periyodik Çizelge
DESCRIPTION
Periyodik Çizelge. 1A 1 Alkali Metaller 2A 2 Toprak Alkali Metaller 1B 11 Para Metalleri 6A 16 Kalkojenler 7A 17 Halojenler 8A 18 Soy Gazlar. s, p : temel grup elementleri d : geçiş elementleri f : iç geçiş elementleri - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/2.jpg)
s, p : temel grup elementleri d : geçiş elementlerif : iç geçiş elementleri 4f : lantanitler 5f : aktinitler
1A 1 Alkali Metaller2A 2 Toprak Alkali Metaller1B 11 Para Metalleri6A 16 Kalkojenler7A 17 Halojenler8A 18 Soy Gazlar
![Page 3: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/3.jpg)
İyonlaşma Enerjisi, İyonlaşma Potansiyeli
H°ie I
H°ie artar
H° ie
aza
lırKoopmans TeoremKoopmans Teoremii:: Bir elektronun iyonlaşma enerjisi, elektronunBir elektronun iyonlaşma enerjisi, elektronun
koptuğu orbitalin enerjisine eşittir.koptuğu orbitalin enerjisine eşittir.
Birinci iyonlaşma enerjisi, I1, izole bir atomdan bir elektron kopartmak için verilmesi gereken enerjidir.
![Page 4: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/4.jpg)
İyonlaşma Enerjileri
![Page 5: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/5.jpg)
Al(g) Al+(g) + e- I1 = 580 kJ/mol birinci
Al+(g) Al2+(g) + e- I2 = 1815 kJ/mol ikinci
Al2+(g) Al3+(g) + e- I3 = 2740 kJ/mol üçüncü
Al3+(g) Al4+(g) + e- I4 = 11,600 kJ/mol dördüncü
I1 < I2 < I3 < I4
![Page 6: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/6.jpg)
ÖRNEK: ÖRNEK: Na atomununNa atomunun I I11 ve I ve I22 değerleri arasındaki değerleri arasındaki
fark niçin çok büyüktür?fark niçin çok büyüktür?
Na(g) Na+(g) + e- I1 = 495 kJ/mol
Na+(g) Na2+(g) + e- I2 = 4560 kJ/mol
[Ne]3s1 [Ne]
[Ne] 1s22s22p5
(removing “valence” electron)
(removing “core” electron)
Dolu iç kabuk elektronlarını iyonlaştırmak için çok yüksek enerji gerekir
![Page 7: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/7.jpg)
Periyot boyunca birinci iyonlaşma enerjilerinde sapmalar
B: [He]2s2 2p1
p orbitalleri, s orbitallerinden daha iyi perdelenir, bu nedenle Z* azalır ve H°ie düşer.
O: [He]2s2 2p4
İlk eşleşen elektronlar arasında oluşan itme, bir elektronun kaybedilmesini kolaylaştırır.
![Page 8: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/8.jpg)
Group 13 sapma var
B > Al < Ga > In < Tl
Tl > Al ve Tl > Ga
– Ga da Z* büyüktür, çünkü 3d orbitallerine sahiptir.
− Tl da Z* büyüktür, çünkü “inert çift etkisi” (relativistik etki) mevcuttur.
grup boyunca birinci iyonlaşma enerjilerinde sapmalar
Group 17 “normal”
F > Cl > B r > I > At
Sapma yok
![Page 9: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/9.jpg)
Elektron İlgisiElektron İlgisi((Electron AffinityElectron Affinity))
A−(g) A(g) + e− elektron ilgisi = U ( veya Eİ)
eksi yüklü bir iyondan bir elektron koparmak için gereken enerjidir.
(istisna: IIA ve VIIIA grupları için ısıverendir)
Toprak Alkalilerde Eİ negatiftir (-U) elektron daha az kararlı p altkabuğunda bulunur. Bu elektronun verilmesiyle tam dolu kararlılığına ulaşılır
Soy gazlarda Eİ negatiftir (-U) çünkü elektron bir sonraki kabukta, (n+1)s, bulunur. Bu elektronun verilmesiyle tam dolu kararlılığına ulaşılır
Halojenlerin Eİ yüksektir (+U) tam dolu kararlılığı
sıfırıncı iyonlaşma enerjisi
![Page 10: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/10.jpg)
Eİ artarE
İ aza
lır
Na: [Ne]3s1 – ilave elektron ile dolu altkabuk oluşur [Ne]3s2 , bu nedenle Eİ yüksektir.
Si: [Ne]3s2 3p2 – ilave elektron ile [Ne]3s2 3p3 daha kararlı yarı dolu alt kabuk oluşur, bu nedenle Eİ yüksektir.
P: [Ne]3s2 3p3 – ilave elektron ile [Ne]3s2 3p4 elektron dizilişi m.g., e –e itmesi olduğu için Eİ düşüktür.
![Page 11: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/11.jpg)
O-(g) O(g) + e- U° = +142 kJ/mol birinci Eİ
O2-(g) O-
(g) + e- U ° = - 844 kJ/mol ikinci Eİ
ÖRNEK :ÖRNEK : birinci Eİ niçin “ısıalan”dır birinci Eİ niçin “ısıalan”dır ?? O atomu büyük Z*, e-e itmesine galip gelmiştir.
ÖRNEK:ÖRNEK: ikinci Eİ niçin “ısıveren”dirikinci Eİ niçin “ısıveren”dir?? OO2-2- tam dolu kararlılığına sahiptir, fakat e-e itmesi çok tam dolu kararlılığına sahiptir, fakat e-e itmesi çok fazladır ve bu etki galip gelir. fazladır ve bu etki galip gelir.
![Page 12: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/12.jpg)
Nötral Atomların Yarıçapları
Kovalent yarıçap,kovalent bağı oluşturan iki atomun çekirdekleri arasındaki uzaklığın yarısıdır.
1. Kovalent Yarıçap2. Metalik Yarıçap3. Van der Waals Yarıçapı4. İyonik Yarıçap
van der Waals yarıçap, birbiri ile temas halinde olan moleküller arasındaki uzaklığı temel alır.
Çekirdekler arasındaki uzaklık, VDW yarıçapları toplamından büyükse bir bağ oluşmadığı söylenebilir.
![Page 13: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/13.jpg)
Nedeni:“d-blok büzülmesi”
Z*Ga > Z*Al
çünkü, d orb. perdelenmesi düşüktür
İstisna:Ga’ un yarıçapı Al’ dan düşüktür
Bir periyot boyunca, Z* arttığı için yarıçap azalır
Bir grup boyunca, yeni kabuk ilave edildiği için yarıçap artar
![Page 14: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/14.jpg)
This is a “self-consistent” scale based on O-2 = 1.40 (or 1.38) Å.
İyon yarıçapı, iyon yüküne ve iyonun çevresine bağlıdır.
Pozitif yüklü iyonların yarıçapı, nötral atomlarından daha küçüktür, çünkü Z* artar.
Negatif yüklü iyonların yarıçapı nötral atomlarından daha büyüktür, çünkü Z* azalır.
İyon Yarıçapları
![Page 15: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/15.jpg)
Atom Yarıçapları (Å)
Na1.90
Mg1.60
Al1.43
Si1.32
P1.28
S1.27
Metal yarıçapı
Elektron sayısı arttığı halde boyut niçin azalır ?
![Page 16: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/16.jpg)
Atom Yarıçapı (Å)
Na1.901.86
Mg1.60
Al1.43
Si1.32
P1.28
S1.27
Cl
1.40
Ar
1.92
Fosfor ve kükürt atomlarının boyutunun benzer, olmasına neden olan zıt faktörler neler olabilir?
metallic radii van der Waals radii
![Page 17: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/17.jpg)
İzİzoeleoelekktronitronikk TürlerTürler
İzoelektronik atomlar ve iyonlar aynıelektron dizilişine sahiptir
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6
Cl-
181 pm
Ar174 pm
K+
133 pm
ionic and covalent radii
![Page 18: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/18.jpg)
Çekirdekyükü
Elektron sayısı
İyonyarıçapı (Å)
O2+ 8 6
O 8 8
O2– 8 10
0.73
0.44
1.40
Bağıl büyüküğü açıklayınız.
![Page 19: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/19.jpg)
Çekirdekyükü
Elektronsayısı
İyonyarıçapı (Å)
H– 1 2
He 2 2
Li+ 3 2
0.93
0.60
2.08
Bağıl büyüklüğü açıklayınız.
![Page 20: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/20.jpg)
İİnert Ganert Gazz Ele Elekktrontron Dizilişi Dizilişi KuralıKuralı
8
18
oktet kuralı
onsekizelektron kuralı
(s2d10p6 elektron dizilişine sahip iyonlar)
(s2p6 elektron dizilişine sahip iyonlar)
![Page 21: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/21.jpg)
Elektronegatiflik, χ
Molekül içindeki atomların bağ elektronlarını kendine çekme yeteneğidir.
X artar
X a
zalır
Geleneksel ölçek 0 ile 4 arasındadır.
F için X = 4 kabul edilmiştir.
Kural
χ > 2 : iyonik bağ
2 > X > 0.5 : polar kovalent bağ
X < 0.5 : apolar kovalent
![Page 22: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/22.jpg)
Elektronegatiflik, X
Pauling tanımı:
A-B kovalent bağının ayrışma enerjisi, aynı çekirdekli A-A ve B-B bağlarının ayrışma enerjilerinin ortalamasıdır. İlave enerji, A ve B arasındaki elektrostatik çekimden kaynaklanmalıdır (kovalent bağdaki iyonik karakter). İyonik karakter, A ve B nin elektronegatiflik farkı ile ilişkilidir.
(not: Hd (A-B) = D(A-B))
D(A-B),theory = ½ (D(A-A) + D(B-B))
’(A-B) = D(A-B),experimental - D(A-B),theory
XA – XB = 0.102 (’(A-B))½
’(A-B) iyonik rezonans enerjisi
A-B A+ B-
0.102 dönüşüm faktörü
(kJ/mol eV)
![Page 23: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/23.jpg)
D(H-F),teori = ½ (D(H-H) + D(F-F)) = ½ (436 + 158) = 297 kJ/mol
’(H-F) = D(H-F),denel - D(H-F),teori = 566 – 297 = 269 kJ/mol
XF – XH = 0.102 (’(H-F))½ = 0.102 (269)½ = 1.67
Pauling seti XF = 4.0 bu nedenle XH = 4.0 – 1.67 = 2.32
ÖRNEK: H-F molekülü
Not: Sonuç çizelgedeki 2.2 değerinden farklıdır, çünkü Pauling aritmetik ortalama yerine geometrik ortalama kullanmıştır.
Diğer atomlar için benzer hesaplamalar yapılır
(H-Cl) )½ = 0.98 eV, H atomuna göre XCl 3.2(H-Br) )½ = 0.73 eV, H atomuna göre XBr 2.9(H-I) )½ = 0.25 eV, H atomuna göre XI 2.5
![Page 24: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/24.jpg)
Elektronegatiflik, X
Mulliken tanımı:
Elementlerin elektronegatifliği Eİ ve İE ile ilgilidir.
This method makes a lot of sense, but is not used because values of H°ea have not been accurately determined for many elements.
A-B için, A+B- ve A-B+ arasındaki elektronegatiflik farkı şöyle verilir:
XA – XB = ½ ([İEA + EİA] – [İEB + EİB])
XA = ½ ([İEA + EİA]) (these are then scaled to fit the 0-4 scale)
(not: Hie A = IPA)
![Page 25: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/25.jpg)
Elektronegatiflik, X
The Allred-Rochow tanımı:
Elektronu atoma doğru çeken kuvvet, atomun etkin çekirdek yükü ve atom yarıçapı ile orantılıdır .
Force Z
r
* e2
024
Z* = etkin çekirdek yüküe = elektron yükü0 = boşluğun geçirgenliğir = atom yarıçapı
X = 0.359 (Z*/r2) + 0.744
![Page 26: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/26.jpg)
Elektronegatiflik, X
Diğer tanımlarda vardır: örneğin,kuantum mekaniksel hesaplamalar (Boyd) veya spectroskopik ölçümler (Allen) gibi…
Elektronegatiflikteki değişim iyonlaşma enerjisine benzer.
![Page 27: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/27.jpg)
Elektronegatiflik
a) Köşegen ilişkisi, b) Bağların polarlığı c) Kimyasal reaktiflik
Kavramlarını açıklar.
Si Cl H O+ +
Si O H Cl++
C
CC
C
CC
H
H
H
H
H
H
+ 3 H Cl
N
BN
B
NB
H
H
H
H
H
H
+ 3 H Cl
N
B
NB
H HH
H
HH
HH
HCl Cl
Cl
NB
Tepkime yok
b)
c)
c)
![Page 28: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/28.jpg)
Polarizlenme, Sert ve Yumuşak Atomlar
Atomların polarizlenmesi (kutuplanma),, elektrik alanında ( komşu iyonlar gibi). bozulma yeteneğidir. arttıkça, elektron bulutu daha kolay polarizlenir, yumuşaklık artar.
HOMO
LUMO
Sert Yumuşak
2
Yumuşak atomlarda HOMO-LUMO enerji farkı küçüktür.
: sertlik
![Page 29: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/29.jpg)
Atomların sertliği,, polarizlenme ile ilgilidir. Sert atomlar eletronları daha sıkı tutar, kolay polarizlenmez ve değeri yüksektir.
Yumuşak atomlar elektronları sıkı tutamaz, değeri düşüktür.
artar
az
alır
O 6.4
F 7.0Sn 3.0
I 3.7
= ½ ([ I - A]) eV
Sert AtomlarYumuşak Atomlar
I : iyonlaşma enerjisiA: elektron ilgisi
![Page 30: Periyodik Çizelge](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012400/56813fc3550346895daaa2ea/html5/thumbnails/30.jpg)
Sert ve Yumuşak İyonlar
Genel olarak, sert asitler sert bazlarla; yumuşak asitler yumuşak bazlarla
tepkimeye girer.
Sert asitler: yarıçapı küçük, yükü büyük katyonlar,
Li+, Mg+2, Al+3, Fe+3 ..
Sert bazlar: yarıçapı küçük, elektronegatifliği yüksek molekül veya iyonlar
F-, R-O-, NH3, Cl-
Yumuşak asitler: yarıçapı büyük , yükü küçük katyonlar,
Tl+, Ag+, Pb+2, Fe+2
Yumuşak bazlar: yarıçapı büyük, elektronegatiflliği düşük anyonlar
I-, SR2, AsR3, R-NC