi i e një fushe lidhëse 110 kV.
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të këtij nënstacioni te rendesishëm për furnizim te një pjese te konsumit te Mitrovicës
Q4-2013
5
T/
CB
_PR
4
Ndërrimi i ndërprerësve në NS Prishtina 4 Ndërrimi i ndërprerësve të fuqisë 110kV dhe
220kV përveç dy fushave të ATR3
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të nënstacionit
Q4-2016
6
TD
/R
_PZ
3
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Vitia
(a) Ndërrimi i dy fushave të linjave 110 kV, ndërrimi i dy fushave transformatorike 110 kV
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të nënstacionit
Q2-2018
7
TD
/R
_PZ
3
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Klina
(a) Ndërrimi i një fushe të linjave 110 kV, ndërrimi i një fushe transformatorike 110 kV
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të nënstacionit
Q2-2019
8
TD
/R
_PZ
3
Ri-vitalizimi i pajisjeve të TL ne NS Lipjan
(a) Ndërrimi i një fushe të linjave 110 kV, ndërrimi i dy fushave transformatorike 110 kV dhe ndërtimi i sistemit te zbarrave te dyfishta me fushe lidhëse 110 kV
Rritja e sigurisë dhe besueshmërisë së operimit të këtij nënstacioni te rëndësishëm për furnizim te konsumit te Lipjanit
Q2-2021
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 50 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5.6.3 Projektet e planifikuara të kategorisë për mbështetje të operimit të sistemit të
transmisionit
Në tabelën në vijim janë paraqitur projektet e planifikuara të cilat i takojnë kategorisë
mbështetëse të operimit të sistemit të transmisionit. Kjo listë kryesisht është përzgjedhur
duke identifikuar nevojën e sistemit transmetues në përmbushjen e kërkesave teknike që
dalin nga Kodi i Rrjetit dhe kërkesave teknike që rekomandohen nga ENTSO/E.
Tab. 5-10. Lista e projekteve të kategorisë mbështetëse te operimit te sistemit; 2012-2021
PROJEKTET E KATEGORISE: RI-VITALIZIMI I NS (KOSTT) - (2012-2021)
Nr
ID Emërtimi i Projektit Përshkrimi teknik Arsyeja për zhvillim Viti
1
T/
TE
LE
K_O
PG
W
INSTALIMI I OPGW në linjat interkonektive 400 kV - Instalimi i rrugëve telekomunikuese përmes fijeve optike në linjat interkonektive 400 kV dhe 220 kV deri ne kufij.
((a) Përçuesi mbrojtës ekzistues 65mm2 në 400 kV deri në kufij me vendet fqinje do të ndërrohet me përçues mbrojtës me të njëjtat dimensione me përmbajtje te 96 fijeve optike.
(a) Përçuesi mbrojtës ekzistues 65mm2 në 400 kV deri në kufij me vendet fqinje do të ndërrohet me përçues mbrojtës me të njëjtat dimensione me përmbajtje te 96 fijeve optike.
Q3-2015
2
T/
MA
T_N
JEH
SOR
E
INTER-OST Njehsorët (- Instalimi i pikave matëse në linjat ndërkufitare ne pajtueshmëri me kodin e matjes
(a) Instalimi i transformatorëve matës me nga dy bërthama për matje komerciale me karakteristika të njëjta në linjat e interkoneksionit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV (b) Ndërrimi i njehsorëve ekzistues me njehsor ne pajtueshmëri me Kodin e Matjes
Projekti do të mundësoj kompletimin e instalimit të njehsorëve në kufij në pajtueshmëri me Kodin e Matjes.
Q4- 2015
3
T/
GIS
-SY
STE
M
Sistemi GIS për përkrahjen e Sistemit Transmetues
(a) Komplet set i pajisjeve me kontrollim nga distanca si: lokator laserik, termo kamera, digital area foto kamera te pajisura me GPS dhe sistem intern te navigimit (b) Softuer përkatës për integrimin dhe procesimin e te dhenave nga pajisjet dhe prezantim te te dhënave ne format CAD dhe GIS
Ngritja e nivelit te mirëmbajtjes se linjave dhe nenstacioneve. Procesimi i te dhënave te shtyllave, trasesë se linjave, identifikimi i pronave nga kalojne linjat etj.
Q2-2016
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 51 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5.7 Përshkrimi teknik i projekteve të planifikuara në transmision
5.7.1 Hyrje
Faza e parë e konsolidimit të rrjetit të transmisionit ka përfunduar pas përfundimit të
projekteve: NS Peja 3, linja L112, autotransformatori 150 MVA në NS Kosova A. Faza e
dytë e përforcimit të rrjetit të transmisionit e cila pritet të përfundoj në vitin 2012
karakterizohet si fazë e cila synon ngritjen e besueshmërisë dhe sigurisë së rrjetit në aspektin
e kriterit N-1. Ne këtë fazë dominon projekti madhor NS Ferizaj 2 i cili me 18 tetor të këtij
viti (2011) është futur me sukses në operim. Procesi planifikues i rrjetit të transmisionit i
bazuar në kriteret e planifikimit të rrjetit të tensionit të lartë është dinamik dhe si i tillë synon
arritjen e standardeve teknike të cilat sigurojnë në terma afatgjatë kohor perspektivë të sigurt
të zhvillimit të ngarkesës dhe gjenerimit.
Në vazhdim është paraqitur përshkrimi i projekteve zhvillimore nga lista e projekteve të
planifikuara për periudhën kohore 2012-2021. Një mori projektesh të planifikuara të cilat
priten të përfundojnë deri në fund të vitit 2021, do ta sjellin rrjetin e transmisionit në një
gjendje e cila garanton siguri dhe besueshmëri të lartë operuese në pajtueshmëri të plotë me
Kodin e Rrjetit. Kjo periudhë kohore përfshinë projekte të cilat ndikojnë drejtpërsëdrejti në
përforcimin e rrjetit të transmisionit, projekte të ri-vitalizmit të nënstacioneve dhe projektet e
përkrahjes së ngarkesës, për të cilat nga palët është aplikuar në KOSTT për kyçje në rrjetin e
transmisionit.
Në vijim janë paraqitur ndikimet e projekteve kryesore gjatë periudhës kohore 2012 -2016
sipas kategorisë së projekteve dhe renditjes kohore të planifikuar të implementimit të tyre.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 52 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5.7.2 Projektet e përforcimit të rrjetit të transmisionit
Në vijim janë dhënë përshkrimet e detajuara për projektet e planifikuara që i takojnë
kategorisë së përforcimit apo rritjes së kapaciteteve të rrjetit të transmisionit për periudhën
planifikuese 2012-2021.
Projekti: Linja e re 110 kV NS Rahovec- NS Theranda
Furnizimi i ngarkesës në formë radiale (ishull), ashtu si furnizohet sot NS Rahoveci nuk
preferohet, pasi që nuk plotësohet kriteri i sigurisë N-1, ndërsa procesi i kryerjes së
mirëmbajtjes së linjës së vetme shkakton mos furnizim aq kohë sa zgjatë mirëmbajtja e linjës
dhe pajisjeve në dy anët e saj. Simulimet kompjuterike te kryera sipas disa opsioneve të
kyçjes se re të NS Rahoveci, krahasimi i rezultateve sipas dy kritereve themelore te
planifikimit; kriterit teknik dhe ekonomik përcaktojnë që linja e re 110kV nga NS Rahoveci
duhet të lidhet në NS Theranda. Me këtë rast krijohet unaza e re 110kV shume e
rendesishme: NS Prizren 2 – NS Rahovec – NS Therandë – NS Prizren 3 – NS Prizren 1-
NS Prizren 2.
Linja 110kV, 240mm2 do të jetë përafërsisht 15km e gjatë. Ky projekt duhet të koordinohet
me projektin e ri-vitalizimit të pajisjeve në NS Theranda i cili parasheh ndërrimin e pajisjeve
te tensionit 110kV dhe kalimin ne sistemin e zbarrave te dyfishta. Në NS Rahovec ekziston
fusha e gatshme e linjës 110kV, ndërsa në NS Theranda duhet ndërtuar fushë të re të linjës.
Në figurën 5-2 është paraqitur shtrirja gjeografike e linjës së re. Projekti është planifikuar të
përfundoj në çerekun e tretë të vitit 2013.
Figura 5-2. Shtrirja gjeografike e linjës 110kV NS Rahovec – NS Therandë
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 53 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Projekti: NS Dragashi dhe linja 110kV NS Kukës-NS Dragash- NS Prizren 2
Projekti përfshinë ndërtimin e NS Dragashi 110/10(20)kV i cili do të furnizohet përmes dy
linjave: NS Dragashi – NS Prizreni 2 (21km) dhe NS Dragashi - NS Kukës (39km). Nga
Zhuri deri ne Dragash linja do të konstruktohet e dyfishtë, ndërsa nga Prizreni 2 në Zhur
linja do të jetë njëfishe por me shtylla të dyfishta në mënyrë që ana tjetër e shtyllave të
përdoret për projektin e HC Zhuri. Në figurën 5-3 është paraqitur shtrirja gjeografike e
projektit me të dhënat relevante të tij. Projekti i koordinuar në mes të KOSTT dhe KEK-
OSSh konsiderohet i rëndësishëm për të dy palët. Për KEK_OSSh projekti mundëson:
Furnizimi kualitativ i zonës jugore të Kosovës (Dragashit me rrethinë), reduktimi i humbjeve
teknike në rrjetin e shpërndarjes si dhe shkarkimi i transformatorëve 110/35kV ne NS
Prizreni 1. Projekti parashikohet të jetë në operim në qerekun e dytë të vitit 2014.
Në aspektin e benifiteve që sjell implementimi i projektit për sistemin e transmisionit
veçojmë:
- Optimizimi i rrjedhave të fuqisë në mes dy sistemeve të KOSTT-it (Kosovës) dhe OST
(Shqipërisë) dhe minimizimi i kostos se prodhimit te energjisë elektrike nga gjeneratorët e dy
sistemeve.
- Shkarkimi i ngarkesës së linjave 110kV NS Prizren 1-NS Prizren 2 dhe NS Prizren 1-NS
Prizren 3 ekuivalent me ngarkesën e Dragashit.
- Shkëmbimi i tepricave të energjisë elektrike në mënyrë reciproke në mes dy sistemeve e cila
me operim radial realizohet në mënyrë të lehtë.
- Furnizimi i sigurt i NS Dragashit dhe NS Kukësit duke u realizuar kriteri N-1 (rënia e një
linje nuk ndërpret furnizimin e NS Dragashit apo NS Kukësit për shkak të furnizimit të
dyfishtë)
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 54 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Figura 5-3 . Projekti i NS Dragashit dhe linjës 110kV me NS Kukës.
Projekti: Autotransformatori i dytë 300MVA në NS PEJA 3, 400/110kV
Ngritja e vazhdueshme e ngarkesës në rajonin e Rrafshit të Dukagjinit ndikon
drejtpërsëdrejti në rritjen e ngarkesës në autotransformatorin e vetëm 300MVA në NS Peja
3. Analizat kompjuterike tregojnë që në pikun dimërorë 2012-2013 diku rreth 3% (260 orë)
të kohës vjetore nënstacioni Peja 3 punon me risk operues sa i përket kriterit të sigurisë N-1.
Përqindja e orëve në risk do të vazhdoj të rritet në 5% për pikun dimëror 2013-2014 dhe në
7% për pikun dimërorë 2014-2015. Duke u bazuar në kriteret e planifikimit nevoja për
transformatorin e dytë në NS Peja 3 është aktuale, mirëpo për shkak të kufizimeve financiare
ky projekt është propozuar që të përkrahet nga programi IPA 2011. Procedurat e Bashkësisë
Evropiane për financimin dhe implementimin e projekteve që përkrahen nga programi IPA
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 55 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
përcaktojnë kohen e komisionimit të projektit dhe kjo kohë është në çerekun e dytë të vitit
2015.
Projekti: Autotransformatori i dytë 300MVA në NS FERIZAJ 2, 400/110kV
Ngritja e vazhdueshme e ngarkesës në rajonin e Kosovës Jug-lindore (Ferizaj, Viti, Sharr,
Gjilan, Therandë) ndikon drejtpërsëdrejti në rritjen e ngarkesës në autotransformatorin e
vetëm 300MVA në NS Ferizaj 2. Autotransformatori i dytë do të ndikoj në rritjen e
rrjedhave te fuqisë nga niveli 400kV ne atë 110kV ne NS Ferizaj 2, duke shkarkuar
ndjeshëm ngarkesën në autotransformatorët e NS Kosova A dhe NS Prishtina 4. Me
instalimin autotransformatorit të dytë nënstacioni Ferizaj 2, do të plotësoj kriterin N-1 në
terma afatgjatë kohor, duke ngritur kapacitetet transformuese te sistemit të transmisionit për
300MVA. Projekti i njëjtë sikurse projekti për autotransformatorin e dytë në NS Peja 3, do të
financohet nga programi IPA 2011, ndërsa komisionimi i tij është planifikuar të ndodhë ne
çerekun e katërt të vitit 2015. Projekti parasheh instalimin e AT2/300MVA/400/110kV, nga
një fushë transformatorike 400kV dhe 110kV.
Linja e re 110 kV NS Peja 3- NS Peja 1 dhe ri-vitalizimi i NS Peja 1
Pas përfundimit të projektit të alokimit të linjës L1806 nga NS Gjakova 2 në NS Gjakovë 1,
në pjesën e rrjetit të zonës së Dukagjinit do të plotësohet plotësisht kriteri N-1. Në bazë të
parashikimit afatgjatë të ngarkesës si dhe në bazë të simulimeve kompjuterike, kriteri i
sigurisë N-1 nuk do të plotësohet pas vitit 2015. Rënie kritike do të jetë rënia e linjës 110 kV
NS Peja 3-NS Peja 1, me ç’rast në linjën NS Gjakova 1- NS Deçan dhe NS Peja 3 - NS Klinë
do të shfaqet mbingarkimi. Për këtë arsye për të eliminuar këtë problem është e nevojshme
ndërtimi i linjës së dytë furnizuese 110 kV, 240mm2 me gjatësi 28km nga NS Peja 3 në NS
Peja 1. Projekti do të jetë i koordinuar me projektin e ri-vitalizimit të NS Peja 1, ku pritet
rehabilitimi i tërësishëm i pajisjeve 110kV dhe kalimi në sistemin e zbarrave të dyfishta. Ky
projekt është propozuar për financim nga programi IPA 2012, dhe komisionimi i projektit
pritet të ndodhë në çerekun e katërt të vitit 2016. Për shkak të zonës së tej-urbanizuar në
afërsi të nënstacionit Peja 1, pesë shtyllat afër nënstacionit duhet të ndërtohen në vend të
shtyllave ekzistuese dhe ato duhet të jenë të dyfishta. Nëse do të ketë probleme të
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 56 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
shpronësimit të pronave zgjidhje opcionale do të jetë edhe demontimi i linjës ekzistuese dhe
ndërtimi i linjës së re të dyfishtë duke iu shmangur shtegut të ri. Në fig. 5-4 është paraqitur
shtrirja gjeografike e projektit.
Figura 5-4. Linja e dytë NS Peja 3- NS Peja 1
Projekti: Linja e re 110 kV NS Peja 3- HC Ujmani
Ngritja e vazhdueshme e konsumit ne rajonin e Mitrovicës si dhe linja e vetme 110kV që
lidhë HC Ujmani me rrjetin e transmisionit janë faktorët që nxisin ndërtimin e linjës së re
110kV e cila do të lidhë hidrocentralin me nyjën e fuqishme te rrjetit NS Peja 3. Në figurën
5-5 është paraqitur shtrirja gjeografike e linjës së gjatë 25km. Ky projekt mundëson krijimin
e një unaze të re 110kV e rëndësishme për optimizmin e punës së Sistemit Transmetues për
pjesen e rajonit të Mitrovicës. Zhvillimi i pritur i konsumit në atë rajon, në veçanti miniera e
Trepçës, do të jenë më të sigurta në furnizim me energji elektrike, duke konsideruar ngritjen
e kapaciteteve transmetuese. Linja e re do të ndihmoj në shkarkimin e linjave furnizuese të
unazës 110kV NS Kosova A – NS Bardhi – NS Vushtrria 1&2 – NS Trepça. Projekti
planifikohet të kryhet në vitin 2017.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 57 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Figura 5-5. Linja NS Peja 3- HC Ujmani
Projekti: Linja e re 110 kV NS Prizren 1- NS Prizren 2
Ngarkesa ne rritje te vazhdueshme ne rajonin e Prizrenit, do të vë në risk kriterin N-1 per
ate pjesë te rrjetit transmetues. Ky risk do të shfaqet pas vitit 2017 kur ngarkesa maksimale
në Kosovë parashihet që të jetë 1340MW. Linja e dytë 110kV nga NS Prizreni 1 në NS
Prizreni 2 është e nevojshme pasi qe me konfiguracionin aktual të rrjetit, rënia e linjës NS
Prizren 2- NS Prizreni 3 do të shkaktoj mbingarkesë në linjën L164/3. Projekti parasheh
ndërtimin e linjës së re 110kV, 240mm2 (114MVA/605A) me gjatësi 3.5km të treguar në
figurën 5-6. Në këtë rast ekzistojnë edhe dy opsione tjera të realizimit varësisht nga
problemet e shpronësimit te pronave dhe pengesave urbanistike:
- Shndërrimi i linjës ekzistuese L164/3 ne linjë të dyfishtë
- Kabllo nëntokësore 110kV
Projekti planifikohet të kryhet në vitin 2018. Ky projekt është i rëndësishëm për realizimin e
konceptit te grupimit të konsumit 110kV sipas nënstacioneve kryesore. I njëjti projekt është
paraparë në studimin e kryer nga Fichner në lidhje me ri-dizajnimin e konfiguracionit te
rrjetit transmetues 400kV dhe 110kV.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 58 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Figura 5-6 . Projekti linja e dytë 110kV NS Prizren 1- NS Prizren 2
Projekti: Linja e re 110 kV NS Peja 1- NS Deçani
Për të realizuar krijimin e rezervave të kyçjes dhe shkyçjes, grupimin e pikave distributive
110kV, shmangien e ndikimit negativ te rrjedhave tërthore të fuqisë në mes të grupeve te
konsumit te furnizuara nga dy nënstacionet NS Peja 3 dhe NS Prizreni 2, është e nevojshme
linja e re 110kV NS Peja 1 – NS Deçani. Kjo linjë do të mundësoj optimizmin e punës së
sistemit të transmisionit në zonën e Dukagjinit, duke bërë të mundur përkrahjen e ngarkesës
në rritje dhe atë në pajtueshmëri të plotë me kërkesat teknike qe kërkohen nga Kodi i Rrjetit.
Me realizimin e kësaj linje do të mund të krijohet grupi i nënstacioneve: NS Peja 1, NS Peja
2, NS Deçani, NS Klina dhe NS Burimi të cilat do te furnizoheshin vetëm nga NS Peja 3,
ndërsa shkëputja nga grupi tjetër do të realizohej në NS Gjakova 1 përmes fushës lidhëse. I
tërë grupi i nënstacioneve të lartpërmendura do të furnizohet duke plotësuar plotësisht
kriterin N-1, ndërsa ndikimet e rënieve të pa planifikuara të linjave 110kV në njërën nga
grupet e ngarkesave nuk do të kenë ndikim në grupin tjetër. Ky modus i operimit duhet të
zgjidhet nga operatoret e sistemit në kohën e ngarkesave të mëdha dhe si i tillë krijon siguri
shumë të lartë operuese duke disponuar me rezerva të kyçjes apo shkyçjes të kapaciteteve të
linjave 110kV. Në figurën 5-7 është paraqitur shtrirja gjeografike e linjës së re sipas
konfiguracionit 2019 ku edhe pritet implementimi i projektit. Projekti parasheh ndërtimin e
linjës 110kV, 15km, AlÇe-240mm2 (114MVA/605A) si dhe dy fusha te linjave 110kV ne dy
skajet e saj.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 59 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Figura 5-7. Projekti: linja 110kV NS Peja 1- NS Deçan
Projekti: Linja e re 110 kV NS Peja 3- NS Mitrovica 2
Linja e re 110kV nga NS Peja 3 në NS Mitrovica 2 ( e planifikuar nga KEK-OSSh) do të jetë
e nevojshme për rritjen e kapaciteteve furnizuese për rajonin e Mitrovicës dhe Vushtrrisë.
Konfiguracioni aktual i rrjetit ne atë zonë, nuk do të plotësoj kriterin e sigurisë N-1 pas vitit
2020, gjithmonë duke u referuar në ngarkesën e parashikuar për 10 vitet e ardhshme.
Varësisht se si do të zhvillohet në të ardhmen ngarkesa; sipas tre skenarëve të mundshëm të
rritjes, edhe koha e implementimit mund të revidohet. Projekti është paraparë të përfundoj
në vitin 2021. Projekti parasheh ndërtimin e 32km të linjës njëfishe 110kV, 240mm2
(114MVA/605A) dhe dy fusha të linjave 110kV njëra në NS Peja 3 dhe tjetra ne NS
Mitrovica 2. Në figurën 5-8 është paraqitur shtrirja gjeografike e projektit.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 60 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Figura 5-8. Projekti: linja 110kV NS Peja 3- NS Mitrovica 2
Paket Projekti UNAZA 400kV GJAKOVË-PRIZREN-FERIZAJ
Konfiguracioni aktual i rrjetit 400kV karakterizohet si lidhje yll ku qendra e yllit është NS
Kosova B. Konfiguracioni optimal i rrjetave elektrike të tensionit të lartë është
konfiguracioni unazor, i cili siguron fleksibilitet dhe siguri më të lartë operuese të sistemit
elektroenergjetik.
Zhvillimet e pritshme të kapaciteteve të reja gjeneruese dhe parashikimet e ngarkesës,
parashikimet e flukseve në rritje të fuqisë në shkëmbimet rajonale, determinojnë nevojën për
ri-konfigurimin e rrjetit 400kV. Studimet e mëhershme si ESTAP I kanë rekomanduar ri-
konfigurimin e rrjetit 400kV në formën unazore, duke iu shmangur zhvillimit të rrjetit
220kV.
Simulimet kompjuterike të kryera në modelet komplekse të cilat përfshijnë edhe sistemet
regjionale, duke konsideruar skenarët e zhvillimit të kapaciteteve të reja gjeneruese në vend
dhe rajon si dhe zhvillimin e parashikuar të ngarkesës po ashtu në vend dhe rajon, tregojnë
nevojën për krijimin e unazës 400kV në territorin e Kosovës.
Ky konfiguracion është prezantuar si projekt opcional afatgjatë edhe në planet e mëhershme
zhvillimore të KOSTT-it të aprovuara nga ZRrE. Studimi i detajizuar i ri-dizajnimit të rrjetit
400kV dhe ndikimeve të saj në Sistemin Elektroenergjetik të Kosovës është kryer nga
kompania konsulente gjermane “Fichner”. Koncepti i prezantuar i studimit, rekomandon
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 61 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
krijimin e nyjeve të fuqishme 400/110kV të cilat do të furnizojnë grupet e ngarkesës dhe
duke ngritur rezervat e kapacitetit të linjave 110kV me qellim të optimizmit të rrjedhave të
fuqisë. Simulimet kompjuterike në modelet komplekse të sistemit të kryera nga KOSTT,
tregojnë që pjesa e rrjetit në rajonin e Prizrenit nuk do të mund të plotësoj kriterin N-1 pas
vitit 2020, për shkak të impedancës së lartë të dy linjave 220kV furnizuese të NS Prizreni 2.
Problemi më i madh do të shfaqet nëse bie linja interkonektive 220kV Fierzë-Prizren 2. Në
këtë rast mund të vie deri të kolapsi i tensioneve dhe shkyçja e ngarkesës së NS Prizreni 2.
Nëse vështrojmë rrjetin e transmisionit para ndërtimit të unazës 400kV mund të vërejmë
ekzistimin e katër nyje të fuqishme dhe të mjaftueshme të transformimit në 110kV: NS Peja
3 furnizon konsumin e Dukagjinit, NS Ferizaj 2 furnizon konsumin e pjesës jug-lindore dhe
NS Kosova A se bashku me NS Prishtina 4 të cilat kryesisht furnizojnë konsumin e
Prishtinës. Të gjitha këto nyje janë të kyçura në rrjetin e fuqishëm horizontal, ndërsa NS
Prizreni 2 mbetet i kyçur në rrjetin po ashtu horizontal 220kV por relativisht të dobët.
Koncepti i ri-konfigurimit të rrjetit 400kV nga forma yll në formë unazore sjell
përfitimet si në vijim:
Mundëson përkrahjen e kapaciteteve të reja gjeneruese.
Ngritë besueshmërinë dhe sigurinë e rrjetit 400kV.
Ndihmon në sigurinë e shkëmbimeve të fuqisë në mes të Kosovës dhe vendeve të
rajonit, apo transiteve që kalojnë nëpërmes rrjetit tonë.
Mundëson ri-konfigurimin e rrjetit 110kV me qellim te optimizmit të rrjedhave të
fuqisë si dhe optimizmit të konditave operuese të sistemit të transmisionit
Ngritë kualitetin e furnizimit të konsumit të rajonit të Prizrenit.
Ndihmon në procesin e mirëmbajtjes së linjave 400kV.
Projekti i unazës planifikohet të kryhet në dy faza:
Faza e parë: përfshinë ndërtimin e stacionit shpërndarës Gjakova 3, 400kV i cili do të
pozicionohet shumë afër linjës interkonektive 400kV NS Kosova B – NS Tirana 2 ku do të
kyçet në gjatësinë 51km nga NS Kosova B ashtu siç është treguar në figurën 5-8. SSH
Gjakova 3, do të kryej funksionin e pikës së re ndërlidhëse të unazës 400kV. Do të përmbaj
tri fusha të linjave 400kV, me mundësi te zgjerimit dhe një fushë lidhëse 400kV.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 62 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Njëkohësisht do të ndërtohet NS Prizreni 4 400/110kV i cili fillimisht do të ketë të instaluar
një autotransformator 300MVA. Nënstacioni do të jetë i pozicionuar në vazhdim të NS
Prizreni 2, ku do të shfrytëzohen zbarrat ekzistuese 110kV, me ndryshimin në vendosjen e
ndarësit tërthor të zbarrave 110kV. Nënstacioni parasheh ndërtimin e zbarrave të dyfishta
400kV e cila do të përmbaj dy fusha të linjave 400kV dhe hapësirë të mjaftueshme edhe
fusha tjera rezerve të linjave dhe transformatorëve. Në figurën 5-10 është paraqitur
konfiguracioni i NS Prizreni 4. Dy nënstacionet do të jenë në punë paralele në anën 110kV,
që nënkupton shfrytëzimin e autotransformatorëve ekzistues 3x150MVA të NS Prizreni 2.
Autotransformatorët ekzistues 220/110kV do të shfrytëzohen deri në fund të ciklit të tyre
jetësor, duke i zëvendësuar me autotransformatorët shtesë 400/110kV te cilët do të
instalohen në NS Prizreni 4. Nënstacioni shpërndarës Gjakova 3, 400kV do të lidhet përmes
linjës 400kV, 2x490mm2 (1316MVA/1900A) me gjatësi 31.5km me NS Prizreni 4,
400/110kV. Faza e parë planifikohet të ndërtohet ne vitin 2021.
Faza e dytë: Paraqet fazën e mbylljes së unazës, me ndërtimin e linjës 400kV, 56.5 km nga
NS Prizreni 4 në NS Ferizaj 2 ashtu siç është paraqitur në figurën 5-9. Ndërtimi i kësaj linje
mund të kryhet brenda periudhës kohore 2021-2025 dhe duhet të jetë në koordinim kohor
me projektet e planifikuara të ngritjes së kapaciteteve gjeneratorike bazuar në strategjinë e
energjisë 2009-2018.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 63 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig.5-9 Shtrirja gjeografike e projektit te unazës 400kV SSH Gjakova 3-NS Prizreni 4- NS Ferizaj 2
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 64 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
300MVA
SSH GJAKOVA 3 NS FERIZAJ 2
Fusha Rez.
Rezervë
3x150MVA
400kV 220kV
110kV110kV
Fusha lidhese
Fusha lidhese
Fusha lidhese
Linjat 110kV Linjat 110kV Linjat 110kV
Ndares terthor
Figura 5-10. Skema njëpolare e nënstacionit te modifikuar NS Prizreni 2, 220/110kV në NS Prizreni
4, 400/110kV
5.7.3 Projektet e ri-vitalizimit të linjave 110kV
Faktorët themelor të cilët janë marrë për bazë për përcaktimin e listës së linjave të cilave do
ti ndërrohet përçuesi me kapacitet me të madh transmetues janë:
vjetërsia e linjës si dhe
Frekuenca e mbingarkimit të linjës (N-1)
niveli i humbjeve të fuqisë në linjë Faktori i parë është qartë i definuar, faktori i dytë dhe i tretë identifikohet nga analizat
kompjuterike duke simuluar rrjedhat e fuqisë për kondita të ndryshme të operimit të sistemit
të transmisionit, duke marrë parasysh dinamikën e zhvillimit të projekteve në perspektiv të
cilat ndikojnë dukshëm në ndryshimin e rrjedhave te fuqisë në rrjetin e transmisionit. Të
gjitha linjat 110 kV me seksion të tërthortë 150mm2, të rrjetit të transmisionit janë analizuar
në aspektin e humbjeve të fuqisë duke përcjellë përforcimet në rrjet në term afatgjatë kohor.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 65 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Linjat me vjetërsi mbi 40 vite dhe linjat me frekuencën më të madhe të mbi-ngarkimit dhe
të cilat kuptueshëm kanë humbje më të mëdha, janë renditur në rend të parë.
Objektivi kryesor i kësaj kategorie të projekteve është rritja e kapacitetit të linjave 110 kV me
përçues me seksion 150mm2 (83 MVA), në përçues 240mm2 (114 MVA). Disa nga linjat
shumë të vjetra kryesisht kanë shtylla nga betoni dhe ndërrimi i përçuesve ekzistues me
përçues më peshë më të madhe në aspektin mekanik dhe statik kërkon përforcime të
shtyllave, me theks të veçantë të shtyllave këndore. Gjithashtu edhe shtyllat në formë portale
kërkojnë përforcim të shtyllave dhe shtim eventual i shtyllave me qëllim të rritjes së
stabilitetit mekanik të linjës në tërësi. Në periudhën kohore 2012-2021 janë përzgjedhur këto
linja 110 kV të cilat do të përforcohen:
Projekti: Ri-vitalizimi i linjës 155/2 në koordinim me ndërtimin e NS
Leposaviq 110/10kV
Nënstacionit të ri NS Leposaviq 110/10(20)kV është planifikuar të furnizohet nga linja
ekzistuese ndërkufitare NS Vallaq - NS N.Pazar, e cila do të realizohet me prerjen e saj në
afërsi të NS Leposaviq 35/10kV. Linja aktualisht nuk ka kapacitet të mjaftueshëm për shkak
të seksionit tërthor që ka (150mm2). Në anën tjetër kjo linjë është një ndër linjat më të vjetra
në sistemin transmetues të Kosovës, andaj përforcimi i saj është i domosdoshëm. Ndërrimi i
përçuesit planifikohet për 15km të linjës e filluar nga NS Vallaqi deri te pika ku planifikohet
të bëhet prerja e linjës L155/2. Në figurën 5-10 është paraqitur shtrirja gjeografike e
projektit. Projekti planifikohet të përfundoj në çerekun e dytë të vitit 2014.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 66 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
fig. 5-10 Projekti i ri-vitalizimit të linjës L155/2 në koordinim me ndërtimin e NS Leposaviq
110/10(20)kV.
Projekti: Ri-vitalizimi i linjës 163
Nga të gjitha rezultatet e fituara nga simulimet kompjuterike, linja aktuale L163 nga
Kosova A deri ne NS Vallaq me kapacitet 83MVA (150mm2) rezulton të jetë më
problematike nga linjat tjera (150mm2) të cilat janë në listën për ndërrim të përçuesit Në
fund të vitit 2012 pritet të përfundoj projekti i përforcimit të furnizimit të NS Bardhi, me
ç’rast do të bëhet kyçja në linjën ekzistuese NS Kosova A – NS Vallaq. Ngritja e
kapacitetit të kësaj linje do të evitoj mbingarkimin e saj në rastin kur shkëputet linja
furnizuese NS Kosova A – NS Vushtrri 2. Projekti ndihmon në ngritjen e sigurisë dhe
besueshmërisë së furnizimit të ngarkesës të rajonit të Mitrovicës. Në figurën 5-11 është
paraqitur pjesa e linjës e cila planifikohet të ri-vitalizohet. Projekti përfshinë ndërrimin e
përçuesve 150mm2 (83MVA/440A) me përçues 240mm2 (114MVA/605A), si dhe
përforcimet e nevojshme në shtyllat e tipit portal për shkak të shtimit të peshës së
përçuesit. Projekti planifikohet të përfundoj në çerekun e katërt të vitit 2014.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 67 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig. 5-11 Linja 110kV NS Kosova A – NS Bardhi – NS Vallaq me gjatësi 38.5km
Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L126/2
Linja 14.57 km që lidhë NS Peja 2 me NS Deçan e paraqitur në figurën 5-12, është linjë e
ndërtuar në vitin 1967 e cila përmban 52 shtylla të llojit portal dhe përçuesin 150mm2. Linja
L126/2 është linjë e rëndësishme, segment i unazës së nënstacioneve 110 kV NS Peja 3 – NS
Peja 1 – NS Peja 2 – NS Deçan – NS Gjakova 1.
Projekti i ri-vitalizimit të kësaj linje përfshinë përforcimin e shtyllave këndore të formës
portal, vendosjen e izolatorëve të rinj kompozitë dhe ndërrimi i përçuesve fazor. Projekti do
të ndihmoj në rritjen e kapaciteteve transmetuese si dhe do të ndihmoj në përmirësimin e
kriterit të sigurisë N-1. Projekti planifikohet të kryhet në çerekun e katërt të vitit 2016.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 68 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig. 5-12 Linja 110kV NS Peja 2 – NS Deçan me gjatësi 14.57km
Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L179/1
Projekti përfshinë ndërrimin e përçuesit nga 150/25mm2 në 240/40mm2 në gjatësinë 4.69km
nga NS Prizreni1 deri në NS Prizreni 3 të paraqitur në figurën 5-13. Projekti gjithashtu
përfshinë përforcimet statike te shtyllave ekzistuese, vendosjen e izolatorëve të rinj
kompozitë dhe ndërrimi i përçuesve fazor.
Linja paraqet segmentin ndërlidhës për furnizimin e NS Prizreni 3. Ri-vitalizimi i kësaj linje
do të ndikoj ndjeshëm në rritjen e sigurisë dhe besueshmërisë operuese të asaj pjese të rrjetit
110 kV. Projekti planifikohet të kryhet në çerekun e tretë të vitit 2017.
Fig. 5-13 Linja 110kV NS Prizreni 1 – NS Prizreni 3 me gjatësi 4.69 km
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 69 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L118/3 Projekti përfshinë ndërrimin e përçuesit nga
150/25mm2 në 240/40mm2 në gjatësinë 28.7km nga NS Ferizaj 2 deri në NS Sharri të
paraqitur në figurën 5-14, duke konsideruar vetëm pjesën e linjës deri të NS Ferizaj 1
(Bibaj), pasi qe pjesa nga NS Ferizaj 1 deri ne NS Ferizaj 2 linja është me seksion
240mm2. Projekti gjithashtu përfshinë përforcimin e shtyllave të betonit, vendosjen e
izolatorëve të rinj kompozitë dhe ndërrimi i përçuesve fazor.
Linja paraqet segment të unazës së rëndësishme të nënstacioneve 110 kV NS Ferizaj 2
– NS Sharr – NS Viti – NS Gjilan 5 dhe është një ndër linjat më të vjetra (110 kV) të
rrjetit të transmisionit, andaj ri-vitalizimi i saj do të ndikoj ndjeshëm në rritjen e sigurisë
dhe besueshmërisë operuese të asaj pjese të rrjetit te nivelit 110 kV. Projekti planifikohet
të kryhet në vitin 2020.
Fig. 5-14 Linja 110kV NS Sharr - NS Ferizaj 2 me gjatësi 28.6 km
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 70 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
5.7.4 Projektet e ri-vitalizimit të nënstacioneve
Në përcaktimin e listës së nënstacioneve të cilat duhet të ri-vitalizohen janë marrë për bazë
faktorët në vijim:
Efektet e prishjeve të nënstacionit në sistemin e transmisionit
Vjetërsia e nënstacionit
Frekuenca e prishjeve në pajisjet e tensionit të lartë
Niveli i rrymave të prishjes në nënstacion
Probabiliteti i prishjeve në pajisjet e tensionit të lartë fillon të rritet me vjetërsimin e pajisjeve,
sidomos te pajisjet të cilat në masë të madhe shfrytëzohen. Po ashtu nënstacionet të cilat
karakterizohen me rryma të mëdha të prishjeve janë mjaftë të sforcuara duke ndikuar
dukshëm në përshpejtimin e humbjes se besueshmërisë së tyre. Bazuar në të dhënat e
arkivuara në KOSTT në relacion me faktorët e lartpërmendur është krijuar lista e
nënstacioneve të cilat duhet të bëhet ri-vitalizimi i tyre në pesë vjeçarin e parë të planit
zhvillimor.
Projektet: Ri-vitalizimi i Nënstacioneve NS Prizreni 3 dhe NS Gjakova 2: Këto
projekte kategorizohen në projektet të cilat rrisin sigurinë dhe besueshmërinë e
furnizimit në nyjat e shpërndarjes. Dy nënstacionet e para NS Prizreni 3, 110/10kV dhe
NS Gjakova 2, 110/10kV janë futur në prioritetin e parë bazuar në faktorët e
lartpërmendur. Frekuenca e prishjeve si pasojë e vjetërsisë së pajisjeve të tensionit të lartë
ka tendenca të rritjes andaj ri-vitalizimi i nënstacioneve NS Prizreni 3 (Q3 2012), NS
Gjakova 2 (Q42012) në periudhën afatmesme është më se i domosdoshëm. Projektet
përmbajnë ndërrimin e pajisjeve ekzistuese te tensionit të lartë 110kV me pajisje të reja
konform kodit të pajisjeve elektrike si dhe ndërrimi i mbrojtjeve rele të fushave të linjave
me mbrojtje moderne numerike.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 71 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Projekti: Ri-vitalizimi i Nënstacionit NS Theranda:
Ky projekt është i rëndësisë se veçantë, pasi që ndërlidhet me projektin e linjës së re 110kV
NS Rahoveci- NS Theranda. Konfiguracioni aktual i zbarrave (sistemi H) të NS Theranda
nuk mundëson optimizim të operimit të sistemit, ndërsa paraqet pengesë në procesin e
mirëmbajtjes. Në bazë të standardeve të planifikimit nënstacionet të cilat kanë tri apo më
shumë linja duhet të konfigurohen me sistem të zbarrave të dyfishtë dhe me fushë lidhëse.
Ky projekt parasheh ndërrimin e pajisjeve ekzistuese të tensionit të lartë 110kV, ndërtimin e
sistemit të zbarrave të dyfishta (360mm2), instalimin e fushës lidhëse 110kV dhe fushës së re
të linjës 110kV NS Rahoveci-NS Theranda. Sistemi i mbrojtjeve ekzistuese rele të fushave të
linjave parashihet të ndërrohet me rele moderne numerike. Projekti i linjës së re 110kV NS
Rahoveci – NS Theranda dhe projekti i ri-vitalizimit të nënstacionit duhet të integrohen në
projekt të përbashkët, i cili planifikohet të kryhet deri në çerekun e tretë të vitit 2013.
Projekti: Ri-vitalizimi i Nënstacionit NS Vallaqi:
NS Vallaqi është një ndër nënstacionet e para të ndërtuara në Kosovë. Ri-vitalizimi i këtij
nënstacioni është i domosdoshëm nga fakti që në zbarrat e tij 110kV janë të lidhura 5 linja
110kV, njëra prej të cilave bartë fuqinë e gjeneruar nga HC Ujmani. Gjendja teknike e
nënstacionit nuk është e kënaqshme dhe si e tillë rrezikon sigurinë dhe besueshmërinë e
furnizimit të konsumatoreve. Ri-vitalizimi i nënstacionit parasheh ndërrimin e pajisjeve të
tensionit të lartë 110kV, ndërrimin e sistemit të zbarrave dhe portaleve duke ndërtuar
sistemin me zbarra të dyfishta dhe me fushë lidhëse. Projekti është planifikuar të përfundoj
në çerekun e katërt të vitit 2013.
Projekti: Ndërrimi i ndërprerësve të fuqisë në NS Prishtina 4:
NS Prishtina 4, 220/110kV, 3x150MVA, paraqet nyje transformuese shumë të rëndësishme
në sistemin transmetues të Kosovës. Nënstacioni Prishtina 4. Për shkak të afërsisë nga
burimet gjeneratorike ekzistuese dhe ato të planifikuara niveli i lartë i rrymave të prishjes në
këtë nënstacion mund të rrezikoj stabilitetin dinamik të sistemit. Të dhënat historike të
incidenteve të regjistruara si pasojë e dështimeve në ndërprerës tregojnë rëndësinë e
ndërrimit të tyre. Projekti parasheh ndërrimin e gjithë ndërprerësve 110kV dhe 220kV
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 72 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
përveç ndërprerësit 110kV dhe 220kV të fushës së re transformatorike të AT3 i cili është
instaluar në vitin 2010. Ky projekt është përzgjedhur për mbështetje nga programi IPA 2012,
dhe si i tillë planifikohet të implementohet në çerekun e katërt të vitit 2016.
Projektet: Ri-vitalizimi i Nënstacioneve NS Vitia, NS Klina dhe NS Lipjani:
Sekuenca kohore e implementimit të këtyre projekteve përfshinë periudhën afatgjate nga
2014 deri në 2021. Eksploatimi i pajisjeve te tensionit të lartë për nënstacionet në fjalë deri
në periudhën kohore të planifikuar për ri-vitalizim është ekonomikisht i arsyeshëm. Nëse i
referohemi vjetërsisë së nënstacioneve, frekuencës së prishjes dhe gjendjes teknike të
pajisjeve, operimi i tyre edhe për 5-9 vite është i arsyeshëm.
Ri-vitalizimi i pajisjeve të tensionit të lartë 110kV të NS Vitia, 110/35kV është planifikuar të
kryhet në vitin 2018.
Ri-vitalizimi i pajisjeve të tensionit të lartë 110kV të NS Klina, 110/10kV është planifikuar
të kryhet në vitin 2019.
Ri-vitalizimi i pajisjeve të tensionit të lartë 110kV të NS Lipjani 110/35/10kV është
planifikuar të kryhet në vitin 2021.
5.7.5 Projektet e avancimit të sistemit të monitorimit, kontrollit dhe matjeve
të Sistemit të Transmisionit
Në vazhdim janë paraqitur projektet nga PZhT qe karakterizohen si të nevojshme në
përmbushjen e kritereve që dalin nga Kodi i Rrjetit si dhe nga doracaku i ENTSO/E.
.
Projekti: OPGW në linjat e interkoneksionit Aktualisht në linjat ndërkufitare nuk ekzistojnë rrugët telekomunikuese përmes OPGW.
Kërkesat nga Politika 6 e Doracakut të ENTSO/E (UCTE) kërkojnë që një OST duhet të
ketë së paku dy linja komunikuese me sistemet fqinjë. Projekti i vendosjes së OPGW në
linjat interkonektive deri në kufi konsiderohet i rëndësishëm për KOSTT-in dhe për
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 73 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
sistemin rajonal në tërësi. Që projekti të jetë funksional duhet të ketë Marrëveshje Ndërmjet-
OST-ve ashtu që në tërë gjatësinë e linjës në të dy anët e kufirit të instalohet OPGW. Objektiva kryesore e këtij projekti është instalimi i përçuesit mbrojtës me OPGW (deri në
kufi me OST fqinje) dhe pajisjeve telekomunikuese në linjat 400 kV ekzistuese
interkonektive:
L 407, NS Kosova B – NS Nish, me gjatësi e 41 km
L 437/2 NS Peja 3 – NS Ribarevinë , me gjatësi 28.8.km
L 420 NS Ferizaj 2 – NS Shkupi 5, me gjatësi 30.6 km
Gjatësia totale e instalimit të OPGW është 100.4km
Projekti është prezantuar në IPA 2011 dhe parashihet të implementohet në çerekun e tretë të
vitit 2015.
Projekti: INTER-OST Njehsorët Aktualisht ekzistojnë pikat matëse në të gjitha linjat interkonektive, mirëpo nuk janë
plotësisht në pajtueshmëri me Kodin e Matjes si dhe me kërkesat teknike që kërkohen nga
ENTSO/E. Problemi qëndron në dy aspekte:
- Transformatorët matës të tensionit dhe të rrymës kanë vetëm një bërthamë për matje,
ndërsa nga Kodi i Matjes kërkohen dy bërthama të ashtuquajtura komerciale me
karakteristika identike.
- Njësoret duhet të jenë shumë tarifor Projekti parasheh ndërrimin e pikave të matjes në linjat interkonektive:
- Linja 400 kV: NS Kosova B – NS Nish,
- Linjat 220 kV: NS Podujeva – NS Krushevc, NS Prizreni 2 – NS Fierza
- Linjat 110 kV: NS Vallaqi – NS N.Pazari, NS Berivojca – NS Bujanovci
Gjithashtu në projekt do të përfshihen edhe tri pikat matëse në NS Kosova B në kufijtë me
TC Kosova B:
- Linja 220 kV, NS Kosova B – TC Kosova B
- Dy fushat e njësive gjeneruese B1 dhe B2 në NS Kosova B.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 74 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Me këtë projekt do të bëhet kompletimi i pikave matëse në të gjithë kufirin e sistemit të
transmisionit me të tjerët.
Edhe ky projekt është prezantuar në IPA 2011 dhe parashihet të implementohet në çerekun
e katërt të vitit 2015.
Projekti: Sistemi GIS për përkrahjen e Sistemit Transmetues
Sistemi gjeografik i përpunimit të informacioneve GIS planifikohet të shfrytëzohet për
organizimin dhe procedimin e të dhënave të infrastrukturës të transmisionit të shtrirë në tërë
territorin e Republikës së Kosovës. Karakteristika themelore e sistemit GIS është mundësia e
ndërlidhjes hapësinore-gjeografike të të dhënave, sistemimi i të gjitha detajeve teknike të
aseteve të transmisionit në korrelacion me rrethinën. Sistemi GIS mundëson komunikimin
edhe me sistemet tjera IT.
Aplikimi i sistemit GIS në Sistemin e Transmisionit mundëson:
- Pozicionin e saktë gjeografik të linjave (shtyllave) dhe nënstacioneve, informacionet mbi pronat
në dhe përreth pozicionit të instalimit të tyre.
- Informacionet teknike te detajizuara për secilën linjë (shtyllë), nënstacion, antenë
telekomunikuese etj
- Informacione mbi strukturen pronësore dhe ndertimeve në traset e planifikuara për linjat e reja.
- Komunikimi ne distancë me pajisje si: kamera termovision, matës laserik të lartësisë
(perçuesëve) foto kamera të pajisura me GPS, mjetet logjistike të ekipeve të mirëmbajtjes të
pajisura me GPS.
- Grumbullimi dhe procedimi i të dhënave në një qendër grumbulluese.
- Komunikimi me sistemet tjera IT
Përfitimet nga sistemi GIS janë të mëdha si në aspektin e kursimeve në procesin e
mirëmbajtjes, ashtu edhe në procesin e planifikimit operativ dhe planifikimit afatgjatë. Në
këtë sistem parashihet të integrohet edhe sistemi për identifikimin e intensitetit dhe
pozicionit të shkarkimeve atmosferike (rrufesë), qe do të kontribuoj në avancimin e
mëtutjeshëm të mirëmbajtjes preventive. Projekti planifikohet të implementohet në vitin
2016.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 75 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
6. ANALIZA KOMPJUTERIKE E PERFORMANCËS SË RRJETIT TË TRANSMISONIT
6.1 Përshkrimi i modelit të rrjetit.
Planifikimi i rrjetit të transmisionit fillon me krijimin e modelit matematikor bazë i cili i
përgjigjet gjendjes së rrjetit për fundin e vitit 2011 duke shfrytëzuar të dhënat teknike të
elementeve të cilat përbëjnë sistemin elektroenergjetik. Parametrat e nevojshëm për krijimin
e modelit matematikor bazë përfshijnë:
Parametrat elektrik të gjeneratorëve ekzistues
Parametrat elektrik të linjave 400 kV, 220 kV dhe 110 kV
Parametrat elektrik të transformatorëve, pa përfshirë transformatorët e rrjetit të shpërndarjes
Fuqia maksimale aktive dhe reaktive gjatë sezonit dimëror dhe veror në pikat e shpërndarjes
dhe pikat tjera shpenzuese.
Rrjedhat e zakonshme të fuqisë në linjat ndërkufitare
Konfigurimi normal i rrjetit të transmisionit.
Simulimet dhe analizat teknike të performancës së sistemit në periudha të ndryshme kohore
janë realizuar me ndihmën e paketës softuerike PSS/E 33. Ky softuer i aplikueshëm për
proceset e planifikimit të rrjetave të transmisionit përdoret në shumicën e vendeve të
Evropës Jug-lindore, por edhe në shumë vende të Evropës dhe botës.
Metoda iterative (përsëritëse) “Full Newton Raphson” është përdor në kalkulimin e
rrjedhave të fuqisë, ndërsa në kalkulimin e kriterit të sigurisë së rrjetit është përdorur moduli
ACA “AC Contigency Solution” i cili është i integruar në PSS/E.
Me qëllim të analizës së kalkulimit të lidhjeve të shkurta në nyjet e sistemit, si dhe aftësitë
shkyçëse të ndërprerësve të tensionit: 400 kV, 220 kV dhe 110 kV është shfrytëzuar modeli
më kompleks, i cili përfshinë tërë rajonin e Evropës Jug-Lindore, model i cili përmban
parametrat e renditjes pozitive, negative dhe nulare të elementeve të rrjetit. Për kalkulimin e
rrymave të lidhjes së shkurtër në rrjetin e transmisionit është zbatuar metoda e kalkulimit
sipas standardit IEC 60909.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 76 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
SEE është analizuar për kushtet më të pafavorshme gjatë ngarkesës maksimale në rrjet
(metoda deterministike). Konditat e operimit dhe performansat e sistemit varen nga
konfigurimi i rrjetit, rrjedhat në interkonekcion si dhe kyçja e gjeneratorëve ekzistues.
Performanca e analizuar e rrjetit aktual, identifikon pjesët e rrjetit që nuk plotësojnë kriteret
teknike dhe nevojat për përforcim në sekuenca të përshtatshme kohore në korrelacion me
zhvillimin e parashikuar të ngarkesës së sistemit.
6.2 Kapacitetet aktuale të rrjetit të transmisionit; Q4-2011
Për të pas një pasqyrë të qartë të kapacitetit të rrjetit transmetues të Kosovës, bëhet vlerësimi
i veçantë i kapacitetit të rrjetit horizontal dhe kapacitetit të rrjetit në furnizimin e konsumit
të brendshëm. Kapaciteti i rrjetit horizontal ka ndikim në importet, eksportet dhe transitet e
rrjedhave të fuqisë, mirëpo ndikimi i tij nuk është i theksuar në kapacitetin e rrjetit të
brendshëm bazuar në konfiguracionin e veçantë që ka SEE i Kosovës, sidomos të rrjetit
400kV. Në PZhT 2012-2021 kapacitetet aktuale të rrjetit konsiderohet gjendja e rrjetit deri
në fund të vitit 2011, ku janë integruar edhe projektet të cilat me siguri të lartë pritet të
përfundojnë deri në fund të 2011. Gjithashtu analiza kompjuterike e sistemit për gjendjen
aktuale të rrjetit është bërë sipas konfiguracionit të rrjetit për fund të vitit 2011 në
korrelacion me parashikimin e ngarkesës për vitin në fjalë.
6.1.1 Kapaciteti i linjave 400, 220 dhe 110kV
Në tabelën 6-1 mund të shihen gjatësitë dhe kapacitetet transmetuese për gjatësi të linjave
ekzistuese të rrjetit të transmisionit të Kosovës, bazuar në gjendjen e rrjetit në çerekun e parë
të vitit 2011. Kapaciteti transmetues Ct paraqet shumën për të gjitha linjat të prodhimit të
gjatësisë dhe kapacitetit nominal termik të secilës linjë në veçanti. Kjo madhësi është e
definuar në Kodin e Rrjetit e cila jep vlerësimin për kapacitetin transmetues të linjave
400kV, 220kV dhe 110kV.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 77 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab. 6-1 Gjatësitë e linjave transmetuese dhe kapaciteti transmetues i tyre.
LINJAT Gjatësia [km]S*L
(MVA*km) 400kV 187.82 247410 220kV 231.8 77434 110kV 737.6 81174
Nga të dhënat në tabelën e mësipërme mund të shihet se kapacitetet e rrjetit 400kV janë të
konsiderueshme, ndërsa kapacitetet e rrjetit 220kV janë paksa më të vogla se kapacitetet e
rrjetit 110kV. Nëse krahasojmë kapacitetet e rrjetit 110kV për vitin aktual 2011 (80573
MVA*km) dhe për vitin 2008 (65845 MVA*km), atëherë mund të konkludohet një ngritje
substanciale e kapaciteteve (22.3%).
6.1.2 Kapacitetet e transformimit; Q4-2011
Kapacitetet transformuese të rrjetit të transmisionit të cilat menaxhohen nga KOSTT-i janë
të instaluara në nënstacionet 400/220kV, 400/110kV dhe 220/110kV.
Kapaciteti më i madh transformues është i instaluar në NS Kosova B 400/220kV. Në këtë
nënstacion janë të instaluar tre autotransformator të fuqisë nominale 400MVA. Kapaciteti
total transformues i këtij nënstacioni është 3*400 = 1200MVA.
Në NS Peja 3, 400/110kV është i instaluar vetëm një autotransformator me fuqi nominale
300MVA. Në NS Ferizaj 2, 400/110kV gjithashtu është i instaluar një autotransformator
me fuqi nominale 300MVA.
Në NS Kosova A, 220/110kV janë të instaluar tre autotransformator me fuqi nominale
150MVA me kapacitet total të transformimit 450MVA.
Në NS Prishtina 4, 220/110kV janë të instaluar tre autotransformator me fuqi nominale
150MVA, me kapacitet total të transformimit 450MVA.
Në NS Prizreni 2, 220/110kV aktualisht ka dy autotransformator AT1=150MVA dhe AT2
=150MVA, me kapacitet total të transformimit prej 300MVA. (Në fillim të vitit 2012 do të
instalohet autotransformatori i tretë 150MVA).
Në tabelën 6-2 janë paraqitur kapacitetet e transformimit për rrjetin e transmisionit të
Kosovës sipas konfiguracionit te rrjetit Q4-2011.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 78 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab. 6-2 Kapacitetet Transformuese në Rrjetin e Transmisionit; Q4-2011
AUTOTRANSFORM (Q4-2011)
NumriKapaciteti total transformues
(MVA)400/220kV
NS KOSOVA B 3 1200 400/110kVNS PEJA 3 1 300
NS FERIZAJ 2 1 300220/110kV
NS KOSOVA A 3 450NS PRISHTINA 4 3 450NS PRIZRENI 2 2 300
Totali 13 3000
Nëse krahasojmë kapacitetet totale transformuese për vitin aktual 2011 (3000MVA) në
raport me vitin 2000 (1800MVA), mund të vërehet një rritje esenciale rreth 83%.
Furnizimi i drejtpërdrejtë i ngarkesës së kyçur në nivelin 110kV realizohet me kapacitetet
transformuese 400/110 dhe 220/110kV me kapacitet total 1800MVA.
2.3 Kapaciteti aktual i shkëmbimit të fuqisë me vendet fqinje
Kapaciteti maksimal i shkëmbimeve të fuqisë me fqinjët (me fuqi natyrore të linjave) me
linjat e transmisionit të tensionit të lartë është 1740 MW. Në linjat 400 kV kapaciteti
transmetues ekzistues ndërkufitar është rreth 1500 MW (3x500 MW), ndërsa në atë 220
kV arrin deri në 240 MW (120 MW linja me Shqipërinë dhe 120 MW linja me Krushevcin -
Serbinë).
NTC3-ja (Neto Kapaciteti i Transferit) të linjave interkonektive të Kosovës është më e vogël
se fuqia e tyre natyrore dhe e njëjta varet edhe nga balanca rajonale e energjisë elektrike në
vendet fqinje si dhe nga kufizimet në rrjetin horizontal regjional të cilat mund të shfaqen në
regjime të ndryshme të punës. Në tabelën 6-3 mund të shihen kapacitete aktuale të linjave
3 NTC - paraqet maksimumin e totalit të shkëmbimit të fuqisë elektrike në mes të dy zonave kontrolluese, kompatibil me standardet e sigurisë të aplikueshme në të gjitha zonat rregulluese dhe duke marrë në konsideratë pasiguritë teknike të gjendjes së rrjetit. (Definicion nga doracaku i ENTSO-E).
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 79 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
interkonektive sipas fuqisë natyrore të tyre (P), NTC mesatare dhe fuqia nominale termike
(Sterm) [10]
Tabela 6-3. Kapacitetet aktuale të linjave të interkonekcionit
Niveli Fuqia natyrore Termike NTC[kV] [MW] [MVA] [MW]
Kosovë - Serbi 600NS Kosova B- NS Nish 400 500 1317NS Podujeva - NS Krushevc 220 120 300Kosovë - Maqedoni 400*NS Ferizaj 2 - NS Shkupi 5 400 500 1317Kosovë - Mali I Zi 400NS Peja 2 - NS Ribarevinë 400 500 1317Kosovë - Shqiperi 210*NS Prizreni 2 - Fierza 220 120 300
SISTEMET DHE LINJAT INTERKONEKTIVE
* Nga https://www.entsoe.eu/fileadmin/user_upload/_library/ntc/archive/NTC-Values-Winter-2010-2011.pdf
Kapaciteti i njëkohshëm transmetues i Interkonekcionit (KNTI) është i ndryshëm nga NTC-
ja dhe kalkulohet për dy rastet:
Kur sistemi elektroenergjetik në mënyrë të njëkohshme importon nga të gjitha interkoneksionet (në
periudha të ndryshme kohore), përderisa të shfaqet kufizimi i parë në rrjetin horizontal për vendin
importues dhe vendet eksportuese (për kriterin N-1).
Kur sistemi elektroenergjetik në mënyrë të njëkohshme eksporton nga të gjitha interkoneksionet (në
periudha të ndryshme kohore), përderisa të shfaqet kufizimi i parë në rrjetin horizontal për vendin
eksportues dhe vendet importuese (për kriterin N-1).
Kalkulimi bëhet përmes softuerit PSS/E, duke u bazuar në parashikimet afatgjata te
kërkesës dhe gjenerimit për vendet e rajonit të ndërlidhura me planet zhvillimore të
sistemeve regjionale të transmisionit [8]. Rrjedhat natyrore në linjat e interkonekcionit
paraqesin rrjedhat e përcaktuara nga impedansa e sistemit, lokacioni i gjenerimit dhe
ngarkesës për rastin kur sistemet individuale janë të balancuara (pa shkëmbime). Rrjedhat
natyrore janë një ndër faktorët kryesor që ndikojnë në kapacitete të ndryshme të
njëkohshme të interkonekcionit për rastin e importit dhe të eksportit.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 80 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Kapaciteti i njëkohshëm Transmetues i Interkonekcionit nuk kalkulohet si shumë e
Kapacitetit Neto të Transferit (NTC) dhe si e tillë është dukshëm më i ulët4.
Aktualisht KNTI e sistemit transmetues të Kosovës sillet rreth 900MW për importe të
fuqisë, ndërsa 1000MW për eksporte të fuqisë. Duke marrë parasysh balancën e parashikuar
të energjisë elektrike mund të konsiderohet që kapacitetet aktuale te interkonekcionit janë
shumë të fuqishme dhe mundësojnë çfarëdo programi të shkëmbimeve për nevojat e sistemit
elektroenergjetik të Kosovës.
6.3 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë Q4-2011
Investimet e kryera në rrjetin e transmisionit gjatë viteve 2009 dhe 2010 kanë ndikuar në
mënyrë esenciale në përmirësimin e përformancës operuese të sistemit të transmisionit.
Investimet aktuale të cilat janë në vazhdim e sipër dhe të cilat pritën të përfundojnë deri në
fund të vitit 2011, do të avancojnë gjendjen e rrjetit shumë afër kërkesave teknike që dalin
nga Kodi i Rrjetit. Në figurën 6-3 është paraqitur skema njëpolare e SEE të Kosovës sipas
topologjisë së rrjetit Q4-2011.
6.3.1 Analiza e kriterit të sigurisë N
Sistemi është analizuar për ngarkesën maksimale bruto 1175 MW me të gjitha elementet
(linjat, transformatorët, ngarkesa) në operim. Në këtë rast janë monitoruar rrjedhat e fuqisë,
niveli i tensionit ne zbarra dhe niveli i ngarkesës në linjat 400kV, 220kV dhe 110kV; si dhe
në autotransformatorët 400/220kV, 400/110kV dhe 220/110kV. Rezultatet e simulimit nuk
identifikojnë element të cilët janë të mbingarkuar. Kapaciteti maksimal i rrjetit të brendshëm
transmetues sipas kriterit teknik te sigurisë N për fundin e vitit 2011, sillet rreth 1450MW.
Kjo do të thotë që sistemi i transmisionit mund të furnizoj bruto ngarkesën 1450MW, duke
plotësuar kriterin e sigurisë N. Nëse i referohemi ngarkesës së parashikuar maksimale,
ekziston margjinë e mjaftueshme e sigurisë e cila sillet rreth 19% (275MW). Në figurën A1,
4 ENTSO/E Raport: System Adekuaci Forecast 2009-2020
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 81 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
dhe A2 në shtojcën A janë paraqitur rrjedhat e fuqisë për kondita normale të operimit sipas
topologjisë së rrjetit Q4-2011.
6.3.2 Analiza e kriterit të sigurisë N-1
Përformanca e sistemit është analizuar në aspektin e kriterit të sigurisë N-1, me ç’rast janë
monitoruar ngarkimet e linjave dhe transformatorëve si dhe niveli i tensionit në zbarra kur
një element kritik (transformator, linjë, kabllo) bie nga puna. Në tabelën 6-4 janë paraqitur
linjat të cilat nuk plotësojnë kriterin N-1, rënia e të cilave shkakton devijim te ngarkesës apo
tensionit jashtë brezit të lejuar nga Kodi i Rrjetit.
Tabela 6-4. Linjat te cilat nuk plotësojnë kriterin N-1 sipas konfiguracionit te rrjetit Q4:2011
[nr]Rënia kritike e linjës Q4-2011
Elementi i mbingarkuar It[%]Zbarrat me renie te tensionit > 10%Un
1 L 100 kV Ferizaj 2-Sharr L110 kV: Prishtina 4-Gjilan 101Peja 1 ;110 kV (96 kV)Peja 2 ;110 kV (96.3 kV)Deqani ;110 kV (98.7kV)Gjakova 1 ;110 kV (97.7kV)Sharri ;110 kV ( 98 kV)Vitia ;110 kV (90.7 kV)Gjilani ;110 kV (86.8 kV)Berivojca ;110 kV (85.9kV)
nr Linjat radiale1 L110kV:Rahovec- Prizren 22 L110kV: Lipjan - Prishtina 4
157.4
101
L100 kV Peja 3-Peja 1 L110 kV: Gjakova 1-Gjakova 22 102
L110kV: Sharr-Viti 1044 L 110 kV Prishtina 4-Gjilan
3 L 110 kV Gjakova 1-Gjakova 2 L110kV: Peja 3-Peja 1
L100 kV: Ferizaj 2-Sharr
Rëniet kritike me numër rendor 1 dhe 4, do të eliminohen pas përfundimit të NS Gjilani 5
(Q1-2012) , ku edhe do te mund te lidhet linja 110kV NS Ferizaj 2-NS Gjilan 5. Linja është e
ndërtuar por nuk mund të kyçet për shkak të vonesave në përfundimin e nënstacionit
110/10(20)kV Gjilani 5, projekt i menaxhuar nga KEK-OSSh.
Rëniet kritike me numër rendor 2 dhe 3 do të eliminohen pas përfundimit të projektit të
alokimit të linjës L1806 nga Gjakova 2 në Gjakova 1 (Q2-2012)
Problemi i furnizimit radial të NS Lipjani do të eliminohet pas implementimit të projektit për
kyçjen e NS Lipjani në linjën L112, në vitin vijues 2012. Në aspektin e transformimit ende
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 82 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
eksitojnë kufizime në plotësimin e kriterit N-1. Në tabelën 6-5 janë paraqitur nënstacionet të
cilat nuk plotësojnë kriterin N-1.
Tabela 6-5. Autotransformatorët te cilat nuk plotësojnë kriterin N-1 (Q4:2011)
[nr]Rënia kritike e Atransfor. Q4-2011
Elementi i mbingarkuarIt
[%]Zbarrat me renie te tensionit > 10%Un
1 ATR1,150MVA NS Prizreni 2 ATR2, 150MVA NS Prizren 2 102.3
Peja 3 110 kV (96 kV)Burimi 110 kV ( 96.7kV)Peja1 110 kV (94kV)Peja2 110 kV (94.1kV)Deqani 110 kV (95kV)Gjakova1 110 kV (98.6 kV)Klina 110 kV (97.3 kV)
2 AT1, 300MVA NS Peja 3 L110 kV: Bardh -Vallaq, L110kV: Ferizaj-Therandë
100 100
Analizat kompjuterike (simulimet me PSS/E në modelin e sistemit) tregojnë që aktualisht
rrjeti i transmisionit mund të plotësoj kriterin N-1 për ngarkesat më të ulëta se 1050 MW.
Në figurën 6-1 është paraqitur zhvillimi i kapaciteteve N dhe N-1 të rrjetit (të brendshëm),
në relacion me ngarkesën sezonale për periudhën kohore Q1/2009-Q4/2011.
930
1300
1450
700
1023
1156
870
792
1091
740
1175
930
1050
1260 1270 1270 1270 1270 12701220
930930
1112
875
750
947
645 645
830 830 830 850 850 870
645
810
500
600
700
800
900
1000
1100
1200
1300
1400
1500
2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4
MW
Kapaciteti/N (MW) Ngarkesa (MW) Kapaciteti /N-1 (MW)
Figura 6-1 Zhvillimi i kapacitetit të rrjetit të brendshëm të transmisionit nga Q1-2009 deri Q4-
2011.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 83 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
6.3.3 Profili i tensionit dhe humbjet
Krijimi i nyejve të fuqishme në NS Peja 3 dhe NS Ferizaj 2 dhe ndërtimi i linjave 110kV dhe
përforcimi i tyre ka ndikuar që në kondita normale të operimit të sistemit transmetuese ( në
ngarkesë maksimale), niveli i tensioneve sipas konfiguracionit Q4-2011 të jetë në brezin e
lejuar sipas Kodit të Rrjetit. Në figurën 6-2 janë paraqitur profilet e tensionit për dy
topologji të ndryshme të rrjetit 2010 dhe 2011. Nga diagrami mund të shihet se niveli i
tensioneve në të gjitha nyejt është brenda kufijve të lejuar nga Kodi i Rrjetit. Mund të vërehet
ndikimi i futjes në operim të NS Ferizaj 2, i cili reflekton në ngritje të ndjeshme të nivelit të
tensionit në nyjet 110kV të ndërlidhura me nënstacionin. Sa i përket plotësimit të kriterit të
sigurisë N-1 në aspektin e tensioneve, në tabelat 6-4 dhe 6-5 janë paraqitur rëniet kritike të
cilat shkaktojnë rënie të nivelit të tensionit nën vlerën e lejuar nga Kodi i Rrjetit.
98100102104106108110112114116118120122124
KOSOVA A
VUSHTRRI 2
VUSHTRRI
TREPÇA
VALLAÇI
BURIMI
PEJA
PEJA2
DEÇANI
GJAKOVA 1
GJAKOVA 2
KLINA
PRIZRENI 2
PRIZRENI 1
PRIZRENI 3
THERANDA
FERIZAJI
SHARRI
VITIJA
BERIVOJCA
GJILANI
PRISHTINA 4
PRISHTINA 1
PRISHTINA 2
PRISHTINA 3
PRISHTINA 5
PALAJ
LIPJA
NI
U(k
V)
Topologjia_2010 Topologjia_2011
Un
Fig 6-2. Krahasimi i Profili i tensionit ne rrjetin 110 kV sipas dy topologjive të rrjetit 2010 dhe 2011
Sistemi është analizuar edhe në aspektin e humbjeve të fuqisë gjatë ngarkesës maksimale,
ndërsa rezultatet e kalkulimit kompjuterik janë paraqitur në tabelën 6-6. Janë llogaritur
humbjet e shkaktuara në veçanti në linja dhe në transformator dhe atë sipas nivelit të
tensionit. Humbjet e llogaritura te fuqisë gjatë ngarkesës së pikut, bazohen ne rezistencat dhe
induktivitetet ideale të elementeve të modeluara në PSS/E dhe nuk reflektojnë humbjet reale
të cilat varën edhe nga faktorët tjerë të cilët nuk mund të modelohen si; rezistenca e
kontakteve të pajisjeve të tensionit të lartë, rezistenca e urave lidhëse të përçuesit e linjave,
efekti i koronës, ndikimi i ndryshimit të temperaturës në rezistencën omike etj. Mirëpo
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 84 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
rezultatet e fituara paraqesin indikator krahasues të rëndësishëm të cilët tregojnë trendin e
zhvillimit të humbjeve në funksion të ndryshimit të ngarkesës dhe kapacitetit të rrjetit.
Humbjet e fuqisë në rrjetë për vite të caktuara nuk korrespondojnë me humbjet e energjisë
gjatë një viti pasi që në shumicën e rasteve përforcimet në rrjet ndodhin në çerekun e katërt
të vitit, ndërsa efektet në volumin e humbjeve të energjisë në rrjet vërehen në vitin pasues
pas përforcimeve relevante në rrjet.
Tab. 6-6. Humbjet e fuqisë aktive dhe reaktive gjatë ngarkesës maksimale (Q4-2011)
Humbjet e fuqisë / Topologjia 2011 ∆P[MW] ∆Q[MVAr] ∆P[%]Totali i humbjeve ne linjat 400kV 3.1 -69.5 11.5%Totali i humbjeve ne linjat 220kV 2.5 -12.7 9.3%Totali i humbjeve ne linjat 110kV 18 90.5 66.7%Totali i humbjeve ne linja e transmisionit 23.6 8.3 87.4%
Totali i humbjeve ne transformatoret 400/220kV 0.8 32.5 3.0%Totali i humbjeve ne transformatoret 400/110kV 0.6 31.2 2.2%Totali i humbjeve ne transformatoret 220/110kV 2 44.6 7.4%Totali i humbjeve ne transformatoret 3.4 108.3 12.6%Totali i humbjeve ne rrjetin e transmisionit 27 116.6 100.0%
Humbjet e fuqisë aktive pjesa më e madhe e tyre shkaktohen në linjat e transmisionit (87%)
ku kryesisht dominojnë humbjet në linjat 110kV pjesëmarrja e të cilave është 66.7% ndaj
humbjeve totale. Krahasuar me humbjet e pikut gjatë vitit të kaluar 2010 (29MW), humbjet
në vitin aktual kanë pësuar një rënie të lehtë e cila sqarohet nga fakti që ngarkesa e pikut
është ngritur njëkohësisht me ngritjen e kapaciteteve të rrjetit. Humbjet e fuqisë reaktive
shkaktohen kryesisht në transformatorët e fuqisë, ndërsa linjat në total janë shumë afër
kompensimit reaktiv. Nga tabela mund të shihet që linjat 400kV dhe 220kV injektojnë fuqi
reaktive kapacitative në rrjet, pothuajse me vlerë ekuivalente me fuqinë reaktive që
absorbojnë linjat 110kV.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 85 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig. 6-3 Skema njëpolare e SEE të Kosovës sipas topologjisë së rrjetit Q4-2011
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 86 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
6.4 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë Q4-2012
Në vitin 2012 pritën të përfundojnë projekte shumë të rëndësishme të cilat ndikojnë
drejtpërsëdrejti në ngritjen e përformancës operuese të sistemit transmetues. Gjatë vitit 2012
pritet të jenë në funksion projektet:
Kyçja e linjës 110kV NS Ferizaj 2- NS Gjilan5 (kompletimi i projektit Ferizaj 2)
Ndërlidhja e NS Lipjanit ne linjën 110 kV L112 (krijimi i unazës së re 110kV)
Autotransformatori i tretë 150MVA në NS Prizreni 2
Alokimi i linjës L1806 nga NS Gjakova 2 në NS Gjakova 1
Ndërrim përçuesi në linjën 110 kV, L125/3 (NS Trepçë-NS Vallaq)
Përfundimi i projekteve të lartpërmendura do të krijoj avancim thelbësor të sistemit
transmetues në drejtim të përmbushjes së kritereve që kërkohen nga Kodi i Rrjetit. Në
figurën 6-6 është paraqitur diagrami njëpolar i sistemit elektroenergjetik të Kosovës sipas
topologjisë së rrjetit transmetues Q4-2012.
6.4.1 Analiza e kriterit të sigurisë N
Sistemi sipas topologjisë së rrjetit Q4-2012 është analizuar për ngarkesën e parashikuar
maksimale bruto 1190 MW, me të gjitha elementet (linjat, transformatorët, ngarkesa) në
operim.
Rezultatet e simulimit nuk identifikojnë linja apo transformator të cilët janë të mbingarkuar.
Kapaciteti maksimal i rrjetit të brendshëm transmetues sipas kriterit teknik te sigurisë N për
fundin e vitit 2012, do të sillet rreth 1580MW. Kjo do të thotë që sistemi i transmisionit
mund të furnizoj bruto ngarkesën 1580MW, duke plotësuar kriterin e sigurisë N. Nëse i
referohemi ngarkesës së parashikuar maksimale, ekziston margjinë e mjaftueshme e sigurisë e
cila sillet rreth 25% (390MW). Në figurën A-4, dhe A-5 në shtojcën A janë paraqitur
rrjedhat e fuqisë për kondita normale të operimit sipas topologjisë së rrjetit Q4-2012.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 87 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
6.4.2 Analiza e kriterit të sigurisë N-1
Përformanca e sistemit sipas topologjisë së rrjetit Q4-2012 është analizuar në aspektin e
kriterit të sigurisë N-1, me ç’rast janë monitoruar ngarkimet e linjave dhe transformatorëve si
dhe niveli i tensionit në zbarra kur një element kritik (transformator, linjë, kabllo) bie nga
puna. Implementimi i projekteve gjatë vitit 2012, do të eliminoj të gjitha rëniet kritike të
linjave të shfaqura në topologjinë aktuale të rrjetit, duke përjashtuar vetëm linjën radiale NS
Rahovec – NS Prizren 2. Pra në konsumin dimëror të vitit 2012, kriteri N-1 do të jetë i
plotësuar sa i përket linjave 400kV, 220kV dhe 110kV.
Problemi i vetëm mbetet furnizimi radial i NS Rahoveci dhe transformatori i vetëm në NS
Peja 3, 400/110kV. Rënia e këtij transformatori do të shkaktoj mbingarkimin e një linje
110kV si dhe rënien drastike të nivelit të tensionit në pjesën e rrjetit të zonës së Dukagjinit.
Në tabelën në vijim janë paraqitur ndikimet e rënies se transformatorit në pjesët tjera të
rrjetit.
Tabela 6-7. Nënstacioni NS Peja 3 nuk plotësojnë kriterin N-1 në transformim (Q4:2012)
[nr]Rënia kritike e Atransfor. Q4-2012
Elementi i mbingarkuarIt
[%]Zbarrat me renie te tensionit > 10%UnPeja 3 110 kV (97.8 kV)Burimi 110 kV ( 97.7kV)Peja1 110 kV (95.3kV)Peja2 110 kV (95.4kV)Deqani 110 kV (97.2kV)Klina 110 kV (98.2 kV)
1 AT1, 300MVA NS Peja 3 110L110 kV: Bardh -Vallaq,
Analizat kompjuterike (simulimet me PSS/E në modelin e sistemit Q4-2012) tregojnë që
rrjeti i transmisionit mund të plotësoj kriterin N-1 deri në ngarkesën më të vogël se
1160MW. Nëse i referohemi kohës vjetore prej 8760 orësh, diku vetëm rreth 5% (438h)
sistemi nuk plotëson kriterin N-1, ndërsa 95% të kohës vjetore sistemi do të jetë në gjendje
të plotësoj kriterin N-1.
Në figurën 6-4 është paraqitur zhvillimi i kapaciteteve N dhe N-1 të rrjetit (të brendshëm),
në relacion me ngarkesën sezonale për periudhën kohore Q1/2011-Q4/2012.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 88 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
158015201500
14501450
130012701270
886
1190
740
1175
749
1126
875
11121140 1160
1188
9301110
1050
870850
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4 2012Q1 2012Q2 2012Q3 2012Q4
MW
Kapaciteti/N (MW) Ngarkesa (MW) Kapaciteti /N-1 (MW)
N-1 ( Plotësohet)
N-1 (Nuk plotësohet)
Figura 6-4 Zhvillimi i kapacitetit të rrjetit të brendshëm të transmisionit nga Q1-2011 deri Q4-
2012.
Nga figura e mësipërme mund të vërehen periudhat kohore kur sistemi i transmisionit
plotëson apo nuk plotëson kriterin e sigurisë N-1. Nga Q2-2012 deri në fund të vitit 2012
kriteri N-1 do të jetë i plotësuar (zona e gjelbër) duke mos marrë parasysh linjën radiale te
NS Rahoveci. Ky fakt paraqet avancimin thelbësorë të përformancës operuese të sistemit të
transmisionit nëse i referohemi gjendjes në të cilën ishte sistemi para vitit 2008.
6.4.3 Profili i tensionit dhe humbjet
Ngritja e mëtutjeshme e kapaciteteve të rrjetit të transmisionit reflekton në reduktimin e
humbjeve të fuqisë dhe në përmirësimin e profileve të tensionit. Në figurën 6-5 është
paraqitur diagrami i profilit të tensionit në zbarrat 110kV. Vërehet që niveli i tensioneve
është shumë afër vlerës nominale 110kV. Tensionet janë analizuar edhe për ngarkesa
minimale verore, me ç’rast jenë identifikuar nivele të larta të tensionit, sidomos në nivelin
220kV. Në këto raste rregullimi automatik i tensionit përmes rregullatorëve të
transformatorëve duhet të kalohet në modusin manual, për të reduktuar mbitensionet e
rrezikshme në nivelin 220kV. Niveli i tensioneve të rrjetit 400kV diktohet nga gjendja e
rrjedhave të fuqisë në regjion, ku ndikimi i sistemit elektroenergjetik lokal në ngritjen apo
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 89 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
uljen e tensioneve është relativisht i ulët. Operatorët e sistemit mund të kontrollojnë
tensionet 220kV dhe 110kV duke ri-konfiguruar topologjinë e rrjetit dhe duke optimizuar
pozitat rregulluese të rregullatorëve të tensionit.
80859095
100105110115120125130
KO
SOV
A A
VU
SHTR
RI 2
VU
SHTR
RI 1
TRE
PÇA
VA
LLA
ÇI
BURI
MI
PEJA
1
PEJA
2
DE
ÇAN
I
GJA
KO
VA
1
GJA
KO
VA
2
KLI
NA
PRIZ
REN
I 2
PRIZ
REN
I 1
PRIZ
REN
I 3
THE
RAN
DA
FERI
ZA
JI
SHA
RRI
VIT
IJA
BERI
VO
JCA
GJI
LAN
I
PRIS
HTI
NA
4
PRIS
HTI
NA
1
PRIS
HTI
NA
2
PRIS
HTI
NA
3
PRIS
HTI
NA
5
PALA
J
LIPJ
AN
I
Nënstacionet (zbarrat 110kV)
U(k
V)
Profili U UmaxUmin Unominal
Fig.6-5 Profili i tensionit ne zbarrat 110kV sipas topologjisë së rrjetit Q4-2012
Në aspektin e humbjeve gjatë ngarkesës maksimale në vitin 2012 pritet rënie e vogël
humbjeve të fuqisë aktive dhe reaktive si rezultat i përforcimit të kapaciteteve transmetuese
të rrjetit dhe optimizmit të rrjedhave të fuqisë aktive dhe reaktive. Në tabelën në vijim janë
paraqitur humbjet e fuqisë aktive dhe reaktive në total dhe sipas elementeve dhe nivelit të
tensioneve të sistemit. Duke krahasuar me vitin aktual humbjet e fuqisë aktive për ngarkesën
maksimale të sistemit do të pësojnë një ulje të vogël rreth 0.9MW si rezultat i projekteve të
cilat do të përmbyllën deri në fund të vitit 2012. Një reduktim i theksuar i humbjeve te fuqisë
vërehet të linjat 110kV nga 18MW (2011) në 16.5MW (2012). Humbjet e fuqisë reaktive gjatë
ngarkesës maksimale gjithashtu do të jenë më të ulëta nga 116.6MVAr (2011) në
93.4MVAr(2012). Fuqia reaktive absorbohet vetëm nga transformatorët, ndërsa linjat në tersi
konsiderohen të kompenzuara.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 90 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab.6-8. Humbjet e fuqisë aktive dhe reaktive gjatë ngarkesës maksimale (Q4-2012)
Humbjet e fuqisë / Topologjia 2012 ∆P[MW] ∆Q[MVAr] ∆P[%]Totali i humbjeve ne linjat 400kV 3.5 -65.7 13.4%Totali i humbjeve ne linjat 220kV 2.8 -11.5 10.7%Totali i humbjeve ne linjat 110kV 16.5 67.8 63.2%Totali i humbjeve ne linja e transmisionit 22.8 -9.4 87.4%
Totali i humbjeve ne transformatoret 400/220kV 0.8 34.2 3.1%Totali i humbjeve ne transformatoret 400/110kV 0.6 30.7 2.3%Totali i humbjeve ne transformatoret 220/110kV 1.9 37.9 7.3%Totali i humbjeve ne transformatoret 3.3 102.8 12.6%Totali i humbjeve ne rrjetin e transmisionit 26.1 93.4 100.0%
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 91 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig. 6-6 Skema njëpolare e SEE të Kosovës sipas topologjisë së rrjetit Q4-2012
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 92 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
6.5 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë - 2016
Deri në vitin 2016, pritet të përfundojnë projekte shumë të rëndësishme të cilat ndikojnë
drejtpërsëdrejti në ngritjen e përformancës operuese të sistemit transmetues. Në periudhën
kohore 2013-2016 janë planifikuar të përfundojnë projektet si në vijim:
Linja 110kV NS Rahovec – NS Theranda
Linja interkonektive 400kV NS Kosova B – NS Tirana 2
Autotransformatori i dytë 300MVA, në NS Peja 3,400/110kV
Autotransformatori i dytë 300MVA, në NS Ferizaj 2,400/110kV
Linja e re 110kV NS Peja 3- NS Peja 1
Ri-vitalizimi i linjës L155/2 dhe L163
NS Dragashi dhe linja 110kV NS Kukës-NS Dragash- NS Prizren 2
Ri-vitalizimi i linjës 110 kV: L126/2 NS Peja 2- NS Deçan
Bruto ngarkesa maksimale në vitin 2016 është parashikuar të jetë 1310MW. Në figurën 6-10
është paraqitur diagrami njëpolar që korrespondon me modelin kompjuterik 2016.
6.5.1 Analiza e kriterit të sigurisë N
Sistemi sipas topologjisë së rrjetit Q4-2012 është analizuar për ngarkesën e parashikuar
maksimale bruto 1310 MW, me të gjitha elementet (linjat, transformatorët, ngarkesa) në
operim.
Rezultatet e simulimit nuk identifikojnë linja apo transformator të cilët janë të mbingarkuar.
Kapaciteti maksimal i rrjetit të brendshëm transmetues sipas kriterit teknik te sigurisë N për
fundin e vitit 2016, do të rritet dukshëm krahasuar me vitin 2012 si rezultat i përforcimeve të
planifikuara në rrjetin e transmisionit. Kapaciteti maksimal i rrjetit të brendshëm transmetues
do të sillet rreth 1850MW. Kjo do të thotë që sistemi i transmisionit në vitin 2016 do të
mund të furnizoj bruto ngarkesën rreth 1850MW, pa pasur fyte të ngushta në rrjet dhe me
nivel të tensioneve në kufijtë e lejuar. Nëse i referohemi ngarkesës së parashikuar maksimale
për vitin 2016, ekziston margjinë e mjaftueshme e sigurisë të sistemit transmetues rreth 41%
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 93 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
(540MW). Në figurën A-7, dhe A-8 në shtojcën A janë paraqitur rrjedhat e fuqisë për
kondita normale të operimit sipas topologjisë së rrjetit 2016.
6.5.2 Analiza e kriterit të sigurisë N-1
Implementimi në kohë i projekteve të planifikuar deri në vitin 2016, do të rezultojë me një
sistem transmetues i cili për herë të parë do të jetë i aftë të përmbush plotësisht kriteret
teknike të kërkuara nga Kodi i Rrjetit në aspektin e sigurisë dhe kualitetit të furnizimit. Nga
çereku i dytë i vitit 2015 sistemi transmetues do të plotësoj plotësisht kriterin e sigurisë N-1,
për linjat (kabllot) dhe transformatorët, gjithmonë duke u referuar në vlerat e parashikuara
të ngarkesës në 10 vitet e ardhshme. Nëse parashikimi i ngarkesës shkon sipas skenarit të ulët
atëherë kriteri N-1 do të mund të plotësohet edhe më herët.
Në figurën 6-7 mund të shihet zhvillimi i kapaciteteve të brendshme të rrjetit të transmisionit
(N dhe N-1) në relacion me ngarkesën sezonale për periudhën kohore Q1:2012-Q4:2016
1450
16001680
1850
749
909
768 787
955
808
976
825
1580 1580 1600 1600 1600 1600158015201500
1630175017501750
17501630 1650
1190 12201183
931
886
1126
1283
12401250
1155 12141310
700800900
10001100120013001400150016001700180019002000
2012
Q1
2012
Q2
2012
Q3
2012
Q4
2013
Q1
2013
Q2
2013
Q3
2013
Q4
2014
Q1
2014
Q2
2014
Q3
2014
Q4
2015
Q1
2015
Q2
2015
Q3
2015
Q4
2016
Q1
2016
Q2
2016
Q3
2016
Q4
MW
Kapaciteti/N (MW) Ngarkesa (MW) Kapaciteti /N-1 (MW)
Plotësimi i kriterit N-1
Figura 6-7 Zhvillimi i kapacitetit të rrjetit të brendshëm të transmisionit nga Q1-2012 deri Q4-
2016.
6.5.3 Profili i tensionit dhe humbjet
Profili i tensionit në të gjitha nivelet e tensionit 110kV në topologjinë e rrjetit 2016, do të
mbetet në kufijtë optimal gjatë ngarkesës maksimale ashtu siç është treguar në figurën 6-8.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 94 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tensionet operuese do të jenë afër vlerës nominale, duke ndikuar në reduktimin e
mëtutjeshëm të humbjeve të fuqisë reaktive, ndërsa humbjet e fuqisë aktive do të ngritën nga
26.1MW (2012) në 28.6MW (2016) si rezultat i ngritjes së ngarkesës.
80859095
100105110115120125130
TSKA-11
0
PRZ-110
PR1PR2
PR3PR5
BARDHLIP
JAGJIL
ABERIV
VITIA
SHARR
FERIZ 1
THERAPRIZ
3PRIZ
1
GJAK2
DEÇAN
PEJA 1
BURIM
VALLA
TREPÇ
KLINA
VUSH.2
RAHOGJIL
5
SKEND
PR-6
DRAGAS
PEJA3
FER2
Nënstacionet 110kV
Tens
ioni
[kV
]
Tensioni (kV) Umax Umin Unominal
Fig. 6-8 Profili i tensionit në zbarrat 110kV sipas topologjisë së rrjetit për vitin 2016
Gjatë regjimit të punës në ngarkesa minimale verore në sistem lajmërohen nivele të larta të
tensionit, sidomos në rrjetin horizontal 400kV dhe 220kV ashtu siç është treguar në figurën
6-9. Arsyeja e ngritjes së tensioneve është zhvillimi i kapaciteteve të rrjetit 400kV në regjion
dhe me ndikim kryesor ne sistemin tonë; ndërtimi i linjës 239km të gjatë NS Kosova B- NS
Tirana 2, e cila në kondita të regjimit të punës në ngarkesë minimale në zbarrat e NS Kosova
B injekton rreth 75MVAr fuqi reaktive kapacitative. Me këtë rast është marrë parasysh
instalimi i reaktorit induktiv 120MVAr ne NS Tirana 2 (zbarrat 220kV).
Kontrollimi i nivelit të i tensioneve në zbarrat 400kV pothuajse është i papërfillshëm
duke ndërmarrë masa operative në sistemin elektroenergjetik relativisht të vogël të Kosovës,
ndërsa niveli i tensionit në zbarrat 220kV pjesërisht është i kontrollueshëm dhe atë duke bërë
modifikime të kufizuara të topologjisë së rrjetit (hapja e linjës NS Fierzë – NS Prizren 2,
shkyçja e një transformatori ne NS Kosova B etj). Niveli i mbitensioneve në rrjetin 110kV
mund të menaxhohet më lehtë pasi që mund të modifikohet topologjia e rrjetit 110kV sipas
moduseve të caktuara me qellim të evitimit të tej kompensimit të linjave. E vetmja mundësi
teknike e kontrollimit të mbitensioneve ne rrjetin e transmisionit është instalimi i një reaktori
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 95 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
statik induktiv 100MVAr në NS Kosova B (në zbarrat 220kV). Për shkak të pasigurisë së
lartë në zhvillimet e rrjetit në regjion, paraprakisht niveli i tensioneve në rrjetin horizontal
(brenda dhe jashtë sistemit) do të monitorohet me kujdes në mënyrë që me kohë të merret
vendimi për planifikimin e instalimit të reaktorit 100MVAr në NS Kosova B.
234.5kV
412.8kV411.6kV412kV
234.3kV 233.4kV
230.3kV
233.4kV 233.8kV
0.98
1
1.02
1.04
1.06
1.08
1.1
1.12
Kosova B_40
0kV
Peja 3_
400k
V
Ferizaj
2_400
kV
Kosova B_22
0kV
Kosova A_22
0kV
Prishtin
a 4_22
0kV
Prizren
2_22
0kV
Drenas_
220k
V
Podujevë_
220kV
(P.U
)
Profili i tensionit Unominal Umax Uextrem
Fig. 6-9 Niveli i tensioneve në zbarrat 400kV dhe 220kV gjatë regjimit të punës në ngarkesën
minimale verore.
Humbjet e fuqisë aktive do të reduktohen në linjat 110kV, ndërsa në linjat 400kV do të ketë
ngritje të humbjeve si rezultat i ndërtimit të linjës 400kV NS Kosova B – NS Tirana2 si dhe
ngritjes së flukseve të transitit nëpër rrjetin e transmisionit. Humbjet e fuqisë aktive do të
rritën në krahasim me humbjet e vitit 2012, ndërsa humbjet e fuqisë reaktive do të
zvogëlohen krahasuar me vitin 2012. Në tabelën në vijim janë paraqitur humbjet totale në
rrjetin e transmisionit dhe pjesëmarrja në humbje sipas nivelit të tensionit dhe llojit të
elementit.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 96 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab. 6-9. Humbjet e fuqisë aktive dhe reaktive gjatë ngarkesës maksimale (2016)
Humbjet e fuqisë / Topologjia 2016 ∆P[MW] ∆Q[MVAr] ∆P[%]Totali i humbjeve ne linjat 400kV 6.2 -82.3 21.7%Totali i humbjeve ne linjat 220kV 3 -10.5 10.5%Totali i humbjeve ne linjat 110kV 16 77 55.9%Totali i humbjeve ne linja e transmisionit 25.2 -15.8 88.1%
Totali i humbjeve ne transformatoret 400/220kV 0.7 24.2 2.4%Totali i humbjeve ne transformatoret 400/110kV 0.7 25.5 2.4%Totali i humbjeve ne transformatoret 220/110kV 2 40.6 7.0%Totali i humbjeve ne transformatoret 3.4 90.3 11.9%Totali i humbjeve ne rrjetin e transmisionit 28.6 74.5 100.0%
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 97 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig. 6-10 Skema njëpolare e SEE të Kosovës sipas topologjisë së rrjetit 2016
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 98 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
6.6 Analiza e gjendjes së rrjetit të transmisionit sipas topologjisë - 2021
Përformanca operuese e sistemit të transmisionit është analizuar për vitin 2021, i modeluar
në PSS/E duke integruar të gjitha projektet e planifikuara për 10 vitet e ardhshme. Sipas
listës së zgjedhur të projekteve e determinuar nga analizat kompjuterike, një numër i
konsiderueshëm i projekteve të rëndësishme të përforcimit të rrjetit të transmisionit janë
planifikuar të implementohen për periudhën kohore 2017-2021 dhe atë si në vijim:
Linja e re 110kV NS Peja 3- HC Ujmani
Linja e re 110 kV NS Prizren 1- NS Prizren 2
Linja e re 110 kV NS Peja 1- NS Deçan
Linja e re 110 kV NS Peja 3- NS Mitrovica 2
Paket Projekti Unaza 400kV Gjakovë-Prizren - Ferizaj (faza I)
Në figurën 6- 14 është paraqitur diagrami njëpolar që korrespondon me modelin
kompjuterik 2016.
6.6.1 Analiza e kriterit të sigurisë N
Sistemi është analizuar me gjenerim të ri 1000MW të kyçur në NS Kosova B dhe me de-
komisionimin e TC Kosova A duke u referuar në skenarin konservativ të zhvillimit të
gjenerimit nga dokumenti “Adekuacia e Gjenerimit 2010-2019” të aprovuar nga ZRrE.
Sistemi është modeluar për bruto ngarkesën 1446MW të parashikuar për vitin 2021.
Ndërtimi i NS Prizreni 4, 400/110kV dhe krijimi i unazës 400kV përfundimisht e sjell rrjetin
e transmisionit në gjendje e cila mundëson përkrahjen e mëtutjeshme të ngarkesës dhe
zhvillimin e kapaciteteve të mëdha të gjenerimit si konvencional ashtu edhe ato të
ripërtërishme. Ashtu siç është prezantuar në studimin e Fichner-it, topologjia e re e rrjetit
400kV do të mundësoj seksionalizimin e grupeve të ngarkesës të kyçura në rrjetin 110kV dhe
ngritjen e sigurisë operuese të sistemit transmetues përmes ngritjes së kapaciteteve rezervë të
shkyçës. Kapaciteti i brendshëm i rrjetit do të arrijë vlerën deri në 2100MW me 45%
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 99 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
(654MW) margjinë të sigurisë në raport me ngarkesën maksimale për vitin 2021. Në figurën
6-11 është paraqitur skema horizontale e rrjetit të transmisionit e modeluar në rrjetin
regjional (SECI_2020_PSS/E). Nga modeli mund të shihen rrjedhat e fuqisë për regjim të
caktuar të shkëmbimeve regjionale. Konfiguracioni unazor mundëson krijimin e katër
grupeve të konsumit të cilat do të furnizohen nga nënstacionet kryesore të transmisionit.
Fig.6-11 Rrjeti horizontal i Sistemit transmetues pas ndërtimit të unazës 400kV-topologjia 2021
6.6.2 Analiza e kriterit të sigurisë N-1
Në sistemin e transmisionit sipas topologjisë së rrjetit 2021 nuk identifikohen linja apo
transformator rënia e të cilave shkakton mbi-ngarkim apo nën-tension në pjesët tjera të
rrjetit. Topologjia e tillë e rrjetit mundëson plotësisht kriterin N-1 dhe atë deri në konsumin
1500MW. Krijimi i unazës 400kV dhe krijimi i katër grupeve furnizuese të konsumit, krijon
fleksibilitet dhe siguri të lartë operuese të sistemit. Rënia e çfarëdo linje të vetme 400kV nuk
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 100 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
do të ketë ndikim në sigurinë e furnizimit të konsumit dhe në shkëmbimet regjionale. Kriteri
N-1 plotësohet si për linjat interkonektive ashtu edhe për ato të brendshme.
Zhvillimi i kapaciteteve të brendshme të rrjetit për periudhën 2016-2021 është paraqitur në
figurën 6-12.
18501900 1900
998
1292
1016 1035
1334
1050
1368
1077
1446
2100
2100
19001900 1900
1900 1900 190019001850 1850 1870 190019001890189018901870
1009
13901340
970
1410
984
1310
12681315
1365
890855
700800900
1000110012001300140015001600170018001900200021002200
2016
Q4
2017
Q1
2017
Q2
2017
Q3
2017
Q4
2017
Q1
2018
Q2
2018
Q3
2018
Q4
2019
Q1
2019
Q2
2019
Q3
2019
Q4
2020
Q1
2020
Q2
2020
Q3
2020
Q4
2021
Q1
2021
Q2
2021
Q3
2021
Q4
MW
Kapaciteti/N (MW) Ngarkesa (MW) Kapaciteti /N-1 (MW)
Fig.6-12 Zhvillimi i kapacitetit të rrjetit të brendshëm të transmisionit nga 2016 -2021.
6.6.3 Profili i tensionit dhe humbjet
Ri-konfigurimi i rrjetit 110kV përmes krijimit të katër grupeve furnizuese I-Peja 3, II-Kosova
A & Prishtina 4, III- Ferizaj 2 dhe IV-Prizreni 2&4, krijon kushtet e optimizmit pothuajse
maksimal të rrjedhave të fuqisë, e cila reflektohet në profil ideal të tensionit në të gjitha
zbarrat 400, 220 dhe 110kV gjatë konsumit dimëror.
Në figurën 6-13 është paraqitur profili i tensionit për zbarrat 110kV.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 101 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130Fe
r 2
Fer 1
Beriv
Vus
hi 2
Bard
h
Deç
Dra
Gja
1
Shar
ri
Gjila
ni 5
Ujm
ani
Burim
i
Sken
i
Klin
a
Viti
a
Lipj
Peja
3
Peja
1
Pr 6
Pr 5
Pr 1
Pr 2
Pr 3
Pr 4
Pz 1
Pz 2
Pz 3
Rahz
Thez
Trep
z
Kos
A Vall
Nenstacionet 110kV
Ten
sion
i [kV
]
Profili I tensionit Unominal Umax Umin
Fig. 6-13 Profili i tensionit në zbarrat 110kV sipas topologjisë së rrjetit për vitin 2021
Humbjet e fuqisë aktive në rrjet të shprehura në MW do të jenë më të larta se 2016, si
rezultat i ngritjes së konsumit. Sipas kalkulimeve kompjuterike humbjet e fuqisë aktive gjatë
ngarkesës së pikut 1446MW do të jenë 35.5 MW, prej të cilave 88.7% janë të shkaktuara nga
linjat, ku dominojnë humbjet në linjat 110kV (62%).
Në aspektin e fuqisë reaktive në sistemin e transmisionit, ndikimi i unazës 400kV është i
theksuar. Linjat në tërësi injektojnë fuqi reaktive në sistem (132MVAr kapacitativ), ndërsa në
anën tjetër transformatorët absorbojnë fuqi reaktive rreth 142.5MVAr (induktiv), çka do të
thotë që vetëm 10.5MVAr janë humbje të fuqisë reaktive të shkaktuara nga rrjeti i
transmisionit. Pjesa reaktive e konsumit do të mbulohet nga burimet gjeneratorike vendore.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 102 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Tab.6-10. Humbjet e fuqisë aktive dhe reaktive gjatë ngarkesës maksimale (2021)
Humbjet e fuqisë / Topologjia 2021 ∆P[MW] ∆Q[MVAr] ∆P[%]Totali i humbjeve ne linjat 400kV 5.8 -261 16.3%Totali i humbjeve ne linjat 220kV 3.7 -21 10.4%Totali i humbjeve ne linjat 110kV 22 150 62.0%Totali i humbjeve ne linja e transmisionit 31.5 -132 88.7%
Totali i humbjeve ne transformatoret 400/220kV 1 57 2.8%Totali i humbjeve ne transformatoret 400/110kV 1.3 42 3.7%Totali i humbjeve ne transformatoret 220/110kV 1.7 43.5 4.8%Totali i humbjeve ne transformatoret 4 142.5 11.3%Totali i humbjeve ne rrjetin e transmisionit 35.5 10.5 100.0%
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2012-2021
DT-PA-001
ver. 1.0 Faqe 103 nga 121 Zyra: Zhvillimi dhe planifikimi Afatgjatë
Fig. 6-14 Skema njëpolare e SEE të Kosovës sipas topologjisë së rrjetit 2021
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 104 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
6.7 Konkluzion i përgjithshëm
Sistemi i transmisionit të Kosovës duhet të zhvillohet në vazhdimësi në mënyrë që furnizimi i
konsumit në rritje të bëhet me siguri, besueshmëri dhe kualitet konform kërkesave teknike që
dalin nga Kodi i Rrjetit dhe nga doracaku i operimit të ENTSO/E. Një zhvillim adekuat dhe i
qëndrueshëm i sistemit të transmisionit krijon kushte të favorshme të zhvillimit të kapaciteteve
gjeneratorike konvencionale dhe burimeve të ripërtërishme. Planifikimi i duhur afatgjatë i
zhvillimit të sistemit të transmisionit është esencial në përmbushjen e kërkesave të
lartpërmendura. Në Planin Zhvillimor të Transmisionit 2012-2021 janë identifikuar nevojat
afatmesme dhe afatgjata për projekte infrastrukturore të cilat janë të nevojshme për avancimin
dhe mirëmbajtjen e përformancës operuese të sistemit në raport me zhvillimet e konsumit ,
gjenerimit dhe tregut rajonal të energjisë.
PZhT 2012-2021 paraqet prioritetet zhvillimore të renditura në kategori dhe sipas
kohës së implementimit. Realizimi i përpiktë i planeve zhvillimore në transmision është sfidues
edhe për vendet më të zhvilluara. Problemet e qasjes në pronë, krizat ekonomike globale,
mungesa e mjeteve financiare, implikimet sociale janë faktorët që mund të ngadalësojnë apo të
pengojnë realizimin e projekteve të cilat nga inxhinierët e planifikimit dëshmohen si të
nevojshme. Nëse i referohemi zhvillimeve të 5 viteve të fundit në KOSTT, mund të
konsiderojmë që objektivat zhvillimore janë realizuar me sukses falë përkrahjes financiare nga
Buxheti i Kosovës dhe nga donatoret ndërkombëtar. Ndikimet pozitive të projekteve te
përfunduara dhe atyre në zhvillim janë analizuar në planin paraprak zhvillimor, ndërsa në vijim
do të paraqesim komentet e përgjithshme të ndikimeve të projekteve të reja zhvillimore të cilat
janë prezantuar në PZhT 2012-2021.
Zhvillimi i Kapaciteteve te rrjetit
Implementimi i projekteve nga PZhT 2012-2021 do të bëjë të mundur ngritjen e vazhdueshme
të kapaciteteve të brendshme të rrjetit të cilat do të krijojnë kushte të favorshme për furnizimin
e konsumit. Përforcimet në nyjet kryesore NS Peja 3, NS Ferizaj 2 dhe NS Prizren 4, ri-
konfigurimi i rrjetit 400kV dhe 110kV me ndërtimin e linjave të reja 110kV janë faktorët
kryesor të cilët ndikojnë në ngritjen e kapaciteteve të rrjetit të transmisionit. Në figurën 6-15
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 105 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
është paraqitur diagrami i zhvillimit të kapaciteteve të brendshme të rrjetit në relacion me
zhvillimin e ngarkesës për 10 vitet e ardhshme sipas dy skenarëve te zhvillimit te pikut.
0
500
1000
1500
2000
2500
1012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
MW
Kapaciteti Intern [MW] Piku vjetor [MW] Piku i larte [MW]
Margjina e sigurisë
Fig. 6-15. Zhvillimit të kapaciteteve të brendshme të rrjetit në relacion me zhvillimin e ngarkesës për 10
vitet e ardhshme
Në periudhën e ardhshme 10 vjeçare edhe rrjeti horizontal do të këtë rritje të kapaciteteve si
rezultat i ndërtimit të linjës interkonektive 400kV NS Kosova B – NS Tirana 2, si dhe ndërtimit
të unazës 400kV në Kosovë. Kapaciteti i linjave interkonektive të rrjetit të transmisionit të
Kosovës do të jetë shumë më i lartë se sa nevojat për importe, apo mundësit për eksporte të
energjisë elektrike që do ti ketë vendi ynë në 10 vitet e ardhshme dhe atë duke konsideruar edhe
volumin e konsiderueshëm të rrjedhave të transitit (në rrjetin tonë) për nevojat e vendeve të
rajonit. Në figurën 6-16 janë paraqitur vlerat indikative të kapaciteteve të njëkohshme të
interkonekcionit për eksport dhe import të llogaritura në modelin regjional. Kapacitetet e
llogaritura marrin në konsiderim kriterin N-1 për gjithë rrjetin horizontal të sistemeve
transmetuese të vendeve të rajonit.
Nëse i referohemi zhvillimeve të planifikuara të gjenerimit në Kosovë, rrjeti horizontal do të
jetë i aftë të akomodoj kapacitete te konsiderueshme gjeneratorike në pajtueshmëri të plotë me
kriteret teknike që kërkohen nga ENTSO/E. Në rast të ndërtimit edhe të linjës së dytë 400kV
NS Kosova B – NS Shkupi kapacitete e interkoneksionit do të përforcohen dukshëm. Ky
projekt mbetet opcional dhe kryesisht avancimi i tij do të varet nga ndryshimi i rrjedhave të
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 106 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
transitit në rrjetin e vendeve të Evropës Jug-lindore si dhe nivelit të kapacitetit gjeneratorik që
do të instalohet në Kosovë.
Kapaciteti i Imorteve dhe eksporteve te Interkonekcionit (KNTI) 2012-2021
-1800-1600-1400-1200-1000-800-600-400-200
0200400600800
10001200140016001800
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
KNTI Eksport [MW] KNTI Import [MW]
MW
Fig. 6-16 Zhvillimi i kapaciteteve të njëkohshme të interkoneksionit 2012-2021
Kriteri i sigurisë N-1
Nëse bëjmë një vështrim të gjendjes së rrjetit para 2009, kriteri i sigurisë N-1 nuk plotësohej as
gjatë konsumit veror, ndërsa në rrjet në kondita normale të operimit shfaqeshin mbi-ngarkime
të cilat menaxhoheshin me reduktimet e ngarkesës. Sot kur i referohemi gjendjes aktuale (2011)
gjendja e rrjetit ka ndërruar në mënyrë drastike në aspektin pozitiv, ku në rrjet nuk ekzistojnë
fyte të ngushta, ndërsa kriteri i sigurisë N-1 nuk plotësohet vetëm për 10% të kohës vjetore.
Implementimi i plotë i kriterit të sigurisë N-1 kërkon investime të konsiderueshme. Nëse i
referohemi proceseve zhvillimore të planifikuara për 10 vitet e ardhshme, kriteri i sigurisë do të
plotësohet në tersi pas vitit 2015, ndërsa deri në atë kohë kriteri do të jetë shumë afër
plotësimit. Në figurën 6-17 është paraqitur aftësia e rrjetit në plotësimin e kriterit të sigurisë N-1
në raport me ngarkesën maksimale për 10 vitet e ardhshme.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 107 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
100010501100115012001250130013501400145015001550
1012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
MW
Kapaciteti Intern [MW] 1580 Piku vjetor [MW]
Nuk plotësohet kriteri N-1 Plotësohet kriteri N-1
Fig. 6-17. Zhvillimi i kapaciteteve N-1 të rrjetit të transmisionit 2012-2021
Kualiteti i furnizimit dhe efiçienca
Diku rikujtuar të kaluarën e afërt, rrjeti i transmisionit gjatë ngarkesave dimërore në një pjesë të
konsiderueshme të rrjetit nuk mund të ofronte furnizim kualitativ për shkak të rrjetit të dobët,
humbjeve të mëdha të fuqisë aktive dhe reaktive. E gjithë kjo rezultonte me tensione shumë të
ulëta në nivelin 110kV sidomos në zonat larg burimeve gjeneratorike. Në anën tjetër sasia e
energjisë së padërguar tek konsumi si pasojë e restrikcioneve në rrjetin e transmisionit ishte
shumë e madhe. Përforcimet që pasuan në rrjet sidomos pas vitit 2008, krijuan kushtet për
furnizim kualitativ të konsumit dhe reduktim të jashtëzakonshëm të humbjeve të fuqisë aktive
dhe reaktive në rrjet. Niveli i tensioneve u stabilizua pas futjes në operim të projektit Peja3,
ndërsa me vazhdimin e investimeve efiçienca operuese e rrjetit dhe kualiteti i furnizimit arritën
në nivelin e kënaqshëm. Përforcimet e planifikuara për 10 vitet e ardhshme do të mundësojnë
avancim të mëtutjeshëm të kualitetit të furnizimit dhe efiçiencës dhe mirëmbajtjes së saj
konform kërkesave teknike nga Kodi i Rrjetit. Në figurën 6-18 është paraqitur diagrami i
zhvillimit të humbjeve të fuqisë aktive dhe reaktive gjatë ngarkesës së pikut, bazuar në
ngarkesën e parashikuar për 10 vitet e ardhshme.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 108 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
28.6MW26.1MW27MW35.5MW
10.5MVAr
74.5MVAr
93.4MVAr
116.6MVAr
0
20
40
60
80
100
120
140
2011 2012 2016 2021
∆P
, ∆Q
∆P ∆Q
Fig. 6-18. Zhvillimi i humbjeve të fuqisë në ngarkesë maksimale për vitet 2011, 2012, 2016 dhe
2021
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 109 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
7. RRYMAT E PRISHJEVE NË RRJETIN E TRANSMISIONIT
7.1 Hyrje
Ky kapitull shqyrton problematikën e nivelit të rrymave të prishjes në të gjitha zbarrat e nivelit
të tensionit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV. Shqyrtimi i rrymave të prishjes apo nivelit të rrymave
të lidhjeve të shkurta trefazore dhe njëfazore me tokën është bërë për periudha të caktuara
kohore në relacion me zhvillimet e planifikuara në rrjetin e transmisionit dhe në përgjithësi të
SEE të Kosovës.
7.2 Kalkulimi i nivelit të rrymave të prishjes
Sistemi Elektroenergjetik i Kosovës është fuqishëm i ndërlidhur në rrjetin rajonal të
transmisionit 400 kV dhe 220 kV. Furnizimet relevante të rrymave të prishjes të cilat
karakterizohen me ndikim serioz në sigurinë e sistemit janë të koncentruar në dy nënstacionet
kryesore të sistemit: NS Kosova B dhe NS Kosova A. Në këto dy nënstacione janë të kyçura të
gjitha termocentralet ekzistuese. Objektivi i studimit të lidhjeve të shkurta është vlerësimi i
ndikimit të rrymave të prishjes në sigurinë e sistemit. Rrymat e prishjes në zbarrat 400 kV, 220
kV dhe 110 kV do të kalkulohen në pajtueshmëri me Politikën 3 të Doracakut të ENTSO-E.
Qëllimi themelor i këtij studimi është identifikimi i zbarrave në të cilat niveli i rrymave të
prishjes tejkalon kapacitetet shkyçës të ndërprerësve ekzistues si dhe përcaktimin e margjinës së
sigurisë të gjithë ndërprerësve tjerë të instaluar apo të cilët do të instalohen në sistemin
transmetues të Kosovës.
7.2.1 Modeli matematik, metodologjia e kalkulimit dhe softueri i aplikuar
Me qëllim të përcaktimit të rrymave maksimale të prishjes në sistemin transmetues të Kosovës
dhe ndikimit të sistemeve fqinje në këto rryma, në studim është shfrytëzuar modeli rajonal i cili
përfshin të 13 modelet e integruara të Sistemeve Elektroenergjetike të vendeve të Evropës
Jug-Lindore. Gjithashtu për këtë analizë është shfrytëzuar softueri PSS/E 33. Pjesa e rrjetit e
cila ndërlidhet me këtë model është ekuivalentuar në rrjet të Tevenenit (metodë për simulime të
modeleve në rastet e rrjetave të mëdha).
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 110 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Metodologjia e kalkulimit është bazuar në standardin IEC 90609. Vlera maksimale efektive e
komponentës sub-transiente e rrymës totale të prishjes trefazore dhe njëfazore me tokë, është
aplikuar për çdo zbarrë të nivelit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV. Në këtë rast gjeneratorët janë
ekuivalentuar sipas reaktancës së tyre sub-transiente X"d. Koha prej 100ms është konsideruar si
kohë e eliminimit të prishjes.
Bazuar në standardin IEC 90609 kalkulimet janë bërë për punën pa ngarkesë, ndërsa konditat
fillestare të tensionit të rrjetit të ekuivalentuar të Tevenenit është marrë 1.1Un.
Ik” = Vlera efektive e rrymës se prishjes
ip = Amplituda fillestare e rrymes se prishjes (rryma goditëse)
Ik= Rryma kontinuale e prishjes
idc = Komponenta e dc e rrymës se prishjes
A = Vlera fillestare e komponentes dc të idc
Fig 7-1 Forma e rrymës së prishjes dhe komponentet e saj.
7.2.2 Karakteristikat e ndërprerësve të fuqisë të rrjetit të transmisionit
Në sistemin e transmisionit aktualisht në nënstacionet ekzistuese të KOSTT-it janë të
instaluara lloje të ndryshme të ndërprerësve të fuqisë në aspektin e prodhuesve. Ndërsa në
aspektin e llojit të mediumit dielektrik për shuarjen e harkut elektrik janë të instaluar dy lloje të
ndërprerësve:
me vaj , dhe me
me gaz SF6
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 111 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Gjenerata e vjetër e ndërprerësve zakonisht kanë përdorur vajin si medium dielektrik për
shuarjen e harkut, ndërsa gjenerata e re e ndërprerësve shfrytëzojnë gazin SF6 me karakteristikë
dielektrike dhe qëndrueshmëri shumë më të mirë. Ndërprerësit me medium SF6 për shuarjen e
harkut, paraqesin standard të domosdoshëm të ndërprerësve për instalim në rrjetin e
transmisionit. Gjithashtu ky lloj i ndërprerësve ka karakteristika të përgjithshme dukshëm më të
mira se ndërprerësit me vaj, si në qëndrueshmëri elektro-mekanike gjatë proceseve të kyçjeve
dhe shkyçjeve normale, apo gjatë shfaqjes së rrymave të prishjes.
KOSTT në mënyrë sistematike është duke ndërruar ndërprerësit me vaj, me ndërprerës të rinj
në kuadër të projekteve të ri-vitalizimit të nënstacioneve ekzistuese. Kapaciteti shkyçës i
ndërprerësve të fuqisë është i ndryshëm duke filluar nga 16.5 kA, 18.3 kA, 23 kA, 31.5 kA dhe
40 kA. Duke njohur nivelin e rrymave të prishjeve në domenin afatgjatë kohor të cilat mund të
shfaqen në të gjitha nënstacionet dhe duke krahasuar me nivelin e kapacitetit shkyçës të
ndërprerësve, vlerësohet margjina e sigurisë së ndërprerësve dhe pajisjeve tjera të tensionit të
lartë.
7.3 Rezultatet e kalkulimit të rrymave të prishjeve
Bazuar në standardin IEC 60909, janë kalkuluar rrymat e prishjes trefazore dhe njëfazore me
tokën për nivelet e tensionit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV të rrjetit të transmisionit. Kalkulimi i
rrymave është bërë në modelet kompjuterike në relacion me zhvillimin e projekteve sipas
konfiguracioneve të rrjetit: 2011, 2016, dhe 2021
Në kapitullin 8 në mënyrë të përgjithësuar janë paraqitur ndikimet e instalimit të gjeneratorëve
të rinj në rritjen e vlerave të rrymave të prishjes në domenin e pesë vjeçarit të dytë, duke marrë
për bazë skenarin e ulët të zhvillimit të njësive gjeneruese TC Kosova e Re, HC Zhuri dhe
potencialet e mundshme nga parqet energjetike me gjenerues nga era të cilat eventualisht do të
instaloheshin në rajonin e Shtimes.
7.3.1 Vlerësimi i rrymave të prishjes Q4-2011
Rezultatet e simulimit të rrymave të prishjes trefazore dhe njëfazore me tokë për
konfiguracionin e rrjetit sipas gjendjes të fundit të vitit 2011 bazuar në standardin IEC 60909
janë paraqitur në tabelën B-1 të Shtojcës B.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 112 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Rezultatet nga kalkulimet kompjuterike në PSS/E tregojnë nivelin më të madh të fuqisë së
lidhjes së shkurtë në dy nënstacionet kryesore, NS Kosova B dhe NS Kosova A, të cilat janë
shumë afër burimeve gjeneruese dhe furnizimeve nga interkonekcioni i fuqishëm 400 kV.
Në zbarrat 220 kV të NS Kosova A rryma e lidhjes së shkurtë njëfazore me vlerë 27kA paraqet
rrymën më të madhe në rrjetin e transmisionit. Gjithashtu edhe në NS Kosova B në të dy
nivelet e tensionit, rrymat e lidhjes së shkurtë njëfazore me tokë janë relativisht të mëdha 20.9
kA (në 400 kV) dhe 26 kA (në 220 kV). Në pjesët tjera të rrjetit duke u larguar nga burimet
gjeneratorike rryma e lidhjes së shkurtë trefazore dominon ndaj asaj një fazore. Të gjitha
nënstacionet 110 kV të cilat janë afër NS Kosova A (zona e Prishtinës), karakterizohen me
rryma të mëdha të prishjes. Rezultatet e kalkulimit të nivelit të rrymave të prishjes shpijnë në
konkludimin:
Ndërprerësit e fuqisë 400kV, 220kV dhe 110kV të instaluar në rrjetin e transmisionit
kanë margjinë të mjaftueshme të sigurisë (>20%). Kapaciteti i tyre shkyçës kundrejt nivelit të
rrymave të prishjes është në kufijtë e lejuar sipas standardeve IEC për pajisjet shkyçëse të
tensionit të lartë.
Planet për ri-vitalizimin e nënstacioneve NS Peja 1, NS Gjakova 1 etj do të ndihmoj në rritjen e
margjinës së sigurisë së këtyre nënstacioneve të cilat kanë të instaluara ndërprerës shumë të
vjetër që nuk garantojnë qëndrueshmërinë e deklaruar nominale.
Në figurën 7-2 është paraqitur diagrami i rrymave të prishjes për nënstacionet kryesore.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 113 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
23.5kA21.8kA
25.6kA26kA 27kA
20.9kA
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
KOSOVA B_4
00
KOSOVA B_2
20
KOSOVA A_2
20
KOSOVA A_11
0
PEJA 3_
400
PEJA 3_
110
FERIZAJ 2
-400
FERIZAJ 2
_110
PRISHT 4_
220
PRISHT 4_
110
PRIZR 2_
220
PRIZR 2_
110
PRISHT 1
BARDHI
Niv
eli i
rrym
ave
te p
rishj
es [k
A]
Ik3-rryma e prishjës tre-fazore Ik1- rryma e prishjës një-fazore me tokë
Fig. 7-2 Diagrami i nivelit të rrymave të prishjes trefazore dhe njëfazore me tokë për topologjinë aktuale
të rrjetit
7.3.2 Vlerësimi i rrymave të llogaritura të prishjes (2016)
Zhvillimi i rrjetit dhe ndërrimi i konfiguracionit ndikon në ndërrimin e vlerave të rrymave të
prishjes. Një kontribut në ngritjen e rrymave të prishjes do të japë linja e re interkonektive
400kV NS Kosova B – NS Tirana 2, e cila pritet të futet në operim në vitin 2014. Gjithashtu
zvogëlimi i impedansave të linjave 110 kV si shkak i përforcimit të tyre ndikon në rritjen e
rrymave të prishjes. Në figurën 7-3 mund të shihen vlerat e rrymave të lidhjes së shkurtë tre-
fazore dhe një-fazore me tokë në nënstacionet kryesore Në tabelën B-2 të Shtojcës B, janë
paraqitur rezultatet e llogaritjes së rrymave të prishjes për të gjitha nënstacionet e sistemit
transmetues sipas topologjisë së rrjetit 2016.
Duke u bazuar në planin e ri-vitalizimit të nënstacioneve në relacion me kapacitetet shkyçës të
pajisjeve të tensionit të lartë dhe vlerave të llogaritura të rrymave të prishjeve në sistem për
konfiguracionin 2016 mund të konkludohet që:
Të gjithë ndërprerësit e fuqisë të instaluar në rrjetin transmisionit si dhe të gjitha pajisjet e
tensionit të lartë kanë margjinë të mjaftueshme të sigurisë (>20%).
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 114 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Planet për ri-vitalizmin e nënstacioneve NS Peja 1, NS Gjakova 1 etj do të ndihmojnë në rritjen
e margjinës së sigurisë së këtyre nënstacioneve, të cilat kanë të instaluara ndërprerës shumë të
vjetër që nuk garantojnë qëndrueshmërinë e deklaruar nominale.
25kA
22kA24kA
26.5kA24.8kA
22.8kA
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
KOSOVA B_4
00
KOSOVA B_220
KOSOVA A_2
20
KOSOVA A_1
10
PEJA 3_
400
PEJA 3_
110
FERIZAJ 2
-400
FERIZAJ 2
_110
PRISHT 4_
220
PRISHT 4_
110
PRIZR 2_
220
PRIZR 2_
110
PRISHT 1
BARDHI
Niv
eli i
rrym
ave
te p
rishj
es [k
A]
Ik3-rryma e prishjës tre-fazore Ik1- rryma e prishjës një-fazore me tokë
Fig. 7-3 Diagrami i nivelit të rrymave të prishjes trefazore dhe njëfazore me tokë për topologjinë 2016 të
rrjetit.
7.3.3 Vlerësimi i rrymave të llogaritura të prishjes (2021)
Në modelin 2021 është marrë parasysh ndërtimi i njësive të reja gjeneruese bazuar në skenarin
konservativ nga Plani i Adekuacisë së gjenerimit 2011-2020. Në këtë model TC Kosova A është
e shkyçur, ndërsa tri njësi 3x300MW janë modeluar sikurse në figurën 6-11. Nga rezultatet e
paraqitura në tabelën B-3, mund të vërehet rritje e dukshme e nivelit të rrymave të prishjes si
rezultat i ndërtimit të kapaciteteve të reja gjeneruese si dhe të ndërtimit të unazës 400kV.
Në figurën 7-4 është paraqitur diagrami i nivelit të rrymave të prishjes për nënstacionet kryesore
të sistemit të transmisionit.
Në zbarrat 400 kV të NS Kosova B rryma e lidhjes së shkurtë njëfazore me vlerë 29.3kA
paraqet rrymën më të madhe në rrjetin e transmisionit. Në zbarrat 220kV gjithashtu dominon
rryma e lidhjes së shkurtë njëfazore me tokë me vlerë 26.8kA Për shkak të de-komisionimit të
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 115 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
njësive gjeneruese të TC Kosova A, niveli i rrymave të prishjes do të pësoj ulje nëse
krahasohen me vlerat e kalkuluara nga modelet 2011 dhe 2016 Në rajonin e Dukagjinit mund të
vërehet efekti i ndërtimit të NS Prizreni 4, 400/110kV e ndërlidhur me unazën 400kV. Rrymat
e prishjes do të jenë dukshëm më të larta në nënstacionet afër NS Prizreni 4, se sa para
ndërtimit. Nëse krahasojmë aftësitë shkyçëse të ndërprerësve të fuqisë me nivelin e rrymave të
prishjes mund të konkludojmë:
Të gjithë ndërprerësit e fuqisë të instaluar në rrjetin e transmisionit kanë margjinë të mjaftueshme
të sigurisë. (20%).
Ndërprerësit e fuqisë të instaluar në NS Kosova B dhe NS Kosova A si dhe të gjitha pajisjet e
tensionit të lartë nuk rrezikohen ndërtimi i TC Kosova e Re, 3x300MW. Kapaciteti i tyre
shkyçës 40kA mundëson margjinë të mjaftueshme të sigurisë.
24.5kA
29.3kA26.8kA
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
KOSOVA B_4
00
KOSOVA B_2
20
KOSOVA A
_220
KOSOVA A
_110
PEJA 3_
400
PEJA 3_
110
FERIZAJ 2
-400
FERIZAJ 2
_110
PRISHT 4_
220
PRISHT 4_
110
PRIZR 2_
220
PRIZR 2_
110
GJAKOVA 3_
400
PRIZR 4_
400
Rrym
a e
prish
jës [k
A]
Ik3-rryma e prishjës tre-fazore Ik1- rryma e prishjës një-fazore me tokë
Fig. 7-4 Diagrami i nivelit të rrymave të prishjes trefazore dhe njëfazore me tokë për topologjinë 2021 të
rrjetit.
8. NDIKIMET MJEDISORE
9.1 Kujdesi ndaj mjedisit Përkujdesja e vazhdueshme për mjedis do të jetë pjesë e Politikës së përgjithshme të KOSTT
dhe angazhimi i kësaj Politike është drejtuar në rrugën e certifikimit të KOSTT-it me
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 116 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Standardin ISO 14001:2004. KOSTT në Planin Zhvillimor do të ndërmerr masa të
parandalimit, korrigjimit në pajtueshmëri me ligjet në vend dhe jashtë vendit që i referohen
ruajtjes së mjedisit. Ndikimet negative kryesisht përfshijnë aspektin e ndikimit të fushave
elektromagnetike (FEM), zhurmës dhe ndikimit vizual në mjedis (ndikimet më me peshë).
9.2 Problematika mjedisore në sistemet e transmisionit Mund të themi se problematika mjedisore në sistemet e transmisionit ndahet në:
• Problemet mjedisore që shkaktohen nga linjat, dhe
• Problemet mjedisore që shkaktohen nga nënstacionet
9.2.1 Problemet mjedisore që shkaktohen nga linjat Sot kur paraqitet nevoja e domosdoshme për zhvillimin energjetik të vendit tonë, paraqitur edhe
në këtë Plan Zhvillimor, ne duhet të përshtatim prioritetin e kërkesave duke qenë të
vetëdijshëm për ndikimin e tyre në mjedis. Prandaj mund të themi se prioriteti anon kah një
zhvillim i nevojshëm i transmetimit të energjisë elektrike të tensionit të lartë (gjatë gjithë
shtjellimit të lartpërmendur është pasqyruar dhe arsyetuar kjo nevojë), duke mos mënjanuar
nevojën për minimizimin e ndikimeve të mundshme në mjedis.
Pjesa më e madhe e linjave kalon nëpër sipërfaqet e punueshme, ndërsa diç më pak në ato të
ekosistemeve malore ku ndikimi i tyre nuk është aq i shprehur.
Nga aspekti i rrezatimit elektromagnetik, ndikim më të madh kanë fushat elektromagnetike të
frekuencës industriale. Hulumtimi i ndikimit të dëmshëm të këtij tipi të rrezatimit jo jonizues
tek njeriu ende nuk kanë dhënë përgjigje përfundimtare, mirëpo duhet të theksohet se në ditët e
sotme është zgjuar një interes i veçantë për ndikimet e mundshme të fushave elektromagnetike
si mbi pajisjet elektrike ashtu edhe mbi tërë jetën e gjallë, posaçërisht mbi njerëzit. Në
momentin e sanksionimit ligjor të ndikimit elektromagnetik ky plan do të merr në konsiderim
dhe do jenë subjekt i implementimit të PZhT-së.
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 117 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Në të ardhmen duhet bërë inçizimet e duhura dhe të përshtatemi ndaj kërkesave të
rekomanduara të Organizatës Botërore të Shëndetësisë. Duhet gjithashtu të përcillet shkaktari i
ndonjë veprimi të gabuar të automatikës, zvogëlimi i raportit sinjal-zhurmë në pajisjet e
komunikimit dhe të transmetimit të të dhënave etj.
9.2.2 Problemet mjedisore që shkaktohen nga nënstacionet Përveç zënies së sipërfaqeve nënstacionet bartin edhe ndryshime më të mëdha vizuale në
rrethinë, mirëpo në aspektin estetik nuk ndikojnë dukshëm, meqë sipas rregullave duhet të
gjenden jashtë zonave të banimit. Zhurma që shkaktohet në vazhdimësi (puna e
transformatorëve) ose ajo në jo-vazhdimësi (pajisjet shkyçëse/ndërprerësit), më së shumti
ndikon në rrethin e drejtpërdrejtë të nënstacioneve, ndërsa për shkak të reliefit ose vegjetacionit
rrallëherë bartet tek pjesët e banuara, por ajo në lokacionin e nënstacioneve ka mundësi të ketë
vlera më të mëdha se ato të lejuara.
Në pajisjet bashkëkohore shkyçëse/ndërprerësit, është prezent gazi inert, jo i rrezikshëm për
shëndetin e njeriut, por me ndikim të padëshirueshëm në mbështjellësin e ozonit dhe me
produkte toksike në koncentrime të vogla, që shkaktohen gjatë procesit të punës në pajisje.
Duke pas parasysh që ekzistojnë procedura të rrepta sipas rregullave, në përdorimin dhe
mirëmbajtjen e ndërprerësve me SF6, propozohet që implementimi i teknologjisë me SF6 të jetë
e instrukturuar mirëmbajtja mbas disa dekadave të eksploatimit, kështu që indeksi i rrezikut do
të sillet në minimum.
Sasitë e mëdha të vajrave sintetike gjenden në transformatorët energjetik, ndërsa diç më pak
nëpër pajisjet e tensionit të lartë. Duke pas parasysh se vajrat posedojnë potencial të lartë të
ndotjes së mjedisit, janë ndërmarrë masa adekuate, siç janë ndërtimi i baseneve përmbledhëse
dhe mbrojtëse për përmbledhjen e rrjedhjes eventuale të vajit. Këto bazene njëkohësisht janë
një lloj preventive në raste të avarive të mëdha që ka mundësi të ndodhin.
9.3 Përkujdesja ndaj ndikimeve tjera në mjedis
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 118 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Në kohën kur nevoja për energji gjithnjë e më shumë po rritet, ndikimet reale në mjedis dhe
synimet për një kualitet të mbrojtjes nga ky segment zhvillimor përfshirë edhe këtë PZhT që
mbështetë:
• Zvogëlimin e emisioneve në ujë, ajër dhe tokë
• Rritjen e efektivitetit energjetik
• Vënien e masave preventive me qëllim të zvogëlimit të numrit të aksidenteve
• Zhvillimin e sistemeve për mbledhjen e të dhënave dhe baza e të dhënave (forma elektronike)
• Reduktimin e pjesëve dhe pajisjeve të vjetruara që janë të montuara, etj.
Të gjitha këto të realizohen në etapa kohore të planifikuara paraprakisht, si:
• Zvogëlimi i dëmeve të bëra në të kaluarën
• Reduktimi i ndikimeve nga aktiviteti në vijim në sektorin përkatës, dhe
• Parandalimi i ndotjes nga aktivitetet në të ardhmen (p.sh. VNM - Vlerësimi i Ndikimit në Mjedis
real dhe masat preventive në zvogëlimin e duhur)
9.4 Planet Mjedisore Në favor të implementimit të kërkesave për ruajtjen e mjedisit është edhe nisma e mirë e
mbështetur në vendosjen e Politikës mjedisore në KOSTT e cila është në procedurë për t’u
miratuar. Përcaktimi i qartë i çështjeve mjedisore në KOSTT dhe orientimin se çfarë do të
bëhet për të kontrolluar mjedisin, nënkupton planifikimin. Planifikimi po realizohet edhe
nëpërmes të projekteve të reja, të cilat përcillen me Vlerësimin e Ndikimit në Mjedis. Duke
themeluar strukturën organizative, përgjegjësit e personelit, kompetencat dhe trajnimin kështu e
fillojmë implementimin. Praktikat e komunikimit, kontrolli i dokumenteve dhe procedurave,
kontrolli i operimit dhe parapërgatitjeve emergjente, definojnë pjesën operative të programit.
Këto pika janë të përfshira edhe në një Doracak të SMM (Sistemi i Menaxhimit Mjedisor) i cili
do të dokumentoj një program për të arritur Objektivat dhe Caqet e përcaktuara. Ky Doracak
është hartuar dhe në te përfshihen 18 procedura. Këto, së bashku me auditimin rutinor të cilat
janë bërë brenda vitit 2008, 2009 dhe tre mujorin e parë të vitit 2010, Raportimi i gjendjes së
inçizuar së bashku me Rekomandimet e duhura, konstituojnë programin e akteve të kontrollit
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 119 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
dhe atyre korrigjuese në SMM. Dhe përfundimisht, një shqyrtim i menaxhimit rutinë të
aktiviteteve, përcillet nga niveli më i lartë në KOSTT.
Planifikimi afat-gjatë mjedisor do të mbështetë interesin dhe Planin Zhvillimor të KOSTT-it në
tërësi, duke synuar:
menaxhim të mirë financiar, që drejton në kontroll më të mirë të mjedisit Prandaj në KOSTT do përfshihen të gjitha pjesët e operimit të cilat kanë ndikim në mjedis, por
duke kontrolluar koston dhe ndikimin e saj në buxhetin e përgjithshëm.
Krahas kësaj duhet të respektohen:
• Legjislacioni në vend (mjedis, energjetikë)
• Legjislacionin e BE (mjedis, energjetikë)
• Kodet Teknike në KOSTT
• Standardet dhe Normat Ndërkombëtare, etj.
Duhet punuar në avancimin dhe përcjelljen e teknologjive të avancuara si dhe në përmirësimin e
infrastrukturës të sistemit të operimit (SCADA) dhe sistemit të transmisionit (ndërtimin e
linjave dyfishe dhe trefishe)
9. REFERENCAT
Në këtë raport referencat janë bërë për studimet dhe raportet vijuese të publikuara:
[1] Plani Zhvillimor i Transmisionit 2010-2019 /KOSTT
[2] Balanca Afatgjatë e Energjisë Elektrike 2011-2020/KOSTT
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 120 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
[3] Plani i Adekuacisë së Gjenerimit 2011-2020/KOSTT
[4] Lista e kapaciteteve të reja të transmisionit 2011-2020/KOSTT
[5] Kodi i Rrjetit _Edicioni i dytë /KOSTT
[6] Kodi i Pajisjeve Elektrike/KOSTT
[7] Metodologjia e Taksave të Kyçjes në Rrjetin e Transmisionit/KOSTT
[8] Standardet e Sigurisë së Sistemit te Transmisionit dhe Planifikimit/KOSTT
[9] Standardet e Sigurisë së Operimit/KOSTT
[10] Kodi i Standardeve Elektrike/KOSTT
[11]. Kodi i Shpërndarjes/KOSTT-KEK
[12] ESTAP I, Module C: “Power Transmission Master Plan”, (CESI et al, 2002), World Bank
Grant #TF-027991.
[13] ESTAP II: Feasibility Study for the Kosova – Albania 400 kV Transmission
Interconnection Project (CESI, September 2005), World Bank Grant #H048
[14] ENTSO-E (UCTE) Operation Handbook, Versioni i fundit
[15] Strategjia e Energjisë së Kosovës 2009-2018
[16] “Transmission Network Expansion Project” FICHNER
(Fund i dokumentit)
PLANI ZHVILLIMOR I TRANSMISIONIT 2010 - 2019
DT-OS-010
ver. 1.0 faqe 121 nga 121 Departamenti ; OPERATORI I SISTEMIT Sektori: Zhvillimi i Sistemit dhe Planifikimi Afatgjatë
Përgatiti Kontrolloi ISO 9001
Aprovoi
Emri Mbiemri Gazmend Kabashi Safete Orana Kadri Kadriu
Nënshkrimi
Data 31.11.2011