Zeeburgereiland, Amsterdam Oost

Pilot Nieuwe scholen, huisvesten naar vraag

Verlaat Uden Bouwsystemen zet gemeentelijk concept om in innovatief planHoe bouw je scholen sneller, beter en goedkoper? Amsterdam Oost daagde de markt uit om met een innovatief voorstel te komen voor ontwerp, realisatie, onderhoud én exploitatie van een nieuw schoolgebouw op het Zeeburgereiland. Uit de vijf inschrijvingen op de aanbeste-ding koos het stadsdeel voor het plan van Verlaat Uden Bouwsystemen. Het Integraal Kind-centrum wordt een flexibel, duurzaam en kostenbesparend pand met een sterke identiteit. Het kwaliteitsgebouw kan in zes maanden tijd worden opgetrokken, is te realiseren binnen de normbudgetten voor onderwijshuisvesting en makkelijk aanpasbaar aan toekomstige wensen van gebruikers.

Het concept ‘Nieuwe scholen, huisvesten naar vraag’ heeft twee centrale doelstellingen - huisvesten naar vraag en excellent onderwijs - die ondersteunt worden door zes doelen. Ver-laat Uden Bouwsystemen wist met een fraai ontwerp van Studioninedots en een vernieuwend scholenbouwplan de beste invulling te geven aan deze doelen. Hieronder volgt een samen-vatting van hun voorstel per doel.

beeld: Studionindots

1. Gezond en duurzaam gebouw

Het gebouw sluit aan bij de duurzaamheidsambities die

de gemeente heeft. De nieuwe huisvesting krijgt een

voorbeeldfunctie voor andere te ontwikkelen gebou-

wen in de buurt en voert energielabel A. De school

staat voor duurzame kwaliteit en energiezuinigheid en

het gebouw wordt zelf ingezet als onderwijsinstrument:

het pand maakt kinderen en andere gebruikers bewust

van hoe we op een duurzame manier met onze leefom-

geving kunnen omgaan.

Op het gebied van luchtkwaliteit, het thermisch en vi-

sueel comfort, duurzaamheid en energiebesparing was

minimaal klasse B gevraagd. Dit plan voldoet op veel

onderdelen zelfs aan klasse A. Dit komt mede omdat bij

het ontwerp op slimme wijze is rekening gehouden met

de onderlinge samenhang tussen stedenbouwkundige,

bouwkundige, bouwfysische en installatietechnische

aspecten, en tussen energieverbruik, comfort en ge-

bruikersgemak. Dit draagt op innovatieve en kosteneffi-

ciënte wijze bij aan meer comfort, een gezond gebouw,

hogere leerprestaties en een duurzaam resultaat.

• Energiezuiniggebouw:hetschoolgebouwisbijop-

levering minimaal 60% energieneutraal en binnen vijf

jaar 100% klimaatneutraal door toepassing van PV-/

zonnecellen op het dak.

• Frissescholen:hetbinnenklimaatisvastgesteld

volgenshetFrissescholen-principe.Ditbetekentdat

de ondergrens een energieklasse-B is. Door extra in-

spanningen te verrichten streeft Verlaat Uden ernaar

om betere resultaten te bereiken dan de gestelde

klasse-B. Twee grote lichtkoepels in het hart van het

gebouw zorgen voor zoveel mogelijk daglicht in alle

gebiedenvanhetgebouw.Eriseenhoogwaardig

ventilatieplan en een actief koelsysteem gebaseerd

op een bron voor koudeopslag. Gebruikers kunnen

het binnenklimaat bovendien naar eigen wens aan-

passen.

• Decentraleventilatie:aandegevelzijdewordt

voorzien in decentrale ventilatie-units. Deze zuigen

continu verse lucht aan en door de decentrale voor-

ziening is het mogelijk de exacte normhoeveelhe-

den frisse lucht te verstrekken. De verse buitenlucht

beeld: Studionindots

wordt in de ventilatie-unit voorverwarmd door een

warmte terugwin element die de warmte onttrekt aan

de vervuilde lucht uit de ruimte en deze overdraagt

aan verse buitenlucht. Deze mate van warmteterug-

winning heeft een rendement van 90%.

• Schoonlicht:groteramen,lightshelvesentwee

extra lichtkoepels boven de centrale ontmoetings-

ruimte en het speellokaal zorgen voor zoveel moge-

lijk daglicht. Het daglicht wordt door deze toepas-

singen ook diep in het gebouw gebracht. Hierdoor

zalhetverbruikvankunstlichtminimaalzijn.Erkomt

zoveelmogelijkduurzameLED-verlichtingenhet

energieverbruik door de kunstverlichting wordt voor

100% gedekt door de PV-panelen op het dak van de

school.

• Gebruikvanduurzamematerialen:inhetgebouw

wordennaastFSC-hout,staalengerecycledalumi-

nium onderhoudsarme en cradle-to-cradle gecertifi-

ceerde materialen toegepast. Het composiet gevel-

materiaal bestaat uit hergebruikt beton.

• Bewustwording:duurzaamheidiseenstukjevande

maatschappij geworden en mag ook zichtbaar zijn.

Via een digitaal greenscreen in het schoolgebouw

kunnen gebruikers bijvoorbeeld zien wat het ener-

gieverbruik van hun duurzame school is ten aanzien

van een normaal gebouw.

2. Maximale flexibiliteit

Het gebouw is flexibel in het dagelijks gebruik, speelt

in op toekomstige wensen en is geheel demontabel

enherbruikbaar.Eenminimaleconstructiemaakthet

mogelijk talloze variaties van indelingen te realiseren.

Zowel de flexibele wanden als de vaste delen zijn af-

breekbaar en op andere plaatsen in te zetten. Ruimten

kunnen eenvoudig worden vergroot of verkleint en door

een strategische opstelling van de trappenhuizen is elke

verdieping apart te gebruiken.

• Flexibelewanden:makkelijkbedienbareschu-

ifwanden maken multifunctioneel gebruik van de

groepsruimten mogelijk. Die kunnen naar keuze

met elkaar worden verbonden of van elkaar worden

afgesloten. In de toekomst kunnen wanden ook

makkelijk worden verplaatst, mochten gebruikers het

gebouw anders willen indelen. De vloeren worden bij

de bouw van het Kindcentrum per bouwlaag geë-

galiseerd en de vloerafwerking loopt waar mogelijk

door, zodat bij verplaatsing van wanden slechts zeer

beperkte werkzaamheden nodig zijn. Doordat elek-

trische voorzieningen en bedieningen van de lucht-

en warmte-installaties in de gevel zijn geïntegreerd,

kunnen tussenwanden zonder gevolgen worden

weggenomen.

• Flexibeleinstallatieopzet:decentralelucht-en

warmte-installaties en de daglichtafhankelijke verli-

chting zorgen ervoor dat het energieverbruik con-

stant blijft en er niet ingeboet wordt op comfort.

• Gefaseerduitbreiden:bijopleveringbeslaatde

oppervlakte van het schoolgebouw 2870 m2. In

een volgende fase kan een uitbreiding van 570 m2

(optopping) makkelijk worden gerealiseerd. De ont-

sluitingen, vluchtwegen en het voorzieningenniveau

blijven tijdens de uitbreiding intact en de uitbreiding

is in zes weken – binnen een schoolvakantie – te

voltooien.

Traditionele constructie + centrale installaties

Minimaliseren constructie + decentralisatie installaties

Maximale flexibiliteit + gebruikersvrijheid

3. Meerwaarde samenwerking gebruikers

Het Kindcentrum is een gebouw voor iedereen, een so-

ciaal hart van de buurt dat ontmoeting en samenwerk-

ing stimuleert en faciliteert. Dit komt tot uiting in een

collectieve, centrale ontmoetingsruimte waaraan alle

functies zijn gekoppeld. Het transparante en flexibele

architectonische ontwerp verbindt mensen met elkaar

en met de buurt en schept mogelijkheden voor slim

dubbelgebruik.

• Interactie:hetopenenspeelsegebouwnodigtuit

tot ontmoeting en samenwerking. Door de grote

ramen en vele doorkijkjes ontstaat een prettige lichte

en visuele omgeving die aanzet tot interactie. De

ruimten zijn qua indeling en grootte makkelijk aan te

passen, wat zorgt voor flexibiliteit.

• Geïntegreerdepedagogischevisie:hetKindcentrum

voorziet in Montessori basisonderwijs en kinderop-

vang (gedurende de dag). De kinderen werken in

gemengde leeftijdsgroepen, die wisselende (samen-)

werkvormen kennen. Door een afwisseling van kleine

en grote ruimten in het Kindcentrum kunnen deze

werkvormen worden gefaciliteerd. De onder-, mid-

den- en bovenbouw hebben elk een eigen plek die

in uitstraling steeds opener en zelfstandiger wordt en

tegelijkertijd uitdaagt om te ontdekken wat er nog

meer in het gebouw te vinden is.

• Anderehuurders:hetgebouwisineersteinstantie

een school, maar ook stichtingen, verenigingen en

buurtbewoners kunnen er gebruik van maken. De

speelzaal en de gymzaal worden apart ontsloten,

waardoor ook avondgebruik mogelijk is. Het gebouw

is voor iedereen, ongeacht de leeftijd, een prettige

omgeving die prikkelt, stimuleert en faciliteert.

De identiteit van het Kindcentrum wordt gevormd door

de centrale ontmoetingsruimte.

In de centrale ruimte met bibliotheek, speelzalen, aula,

lunchruimte en bibliotheek staat ontmoeten centraal.

De specifieke vormen van de lichtkokers zorgen dat er

overal doorkijken en relaties ontstaan.

4. Eigen identiteit

Het Kindcentrum komt op een karakteristieke locatie

aandeFaasWilkesstraatopZeeburg,rechttegenover

de bijzondere silo’s die de identiteit van de RI-O buurt

sterk bepalen. Het gebouw krijgt een eigen gezicht dat

goed aansluit bij het karakter van de omgeving. Het

heldere en compacte ontwerp van architectenbureau

StudioninedotsmaaktvanhetKindcentrumeenechte

eyecatcher. De school krijgt een herkenbare hoofden-

tree en wordt een uitdagend gebouw dat aanzet tot

actief gebruik en interactie: kinderen kunnen er letterlijk

op ontdekking gaan. Het ontwerp leent zich bovendien

uitstekend als basis voor de ontwikkeling van andere

locaties.

• KeuzevoorO-model:ditarchitectonischemodel

zorgt voor een herkenbaar en helder gebouw dat de

brede school voorbij is en zich presenteert als het

nieuweKindcentrum.Eennieuwarchetypischbuurt-

gebouw, ontvankelijk voor veranderingen, herken-

baar en goed zichtbaar voor de buurt.

• Stedelijkeinpassing:hetgebouwpastuitstekendtus-

sen de andere gebouwen in de straat en in de buurt.

De omliggende panden zijn gebouwen met een

eigen karakter die deel uitmaken van een reeks hel-

dere figuren in de openbare ruimte. Het Kindcentrum

is een alzijdig, open, krachtig en vriendelijk gebouw.

• Markantegevel:deopdebovensteverdiepingge-

plaatste gymzaal geeft het gebouw de mogelijkheid

voor een herkenbare en markante gevel richting de

open ruimte van de silo’s.

beeld: Studionindots

5. Maximaal ontzorgen

In het plan wordt niet alleen het gebouw zelf binnen

budget gerealiseerd, maar blijven ook de onderhouds-

en exploitatiekosten van het pand beheersbaar en is

er een mogelijkheid voor snelle en relatief eenvoudige

aanpassingen bij toekomstige uitbreiding of inkrimping.

Verlaat Uden zet systeembouw op een vernieuwende

manier in en heeft een systematiek ontwikkeld die een

‘just-in-time’-oplevering borgt.

• Just-in-time:hetgebouwwordtopgeleverdinzes

maandentijd.Eengoedevoorbereidingenprefabri-

cage van diverse onderdelen (systeembouw) dragen

in belangrijke mate bij aan een korte doorlooptijd en

beperken de faalkosten.

• Sterketeams:erwordtindeverschillendefases

gewerkt met compacte teams van professionals. Ko-

rte en heldere communicatielijnen zorgen ervoor dat

de aard van de werkzaamheden en de competenties

van de teamleden optimaal aansluiten bij de stand

van het werk.

• School2Clean:hetconceptSchool2Cleanontzorgt

de gebruikers van het gebouw maximaal. Hier vallen

beheer, schoonmaak, gescheiden afvalverwerking

en onderhoud onder. Het concept kan naar wens

worden uitgebreid met bijvoorbeeld catering. Op

vaste vooraf afgesproken uren worden de reguliere

en periodieke werkzaamheden uitgevoerd en volle-

dig ingepast in het programma van de gebruikers

van het Kindcentrum.

• Socialreturn:inhetkadervanwerktoeleidingzalde

conciërgefunctie worden vervuld door iemand met

een beperking of iemand die bezig is met een re-

integratietraject.

De constructie en gedecentraliseerde installaties zijn

zodanig opgezet dat een uitbreiding van ruim 500 m2 in

fase 2 in 6 weken gerealiseerd kan worden.

beeld: Studionindots

6. Binnen budget ontwikkelen en exploiteren

Door de integrale aanpak van het consortium en door

de keuze voor hergebruik, een gedegen ontwikkelfase

enIFD-bouwen(industrieel,flexibelendemontabel)kan

snel, hoogwaardig en tegen vaste en scherpe prijzen

worden gebouwd.

• Innovatieveoplossingen:erisgekozenvooreen

minimale constructie met maximale overspanningen.

De minimale constructie maakt het mogelijk talloze

variaties van indelingen te realiseren tegen scherpe

tarieven. Zo hebben de binnenwanden een niet-

constructief karakter, zijn ze vrij uitneembaar en altijd

herbruikbaar.

• Flexibiliteit:eenuitbreidingvanhetgebouwkan

in zes weken worden gerealiseerd tegen minimale

kosten. Dit komt doordat in het plan al is ‘voorgesor-

teerd’ op een uitbreidingsfase. Installaties en voor-

zieningen zijn flexibel opgezet, zodat deze in tact

kunnen blijven tijdens een uitbreidingsfase en ook

makkelijk kunnen meegroeien in de uitbreiding.

• Nieuwevormenvanexploitatie:deflexibiliteitvan

het gebouw biedt nieuwe mogelijkheden voor ex-

ploitatie. Zo kunnen de speelruimte en de gymzaal

’s avonds bijvoorbeeld aan externen als stichtingen,

verenigingen en buurtbewoners worden verhuurd.

Deze ruimten lenen zich daar goed voor omdat ze

apart ontsloten zijn.

• Toekomstgericht:doordeintegraleaanpak,ontwik-

keling en bouw van het Kindcentrum houdt Verlaat

Uden nu al rekening met de ontmanteling, demon-

tage en afvoer van de school te zijner tijd. Op deze

manier zijn de kosten voor oplevering van het per-

ceel beperkt en kunnen die vooraf worden gecalcu-

leerd.

Het trappenhuis is zodanig gepositioneerd dat elke

verdieping apart gebruikt kan worden door externe

gebruikers. Door de compartimentering van de trap kan

worden bepaald waar je wel en it kan komen. Op de

begane grond kan een extra entree worden gemaakt

gekoppeld aan de trappenhuizen.

beeld: Studionindots

Het consortium Verlaat-Uden Bouwsystemen bestaat uit

de volgende partijen:

Verlaat Uden Bouwsystemen

Verlaat Uden Bouwsystemen is hoofdaannemer en

specialist in duurzame huisvesting op maat. Al vijftig

jaar bouwt het bedrijf flexibel en snel met behulp

van systeembouw. Verlaat Uden begrijpt de eisen en

wensen van opdrachtgevers en eindgebruikers en is

helemaal thuis in de bouwnormen voor onderwijs, zorg

en bedrijfsleven.

www.verlaat-uden.nl

Studioninedots

Als architectenbureau verantwoordelijk voor het flexi-

beleenduurzameontwerpvanhetschoolgebouw.Stu-

dioninedots richt zich op projecten die herkenbaar zijn

door hun schijnbare eenvoud en herkenbaarheid, maar

die altijd verrassen. Het schoolgebouw heeft een sterke

identiteit.Eenminimaleconstructiemaakthetmogelijk

talloze variaties van indelingen te realiseren. Het ge-

bouw heeft een sociaal hart - een collectieve, centrale

ontmoetingsruimte - en kan zelf worden ingezet als

onderwijsinstrument, waarmee kinderen kunnen zien,

voelen en ervaren hoe we op een duurzame manier met

onze leefomgeving kunnen omgaan.

www.studioninedots.nl

ARCADIS

ARCADISiseentoonaangevende,wereldwijdactieve,

kennisgedreven onderneming die design-, advies- en

ingenieursdiensten biedt aan bedrijven in binnen-en

buitenland.ARCADISisactiefopdegebiedenvan

Gebouwen,Milieu&Ruimte,MobiliteitenWater.Voor

dit plan verzorgde Arcadis de invulling van het onder-

wijskundig programma. Ook is het bedrijf betrokken

als adviseur met betrekking tot de bouwkosten en de

voorstellen voor onderhoud en de exploitatie. Ten

slotteadviseerdeARCADISoverkwaliteitsborgingvan

het ontwikkel- en bouwproces.

www.arcadis.nl

Nelissen ingenieurs

De activiteiten van dit ingenieursbureau bestaan uit

het verstrekken van adviezen voor elektrotechnische en

werktuigbouwkundige installaties, bouwfysica, akoestiek

&geluid,brandveiligheidenduurzaamheid.Nelissen

deed de voorstellen voor een gezond en duurzaam

gebouw en kwam met innovatieve oplossingen als

decentrale ventilatie, schoon licht dat door de toepass-

ing van zonnecellen 100% natuurlijk wordt gedekt en

het greenscreen waarop gebruikers hun energieverbruik

kunnen zien.

www.nelissenbv.nl

Asito

Hoogwaardige schoonmaakorganisatie die een beter

verzorgde werk- en leefomgeving mogelijk maakt. Asito

verzorgdehetvoorstelvoorhetSchool2Cleanconcept

dat de gebruikers van het gebouw maximaal ontzorgt

en waar beheer, schoonmaak, gescheiden afvalverwerk-

ing en onderhoud onder vallen. Ook adviseerde Asito

over de exploitatie van het gebouw.

www.asito.com

beeld: Studionindots