pisarz pisarzy, artysta artyst ów. bruno schulz w niderlandach
DESCRIPTION
Pisarz pisarzy, artysta artyst ów. Bruno Schulz w Niderlandach. Kris Van Heuckelom K.U.Leuven, Belgia [email protected]. Niderlandy u Schulza. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Pisarz pisarzy, artysta artystów. Bruno Schulz w Niderlandach
Kris Van HeuckelomK.U.Leuven, Belgia
Niderlandy u Schulza
„Z wielkim nakładem trudu i pieniędzy sprowadzał ojciec z Hamburga, z Holandii, z
afrykańskich stacji zoologicznych zapłodnione jaja ptasie, które dawał do
wylęgania ogromnym kurom belgijskim.”(Ptaki)
Recepcja Schulza w Niderlandach
• Lata siedemdziesiąte:Nieudana introdukcja
• Lata osiemdziesiąte:Druga próba
• Lata dziewięćdziesiąte:Powolna konsolidacja
Gerard Rasch (1946-2004)
Amsterdam – Antwerpia 1972
DE KANEELWINKELS
Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Moussault – Standaard Uitgeverij
Recepcja w krytyce literackiej
• Nieliczne recenzje• Świadomość wielkości Schulza• Autokomentarze Schulza• Cień Gombrowicza• Powinowactwa z Kafką• Nieudolny przekład• Bankructwo wydawnictwa
Schulz dla bibliofilów
Wyd. Arethusa Pers Herbert Blokland – BaarnBibliofilskie wydania w nakładach 50-100 egz.
1977NIMROD
1981DE VOGELS
1982DE STRAAT VAN DE KROKODILLEN
Amsterdam 1980
SANATORIUM CLEPSYDRA
Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff
Recepcja w krytyce literackiej
• Większy odzew w prasie• Potrzeba kontekstualizacji• Schulz jako grafik• Złagodzona krytyka przekładu• Niezrozumiałość tytułu
Amsterdam 1981
DE KANEELWINKELS(wznowienie)
Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff
Utrecht 1989
Bruno Schulz Instituut
Ofensywa wydawnicza
Amsterdam 1992
„Antologizacja” Schulza
1992WINTERSE VERHALEN
1994HOOG ZOMERBOEK
1996ZONEN. VERHALEN OVER HUN VADERS
Dzieła zebrane Schulza (1995, 1996)
• Bardzo szeroki odzew w krytyce literackiej
• Najważniejsza nagroda translatorska przyznana Raschowi
(za „retranslację” Schulza)
Martinus Nijhoff-prijs 1996
„Gerard Rasch opublikował w 1972 i w 1980 r. przekłady prozy Brunona Schulza. Dzieła zebrane Schulza wydane w r. 1995 składają się w dużym stopniu z tych wcześniej już przetłumaczonych zbiorów, jednak niniejsze wydanie (również w tłumaczeniu Gerarda Rascha) w takim stopniu odbiega od poprzednich wydań, że zasługuje ono na określenie „nowe tłumaczenie”.”
„Retranslacja”
• Zmiany w tytułach opowiadań• Ulepszenie składni• Dobór słów
„nad-kolorem” – „nad aromatem”
Prestiżowe wydania Schulza
HET SANATORIUM (Roeselare 2001)Radio 1 - Knack Wereldbibliotheek
Rozgłos medialny
Prestiżowe wydania Schulza
VERZAMELD WERK (Amsterdam 2006)Nagroda w konkursie „Najładniej wydane
książki 2006”
Schulz w literaturze niderlandzkiej
J. Hontscharenko DE HANDKUS (Pocałunek w rękę)
(Amsterdam 1992)
Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Na łóżku tak wysokim, że zdaje się ono mieć nogi żyrafowate, leży kobieta. Na podłodze leży mężczyzna z głową zgiętą w karku, całując – wypełniony bałwochwalczym pragnieniem – dolną część jej stopki.”
Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Inna kobieta wciska nogę w twarz zachłyśniętego mężczyzny. Przy końcu łóżka siedzi potwór o skrzydłach anielskich. Obserwuje kobietę z ponurym podziwem.”
Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Schulzowska prostytutka Undula trzyma swoją rękę na szyi; robiąc ten cnotliwy gest pozwala całować swoją prawą stopę i wciska lewą stopkę w kark mężczyzny. Czy ona go dręczy czy upokarza?”
Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Undulę odwiedza grupa sześciu artystów. Rękopisy leżą na podłodze jak ofiary, rzeźbiarz nosi rzeźbę, którą chce podarować bogini.”
Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Kiedy w nocy Undula idzie na spacer, pełzną za nią – jak lunatyczne psy – karłowaci męźczyźni o grubych głowach, którzy chcą pocałować ją w stopę.”
Schulz w literaturze niderlandzkiej
E. MortierMARCEL
(Amsterdam 1999)
Elementy schulzowskie
• Wątki i motywy schulzowskie- pracownia krawiecka- „ptasie” metafory- stopa kobieca jako fetysz- arabeski
• Styl schulzowski„Siła Mortiera to sugestywność i gwał-
towna, schulzowska eskpresywność.”
Cytat z Marcel, rozdz. II
“Nikt nie miał słuchać jej tajemniczych formuł, zaklęć i nucenia, tak jakby chciała tchnąć życie w ubranie. Pokój krawiecki stał się magicznym laboratorium, a ona
stała się pół alchemistką. Najpierw tłustą kredą rysowała na jedwabnym, lekkim jak motylek papierze linie wzdłuż miarki. Na
stole goniła furiacki pysk nożyczek dookoła wzoru spódnicy lub liliowego
obwodu ciała panny młodej.”
O Schulzu w eseistyce
T. OosterhoffOOK DE SCHAPEN DACHTEN NA
(Owce także myślały) Amsterdam 2002
O Schulzu w eseistyce
„Bruno Schulz” „Księga istnieje, ale nie daje się opisać”
• „Najdoskonalszy dorobek, jaki znam”
• Krytyka literatury schulzowskiej
(Ozick, Ricarelli, Roth)• „Lektura Schulza to radość przeży-
wania nowych doznań, zdobywa-nia wiedzy, poznawania.”
O Schulzu w eseistyce
A. SchröderNIEUWE TIJDEN
(Nowe czasy) Amsterdam 2006
O Schulzu w eseistyce
K. VanholeDE SPOORZOEKER
(Poszukiwacz śladów) Amsterdam 2007
O Schulzu w eseistyce
„Drohobycz Brunona Schulza”
• opis podróży do Drohobycza, w poszukiwaniu śladów Brunona
Schulza
• „udoskonalić stworzenie słowami”
Spektakle schulzowskie
• regularne przedstawienia teatralne, m.in. w Rotterdamie i w Utrechcie
(Le Bonheur, Branouil)
Carol Linssen
Spektakle schulzowskie
Po 2000 r.
• J. Nađ, Les Philosophes (Brugia
2002)
Spektakle schulzowskie
Po 2000 r.
• Comp. MariusLa République des Rêves (2005)Republiek der Dromen (2006)
Republiek der Dromen
• Gombrowicz jako katalizator
Slub (2001)
Republiek der Dromen
• adaptacja teatralna 7 opowiadań
Republiek der Dromen
• dramat tragikomiczny o wyobraźni• Jakub = szalony profesor/artysta
(Kometa, Traktat o manekinach)
Republiek der Dromen
• Józef = obrońca wyobraźni (Wiosna)
Republiek der Dromen
• synkretyzacja / kondensacja • motywy wzięte z innych
opowiadań (burza, ul. Krokodyli, klepsydra)• Rudolf ~ Szloma ~ kuzyn Emil
• Oryginał = markownik Rudolfa• inscenizacja zainspirowana przez twórczość plastyczną Schulza
np. motyw kobiety na sofieAdela trzymająca kij
„Seans wieczorny”
Republiek der Dromen
• multimedializacja• muzyka z Der Erlkönig
• fragmenty z filmów Sissi
Republiek der Dromen
• belgo-izacja• język flamandzki• podkreślenia realiów belgijskich
np. belgijskie korzenie małżonki Maksymiliana
księżniczka Charlotte
Republiek der Dromen
• w przestrzeni pozateatralnej opuszczony hangar portowy
(Le Havre, Antwerpia)
Republiek der Dromen
• interakcja z publicznościąnp. eksperyment Jakuba
Grafika schulzowska
• ilustracje do utworów Schulza• Nimrod (1977)Ludmila Jirincová
Grafika schulzowska
• De vogels (1981) Jan Mensinga
Grafika schulzowska
• De straat van de Krokodillen (1982) Henryk Fajlhauer
Grafika schulzowska
• Wystawy dorobku plastycznego Schulza
np. Bruksela 2001
Grafika schulzowska
Sabine Vess (Bruno Schulz Instituut)
Sabine Vess
• portrety Schulza
Sabine Vess
• ilustracje do opowiadań
Sabine Vess
• ilustracje do opowiadań
Sabine Vess
• ilustracje do opowiadań
Schulzologia w Niderlandach
Schulz w Niderlandach
• “pisarz pisarzy” (a writer’s writer)
• “artysta artystów” (an artist’s artist)
KONIEC (i bomba)!