Peloponeski rat

Atina u doba PeriklaRazdoblje izmedju proterivanja Persijanaca iz Grke i poetka Peloponeskog rata predstavlja period najvee moi Atine, to je tzv.zlatno doba AtineZa njen uspon je najzasluniji bio uveni dravnik Perikle

Perikle (495-429.god. p.n.e.)

Perikle je dodatno unapredio atinsku demokratiju, to je doba tzv.radikalne demokratijeArhonti su mogli biti birani i iz treeg Solonovog staleaOn je eleo da svi atinski gradjani, ukljuujui i najsiromanije, uestvuju u politikom ivotu, zbog toga je uveo plate za obavljanje politikih dunosti, u tu svrhu novac je uziman iz blagajne Atinskog pomorskog savezaOdluujua uloga u politikom ivotu pripala je eklesiji

Znaajno mesto u politikom ivotu pripadalo je stratezima, bilo je ih je 10. Oni su bili vojni komandanti, biran je po jedan komandant iz svake od Klistenovih fila U doba Perikla oni su imali veliki znaaj i u politikom ivotuZa veliki broj politikih funkcija, osim stratega, ljudi su birani rebom

Perikle je radio na jaanju atinske kontrole nad lanovima Atinskog pomorskog saveza, u lanicama saveza je naseljavao atinske gradjane, a u pobunjenim lanicama je ostavljao atinske vojne odredeOd sredine 5.veka on je radio i na jaanju atinske vlasti na kopnu, na prostoru srednje Grke, ali i izvan matine Grke, na prostoru Trakije i u zapadnom Sredozemlju (Velika Grka), Trakija je bila znaajna zbog bogatih rudnika zlata i srebra, a juna Italija i Sicilija zbog uvoza ita

U Periklovo vreme potpuno su obnovljeni hramovi na atinskom Akropolju, medju njima se naroito isticao PartenonAkropolj je takodje ukraen Propilejima, monumentalnom kapijomPerikle se postarao da Atina bude i dobro utvrdjena, sagradio je duge bedeme, izmedju grada i luke Pirej

Uspon Atine pod vodjstvom Perikla predstavljao je pretnju Sparti i Peloponeskom savezu, pojedine lanice Peloponeskog saveza poele su da prilaze Atinskom pomorskom savezu

Peloponeski rat (431-404.p.n.e.)Uzrok Peloponeskog rata bio je strah Sparte od jaanja AtineAtina je uspostavila hegemoniju (prevlast) u Egejskom moru i poela da iri svoj uticaj prema zapaduAtina je bila velika ekonomska i trgovaka sila, kao i kulturno sredite itavog grkog sveta

Arhidamov rat (431-421.p.n.e.)Prva faza Peloponeskog rata poznata je pod nazivom Arhidamov rat, po imenu spartanskog kralja ArhidamaAtina i Sparta su se odluile za potpuno razliite strategijeSparta, sa jakom kopnenom vojskom je svake godine upadala na poluostrvo Atiku i pljakala okolinu grada, ali nisu imali snage da zauzmu sam grad zbog nedostatka mornariceAtinjani su se suoili sa velikom epidemijom kuge, od koje je umro veliki broj ljudi, ukljuujui Perikla

Atinjani su se opredelili za pomorske operacije, napadajui obalu Peloponeza425.god. p.n.e. Atinjani su uspeli da osvoje grad Pilos, iz tog uporita mogli su da ugroavaju i samu Spartu; Pilos je postao uporite i za odbegle heloteU drugoj fazi Arhidamovog rata, borbe su vodjene u Trakiji, oko grada Amfipolisa, glavnog atinskog uporita, gde su i Atina i Sparta pretrpeli velike gubitkeOva borba je predstavljala prekretnicu Arhidamovog rata, i jedna i druga strana su pretrpele ogromne gubitke u ljudstvu, finansijska sredstva su bila gotovo iscrpljena, Atinjani su se plaili pobune saveznika a Sparta pobune helota421.god. sklopljen je mir, koji je u istoriji poznat kao Nikijin mir

II faza Peloponeskog rataRatne operacije obnovila je Atina 415.god. p.n.e, preduzevi napad na Siciliju, koja je za Atinjane bila znaajna kao izvor snabdevanja itom Da bi zagospodarili ostrvom, Atinjani su morali da zauzmu SirakuzuOpsada Sirakuze je trajala skoro dve godine, grad je bio opkoljen i sa kopna i sa mora, ali je preokret usledio dolaskom pojaanja iz Sparte; ekspedicija je bila zavrena potpunim porazom Atinjana

Poraz na Siciliji je naneo teak udarac Atini, od kojeg se ona nije oporavila, njena flota je bila skoro potpuno unitena, a dravna blagajna ispranjena413.god. Spartanci su zauzeli severni deo poluostrva Atika DekelejuOvim je poela poslednja faza u ratu, tzv.Dekelejski rat, koji traje do sklapanja mira 404.god. p.n.e.

U poslednjim godinama rata, glavno mesto sukoba bio je Helespont (antiki naziv za Dardanele), moreuz koji spaja Egejsko i Mramorno moreKroz ovaj moreuz Atina je trgovala sa kolonijama na Crnom moru i snabdevala se itom

Odluujua pomorska bitka odigrala se 405.god. p.n.e. kod Egospotama, u kojoj su Spartanci, predvodjeni Lisandrom porazili atinsku flotuNakon ove bitke sve lanice Atinskog pomorskog saveza poele su da naputaju Atinjane, ostavi bez flote, finansija i saveznika, Atina je 404.god. p.n.e. morala da kapitulira

Sparta je Atini nametnula teke uslove mira: Atinski pomorski savez je rasputenAtina je morala da preda preostalu flotu i da srui duge bedemeU Atini su na vlast dovedeni aristokrati,tzv. vladavina trideset tiranaSparta je postala vodea sila u Grkoj