PHANH MÔI TRÊN BÁM SAI VỊ TRÍ VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN RĂNG và NHA CHU

TS.Võ Trương Như Ngọc

Phanh môi theo mô tả cổ điển là một nếp gấp dài chạy từ niêm mạc môi đến thành xương ổ răng. Mô tả giải phẫu môi trên cũng giống với phanh môi hàm dưới, phanh bên và phanh lưỡi.

1. Giải phẫu

Phanh môi trên có hình lăng trụ tam giác. Nó ngăn tiền đình thành hai nửa đối xứng nhau qua đường giữa theo chiều dọc giữa một cách không hoàn toàn. Mặt trước tam giác tương ứng với bề mặt đan xen vào mặt trong của môi trên. Bề mặt sau tương ứng bề mặt đan xen của phanh vào sườn trước của xương ổ. Hai bên của phanh trơn láng, bóng được liên tục với bề mặt niêm mạc tiền đình. Bờ tự do lõm xuống thấp, trãi dài từ hàm trên ra đến mặt sau môi trên. Trên niêm mạc sợi, phanh vẽ một mào chạy đến tận nhú khẩu cái

2. Sinh lý

Các cơ mặt tác động phối hợp trong khi phát âm, nhai và tạo các lực đáng kể. Bằng phương tiện trung gian niêm mạc môi-má và xương ổ răng, các cơ này truyền sự co kéo cơ học đến lợi dính tại đường nối lợi-niêm mạc, trừ trường hợp chính phanh môi chui trực tiếp vào lợi dính

3. Phân loại phanh môi trên bám thấp

3.1.Phân loại theo giải phẫu lâm sàng (theo Dewel năm 1946)

• Phanh môi bám vào nhú liên kẽ răng

• Phanh môi không bám vào nhú liên kẽ răng

3.2.Phân loại theo Placek và cộng sự năm 1974

• Bám dính niêm mạc: ranh giới giữa niêm mạc miệng và niêm mạc lợi

• Bám dính lợi: bám dính ở niêm mạc lợi bám dính

• Bám dính nhú lợi

• Bám dính vào lợi liên kẽ răng

Phanh môi bám vào ranh giới giữa niêm mạc dính và di động

Phanh môi bám vào lợi dính

Phanh môi bám vào nhú lợi Phanh môi bám vào lợi liên kẽ răng đến phía vòm miệng

4.Mô học

Dựa vào các nghiên cứu mô học có thể chia phanh môi trên thành hai loại

- Phanh môi có cấu trúc đơn giản, được tạo từ nếp gấp niêm mạc với ít sợi.

- Phanh môi có cấu trúc phức tạp, được tạo từ nếp gấp niêm mạc với các thớ sợi hoặc sợi cơ.

5. Ảnh hưởng đến sự phát triển cung răng, tổ chức nha chu khi phanh môi bám sai vị trí

- Bình thường phanh môi trên bám vào vị trí ranh giới giữa niêm mạc lợi dính và niêm mạc miệng, cách lợi viền vài mm. Nếu phanh môi bám sai vị trí vào lợi dính hoặc nhú lợi có thể gây co kéo làm co lợi, vệ sinh răng miệng trở nên khó khăn hơn, cho phép tích tụ mảng bám.

- Kéo mô lợi về phía chóp tạo ra khởi đầu cho sự co lợi.

- Ảnh hưởng đến thẩm mỹ nụ cười, đặc biệt trong những trường hợp cười hở lợi

- Khe thưa răng cửa: thường gặp trong trường hợp phanh môi bám vào nhú lợi hoặc vào nhú liên kẽ răng đến mặt vòm miệng.

6. Chỉ định phẫu thuật phanh môi bám sai vị trí

- Phanh môi bám sai vị trí làm co lợi hoặc cản trở vệ sinh răng miệng

- Phanh môi bám sai vị trí ảnh hưởng đến thẩm mỹ nụ cười

- Phanh môi bám sai vị trí và có bệnh nha chu

7. Phương pháp phẫu thuật

7.1 Phẫu thuật cắt phanh môi

7.2 Phẫu thuật tạo hình chữ Z