piaget bilişsel gelişim kuramı
DESCRIPTION
PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı. Yrd. Doç. Dr. Ş. Gonca Zeren Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı 0 212 383 48 37 [email protected]. Jean Piaget. 1896- 1980. Piaget,. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/1.jpg)
PIAGETPIAGETBilişsel Gelişim KuramıBilişsel Gelişim Kuramı
Yrd. Doç. Dr. Ş. Gonca ZerenYrd. Doç. Dr. Ş. Gonca ZerenYıldız Teknik Üniversitesi Eğitim FakültesiYıldız Teknik Üniversitesi Eğitim FakültesiEğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Bilimleri Bölümü Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı 0 212 383 48 370 212 383 48 [email protected]
![Page 2: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/2.jpg)
Jean Piaget
• 1896- 1980
![Page 3: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/3.jpg)
Piaget,
• Bilişsel gelişimi açıklarken, şema kavramını kullanmıştır.
• Şema, en temel zihinsel yapıdır. • Bireyin edindiği her yeni bilginin, zihinde
yerleştiği çerçeveye şema denir.
![Page 4: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/4.jpg)
Piaget’e göre zeka;
• Bireyin çevreye uyum sağlama gücüdür. • Uyum sağlama iki farklı süreci
içermektedir: • Özümseme ve uyumsama
![Page 5: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/5.jpg)
Özümseme
• Bireyin yeni karşılaştığı durum, nesne, olay ya da bilgiyi, kendisinde önceden var olan şemalarla açıklamasıdır.
![Page 6: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/6.jpg)
Uyumsama
• Bireyin yeni karşılaştığı durum, olay, nesne ya da bilgiyi, kendisinde önceden var olan şemalarla açıklayamadığında, yeni bir şema oluşturması ya da var olan şemanın içeriğini değiştirmesi gerekir. Bu sürece uyumsama adı verilmektedir.
![Page 7: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/7.jpg)
Dengeleme
• Karşılaşılan yeni durum, var olan şemalarla açıklanamadığında bu, bireyi rahatsız eder. Denge bozulur. Oysa organizma sürekli dengede kalmak ister.
• Özümseme ya da uyumsama süreci sonucunda denge kurulur.
• Öğrenme büyük ölçüde dengenin bozulmasına ve yeniden dengelenmesine bağlıdır.
Yeni durum denge bozulur öğrenme dengeleme
![Page 8: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/8.jpg)
Örgütleme
• Zihindeki şemalar birbirinden kopuk ve bağlantısız değildir.
• Şemalar birbiriyle ilişkili ve sistemli bir biçimde örgütlenmiştir.
![Page 9: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/9.jpg)
Bilişsel Gelişim Dönemleri
1. Duyusal motor dönem (0- 2 yaş)
2. İşlem öncesi dönem (2- 7 yaş)
3. Somut işlemler dönemi (7- 11 yaş)
4. Soyut işlemler dönemi (11 yaş ve üzeri)
![Page 10: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/10.jpg)
Evreler Temel Özellikler
Duyusal motor dönem
(0- 2 yaş)
Kendisini dış dünyadan ayırt edebilme
Reflekslerden amaçlı davranışlara geçiş
Ses bulaşması
Nesnenin sürekliliği
Döngüsel tepki
Taklit
Ertelenmiş taklit
2. İşlem öncesi dönem
(2- 7 yaş)
Sembolleri kullanma
Tek yönlü sınıflama yapabilme
Ben merkezci düşünme
Animizm
Yapaycılık
Sembolik oyun
Tek yönlü düşünme (Özelden özele akıl yürütme)
Odaktan uzaklaşamama
Monolog tipi konuşma
Paralel oyun
![Page 11: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/11.jpg)
3. Somut işlemler dönemi (7- 11 yaş)
Nesnenin korunumu
Tersine çevirebilme
Odaktan uzaklaşabilme
Sınıflandırma
Sıralama
Tümevarımsal düşünme
4. Soyut işlemler dönemi (11 yaş ve üzeri)
Soyut düşünme
Göreli kavramlar
Zaman kavramı
Çok boyutlu sınıflama
Varsayımlara dayalı düşünebilme
Tümdengelime dayalı düşünme
Ergen benmerkezciliği
![Page 12: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/12.jpg)
Duyusal motor dönemDuyusal motor dönem
![Page 13: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/13.jpg)
Nesnenin sürekliliği
• Ce eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee!!!• Bebek ilk zamanlar, gözünün önünden kaybolan bir
nesneyi aramaz. Nesne yok oldu diye düşünerek ağlar ya da ilgisi başka bir yere yönelir.
• Bebek 8-12 aylık olduğunda, gözünün önünden kaybolan nesneyi aramaya başlar. Artık nesnenin sürekliliği düşüncesini kazanmıştır.
![Page 14: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/14.jpg)
Döngüsel tepki
• Işığı aç kapa aç kapa aç kapa aç kapa aç kapa aç kapa aç kapa aç kapa…
• Tekrarlayan hareketler anlamına gelmektedir.
![Page 15: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/15.jpg)
Taklit
![Page 16: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/16.jpg)
Ertelenmiş Taklit
• Çocuk, gözlemlediği davranışları hemen taklit etmeyebilir. Belli bir süre sonra taklit edebilir.
• Örn. İki yaşına yakın bir çocuk, karşı komşularına gittiklerinde, orada gördüğü çocuğun kendini yerlere atarak tepindiğini görmüştür. Çocuk o anda bu davranışı taklit etmemiş, ama eve döndüklerinde taklit etmiştir.
![Page 17: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/17.jpg)
İşlem öncesi dönemİşlem öncesi dönem
![Page 18: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/18.jpg)
Sembolleri kullanma
• Dili kullanmaya başlar: Konuşur. • Resim yaparak kendini ifade eder.
![Page 19: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/19.jpg)
Tek yönlü sınıflama
• Nesneleri tek bir özelliğine bakarak sınıflayabilirler. Ancak birden fazla özelliği değerlendirerek sınıflama yapamazlar.
• Diyelim ki elimizde üçgen, kare ve yuvarlak cisimler var. Bunlar yeşil, mavi ve kırmızı renkteler. Çocuk ya şekline göre, ya da rengine göre nesneleri sınıflar. Hem şekline hem rengine göre sınıflama yapamaz.
![Page 20: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/20.jpg)
Ben merkezci düşünme
• Çocuklar bu dönemde kendi görüşlerinin mümkün olan tek görüş olduğunu düşünürler.
• Kendi bildiklerini başkalarının da bildiğini varsayarlar. • Dünyanın merkezinin kendileri olduğunu varsayarlar.
• Örn. Güneş neden var? Diye sorduğunuzda;• Beni (ya da bizi) ısıtmak için, diye cevaplarlar.
![Page 21: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/21.jpg)
Animizm (Canlandırmacılık)
• Çocukların canlı ile cansız varlıkları birbirine karıştırmalarıdır.
• Örn. Ayın, oyuncak bebeğin, masanın vb. canlı olduğunu düşünürler. Televizyonda çizgi filmde izledikleri kahramanların yaşadığını düşünürler.
![Page 22: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/22.jpg)
Yapaycılık
• Her şeyin insan eliyle yapıldığını düşünmektir. • Örn. Şimşek çaktığında birisi fotoğraf çekiyor diye
düşünürler. Yağmurun nasıl yağdığını sorduğunuzda, yukarıda borular var, oradan geliyor, diyebilirler.
![Page 23: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/23.jpg)
Sembolik oyun
• Objeleri amacı dışında kullanarak oyun oynarlar. • Sandalyeden araba olur, uzay gemisi olur, ev olur, okul
olur…
![Page 24: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/24.jpg)
Tek yönlü düşünme (özelden özele akıl yürütme)
• Bir nesnenin ya da durumun tek bir özelliğine bakarak düşünürler.
• İki olaydaki ortak noktadan ya da benzerliklerden yola çıkarak, genelleme yapmasıdır.
• Bir çocuk kahvaltıda hep yumurta yiyorsa ve o gün yumurta yememişse, kahvaltı yapmadığını söyleyebilir.
• Kedi = cat• Köpek = köp!
![Page 25: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/25.jpg)
Odaktan uzaklaşamama
• Çocuk, bir olayın ya da nesnenin bir özelliğe ilgisini yöneltir ve diğer özellikleri göz önünde tutmaz.
• Çocuktan birden fazla işi yapmasını istediğinizde, genellikle son söylediğinizi yapar, öncekini unutur.Örneğin “önce ellerini yıka, sonra da terliklerini giy” dediğinizde, bunlardan birini unutacaktır.
![Page 26: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/26.jpg)
Monolog tipi konuşma
• Ben merkezci düşüncenin etkisi çocuğun konuşmalarına da yansır. Aynı ortamda bulunan çocuklar karşılıklı konuşuyor izlenimi verseler de, aslında kimsenin kimseyi dinlemediği dikkat çeker.
![Page 27: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/27.jpg)
Paralel oyun
• Tıpkı monolog tipi konuşmada olduğu gibi, aynı ortamda benzer oyuncaklarla oynayan çocuklar, birlikte oynuyor izlenimi verebilirler. Ancak dikkatle izlendiğinde, her bir çocuğun diğerleri yokmuş gibi bireysel bir oyunu sürdürdüğü görülebilir.
![Page 28: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/28.jpg)
Çocukların işlem öncesi dönemde henüz yapamadıkları neler var?
• Nesnenin korunumu • Tersine çevirebilme
• Aslında somut işlemler dönemini anlatırken bunları tek tek ele alacağız ama özellikle bu iki kavramı yapamadıkları dönemde anlatmak sanırım daha kolay
![Page 29: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/29.jpg)
İşlem öncesi dönemde çocuklarda “korunum” henüz gelişmemiştir.
İşlem öncesi dönemde olan bir çocuğa yukarıdaki şekillerden hangisinde daha çok top var diye sorduğunuzda, sağdakini gösterecektir. Mekan olarak daha fazla yer kapladığı için topların da daha fazla olduğunu düşünecektir.
![Page 30: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/30.jpg)
Örn. Çocuğun gözünün önünde aynı miktardaki sütü, mesela iki tane küçük kutu süt, uzun ince bir bardak ile geniş yayvan bir bardağa doldurduğumuzu varsayalım. Hangisi çok diye sorduğumuzda, çocuk soldakinin çok olduğunu düşünür.
![Page 31: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/31.jpg)
İşlem öncesi dönemde çocuklar “tersine çevirebilme” işini de yapamazlar.
• Tersine çevirebilseler, deminki süt örneğini çözebileceklerdi.
• Bu dönemde çocuklar, tersine çevirme yapamazlar, bir diğer deyişle, sadece sonuca bakar, öncesini hesaplayamazlar.
• Benzer biçimde, 10’a kadar rahatlıkla sayabilirler ama 10’dan geriye sayamazlar
• Evden okula giderken gördüklerini sıralayabilirler ama dönüştekileri tersine çevirip sıralayamazlar.
![Page 32: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/32.jpg)
Somut İşlemler DönemiSomut İşlemler Dönemi
![Page 33: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/33.jpg)
Nesnenin korunumu
• Somut işlemler dönemine geldiğinde, çocuk “nesnenin korunumu”nu kazanmıştır.
• Sayıları aynı olan nesnelerin daha fazla yer kaplıyormuş gibi görünmeleri artık onu şaşırtmaz.
![Page 34: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/34.jpg)
Tersine çevirebilme
• Somut işlemler döneminde çocuklar işlemleri tersine çevirebilirler.
• 5 + 2 = 7 ise 7 – 2 = 5 olduğunu bulabilirler.
![Page 35: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/35.jpg)
Odaktan uzaklaşabilme
• Somut işlemler döneminde çocuk, bir olayın ya da nesnenin tek bir özelliğine takılıp kalmaz. Diğer özellikleri de göz önünde tutmaya başlar.
• Dolayısıyla ardı ardına sıralanan birkaç işi unutmadan yerine getirebilir.
![Page 36: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/36.jpg)
Sınıflandırma
• Somut işlemler dönemine gelen bir çocuk, nesneleri sınıflarken birkaç özelliğe göre sınıflama yapabilir.
• Aşağıdaki nesneleri, hem şekillerine hem de renklerine göre sınıflayabilir.
![Page 37: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/37.jpg)
Sıralama
• Somut işlemler dönemindeki çocuklar, büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe gibi sıralamalar yapabilirler.
![Page 38: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/38.jpg)
Tümevarımsal düşünme
KPSS 2008 sorusu: • Betül annesine “Anne kendini öldürenler hapishaneye mi gömülürler?” diye
sormuştur. Piaget’in bilişsel gelişim kuramına göre “Betül’ün bu çıkarımda bulunmasının nedeni” ile “içinde bulunduğu bilişsel gelişim dönemi” aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Deneme- yanılma yoluyla öğrendiği için işlem öncesi dönem
B) Sezgisel olarak ayırt edebildiğinden işlem öncesi dönem
C) Tümevarımsal düşünmeye başladığından somut işlemler dönemi
D) Esnek düşünme geliştiğinden somut işlemler dönemi
E) Varsayımlara dayalı düşündüğünden soyut işlemler dönemi
Cevap: C
![Page 39: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/39.jpg)
Soyut İşlemler DönemiSoyut İşlemler Dönemi
![Page 40: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/40.jpg)
Soyut düşünme
• Çocuklar bu dönemde demokrasi, din, dünyanın başlangıcı, sonu, vb. konularda düşünmeye başlar.
![Page 41: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/41.jpg)
Göreli kavramlar
• Duruma, koşullara, bireylere, zamana veya yere göre değişebilen durumları kavrama, ancak bu dönemden itibaren yerleşebilir.
![Page 42: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/42.jpg)
Zaman kavramı
• Çocukların, okul çağında saate bakarak saatin kaç olduğunu söyleyebilmeleri, zaman kavramını kazanmış olduklarını göstermez. Zaman döneminin büyüklüğü, sözü edilen zamanın neyi anlattığı vb. hakkında düşünebilmesi, soyut işlemler döneminde gerçekleşmektedir.
![Page 43: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/43.jpg)
Çok boyutlu sınıflama
• Bu dönemde bireyler, objeleri, büyüklük, renk, şekil, sağlamlık, parlaklık vb. birçok yönden gruplayabilir.
![Page 44: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/44.jpg)
Varsayımlara dayalı düşünebilme
• Bu dönemde çocuk, bir varsayımı temele alıp, olasılıkları değerlendirebilir. Örneğin, “dünyayı yönetenlerin tümü kadın olsaydı, ne gibi değişiklikler olurdu?” sorusunun cevaplarını düşünebilir.
![Page 45: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/45.jpg)
Tümden gelime dayalı düşünebilme
• Soyut düşünme döneminde olan bir çocuk, genel bir doğrudan yola çıkarak özel sonuçlara varabilir. Örneğin, “Hız = yol x zaman” yasasını bilen bir çocuk, arabayla giderken, varacakları yere ne kadar zaman kaldığını hıza ve kilometre tabelalarına bakarak hesaplayabilir.
![Page 46: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/46.jpg)
Ergen Benmerkezciliği
• Ergenler, kendi düşüncelerinin en doğru düşünce olduğuna inanırlar.
• “Bana bir şey olmaz.”, “Kimse beni anlamıyor.”, “Bu koca dünyada yapayalnızım.” gibi kendine dönük, olayların sadece onun başına geldiği varsayımına dayanan düşünceler içindedirler.
• Sanki hayali bir izleyici kitlesi onu takip ediyormuş gibi davranırlar.
![Page 47: PIAGET Bilişsel Gelişim Kuramı](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022033007/56814e56550346895dbbed51/html5/thumbnails/47.jpg)
Kaynaklar
• Erden, M. ve Akman, Y. (2008). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Kaya, A. (2007). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pagem Akademi.
• KPSS Gelişim Psikolojisi. (2009). (Edt. Hasan Bacanlı). Ankara: Yediiklim Yayınevi.
• Senemoğlu, N. (2004). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yıldırım, İ. (2010). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.