parochies binnenstebuiten tweede ronde gesprekken over katholieke kerkelijke presentie in de stad...
TRANSCRIPT
Parochies binnenstebuiten
Tweede ronde gesprekken over katholieke kerkelijke presentie in de stad Amersfoort
Binnenstebuiten
De projectgroep heeft al vrij snel besloten de projectnaam te veranderen van het algemene ‘Betrokken op mensen’ naar ‘Binnenstebuiten’. Daarvoor zijn drie redenen:
1. Het duidt de missionaire beweging aan, van gesloten naar open
1. Het duidt aan dat we iets kwijt zijn geraakt waarnaar we opnieuw op zoek zijn.
1. Het duidt de noodzaak tot verandering aan.
Het verder liggende projectdoel:
een missionair parochieverband
Doel van deze bijeenkomst
1. Rapportage uit de eerste ronde gesprekken– Algemeen en per parochie– Uitmondend in een foto van de parochie
2. Vooruitblik naar de komende jaren– Wat willen we pastoraal realiseren?
• Opbrengst is input voor pastoraal beleidsplan
– Naar wat voor kerk zijn we onderweg?
Opbouw presentatie
1. Algemene indrukken uit de eerste gespreksronde
2. St. Franciscus Xaverius-parochie: de mensen zeggen
3. SFX-parochie in enkele cijfers
4. De foto
5. Evaluatie
1. Algemene indrukken uit de eerste gespreksronde
Op enkele hoofdlijnen:
a. De betekenis van de parochieb. Missionair: de relatie kerk en wereldc. De cultuurproefd. Zorg om de toekomst
1. Ervaringen van zorg2. Enkele gegevens achter de zorg;
lidmaatschap en kerkgang1. kerkelijke gezindte
1.a De betekenis van de parochie
De top 4 bestaat uit de volgende betekenisvelden:
• de parochie biedt een plek waar een gelovige samen met anderen zijn geloof kan vieren en delen.
• de parochie biedt een plek waar een gelovige tot rust kan komen, midden in de hectiek van het dagelijkse leven (met werk, een gezin en allerhande activiteiten daarnaast).
• De parochie biedt een plek waar een gelovige actief zijn leven kan overdenken ( van geboorte tot nu en/of van maandag tot zaterdag).
• De parochie biedt een plek waar een gelovige andere mensen kan ontmoeten.
In afnemende belangrijkheid een tweede groep betekenissen:
• De parochie biedt troost en steun bij het verwerken van een verlies of moeilijke situaties en gebeurtenissen in het leven van mensen.
• De parochie biedt een plek om de herinnering aan dierbare doden levend te houden.
• De parochie is hoedster van een aantal verhalen en waarden die een ouder graag zijn kinderen meegeeft op hun weg naar volwassenwording.
• De parochie biedt het houvast van een christelijke levensstijl.
• De parochie betekent alles: het is de verbinding met de buitenwereld. Deelname aan vieringen is de reden om de deur uit te komen.
• De parochie is een dierbare herinnering (plezierige jeugd) aan vroeger, die levend gehouden moet worden.
Al met al een rijke oogst.
1.b Missionair: de kerk in de wereld
Missionair is niet iets extra’s naast het bestaande het is ook geen doel op zich. Het duidt aan een bepaalde houding, gedrag, een manier van kijken en werken. Beoogd wordt het in zichzelf opgesloten zijn van geloofsgemeenschappen te doorbreken. De aandacht wordt verlegd van binnen naar buiten, naar contact maken met de werkelijkheid waarin wij kerk-zijn, contact maken met moderne mensen die zoeken naar zin en misschien ook wel naar God, maar niet meteen het hele religiepakket van de katholieke kerk willen. Woorden die de missionaire houding aanduiden zijn: openheid, ontmoeting, gastvrijheid, identiteit, trots, contact maken, doelgroepen.
Missionaire gemeenschap - De meningen over of een gemeenschap missionair is of niet lopen uiteen van ‘ dat zijn we niet, het ontbreekt ons daarvoor aan menskracht, we zijn alleen maar bezig met overleven en de eigen groep’ tot en met ‘we willen een gastvrije herberg zijn, een ontmoetingsplaats zijn in de wijk waar bewoners op verhaal bij elkaar kunnen komen’.
Kerk en wereld - In de beleving van een meerderheid van de mensen die ik sprak zijn kerk en wereld twee gescheiden werelden. Ze zien de parochie geen bijdrage leveren aan de buurt, de stad of de wereld. Ze zien de parochie blijkbaar ook geen bijdrage leveren aan het maatschappelijke bestaan van de gelovige parochiaan als burger, werknemer, buurvrouw, vrijwilligster bij de sportclub, of leggen niet onder die noemer de verbinding.
Enkele gemeenschappen zijn nadrukkelijk op zoek naar een betekenisvolle relatie tussen de parochie en de wijk en komen daarin ook waardevolle zaken op het spoor.
1.c De cultuurproef
Een belangrijke verklaring waarom parochies moeite hebben met het ontwikkelen van een missionaire houding is gelegen in de heersende organisatiecultuur.
De cultuurproef onderscheidt 4 organisatieculturen: familie, innovatie, markt en hierarchie. De familiecultuur is in elke gemeenschap de dominante cultuur. In enkele gemeenschappen komt innovatie als een goede tweede uit de bus.
De familiecultuur: Een zeer vriendelijke werkomgeving die lijkt op een grote familie en waar mensen elkaar kennen. De leidinggevenden stimuleren en ondersteunen. Mensen zijn verbonden aan de organisatie door loyaliteit en traditie. De betrokkenheid is groot. In de organisatie wordt grote waarde gehecht aan onderlinge samenhang en moreel. De organisatie is succesvol als de klanten naar tevredenheid worden geholpen en er voor de mensen (in de organisatie) wordt gezorgd. De organisatie hecht grote waarde aan samenwerking, meedenken en overeenstemming.
De innovatiecultuur: Een dynamische, ondernemende en creatieve werkomgeving. De mensen durven nieuwe dingen aan te gaan en nemen risico's. De leidinggevenden worden beschouwd als vernieuwers en risiconemers. Mensen voelen zich verbonden met de organisatie door hun bereidheid te experimenteren en te vernieuwen. De nadruk ligt op ondernemend en vernieuwend zijn en het aanboren van nieuwe kansen. Succes betekent voor deze organisatie nieuwe projecten en diensten aanbieden. Het is belangrijk hierin voorop te lopen! De organisatie stimuleert individueel initiatief en vrijheid.
De cultuurproef
Flexibiliteit en vrijheid van handelen
Intern gericht extern gericht
en integratie en differentiatie
Stabiliteit en beheersbaarheid
familie innovatie
hiërarchie markt
0
100 100
100 100
1.d Zorg om de toekomst
Zorg om de toekomst van de eigen parochie en daarmee hand in hand
Zorg om het voortbestaan van katholiek gelovig leven is iets wat de beleving van kerk-zijn bij veel gelovigen domineert.
Welke ervaringen bepalen de zorg?
1. Ervaringen van zorg
De volgende elementen doen de gelovigen met zorg naar de toekomst kijken:
1. Onze gemeenschap wordt kleiner
2. Onze gemeenschap vergrijsd
3. Onze gemeenschap heeft personeelstekort of de dreiging ervan
4. Onze gemeenschap is alleen nog bezig met overleven
5. Onze gemeenschap heeft geen gezicht, is stuurloos
6. Onze gemeenschap is een eiland
7. Onze gemeenschap herhaalt wat mij nog aanspreekt maar mijn kinderen niet meer.
Voor alle duidelijkheid, niet elke gemeenschap kent alle zorgen en niet elke gemeenschap kijkt zorgwekkend naar de toekomst.
2. Enkele gegevens achter die zorg
De ontwikkeling van het aantal ingeschreven parochianen van het parochieverband Amersfoort over 1995 t/m 2006; was 25838 (in 1995) is nu 18478 (in 2006).
Daling ondanks forse groei van de gemeente: was 87.000 (in 1985) is nu 138.000 (in 2007).
De trend voor 2010 (14232), 2015 (10534) en 2020 (6836) is ook opgenomen.
Bron: Kaski
parochieleden parochieverband Amersfoort - feit en trend
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2010
2015
2020
jaar 1995-2006 en 2010, 2015 en 2020
aan
tal
led
en
Ontwikkeling kerkgang in het parochieverband Amersfoort 1995 -2006
De zitcapaciteit bedraagt 3126, de bezetting is 1398 (in 2006), was 2650 (in 1995).
De trend over 2010 (1078), 2015 (611) en 2020 (144) is ook opgenomen.
Bron: Kaski
kerkgang parochieverband Amersfoort - feit en trend
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2010
2015
2020
jaar 1995-2006 en trend 2010, 2015 en 20202
aan
tal
kerk
gan
ger
s
Religie en geloofsbeleving (1)Onderverdeling kerkelijke gezindte in procenten voor de gehele stad. Het beeld per wijk is heel
verschillend.
Bron: Religie en geloofsbeleving in Amersfoort (Stadspeiling 2007)
kerkelijke gezindte gemeente Amersfoort
geen; 48
rk; 19
ned. herv.; 10
geref.; 6
anders chr.; 6
islam; 7
anders; 4
geen
rk
ned. herv.
geref.
anders chr.
islam
anders
Religie en geloofsbeleving (2)
• Vindt u zichzelf een religieus of spiritueel persoon?– 28% ja, religieus (en spiritueel)
– 13% ja spiritueel, maar niet religieus
– 59% nee, geen van beide
• Hoe vaak neemt u deel aan religieuze bijeenkomst?– 6% enkele keren per week
– 8% ongeveer 1 keer per week
– 6% 1 of enkele keren per maand
– 15% 1 of enkele keren per jaar
– 65% zelden of nooit
Opbouw presentatie
1. Algemene indrukken uit de eerste gespreksronde
2. St. Franciscus Xaverius-parochie: de mensen zeggen
2. SFX-parochie: de mensen zeggen
De SFX-parochie in 7 items
7. toekomst
6.samenwerking
5. Pastoraal
programma
4. Kerk in
de wereld
3. medewerkers
2. beleid
1.zelfdefinitie
SFX-parochie
Toelichting
1. zelfdefinitie: hoe beschrijft de gemeenschap zichzelf, wat is haar eigen, haar identiteit?
2. beleid: hoe ziet deze gemeenschap haar missie, en is er op grond daarvan sprake van een pastorale beleidsvisie en leiding die richting geeft?
3. medewerkers: welke positie hebben medewerkers en welke begeleiding ontvangen zij?
4. kerk in de wereld: op wat voor manier is de parochie aangesloten op de leefomgeving? welke presentie van kerk is gewenst in dit deel van de stad?
5. pastoraal programma: hoe waarderen de deelnemers het pastorale programma naar inhoud en uitvoering?
6. samenwerking: wat ervaren de deelnemers aan samenwerking en welke verwachtingen heeft de parochie naar de toekomst?
7. toekomst: is er onder de deelnemers bestaanszekerheid over de eigen parochie en de doelen die zij realiseert?
Zelfdefinitie
De SFX-parochie is ...– een gemeenschap van zoekers– gastvrij– zelfbewust en overtuigd– eigenzinnig, bereid een eigen koers te varen
• Keerzijde: eigengereid, arrogant en moeilijk in de omgang
– een gemeenschap met een historisch bewustzijn
De SFX-parochie heeft…– Een praktijk van debat en discussie
• Kritisch–loyaal katholiek
Herintroductie van de patroonheilige:– zijn zoals St. Franciscus Xaverius:
• als gemeenschap open staan voor en instellen op veranderende omstandigheden en nieuwe mensen
Beleid
Missie: als parochie getuigen van Jezus Christus– We staan voor een positieve kijk op het leven;– We leven vanuit geloof, hoop en liefde– Dat deze houding in de wereld en in mensen tot bloei mag
komen
Visie: De Kerk, dat zijn wij.
Er is een beleidsplan, opgebouwd rond 3 thema’s– Gastvrijheid, spiritualiteit en ethische bezinning– Ook: bewust beleid rond liturgie en voorgaan
Er is sprake van leiding die richting geeft om dit plan te realiseren.
Medewerkers
Tijdens de gesprekken was dit geen groot thema.
Er is vrijheid van handelen, in overleg.
De kerk, dat zijn wij leidt tot het besef dat de vrijwillige inzet van de leden het belangrijkste kapitaal is. Daarom…– Is er gestructureerde aandacht van het bestuur voor
de gang van zaken in een werk- of projectgroep.– Is er een pastoraal coördinator benoemd– is er een pastoraatsgroep gestart.
De cultuurproef SFX-parochie
Flexibiliteit en vrijheid van handelen
Intern gericht extern gericht
en integratie en differentiatie
Stabiliteit en beheersbaarheid
familie innovatie
hiërarchie markt
0
100 100
100 100
Toelichting bij de cultuurproef• Kenmerken van de familiecultuur:
– Grote mate van zelfstandigheid van werkgroepen– Welkom heten en zijn, persoonlijke benadering– In kleinere circuits zorgen mensen voor elkaar
• Kenmerken van de innovatiecultuur:– Inzet van eigen voorgangers– Bewuste keuze voor andersoortige ivp woco-vieringen– Nieuwe initiatieven zoals de geloofs-maatijdgroepen
• Kenmerken van de marktcultuur:– Afwezig, maar bij nader inzien:
• Kwaliteit van de liturgie, • De ‘regionalen’ kiezen bewust, regionale aantrekkingskracht• Openstelling van de kerk, rondleidingen,
• Kenmerken van de hiërarchie-cultuur:– Er is vrijheid van handelen en…– Duidelijke leiding
Kerk in de wereld
De SFX-parochie is…– Kerk in een historische binnenstad– Beelddrager van een religieuze cultuur en traditie
• Aandacht voor toerisme en dagjesmensen
Het zwaartepunt ligt bij…– De liturgie en kerk op zondag
• Vertroebeld relatie en opdracht naar samenleving
– Op zoek naar openingen• Inhuren van dak- en thuislozen via stichting X• Bezoekwerk ism stichting Ravelijn• Regionale parochie bepaalt marges
Pastoraal programma
De nadruk ligt op goedverzorgde liturgie– Slaat aan getuige licht stijgend kerkbezoek
Nieuwe lijn:– Huiskamer-groepen
• Kleinschalig, ontmoeting rond een bijbelverhaal en persoonlijke ervaring
• Kerk op maandag, aanvulling en tegenwicht
Deelname aan programma…– Helpt geloof te vieren en levend te houden– Brengt samenhang in het dagelijks leven– Geeft steun en troost
Samenwerking
Zelfbewust kiest SFX-parochie voor eigen kracht en oplossingsvermogen, daarom…– Terughoudend in opdracht tot samenwerken
• Keerzijde: ook onervaren en onnodig argwanend
– Er tekent zich een verandering af:• SFX-parochie doet echt mee, anderen merken het.
– Samenwerken het liefst zo concreet mogelijk• Ervaringen met jongerenwerk positief
De kerk, dat zijn wij… en dan pas de anderen.
Toekomst
Twee geluiden klinken…
1. De parochie staat er goed voor,– Qua organisatie, profiel en uitstraling, kwaliteit, vitaliteit
2. De parochie is kwetsbaar want…– Generatie 30-ers en 40-ers ontbreekt– Instroom van jongeren stagneert– Vertrek eigen pastor vergt omschakeling
• Maar: omvang blijft op peil door zij-instromers en herintreders
Opbouw presentatie
1. Algemene indrukken uit de eerste gespreksronde
2. St. Franciscus Xaverius-parochie: de mensen zeggen
3. SFX-parochie in enkele cijfers
leden SFX-parochie - feit en trend
0
500
1000
1500
2000
2500
periode 1995-2005 en 2010, 2015 en 2020
leden
in 3
cat
egori
en
parochianen 65 jaar en ouder
parochianen 7 t/m 64 jaar
parochianen 0 t/m 6 jaar
Kerkgang SFX-parochie - feit en trend
0
50
100
150
200
250
300
periode 1995-2006 en 2010, 2015 en 2020
gem
iddeld
e k
erk
gang
telw 1
telw 2
gemid
kerkelijke gezindten Stadskern
geen; 57
rk; 17
ned. herv.; 6
geref.; 4
anders chr.; 9
islam; 2
anders; 5
Opbouw presentatie
1. Algemene indrukken uit de eerste gespreksronde
2. St. Franciscus Xaverius-parochie: de mensen zeggen
3. SFX-parochie in enkele cijfers
4. De foto - Welke opmerkingen of aanvullingen
zijn voor dit moment gewenst?
5. Evaluatie
Evaluatie
De foto roept een bepaalde emotie op over hoe de SFX-parochie er voor staat. We kennen 4 gradaties toe:
1. Zonnig
1. Licht bewolkt
1. Bewolkt
1. Onweer
Vraag: welke glimlach komt er op uw gezicht?
De SFX-parochie in 7 items
7. toekomst
6.samenwerking
5. Pastoraal
programma
4. Kerk in
de wereld
3. medewerkers
2. beleid
1.zelfdefinitie
SFX-parochie
Pauze
Pastoraal programma van het parochieverband
Elke gemeenschap is verschillend, maar…– we zijn allen een in Christus, in de eucharistie worden
we Lichaam van Christus.– Dat is gelovige voedingsbodem voor samenwerking.
Samenwerking heeft zin als men ervaart:– Elkaar als parochies aan te vullen– Als de afzonderlijke parochies er vitaler van worden– Als het helpt pastorale voorzieningen en
vormen van kerk-zijn te realiseren die het
vermogen van afzonderlijke parochies te
boven gaan.
Input voor het concept-pastoraalplan
Aan de hand van 3 vragen:
1. Wat kan de SFX-parochie bijdragen aan het verband?
2. Waar heeft de SFX-parochie het verband voor nodig?
3. Wat zou de SFX-parochie met het verband gezamenlijk willen oppakken?
Vervolg
• Maart-April - 2e ronde langs de parochies• April – bijeenkomsten profielvelden olv van de
pastores met een profiel• Mei - schrijven concept-pastoraalplan• Juni – bespreken met team• Juni – bespreken met stuurgroep• Juli-Augustus – eerste herziening plan• September – presentatie aan alle
gemeenschappen