pandaigdigang kumperensiya sa nanganganib na wika
TRANSCRIPT
Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika
International Conference on Language Endangerment
I. Tungkol sa KWF | 5 II. Tungkol sa Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika | 6 III. Programa | 8 IV. Mensahe
• Virgilio S. Almario | 16 • Senador Loren Legarda | 18
V. Ang mga Tagapanayam • Michael Walsh, University of Sydney | 24 • Gregory D.S. Anderson, Living Tongues Institute for Endangered Languages | 28
• Salem Mezhoud, King’s College London | 32• Josephine Daguman, Rosario Viloria, Lerma A. Abella, & Rodelyn A. Aguilar, Translators Association of the Philippines | 36
• Larry Kimura, University of Hawaii-Hilo | 40 • Marleen Haboud, Pontifica Universidad | 44 Catolica del Ecuador
• Mayuree Thawornpat, Mahidol University | 48 • Brendan Fairbanks, University of Minnesota | 52 • Ganesh Devy, People’s Linguistic Survey of India | 56
• Salem Mezhoud, King’s College London | 58 • Purificacion Delima, Komisyon sa Wikang Filipino | 62
• Suwilai Premsrirat, Mahidol University | 66• Patrick Heinrich, Ca’ Foscari University | 70• Marleen Haboud, Pontifica Universidad Catolica del Ecuador | 74
• Brendan Fairbanks, University of Minnesota | 76
Talaan ng Nilalaman
I. Tungkol sa KWF | 5 II. Tungkol sa Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika | 6 III. Programa | 8 IV. Mensahe
• Virgilio S. Almario | 16 • Senador Loren Legarda | 18
V. Ang mga Tagapanayam • Michael Walsh, University of Sydney | 24 • Gregory D.S. Anderson, Living Tongues Institute for Endangered Languages | 28
• Salem Mezhoud, King’s College London | 32• Josephine Daguman, Rosario Viloria, Lerma A. Abella, & Rodelyn A. Aguilar, Translators Association of the Philippines | 36
• Larry Kimura, University of Hawaii-Hilo | 40 • Marleen Haboud, Pontifica Universidad | 44 Catolica del Ecuador
• Mayuree Thawornpat, Mahidol University | 48 • Brendan Fairbanks, University of Minnesota | 52 • Ganesh Devy, People’s Linguistic Survey of India | 56
• Salem Mezhoud, King’s College London | 58 • Purificacion Delima, Komisyon sa Wikang Filipino | 62
• Suwilai Premsrirat, Mahidol University | 66• Patrick Heinrich, Ca’ Foscari University | 70• Marleen Haboud, Pontifica Universidad Catolica del Ecuador | 74
• Brendan Fairbanks, University of Minnesota | 76
Talaan ng Nilalaman
VI. Mga Magtatanghal• Philippine Women’s University-Jose Abad Santos Memorial School (PWU-JASMS) Rondalla | 82
• Stefanie Quintin at Padayon Rondalla | 84• Kontra-GaPi | 86
VII. Magbibigay ng Sintesis | 88VIII. Kalupunan ng mga Komisyoner | 89IX. Mga Komite | 90
Ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ay ahensiya ng pamahalaan na may mandatong magbalangkas ng mga patakaran, mga plano, at mga programa upang matiyak ang higit pang pagpapaunlad, pagpapayaman, pagpapalaganap, at preserbasyon ng Filipino at iba pang wika ng Filipinas. Naitatag sa pamamagitan ng Batas Republika Blg. 7104.
Komisyon sa Wikang Filipino (Commission on the Filipino Language) is the government institution mandated to formulate policies, plans, and programs to ensure the further development, enrichment, propagation, and preservation of Filipino and other Philippine languages. It was established in 1991 through Republic Act No. 7104.
MISYONItaguyod ang patuloy na pag-unlad at paggamit ng Filipino bilang wikang pambansa habang pinangangalagaan ang mga wikang katutubo sa Filipinas tungo sa pagkakaunawaan, pagkakaisa, at kaunlaran ng sambayanang Filipino.
BISYONFilipino: Wika ng Dangal at Kaunlaran
MISSIONTo ensure and promote the evolution, development, and further enrichments of Filipino as the national language of the Philippines, on the basis of existing Philippine and other languages.
VISIONFilipino: Language of Honor and Prosperity
TUNGKOL SA Komisyon sa Wikang Filipino
ABOUT THE Commission on the Filipino Language
5
VI. Mga Magtatanghal• Philippine Women’s University-Jose Abad Santos Memorial School (PWU-JASMS) Rondalla | 82
• Stefanie Quintin at Padayon Rondalla | 84• Kontra-GaPi | 86
VII. Magbibigay ng Sintesis | 88VIII. Kalupunan ng mga Komisyoner | 89IX. Mga Komite | 90
Ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ay ahensiya ng pamahalaan na may mandatong magbalangkas ng mga patakaran, mga plano, at mga programa upang matiyak ang higit pang pagpapaunlad, pagpapayaman, pagpapalaganap, at preserbasyon ng Filipino at iba pang wika ng Filipinas. Naitatag sa pamamagitan ng Batas Republika Blg. 7104.
Komisyon sa Wikang Filipino (Commission on the Filipino Language) is the government institution mandated to formulate policies, plans, and programs to ensure the further development, enrichment, propagation, and preservation of Filipino and other Philippine languages. It was established in 1991 through Republic Act No. 7104.
MISYONItaguyod ang patuloy na pag-unlad at paggamit ng Filipino bilang wikang pambansa habang pinangangalagaan ang mga wikang katutubo sa Filipinas tungo sa pagkakaunawaan, pagkakaisa, at kaunlaran ng sambayanang Filipino.
BISYONFilipino: Wika ng Dangal at Kaunlaran
MISSIONTo ensure and promote the evolution, development, and further enrichments of Filipino as the national language of the Philippines, on the basis of existing Philippine and other languages.
VISIONFilipino: Language of Honor and Prosperity
TUNGKOL SA Komisyon sa Wikang Filipino
ABOUT THE Commission on the Filipino Language
5
Ito ay tatlong araw na kumperensiya na tatalakay sa iba’t ibang isyu na may kaugnayan sa nanganganib na mga wika tulad ng isyu sa dokumentasyong pangwika, field methods, teknolohiya at dokumentasyong pangwika, praktika sa dokumentasyon at deskripsiyon, mga prinsipyo sa pagsusuring lingguwistiko, at batayang kaalaman sa pananaliksik pangwika. Mag-aanyaya ng mga eksperto mula sa ibang bansa at sa Filipinas na maglalahad ng kanilang mga pag-aaral, proyekto at gawain hinggil sa nanganganib na wika.
Ang kumperensiyang ito ang magsisilbing panimulang gawain sa pagbuo ng plano/adyenda hinggil sa mga nanganganib na wika ng Filipinas. Magsisilbi rin itong introduksiyon o pagsasakonteksto ng pagsasagawa ng field work, pagkuha ng field notes, documentary corpus, meta-documentation, at mga kaugnay na gawaing mahalaga sa dokumentasyon ng mga nanganganib na wika.
LAYUNIN1. Pagsama-samahin ang mga prominenteng iskolar sa
pananaliksik ukol sa iba’t ibang aspekto ng nanganganib na wika, dokumentasyon, at revitalization.
2. Mailahad ang mga karanasan at pinakamahusay na paraan sa pananaliksik at pagbuo ng programa; matalakay ang iba’t ibang isyu na nakaaapekto sa mga wika.
3. Makabuo ng plano para sa pagtataguyod ng kongkretong proyekto tungkol sa mga nanganganib na wika ng Filipinas.
INAASAHANG MATAMO1. Maisalin at mailathala ang mga papel ng mga tagapanayam.2. Makabuo ng pambansang adyenda para sa pangangalaga ng
mga wika sa Filipinas.
TUNGKOL SA Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika
6
This three-day International Conference on Language Endangerment hopes to serve as venue for language scholars and experts in other disciplines to foreground the frail ecolinguistic diversity of the world today and the factors causing this gradual loss of humanity’s rich linguistic heritage. In a rare feat, the Philippines takes the lead in this conference to empathize with the rest of the countries experiencing language endangerment. By comparing their tragedies and successes, experts from different parts of the world hopefully will emerge to resolve issues and problems of language endangerment toward a more promising linguistic situation for the human world.
Further, this conference will be a preliminary step in the formulation of policies and agendas seeking to influence authorities where necessary to support the documentation of endangered languages of the Philippines. It hopes to contextualize fieldwork practices, documentary corpus, meta-documentation, communications media technologies, applied ethics, and other activities significant in language documentation, and revitalization efforts.
OBJECTIVES1. Bring together (from a range of disciplines) prominent
scholars who are actively engaged in research projects and partnerships on different aspects of language endangerment, documentation, and revitalization.
2. Address issues that affect all languages and share experiences and best practices in the field.
3. Conclude an action plan that will establish concrete projects to support endangered languages of the Philippines.
EXPECTED OUTCOME1. Translated and published papers presented by the keynote
lecturer and panelists. 2. National agenda on the maintenance, revitalization,
documentation, and archiving of endangered languages.
ABOUT THEInternational Conference on Language Endangerment
7
Ito ay tatlong araw na kumperensiya na tatalakay sa iba’t ibang isyu na may kaugnayan sa nanganganib na mga wika tulad ng isyu sa dokumentasyong pangwika, field methods, teknolohiya at dokumentasyong pangwika, praktika sa dokumentasyon at deskripsiyon, mga prinsipyo sa pagsusuring lingguwistiko, at batayang kaalaman sa pananaliksik pangwika. Mag-aanyaya ng mga eksperto mula sa ibang bansa at sa Filipinas na maglalahad ng kanilang mga pag-aaral, proyekto at gawain hinggil sa nanganganib na wika.
Ang kumperensiyang ito ang magsisilbing panimulang gawain sa pagbuo ng plano/adyenda hinggil sa mga nanganganib na wika ng Filipinas. Magsisilbi rin itong introduksiyon o pagsasakonteksto ng pagsasagawa ng field work, pagkuha ng field notes, documentary corpus, meta-documentation, at mga kaugnay na gawaing mahalaga sa dokumentasyon ng mga nanganganib na wika.
LAYUNIN1. Pagsama-samahin ang mga prominenteng iskolar sa
pananaliksik ukol sa iba’t ibang aspekto ng nanganganib na wika, dokumentasyon, at revitalization.
2. Mailahad ang mga karanasan at pinakamahusay na paraan sa pananaliksik at pagbuo ng programa; matalakay ang iba’t ibang isyu na nakaaapekto sa mga wika.
3. Makabuo ng plano para sa pagtataguyod ng kongkretong proyekto tungkol sa mga nanganganib na wika ng Filipinas.
INAASAHANG MATAMO1. Maisalin at mailathala ang mga papel ng mga tagapanayam.2. Makabuo ng pambansang adyenda para sa pangangalaga ng
mga wika sa Filipinas.
TUNGKOL SA Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika
6
This three-day International Conference on Language Endangerment hopes to serve as venue for language scholars and experts in other disciplines to foreground the frail ecolinguistic diversity of the world today and the factors causing this gradual loss of humanity’s rich linguistic heritage. In a rare feat, the Philippines takes the lead in this conference to empathize with the rest of the countries experiencing language endangerment. By comparing their tragedies and successes, experts from different parts of the world hopefully will emerge to resolve issues and problems of language endangerment toward a more promising linguistic situation for the human world.
Further, this conference will be a preliminary step in the formulation of policies and agendas seeking to influence authorities where necessary to support the documentation of endangered languages of the Philippines. It hopes to contextualize fieldwork practices, documentary corpus, meta-documentation, communications media technologies, applied ethics, and other activities significant in language documentation, and revitalization efforts.
OBJECTIVES1. Bring together (from a range of disciplines) prominent
scholars who are actively engaged in research projects and partnerships on different aspects of language endangerment, documentation, and revitalization.
2. Address issues that affect all languages and share experiences and best practices in the field.
3. Conclude an action plan that will establish concrete projects to support endangered languages of the Philippines.
EXPECTED OUTCOME1. Translated and published papers presented by the keynote
lecturer and panelists. 2. National agenda on the maintenance, revitalization,
documentation, and archiving of endangered languages.
ABOUT THEInternational Conference on Language Endangerment
7
Programa | Program
UNANG ARAW, 10 OKTUBRE 2018
8:00-9:30
9:30-10:30
Rehistrasyon /Registration
Pambansang Awit / National Anthem
Bating Pagtanggap / Welcome Remarks
Jeremy BarnsDirektor / DirectorPambansang Museo /National Museum
Pampasiglang Bilang / Intermission Number
PWU-JASMS RondallaKuwintas ng mga Sariling Himig ni Cayetano Rodriguez
10:30-11:30 Pamaksang TagapanayamKeynote SpeakerTema: Pagtataguyod sa mga Wika, Pagtataguyod sa MundoTheme: Sustaining Languages, Sustaining the World
Pampasiglang Bilang / Intermission Number
Dr. Michael WalshUniversity of Sydney
PWU-JASMS RondallaFilipiniana ni Cayetano RodriguezPhilippine Medley No. 2 ni Alfredo Buenaventura
8
UNANG ARAW, 10 OKTUBRE 2018
11:30-1:00 Tanghalian / Lunch
1:00-2:00 Plenaryong Tagapanayam 1Plenary Speaker 1Paksa: Survey at Kasalukuyang Estado ng Nanganganib na WikaTopic: Survey and Current State of Language Endangerment
Dr. Gregory D.S. AndersonLiving Tongues Institute for Endangered Languages
2:00-3:00 Sesyong Panel 1 / Panel Session 1
2:00-2:30 Salem MezhoudKing’s College London
2:30-3:00 Dr. Josephine DagumanRosario ViloriaLerma A. AbellaRodelyn A. AguilarTranslators Association of the Philippines
3:00-3:30 Meryenda / Snack
3:30-3:50
3:50-4:50
4:50-5:00
Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Gregory D.S. Anderson
Roy Rene CagalinganKomisyon sa Wikang Filipino / Commission on the Filipino Language
Guro ng Palatuntunan at Tagapamagitan / Master of Ceremonies and Moderator
9
Programa | Program
UNANG ARAW, 10 OKTUBRE 2018
8:00-9:30
9:30-10:30
Rehistrasyon /Registration
Pambansang Awit / National Anthem
Bating Pagtanggap / Welcome Remarks
Jeremy BarnsDirektor / DirectorPambansang Museo /National Museum
Pampasiglang Bilang / Intermission Number
PWU-JASMS RondallaKuwintas ng mga Sariling Himig ni Cayetano Rodriguez
10:30-11:30 Pamaksang TagapanayamKeynote SpeakerTema: Pagtataguyod sa mga Wika, Pagtataguyod sa MundoTheme: Sustaining Languages, Sustaining the World
Pampasiglang Bilang / Intermission Number
Dr. Michael WalshUniversity of Sydney
PWU-JASMS RondallaFilipiniana ni Cayetano RodriguezPhilippine Medley No. 2 ni Alfredo Buenaventura
8
UNANG ARAW, 10 OKTUBRE 2018
11:30-1:00 Tanghalian / Lunch
1:00-2:00 Plenaryong Tagapanayam 1Plenary Speaker 1Paksa: Survey at Kasalukuyang Estado ng Nanganganib na WikaTopic: Survey and Current State of Language Endangerment
Dr. Gregory D.S. AndersonLiving Tongues Institute for Endangered Languages
2:00-3:00 Sesyong Panel 1 / Panel Session 1
2:00-2:30 Salem MezhoudKing’s College London
2:30-3:00 Dr. Josephine DagumanRosario ViloriaLerma A. AbellaRodelyn A. AguilarTranslators Association of the Philippines
3:00-3:30 Meryenda / Snack
3:30-3:50
3:50-4:50
4:50-5:00
Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Gregory D.S. Anderson
Roy Rene CagalinganKomisyon sa Wikang Filipino / Commission on the Filipino Language
Guro ng Palatuntunan at Tagapamagitan / Master of Ceremonies and Moderator
9
IKALAWANG ARAW, 11 OKTUBRE 2018
7:00-8:00 Rehistrasyon / Registration
8:00-9:00 Plenaryong Tagapanayam 2Plenary Speaker 2Paksa: Dokumentasyon at Deskripsiyon ng Wika: Pagbuo ng Resources para sa mga Nanganganib na WikaTopic: Language Documentation and Description: Building Resources for Endangered Languages
Dr. Larry KimuraUniversity of Hawaii-Hilo
9:00-10:00 Sesyong Panel 2 / Panel Session 2
9:00-9:20
9:20-9:40
Dr. Marleen HaboudPontifica Universidad Católica del Ecuador
Dr. Mayuree ThawornpatMahidol University
9:40-10:00 Dr. Brendan G. FairbanksUniversity of Minnesota
10:00-10:30 Meryenda / Snack
10:30-10:50 Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Dr. Larry Kimura
10
10:50-11:50
11:50-12:00
12:00-1:00
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Tanghalian / Lunch
1:00-2:00 Plenaryong Tagapanayam 3 /Plenary Speaker 3Paksa: Nanganganib na Wika, Pagpapalakas ng Kapasidad: Pagbibigay ng Kapangyarihan sa mga Pamayanang KulturalTopic: Language Endangerment, Capacity Building: Empowering Cultural Communities
Dr. Ganesh N. DevyPeople’s Linguistic Survey of India
2:00-3:00 Sesyong Panel 3 / Panel Session 3
2:00-2:20
2:20-2:40
2:40-3:00
Mr. Salem MezhoudKing’s College London
Dr. Purificacion G. DelimaKomisyon sa Wikang Filipino
Dr. Suwilai PremsriratMahidol University
3:00-3:30 Meryenda / Snack
3:30-3:50 Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Dr. Ganesh N. Devy
11
IKALAWANG ARAW, 11 OKTUBRE 2018
7:00-8:00 Rehistrasyon / Registration
8:00-9:00 Plenaryong Tagapanayam 2Plenary Speaker 2Paksa: Dokumentasyon at Deskripsiyon ng Wika: Pagbuo ng Resources para sa mga Nanganganib na WikaTopic: Language Documentation and Description: Building Resources for Endangered Languages
Dr. Larry KimuraUniversity of Hawaii-Hilo
9:00-10:00 Sesyong Panel 2 / Panel Session 2
9:00-9:20
9:20-9:40
Dr. Marleen HaboudPontifica Universidad Católica del Ecuador
Dr. Mayuree ThawornpatMahidol University
9:40-10:00 Dr. Brendan G. FairbanksUniversity of Minnesota
10:00-10:30 Meryenda / Snack
10:30-10:50 Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Dr. Larry Kimura
10
10:50-11:50
11:50-12:00
12:00-1:00
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Tanghalian / Lunch
1:00-2:00 Plenaryong Tagapanayam 3 /Plenary Speaker 3Paksa: Nanganganib na Wika, Pagpapalakas ng Kapasidad: Pagbibigay ng Kapangyarihan sa mga Pamayanang KulturalTopic: Language Endangerment, Capacity Building: Empowering Cultural Communities
Dr. Ganesh N. DevyPeople’s Linguistic Survey of India
2:00-3:00 Sesyong Panel 3 / Panel Session 3
2:00-2:20
2:20-2:40
2:40-3:00
Mr. Salem MezhoudKing’s College London
Dr. Purificacion G. DelimaKomisyon sa Wikang Filipino
Dr. Suwilai PremsriratMahidol University
3:00-3:30 Meryenda / Snack
3:30-3:50 Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Dr. Ganesh N. Devy
11
3:50-4:50
4:50-5:00
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Roy Rene CagalinganKomisyon sa Wikang Filipino / Commission on the Filipino Language
Guro ng Palatuntunan at Tagapamagitan / Master of Ceremonies and Moderator
IKATLONG ARAW, 12 OKTUBRE 2018
7:00-8:00
8:00-9:00
Rehistrasyon / Registration
Plenaryong Tagapanayam 4 /Plenary Speaker 4Paksa: Pagbuo ng mga Bagong Model ng Pagpapasigla ng WikaTopic: Development of New Models in Language Revitalization
Dr. Patrick HeinrichCa’ Foscari University
10:00-10:30 Meryenda / Snack
9:00-10:00
9:00-9:30
9:30-10:00
Sesyong Panel 4 / Panel Session 4
Dr. Marleen HaboudPontifica Universidad Católica del Ecuador
Dr. Brendan FairbanksUniversity of Minnesota
10:30-10:50 Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Dr. Patrick Heinrich
12
10:50-11:50
11:50-12:00
12:00-1:00
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Tanghalian / Lunch
1:00-2:30 Pampinid na Programa / Closing Program(Court Yard)
Presentasyon ng Resolusyon /Presentation of Resolution
Anna Katarina B. RodriguezDirektor Heneral / Director GeneralKomisyon sa Wikang Filipino / Commission on the Filipino Language
Sintesis / Synthesis
Kultural na Pagtatanghal / Cultural Presentations
Claudette UlitPamantasang Ateneo de Manila / Ateneo de Manila University
Stefanie Quintin at Padayon RondallaKampupot ni Manuel Velez at Bituing Marikit ni Nicanor Abelardo
Kontra-GaPIPalipisan. Likha ni
13
3:50-4:50
4:50-5:00
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Roy Rene CagalinganKomisyon sa Wikang Filipino / Commission on the Filipino Language
Guro ng Palatuntunan at Tagapamagitan / Master of Ceremonies and Moderator
IKATLONG ARAW, 12 OKTUBRE 2018
7:00-8:00
8:00-9:00
Rehistrasyon / Registration
Plenaryong Tagapanayam 4 /Plenary Speaker 4Paksa: Pagbuo ng mga Bagong Model ng Pagpapasigla ng WikaTopic: Development of New Models in Language Revitalization
Dr. Patrick HeinrichCa’ Foscari University
10:00-10:30 Meryenda / Snack
9:00-10:00
9:00-9:30
9:30-10:00
Sesyong Panel 4 / Panel Session 4
Dr. Marleen HaboudPontifica Universidad Católica del Ecuador
Dr. Brendan FairbanksUniversity of Minnesota
10:30-10:50 Reaktor ng Panel / Panel Reactor
Dr. Patrick Heinrich
12
10:50-11:50
11:50-12:00
12:00-1:00
Malayang Talakayan / Open Forum
Paglalagom / Summary
Tanghalian / Lunch
1:00-2:30 Pampinid na Programa / Closing Program(Court Yard)
Presentasyon ng Resolusyon /Presentation of Resolution
Anna Katarina B. RodriguezDirektor Heneral / Director GeneralKomisyon sa Wikang Filipino / Commission on the Filipino Language
Sintesis / Synthesis
Kultural na Pagtatanghal / Cultural Presentations
Claudette UlitPamantasang Ateneo de Manila / Ateneo de Manila University
Stefanie Quintin at Padayon RondallaKampupot ni Manuel Velez at Bituing Marikit ni Nicanor Abelardo
Kontra-GaPIPalipisan. Likha ni
13
John Carlo GloriaPamantasang Ateneo de Manila / Ateneo de Manila University
Guro ng Palatuntunan at Tagapamagitan / Master of Ceremonies and Moderator
Jaimar Palispis.Sayaw Pagdiriwang. Likha ni Prof. Pedro R. Abraham Jr.Sayaw Pinoy Sayaw. Likha ni Prof. Pedro R. Abraham Jr.
14
MENSAHEMessage
John Carlo GloriaPamantasang Ateneo de Manila / Ateneo de Manila University
Guro ng Palatuntunan at Tagapamagitan / Master of Ceremonies and Moderator
Jaimar Palispis.Sayaw Pagdiriwang. Likha ni Prof. Pedro R. Abraham Jr.Sayaw Pinoy Sayaw. Likha ni Prof. Pedro R. Abraham Jr.
14
MENSAHEMessage
16
MENSAHE
Virgilio S. AlmarioPambansang Alagad ng Sining
TAGAPANGULOKomisyon sa Wikang FilipinoPambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining
Malinaw ang atas ng Batas Republika Blg. 7104 sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na magbalangkas ng mga patakaran, mga plano, at mga programa upang matiyak ang higit pang pagpapaunlad, pagpapayaman, pagpapalaganap, at preserbasyon ng Filipino at iba pang wika ng Filipinas. Sinisikap tuparin ng kasalukuyang pamunuan ng KWF ang nabanggit na mandato sa pamamagitan ng KWF Medyo Matagalang Plano 2017–2020 na nagtitiyak sa pagpapaigting at pagpapalawig ng saliksik sa wikang Filipino, mga wika ng Filipinas, at sa ibá’t ibáng disiplina. Malinaw ding nakalatag sa Pambansang Adyenda sa Saliksik Pangwika at Pangkultura ang pagtataguyod ng saliksik sa wika/lingguwistika partikular na ang pagsasaalang-alang sa mga konsepto at pananaw ng singkronikong pagsusuri, diyakronikong pananaw, mutabilidad (kakayahang magbago), at mga sosyo-sikolingguwistikang penomena tulad ng katapatan sa wika (language loyalty), kawalang katiyakan ng pag-iral ng wika (language endangerment), at pagkamatay ng wika (linguicide).
Ang Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika (International Conference on Language Endangerment) ay isang hakbang ng (KWF) bilang paghahanda sa 2019 bilang Taon ng mga Katutubong Wika. Nag-imbita kami ng mga ekspertong banyaga bílang isang paraan ng pagpapasok ng mga kaalaman at kasanayan hinggil sa pangangalaga ng mga wika. Sa ating bansa ay hindi pa gaanong malawak ang mga pag-aaral at programa para sa mga nanganganib na wika. Ito na ang panahon upang simulan ang panghihikayat sa ibá’t ibáng organisasyon at institusyon ng pamahalaan na pagtuonan ito ng pansin.
May 130 wikang katutubo ang Filipinas. Ang ilan sa mga ito ay nanganganib nang mawala. Kung ipagwawalang-bahala lamang ang pagkawala ng wika ay katumbas ito ng pagpapabaya sa yaman ng bansa. Kayâ kailangan natin ng sáma-sámang pagkilos at pagtugon upang mapanatili ang ating mga katutubong wika.
17
MESSAHE
Virgilio S. AlmarioNational Artist
CHAIRPERSONCommission on the Filipino LanguageNational Commission for Culture and the Arts
The mandate of the Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) under Republic Act 7104 is clear: it will establish and formulate the policies, plans, and programs that will ensure the further development, enrichment, dissemination, and preservation of Filipino and other Philippine languages. The present board of commissioners of the KWF is hard at work in fulfilling this mandate by way of the KWF Medium Term Plan 2017-2020 that ensures the intensification and sustainment of research on the Filipino language, the Philippine languages, and various other disciplines. Clearly outlined as well in the National Agenda for Language and Cultural Research is the support for research on language/linguistics particularly with respect to the concepts and perspectives of synchronic analysis, diachronic perspective, mutability, and the socio-linguistic phenomena such as language loyalty, language endangerment, and linguicide.
The International Conference on Language Endangerment is a step being taken by the KWF in preparation for 2019 as the Year of Native Languages. We have invited foreign experts as a means of bringing in knowledge and skills on the preservation of languages. Locally, studies and programs for endangered languages have not grown as extensive would have been preferred. This is the precise time to start encouraging various organizations and institutions of government to devote some attention and effort to this field.
We have 130 native languages in the Philippines. A few of these are actually endangered. If we ignore the disappearance of language, it will be tantamount to neglecting a national resource. That is why we need a concerted effort and response to preserving our native languages.
16
MENSAHE
Virgilio S. AlmarioPambansang Alagad ng Sining
TAGAPANGULOKomisyon sa Wikang FilipinoPambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining
Malinaw ang atas ng Batas Republika Blg. 7104 sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na magbalangkas ng mga patakaran, mga plano, at mga programa upang matiyak ang higit pang pagpapaunlad, pagpapayaman, pagpapalaganap, at preserbasyon ng Filipino at iba pang wika ng Filipinas. Sinisikap tuparin ng kasalukuyang pamunuan ng KWF ang nabanggit na mandato sa pamamagitan ng KWF Medyo Matagalang Plano 2017–2020 na nagtitiyak sa pagpapaigting at pagpapalawig ng saliksik sa wikang Filipino, mga wika ng Filipinas, at sa ibá’t ibáng disiplina. Malinaw ding nakalatag sa Pambansang Adyenda sa Saliksik Pangwika at Pangkultura ang pagtataguyod ng saliksik sa wika/lingguwistika partikular na ang pagsasaalang-alang sa mga konsepto at pananaw ng singkronikong pagsusuri, diyakronikong pananaw, mutabilidad (kakayahang magbago), at mga sosyo-sikolingguwistikang penomena tulad ng katapatan sa wika (language loyalty), kawalang katiyakan ng pag-iral ng wika (language endangerment), at pagkamatay ng wika (linguicide).
Ang Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika (International Conference on Language Endangerment) ay isang hakbang ng (KWF) bilang paghahanda sa 2019 bilang Taon ng mga Katutubong Wika. Nag-imbita kami ng mga ekspertong banyaga bílang isang paraan ng pagpapasok ng mga kaalaman at kasanayan hinggil sa pangangalaga ng mga wika. Sa ating bansa ay hindi pa gaanong malawak ang mga pag-aaral at programa para sa mga nanganganib na wika. Ito na ang panahon upang simulan ang panghihikayat sa ibá’t ibáng organisasyon at institusyon ng pamahalaan na pagtuonan ito ng pansin.
May 130 wikang katutubo ang Filipinas. Ang ilan sa mga ito ay nanganganib nang mawala. Kung ipagwawalang-bahala lamang ang pagkawala ng wika ay katumbas ito ng pagpapabaya sa yaman ng bansa. Kayâ kailangan natin ng sáma-sámang pagkilos at pagtugon upang mapanatili ang ating mga katutubong wika.
17
MESSAHE
Virgilio S. AlmarioNational Artist
CHAIRPERSONCommission on the Filipino LanguageNational Commission for Culture and the Arts
The mandate of the Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) under Republic Act 7104 is clear: it will establish and formulate the policies, plans, and programs that will ensure the further development, enrichment, dissemination, and preservation of Filipino and other Philippine languages. The present board of commissioners of the KWF is hard at work in fulfilling this mandate by way of the KWF Medium Term Plan 2017-2020 that ensures the intensification and sustainment of research on the Filipino language, the Philippine languages, and various other disciplines. Clearly outlined as well in the National Agenda for Language and Cultural Research is the support for research on language/linguistics particularly with respect to the concepts and perspectives of synchronic analysis, diachronic perspective, mutability, and the socio-linguistic phenomena such as language loyalty, language endangerment, and linguicide.
The International Conference on Language Endangerment is a step being taken by the KWF in preparation for 2019 as the Year of Native Languages. We have invited foreign experts as a means of bringing in knowledge and skills on the preservation of languages. Locally, studies and programs for endangered languages have not grown as extensive would have been preferred. This is the precise time to start encouraging various organizations and institutions of government to devote some attention and effort to this field.
We have 130 native languages in the Philippines. A few of these are actually endangered. If we ignore the disappearance of language, it will be tantamount to neglecting a national resource. That is why we need a concerted effort and response to preserving our native languages.
18
MENSAHE
Loren Legarda
SENADORRepublika ng Filipinas
Nakamamangha kung paano napanatiling buhay at matatag ng iba’t ibang pangkat etniko sa bansa ang kani-kanilang wika at ugnayang kultural sa kabila ng katotohanang dumaan ito sa napakahabang yugto ng pananakop. Gayunman, hindi maikakailang maraming wika ng minoryang pangkat sa buong kapuluan ang patuloy na lumiliit ang bilang ng mga tagapagsalita. Hindi natin dapat hayaang magpatuloy ito. Kailangang magpamalas ng sigasig ang iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan, pribadong sektor, akademya, mga samahang sibiko, at iba pang organisasyon upang matiyak na ligtas at masigla ang linguistic ecosystem sa bansa.
Ang ginagawa natin ngayong Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika ay pagpapamalas ng matibay na gulugod para sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) bilang pangunahing ahensiyang may eksklusibong mandato upang itaguyod ang preserbasyon ng mga wika sa buong kapuluan.
Ang wika ay isang napakahalagang sangkap ng ating pagkatao hindi lamang
bilang instrumento ng ugnayan kundi bilang pangunahing tagapamansag ng kultura at ayon kay Dr. Zeus F. Salazar (1996):
“Ang kultura ay kabuoan ng isip, gawi, damdamin, kaalaman at karanasan na nagtatakda ng maangking kakanyahan ng isang pangkat ng tao. Ang wika ay hindi lamang daluyan kundi higit pa rito, tagapagpahayag at impukan-kuhanan ng alinmang kultura. Walang kulturang hindi dala ng isang wika, na bilang sanligan at kaluluwa, ay siyang bumubuo, humuhubog at nagbibigay diwa sa kulturang ito.”
Hindi na dapat pagtalunan pa kung bakit mahalagang mapreserba ang mga wika ng bawat bansa sa mundo sapagkat ang pagkawala ng mga ito ay nagangahulugan rin ng pagkamatay ng maangking kakanyahan ng mga taong gumagamit nito.
Ayon sa United Nations, ang mga wika ang pinakamakapangyarihang kasangkapan upang mapangalagaan at paunlarin pa
19
MESSAGE
Loren Legarda
SENATORRepublic of the Philippines
It is amazing how the country’s different ethnic groups have each preserved and sustained their languages and cultural connections despite the fact that they’ve gone through long periods of colonization and conquest. Notwithstanding, it cannot be denied that many languages of minority groups around the archipelago continue to shrink in terms of the number of speakers. We cannot let this go on. The different agencies of government, the private sector, academe, civic groups, and other organizations must make and exhibit earnest effort to ensure the vibrant health and safety of the country’s linguistic ecosystem.
The International Conference on Language Endangerment we are conducting now is proof of the strong backbone possessed by the Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) as the principal agency mandated to preserve and promote the languages of our archipelago.
Language is a most important element of our humanity not only as an instrument of linkage but as a primary identifier of culture. In
the words of Dr. Zeus F. Salazar (1996):
“Culture is the sum total of the thinking, actions, emotions, knowledge and experience that determine the identity of a group of people. Language is not only a channel but also the expression as well as repository and resource of any culture. There is no culture that is not borne by language, which as basis and soul, completes, shapes, and provides the spirit and sense of that culture.”
It is no longer necessary to dispute the importance of preserving the languages of each country in the world because their disappearance will mean as well the death of the claimable identity of the people who speak them.
According to the United Nations, languages are the most powerful means of preserving and developing our tangible and intangible cultural heritage.
In the academe, with the support of experts and linguists, respect must be accorded to vernacular
18
MENSAHE
Loren Legarda
SENADORRepublika ng Filipinas
Nakamamangha kung paano napanatiling buhay at matatag ng iba’t ibang pangkat etniko sa bansa ang kani-kanilang wika at ugnayang kultural sa kabila ng katotohanang dumaan ito sa napakahabang yugto ng pananakop. Gayunman, hindi maikakailang maraming wika ng minoryang pangkat sa buong kapuluan ang patuloy na lumiliit ang bilang ng mga tagapagsalita. Hindi natin dapat hayaang magpatuloy ito. Kailangang magpamalas ng sigasig ang iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan, pribadong sektor, akademya, mga samahang sibiko, at iba pang organisasyon upang matiyak na ligtas at masigla ang linguistic ecosystem sa bansa.
Ang ginagawa natin ngayong Pandaigdigang Kumperensiya sa Nanganganib na Wika ay pagpapamalas ng matibay na gulugod para sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) bilang pangunahing ahensiyang may eksklusibong mandato upang itaguyod ang preserbasyon ng mga wika sa buong kapuluan.
Ang wika ay isang napakahalagang sangkap ng ating pagkatao hindi lamang
bilang instrumento ng ugnayan kundi bilang pangunahing tagapamansag ng kultura at ayon kay Dr. Zeus F. Salazar (1996):
“Ang kultura ay kabuoan ng isip, gawi, damdamin, kaalaman at karanasan na nagtatakda ng maangking kakanyahan ng isang pangkat ng tao. Ang wika ay hindi lamang daluyan kundi higit pa rito, tagapagpahayag at impukan-kuhanan ng alinmang kultura. Walang kulturang hindi dala ng isang wika, na bilang sanligan at kaluluwa, ay siyang bumubuo, humuhubog at nagbibigay diwa sa kulturang ito.”
Hindi na dapat pagtalunan pa kung bakit mahalagang mapreserba ang mga wika ng bawat bansa sa mundo sapagkat ang pagkawala ng mga ito ay nagangahulugan rin ng pagkamatay ng maangking kakanyahan ng mga taong gumagamit nito.
Ayon sa United Nations, ang mga wika ang pinakamakapangyarihang kasangkapan upang mapangalagaan at paunlarin pa
19
MESSAGE
Loren Legarda
SENATORRepublic of the Philippines
It is amazing how the country’s different ethnic groups have each preserved and sustained their languages and cultural connections despite the fact that they’ve gone through long periods of colonization and conquest. Notwithstanding, it cannot be denied that many languages of minority groups around the archipelago continue to shrink in terms of the number of speakers. We cannot let this go on. The different agencies of government, the private sector, academe, civic groups, and other organizations must make and exhibit earnest effort to ensure the vibrant health and safety of the country’s linguistic ecosystem.
The International Conference on Language Endangerment we are conducting now is proof of the strong backbone possessed by the Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) as the principal agency mandated to preserve and promote the languages of our archipelago.
Language is a most important element of our humanity not only as an instrument of linkage but as a primary identifier of culture. In
the words of Dr. Zeus F. Salazar (1996):
“Culture is the sum total of the thinking, actions, emotions, knowledge and experience that determine the identity of a group of people. Language is not only a channel but also the expression as well as repository and resource of any culture. There is no culture that is not borne by language, which as basis and soul, completes, shapes, and provides the spirit and sense of that culture.”
It is no longer necessary to dispute the importance of preserving the languages of each country in the world because their disappearance will mean as well the death of the claimable identity of the people who speak them.
According to the United Nations, languages are the most powerful means of preserving and developing our tangible and intangible cultural heritage.
In the academe, with the support of experts and linguists, respect must be accorded to vernacular
20
ang mga materyal at di-materyal na pamanang pangkultura o ang ating tangible and intangible cultural heritage.
Kailangan irespeto sa akademya sa tulong ng mga dalubguro at lingguwista ang mga wikang bernakular bilang mabisang wikang panturo o wika ng pagkatuto ng mga mag-aaral sa lahat ng sulok ng bansa. Nararapat iwasan ang pagtangi, pagkutya, at paghamak sa isang tao nang dahil lamang sa pagkakaroon ng puntong rehiyonal dahil hindi ito isang linguistic defect kundi isang linguistic identity. Hindi kailan man dapat talikuran ang wikang kinagisnan o mother tongue sanhi ng politikal, sosyal, at academic pressures. Sa gusto man natin o hindi, mangungusap at mangungusap ang isang tao ayon sa nakagawian sa komunidad na kaniyang pinagmulan.
Nawa, sa pamamagitan ng Kumperensiya na ito ay maipahatid natin nang mas
MENSAHE
Loren Legarda
SENADORRepublika ng Filipinas
malinaw ang kahalagahan ng ating mga katutubong wika at makabuo ng mga hakbang upang mapangalagaan ang mga ito.
Hangad ko ang tagumpay ng pagtitipong ito.
21
languages as the effective mediums of instruction and learning for students in all corners of the country. Bias, mockery, or humiliation of or against anyone only because of his or her regional accent must be avoided because it is not a linguistic defect but a linguistic identity. The mother tongue must never be abandoned nor renounced because of political, social, or academic pressures. Whether we like it or not, the individual will inevitably speak according to what he or she had been used to, in the person’s community of origin.
Let this Conference, therefore, broadcast ever more clearly the importance of our native languages and enable us to generate the better means of preserving them.
I wish this gathering a sparkling success.
MESSAGE
Loren Legarda
SENATORRepublic of the Philippines
20
ang mga materyal at di-materyal na pamanang pangkultura o ang ating tangible and intangible cultural heritage.
Kailangan irespeto sa akademya sa tulong ng mga dalubguro at lingguwista ang mga wikang bernakular bilang mabisang wikang panturo o wika ng pagkatuto ng mga mag-aaral sa lahat ng sulok ng bansa. Nararapat iwasan ang pagtangi, pagkutya, at paghamak sa isang tao nang dahil lamang sa pagkakaroon ng puntong rehiyonal dahil hindi ito isang linguistic defect kundi isang linguistic identity. Hindi kailan man dapat talikuran ang wikang kinagisnan o mother tongue sanhi ng politikal, sosyal, at academic pressures. Sa gusto man natin o hindi, mangungusap at mangungusap ang isang tao ayon sa nakagawian sa komunidad na kaniyang pinagmulan.
Nawa, sa pamamagitan ng Kumperensiya na ito ay maipahatid natin nang mas
MENSAHE
Loren Legarda
SENADORRepublika ng Filipinas
malinaw ang kahalagahan ng ating mga katutubong wika at makabuo ng mga hakbang upang mapangalagaan ang mga ito.
Hangad ko ang tagumpay ng pagtitipong ito.
21
languages as the effective mediums of instruction and learning for students in all corners of the country. Bias, mockery, or humiliation of or against anyone only because of his or her regional accent must be avoided because it is not a linguistic defect but a linguistic identity. The mother tongue must never be abandoned nor renounced because of political, social, or academic pressures. Whether we like it or not, the individual will inevitably speak according to what he or she had been used to, in the person’s community of origin.
Let this Conference, therefore, broadcast ever more clearly the importance of our native languages and enable us to generate the better means of preserving them.
I wish this gathering a sparkling success.
MESSAGE
Loren Legarda
SENATORRepublic of the Philippines
ANG MGA TAGAPANAYAM
The Resource Persons
ANG MGA TAGAPANAYAM
The Resource Persons
24
Michael WalshUNIVERSITY OF SYDNEY
ABSTRAK
Bakit pangangalagaan ang nanganganib na mga wika ng mundo?
Sinasabing mayroong higit sa 7,000 buháy na wika sa buong mundo. Lubos na nagbabago-bago ang pagtáya kung ilan sa mga wikang ito ang nanganganib, subalit tila may pagkakasundo na marami sa mga ito ang nanganganib. Umaakay ito sa tanong na: Bakit pangangalagaan ang nanganganib na mga wika sa mundo? Gagawa ng pagtatangka upang masagot ang tanong na ito na may tiyak na pokus sa mga Katutubong wika ng Australia. Sa isang pagtáya, mayroong humigit kumulang 250 wika na 13 lamang ang ‘matatag,’ sapagkat pinag-aaralan pa ng mga bata bilang kahingian. Nangangahulugan ito na ang mayorya ng mga Katutubong Wikang Australian ay nanganganib, ngunit marami na ang kasalukuyang pinasisigla.
Ilan sa mga bentaha ng pag-aaral ng mga Aboriginal at Torres Strait Islander Language ang tatalakayin, kabilang na ang: mas maayos na kalusugan para sa Katutubong komunidad—mental; pisikal at panlipunan; mababang antas ng pagpapatiwakal ng mga
kabataang Katutubo; bumabang antas ng rasismo sa mga katutubong komunidad.
Ipakikita rin na sa kabila ng nakababagabag na prediksiyon hinggil sa kinabukasan ng mga Katutubong Wikang Australian, nagkaroon ng malaking pagsulong sa pagpapaunlad ng mga wikang ito, ang pagpapanatili at muling pagbuhay, at sa pagkilos ng mas malawak na komunidad. Magtutuon din ng pansin kung bakit ang ilang programang pagpapalakas sa wika ay higit na mabisà kaysa iba.
ANG PAMAKSANG TAGAPANAYAM
Simula noong 1972, si Michael Walsh ay nakapagsagawa ng fieldwork sa mga wika at kulturang Australian Aboriginal sa Top End of the Northern Territory, pangunahin sa rehiyon ng Darwin-Daly. Ito ay magkahalong gawaing akademiko at consultancy simula noong 1979 na nakatuon sa mga usapin sa lupa ng Aborigines. Mula noong 1999, kasangkot na siya sa pagpapasigla ng mga wikang
25
Michael WalshUNIVERSITY OF SYDNEY
ABSTRACT
Why preserve the world’s endangered languages?
It is claimed that there are more than 7,000 living languages across the world. Estimates vary considerably as to how many of these languages are endangered but there seems to be agreement that the majority are endangered. This leads to the question: Why preserve the world’s endangered languages? An attempt will be made to address this question with a particular focus on the Indigenous languages of Australia. By one estimate there are around 250 languages of which just 13 are ‘strong’ in the sense of still being learned by children as a matter of course. This means that the majority of Australian Indigenous Languages are endangered but many are now being revived.
Some of the advantages of learning Aboriginal and Torres Strait Islander Languages will be discussed, including: improved health for the Indigenous community: mental; physical and social; reduced levels of Indigenous youth suicide; decreased levels of racism
towards the Indigenous community.
It will also be shown that despite the gloomy predictions about the future of Australian Indigenous Languages there has been remarkable progress in the development of these languages, their retention and revival and their uptake by the wider community. Some attention will also be devoted to what makes some language revival programmes work better than others.
THE KEYNOTE SPEAKER
Simula noong 1972, si Michael Walsh ay Since 1972 Michael Walsh has conducted fieldwork on Australian Aboriginal languages and cultures in the Top End of the Northern Territory, mainly in the Darwin-Daly region. This has been a mixture of academic endeavours as well as consultancies since 1979 mainly relating to Aboriginal land issues. From 1999 he has participated in the revitalization of Aboriginal languages in NSW. From 1982 until 2005 he was part of the teaching staff of the Department of Linguistics,
24
Michael WalshUNIVERSITY OF SYDNEY
ABSTRAK
Bakit pangangalagaan ang nanganganib na mga wika ng mundo?
Sinasabing mayroong higit sa 7,000 buháy na wika sa buong mundo. Lubos na nagbabago-bago ang pagtáya kung ilan sa mga wikang ito ang nanganganib, subalit tila may pagkakasundo na marami sa mga ito ang nanganganib. Umaakay ito sa tanong na: Bakit pangangalagaan ang nanganganib na mga wika sa mundo? Gagawa ng pagtatangka upang masagot ang tanong na ito na may tiyak na pokus sa mga Katutubong wika ng Australia. Sa isang pagtáya, mayroong humigit kumulang 250 wika na 13 lamang ang ‘matatag,’ sapagkat pinag-aaralan pa ng mga bata bilang kahingian. Nangangahulugan ito na ang mayorya ng mga Katutubong Wikang Australian ay nanganganib, ngunit marami na ang kasalukuyang pinasisigla.
Ilan sa mga bentaha ng pag-aaral ng mga Aboriginal at Torres Strait Islander Language ang tatalakayin, kabilang na ang: mas maayos na kalusugan para sa Katutubong komunidad—mental; pisikal at panlipunan; mababang antas ng pagpapatiwakal ng mga
kabataang Katutubo; bumabang antas ng rasismo sa mga katutubong komunidad.
Ipakikita rin na sa kabila ng nakababagabag na prediksiyon hinggil sa kinabukasan ng mga Katutubong Wikang Australian, nagkaroon ng malaking pagsulong sa pagpapaunlad ng mga wikang ito, ang pagpapanatili at muling pagbuhay, at sa pagkilos ng mas malawak na komunidad. Magtutuon din ng pansin kung bakit ang ilang programang pagpapalakas sa wika ay higit na mabisà kaysa iba.
ANG PAMAKSANG TAGAPANAYAM
Simula noong 1972, si Michael Walsh ay nakapagsagawa ng fieldwork sa mga wika at kulturang Australian Aboriginal sa Top End of the Northern Territory, pangunahin sa rehiyon ng Darwin-Daly. Ito ay magkahalong gawaing akademiko at consultancy simula noong 1979 na nakatuon sa mga usapin sa lupa ng Aborigines. Mula noong 1999, kasangkot na siya sa pagpapasigla ng mga wikang
25
Michael WalshUNIVERSITY OF SYDNEY
ABSTRACT
Why preserve the world’s endangered languages?
It is claimed that there are more than 7,000 living languages across the world. Estimates vary considerably as to how many of these languages are endangered but there seems to be agreement that the majority are endangered. This leads to the question: Why preserve the world’s endangered languages? An attempt will be made to address this question with a particular focus on the Indigenous languages of Australia. By one estimate there are around 250 languages of which just 13 are ‘strong’ in the sense of still being learned by children as a matter of course. This means that the majority of Australian Indigenous Languages are endangered but many are now being revived.
Some of the advantages of learning Aboriginal and Torres Strait Islander Languages will be discussed, including: improved health for the Indigenous community: mental; physical and social; reduced levels of Indigenous youth suicide; decreased levels of racism
towards the Indigenous community.
It will also be shown that despite the gloomy predictions about the future of Australian Indigenous Languages there has been remarkable progress in the development of these languages, their retention and revival and their uptake by the wider community. Some attention will also be devoted to what makes some language revival programmes work better than others.
THE KEYNOTE SPEAKER
Simula noong 1972, si Michael Walsh ay Since 1972 Michael Walsh has conducted fieldwork on Australian Aboriginal languages and cultures in the Top End of the Northern Territory, mainly in the Darwin-Daly region. This has been a mixture of academic endeavours as well as consultancies since 1979 mainly relating to Aboriginal land issues. From 1999 he has participated in the revitalization of Aboriginal languages in NSW. From 1982 until 2005 he was part of the teaching staff of the Department of Linguistics,
26 | WALSH
Aboriginal sa NSW. Mula noong 1982 hanggang 2005, bahagi siya ng kaguruan ng Departamento ng Lingguwistika ng University of Sydney. Ipinagpapatuloy niya ang kaniyang mga interes pampananaliksik sa pamamagitan ng malaking grant ng ARC na kasama ang isang grupo ng mga lingguwista at mga musicologist simula noong 2004 hanggang 2010 [http://azoulay.arts.usyd.edu.au/mpsong/].
Mayroon siyang mahigit 45 taóng karanasan sa Aboriginal Australia, lalo na sa Northern Territory at New South Wales, at may pananaliksik din sa iba pang mga nasasakupang lugar maliban sa Victoria at Tasmania.
Siya ay awtor, ko-awtor, editor o ko-editor ng 10 aklat/monograph/koleksiyon. May naisulat na siyang mahigit 70 artikulo o mga kabanata ng aklat, 45 ulat para sa pamahalaan o consultancies, kasama na ang pagiging ko-awtor ng NSW Aboriginal Languages K-10 Syllabus (2003) at ko-awtor ng pambansang Balangkas para [ang pagtuturo ng mga] sa mga wikang Aboriginal at Torres Strait Islander(2015). Nakapagsagawa na siya ng higit sa 200 presentasyon sa Australia at sa iba pang panig ng mundo gaya ng Canada, China, France, Germany, England, India, Italy, Lesotho. Myanmar, New Zealand, Portugal, Scotland, Singapore, South Africa, Spain, Tajikistan, at Wales.
WALSH | 27
University of Sydney. He has continued his research interests especially through a large ARC grant involving a team of linguists and musicologists running from 2004 to 2010 [http://azoulay.arts.usyd.edu.au/mpsong/].
Over 45 years of field experience in Aboriginal Australia, mainly Northern Territory and New South Wales but also research in all other jurisdictions except Victoria and Tasmania. 10 books/monographs/compilations authored, co-authored, edited or co-edited. More than 70 articles or book chapters. 45 reports to governments or for consultancies, including co-author of the NSW Aboriginal Languages K-10 Syllabus (2003) and co-author of the national Framework for [the teaching of] Aboriginal and Torres Strait Islander Languages (2015). More than 200 presentations in Australia and across the world including Canada, China, France, Germany, England, India, Italy, Lesotho. Myanmar, New Zealand, Portugal, Scotland, Singapore, South Africa, Spain, Tajikistan, Wales.
26 | WALSH
Aboriginal sa NSW. Mula noong 1982 hanggang 2005, bahagi siya ng kaguruan ng Departamento ng Lingguwistika ng University of Sydney. Ipinagpapatuloy niya ang kaniyang mga interes pampananaliksik sa pamamagitan ng malaking grant ng ARC na kasama ang isang grupo ng mga lingguwista at mga musicologist simula noong 2004 hanggang 2010 [http://azoulay.arts.usyd.edu.au/mpsong/].
Mayroon siyang mahigit 45 taóng karanasan sa Aboriginal Australia, lalo na sa Northern Territory at New South Wales, at may pananaliksik din sa iba pang mga nasasakupang lugar maliban sa Victoria at Tasmania.
Siya ay awtor, ko-awtor, editor o ko-editor ng 10 aklat/monograph/koleksiyon. May naisulat na siyang mahigit 70 artikulo o mga kabanata ng aklat, 45 ulat para sa pamahalaan o consultancies, kasama na ang pagiging ko-awtor ng NSW Aboriginal Languages K-10 Syllabus (2003) at ko-awtor ng pambansang Balangkas para [ang pagtuturo ng mga] sa mga wikang Aboriginal at Torres Strait Islander(2015). Nakapagsagawa na siya ng higit sa 200 presentasyon sa Australia at sa iba pang panig ng mundo gaya ng Canada, China, France, Germany, England, India, Italy, Lesotho. Myanmar, New Zealand, Portugal, Scotland, Singapore, South Africa, Spain, Tajikistan, at Wales.
WALSH | 27
University of Sydney. He has continued his research interests especially through a large ARC grant involving a team of linguists and musicologists running from 2004 to 2010 [http://azoulay.arts.usyd.edu.au/mpsong/].
Over 45 years of field experience in Aboriginal Australia, mainly Northern Territory and New South Wales but also research in all other jurisdictions except Victoria and Tasmania. 10 books/monographs/compilations authored, co-authored, edited or co-edited. More than 70 articles or book chapters. 45 reports to governments or for consultancies, including co-author of the NSW Aboriginal Languages K-10 Syllabus (2003) and co-author of the national Framework for [the teaching of] Aboriginal and Torres Strait Islander Languages (2015). More than 200 presentations in Australia and across the world including Canada, China, France, Germany, England, India, Italy, Lesotho. Myanmar, New Zealand, Portugal, Scotland, Singapore, South Africa, Spain, Tajikistan, Wales.
28
Gregory D.S. AndersonLIVING TONGUES INSTITUTE FOR ENDANGERED LANGUAGES
ABSTRAK
Banta sa lingguwistikong dibersidad sa Asia
Ang distribusyon ng mga nanganganib na wika sa Asia ay nakabatay sa uri ng mga ekolohiya ng natuklasang antas ng panganib. Maiuugnay ang magkakaibang ekolohiyang ito sa maraming magkakaugnay na historikal at sosyo-politikal na pangyayari na may lokal o supralokal na manipestasyon. Naiiba ang Asia sa mga lugar na gaya ng Australia, Hilaga o Timog America na ang panganib na maglaho ang wika ay malawak at labis na abanse kung ang pagbabatayan ay ang kanilang mga nanganganib na wika: sa Asia ang paglilipat-wika ay karaniwang bunga ng pagpapatupad ng mga bagong neokolonyalistang patakaran na may maskara ng pambansang kaunlaran o mga estratehiya sa pagbuo ng identidad. Gayunman, bagama’t ang manipestasyon ng mga sosyo-politikal na ekolohiyang ito na umaayon ang bawat isa sa pagkawala ng wika ay tunay na naiiba at nakatali sa mga kasaysayang politikal ng mga kasangkot na estado, hindi kadalasang nakasalig ang mga
ito sa isa’t isa bunga ng mga pekulyaridad ng mga pangyayari sa kasaysayan sa buong Asia ng huling bahagi ng siglo19 at mga unang bahagi ng siglo 21. Ang pag-unawa sa maraming pangyayaring ekolohiko ay makatutulong sa paghubog ng mga priyoridad ng parehong tiyak na wika na nangangailangang idokumento sa siyentipikong pananaw, matukoy ang mga patakaran sa pagpapanumbalik (restorasyon) na maaaring ipatupad para sa mga nabanggit na lingguwistikong komunidad at masuri kung bakit maaaring hindi epektibo ang mga iyon.
Ang presentasyon ay magsisimula sa saklaw ng wikang Russian (Anderson 2015), partikular sa Siberia (Anderson 2017a, 2017b). Ang patakarang etniko at mga ideolohiyang pangwika ng Soviet ay may malaking epekto sa mga bansang nasa interyor ng Southeast Asia, kaya iyon ang sunod kong pagtutuonan. Sunod na tatalakayin ko ay ang balangkas ng neokolonyalistang pambansang pag-unlad na naglalarawan ng mga makabagong estado-nasyon ng mga pulông Southeast Asia/
29
Gregory D.S. AndersonLIVING TONGUES INSTITUTE FOR ENDANGERED LANGUAGES
ABSTRACT
The threat to linguistic diversity in Asia
The distribution of endangered languages in Asia is grounded in the types of ecologies of endangerment found. One can attribute these differing ecologies to various interconnected historical and socio-political developments that have local or supra-local manifestations. Asia differs from areas such as Australia, North or South America where language endangerment is widespread and heavily advanced with regards to their different ecologies of language endangerment: in Asia language shift is typically the result of implementing relatively recent neo-colonialist policies under the guise of national development or identity building strategies. However, while the manifestation of these socio-political ecologies that each favor language loss are indeed different and tied to the political histories of the polities involved, they are also not infrequently historically inter-dependent due to the peculiarities of late 19th-early 21st century historical events throughout Asia. Understanding the varied ecological circumstances can help shape priorities of both specific
languages in need of documentation from the scientific perspective, what restorative policies might be implementable for such linguistic communities and why they may not work.
The presentation begins with the Russian language empire (Anderson 2015), specifically Siberia (Anderson 2017a, 2017b). Soviet ethnic policy and language ideologies had significant impact on countries in interior Southeast Asia, so I turn next to there. Next I turn to neocolonialist national development schemata that typify the modern nation-states of insular Southeast Asia/southwest Pacific and India (Anderson and Jora 2017) as well as in Taiwan and the Ryukyu Islands.
The differing ecologies of endangerment found in these areas have had different but profound impacts on both the extent and degree of language shift to the dominant languages but also on the types of restructuring observed in the subjugated languages. I present the data in the context of the Language Hotspots model, and offer an assessment of the state
28
Gregory D.S. AndersonLIVING TONGUES INSTITUTE FOR ENDANGERED LANGUAGES
ABSTRAK
Banta sa lingguwistikong dibersidad sa Asia
Ang distribusyon ng mga nanganganib na wika sa Asia ay nakabatay sa uri ng mga ekolohiya ng natuklasang antas ng panganib. Maiuugnay ang magkakaibang ekolohiyang ito sa maraming magkakaugnay na historikal at sosyo-politikal na pangyayari na may lokal o supralokal na manipestasyon. Naiiba ang Asia sa mga lugar na gaya ng Australia, Hilaga o Timog America na ang panganib na maglaho ang wika ay malawak at labis na abanse kung ang pagbabatayan ay ang kanilang mga nanganganib na wika: sa Asia ang paglilipat-wika ay karaniwang bunga ng pagpapatupad ng mga bagong neokolonyalistang patakaran na may maskara ng pambansang kaunlaran o mga estratehiya sa pagbuo ng identidad. Gayunman, bagama’t ang manipestasyon ng mga sosyo-politikal na ekolohiyang ito na umaayon ang bawat isa sa pagkawala ng wika ay tunay na naiiba at nakatali sa mga kasaysayang politikal ng mga kasangkot na estado, hindi kadalasang nakasalig ang mga
ito sa isa’t isa bunga ng mga pekulyaridad ng mga pangyayari sa kasaysayan sa buong Asia ng huling bahagi ng siglo19 at mga unang bahagi ng siglo 21. Ang pag-unawa sa maraming pangyayaring ekolohiko ay makatutulong sa paghubog ng mga priyoridad ng parehong tiyak na wika na nangangailangang idokumento sa siyentipikong pananaw, matukoy ang mga patakaran sa pagpapanumbalik (restorasyon) na maaaring ipatupad para sa mga nabanggit na lingguwistikong komunidad at masuri kung bakit maaaring hindi epektibo ang mga iyon.
Ang presentasyon ay magsisimula sa saklaw ng wikang Russian (Anderson 2015), partikular sa Siberia (Anderson 2017a, 2017b). Ang patakarang etniko at mga ideolohiyang pangwika ng Soviet ay may malaking epekto sa mga bansang nasa interyor ng Southeast Asia, kaya iyon ang sunod kong pagtutuonan. Sunod na tatalakayin ko ay ang balangkas ng neokolonyalistang pambansang pag-unlad na naglalarawan ng mga makabagong estado-nasyon ng mga pulông Southeast Asia/
29
Gregory D.S. AndersonLIVING TONGUES INSTITUTE FOR ENDANGERED LANGUAGES
ABSTRACT
The threat to linguistic diversity in Asia
The distribution of endangered languages in Asia is grounded in the types of ecologies of endangerment found. One can attribute these differing ecologies to various interconnected historical and socio-political developments that have local or supra-local manifestations. Asia differs from areas such as Australia, North or South America where language endangerment is widespread and heavily advanced with regards to their different ecologies of language endangerment: in Asia language shift is typically the result of implementing relatively recent neo-colonialist policies under the guise of national development or identity building strategies. However, while the manifestation of these socio-political ecologies that each favor language loss are indeed different and tied to the political histories of the polities involved, they are also not infrequently historically inter-dependent due to the peculiarities of late 19th-early 21st century historical events throughout Asia. Understanding the varied ecological circumstances can help shape priorities of both specific
languages in need of documentation from the scientific perspective, what restorative policies might be implementable for such linguistic communities and why they may not work.
The presentation begins with the Russian language empire (Anderson 2015), specifically Siberia (Anderson 2017a, 2017b). Soviet ethnic policy and language ideologies had significant impact on countries in interior Southeast Asia, so I turn next to there. Next I turn to neocolonialist national development schemata that typify the modern nation-states of insular Southeast Asia/southwest Pacific and India (Anderson and Jora 2017) as well as in Taiwan and the Ryukyu Islands.
The differing ecologies of endangerment found in these areas have had different but profound impacts on both the extent and degree of language shift to the dominant languages but also on the types of restructuring observed in the subjugated languages. I present the data in the context of the Language Hotspots model, and offer an assessment of the state
30 | ANDERSON
Southwest Pacific at India (Anderson at Jora 2017), gayon din ng Taiwan at ng mga isla ng Ryukyu.
Ang iba’t ibang ekolohiya ng panganib na maglaho na matatagpuan sa mga lugar na ito ay may magkakaiba ngunit may malalim na epekto sa saklaw at antas ng pagpapalit-wika tungo sa mga dominanteng wika, gayundin sa mga uri ng naobserbahang muling pagsasaayos sa mga nasakop na wika. Ihaharap ko ang mga datos sa konteksto ng modelong Language Hotspots, at magbibigay ng pagtáya sa estado ng panganib na maglaho para sa mga henetikong yunit na bumubuo ng mga nabanggit na Hotspots.
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Dr. Gregory D.S. Anderson ay Direktor ng Living Tongues Institute for Endagered Languages at Research Fellow, University of South Africa. Nagpapakadalubhasa siya sa tipolohiya, historikal/komparatibong lingguwistika, ugnayan ng mga wika, at nanganganib na wika. Nakapaglathala na siya ng maraming aklat gaya ng Auxiliary Verb Constructions, The Munda Verb at Language Contact in South Central Siberia. Nagsagawa rin siya
ng malawakang pag-aaral tungkol sa mga wikang Siberian Turkic, mga wika ng pamilya Munda (Austroasiatic) ng India, mga wikang Tibeto-Burman ng hilagang silangang India, Burushaski, maraming wika ng hilagang/sentral Africa (Ogonoid, Chadic) at sa mga wika ng katimugang rehiyon ng Pacific sa Papua New Guinea at Vanuatu.
ANDERSON | 31
of endangerment for the genetic units that make up such Hotspots. Anderson, Gregory D. S. 2015. Russian colonialism and hegemony and Native Siberian languages. C. Stolz (ed.) Language Empires in Comparative Perspective. Berlin: Mouton de Gruyter. 113-139. Anderson, Gregory D. S. 2017a. “Consequences of Russian Linguistic Hegemony in (Post-)Soviet Colonial Space.” In R. Korkmaz and G. Dogan (eds.) Endangered Languages of the Caucasus and Beyond. Leiden: Brill, 1-16. Anderson, Gregory. D. S. 2017b. “The changing profile of case marking in the northeastern Siberian area.” In Raymond Hickey (ed.) Cambridge Handbook of Areal Linguistics. Cambridge: CUP, 627-650. Anderson, Gregory. D. S. and Bikram Jora. 2017. The linguistic ecology of particularly vulnerable tribal groups in Middle India: State-mediated ethno-linguistic erasure and neo-colonialist development. Texas Linguistics Forum 60: 1-14.
THE PLENARY SPEAKER
Dr. Gregory D. S. Anderson is Director of Living Tongues Institute for Endangered Languages and Research Fellow, University of South Africa. He specializes in typology, historical/comparative linguistics, language contact and language
endangerment. He has published a number of books such as Auxiliary Verb Constructions, The Munda Verb and Language Contact in South Central Siberia. He has also worked extensively on the Siberian Turkic languages, languages of the Munda (Austroasiatic) family of India, Tibeto-Burman languages of northeastern India, Burushaski, various languages of western/central Africa (Ogonoid, Chadic), and the languages of south Pacific region in Papua New Guinea and Vanuatu.
30 | ANDERSON
Southwest Pacific at India (Anderson at Jora 2017), gayon din ng Taiwan at ng mga isla ng Ryukyu.
Ang iba’t ibang ekolohiya ng panganib na maglaho na matatagpuan sa mga lugar na ito ay may magkakaiba ngunit may malalim na epekto sa saklaw at antas ng pagpapalit-wika tungo sa mga dominanteng wika, gayundin sa mga uri ng naobserbahang muling pagsasaayos sa mga nasakop na wika. Ihaharap ko ang mga datos sa konteksto ng modelong Language Hotspots, at magbibigay ng pagtáya sa estado ng panganib na maglaho para sa mga henetikong yunit na bumubuo ng mga nabanggit na Hotspots.
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Dr. Gregory D.S. Anderson ay Direktor ng Living Tongues Institute for Endagered Languages at Research Fellow, University of South Africa. Nagpapakadalubhasa siya sa tipolohiya, historikal/komparatibong lingguwistika, ugnayan ng mga wika, at nanganganib na wika. Nakapaglathala na siya ng maraming aklat gaya ng Auxiliary Verb Constructions, The Munda Verb at Language Contact in South Central Siberia. Nagsagawa rin siya
ng malawakang pag-aaral tungkol sa mga wikang Siberian Turkic, mga wika ng pamilya Munda (Austroasiatic) ng India, mga wikang Tibeto-Burman ng hilagang silangang India, Burushaski, maraming wika ng hilagang/sentral Africa (Ogonoid, Chadic) at sa mga wika ng katimugang rehiyon ng Pacific sa Papua New Guinea at Vanuatu.
ANDERSON | 31
of endangerment for the genetic units that make up such Hotspots. Anderson, Gregory D. S. 2015. Russian colonialism and hegemony and Native Siberian languages. C. Stolz (ed.) Language Empires in Comparative Perspective. Berlin: Mouton de Gruyter. 113-139. Anderson, Gregory D. S. 2017a. “Consequences of Russian Linguistic Hegemony in (Post-)Soviet Colonial Space.” In R. Korkmaz and G. Dogan (eds.) Endangered Languages of the Caucasus and Beyond. Leiden: Brill, 1-16. Anderson, Gregory. D. S. 2017b. “The changing profile of case marking in the northeastern Siberian area.” In Raymond Hickey (ed.) Cambridge Handbook of Areal Linguistics. Cambridge: CUP, 627-650. Anderson, Gregory. D. S. and Bikram Jora. 2017. The linguistic ecology of particularly vulnerable tribal groups in Middle India: State-mediated ethno-linguistic erasure and neo-colonialist development. Texas Linguistics Forum 60: 1-14.
THE PLENARY SPEAKER
Dr. Gregory D. S. Anderson is Director of Living Tongues Institute for Endangered Languages and Research Fellow, University of South Africa. He specializes in typology, historical/comparative linguistics, language contact and language
endangerment. He has published a number of books such as Auxiliary Verb Constructions, The Munda Verb and Language Contact in South Central Siberia. He has also worked extensively on the Siberian Turkic languages, languages of the Munda (Austroasiatic) family of India, Tibeto-Burman languages of northeastern India, Burushaski, various languages of western/central Africa (Ogonoid, Chadic), and the languages of south Pacific region in Papua New Guinea and Vanuatu.
32
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRAK
Wikang nasa Panganib: Paulit-ulit na estado o di-kasalukuyang proyekto
Sinabi ni David Crystal na “to say that a language is dead is like saying that person is dead.” Sa katunayan, kapag namatay ang tao, madalas ay may naiiwan siyang mga anak at apo. Ang mga naiwan ay patuloy na nabubuhay. Ngunit kapag namatay ang wika, tila lahat ng tao ang namatay. Madalas na ito ang talagang nangyayari, ngunit karaniwang namamatay ang wika sapagkat ang mga tagapahanap nito ay bumalis sa ibang wika. Ang resulta ay kultural na pagkalipol ng mga taong iyon.
Bagama’t may pagkakataong may naiiwan ang mga namatay na wika, katulad ng kaso ng Latin, na nag-iwan ng mga “anak” na gaya ng French, Italian, Romanian, Catalan, o kahit ng mga apo, katulad ng mga iba-ibang Creole o ang mga maraming uri ng English sa Asia o sa US, madalas, kapag namamatay ang wika ay namamatay din ang mga tao nito. Sa kaso ng Latin, gayumpaman, bukod sa mga anak nito, nag-iwan din ito ng malaking pamana sa anyo ng panitikan at materyal na kultura na nagpanatili sa buhay nito kahit paano. Ngunit halos lahat ng mga namamatay na wika sa kasalukuyan, pati na rin ang mga namatay na kamakailan, ay walang naiiwan kundi lamang sa mga insiyatiba sa dokumentasyon.
Anuman ang merito ng mga gawaing pandokumentasyon at gaano man kahusay o kaepisyente ng mga ito sa pagpepreserba ng ilang aspekto ng isang wika at gayundin, ng kultura, walang makahahalili sa prebensiyon ng pagkamatay ng wika. Kahit ang muling pagpapasigla, depende sa laki ng pagkawala at kalagayan ng natitirang kultura, ay hindi laging nagagawang buhaying muli ang isang lawas ng kultura na naglaho na ang pagtangkilik at paggamit.
Bagama’t prebensiyon pa rin ang pinakamainam na aksiyon, ang malinaw na hakbang ay tingnang mabuti ang sanhi ng pagkalalagay ng wika sa panganib at pagkamatay ng wika at umisip ng mga paraan upang mapigil, o kahit paano, maneutralisa ang mga ito. Susubukin ng papel na ito na ribyuhin ang ilan sa mga ito at tingnan sa partikular ang ilang natamong karunungan at paniniwalang nagbunsod ng mga karumal-dumal na mga patakaran laban sa wika. Sa pamamagitan ng pagsusuri sa kasalukuyang mga aktitud sa mga minorya at katutubong kultura, makikita din ang potensiyal o alternatibong mga proseso o aksiyon na maaaring makaambag sa mas sustenable na anyo ng prebensiyon ng pagkamatay ng wika.
33
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRACT
Language Endangerment: Re-current state or noncurrent project
David Crystal stated that “to say that a language is dead is like saying that person is dead”. Actually, when persons die, they often leave behind children and grandchildren. The people left behind continue to live. But when a language dies, it is really like an entire people dies. Often this is literally the case, but usually a language dies because its locators have turned to another language. The result is the cultural extinction of that people.
If some languages when they die also leave behind children and grandchildren, as is the case, for example, of Latin which left behind several romance “offspring” such as French, Italian, Romanian, Catalan, or, even grandchildren like many Creole offshoots, or the many offshoot varieties of English in Asia or the US, in most cases, when a language dies its people “die” with it. In the case of Latin, however, besides its offspring, it has also left us a huge legacy, in the form of literature and material culture which allow it to live on somehow. But most of today’s dying languages as well as the recently extinct ones, have, or would have left nothing, were it not for documentation initiatives.
Whatever the merit of documentation activities and however good or efficient they are at preserving some aspects of a language and, consequently, of culture, they are no substitute for the prevention of language death. Even revitalisation, depending on the magnitude of the loss and the state of the remaining culture, is not always able to also resuscitate a body of culture that had ceased to be practised.
While prevention is therefore by far the best action, an obvious step is to look closely at the causes of language endangerment and language death and think of ways of suppressing or at least neutralising them. This paper will try to review some of them and to look in particular at a few received wisdoms and beliefs which lead to nefarious policies towards language. By examining the current attitudes towards minorities and indigenous cultures, it will also explore potential, or alternative, processes and actions which may contribute to more sustainable forms of prevention of language death.
32
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRAK
Wikang nasa Panganib: Paulit-ulit na estado o di-kasalukuyang proyekto
Sinabi ni David Crystal na “to say that a language is dead is like saying that person is dead.” Sa katunayan, kapag namatay ang tao, madalas ay may naiiwan siyang mga anak at apo. Ang mga naiwan ay patuloy na nabubuhay. Ngunit kapag namatay ang wika, tila lahat ng tao ang namatay. Madalas na ito ang talagang nangyayari, ngunit karaniwang namamatay ang wika sapagkat ang mga tagapahanap nito ay bumalis sa ibang wika. Ang resulta ay kultural na pagkalipol ng mga taong iyon.
Bagama’t may pagkakataong may naiiwan ang mga namatay na wika, katulad ng kaso ng Latin, na nag-iwan ng mga “anak” na gaya ng French, Italian, Romanian, Catalan, o kahit ng mga apo, katulad ng mga iba-ibang Creole o ang mga maraming uri ng English sa Asia o sa US, madalas, kapag namamatay ang wika ay namamatay din ang mga tao nito. Sa kaso ng Latin, gayumpaman, bukod sa mga anak nito, nag-iwan din ito ng malaking pamana sa anyo ng panitikan at materyal na kultura na nagpanatili sa buhay nito kahit paano. Ngunit halos lahat ng mga namamatay na wika sa kasalukuyan, pati na rin ang mga namatay na kamakailan, ay walang naiiwan kundi lamang sa mga insiyatiba sa dokumentasyon.
Anuman ang merito ng mga gawaing pandokumentasyon at gaano man kahusay o kaepisyente ng mga ito sa pagpepreserba ng ilang aspekto ng isang wika at gayundin, ng kultura, walang makahahalili sa prebensiyon ng pagkamatay ng wika. Kahit ang muling pagpapasigla, depende sa laki ng pagkawala at kalagayan ng natitirang kultura, ay hindi laging nagagawang buhaying muli ang isang lawas ng kultura na naglaho na ang pagtangkilik at paggamit.
Bagama’t prebensiyon pa rin ang pinakamainam na aksiyon, ang malinaw na hakbang ay tingnang mabuti ang sanhi ng pagkalalagay ng wika sa panganib at pagkamatay ng wika at umisip ng mga paraan upang mapigil, o kahit paano, maneutralisa ang mga ito. Susubukin ng papel na ito na ribyuhin ang ilan sa mga ito at tingnan sa partikular ang ilang natamong karunungan at paniniwalang nagbunsod ng mga karumal-dumal na mga patakaran laban sa wika. Sa pamamagitan ng pagsusuri sa kasalukuyang mga aktitud sa mga minorya at katutubong kultura, makikita din ang potensiyal o alternatibong mga proseso o aksiyon na maaaring makaambag sa mas sustenable na anyo ng prebensiyon ng pagkamatay ng wika.
33
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRACT
Language Endangerment: Re-current state or noncurrent project
David Crystal stated that “to say that a language is dead is like saying that person is dead”. Actually, when persons die, they often leave behind children and grandchildren. The people left behind continue to live. But when a language dies, it is really like an entire people dies. Often this is literally the case, but usually a language dies because its locators have turned to another language. The result is the cultural extinction of that people.
If some languages when they die also leave behind children and grandchildren, as is the case, for example, of Latin which left behind several romance “offspring” such as French, Italian, Romanian, Catalan, or, even grandchildren like many Creole offshoots, or the many offshoot varieties of English in Asia or the US, in most cases, when a language dies its people “die” with it. In the case of Latin, however, besides its offspring, it has also left us a huge legacy, in the form of literature and material culture which allow it to live on somehow. But most of today’s dying languages as well as the recently extinct ones, have, or would have left nothing, were it not for documentation initiatives.
Whatever the merit of documentation activities and however good or efficient they are at preserving some aspects of a language and, consequently, of culture, they are no substitute for the prevention of language death. Even revitalisation, depending on the magnitude of the loss and the state of the remaining culture, is not always able to also resuscitate a body of culture that had ceased to be practised.
While prevention is therefore by far the best action, an obvious step is to look closely at the causes of language endangerment and language death and think of ways of suppressing or at least neutralising them. This paper will try to review some of them and to look in particular at a few received wisdoms and beliefs which lead to nefarious policies towards language. By examining the current attitudes towards minorities and indigenous cultures, it will also explore potential, or alternative, processes and actions which may contribute to more sustainable forms of prevention of language death.
34 | MEZHOUD
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Salem Mezhoud ay Senior Research Fellow sa African Leadership Centre sa School of Global Affairs of King’s College London, at Kalihim Pandangal ng Foundation for Endangered Languages.
Nag-aral si Salem ng antropolohiya at lingguwistika sa mga unibersidad ng London (SOAS) at Paris (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales at Institut National des Langues et Civilisations Orientales), nagpakadalubhasa sa mga kultura at sistemang politikal ng Africa na may partikular na tuon sa Silangan at Hilagang Africa.
Dati siyang lecturer ng etnograpiya at sosyolingguwistika ng North Africa sa Sorbonne at sa maraming taon ay brodkaster ng BBC World Service at iba pang media, at regular na commentator sa mga usaping North African.
Mahigit tatlong dekada siyang naging practitioner ng karapatang pantao sa mga internasyonal na NGO at sa United Nations, at ilan sa mga naging tuon niya ay mga karapatan ng mga minorya at katutubo, karapatan ng mga bata, at karatang lingguwistika, Dati siyang puno ng seksiyon ng Hilagang Africa ng Tanggapan ng Mataas ng Komisyoner para sa Karapatang Pantao ng UN at pinamunuan ang mga misyon sa larangan para sa iba pang ahensiya ng UN.
Lumahok si Salem Mezhoud sa pagbuo ng UN Declaration of the Rights of Indigenous Peoples at naging kasapi ng mga kalupunan ng Human Rights Fund for Indigenous Peoples, European Coalition with
Indigenous Peoples, at tagapangulo ng International Year of Indigenous Peoples sa UK pati na ang pagiging tagapangulo ng UK Human Rights Network.
Mulang pagkabata, nakibahagi siya sa lingguwistiko, politikal, at pangkomunidad na mga inisyatiba para sa pangangalaga at muling pagpapasigla ng wikang Tamazight (Berber) ng Hilagang Africa at naglingkod bilang Rehiyonal na Editor para sa Hilagang Africa ng UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger. Humawak siya ng mga guest fellowship sa King’s College, Columbia University at Woodrow Wilson International Center for Scholars.
MEZHOUD | 35
THE PANEL SPEAKER
Salem Mezhoud is Senior Research Fellow at the African Leadership Centre in the School of Global Affairs of King’s College London, and the Honorary Secretary of the Foundation for Endangered Languages.
Salem studied anthropology and linguistics at the universities of London (SOAS) and Paris (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales and Institut National des Langues et Civilisations Orientales) specialising in the cultures and political systems of Africa with particular expertise in West and North Africa.
He was a lecturer in North African ethnography and sociolinguistics at the Sorbonne and for several years a broadcaster with the BBC World Service and other media, and regular commentator on North African affairs.
He spent over three decades as a human rights practitioner with international NGOs and the United Nations, working, among other things, on minority and indigenous peoples’ rights, child rights and linguistic rights. He was the Head of the Northern Africa section at the UN Office of the High Commissioner for Human Rights and headed field missions for other UN agencies.
Salem Mezhoud participated in the drafting of the UN Declaration of the Rights of Indigenous Peoples and was a member of the boards of the Human Rights Fund for Indigenous Peoples, the European Coalition with Indigenous Peoples and the Chair of the International Year of
Indigenous Peoples in the UK as well as Chair of the UK Human Rights Network.,
He has, since childhood, taken part in linguistic, political, community initiatives for the survival and revival of the Tamazight language (Berber) of North Africa and has served as the Regional Editor for North Africa of the UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger. He has held guest fellowships at King’s College, Columbia University and the Woodrow Wilson International Center for Scholars.
34 | MEZHOUD
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Salem Mezhoud ay Senior Research Fellow sa African Leadership Centre sa School of Global Affairs of King’s College London, at Kalihim Pandangal ng Foundation for Endangered Languages.
Nag-aral si Salem ng antropolohiya at lingguwistika sa mga unibersidad ng London (SOAS) at Paris (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales at Institut National des Langues et Civilisations Orientales), nagpakadalubhasa sa mga kultura at sistemang politikal ng Africa na may partikular na tuon sa Silangan at Hilagang Africa.
Dati siyang lecturer ng etnograpiya at sosyolingguwistika ng North Africa sa Sorbonne at sa maraming taon ay brodkaster ng BBC World Service at iba pang media, at regular na commentator sa mga usaping North African.
Mahigit tatlong dekada siyang naging practitioner ng karapatang pantao sa mga internasyonal na NGO at sa United Nations, at ilan sa mga naging tuon niya ay mga karapatan ng mga minorya at katutubo, karapatan ng mga bata, at karatang lingguwistika, Dati siyang puno ng seksiyon ng Hilagang Africa ng Tanggapan ng Mataas ng Komisyoner para sa Karapatang Pantao ng UN at pinamunuan ang mga misyon sa larangan para sa iba pang ahensiya ng UN.
Lumahok si Salem Mezhoud sa pagbuo ng UN Declaration of the Rights of Indigenous Peoples at naging kasapi ng mga kalupunan ng Human Rights Fund for Indigenous Peoples, European Coalition with
Indigenous Peoples, at tagapangulo ng International Year of Indigenous Peoples sa UK pati na ang pagiging tagapangulo ng UK Human Rights Network.
Mulang pagkabata, nakibahagi siya sa lingguwistiko, politikal, at pangkomunidad na mga inisyatiba para sa pangangalaga at muling pagpapasigla ng wikang Tamazight (Berber) ng Hilagang Africa at naglingkod bilang Rehiyonal na Editor para sa Hilagang Africa ng UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger. Humawak siya ng mga guest fellowship sa King’s College, Columbia University at Woodrow Wilson International Center for Scholars.
MEZHOUD | 35
THE PANEL SPEAKER
Salem Mezhoud is Senior Research Fellow at the African Leadership Centre in the School of Global Affairs of King’s College London, and the Honorary Secretary of the Foundation for Endangered Languages.
Salem studied anthropology and linguistics at the universities of London (SOAS) and Paris (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales and Institut National des Langues et Civilisations Orientales) specialising in the cultures and political systems of Africa with particular expertise in West and North Africa.
He was a lecturer in North African ethnography and sociolinguistics at the Sorbonne and for several years a broadcaster with the BBC World Service and other media, and regular commentator on North African affairs.
He spent over three decades as a human rights practitioner with international NGOs and the United Nations, working, among other things, on minority and indigenous peoples’ rights, child rights and linguistic rights. He was the Head of the Northern Africa section at the UN Office of the High Commissioner for Human Rights and headed field missions for other UN agencies.
Salem Mezhoud participated in the drafting of the UN Declaration of the Rights of Indigenous Peoples and was a member of the boards of the Human Rights Fund for Indigenous Peoples, the European Coalition with Indigenous Peoples and the Chair of the International Year of
Indigenous Peoples in the UK as well as Chair of the UK Human Rights Network.,
He has, since childhood, taken part in linguistic, political, community initiatives for the survival and revival of the Tamazight language (Berber) of North Africa and has served as the Regional Editor for North Africa of the UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger. He has held guest fellowships at King’s College, Columbia University and the Woodrow Wilson International Center for Scholars.
36
Josephine Daguman, Rosario Viloria, Lerma A. Abella, Rodelyn A. AguilarTRANSLATORS ASSOCIATION OF THE PHILIPPINES
ABSTRAK
“Yu Tagbanwa!”
Ilalahad sa panayam na ito ang nakahihikayat na kuwento kung paanong ang pagtatangkang ipakilala ang ilang konseptong sosyolingguwistiko at survey sa mga wika ay nagpasimula sa pagpapaunlad ng wika sa mga taga-Calamian Tagbanwa sa Munisipalidad ng Coron sa Palawan, Filipinas. Itatampok dito ang mga kagamitang ginamit sa participatory action research na isinagawa sa dalawang baryo sa Coron Island at ang impormasyon, mga sentimyento, hangarin, at planong binuo bilang resulta. Dalawang miyembro ng komunidad ng Tagbanwa ang magsasalaysay kung paanong ang kanilang komunidad ay tumugon alinsunod sa plano at ibabahagi ang ipinapalagay nilang mga susunod na hakbang na kailangang gawin.
ANG MGA TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Josephine S. Daguman ay Senior Consultant sa Field Linguistics of Translators Association of the Philippines, Inc. (TAP). Siya at ang kaniyang
pangkat ay tumutulong sa mga Katutubong Pamayanang Kultural na nais masuri ang kanilang mga wika, tungo sa pagbuo ng istandard na ortograpiya, pagbuo ng mga materyales para sa pag-unlad ng kanilang mga lipuna, at pagdisenyo ng mga programa sa muling pagpapasigla ng wika.
Si Rosario S. Viloria ay bahagi ng pangkat na ito. Siya ang coordinator ng ladderised training program sa Community Development major sa Language Development na magkatuwang na pinatatakbo ng TAP at Asian School of Development and Cross-Cultural Studies (ASDECS). Siya at si Josephine ay mga co-facilitator ng kursong Language Development ng programang iyon. Magkasama nilang pinangasiwaan ang participatory action research ng mga mag-aaral sa mga pamayanan.
Isa si Lerma Abella sa mga trainee ng programang Transformational Language Development program noong 2016. Siya at si Aries Aguilar ay nagsagawa ng participatory action research hinggil sa kalagayan ng wikang Tinagbanwa sa isang bayang kanugnog ng kanilang bayan sa Coron Island, Palawan.
37
Josephine Daguman, Rosario Viloria, Lerma A. Abella, Rodelyn A. AguilarTRANSLATORS ASSOCIATION OF THE PHILIPPINES
ABSTRACT
“Yu Tagbanwa!”
This presentation will showcase the inspiring story of how an attempt to popularize some sociolinguistic and language survey concepts triggered a community driven language development among the Calamian Tagbanwa people of the Municipality of Coron in Palawan, Philippines. It will feature the tools used in participatory action research conducted in two villages in Coron Island and the information, sentiments, desires, and plans that were elicited as a result. Two members of the Tagbanwa community will narrate how their community acted on the plan and share what they think are the next steps to take.
THE PANEL SPEAKERS
Josephine S. Daguman is Senior Consultant in Field Linguistics of Translators Association of the Philippines, Inc. (TAP). She and her team come alongside Indigenous Cultural Communities who want to analyse their languages, work toward a standard orthography, produce materials for the development
of their societies, and design language revitalisation programs.
Rosario S. Viloria is part of this team. She was the coordinator of the ladderised training program on Community Development major in Language Development ran by TAP in partnership with the Asian School of Development and Cross-Cultural Studies (ASDECS). She and Josephine were co-facilitators of the Language Development course in the program. Together, they supervised the participatory action research of students in the communities.
Lerma Abella was one of the trainees of the Transformational Language Development program in 2016. She and Aries Aguilar conducted a participatory action research on the state of the Tinagbanwa language in a village adjacent to theirs in Coron Island, Palawan.
Rodelyn Aguilar participated in the focus group discussions conducted during the research. She witnessed the community awakening on the state of their language and is now part of the effort to raise its level of vitality. Lerma and Rodelyn are among
36
Josephine Daguman, Rosario Viloria, Lerma A. Abella, Rodelyn A. AguilarTRANSLATORS ASSOCIATION OF THE PHILIPPINES
ABSTRAK
“Yu Tagbanwa!”
Ilalahad sa panayam na ito ang nakahihikayat na kuwento kung paanong ang pagtatangkang ipakilala ang ilang konseptong sosyolingguwistiko at survey sa mga wika ay nagpasimula sa pagpapaunlad ng wika sa mga taga-Calamian Tagbanwa sa Munisipalidad ng Coron sa Palawan, Filipinas. Itatampok dito ang mga kagamitang ginamit sa participatory action research na isinagawa sa dalawang baryo sa Coron Island at ang impormasyon, mga sentimyento, hangarin, at planong binuo bilang resulta. Dalawang miyembro ng komunidad ng Tagbanwa ang magsasalaysay kung paanong ang kanilang komunidad ay tumugon alinsunod sa plano at ibabahagi ang ipinapalagay nilang mga susunod na hakbang na kailangang gawin.
ANG MGA TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Josephine S. Daguman ay Senior Consultant sa Field Linguistics of Translators Association of the Philippines, Inc. (TAP). Siya at ang kaniyang
pangkat ay tumutulong sa mga Katutubong Pamayanang Kultural na nais masuri ang kanilang mga wika, tungo sa pagbuo ng istandard na ortograpiya, pagbuo ng mga materyales para sa pag-unlad ng kanilang mga lipuna, at pagdisenyo ng mga programa sa muling pagpapasigla ng wika.
Si Rosario S. Viloria ay bahagi ng pangkat na ito. Siya ang coordinator ng ladderised training program sa Community Development major sa Language Development na magkatuwang na pinatatakbo ng TAP at Asian School of Development and Cross-Cultural Studies (ASDECS). Siya at si Josephine ay mga co-facilitator ng kursong Language Development ng programang iyon. Magkasama nilang pinangasiwaan ang participatory action research ng mga mag-aaral sa mga pamayanan.
Isa si Lerma Abella sa mga trainee ng programang Transformational Language Development program noong 2016. Siya at si Aries Aguilar ay nagsagawa ng participatory action research hinggil sa kalagayan ng wikang Tinagbanwa sa isang bayang kanugnog ng kanilang bayan sa Coron Island, Palawan.
37
Josephine Daguman, Rosario Viloria, Lerma A. Abella, Rodelyn A. AguilarTRANSLATORS ASSOCIATION OF THE PHILIPPINES
ABSTRACT
“Yu Tagbanwa!”
This presentation will showcase the inspiring story of how an attempt to popularize some sociolinguistic and language survey concepts triggered a community driven language development among the Calamian Tagbanwa people of the Municipality of Coron in Palawan, Philippines. It will feature the tools used in participatory action research conducted in two villages in Coron Island and the information, sentiments, desires, and plans that were elicited as a result. Two members of the Tagbanwa community will narrate how their community acted on the plan and share what they think are the next steps to take.
THE PANEL SPEAKERS
Josephine S. Daguman is Senior Consultant in Field Linguistics of Translators Association of the Philippines, Inc. (TAP). She and her team come alongside Indigenous Cultural Communities who want to analyse their languages, work toward a standard orthography, produce materials for the development
of their societies, and design language revitalisation programs.
Rosario S. Viloria is part of this team. She was the coordinator of the ladderised training program on Community Development major in Language Development ran by TAP in partnership with the Asian School of Development and Cross-Cultural Studies (ASDECS). She and Josephine were co-facilitators of the Language Development course in the program. Together, they supervised the participatory action research of students in the communities.
Lerma Abella was one of the trainees of the Transformational Language Development program in 2016. She and Aries Aguilar conducted a participatory action research on the state of the Tinagbanwa language in a village adjacent to theirs in Coron Island, Palawan.
Rodelyn Aguilar participated in the focus group discussions conducted during the research. She witnessed the community awakening on the state of their language and is now part of the effort to raise its level of vitality. Lerma and Rodelyn are among
38 | DAGUMAN, VILLORIA, ABELLA, & AGUILAR
Lumahok si Rodelyn Aguilar sa mga focus group discussion na isinagawa para sa saliksik. Nasaksihan niya ang pagkamulat ng pamayanan hinggil sa kalagayan ng kanilang wika at bahagi na siya ngayon ng pagsisikap pasiglahin ang buhay nito. Kabilang sina Lerma at Rodelyn sa mga pinili ng mga nakatatanda ng pamayanan na tipunin ang resulta ng Tinagbawa Language Conference at buoin ang Ortograpiyang Tinagbanwa na isusumite sa Komisyon sa Wikang Filipino para sa aprobasyon.
DAGUMAN, VILLORIA, ABELLA, & AGUILAR | 39
those chosen by the elders of the community to put together the results of the Tinagbanwa Language Conference into an Ortograpiyang Tinagbanwa to be submitted for approval by the Komisyon sa Wikang Filipino.
38 | DAGUMAN, VILLORIA, ABELLA, & AGUILAR
Lumahok si Rodelyn Aguilar sa mga focus group discussion na isinagawa para sa saliksik. Nasaksihan niya ang pagkamulat ng pamayanan hinggil sa kalagayan ng kanilang wika at bahagi na siya ngayon ng pagsisikap pasiglahin ang buhay nito. Kabilang sina Lerma at Rodelyn sa mga pinili ng mga nakatatanda ng pamayanan na tipunin ang resulta ng Tinagbawa Language Conference at buoin ang Ortograpiyang Tinagbanwa na isusumite sa Komisyon sa Wikang Filipino para sa aprobasyon.
DAGUMAN, VILLORIA, ABELLA, & AGUILAR | 39
those chosen by the elders of the community to put together the results of the Tinagbanwa Language Conference into an Ortograpiyang Tinagbanwa to be submitted for approval by the Komisyon sa Wikang Filipino.
40
Larry KimuraUNIVERSITY OF HAWAII-HILO
ABSTRAK
Ang Midyum na Katutubong Wika at Pilosopiya ng Edukasyon; ang Halaga ng Dokumentasyon at Resource Development mula sa Karanasang Hawaiian
Ang pagtatalâ at dokumentasyon ng nanganganib na mga katutubong wika ay mahalagang hakbang sa tatahakin ng pagpapasiglang pangwika. Sinasaklaw ng aking panayam ang paglalakbay ng nanganganib kong katutubong wikang Hawaiian, upang humango ng pamilyar at marahil ng hindi pangkaraniwang mga hámon para sa iba pang nanganganib na mga wika ng mundo.
Ang literasi sa wikang Hawaiian ang unang kritikal na hakbang sa dokumentasyon ng Hawaiian, at gayundin, tulad ng doble-talim na tabak, nagbunsod ito ng pagkakaroon ng bago at higit na namamayaning pananaw sa bayan nito. Bandang huli, ang independiyenteng Kaharian ng Hawaiian ay pinabagsak noong 1893 ng mga maka-Americanong interes, at isa sa mga unang hakbang ng bagong Republika ng Hawaii noong 1896 ay ipagbawal ang Hawaiian bilang wika ng
pagtuturo at isagawa ang lahat ng edukasyon sa pamamagitan ng English bilang midyum. Ang makapangyarihang batas na ito ay nilabanan ng ilang aktibista ng wikang Hawaiian noong 1983 sa pamamagitan ng pagtatatag ng Pūnana Leo Hawaiian medium preschools. Batid ng grupong ito ng mga nagsasalita ng ikalawang wikang Hawaiian ay na, He waʻa ke kula a na ka ʻōlelo e uli—ang eskuwelahan ay bangka at wika ang sasagwan dito. Ito ang batayang pilosopiya ng direksiyon ng kasalukuyang pagsisikap na nagpapamalas ng mga positibong hakbang upang bigyang buhay ang nanganganib na wikang Hawaiian. Ang dokumentasyon at resource development ay mahahalagang ruta sa hangaring ito samantalang ang nalalabing tatlumpu o mas mababa pang katutubong nagsasalita ng Hawaiian ay papanaw sa loob ng darating na sampung taon.
41
Larry KimuraUNIVERSITY OF HAWAII-HILO
ABSTRACT
Indigenous Language Medium and Philosophy of Education; the Import of Documentation and Resource Development From a Hawaiian Experience
The recording and documentation of threatened Native languages are vital provisions for the journey of language revitalization. My presentation covers the voyage of my own threatened indigenous Hawaiian language to elicit familiar and perhaps not so common challenges for other threatened indigenous languages of the world.
Literacy in the Hawaiian language was the first critical step in the documentation of Hawaiian, and at the same time, like a double edged sword, it fostered the delivery of a new, more dominant worldview to its shores. Eventually the independent Hawaiian Kingdom was overthrown in 1893 by American led interests, and one of the first acts by the new Republic of Hawaiʻi in 1896 was to outlaw Hawaiian as a language of instruction and to render all education through the medium of English. This powerful measure was met by a handful of Hawaiian
language activist in 1983 with the establishment of the Pūnana Leo Hawaiian medium preschools. This band of second language Hawaiian speakers knew, He waʻa ke kula a na ka ʻōlelo e uli - Schools are canoes and language steers them. This is the basic philosophy for the thrust of the current efforts manifesting positive strides for the life of a threatened Hawaiian language. Documentation and resource development are essential lifelines for this focus as the last of less than thirty Hawaiian native speakers pass within the next ten years.
40
Larry KimuraUNIVERSITY OF HAWAII-HILO
ABSTRAK
Ang Midyum na Katutubong Wika at Pilosopiya ng Edukasyon; ang Halaga ng Dokumentasyon at Resource Development mula sa Karanasang Hawaiian
Ang pagtatalâ at dokumentasyon ng nanganganib na mga katutubong wika ay mahalagang hakbang sa tatahakin ng pagpapasiglang pangwika. Sinasaklaw ng aking panayam ang paglalakbay ng nanganganib kong katutubong wikang Hawaiian, upang humango ng pamilyar at marahil ng hindi pangkaraniwang mga hámon para sa iba pang nanganganib na mga wika ng mundo.
Ang literasi sa wikang Hawaiian ang unang kritikal na hakbang sa dokumentasyon ng Hawaiian, at gayundin, tulad ng doble-talim na tabak, nagbunsod ito ng pagkakaroon ng bago at higit na namamayaning pananaw sa bayan nito. Bandang huli, ang independiyenteng Kaharian ng Hawaiian ay pinabagsak noong 1893 ng mga maka-Americanong interes, at isa sa mga unang hakbang ng bagong Republika ng Hawaii noong 1896 ay ipagbawal ang Hawaiian bilang wika ng
pagtuturo at isagawa ang lahat ng edukasyon sa pamamagitan ng English bilang midyum. Ang makapangyarihang batas na ito ay nilabanan ng ilang aktibista ng wikang Hawaiian noong 1983 sa pamamagitan ng pagtatatag ng Pūnana Leo Hawaiian medium preschools. Batid ng grupong ito ng mga nagsasalita ng ikalawang wikang Hawaiian ay na, He waʻa ke kula a na ka ʻōlelo e uli—ang eskuwelahan ay bangka at wika ang sasagwan dito. Ito ang batayang pilosopiya ng direksiyon ng kasalukuyang pagsisikap na nagpapamalas ng mga positibong hakbang upang bigyang buhay ang nanganganib na wikang Hawaiian. Ang dokumentasyon at resource development ay mahahalagang ruta sa hangaring ito samantalang ang nalalabing tatlumpu o mas mababa pang katutubong nagsasalita ng Hawaiian ay papanaw sa loob ng darating na sampung taon.
41
Larry KimuraUNIVERSITY OF HAWAII-HILO
ABSTRACT
Indigenous Language Medium and Philosophy of Education; the Import of Documentation and Resource Development From a Hawaiian Experience
The recording and documentation of threatened Native languages are vital provisions for the journey of language revitalization. My presentation covers the voyage of my own threatened indigenous Hawaiian language to elicit familiar and perhaps not so common challenges for other threatened indigenous languages of the world.
Literacy in the Hawaiian language was the first critical step in the documentation of Hawaiian, and at the same time, like a double edged sword, it fostered the delivery of a new, more dominant worldview to its shores. Eventually the independent Hawaiian Kingdom was overthrown in 1893 by American led interests, and one of the first acts by the new Republic of Hawaiʻi in 1896 was to outlaw Hawaiian as a language of instruction and to render all education through the medium of English. This powerful measure was met by a handful of Hawaiian
language activist in 1983 with the establishment of the Pūnana Leo Hawaiian medium preschools. This band of second language Hawaiian speakers knew, He waʻa ke kula a na ka ʻōlelo e uli - Schools are canoes and language steers them. This is the basic philosophy for the thrust of the current efforts manifesting positive strides for the life of a threatened Hawaiian language. Documentation and resource development are essential lifelines for this focus as the last of less than thirty Hawaiian native speakers pass within the next ten years.
42 | KIMURA
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Larry Kimura ay associate professor ng wikang Hawaiian at araling Hawaiian sa Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani College of Hawaiian Language, University of Hawaiʻi sa Hilo. Madalas ilarawan na “Lolo” ng pagpapasigla ng wikang Hawaiian sa modernong Hawai’i, ang kaniyang mga saliksik ay mauugat sa pagkakabuo ng mga pangunahing programang edukasyonal noong 1980’s na nagbunsod sa muling pagkabuhay ng wikang Hawaiian.
Ilan sa mga pinakakilaláng ginawa ni Kimura ay ang kaniyang pagiging ka-tagapagtatag ng non-profit na ’Aha Pūnana Leo na nagtatag ng unang Hawaiian medium preschool noong 1980’s, isang mahalagang muhon sa pagpapasiglang pangwika. Nag-ukol siya ng 20 taon sa paglikha ng audio documentation ng natitiráng mga katutubong nagsasalita ng wikang Hawaiian, isang mahalagang koneksiyon sa modernong mga nagsasalita nito. Tumulong din si Kimura, na kasalukuyang naglilingkod bilang tagapangulo ng Hawaiian Lexicon Committee, sa paglikha ng mga bagong salitang Hawaiian.
Si Kimura ay ka-tagapagtatag ng ’Aha Pūnana Leo Hawaiian medium preschool noong1980’s na nagpasimuno sa pagbabalik ng wikang Hawaiian sa mga tahanan
sa pamamagitan ng mga batang nasa edad tatlo at apat at patuloy itong ginagawa hanggang ngayon. Kasabay nito, instrumental siya sa pagtatatag ng UH Hilo’s Hale Kuamo’o Hawaiian Language Center, isang sentro na kaniyang ipinanukala bilang testimonya sa Native Hawaiian Study Commission, isang komisyon na nilikha ng Kongreso noong 1980 upang magsagawa ng pag-aaral sa kultura, mga pangangailangan, at suliranin ng mga katutubong Hawaiian.
KIMURA | 43
THE PLENARY SPEAKER
Larry Kimura is an associate professor of Hawaiian language and Hawaiian studies at Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani College of Hawaiian Language, University of Hawaiʻi at Hilo. Often described as the “grandfather” of Hawaiian language revitalization in modern Hawai‘i, his work can be traced back to the conception of core foundational educational programs in the 1980s that launched the rebirth of the Hawaiian language.
Among Kimura’s most notable work, he was co-founder of the non-profit ʻAha Pūnana Leo that established the first Hawaiian medium preschools in the 1980s, a cornerstone in language revitalization efforts. He spent 20 years creating audio documentation of the last native Hawaiian language speakers, a vital connection for modern speakers. Kimura also helped conceive and now serves as chair of the Hawaiian Lexicon Committee to create new Hawaiian words.
Kimura was co-founder of the ʻAha Pūnana Leo Hawaiian medium preschools in the 1980s that initiated the return of the Hawaiian language into the home through three- and four-year-old children and continues to do so until today. In tandem, he was instrumental in the establishment of UH Hilo’s Hale Kuamoʻo
Hawaiian Language Center, a center he had proposed in testimony to the Native Hawaiian Study Commission, a commission created by Congress in 1980 to conduct a study of the culture, needs and concerns of native Hawaiians.
42 | KIMURA
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Larry Kimura ay associate professor ng wikang Hawaiian at araling Hawaiian sa Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani College of Hawaiian Language, University of Hawaiʻi sa Hilo. Madalas ilarawan na “Lolo” ng pagpapasigla ng wikang Hawaiian sa modernong Hawai’i, ang kaniyang mga saliksik ay mauugat sa pagkakabuo ng mga pangunahing programang edukasyonal noong 1980’s na nagbunsod sa muling pagkabuhay ng wikang Hawaiian.
Ilan sa mga pinakakilaláng ginawa ni Kimura ay ang kaniyang pagiging ka-tagapagtatag ng non-profit na ’Aha Pūnana Leo na nagtatag ng unang Hawaiian medium preschool noong 1980’s, isang mahalagang muhon sa pagpapasiglang pangwika. Nag-ukol siya ng 20 taon sa paglikha ng audio documentation ng natitiráng mga katutubong nagsasalita ng wikang Hawaiian, isang mahalagang koneksiyon sa modernong mga nagsasalita nito. Tumulong din si Kimura, na kasalukuyang naglilingkod bilang tagapangulo ng Hawaiian Lexicon Committee, sa paglikha ng mga bagong salitang Hawaiian.
Si Kimura ay ka-tagapagtatag ng ’Aha Pūnana Leo Hawaiian medium preschool noong1980’s na nagpasimuno sa pagbabalik ng wikang Hawaiian sa mga tahanan
sa pamamagitan ng mga batang nasa edad tatlo at apat at patuloy itong ginagawa hanggang ngayon. Kasabay nito, instrumental siya sa pagtatatag ng UH Hilo’s Hale Kuamo’o Hawaiian Language Center, isang sentro na kaniyang ipinanukala bilang testimonya sa Native Hawaiian Study Commission, isang komisyon na nilikha ng Kongreso noong 1980 upang magsagawa ng pag-aaral sa kultura, mga pangangailangan, at suliranin ng mga katutubong Hawaiian.
KIMURA | 43
THE PLENARY SPEAKER
Larry Kimura is an associate professor of Hawaiian language and Hawaiian studies at Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani College of Hawaiian Language, University of Hawaiʻi at Hilo. Often described as the “grandfather” of Hawaiian language revitalization in modern Hawai‘i, his work can be traced back to the conception of core foundational educational programs in the 1980s that launched the rebirth of the Hawaiian language.
Among Kimura’s most notable work, he was co-founder of the non-profit ʻAha Pūnana Leo that established the first Hawaiian medium preschools in the 1980s, a cornerstone in language revitalization efforts. He spent 20 years creating audio documentation of the last native Hawaiian language speakers, a vital connection for modern speakers. Kimura also helped conceive and now serves as chair of the Hawaiian Lexicon Committee to create new Hawaiian words.
Kimura was co-founder of the ʻAha Pūnana Leo Hawaiian medium preschools in the 1980s that initiated the return of the Hawaiian language into the home through three- and four-year-old children and continues to do so until today. In tandem, he was instrumental in the establishment of UH Hilo’s Hale Kuamoʻo
Hawaiian Language Center, a center he had proposed in testimony to the Native Hawaiian Study Commission, a commission created by Congress in 1980 to conduct a study of the culture, needs and concerns of native Hawaiians.
44
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRAK
Sosyolingguwistika at Aktibong Dokumentasyong Kultural bilang mga Kolaboratibo Proseso: Kaso ng mga Wikang Katutubo sa Ecuador
Ang Ecuador ay isang multilingguwal na bansa na, bukod sa Español, mayroong paring 13 wikang katutubong sinasalita. Sa nakaraang 30 taon, dumaan ang bansa sa mga pambihirang transpormasyon hinggil sa opisyal na pagkilala sa mga katutubo at kanilang mga wika. Nagsagawa ang mga dayuhan at lokal na mga mananaliksik ng maraming imbestigasyong lingguwistiko at antropolohiko sa halos lahat ng wikang ninuno. Gayumpaman, maliit lamang ang naging epekto ng lahat ng mga politikal at akademikong pagpupunyaging ito sa sigla at pag-unlad ng mga wika. Bukod dito, lahat ng wikang ninuno ng Ecuador ay nagpakita ng sistematikong tunguhing nakakiling sa paglipat at pagkawala.
Nakabalangkas sa mga batay sa komunidad na interdisiplinaryong pananaliksik, susuriin ng presentasyong ito ang mga prinsipyo at pamamaraan ng kolaboratibong pananaliksik na binuo ng Orality Modernity Research Program na may pangunahing layunin na gawing mga aktibong proseso ang dokumentasyon na pakikinabangan ng mga nagsasalita ng wika.
Pagkatapos ng maikling paglalarawan ng Oralidad Modernidad, at batay
sa mga espesipikong kaso, ipakikita namin na tanging mga awtentikong pamamaraan ng pagdeskolonisa, pati na patuloy na paghahanap ng mga bago at malikhaing sagot, ang magbibigay daan sa atin upang kumilos na lagpas sa mga produkto at patungo sa mga matagalang resulta, gaya ng paglitaw ng mga ahenteng may kakayahan at handang harapin ang mga hamon ng pagpapalakas ng kanilang wika at kultura sa loob ng mga masalimuot na sitwasyong panlipunan. Walang duda na ipinahihiwatig nito ang muling pagpoposisyon ng ating mga sarili sa loob mismo ng ating lipunan upang tumungo sa makatarungang palitan ng kaalaman at kasanayan.
Mga Susing Salita: Ecuador, mga wikang katutubo, mga pamamaraan ng pagdeskolonisa, kolaboratibong pananaliksik, pagiging interdisiplinari, makatarungang palitan
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Dr. Marleen Haboud ay isang propesor ng lingguwistika, sosyolingguwistika, bilingguwalismo, edukasyong interkultural at pananaliksik sa PUCE.
Siya ay may Ph.D. sa Lingguwistika (University of Oregon, 1996), mga pag-aaral na postdoctoral sa sosyolingguwistika at contact linguistics (Universidad Autonoma de Madrid at University of Illinois, Urbana-Champaign). May MA siya
45
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRACT
Sociolinguistic and Cultural Active Documentation as Collaborative Processes: The Case of Indigenous Languages in Ecuador
Ecuador is a multilingual country where, in addition to Spanish, 13 indigenous languages are still spoken. During the last 30 years, the country has gone through exceptional transformations regarding official recognition of Indigenous peoples and languages. Foreign and local researchers have carried out numerous linguistic and anthropological investigations about most of the ancestral languages; however, all these political and academic efforts have had little impact on the languages vitality and development. Furthermore, all of the ancestral Ecuadorian languages display a systematic trend towards shift and loss. Framed in community grounded interdisciplinary research projects, this presentation analyzes the principles and methodological procedimientos of collaborative research developed by the Orality Modernity Research Program whose main goal is to transform documentation into active processes which must benefit the speakers. After a brief description of Oralidad Modernidad, and on the basis of specific cases, we argue that only authentic decolonizing methodologies, as well as the
constant search for new creative answers, will allow us to move beyond products towards long-term outcomes, such as the emergence of empowered agents who are ready to face the challenges of reinforcing their language and culture within unbalanced social situations. This implies, without any doubt, repositioning ourselves within our society, in order to move towards fair-trade exchanges of knowledge and skills. Key terms:Ecuador, indigenous languages, Decolonizing methodologies, collaborative research, interdisciplinariety, fair-trade exchanges.
THE PANEL SPEAKER
Dr. Marleen Haboud is a professor of linguistics, sociolinguistics, bilingualism, intercultural education and research at PUCE. She holds a Ph.D. in Linguistics (University of Oregon, 1996), Postdoctoral studies in sociolinguistics and contact linguistics (Universidad Autónoma de Madrid and University of Illinois, Urbana-Champaign). She MA in Cultural Anthropology (Pontificia Universidad Católica de Peru), a Higher qualification program in Ethnolinguistics and Teaching French Methodologies (Université de Bordeaux III,
44
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRAK
Sosyolingguwistika at Aktibong Dokumentasyong Kultural bilang mga Kolaboratibo Proseso: Kaso ng mga Wikang Katutubo sa Ecuador
Ang Ecuador ay isang multilingguwal na bansa na, bukod sa Español, mayroong paring 13 wikang katutubong sinasalita. Sa nakaraang 30 taon, dumaan ang bansa sa mga pambihirang transpormasyon hinggil sa opisyal na pagkilala sa mga katutubo at kanilang mga wika. Nagsagawa ang mga dayuhan at lokal na mga mananaliksik ng maraming imbestigasyong lingguwistiko at antropolohiko sa halos lahat ng wikang ninuno. Gayumpaman, maliit lamang ang naging epekto ng lahat ng mga politikal at akademikong pagpupunyaging ito sa sigla at pag-unlad ng mga wika. Bukod dito, lahat ng wikang ninuno ng Ecuador ay nagpakita ng sistematikong tunguhing nakakiling sa paglipat at pagkawala.
Nakabalangkas sa mga batay sa komunidad na interdisiplinaryong pananaliksik, susuriin ng presentasyong ito ang mga prinsipyo at pamamaraan ng kolaboratibong pananaliksik na binuo ng Orality Modernity Research Program na may pangunahing layunin na gawing mga aktibong proseso ang dokumentasyon na pakikinabangan ng mga nagsasalita ng wika.
Pagkatapos ng maikling paglalarawan ng Oralidad Modernidad, at batay
sa mga espesipikong kaso, ipakikita namin na tanging mga awtentikong pamamaraan ng pagdeskolonisa, pati na patuloy na paghahanap ng mga bago at malikhaing sagot, ang magbibigay daan sa atin upang kumilos na lagpas sa mga produkto at patungo sa mga matagalang resulta, gaya ng paglitaw ng mga ahenteng may kakayahan at handang harapin ang mga hamon ng pagpapalakas ng kanilang wika at kultura sa loob ng mga masalimuot na sitwasyong panlipunan. Walang duda na ipinahihiwatig nito ang muling pagpoposisyon ng ating mga sarili sa loob mismo ng ating lipunan upang tumungo sa makatarungang palitan ng kaalaman at kasanayan.
Mga Susing Salita: Ecuador, mga wikang katutubo, mga pamamaraan ng pagdeskolonisa, kolaboratibong pananaliksik, pagiging interdisiplinari, makatarungang palitan
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Dr. Marleen Haboud ay isang propesor ng lingguwistika, sosyolingguwistika, bilingguwalismo, edukasyong interkultural at pananaliksik sa PUCE.
Siya ay may Ph.D. sa Lingguwistika (University of Oregon, 1996), mga pag-aaral na postdoctoral sa sosyolingguwistika at contact linguistics (Universidad Autonoma de Madrid at University of Illinois, Urbana-Champaign). May MA siya
45
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRACT
Sociolinguistic and Cultural Active Documentation as Collaborative Processes: The Case of Indigenous Languages in Ecuador
Ecuador is a multilingual country where, in addition to Spanish, 13 indigenous languages are still spoken. During the last 30 years, the country has gone through exceptional transformations regarding official recognition of Indigenous peoples and languages. Foreign and local researchers have carried out numerous linguistic and anthropological investigations about most of the ancestral languages; however, all these political and academic efforts have had little impact on the languages vitality and development. Furthermore, all of the ancestral Ecuadorian languages display a systematic trend towards shift and loss. Framed in community grounded interdisciplinary research projects, this presentation analyzes the principles and methodological procedimientos of collaborative research developed by the Orality Modernity Research Program whose main goal is to transform documentation into active processes which must benefit the speakers. After a brief description of Oralidad Modernidad, and on the basis of specific cases, we argue that only authentic decolonizing methodologies, as well as the
constant search for new creative answers, will allow us to move beyond products towards long-term outcomes, such as the emergence of empowered agents who are ready to face the challenges of reinforcing their language and culture within unbalanced social situations. This implies, without any doubt, repositioning ourselves within our society, in order to move towards fair-trade exchanges of knowledge and skills. Key terms:Ecuador, indigenous languages, Decolonizing methodologies, collaborative research, interdisciplinariety, fair-trade exchanges.
THE PANEL SPEAKER
Dr. Marleen Haboud is a professor of linguistics, sociolinguistics, bilingualism, intercultural education and research at PUCE. She holds a Ph.D. in Linguistics (University of Oregon, 1996), Postdoctoral studies in sociolinguistics and contact linguistics (Universidad Autónoma de Madrid and University of Illinois, Urbana-Champaign). She MA in Cultural Anthropology (Pontificia Universidad Católica de Peru), a Higher qualification program in Ethnolinguistics and Teaching French Methodologies (Université de Bordeaux III,
46 | HABOUD
sa Cultural Anthropology (Pontifica Universidad Catolica de Peru), isang programa para sa higit na mataas na kalipikasyon sa mga Metodolohiya sa Etnolingguwistika at Pagtuturo ng French (Universite de Bordeaux, Pransiya), at BA sa Lingguwistika mula sa Pontificia Universidad Catolica de Ecuador (PUCE).
Si Dr. Haboud ay naging visiting professor sa maraming unibersidad sa Europa at Hilagang America at pinagkalooban ng gawad ng Ford Foundation, Pamahalaang French, McNamara Foundation, Oregon State of Higher Education, Ministri ng Kultura sa Ecuador, at ng iba pa. Noong 2014, tinangap niya ang Fulbright Visiting Scholar Award, at noong 2016 naman ay tinanggap niya ang US Ambassador’s research grant upang magtrabaho sa mga proyektong muling pagpapasigla. Noong 2017 ay kinilala siya bilang Researcher of Excellence.
Sa loob ng hulíng sampung taon ay nakabuo siya ng mga proyektong interdisiplinaryong batay-sa-pamayanan at malawak na dokumentasyon-muling pagpapasigla ng mga wikang katutubong Ecuadorian. Ang isa sa kaniyang mga patuluyang proyektong dokumentasyon, Oralidad Modernidad (www.oralidadmodernidad.com), ay nag-uukol ng pansin sa pangangalaga at pagbabago ng mga wikang katutubo. Salamat sa metodolohiyang pagtutulungan sa gawain, siya ngayon ay abala sa mga proyektong pagpapasigla sa mga pamayanan sa bundok, lalo na sa lárang ng Ancestral Health Practices Narratives and Storytelling. Marami siyang nailathala tungkol sa mga usapin sa lingguwistikang bitalidad, mga patakaran at
kalakarang panlingguwistika at pang-edukasyon, mga karapatang pantaong panlinguwistika, pagkakalipat at muling pagpapasigla sa wika, Español sa Kabundukan, Wika at edukasyon, Wika at edukasyon, Interlingguism at Interculturalism, mga metodolohiyang decolonizing, at iba pa. Dahil sa kaniyang permanenteng pananaliksik na interdisiplinari at sa kaniyang pakikilahok sa mga pamayanang minoritized, napabilang ang kaniyang pangalan sa pinakaprestihiyosong Ecuadorian National Research Award.
HABOUD | 47
France), and a BA. in Linguistics from Pontificia Universidad Católica de Ecuador (PUCE). Dr. Haboud has been a visiting professor to several European and North-American universities and has been awarded by Ford Foundation, the French Government, the McNamara Foundation, the Oregon State System of Higher Education, the Ministry of Culture in Ecuador, among others. In 2014, she received the Fulbright Visiting Scholar Award, and in 2016 the US Ambassador’s US research grant to work in revitalization projects. In 2017 she was nominated Researcher of Excellence.
During the last ten years she has developed interdisciplinary community based nationwide documentation-revitalization projects with Ecuadorian indigenous languages. One of her ongoing documentation projects, Oralidad Modernidad (www.oralidadmodernidad.com), focuses on indigenous languages maintenance and shift. Thanks to a collaborative fieldwork methodology, she is now working with revitalization projects in Highland communities, especially in the field of Ancestral Health Practices Narratives and Storytelling. She has published extensively on issues regarding Linguistic vitality, Linguistic and educational policies and practices, Linguistic human rights, Language displacement and revitalization, Highland Spanish, Language and education, Interlinguism and Interculturalism, Decolonizing methodologies, among others. Because of her permanent interdisciplinary research and
her involvement with minoritized communities, this year she was nominated for the most prestigious Ecuadorian National Research Award.
46 | HABOUD
sa Cultural Anthropology (Pontifica Universidad Catolica de Peru), isang programa para sa higit na mataas na kalipikasyon sa mga Metodolohiya sa Etnolingguwistika at Pagtuturo ng French (Universite de Bordeaux, Pransiya), at BA sa Lingguwistika mula sa Pontificia Universidad Catolica de Ecuador (PUCE).
Si Dr. Haboud ay naging visiting professor sa maraming unibersidad sa Europa at Hilagang America at pinagkalooban ng gawad ng Ford Foundation, Pamahalaang French, McNamara Foundation, Oregon State of Higher Education, Ministri ng Kultura sa Ecuador, at ng iba pa. Noong 2014, tinangap niya ang Fulbright Visiting Scholar Award, at noong 2016 naman ay tinanggap niya ang US Ambassador’s research grant upang magtrabaho sa mga proyektong muling pagpapasigla. Noong 2017 ay kinilala siya bilang Researcher of Excellence.
Sa loob ng hulíng sampung taon ay nakabuo siya ng mga proyektong interdisiplinaryong batay-sa-pamayanan at malawak na dokumentasyon-muling pagpapasigla ng mga wikang katutubong Ecuadorian. Ang isa sa kaniyang mga patuluyang proyektong dokumentasyon, Oralidad Modernidad (www.oralidadmodernidad.com), ay nag-uukol ng pansin sa pangangalaga at pagbabago ng mga wikang katutubo. Salamat sa metodolohiyang pagtutulungan sa gawain, siya ngayon ay abala sa mga proyektong pagpapasigla sa mga pamayanan sa bundok, lalo na sa lárang ng Ancestral Health Practices Narratives and Storytelling. Marami siyang nailathala tungkol sa mga usapin sa lingguwistikang bitalidad, mga patakaran at
kalakarang panlingguwistika at pang-edukasyon, mga karapatang pantaong panlinguwistika, pagkakalipat at muling pagpapasigla sa wika, Español sa Kabundukan, Wika at edukasyon, Wika at edukasyon, Interlingguism at Interculturalism, mga metodolohiyang decolonizing, at iba pa. Dahil sa kaniyang permanenteng pananaliksik na interdisiplinari at sa kaniyang pakikilahok sa mga pamayanang minoritized, napabilang ang kaniyang pangalan sa pinakaprestihiyosong Ecuadorian National Research Award.
HABOUD | 47
France), and a BA. in Linguistics from Pontificia Universidad Católica de Ecuador (PUCE). Dr. Haboud has been a visiting professor to several European and North-American universities and has been awarded by Ford Foundation, the French Government, the McNamara Foundation, the Oregon State System of Higher Education, the Ministry of Culture in Ecuador, among others. In 2014, she received the Fulbright Visiting Scholar Award, and in 2016 the US Ambassador’s US research grant to work in revitalization projects. In 2017 she was nominated Researcher of Excellence.
During the last ten years she has developed interdisciplinary community based nationwide documentation-revitalization projects with Ecuadorian indigenous languages. One of her ongoing documentation projects, Oralidad Modernidad (www.oralidadmodernidad.com), focuses on indigenous languages maintenance and shift. Thanks to a collaborative fieldwork methodology, she is now working with revitalization projects in Highland communities, especially in the field of Ancestral Health Practices Narratives and Storytelling. She has published extensively on issues regarding Linguistic vitality, Linguistic and educational policies and practices, Linguistic human rights, Language displacement and revitalization, Highland Spanish, Language and education, Interlinguism and Interculturalism, Decolonizing methodologies, among others. Because of her permanent interdisciplinary research and
her involvement with minoritized communities, this year she was nominated for the most prestigious Ecuadorian National Research Award.
48
Mayuree ThawornpatMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRAK
Dokumentasyon at Paglalarawang Pangwika ng Nanganganib na mga Wika sa Thailand
Ang Thailand ay bansa ng sari-saring kultura at wika at mayroong higit sa pitumpung pangkating wika. Sa mga ito ay mga labinlimang wika ang “malubhang nanganganib,” na nangangahulugang mayroon lamang ilang aktibong nagsasalita nito, at ang resulta, malamáng na mawala ang wika kung walang gagawing hakbang. Mula noong 2004 hanggang ngayon, ang Resource Center for Documentation Revitalization at Maintenance of Endangered Languages and Cultures at Research Institute for Languages at Cultures of Asia (RILCA), sa Mahidol University, ay nagsasagawa ng pagdodokumento at pagpapasigla sa nanganganib na mga wika at kultura upang pigilan ang pagkamatay ng mga wika at paglalaho ng katutubong karunungan at pamanang pangkultura.
Tatalakayin ng panayam na ito, sa pangunahin, ang dokumentasyon at paglalarawan ng nanganganib na mga wika at kultura sa Thailand. Dalawang pamamaraan ang ginamit sa dokumentasyong pangwika. Una, ang mga lingguwista ay nagtatrabaho sa loob ng lokal na komunidad ng mga nagsasalita ng wika, pinag-aaralan ang wika, nagtitipon at nangangalap ng datos, at pagkatapos ay ilalarawan ang ponolohiko at sistemang panggramatika ng wika, tulad nina Chong at So (Thavung). Ikalawa, ang mga lingguwista ay tumatayong facilitator at nakikipagtulungan sa lokal na speech community gamit ang batay-sa-komunidad na pamamaraang pampananaliksik. Humango ng mga halimbawa sa Urak-Lavoc, na mga sea-gypsie, na nakapaglabas ng libritong nagdedetalye sa seremonya ng paglalayag, at maging sa iliteradong Moken, na nagdokumento ng pangalan ng kanilang lugar at kaalamang pang-ekolohiya sa palibot ng Islang Surin sa VDO, na kanilang itinala kasama ng lingguwista.
49
Mayuree ThawornpatMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRACT
Thailand is a country of cultural and linguistic diversity and has more than seventy language groups. At least fifteen languages of these are “seriously endangered,” meaning that there are very few active speakers, and as a result language is likely to become extinct without outside intervention. From 2004 until now, Resource Center for Documentation Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures at Research Institute for Languages and Cultures of Asia (RILCA), Mahidol University, has been working on documenting and revitalizing endangered languages and cultures to slow down the death of languages and loss of local wisdom and cultural heritage.
This presentation will discuss mainly the documentation and description of endangered languages and cultures in Thailand. Two methods are used for language documentation. First, the linguists work in the local speech community studying the language, gathering and eliciting data, then describing the phonological and grammatical system of the language, such as Chong and So (Thavung). Second,
the linguists work as facilitators together with the local speech community using community-based research methodology. Examples are drawn from the Urak-Lavoc sea-gypsies, who produced a booklet detailing the floating boat ceremony, as well as the illiterate Moken, who documented their place names and ecological knowledge of the area around Surin Island in VDO, which they later transcribed with a linguist.
Keywords: language documentation, revitalization, endangered language
48
Mayuree ThawornpatMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRAK
Dokumentasyon at Paglalarawang Pangwika ng Nanganganib na mga Wika sa Thailand
Ang Thailand ay bansa ng sari-saring kultura at wika at mayroong higit sa pitumpung pangkating wika. Sa mga ito ay mga labinlimang wika ang “malubhang nanganganib,” na nangangahulugang mayroon lamang ilang aktibong nagsasalita nito, at ang resulta, malamáng na mawala ang wika kung walang gagawing hakbang. Mula noong 2004 hanggang ngayon, ang Resource Center for Documentation Revitalization at Maintenance of Endangered Languages and Cultures at Research Institute for Languages at Cultures of Asia (RILCA), sa Mahidol University, ay nagsasagawa ng pagdodokumento at pagpapasigla sa nanganganib na mga wika at kultura upang pigilan ang pagkamatay ng mga wika at paglalaho ng katutubong karunungan at pamanang pangkultura.
Tatalakayin ng panayam na ito, sa pangunahin, ang dokumentasyon at paglalarawan ng nanganganib na mga wika at kultura sa Thailand. Dalawang pamamaraan ang ginamit sa dokumentasyong pangwika. Una, ang mga lingguwista ay nagtatrabaho sa loob ng lokal na komunidad ng mga nagsasalita ng wika, pinag-aaralan ang wika, nagtitipon at nangangalap ng datos, at pagkatapos ay ilalarawan ang ponolohiko at sistemang panggramatika ng wika, tulad nina Chong at So (Thavung). Ikalawa, ang mga lingguwista ay tumatayong facilitator at nakikipagtulungan sa lokal na speech community gamit ang batay-sa-komunidad na pamamaraang pampananaliksik. Humango ng mga halimbawa sa Urak-Lavoc, na mga sea-gypsie, na nakapaglabas ng libritong nagdedetalye sa seremonya ng paglalayag, at maging sa iliteradong Moken, na nagdokumento ng pangalan ng kanilang lugar at kaalamang pang-ekolohiya sa palibot ng Islang Surin sa VDO, na kanilang itinala kasama ng lingguwista.
49
Mayuree ThawornpatMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRACT
Thailand is a country of cultural and linguistic diversity and has more than seventy language groups. At least fifteen languages of these are “seriously endangered,” meaning that there are very few active speakers, and as a result language is likely to become extinct without outside intervention. From 2004 until now, Resource Center for Documentation Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures at Research Institute for Languages and Cultures of Asia (RILCA), Mahidol University, has been working on documenting and revitalizing endangered languages and cultures to slow down the death of languages and loss of local wisdom and cultural heritage.
This presentation will discuss mainly the documentation and description of endangered languages and cultures in Thailand. Two methods are used for language documentation. First, the linguists work in the local speech community studying the language, gathering and eliciting data, then describing the phonological and grammatical system of the language, such as Chong and So (Thavung). Second,
the linguists work as facilitators together with the local speech community using community-based research methodology. Examples are drawn from the Urak-Lavoc sea-gypsies, who produced a booklet detailing the floating boat ceremony, as well as the illiterate Moken, who documented their place names and ecological knowledge of the area around Surin Island in VDO, which they later transcribed with a linguist.
Keywords: language documentation, revitalization, endangered language
50 | THAWORNPAT
Mga Susing Salita: dokumentasyong pangwika, pagpapasigla, nanganganib na wika
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Simula pa noong 1995 ay naglilingkod na siya bilang mananaliksik at lecturer sa Research Institute for Languages and Cultures of Asia, sa Mahidol University. Kasama siya sa dokumentasyon ng pagpapasigla at pangangalaga ng nanganganib na mga wika at gayundin sa bilingguwal na edukasyon para sa mga pangkating etniko sa Thailand. Ang kaniyang espesyalisasyon ay pagpapaunlad at pagpapasigla, at pangangalaga sa mga pangkating etniko at etnolingguwistiko. Natamo niya ang kaniyang MA at PhD sa Lingguwistika sa Mahidol University.
THAWORNPAT | 51
THE PANEL SPEAKER
I have been working since 1995 as a researcher and lecturer at the Research Institute for Languages and Cultures of Asia, the Mahidol University. I am engaged in the documentation revitalization and maintenance of endangered languages as well as bilingual education for ethnic groups in Thailand. My specializations are language development revitalization and maintenance for ethnic groups and also ethno-linguistics. I earned both M.A. and Ph.D. in Linguistics at the Mahidol University.
50 | THAWORNPAT
Mga Susing Salita: dokumentasyong pangwika, pagpapasigla, nanganganib na wika
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Simula pa noong 1995 ay naglilingkod na siya bilang mananaliksik at lecturer sa Research Institute for Languages and Cultures of Asia, sa Mahidol University. Kasama siya sa dokumentasyon ng pagpapasigla at pangangalaga ng nanganganib na mga wika at gayundin sa bilingguwal na edukasyon para sa mga pangkating etniko sa Thailand. Ang kaniyang espesyalisasyon ay pagpapaunlad at pagpapasigla, at pangangalaga sa mga pangkating etniko at etnolingguwistiko. Natamo niya ang kaniyang MA at PhD sa Lingguwistika sa Mahidol University.
THAWORNPAT | 51
THE PANEL SPEAKER
I have been working since 1995 as a researcher and lecturer at the Research Institute for Languages and Cultures of Asia, the Mahidol University. I am engaged in the documentation revitalization and maintenance of endangered languages as well as bilingual education for ethnic groups in Thailand. My specializations are language development revitalization and maintenance for ethnic groups and also ethno-linguistics. I earned both M.A. and Ph.D. in Linguistics at the Mahidol University.
52
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRAK
Sa diskusyong ito, tatalakayin ni Fairbanks ang mga bagong ipinatutupad na programa para sa digring BA in Ojibwe sa University of Minnesota, na naglalayong makapagpatapos ng mga estudyanteng mahusay sa wikang Ojibwe. Bilang bahagi ng programang ito, magkakaroon ng mga lingguhang pananghalian ang mga guro ng Ojibwe kasama ang kanilang mga estudyante na tanging Ojibwe ang sinasalita. Binibigyan nito ng pagkakataon ang mga estudyante na matuto ng bagong salita at mapraktis ang kanilang natutuhan sa klase. May plano rin na magkaroon ng Ojibwe immersion house, isang bahay o apartment na maaaring tumira ang mga estudyante sa isang kaligirang pang-Ojibwe lámang.
Tatalakayin rin ni Fairbanks ang kolaborasyon ng Department of American Indian Studies at ang lokal na adult Ojibwe immersion program, na tinatawag na Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (“Magsalita tayo ng Ojibwe sa sarili nating bansa”), na matatagpuan sa Fond Du Lac Ojibwe Reservation dalawang oras mula sa norte ng University of Minnesota sa Minneapolis, MN. Ang programang ito ay nangangailangan ng tulong ng mga matatas sa wikang Ojibwe upang makalikha ng kaligirang Ojibwe-lámang na hindi pinahihintulutan ang English. Layunin ng programang ito na bigyan ng pagkakataon ang mga nag-aaral
ng wika na makasama ang mga matatas sa wika habang nagkakamit ng mahalagang kaalamang gramatika na susuporta sa kanilang pagkatuto.
Ang dalawang inisyatibang ito ay kumikilala sa mahigpit na pangangailangan para sa “matatas” na nakatatandang nagsasalita ng Ojibwe sa komunidad upang maibalik ng mga magulang ang wikang Ojibwe sa mga tahanan at masuportahan ang mga lokal na immersion school para sa mga bata.
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Brendan Fairbanks (Oklahoma Kickapoo at Leech Lake Ojibwe) ay associate professor sa Department of American Indian Studies sa University of Minnesota na siyang direktor ng programa para wikang Ojibwe. Pinangasiwaan niya ang paglikha ng bagong degree program na BA in Ojibwe (cla.umn.edu/ojibwe) at nagtuturo sa ikatlo at ikaapat na taong kursong wikang Ojibwe. Nagsasagawa din siya ng pananaliksik sa maraming aspekto ng wikang Ojibwe sa pag-asang makakuha ng mga bagong konsepto sa kaniyang mga estudyante. Lumalahok din siya sa komunidad sa pamamagitan ng pagbibigay ng gabay sa mga immersion teacher
53
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRACT
In this panel discussion, Fairbanks will talk about the newly implemented BA in Ojibwe degree program at the University of Minnesota, which strives to graduate students who are highly proficient in the Ojibwe language. As part of this program, there are weekly immersion lunches where the Ojibwe instructors have lunch with their students in an environment where only Ojibwe is spoken. This allows students the opportunity to learn new vocabulary and to practice what they have been learning in class. The program also has plans of implementing an Ojibwe immersion house, a house or apartment where students can live together in an Ojibwe-only environment.
Fairbanks will also talk about the partnership that the Department of American Indian Studies has with a local adult Ojibwe immersion program, called Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (“Let’s speak Ojibwe in our own country”), which is an adult immersion program located on the Fond Du Lac Ojibwe reservation two hours north of the University of Minnesota in Minneapolis, MN.
This program employs the help of fluent Ojibwe speakers to produce an Ojibwe-only environment where no English is allowed. This program aims to give language learners an opportunity to spend time with fluent speakers while also gaining crucial grammatical knowledge to support their learning.
Both these initiatives recognize the dire need for “fluent” adult Ojibwe speakers in the community so that parents can bring the Ojibwe language back into the home and to support local immersion schools for children.
THE PANEL SPEAKER
“Brendan Fairbanks (Oklahoma Kickapoo and Leech Lake Ojibwe) is an associate professor in the Department of American Indian Studies at the University of Minnesota where he is the director of the Ojibwe language program. He facilitated the creation of the new BA in Ojibwe degree program (cla.umn.edu/ojibwe) and teaches the third and fourth-year Ojibwe language courses. He also conducts research on many aspects of the Ojibwe language in the hopes of getting newly understood
52
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRAK
Sa diskusyong ito, tatalakayin ni Fairbanks ang mga bagong ipinatutupad na programa para sa digring BA in Ojibwe sa University of Minnesota, na naglalayong makapagpatapos ng mga estudyanteng mahusay sa wikang Ojibwe. Bilang bahagi ng programang ito, magkakaroon ng mga lingguhang pananghalian ang mga guro ng Ojibwe kasama ang kanilang mga estudyante na tanging Ojibwe ang sinasalita. Binibigyan nito ng pagkakataon ang mga estudyante na matuto ng bagong salita at mapraktis ang kanilang natutuhan sa klase. May plano rin na magkaroon ng Ojibwe immersion house, isang bahay o apartment na maaaring tumira ang mga estudyante sa isang kaligirang pang-Ojibwe lámang.
Tatalakayin rin ni Fairbanks ang kolaborasyon ng Department of American Indian Studies at ang lokal na adult Ojibwe immersion program, na tinatawag na Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (“Magsalita tayo ng Ojibwe sa sarili nating bansa”), na matatagpuan sa Fond Du Lac Ojibwe Reservation dalawang oras mula sa norte ng University of Minnesota sa Minneapolis, MN. Ang programang ito ay nangangailangan ng tulong ng mga matatas sa wikang Ojibwe upang makalikha ng kaligirang Ojibwe-lámang na hindi pinahihintulutan ang English. Layunin ng programang ito na bigyan ng pagkakataon ang mga nag-aaral
ng wika na makasama ang mga matatas sa wika habang nagkakamit ng mahalagang kaalamang gramatika na susuporta sa kanilang pagkatuto.
Ang dalawang inisyatibang ito ay kumikilala sa mahigpit na pangangailangan para sa “matatas” na nakatatandang nagsasalita ng Ojibwe sa komunidad upang maibalik ng mga magulang ang wikang Ojibwe sa mga tahanan at masuportahan ang mga lokal na immersion school para sa mga bata.
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Brendan Fairbanks (Oklahoma Kickapoo at Leech Lake Ojibwe) ay associate professor sa Department of American Indian Studies sa University of Minnesota na siyang direktor ng programa para wikang Ojibwe. Pinangasiwaan niya ang paglikha ng bagong degree program na BA in Ojibwe (cla.umn.edu/ojibwe) at nagtuturo sa ikatlo at ikaapat na taong kursong wikang Ojibwe. Nagsasagawa din siya ng pananaliksik sa maraming aspekto ng wikang Ojibwe sa pag-asang makakuha ng mga bagong konsepto sa kaniyang mga estudyante. Lumalahok din siya sa komunidad sa pamamagitan ng pagbibigay ng gabay sa mga immersion teacher
53
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRACT
In this panel discussion, Fairbanks will talk about the newly implemented BA in Ojibwe degree program at the University of Minnesota, which strives to graduate students who are highly proficient in the Ojibwe language. As part of this program, there are weekly immersion lunches where the Ojibwe instructors have lunch with their students in an environment where only Ojibwe is spoken. This allows students the opportunity to learn new vocabulary and to practice what they have been learning in class. The program also has plans of implementing an Ojibwe immersion house, a house or apartment where students can live together in an Ojibwe-only environment.
Fairbanks will also talk about the partnership that the Department of American Indian Studies has with a local adult Ojibwe immersion program, called Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (“Let’s speak Ojibwe in our own country”), which is an adult immersion program located on the Fond Du Lac Ojibwe reservation two hours north of the University of Minnesota in Minneapolis, MN.
This program employs the help of fluent Ojibwe speakers to produce an Ojibwe-only environment where no English is allowed. This program aims to give language learners an opportunity to spend time with fluent speakers while also gaining crucial grammatical knowledge to support their learning.
Both these initiatives recognize the dire need for “fluent” adult Ojibwe speakers in the community so that parents can bring the Ojibwe language back into the home and to support local immersion schools for children.
THE PANEL SPEAKER
“Brendan Fairbanks (Oklahoma Kickapoo and Leech Lake Ojibwe) is an associate professor in the Department of American Indian Studies at the University of Minnesota where he is the director of the Ojibwe language program. He facilitated the creation of the new BA in Ojibwe degree program (cla.umn.edu/ojibwe) and teaches the third and fourth-year Ojibwe language courses. He also conducts research on many aspects of the Ojibwe language in the hopes of getting newly understood
54 | FAIRBANKS
at nagtuturo ng konseptong panggramatika sa isang lokal na programang immersion na tinatawag na Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (‘magsalita tayo ng Ojibwe sa ating sariling bayan’).
FAIRBANKS | 55
concepts to his students. He also is heavily involved in the community instructing immersion teachers and teaching grammatical concepts at a local adult immersion program called Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (‘Let’s speak Ojibwe in our own land’).”
54 | FAIRBANKS
at nagtuturo ng konseptong panggramatika sa isang lokal na programang immersion na tinatawag na Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (‘magsalita tayo ng Ojibwe sa ating sariling bayan’).
FAIRBANKS | 55
concepts to his students. He also is heavily involved in the community instructing immersion teachers and teaching grammatical concepts at a local adult immersion program called Ojibwemotaadidaa Omaa Gidakiiminaang (‘Let’s speak Ojibwe in our own land’).”
56
Ganesh N. DevyPEOPLE’S LINGUISTIC SURVEY OF INDIA
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Ganesh Devy, isang iskolar pampanitikan at aktibistang pangkultura, ay nagsusulat sa tatlong wika–Marathi, Gujarati, at English. Naging guro siya ng English Literature sa M.S. University of Baroda hanggang 1996. Kabilang sa maraming institusyong itinatag niya mula noon ay Bhasha Research & Publication Centre, Budhan Theatre, at Adivasi Academy. Sa unang pagkakataon ay naitala niya ang 11 wikang umiiral sa mga oral na tradisyon, nagtaguyod at naglathala ng panitikan sa 26 na wika, tumulong sa pagtuturo sa mga paaralang nonformal na may mahigit 20,000 kabataang nagmula sa mga katutubong pamayanan at nagtatag ng mga aktibidad ng ekonomikong pagsasakapangyarihan sa 2,200 bayan sa mga distrito ng Guajrat. Nangampanya si Devy para sa proteksiyon ng mga karapatan ng mga nomadiko at iba pang isinantabing tribu at naging tagapayo ng Pamahalaan ng India tungkol sa mga usaping ito. Sa gitna ng 1978 at 1996, humawak si Devy ng maraming fellowship gaya ng Rotary Foundation Fellowship, Commonwealth Academic Exchange Fellowship, Fulbright Fellowship, THB Symons Fellowship, at Jawaharlal Nehru Fellowship. Ang malalaking publikasyon ni Devy sa wikang English ay In Another Tongue (1993), Tradition and Modernity (1997), Painted Words (2002), Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation (2002), A Nomad Called Thief: Reflections on Adivasi Voice and Silence (2006), at Indigeniety: Expression and Representation (2008). Ang G. N. Devy Reader (Orient Blackswan) na naglalaman ng apat niyang mahabang sanaysay ay inilathala noong 2009. Tumanggap siya ng iba-ibang karangalan gaya ng Sahitya Academy Award noong 1994 para sa aklat sa English na After Amnesia, Gunther Sontheimer Award noong 1998 para sa kaniyang mga ginawa hinggil sa Tradisyong Oral, SAARC Writers’ Foundation Award noong 2000 para sa kaniyang akdang Denotified Tribes, Prince Claus Award, Netherlands noong 2003 para sa kaniyang ginawa sa preserbasyon ng mga katutubong kasanayan, at Linguapax Award of UNESCO for Language Conservation noong 2011. Noong 2014 ginawaran siya ng karangalang sibilyan na Padmashree ng Pamahalaan ng India. Sa kasalukuyan ay tagapangulo siya ng People’s Linguistic Survey of India, isang malawakang pag-aaral ng mahigit 790 wika, na inilalathala ng Orient Blackswan sa isang serye ng 50 tomo.
57
Ganesh N. DevyPEOPLE’S LINGUISTIC SURVEY OF INDIA
THE PLENARY SPEAKER
Ganesh Devy, a literary scholar and cultural activist, writes in three languages – Marathi, Gujarati and English. Till 1996 he taught English literature at the M. S. University of Baroda. He left his academic position to take up conservation of threatened languages in India. Among the several institutions he founded since then are the Bhasha Research & Publication Centre, Budhan Theatre and the Adivasi Academy. He has put to script for the first time for 11 languages existing in oral traditions, promoted and published literature in 26 languages, helped educating in non-formal schools over 20,000 children from indigenous communities and has established economic empowerment activities in 2200 villages in tribal districts of Guajrat. Devy has campaigned for protection of the rights of nomadic and other discriminated tribes and has been Advisor to the Government of India on these issues. Between 1978 and 1996, Devy held several fellowships such as the Rotary Foundation Fellowship, Commonwealth Academic Exchange Fellowship, Fulbright Fellowship, THB Symons Fellowship and Jawaharlal Nehru Fellowship. Devy’s major publications in English include In Another Tongue (1993), Tradition and Modernity (1997), Painted Words (2002), Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation (2002), A Nomad Called Thief: Reflections on Adivasi Voice and Silence (2006) and Indigeniety: Expression and Representation (2008). The G. N. Devy Reader (Orient Blackswan) containing four of his book length essays was published in 2009. He has won various awards including the Sahitya Academy Award, for the English book After Amnesia in 1994, the Gunther Sontheimer Award, for work on Oral Traditions in 1998, the SAARC Writers’ Foundation Award, for work with Denotified Tribes in 2000, the Prince Claus Award, Netherlands, for work on conservation of Tribal Craft in 2003 and the Linguapax Award of UNESCO for Language Conservation in 2011. In 2014 he was awarded the civilian honour of Padmashree by the Government of India At present he is Chairman of the People’s Linguistic Survey of India, a nation-wide study of over 780 languages, being published by Orient Blackswan in a series of 50 volumes.
56
Ganesh N. DevyPEOPLE’S LINGUISTIC SURVEY OF INDIA
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Ganesh Devy, isang iskolar pampanitikan at aktibistang pangkultura, ay nagsusulat sa tatlong wika–Marathi, Gujarati, at English. Naging guro siya ng English Literature sa M.S. University of Baroda hanggang 1996. Kabilang sa maraming institusyong itinatag niya mula noon ay Bhasha Research & Publication Centre, Budhan Theatre, at Adivasi Academy. Sa unang pagkakataon ay naitala niya ang 11 wikang umiiral sa mga oral na tradisyon, nagtaguyod at naglathala ng panitikan sa 26 na wika, tumulong sa pagtuturo sa mga paaralang nonformal na may mahigit 20,000 kabataang nagmula sa mga katutubong pamayanan at nagtatag ng mga aktibidad ng ekonomikong pagsasakapangyarihan sa 2,200 bayan sa mga distrito ng Guajrat. Nangampanya si Devy para sa proteksiyon ng mga karapatan ng mga nomadiko at iba pang isinantabing tribu at naging tagapayo ng Pamahalaan ng India tungkol sa mga usaping ito. Sa gitna ng 1978 at 1996, humawak si Devy ng maraming fellowship gaya ng Rotary Foundation Fellowship, Commonwealth Academic Exchange Fellowship, Fulbright Fellowship, THB Symons Fellowship, at Jawaharlal Nehru Fellowship. Ang malalaking publikasyon ni Devy sa wikang English ay In Another Tongue (1993), Tradition and Modernity (1997), Painted Words (2002), Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation (2002), A Nomad Called Thief: Reflections on Adivasi Voice and Silence (2006), at Indigeniety: Expression and Representation (2008). Ang G. N. Devy Reader (Orient Blackswan) na naglalaman ng apat niyang mahabang sanaysay ay inilathala noong 2009. Tumanggap siya ng iba-ibang karangalan gaya ng Sahitya Academy Award noong 1994 para sa aklat sa English na After Amnesia, Gunther Sontheimer Award noong 1998 para sa kaniyang mga ginawa hinggil sa Tradisyong Oral, SAARC Writers’ Foundation Award noong 2000 para sa kaniyang akdang Denotified Tribes, Prince Claus Award, Netherlands noong 2003 para sa kaniyang ginawa sa preserbasyon ng mga katutubong kasanayan, at Linguapax Award of UNESCO for Language Conservation noong 2011. Noong 2014 ginawaran siya ng karangalang sibilyan na Padmashree ng Pamahalaan ng India. Sa kasalukuyan ay tagapangulo siya ng People’s Linguistic Survey of India, isang malawakang pag-aaral ng mahigit 790 wika, na inilalathala ng Orient Blackswan sa isang serye ng 50 tomo.
57
Ganesh N. DevyPEOPLE’S LINGUISTIC SURVEY OF INDIA
THE PLENARY SPEAKER
Ganesh Devy, a literary scholar and cultural activist, writes in three languages – Marathi, Gujarati and English. Till 1996 he taught English literature at the M. S. University of Baroda. He left his academic position to take up conservation of threatened languages in India. Among the several institutions he founded since then are the Bhasha Research & Publication Centre, Budhan Theatre and the Adivasi Academy. He has put to script for the first time for 11 languages existing in oral traditions, promoted and published literature in 26 languages, helped educating in non-formal schools over 20,000 children from indigenous communities and has established economic empowerment activities in 2200 villages in tribal districts of Guajrat. Devy has campaigned for protection of the rights of nomadic and other discriminated tribes and has been Advisor to the Government of India on these issues. Between 1978 and 1996, Devy held several fellowships such as the Rotary Foundation Fellowship, Commonwealth Academic Exchange Fellowship, Fulbright Fellowship, THB Symons Fellowship and Jawaharlal Nehru Fellowship. Devy’s major publications in English include In Another Tongue (1993), Tradition and Modernity (1997), Painted Words (2002), Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation (2002), A Nomad Called Thief: Reflections on Adivasi Voice and Silence (2006) and Indigeniety: Expression and Representation (2008). The G. N. Devy Reader (Orient Blackswan) containing four of his book length essays was published in 2009. He has won various awards including the Sahitya Academy Award, for the English book After Amnesia in 1994, the Gunther Sontheimer Award, for work on Oral Traditions in 1998, the SAARC Writers’ Foundation Award, for work with Denotified Tribes in 2000, the Prince Claus Award, Netherlands, for work on conservation of Tribal Craft in 2003 and the Linguapax Award of UNESCO for Language Conservation in 2011. In 2014 he was awarded the civilian honour of Padmashree by the Government of India At present he is Chairman of the People’s Linguistic Survey of India, a nation-wide study of over 780 languages, being published by Orient Blackswan in a series of 50 volumes.
58
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRAK
Muling Pagbuhay sa isang Wika, Pagkabuhay ng isang Kultura: Ang Pakikidigma ng Berber (Tamazight) sa Hilagang Africa.
Ang pagiging nasa panganib ng wika at tiyak na kahihinatnan nito, ang pagkalaho, ay maraming sanhi, na naidokumento sa iba’t ibang konteksto sa buong mundo. Marahil, ang pinakakritikal ay ang politikal na pagkilos na linguicide na madalas, nangangahulugan din ng kultural na genocide o ethnocide. Isa itong pagkilos na may kakabit na politikal na tunggalian at komprontasyon at nagreresulta sa samot-saring anyo ng pagkasira at, gaya ng lahat ng komprontasyon, pagsubok at hirap.Ang ganitong uri ng pagiging nasa panganib ng wika ay madalas nakikita at matinding nagaganap sa Hilagang Africa. Kasabay nito, nagbubunsod ang malulupit na pagkilos ng matinding oposisyon, at ang komunidad ng wika ng Tanzania na siyang nagdurusa sa opresyon, ay tumugon na may matatag na panggigiit ngunit walang anumang karahasan na pinangunahan ng isang rehiyon, ang Kabylia sa Hilagang Algeria na naging huwaran ng katatagan at determinasyon para sa ibang rehiyon sa maraming bansang ginagamit ang Tamazight, at ang mga tagumpay nito ay humikayat sa iba pang komunidad ng wika.
Susuriin ng papel na ito kung paano gumamit ang mga Estado ng mga paraan, kapuwa materyal at ideolohiko, upang supilin at sa huli’y patayin at buwagin ang wika at kulturang Tamazight. Ilalahad dito ang iba’t ibang yugto ng pagsisikap, mulang pagtatwa sa pag-iral ng kapuwa wika at mga tao, sa paggamit ng relihiyon at ideolohiya, at sa huli, digmaang sibil at terorismo.
Susuriin din sa papel ang iba’t ibang tugon ng mga komunidad at ang paggamit ng samot-saring anyo ng aksiyong sibil at kilusang panlipunan bilang paglaban sa mga pagsalakay, at kasabay nito, ang pakikilahok sa proaktibong inisyatiba ng muling pagpapalakas ng wika gaya ng pagpaplanong wika, pagbuo ng script, at pagtataguyod ng mga bagong anyo ng panitikan, musika, at iba pang sining.
59
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRACT
From Oppression to Officialisation. Revival of a Language, Survival of a Culture: the All-Out War of Berber (Tamazight) in North Africa.
Language endangerment with its ultimate outcome, extinction, has many causes, which have been documented in many contexts throughout the planet. Perhaps the most critical is the deliberate political act of linguicide which, often, also means cultural genocide or ethnocide. This is an act which necessarily entails political competition and confrontation and results in various forms of destruction and, like all confrontations, of ordeal and affliction.
This type of language endangerment has been acutely represented in North Africa, where its occurrence is of rare magnitude and intensity. At the same time, harsh measures trigger harsh opposition and the Tamazight language community which is at the receiving end of the oppression, has responded with equally firm demands albeit without the degree of violence meted out by the various governments of the region. This response for survival and language revival is spearheaded by one region, Kabylia in Northern in Algeria whose tenacity and determination have been emulated by other regions in the half dozen countries where Tamazight is spoken, and its successes have inspired other speech communities.
This paper will examine how the States used drastic means, both material and ideological, to suppress and ultimately annihilate the Tamazight language and obliterate Tamazight culture. It will go over the various stages of the endeavour from denial of the existence of both language and people, to the use of religion and ideology, until this, ultimately led to civil war and terrorism.
The paper will also explore the various community responses and the use of diverse forms of civil action and social movements to counter the onslaught, while at the same time, engaging in pro-active revival initiatives such as language planning, script developing, and promoting new forms of literature, music and other arts.
58
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRAK
Muling Pagbuhay sa isang Wika, Pagkabuhay ng isang Kultura: Ang Pakikidigma ng Berber (Tamazight) sa Hilagang Africa.
Ang pagiging nasa panganib ng wika at tiyak na kahihinatnan nito, ang pagkalaho, ay maraming sanhi, na naidokumento sa iba’t ibang konteksto sa buong mundo. Marahil, ang pinakakritikal ay ang politikal na pagkilos na linguicide na madalas, nangangahulugan din ng kultural na genocide o ethnocide. Isa itong pagkilos na may kakabit na politikal na tunggalian at komprontasyon at nagreresulta sa samot-saring anyo ng pagkasira at, gaya ng lahat ng komprontasyon, pagsubok at hirap.Ang ganitong uri ng pagiging nasa panganib ng wika ay madalas nakikita at matinding nagaganap sa Hilagang Africa. Kasabay nito, nagbubunsod ang malulupit na pagkilos ng matinding oposisyon, at ang komunidad ng wika ng Tanzania na siyang nagdurusa sa opresyon, ay tumugon na may matatag na panggigiit ngunit walang anumang karahasan na pinangunahan ng isang rehiyon, ang Kabylia sa Hilagang Algeria na naging huwaran ng katatagan at determinasyon para sa ibang rehiyon sa maraming bansang ginagamit ang Tamazight, at ang mga tagumpay nito ay humikayat sa iba pang komunidad ng wika.
Susuriin ng papel na ito kung paano gumamit ang mga Estado ng mga paraan, kapuwa materyal at ideolohiko, upang supilin at sa huli’y patayin at buwagin ang wika at kulturang Tamazight. Ilalahad dito ang iba’t ibang yugto ng pagsisikap, mulang pagtatwa sa pag-iral ng kapuwa wika at mga tao, sa paggamit ng relihiyon at ideolohiya, at sa huli, digmaang sibil at terorismo.
Susuriin din sa papel ang iba’t ibang tugon ng mga komunidad at ang paggamit ng samot-saring anyo ng aksiyong sibil at kilusang panlipunan bilang paglaban sa mga pagsalakay, at kasabay nito, ang pakikilahok sa proaktibong inisyatiba ng muling pagpapalakas ng wika gaya ng pagpaplanong wika, pagbuo ng script, at pagtataguyod ng mga bagong anyo ng panitikan, musika, at iba pang sining.
59
Salem MezhoudKING’S COLLEGE LONDON
ABSTRACT
From Oppression to Officialisation. Revival of a Language, Survival of a Culture: the All-Out War of Berber (Tamazight) in North Africa.
Language endangerment with its ultimate outcome, extinction, has many causes, which have been documented in many contexts throughout the planet. Perhaps the most critical is the deliberate political act of linguicide which, often, also means cultural genocide or ethnocide. This is an act which necessarily entails political competition and confrontation and results in various forms of destruction and, like all confrontations, of ordeal and affliction.
This type of language endangerment has been acutely represented in North Africa, where its occurrence is of rare magnitude and intensity. At the same time, harsh measures trigger harsh opposition and the Tamazight language community which is at the receiving end of the oppression, has responded with equally firm demands albeit without the degree of violence meted out by the various governments of the region. This response for survival and language revival is spearheaded by one region, Kabylia in Northern in Algeria whose tenacity and determination have been emulated by other regions in the half dozen countries where Tamazight is spoken, and its successes have inspired other speech communities.
This paper will examine how the States used drastic means, both material and ideological, to suppress and ultimately annihilate the Tamazight language and obliterate Tamazight culture. It will go over the various stages of the endeavour from denial of the existence of both language and people, to the use of religion and ideology, until this, ultimately led to civil war and terrorism.
The paper will also explore the various community responses and the use of diverse forms of civil action and social movements to counter the onslaught, while at the same time, engaging in pro-active revival initiatives such as language planning, script developing, and promoting new forms of literature, music and other arts.
60 | MEZHOUD
Sa huli ay ilalarawan sa papel kung paano binago ng komprontasyon, lalo na ang tugon ng mga komunidad, ang naging buhay ng wika at kultura—mula sa lubos na pagkalimot tungo sa halos ganap na pagkakilala, at paano, bilang resulta, umunlad ang Tamazight mula sa pagtanggi ng lugar patungo sa pagiging pambansa, at pagkaraan, sa pagiging opisyal na wika, habang nagbubukas pa rin ng mga bagong posibleng hinaharap at bagong komprontasyon.
MEZHOUD | 61
Finally the paper will describe the way the confrontation, and especially the communities’ response(s), evolved, the way in which the language and culture went from total omission to – almost – full recognition, and how, as a result, Tamazight progressed from denial of status to that of national, then official, language, while still opening the way to new prospects and new confrontations.
60 | MEZHOUD
Sa huli ay ilalarawan sa papel kung paano binago ng komprontasyon, lalo na ang tugon ng mga komunidad, ang naging buhay ng wika at kultura—mula sa lubos na pagkalimot tungo sa halos ganap na pagkakilala, at paano, bilang resulta, umunlad ang Tamazight mula sa pagtanggi ng lugar patungo sa pagiging pambansa, at pagkaraan, sa pagiging opisyal na wika, habang nagbubukas pa rin ng mga bagong posibleng hinaharap at bagong komprontasyon.
MEZHOUD | 61
Finally the paper will describe the way the confrontation, and especially the communities’ response(s), evolved, the way in which the language and culture went from total omission to – almost – full recognition, and how, as a result, Tamazight progressed from denial of status to that of national, then official, language, while still opening the way to new prospects and new confrontations.
62
Purificacion G. DelimaKOMISYON SA WIKANG FILIPINO
ABSTRAK
“Bahay-wika para sa Ayta Magbukun: Ang karanasan ng Filipinas”
Ayon sa nagkakaisang prediksiyon ng mga eksperto, ang kalagayan ng kayamanang pangwika ng mundo ay papunta sa masama. Sa bilang na 6,000-7,000 na mga wika ng mundo, kalahati dito ay posibleng maglaho sa loob ng isang siglo, sabi ni Michael Krauss noong 1992. Ayon din sa 18th edisyon ng Ethnologue: Languages of the World, 20 porsiyento ng mga ito ay namatay na mula pa noong 1970. Ngayon ang parehong reperensiya ang nagsabi na ang pandaigdigang language diversity index (LDI) ay 0.8. Magandang banggitin kaugnay nito na ang Filipinas ay may 0.842 LDI. Ito ang dahilan ng layunin ng papel na ito upang ipahayag nang may pagmamalaki ang kauna-unahang lokal na modelo ng programang pagpapalakas-wika upang isalba ang isang katutubong wika ng bansa—ang Ayta Magbukun, isa sa 41 nanganganib na wika sa Filipinas, sa kabuoang 130, na nangangailangan ng maagap na pagpapalakas. Tinaguriang “Bahay-wika”, ang programang ito para sa Ayta Magbukun ay may labing-isang mga matatandang kalahok ng komunidad. Gagamitin nila ang kanilang wika sa mga kabataang may edad dalawa hanggang apat sa mga interaktibong aktibidad na pang-araw-araw na gawaing pambahay at nakagawian sa kultura. Isa pang bahagi ng programa ay ang Master Apprentice Language
Learning na tumutukoy sa mga nakatatandang miyembro ng komunidad na Ayta Magbukon at di-Ayta Magbukon na resulta ng pag-aasawa , at walang alam sa wikang Ayta Magbukon. Naitakdang ipatupad nang dalawang taon, ang Bahay-wika ay natukoy na isang pilot program upang mabigyan ito ng pagkakataon para sa kailangang pagbabago sa mekanismo ng programa kung ito ay gagamitin din sa ibang mga nanganganib na wika sa bansa. Sa ngayon, ang kampeon ng programa, ang Komisyon sa Wikang Filipino, ay umaasa sa halagahang maka-Filipinong bayanihan bilang pangunahing salik sa tagumpay ng Bahay-wika, bagaman hindi isinasantabi ang materyal at pinansiyal na pangangailangan.
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Dr. Purificacion Delima ay may digring BSE, major sa elementary education, at minor sa TESL (magna cum laude, Central Luzon Teachers College, ngayon PSU); MA Linguistics, PhD Language Teaching (UP Diliman, outstanding dissertation award by COED-DOST); Advanced Diploma in Education and Professional Development (University of East Anglia, UK); at Online TESL Certificate (University of Maryland, USA). May mga saliksik papel siyang binasa sa lokal at pandaigdigang forum at mga publikasyon sa mga paksang
63
Purificacion G. DelimaCOMMISSION ON THE FILIPINO LANGUAGE
ABSTRACT
“Bahay-wika” for Ayta Magbukun: The Case of the Philippines
The plight of the world’s rich linguistic heritage has been unanimously forecast by experts as a downtrend. Of the 6,000-7000 languages of the world, half of this number could be extinct within a hundred years, says Michael Krauss in 1992. The 18th edition of Ethnologue : Languages of the World cites 20% of this number has been lost since 1970. Today the same source reveals the world’s language diversity index (LDI) as O.8. Interestingly, the Philippines posts a higher 0.842 LDI. It is for this reason that this paper proudly presents a first-of-a-kind local model of a revitalization program in an effort to save an aborigine Philippine language—Ayta Magbukun, one of the 41 endangered Philippine languages, out of a total of 130, that urgently need revitalization. Dubbed as “Bahay-wika”, this Philippine revitalization program for Ayta Magbukun engages remaining 11 elders of the community to directly use their language with youth ages 2-4 in various interactive activities related to the culture’s life chores and routines. Another component of the Bahay-wika program is the Master Apprentice Language Learning, which targets the transfer of the language to more mature community members who are either native Ayta Magbukun
or non-Ayta Magbukun, from intermarriages, who have no knowledge of the language. Intended to be implemented for two years, Bahay-wika is framed as a pilot program to make room for needed modifications to suit various contexts of endangered Philippine languages for future replication. For now, the program’s champion, the Komisyon sa Wikang Filipino, puts high hopes on the maka-Filipinong bayanihan cultural value as the primordial key to the success of Bahay-wika, material and logistical resources nothwithstanding.
THE PANEL SPEAKER
Dr. Purificacion Delima has a BSE degree, major in elementary education and a minor in TESL (magna cum laude, Central Luzon Teachers College, now PSU); MA Linguistics, PhD Language Teaching (UP Diliman, outstanding dissertation award by COED-DOST); Advanced Diploma in Education and Professional Development (University of East Anglia, UK); and Online TESL Certificate (University of Maryland, USA). She has presented papers in local and international forums at has published papers on language planning, semantics, grammar, learning and teaching using the first (L1) and second language (L2), phonology, morphology, discourse analysis, and teacher development. She teaches in
62
Purificacion G. DelimaKOMISYON SA WIKANG FILIPINO
ABSTRAK
“Bahay-wika para sa Ayta Magbukun: Ang karanasan ng Filipinas”
Ayon sa nagkakaisang prediksiyon ng mga eksperto, ang kalagayan ng kayamanang pangwika ng mundo ay papunta sa masama. Sa bilang na 6,000-7,000 na mga wika ng mundo, kalahati dito ay posibleng maglaho sa loob ng isang siglo, sabi ni Michael Krauss noong 1992. Ayon din sa 18th edisyon ng Ethnologue: Languages of the World, 20 porsiyento ng mga ito ay namatay na mula pa noong 1970. Ngayon ang parehong reperensiya ang nagsabi na ang pandaigdigang language diversity index (LDI) ay 0.8. Magandang banggitin kaugnay nito na ang Filipinas ay may 0.842 LDI. Ito ang dahilan ng layunin ng papel na ito upang ipahayag nang may pagmamalaki ang kauna-unahang lokal na modelo ng programang pagpapalakas-wika upang isalba ang isang katutubong wika ng bansa—ang Ayta Magbukun, isa sa 41 nanganganib na wika sa Filipinas, sa kabuoang 130, na nangangailangan ng maagap na pagpapalakas. Tinaguriang “Bahay-wika”, ang programang ito para sa Ayta Magbukun ay may labing-isang mga matatandang kalahok ng komunidad. Gagamitin nila ang kanilang wika sa mga kabataang may edad dalawa hanggang apat sa mga interaktibong aktibidad na pang-araw-araw na gawaing pambahay at nakagawian sa kultura. Isa pang bahagi ng programa ay ang Master Apprentice Language
Learning na tumutukoy sa mga nakatatandang miyembro ng komunidad na Ayta Magbukon at di-Ayta Magbukon na resulta ng pag-aasawa , at walang alam sa wikang Ayta Magbukon. Naitakdang ipatupad nang dalawang taon, ang Bahay-wika ay natukoy na isang pilot program upang mabigyan ito ng pagkakataon para sa kailangang pagbabago sa mekanismo ng programa kung ito ay gagamitin din sa ibang mga nanganganib na wika sa bansa. Sa ngayon, ang kampeon ng programa, ang Komisyon sa Wikang Filipino, ay umaasa sa halagahang maka-Filipinong bayanihan bilang pangunahing salik sa tagumpay ng Bahay-wika, bagaman hindi isinasantabi ang materyal at pinansiyal na pangangailangan.
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Dr. Purificacion Delima ay may digring BSE, major sa elementary education, at minor sa TESL (magna cum laude, Central Luzon Teachers College, ngayon PSU); MA Linguistics, PhD Language Teaching (UP Diliman, outstanding dissertation award by COED-DOST); Advanced Diploma in Education and Professional Development (University of East Anglia, UK); at Online TESL Certificate (University of Maryland, USA). May mga saliksik papel siyang binasa sa lokal at pandaigdigang forum at mga publikasyon sa mga paksang
63
Purificacion G. DelimaCOMMISSION ON THE FILIPINO LANGUAGE
ABSTRACT
“Bahay-wika” for Ayta Magbukun: The Case of the Philippines
The plight of the world’s rich linguistic heritage has been unanimously forecast by experts as a downtrend. Of the 6,000-7000 languages of the world, half of this number could be extinct within a hundred years, says Michael Krauss in 1992. The 18th edition of Ethnologue : Languages of the World cites 20% of this number has been lost since 1970. Today the same source reveals the world’s language diversity index (LDI) as O.8. Interestingly, the Philippines posts a higher 0.842 LDI. It is for this reason that this paper proudly presents a first-of-a-kind local model of a revitalization program in an effort to save an aborigine Philippine language—Ayta Magbukun, one of the 41 endangered Philippine languages, out of a total of 130, that urgently need revitalization. Dubbed as “Bahay-wika”, this Philippine revitalization program for Ayta Magbukun engages remaining 11 elders of the community to directly use their language with youth ages 2-4 in various interactive activities related to the culture’s life chores and routines. Another component of the Bahay-wika program is the Master Apprentice Language Learning, which targets the transfer of the language to more mature community members who are either native Ayta Magbukun
or non-Ayta Magbukun, from intermarriages, who have no knowledge of the language. Intended to be implemented for two years, Bahay-wika is framed as a pilot program to make room for needed modifications to suit various contexts of endangered Philippine languages for future replication. For now, the program’s champion, the Komisyon sa Wikang Filipino, puts high hopes on the maka-Filipinong bayanihan cultural value as the primordial key to the success of Bahay-wika, material and logistical resources nothwithstanding.
THE PANEL SPEAKER
Dr. Purificacion Delima has a BSE degree, major in elementary education and a minor in TESL (magna cum laude, Central Luzon Teachers College, now PSU); MA Linguistics, PhD Language Teaching (UP Diliman, outstanding dissertation award by COED-DOST); Advanced Diploma in Education and Professional Development (University of East Anglia, UK); and Online TESL Certificate (University of Maryland, USA). She has presented papers in local and international forums at has published papers on language planning, semantics, grammar, learning and teaching using the first (L1) and second language (L2), phonology, morphology, discourse analysis, and teacher development. She teaches in
64 | DELIMA
pagpaplanong wika, semantiks, gramatika, pagkatuto at pagtuturo sa una (L1) at pangalawang wika (L2), ponolohiya, morpolohiya, discourse analysis, at teacher development. Nagtuturo siya sa Philippine Military Academy, University of Baguio, St. Louis University, at retiradong propesor ng UP Baguio sa 33 taong pagtuturo at pangangasiwa. Kasalukuyan siyang fultaym komisyoner sa Komisyon sa Wikang Filipino at kinatawan ng wikang Ilokano. Siya ay katutubong Agoo, La Union pero residente ng Lungsod Baguio; may dawalang anak at dalawang apo.
DELIMA | 65
the Philippine Military Academy, University of Baguio, St. Louis University, and a retired professor of Lungsod Baguio. She has two children and two grandchildren.
64 | DELIMA
pagpaplanong wika, semantiks, gramatika, pagkatuto at pagtuturo sa una (L1) at pangalawang wika (L2), ponolohiya, morpolohiya, discourse analysis, at teacher development. Nagtuturo siya sa Philippine Military Academy, University of Baguio, St. Louis University, at retiradong propesor ng UP Baguio sa 33 taong pagtuturo at pangangasiwa. Kasalukuyan siyang fultaym komisyoner sa Komisyon sa Wikang Filipino at kinatawan ng wikang Ilokano. Siya ay katutubong Agoo, La Union pero residente ng Lungsod Baguio; may dawalang anak at dalawang apo.
DELIMA | 65
the Philippine Military Academy, University of Baguio, St. Louis University, and a retired professor of Lungsod Baguio. She has two children and two grandchildren.
66
Suwilai PremsriratMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRAK
Sa 70 wika ng Thailand, 15 dito ay itinuturing na lubhang nanganganib nang maglaho (Suwilai 2007). Hindi rin ligtas ang iba pang wika na nagpapakita ng mga palatandaan ng pag-unti samantalang ang malalaking grupo ng wika sa mga nakapaligid o kanugnog na rehiyon ay humaharap sa mga usaping identidad ng wika, tunggaliang kultural, at kaguluhang politikal, lalo na sa timog-silangang Thailand.
Sinisikap ng papel na ito na siyasatin ang mga pagtatangkang pangalagaan at muling buhayin ang pagbabago ng wika sa pamamagitan ng tulong-tulong na mga pagsisikap ng etnolingguwistikong komunidad at mga tauhan ng Resource Center for Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University.
Ang mga akademiko ng sentro ay nakikipagtulungan sa mga aktibista ng komunidad upang magsagawa ng participatory action research gamit ang “saliksik na nakabatay sa komunidad” (community-based research) na ang komunidad ang nagmamay-ari ng proyekto at sila mismo ang aktibong nagsasakatuparan ng gawain. Ang akademikong suporta ay mula sa mga lingguwista gayon din sa mga akademiko ng iba pang kaugnay na lárang. Pinagsasama nito ang lingguwistika sa iba pang lárang ng
pag-aaral upang ang mga katutubo o etnikong mga wika ay umunlad nang buong kakayahan nito upang mapalakas ang indibidwal at ang komunidad. Ang pokus ay sa pagpapaunlad ng mga komunidad ng wika sapagkat sa pagkawala ng wika ay kapanabay ring pagkawala ng lokal na kaalaman at kalituhan sa kultural na identidad at halaga. Ang hakbang-hakbang na metodolohiya ay sumusunod sa “Mahidol Model” para sa pagpapaunlad at pagpapasigla ng wika, at edukasyong bilingguwal at multi-lingguwal. Maliwanag ang tagumpay sa bilang ng etnolingguwistikong grupo (25+ grupo) na sumailalim sa programang pagpapasigla. Ang natatanging modelong ito ay nakapokus sa paglahok ng mga miyembro ng komunidad sa pusod ng mga pagsisikap na pagpapasigla dahil sa kanilang pakikibahagi sa halos lahat na bahagi ng proseso upang matiyak na maipagpapatuloy, gaya ng pagbuo ng ortograpiya, at edukasyong batay sa inang wika. Kinuha ang mga halimbawa mula sa Chong at Patani Malay. Ang papel na ito ay tumatalakay sa mahahalagang elementong ito at ang tagumpay ng proyekto, gayon din ang iba’t ibang kinakaharap at inasahang balakid.
67
Suwilai PremsriratMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRACT
Community Empowerment and Endangered Language Revitalization
In Thailand, at least 15 out of the 70 languages are classified as seriously endangered (Suwilai 2007). Other languages are not safe and show signs of contraction whereas the large language groups in the border regions are facing language identity issues, cultural conflict, and political unrest, especially in Thailand’s deep south.
This paper investigates attempts to preserve and revive language shift through cooperative efforts between the ethnolinguistic community and staff members of the Resource Center for Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University.
The center’s academics are working with community activists to conduct a participatory action research utilizing “community-based research” in which the community is the owner of the project and actively carries out the work by themselves. Academic support is given by linguists as well as academics of other relevant fields. It integrates linguistics with other fields of study so that indigenous or ethnic minority languages may be
developed to their full capacity for individual and community, empowerment. The focus is on the development of the language communities for whom language loss results in the parallel loss of local knowledge and confusion over cultural identity and value. The step-by-step methodology follows the “Mahidol Model” for language development, language revitalization and bi/multilingual education. Success is evident in the number of ethnolinguistic groups (25+ groups) that have undertaken the revitalization program. This unique model focuses on putting community members at the heart of revitalization efforts through their involvement at almost all stages of the process to ensure sustainability, such as orthography development, and mother tongue-based education. Examples are drawn from the Chong and the Patani Malay. This paper discusses these key elements and the success of the project as well as the various challenges encountered and anticipated.
66
Suwilai PremsriratMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRAK
Sa 70 wika ng Thailand, 15 dito ay itinuturing na lubhang nanganganib nang maglaho (Suwilai 2007). Hindi rin ligtas ang iba pang wika na nagpapakita ng mga palatandaan ng pag-unti samantalang ang malalaking grupo ng wika sa mga nakapaligid o kanugnog na rehiyon ay humaharap sa mga usaping identidad ng wika, tunggaliang kultural, at kaguluhang politikal, lalo na sa timog-silangang Thailand.
Sinisikap ng papel na ito na siyasatin ang mga pagtatangkang pangalagaan at muling buhayin ang pagbabago ng wika sa pamamagitan ng tulong-tulong na mga pagsisikap ng etnolingguwistikong komunidad at mga tauhan ng Resource Center for Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University.
Ang mga akademiko ng sentro ay nakikipagtulungan sa mga aktibista ng komunidad upang magsagawa ng participatory action research gamit ang “saliksik na nakabatay sa komunidad” (community-based research) na ang komunidad ang nagmamay-ari ng proyekto at sila mismo ang aktibong nagsasakatuparan ng gawain. Ang akademikong suporta ay mula sa mga lingguwista gayon din sa mga akademiko ng iba pang kaugnay na lárang. Pinagsasama nito ang lingguwistika sa iba pang lárang ng
pag-aaral upang ang mga katutubo o etnikong mga wika ay umunlad nang buong kakayahan nito upang mapalakas ang indibidwal at ang komunidad. Ang pokus ay sa pagpapaunlad ng mga komunidad ng wika sapagkat sa pagkawala ng wika ay kapanabay ring pagkawala ng lokal na kaalaman at kalituhan sa kultural na identidad at halaga. Ang hakbang-hakbang na metodolohiya ay sumusunod sa “Mahidol Model” para sa pagpapaunlad at pagpapasigla ng wika, at edukasyong bilingguwal at multi-lingguwal. Maliwanag ang tagumpay sa bilang ng etnolingguwistikong grupo (25+ grupo) na sumailalim sa programang pagpapasigla. Ang natatanging modelong ito ay nakapokus sa paglahok ng mga miyembro ng komunidad sa pusod ng mga pagsisikap na pagpapasigla dahil sa kanilang pakikibahagi sa halos lahat na bahagi ng proseso upang matiyak na maipagpapatuloy, gaya ng pagbuo ng ortograpiya, at edukasyong batay sa inang wika. Kinuha ang mga halimbawa mula sa Chong at Patani Malay. Ang papel na ito ay tumatalakay sa mahahalagang elementong ito at ang tagumpay ng proyekto, gayon din ang iba’t ibang kinakaharap at inasahang balakid.
67
Suwilai PremsriratMAHIDOL UNIVERSITY
ABSTRACT
Community Empowerment and Endangered Language Revitalization
In Thailand, at least 15 out of the 70 languages are classified as seriously endangered (Suwilai 2007). Other languages are not safe and show signs of contraction whereas the large language groups in the border regions are facing language identity issues, cultural conflict, and political unrest, especially in Thailand’s deep south.
This paper investigates attempts to preserve and revive language shift through cooperative efforts between the ethnolinguistic community and staff members of the Resource Center for Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University.
The center’s academics are working with community activists to conduct a participatory action research utilizing “community-based research” in which the community is the owner of the project and actively carries out the work by themselves. Academic support is given by linguists as well as academics of other relevant fields. It integrates linguistics with other fields of study so that indigenous or ethnic minority languages may be
developed to their full capacity for individual and community, empowerment. The focus is on the development of the language communities for whom language loss results in the parallel loss of local knowledge and confusion over cultural identity and value. The step-by-step methodology follows the “Mahidol Model” for language development, language revitalization and bi/multilingual education. Success is evident in the number of ethnolinguistic groups (25+ groups) that have undertaken the revitalization program. This unique model focuses on putting community members at the heart of revitalization efforts through their involvement at almost all stages of the process to ensure sustainability, such as orthography development, and mother tongue-based education. Examples are drawn from the Chong and the Patani Malay. This paper discusses these key elements and the success of the project as well as the various challenges encountered and anticipated.
68 | PREMSRIRAT
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Propesor Emeritus Dr. Suwilai Premsrirat ang Direktor na Tagapagtatag ng Resource Center for Documentation, Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Mahidol University, Thailand. Nakapagsagawa siya ng saliksik sa etnikong mga wikang katutubo simula noong 1975. Kabilang sa kaniyang mahahalagang publikasyon ang limang bolyum na Dictionary and Thesaurus of the Khmu Language sa Thailand, Laos, Vietnam, at China, at mga Etnolingguwistikong Mapa ng Thailand. Sa ilalim ng kaniyang pangangasiwa, nagsagawa ang mga kawani ng Mahidol University ng mga programa sa muling pagpapasigla ng wika at edukasyon sa 25 wika ng minorya. Mula 2006 ay pinangasiwaan niya ang Patani Malay-Tahi Bi/Multilingual Education Project sa magulong timog-silangang Thailand, na tumanggap ng UNESCO King Sejong Literacy Prize noong 2016.
PREMSRIRAT | 69
THE PANEL SPEAKER
Professor Emeritus Dr.Suwilai Premsrirat is the Founding Director of the Resource Center for Documentation, Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Mahidol University, Thailand. She has researched ethnic minority languages since 1975. Her major publications include a five volume Dictionary and Thesaurus of the Khmu Language in Thailand, Laos, Vietnam and China and Ethnolinguistic Maps of Thailand. Under her direction, Mahidol University staff have facilitated language revitalization and education programs in 25 minority languages. Since 2006 she has directed the Patani Malay-Thai Bi/Multilingual Education Project in Thailand’s violence-plagued Deep South, which received UNESCO King Sejong Literacy Prize 2016.
Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University,Salaya, Phuthamonthon, Nakhonpathom, 73170, Thailand.suwilai.pre@mahidol.
68 | PREMSRIRAT
ANG TAGAPANAYAM NG PANEL
Si Propesor Emeritus Dr. Suwilai Premsrirat ang Direktor na Tagapagtatag ng Resource Center for Documentation, Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Mahidol University, Thailand. Nakapagsagawa siya ng saliksik sa etnikong mga wikang katutubo simula noong 1975. Kabilang sa kaniyang mahahalagang publikasyon ang limang bolyum na Dictionary and Thesaurus of the Khmu Language sa Thailand, Laos, Vietnam, at China, at mga Etnolingguwistikong Mapa ng Thailand. Sa ilalim ng kaniyang pangangasiwa, nagsagawa ang mga kawani ng Mahidol University ng mga programa sa muling pagpapasigla ng wika at edukasyon sa 25 wika ng minorya. Mula 2006 ay pinangasiwaan niya ang Patani Malay-Tahi Bi/Multilingual Education Project sa magulong timog-silangang Thailand, na tumanggap ng UNESCO King Sejong Literacy Prize noong 2016.
PREMSRIRAT | 69
THE PANEL SPEAKER
Professor Emeritus Dr.Suwilai Premsrirat is the Founding Director of the Resource Center for Documentation, Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures, Mahidol University, Thailand. She has researched ethnic minority languages since 1975. Her major publications include a five volume Dictionary and Thesaurus of the Khmu Language in Thailand, Laos, Vietnam and China and Ethnolinguistic Maps of Thailand. Under her direction, Mahidol University staff have facilitated language revitalization and education programs in 25 minority languages. Since 2006 she has directed the Patani Malay-Thai Bi/Multilingual Education Project in Thailand’s violence-plagued Deep South, which received UNESCO King Sejong Literacy Prize 2016.
Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University,Salaya, Phuthamonthon, Nakhonpathom, 73170, Thailand.suwilai.pre@mahidol.
70
Patrick HeinrichCA’ FOSCARI UNIVERSITY
ABSTRAK
Pagmamantene at Muling Pagpapasigla ng Wika para sa Kagalingan
Ang kabatiran hinggil sa nanganganib na wika ay nagpapakita na ang wika ng mga nadominang pamayanan ang laging nalalagay sa panganib, at “hindi nakikinabang” sa pagkawala ng wika. Ang pagkakalagay ng wika sa panganib ay resulta ng transpormasyon ng kaayusang sosyo-ekonomiko ng mga pamayanan, na nagsisimula sa pamamagitan ng pagkakaroon ng ugnayan (paglusob, kolonisasyon, modernisasyon, globalisasyon). Ang pagiging nasa panganib ng wika ay nangyayari lámang kapag ang ugnayan ay batay at pinanghihimasukan ng maykapangyarihan, at ito ang dahilan kung bakit ang nanganganib na wika ay negatibong nakaapekto sa kapakanan ng tao. Ang pagiging nanganganib ng wika ay indikasyon ng hindi pagkakapantay-pantay sa lipunan. Samakatwid, ang kawalang kakayahan na mapanatili ang nanganganib na wika ay nagpapahiwatig ng problemang higit na malaki kaysa “mismong wika”. Ang pagkakaiba-iba ng wika ay napakahirap na panatilihin sapagkat madalas na ang “pagkakaiba-iba” ay nagsisilbing isang batayan upang tratuhin na “mababa.” Ang dibersidad ng wika ay naglalaho sa mga lipunang makabago sapagkat binibigyang-diin ng mga ideolohiyang modernista ang idea ng “pagkakapantay sa pamamagitan ng pagkakaisa” at
naglalayong makamit ang “pagkakaisa sa pamamagitan ng pagkakapareho.” Sa mga gayong sitwasyon, ang pagsisikap para sa panlipunang mobilidad ay hindi naiiwasang humahantong sa sariling asimilasyon ng pangkat minorya, na iniiwan ang kanilang mga wikang walang mahalagang gampaning panlipunan. Masama ito sapagkat walang kinabukasan kung walang gámit. Batid natin ang asimilasyong lingguwistiko ay madalas na may negatibong epekto sa mga nagsasalita ng nanganganib na wika. Ang mga pamayanang nakararanas ng pagpapalit ng wika ay naglalaho at sama-samang dumadanas ng paghihirap sa panahon ng sosyo-kultural na pagpapalit. Ang welfare linguistics, isang konsepto na nadevelop sa Japan noong nakalipas na 20 taon, ay nagbibigay ng isang bagong pananaw kung paano harapin ang mga nanganganib na wika sa isang mabungang paraan. Humihiwalay ang welfare linguistics sa pananaw na ang dibersidad wika ay laging nauugnay sa isang uri ng hindi pagkakapantay-pantay. Samakatwid, natutukoy ng welfare linguistics ang (1) mekanismo ng pang-aapi o eksklusyon at (2) pag-aaral sa mga estratehiya kung paano makaagapay sa mga ito. Kinikilala nito ang (3) mga alternatibong praktis at (4) nagtataguyod sa mga ito. Mapagpalayang pagsisikap ang welfare linguistics. Batay ito sa pagkaunawa na ang wika ay maaaring magtaguyod o pumigil sa kagalingan.
71
Patrick HeinrichCA’ FOSCARI UNIVERSITY
ABSTRACT
Language Maintenance and Revitalization for Wellbeing
Insights in language endangerment show that it is always dominated communities whose languages become endangered, and that there is “nothing to gain” in language loss. Language endangerment is the result of a transformation of the socio-economic organization of communities, which is triggered through contact (invasion, colonization, modernization, globalization). Language endangerment occurs only when contact is based on and mediated by power differentials, and it is for this reason that language endangerment negatively affects wellbeing. Language endangerment is indicative of social inequality. The inability to maintain an endangered language therefore hints at a problem that is larger than “language itself”. Language diversity is so difficult to sustain because “being diverse” often serves as a basis for being treated “less favourably”. Language diversity is diminished in modern societies because modernist ideologies stress the idea of “equality through unity” and seek to attain “unity through uniformity”. In such settings, the effort of upward social mobility inevitably leads to the self-assimilation of minority groups, leaving their languages without significant social functions. This
is bad news, because there is no future without function. We know that linguistic assimilation often takes negative effects on endangered language speakers. Communities experiencing language shift become uprooted and collectively experience hardships in the course of their sociocultural displacement. Welfare linguistics, a concept developed in Japan in the past 20 years, offers a new perspective how to engage with endangered languages in a fruitful way. Welfare linguistics departs from the view that language diversity is always related to some kind of inequality. Therefore, welfare linguistics identifies (1) mechanism of oppression or exclusion and (2) studies strategies how to cope with this. It acknowledges (3) alternative practices and (4) promotes them. Welfare linguistics is an emancipative endeavor. It is based on the understanding that language can either promote or inhibit wellbeing. Language revitalization implies a transformation of institutions, behaviors, attitudes and practices where the endangered language becomes again a means of promoting the wellbeing of their speakers. In this talk I discuss how this can be done, drawing in particular on the two examples of Hawaiian in the US and of the Ryukyuan languages in Japan.
70
Patrick HeinrichCA’ FOSCARI UNIVERSITY
ABSTRAK
Pagmamantene at Muling Pagpapasigla ng Wika para sa Kagalingan
Ang kabatiran hinggil sa nanganganib na wika ay nagpapakita na ang wika ng mga nadominang pamayanan ang laging nalalagay sa panganib, at “hindi nakikinabang” sa pagkawala ng wika. Ang pagkakalagay ng wika sa panganib ay resulta ng transpormasyon ng kaayusang sosyo-ekonomiko ng mga pamayanan, na nagsisimula sa pamamagitan ng pagkakaroon ng ugnayan (paglusob, kolonisasyon, modernisasyon, globalisasyon). Ang pagiging nasa panganib ng wika ay nangyayari lámang kapag ang ugnayan ay batay at pinanghihimasukan ng maykapangyarihan, at ito ang dahilan kung bakit ang nanganganib na wika ay negatibong nakaapekto sa kapakanan ng tao. Ang pagiging nanganganib ng wika ay indikasyon ng hindi pagkakapantay-pantay sa lipunan. Samakatwid, ang kawalang kakayahan na mapanatili ang nanganganib na wika ay nagpapahiwatig ng problemang higit na malaki kaysa “mismong wika”. Ang pagkakaiba-iba ng wika ay napakahirap na panatilihin sapagkat madalas na ang “pagkakaiba-iba” ay nagsisilbing isang batayan upang tratuhin na “mababa.” Ang dibersidad ng wika ay naglalaho sa mga lipunang makabago sapagkat binibigyang-diin ng mga ideolohiyang modernista ang idea ng “pagkakapantay sa pamamagitan ng pagkakaisa” at
naglalayong makamit ang “pagkakaisa sa pamamagitan ng pagkakapareho.” Sa mga gayong sitwasyon, ang pagsisikap para sa panlipunang mobilidad ay hindi naiiwasang humahantong sa sariling asimilasyon ng pangkat minorya, na iniiwan ang kanilang mga wikang walang mahalagang gampaning panlipunan. Masama ito sapagkat walang kinabukasan kung walang gámit. Batid natin ang asimilasyong lingguwistiko ay madalas na may negatibong epekto sa mga nagsasalita ng nanganganib na wika. Ang mga pamayanang nakararanas ng pagpapalit ng wika ay naglalaho at sama-samang dumadanas ng paghihirap sa panahon ng sosyo-kultural na pagpapalit. Ang welfare linguistics, isang konsepto na nadevelop sa Japan noong nakalipas na 20 taon, ay nagbibigay ng isang bagong pananaw kung paano harapin ang mga nanganganib na wika sa isang mabungang paraan. Humihiwalay ang welfare linguistics sa pananaw na ang dibersidad wika ay laging nauugnay sa isang uri ng hindi pagkakapantay-pantay. Samakatwid, natutukoy ng welfare linguistics ang (1) mekanismo ng pang-aapi o eksklusyon at (2) pag-aaral sa mga estratehiya kung paano makaagapay sa mga ito. Kinikilala nito ang (3) mga alternatibong praktis at (4) nagtataguyod sa mga ito. Mapagpalayang pagsisikap ang welfare linguistics. Batay ito sa pagkaunawa na ang wika ay maaaring magtaguyod o pumigil sa kagalingan.
71
Patrick HeinrichCA’ FOSCARI UNIVERSITY
ABSTRACT
Language Maintenance and Revitalization for Wellbeing
Insights in language endangerment show that it is always dominated communities whose languages become endangered, and that there is “nothing to gain” in language loss. Language endangerment is the result of a transformation of the socio-economic organization of communities, which is triggered through contact (invasion, colonization, modernization, globalization). Language endangerment occurs only when contact is based on and mediated by power differentials, and it is for this reason that language endangerment negatively affects wellbeing. Language endangerment is indicative of social inequality. The inability to maintain an endangered language therefore hints at a problem that is larger than “language itself”. Language diversity is so difficult to sustain because “being diverse” often serves as a basis for being treated “less favourably”. Language diversity is diminished in modern societies because modernist ideologies stress the idea of “equality through unity” and seek to attain “unity through uniformity”. In such settings, the effort of upward social mobility inevitably leads to the self-assimilation of minority groups, leaving their languages without significant social functions. This
is bad news, because there is no future without function. We know that linguistic assimilation often takes negative effects on endangered language speakers. Communities experiencing language shift become uprooted and collectively experience hardships in the course of their sociocultural displacement. Welfare linguistics, a concept developed in Japan in the past 20 years, offers a new perspective how to engage with endangered languages in a fruitful way. Welfare linguistics departs from the view that language diversity is always related to some kind of inequality. Therefore, welfare linguistics identifies (1) mechanism of oppression or exclusion and (2) studies strategies how to cope with this. It acknowledges (3) alternative practices and (4) promotes them. Welfare linguistics is an emancipative endeavor. It is based on the understanding that language can either promote or inhibit wellbeing. Language revitalization implies a transformation of institutions, behaviors, attitudes and practices where the endangered language becomes again a means of promoting the wellbeing of their speakers. In this talk I discuss how this can be done, drawing in particular on the two examples of Hawaiian in the US and of the Ryukyuan languages in Japan.
72 | HEINRICH
Ang muling pagpapasigla ng wika ay nangangahulugan ng transpormasyon ng institusyon, asal, pakikitungo, at mga kaugalian upang ang wikang nanganganib ay muling nagiging daan ng pagtataguyod ng kapakanan ng mga nagsasalita nito. Sa panayam na ito, tatalakayin ko kung paano ito isasagawa, partikular sa dalawang halimbawa ng wikang Hawaiian sa US at mga wikang Ryukyuan sa Japan.
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Patrick Heinrich ay isang Associate Professor sa Department of Asian and North African Studies sa Ca’ Foscari University sa Venice. Bago maging bahagi ng Ca’ Foscari, nagturo siya sa mga unibersidad sa Germany (Duisburg-Essen University) at sa Japan (Dokkyo University). Ang kasalukuyan niyang interes sa saliksik ay nakatuon sa sosyolingguwistika at nangangananib at muling pagpapasigla ng wika. Kamakailan ay naging editor siya ng mga aklat sa English gaya ng The Routledge Handbook of Japanese Sociolinguistics (kasama si Yumiko Ohara, Routledge 2018), Urban Sociolinguistics (kasama si Dick Smakman, Routledge 2017), Globalising Sociolinguistics (kasama si Dick Smakman, Routledge 2015), ang Handbook of the Ryukyuan Languages (kasama si Shinsho Miyara at Michinori Shimoji, Mouton de Gruyter 2015), at Language Crisis in the Ryukyus (kasama si Mark Anderson, Cambridge Scholars Publishing 2014). Ang pinakahuli niyang monograp ay ang The Making of Monolingual Japan (Multilingual Matters 2012). Pinagkalooban siya ng Japanese Association of the Sociolinguistic Sciences ng taunang gawad sa saliksik noong
2010 at pandangal na miyembro ng Foundation for Endangered Languages.
HEINRICH | 73
THE PLENARY SPEAKER
Patrick Heinrich is Associate Professor at the Department of Asian and North African Studies at Ca’ Foscari University in Venice. Before joining Ca’ Foscari he taught at universities in Germany (Duisburg-Essen University) and Japan (Dokkyo University). His present research interests focus on sociolinguistics and language endangerment and revitalization. Recently edited books in English include The Routledge Handbook of Japanese Sociolinguistics (with Yumiko Ohara, Routledge 2018) Urban Sociolinguistics (with Dick Smakman, Routledge 2017), Globalising Sociolinguistics (with Dick Smakman, Routledge 2015), the Handbook of the Ryukyuan Languages (with Shinsho Miyara and Michinori Shimoji, Mouton de Gruyter 2015) and Language Crisis in the Ryukyus (with Mark Anderson, Cambridge Scholars Publishing 2014). His latest monograph is The Making of Monolingual Japan (Multilingual Matters 2012). He has been awarded the annual research award by the Japanese Association of the Sociolinguistic Sciences in 2010 and is an honorary member of the Foundation for Endangered Languages.
72 | HEINRICH
Ang muling pagpapasigla ng wika ay nangangahulugan ng transpormasyon ng institusyon, asal, pakikitungo, at mga kaugalian upang ang wikang nanganganib ay muling nagiging daan ng pagtataguyod ng kapakanan ng mga nagsasalita nito. Sa panayam na ito, tatalakayin ko kung paano ito isasagawa, partikular sa dalawang halimbawa ng wikang Hawaiian sa US at mga wikang Ryukyuan sa Japan.
ANG PLENARYONG TAGAPANAYAM
Si Patrick Heinrich ay isang Associate Professor sa Department of Asian and North African Studies sa Ca’ Foscari University sa Venice. Bago maging bahagi ng Ca’ Foscari, nagturo siya sa mga unibersidad sa Germany (Duisburg-Essen University) at sa Japan (Dokkyo University). Ang kasalukuyan niyang interes sa saliksik ay nakatuon sa sosyolingguwistika at nangangananib at muling pagpapasigla ng wika. Kamakailan ay naging editor siya ng mga aklat sa English gaya ng The Routledge Handbook of Japanese Sociolinguistics (kasama si Yumiko Ohara, Routledge 2018), Urban Sociolinguistics (kasama si Dick Smakman, Routledge 2017), Globalising Sociolinguistics (kasama si Dick Smakman, Routledge 2015), ang Handbook of the Ryukyuan Languages (kasama si Shinsho Miyara at Michinori Shimoji, Mouton de Gruyter 2015), at Language Crisis in the Ryukyus (kasama si Mark Anderson, Cambridge Scholars Publishing 2014). Ang pinakahuli niyang monograp ay ang The Making of Monolingual Japan (Multilingual Matters 2012). Pinagkalooban siya ng Japanese Association of the Sociolinguistic Sciences ng taunang gawad sa saliksik noong
2010 at pandangal na miyembro ng Foundation for Endangered Languages.
HEINRICH | 73
THE PLENARY SPEAKER
Patrick Heinrich is Associate Professor at the Department of Asian and North African Studies at Ca’ Foscari University in Venice. Before joining Ca’ Foscari he taught at universities in Germany (Duisburg-Essen University) and Japan (Dokkyo University). His present research interests focus on sociolinguistics and language endangerment and revitalization. Recently edited books in English include The Routledge Handbook of Japanese Sociolinguistics (with Yumiko Ohara, Routledge 2018) Urban Sociolinguistics (with Dick Smakman, Routledge 2017), Globalising Sociolinguistics (with Dick Smakman, Routledge 2015), the Handbook of the Ryukyuan Languages (with Shinsho Miyara and Michinori Shimoji, Mouton de Gruyter 2015) and Language Crisis in the Ryukyus (with Mark Anderson, Cambridge Scholars Publishing 2014). His latest monograph is The Making of Monolingual Japan (Multilingual Matters 2012). He has been awarded the annual research award by the Japanese Association of the Sociolinguistic Sciences in 2010 and is an honorary member of the Foundation for Endangered Languages.
74
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRAK
Ang Muling Pagpapasigla ng Wika ay Kailangang Kolaboratibong Proseso: Mga Karanasan sa mga Katutubong Wikang Ecuadorian
Ang Ecuador ay isang multilingguwal na bansa na, bukod sa Español, ay mayroon pa ring 13 wikang katutubong sinasalita. Sa kasamaang palad, lahat ng mga ito ay bulnerable at nawawalan ng mga tagapagsalita kada araw.
Nakabalangkas sa Orality Modernity Research Program na bumuo ng pangmatagalang proyekto sa mga komunidad, susuriin sa papel na ito ang ilang panukala ng muling pagpapasigla ng wika na binuo kasama ang mga pamayanang katutubo at mga pamayanan ng kasanayan sa iba-ibang rehiyong Ecuadorian.
Pagkatapos ng maikling paglalarawan ng bulnerabilidad ng wika sa Ecuador, ibabahagi naman ang mga espesipikong kaso na humimok sa amin na ang muling pagpapasigla ng wika ay kailangan na:
a. isang prosesong kayang umayon sa sosyolingguwistikong realidad ng mga tagapagsalita, tumutugon sa kanilang pangangailangan at inaasahan; kung kaya’t ang mga proseso ng dokumentasyon ang ideal na batayan sa pagkamit ng mas matatagumpay na proseso ng muling pagpapasigla,
b. isama ang lahat ng posibleng sosyo-komunikatibong konteksto,c. maging holistiko, na laging isinasaalang-alang ang ugnayan ng mga
tagapagsalita sa kanilang teritoryo, kasaysayan, at kapaligiran;d. maging matapat sa etika ng pananaliksik.
Ipinakikita ng mga binanggit na kaso na ang muling pagpapasigla bilang sistematiko, pleksible, at kolaboratibong proseso, na naging matagumpay na modelo ng research action na nakabatay sa tiwala at matagalang ugnayan.
Sa huli, ibabahagi din namin ang ilang suliraning aming kinaharap sa buong proseso at ilang posibleng tugon.
Mga susing salita: Ecuador, Mga wikang katutubo, Mulng pagpapasigla, Kolaboratibong proseso, Etika sa saliksik, Dokumentasyon at muling pagpapasigla bilang mga holistikong proseso
75
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRACT
Linguistic Revitalization Must Be a Collaborative Process: Experiences from Indigenous Ecuadorian Languages.
Ecuador is a multilingual country where, in addition to Spanish, 13 indigenous languages are still spoken; unfortunately, all of them are vulnerable and lose speakers every day. Framed in the Orality Modernity Research Program that develops long-term projects with grassroots communities, this presentation analyzes several revitalization proposals developed with indigenous communities and communities of practice in different Ecuadorian regions.After a brief description of language vulnerability in Ecuador, we share specific cases, which have convinced us that linguistic revitalization must:
a. be a process capable of adjusting to the speakers’ sociolinguistic reality, responding to their needs and expectations; therefore, documentation processes should be the ideal basis to reach more successful revitalization processes,
b. include all possible socio-communicative contexts,c. be holistic, taking into account the relationship of the speakers
with their territory, their history and their environment,d. be faithful to research ethics.
The above-mentioned cases show that revitalization as a systematic flexible collaborative process, becomes a successful research-action model based on trust and long-term relationships.Finally, we do share some of the difficulties we have faced throughout these processes and some possible response.
Key terms:Ecuador, Indigenous languages, Revitalization, Collaborative processes, Research Ethics, Documentation-revitalization as holistic processes
74
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRAK
Ang Muling Pagpapasigla ng Wika ay Kailangang Kolaboratibong Proseso: Mga Karanasan sa mga Katutubong Wikang Ecuadorian
Ang Ecuador ay isang multilingguwal na bansa na, bukod sa Español, ay mayroon pa ring 13 wikang katutubong sinasalita. Sa kasamaang palad, lahat ng mga ito ay bulnerable at nawawalan ng mga tagapagsalita kada araw.
Nakabalangkas sa Orality Modernity Research Program na bumuo ng pangmatagalang proyekto sa mga komunidad, susuriin sa papel na ito ang ilang panukala ng muling pagpapasigla ng wika na binuo kasama ang mga pamayanang katutubo at mga pamayanan ng kasanayan sa iba-ibang rehiyong Ecuadorian.
Pagkatapos ng maikling paglalarawan ng bulnerabilidad ng wika sa Ecuador, ibabahagi naman ang mga espesipikong kaso na humimok sa amin na ang muling pagpapasigla ng wika ay kailangan na:
a. isang prosesong kayang umayon sa sosyolingguwistikong realidad ng mga tagapagsalita, tumutugon sa kanilang pangangailangan at inaasahan; kung kaya’t ang mga proseso ng dokumentasyon ang ideal na batayan sa pagkamit ng mas matatagumpay na proseso ng muling pagpapasigla,
b. isama ang lahat ng posibleng sosyo-komunikatibong konteksto,c. maging holistiko, na laging isinasaalang-alang ang ugnayan ng mga
tagapagsalita sa kanilang teritoryo, kasaysayan, at kapaligiran;d. maging matapat sa etika ng pananaliksik.
Ipinakikita ng mga binanggit na kaso na ang muling pagpapasigla bilang sistematiko, pleksible, at kolaboratibong proseso, na naging matagumpay na modelo ng research action na nakabatay sa tiwala at matagalang ugnayan.
Sa huli, ibabahagi din namin ang ilang suliraning aming kinaharap sa buong proseso at ilang posibleng tugon.
Mga susing salita: Ecuador, Mga wikang katutubo, Mulng pagpapasigla, Kolaboratibong proseso, Etika sa saliksik, Dokumentasyon at muling pagpapasigla bilang mga holistikong proseso
75
Marleen HaboudPONTIFICA UNIVERSIDAD CATOLICA DEL ECUADOR
ABSTRACT
Linguistic Revitalization Must Be a Collaborative Process: Experiences from Indigenous Ecuadorian Languages.
Ecuador is a multilingual country where, in addition to Spanish, 13 indigenous languages are still spoken; unfortunately, all of them are vulnerable and lose speakers every day. Framed in the Orality Modernity Research Program that develops long-term projects with grassroots communities, this presentation analyzes several revitalization proposals developed with indigenous communities and communities of practice in different Ecuadorian regions.After a brief description of language vulnerability in Ecuador, we share specific cases, which have convinced us that linguistic revitalization must:
a. be a process capable of adjusting to the speakers’ sociolinguistic reality, responding to their needs and expectations; therefore, documentation processes should be the ideal basis to reach more successful revitalization processes,
b. include all possible socio-communicative contexts,c. be holistic, taking into account the relationship of the speakers
with their territory, their history and their environment,d. be faithful to research ethics.
The above-mentioned cases show that revitalization as a systematic flexible collaborative process, becomes a successful research-action model based on trust and long-term relationships.Finally, we do share some of the difficulties we have faced throughout these processes and some possible response.
Key terms:Ecuador, Indigenous languages, Revitalization, Collaborative processes, Research Ethics, Documentation-revitalization as holistic processes
76
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRAK
Sa ilalim ng “Mga estratehiya, teknik, at programa na ginamit upang maragdagan ang bílang ng mga nagsasalita at mabigyang-kapangyarihan ang komunidad”
Brendan FairbanksSa diskusyong ito, tatalakayin ni Fairbanks ang gamit ng lingguwistika bilang suporta sa programang BA in Ojibwe sa University of Minnesota at sa komunidad ng mga nag-aaral ng wika. Sa maraming pagkakataon, sa mga kilusan sa pagpapasigla ng wika, ang wikang natutuhan sa adult language learner community (at maging sa mga bata na immersion school ang setting), ay “umuusbong na wika,” ang wikang nahahawig sa target na wika (ang Ojibwe, halimbawa) subalit nagkukulang sa ilan o marami sa pattern ng mga likás na nagsasalita ng gayong wika. Sa ganitong pananaw, maaaring kunin ng target na lengguwahe ang lingguwistikong katangian ng wikang kinakalaban. Ang pangunahing kahulugan nito ay ang wikang natutuhan ng mga nag-aaral ng wika ay ang karaniwang wika na gumagamit ng mga salita sa target na wika upang makapagsalita ng namamayaning lengguwahe.
Upang maiwasan ang pagsulpot ng gayong wikang Ojibwe, kung kinakailangan, gumagamit si Fairbanks ng lingguwistikong pagsasaliksik at paglalarawan para higit na maintindihan ang komplikadong ebidensiya at pattern ng wikang Ojibwe upang ang wikang mabubuo ng kaniyang mga estudyante ay higit na makakatulad sa katutubong pagsasalita, at hindi ng English (ang namamayaning wika). Bagaman kinikilala na ang pagkamit ng perpektong kopya ng target na wika ng nakatatandang nag-aaral ng wika ay halos imposible, ang paggamit ng lingguwistika upang palawakin ang ating kaalaman sa wikang Ojibwe ay nakapagdagdag sa tila-katutubong gawi ng mga nag-aaral ng wika sa unibersidad at sa komunidad. Ang patuloy na lingguwistikong pagsasaliksik ang naging daan upang mapangalagaan ng komunidad ng nag-aaral ng wikang Ojibwe ang mga detalye hinggil sa wika na kung hindi isinagawa ang pagsasaliksik ay hindi napansin at nawala.
77
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRACT
Under “Strategies, techniques, and programs used to increase the number of speakers and empower the community”
In this panel discussion, Fairbanks will talk about the use of linguistics in supporting the BA in Ojibwe program at the University of Minnesota and in supporting community language learners. Many times, in language revitalization movements, the language that is learned by the adult language learner community (and even children in an immersion school setting) is an “emergent language,” a language that resembles the target language (Ojibwe, for example) but lacks some or much of the native-speaker patterns inherent within the language. In this sense, the target language may take on the linguistic characteristics of the dominant language with which it is competing. What this essentially means is that the language that is learned by language learners typically is a language which uses target-language words to speak the dominant language.
In order to prevent such an emergent Ojibwe language as much as possible, Fairbanks uses linguistic research and description in order to understand the more intricate facts and patterns of the Ojibwe language so that the language produced by his students more fully approximates native-speaker speech, and not English (the dominant language). While it is recognized that attaining a perfect copy of the target language by adult language learners is next to impossible, the use of linguistics to expand our knowledge of the Ojibwe language has increased the native-like tendencies by the language learners in the university and in the community. Continued linguistic research has allowed the Ojibwe language-learner community to preserve details about the language that would have been otherwise overlooked and lost had the research not been conducted.
76
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRAK
Sa ilalim ng “Mga estratehiya, teknik, at programa na ginamit upang maragdagan ang bílang ng mga nagsasalita at mabigyang-kapangyarihan ang komunidad”
Brendan FairbanksSa diskusyong ito, tatalakayin ni Fairbanks ang gamit ng lingguwistika bilang suporta sa programang BA in Ojibwe sa University of Minnesota at sa komunidad ng mga nag-aaral ng wika. Sa maraming pagkakataon, sa mga kilusan sa pagpapasigla ng wika, ang wikang natutuhan sa adult language learner community (at maging sa mga bata na immersion school ang setting), ay “umuusbong na wika,” ang wikang nahahawig sa target na wika (ang Ojibwe, halimbawa) subalit nagkukulang sa ilan o marami sa pattern ng mga likás na nagsasalita ng gayong wika. Sa ganitong pananaw, maaaring kunin ng target na lengguwahe ang lingguwistikong katangian ng wikang kinakalaban. Ang pangunahing kahulugan nito ay ang wikang natutuhan ng mga nag-aaral ng wika ay ang karaniwang wika na gumagamit ng mga salita sa target na wika upang makapagsalita ng namamayaning lengguwahe.
Upang maiwasan ang pagsulpot ng gayong wikang Ojibwe, kung kinakailangan, gumagamit si Fairbanks ng lingguwistikong pagsasaliksik at paglalarawan para higit na maintindihan ang komplikadong ebidensiya at pattern ng wikang Ojibwe upang ang wikang mabubuo ng kaniyang mga estudyante ay higit na makakatulad sa katutubong pagsasalita, at hindi ng English (ang namamayaning wika). Bagaman kinikilala na ang pagkamit ng perpektong kopya ng target na wika ng nakatatandang nag-aaral ng wika ay halos imposible, ang paggamit ng lingguwistika upang palawakin ang ating kaalaman sa wikang Ojibwe ay nakapagdagdag sa tila-katutubong gawi ng mga nag-aaral ng wika sa unibersidad at sa komunidad. Ang patuloy na lingguwistikong pagsasaliksik ang naging daan upang mapangalagaan ng komunidad ng nag-aaral ng wikang Ojibwe ang mga detalye hinggil sa wika na kung hindi isinagawa ang pagsasaliksik ay hindi napansin at nawala.
77
Brendan FairbanksUNIVERSITY OF MINNESOTA
ABSTRACT
Under “Strategies, techniques, and programs used to increase the number of speakers and empower the community”
In this panel discussion, Fairbanks will talk about the use of linguistics in supporting the BA in Ojibwe program at the University of Minnesota and in supporting community language learners. Many times, in language revitalization movements, the language that is learned by the adult language learner community (and even children in an immersion school setting) is an “emergent language,” a language that resembles the target language (Ojibwe, for example) but lacks some or much of the native-speaker patterns inherent within the language. In this sense, the target language may take on the linguistic characteristics of the dominant language with which it is competing. What this essentially means is that the language that is learned by language learners typically is a language which uses target-language words to speak the dominant language.
In order to prevent such an emergent Ojibwe language as much as possible, Fairbanks uses linguistic research and description in order to understand the more intricate facts and patterns of the Ojibwe language so that the language produced by his students more fully approximates native-speaker speech, and not English (the dominant language). While it is recognized that attaining a perfect copy of the target language by adult language learners is next to impossible, the use of linguistics to expand our knowledge of the Ojibwe language has increased the native-like tendencies by the language learners in the university and in the community. Continued linguistic research has allowed the Ojibwe language-learner community to preserve details about the language that would have been otherwise overlooked and lost had the research not been conducted.
ANG MGA MAGTATANGHAL
PERFORMERS
ANG MGA MAGTATANGHAL
PERFORMERS
80
Philippine Women’s University-Jose Abad Santos Memorial School (PWU-JASMS)
81
Ang grupong Rondalla ng Philippine Women’s University-JOSE ABAD SANTOS MEMORIAL SCHOOL ay itinatag ni G. Noli Rodriguez noong Abril 2007 na binubuo ng walong bata.
Ang grupo ay binubuo na ngayon ng 56 mag-aaral mula sa Grade 2 hanggang hay-iskul at regular na nagsasanay matapos ang kani-kanilang klase at maging sa mga araw na walang pasok sa pamamatnubay ni G. Rodriguez. Pangunahing lunggati ng grupo sa ng pagbibigay ng buhay sa mga katutubong awiting Filipino sa saliw ng musikang likha ng mga iba’t ibang instrumento ng rondalla gayundin ang promosyon at preserbasyon ng musikang Filipino sa pamamagitan ng rondalla.
Ang JASMS ay nagkaroon na ng sampung pangunahing konsiyertong pinamagatang “Himig ng Lahi” at nakapagtanghal sa iba’t ibang entablado sa loob at labas ng kanilang paaralan. Isa ito sa naging finalist sa rondalla kategorya B ng 2013 National Music Comoititions for Young Artists (NAMCYA), ang pinakapristehiyosong kompetisyon ng rondalla sa Filipinas. Noong 27 Nobyembre 2015 at 24 Nobyembre 2016, ang grupo ang naging kampeon sa kategorya A at B ng NAMCYA rondalla. Dagdag pa sa tagumpay ng grupo ang pagkilala dito bilang pinakamahusay na interpretasyon ng piyesa para sa timpalak, Tunog, Galaw, Kulay… Iba’t iba ni Alfredo Buenaventura sa panahon ng 2016 kompetisyon sa rondalla kategorya A ng NAMCYA rondalla. Nagtanghal na rin ang grupo sa Moscow at St. Petersburg sa kasagsagan ng Days of Philippine Culture in Russia noong 21 at 29 Setyembre 2017. Nakamit ng grupo ang ikatlong gantimpala sa NAMCYA sa kategoryang pangkabataan noong 24 Nobyembre 2017 at kinilala rin bilang pinakamahusay na interpretasyon sa piyesa ng timpalak na La Traviata ni Giusepe at sadyang inareglo para sa rondalla ni Celso Espejo. Sa kasalukuyan naghahanda ang grupo para sa NCYA 2018.
The Philippine Women’s University- JOSE ABAD SANTOS MEMORIAL SCHOOL-JASMS Manila, Rondalla group was organized in April 2007 with 8 children by Mr. Noli Rodriguez.
The group is now composed of 56 students from Grade 2 to High School and meets regularly after school hours and during weekends under the tutelage of Mr. Rodriguez. The principal’s aim is to give life to Filipino folk songs through the music of the different rondalla instruments and the promotion and preservation of Filipino music through rondalla.
The JASMS Rondalla has had 10 major concerts entitled “Himig ng Lahi” and has performed in various presentations in and out of the school. It became one of the finalists of the 2013 National Music Competitions for Young Artists (NAMCYA) Rondalla Category B, the most prestigious Rondalla Competition in the Philippines. On November 27, 2015 and November 24, 2016, the group became the Grand Winner of the NAMCYA Rondalla Category B and Category A respectively. In addition to these successes, the group was also recognized for having the Best Interpretation of the Contest Piece, Tunog, Galaw, Kulay…Iba’t Iba by Alfredo Buenaventura, during the 2016 NAMCYA Rondalla Competition Category A. The group performed in Moscow and St. Petersburg during the Days of Philippine Culture in Russia on September 27 and 29, 2017. The group won 3rd Prize in NAMCYA Rondalla Youth Category last November 24, 2017, and was also recognized for being the Best Interpreter of the Contest Piece La Traviata by Giuseppe Verdi, and arranged for Rondalla by Celso Espejo. Currently, the group was preparing for NAMCYA 2018.
80
Philippine Women’s University-Jose Abad Santos Memorial School (PWU-JASMS)
81
Ang grupong Rondalla ng Philippine Women’s University-JOSE ABAD SANTOS MEMORIAL SCHOOL ay itinatag ni G. Noli Rodriguez noong Abril 2007 na binubuo ng walong bata.
Ang grupo ay binubuo na ngayon ng 56 mag-aaral mula sa Grade 2 hanggang hay-iskul at regular na nagsasanay matapos ang kani-kanilang klase at maging sa mga araw na walang pasok sa pamamatnubay ni G. Rodriguez. Pangunahing lunggati ng grupo sa ng pagbibigay ng buhay sa mga katutubong awiting Filipino sa saliw ng musikang likha ng mga iba’t ibang instrumento ng rondalla gayundin ang promosyon at preserbasyon ng musikang Filipino sa pamamagitan ng rondalla.
Ang JASMS ay nagkaroon na ng sampung pangunahing konsiyertong pinamagatang “Himig ng Lahi” at nakapagtanghal sa iba’t ibang entablado sa loob at labas ng kanilang paaralan. Isa ito sa naging finalist sa rondalla kategorya B ng 2013 National Music Comoititions for Young Artists (NAMCYA), ang pinakapristehiyosong kompetisyon ng rondalla sa Filipinas. Noong 27 Nobyembre 2015 at 24 Nobyembre 2016, ang grupo ang naging kampeon sa kategorya A at B ng NAMCYA rondalla. Dagdag pa sa tagumpay ng grupo ang pagkilala dito bilang pinakamahusay na interpretasyon ng piyesa para sa timpalak, Tunog, Galaw, Kulay… Iba’t iba ni Alfredo Buenaventura sa panahon ng 2016 kompetisyon sa rondalla kategorya A ng NAMCYA rondalla. Nagtanghal na rin ang grupo sa Moscow at St. Petersburg sa kasagsagan ng Days of Philippine Culture in Russia noong 21 at 29 Setyembre 2017. Nakamit ng grupo ang ikatlong gantimpala sa NAMCYA sa kategoryang pangkabataan noong 24 Nobyembre 2017 at kinilala rin bilang pinakamahusay na interpretasyon sa piyesa ng timpalak na La Traviata ni Giusepe at sadyang inareglo para sa rondalla ni Celso Espejo. Sa kasalukuyan naghahanda ang grupo para sa NCYA 2018.
The Philippine Women’s University- JOSE ABAD SANTOS MEMORIAL SCHOOL-JASMS Manila, Rondalla group was organized in April 2007 with 8 children by Mr. Noli Rodriguez.
The group is now composed of 56 students from Grade 2 to High School and meets regularly after school hours and during weekends under the tutelage of Mr. Rodriguez. The principal’s aim is to give life to Filipino folk songs through the music of the different rondalla instruments and the promotion and preservation of Filipino music through rondalla.
The JASMS Rondalla has had 10 major concerts entitled “Himig ng Lahi” and has performed in various presentations in and out of the school. It became one of the finalists of the 2013 National Music Competitions for Young Artists (NAMCYA) Rondalla Category B, the most prestigious Rondalla Competition in the Philippines. On November 27, 2015 and November 24, 2016, the group became the Grand Winner of the NAMCYA Rondalla Category B and Category A respectively. In addition to these successes, the group was also recognized for having the Best Interpretation of the Contest Piece, Tunog, Galaw, Kulay…Iba’t Iba by Alfredo Buenaventura, during the 2016 NAMCYA Rondalla Competition Category A. The group performed in Moscow and St. Petersburg during the Days of Philippine Culture in Russia on September 27 and 29, 2017. The group won 3rd Prize in NAMCYA Rondalla Youth Category last November 24, 2017, and was also recognized for being the Best Interpreter of the Contest Piece La Traviata by Giuseppe Verdi, and arranged for Rondalla by Celso Espejo. Currently, the group was preparing for NAMCYA 2018.
82
Stefanie Quintin
83
Saklaw ng repertoire ni Quintin ang Musika ng Renesamiyento hanggang sa pangunahing pagtatanghal ng mga Kontemporaneong Musika. Nagkaroon ng pagsasanay sa mga klaseng masterado sa Vielklang Akademie für Alte Musik sa Tübingen, Germany, at nagpakadalubhasa sa early music performance kasama ang tanyag na early music specialist na si Lee Santana (lutenist) at ang sopranong si Sybilla Rubens. Nagsanay din siya sa Modern Academy sa Hong Kong, partikular na sa pagtatanghal ng Kontemporaneong Musika. Siya ay miyembro ng Ripieno Ensemble PH, isang grupo ng mga musikerong may mataos na dedikasyon sa promosyon ng pagtatanghal ng kontemporaneong musika sa Filipinas at Timog Silangang Asya.
Bilang soloista, nakapagtanghal na siya sa maraming international festival gaya ng Asia-Europe New Music Festival (Vietnam), soundSCAPE Festival (Italy), C-ASEAN International Music Festival (China), Baroque Festival (Singapore), at ang International Bamboo Organ Festival (Filipinas). Nakapagtanghal rin siya kasama ang Singapore Symphony Orchestra, Philippine Philharmonic Orchestra, Manila Symphony Orchestra, Hong Kong Bach Choir and Orchestra; at ang Hong Kong New Music Ensemble.Nagtapos si Quintin ng Vocal Pedagogy and Performance sa Unibersidad ng Pilipinas-Kolehiyo ng Musika.
Quintin’s repertoire ranges from Renaissance Music to premiere performances of Contemporary Music. She attended masterclasses at the Vielklang Akademie für Alte Musik in Tübingen, Germany, and studied early music performance with renowned early music specialists: lutenist Lee Santana and soprano Sybilla Rubens. She also attended the Modern Academy in Hong Kong, specializing in the performance of Contemporary Music. She is a member of the Ripieno Ensemble PH, a group of musicians dedicated to the promotion and performance of contemporary music in the Philippines and in Southeast Asia.
As a soloist, she has performed in various international festivals such as the Asia-Europe New Music Festival (Vietnam), soundSCAPE Festival (Italy), C-ASEAN International Music Festival (China), Baroque Festival (Singapore), and the International Bamboo Organ Festival (Philippines). She has performed with the Singapore Symphony Orchestra, Philippine Philharmonic Orchestra, Manila Symphony Orchestra, Hong Kong Bach Choir and Orchestra; and the Hong Kong New Music Ensemble.Quintin graduated with a degree in Vocal Pedagogy and Performance from the University of the Philippines - College of Music.
82
Stefanie Quintin
83
Saklaw ng repertoire ni Quintin ang Musika ng Renesamiyento hanggang sa pangunahing pagtatanghal ng mga Kontemporaneong Musika. Nagkaroon ng pagsasanay sa mga klaseng masterado sa Vielklang Akademie für Alte Musik sa Tübingen, Germany, at nagpakadalubhasa sa early music performance kasama ang tanyag na early music specialist na si Lee Santana (lutenist) at ang sopranong si Sybilla Rubens. Nagsanay din siya sa Modern Academy sa Hong Kong, partikular na sa pagtatanghal ng Kontemporaneong Musika. Siya ay miyembro ng Ripieno Ensemble PH, isang grupo ng mga musikerong may mataos na dedikasyon sa promosyon ng pagtatanghal ng kontemporaneong musika sa Filipinas at Timog Silangang Asya.
Bilang soloista, nakapagtanghal na siya sa maraming international festival gaya ng Asia-Europe New Music Festival (Vietnam), soundSCAPE Festival (Italy), C-ASEAN International Music Festival (China), Baroque Festival (Singapore), at ang International Bamboo Organ Festival (Filipinas). Nakapagtanghal rin siya kasama ang Singapore Symphony Orchestra, Philippine Philharmonic Orchestra, Manila Symphony Orchestra, Hong Kong Bach Choir and Orchestra; at ang Hong Kong New Music Ensemble.Nagtapos si Quintin ng Vocal Pedagogy and Performance sa Unibersidad ng Pilipinas-Kolehiyo ng Musika.
Quintin’s repertoire ranges from Renaissance Music to premiere performances of Contemporary Music. She attended masterclasses at the Vielklang Akademie für Alte Musik in Tübingen, Germany, and studied early music performance with renowned early music specialists: lutenist Lee Santana and soprano Sybilla Rubens. She also attended the Modern Academy in Hong Kong, specializing in the performance of Contemporary Music. She is a member of the Ripieno Ensemble PH, a group of musicians dedicated to the promotion and performance of contemporary music in the Philippines and in Southeast Asia.
As a soloist, she has performed in various international festivals such as the Asia-Europe New Music Festival (Vietnam), soundSCAPE Festival (Italy), C-ASEAN International Music Festival (China), Baroque Festival (Singapore), and the International Bamboo Organ Festival (Philippines). She has performed with the Singapore Symphony Orchestra, Philippine Philharmonic Orchestra, Manila Symphony Orchestra, Hong Kong Bach Choir and Orchestra; and the Hong Kong New Music Ensemble.Quintin graduated with a degree in Vocal Pedagogy and Performance from the University of the Philippines - College of Music.
84
Padayon Rondalla
85
Ang PADAYON RONDALLA ay nagtatanghal bilang isang grupo sa ilalim ng Department of Musicology ng UP College of Music. Itinatag noong Hulyo 2016, ang Padayon ay inorganisa ng grupo ng magkakaibigan na may magkakatulad na pagmamahal sa musikang rondalla. Ang “Padayon”, ay salitang Filipino na nangangahulugang “humayo” o “magpatuloy” ay sumasalamin sa bisyon ng grupo na ipagpatuloy ang kanilang pagmamahal sa musikang rondalla. Tampok sa grupo ang mga edukador sa musika, kompositor, at tagapagtanghal mula sa Unibersidad ng Pilipinas-Kolehiyo ng Musika, na bawat isa ay may kani-kaniyang kaligirang pangmusika.
Kabilang sa repertoire ng grupo ang mga katutubong awitin ng Filipinas, kundiman, awiting pop, at klasikong musikang banyaga. Sa kasalukuyan, nilulunggati ng grupo ang promosyon ng Philippine rondalla hindi lamang sa ibayong dagat kundi maging sa mga Filipinong manonood sa pamamagitan ng pagtatanghal sa mga paaralan at pagsasagawa ng mga outreach.
Noong Nakaraang Hulyo hanggang Agosto 2016, nagtanghal sila sa Yilan International Children’s Folklore at Folkgame Festival sa Yilan, Taiwan, at Oktubre ng taon ding iyon, muli silang naanyayahang magtanghal sa Taiwan para sa Chen Ding Nan Memorial Concert. Noong Agosto 2017, tatlo sa kanilang miyembro ang naanyayahang lumahok sa Asian Youth Ensemble sa Bangkok Thailand at nitong Hunyo 2018, nagtanghal ang grupo sa CHINA-Asean Music Festival sa Nanning, China.
PADAYON RONDALLA is a performing group under the Department of Musicology of the UP College of Music. Established in July 2016, Padayon was formed by a group of friends who share a love for rondalla music. “Padayon”, a Filipino term meaning “to go on” or “continue” embodies the group’s vision to continue their passion for rondalla music. The group is composed of music educators, composers, and performers from the University of the Philippines College of Music, each with different backgrounds in music.
The group’s repertoire includes Philippine folk songs, kundiman, pop songs and foreign classical music. Now, the group aims to promote Philippine rondalla not just to other countries but also to the Filipino community by performing in schools and outreaches.
Last July to August 2016, they performed in Yilan International Children’s Folklore and Folkgame Festival in Yilan, Taiwan, and October the same year, was again invited to perform in Taiwan for the Chen Ding Nan Memorial Concert. August 2017, three of its members participated in the Asian Youth Ensemble in Bangkok Thailand and June 2018, the group performed in the CHINA-Asean Music Festival in Nanning, China.
84
Padayon Rondalla
85
Ang PADAYON RONDALLA ay nagtatanghal bilang isang grupo sa ilalim ng Department of Musicology ng UP College of Music. Itinatag noong Hulyo 2016, ang Padayon ay inorganisa ng grupo ng magkakaibigan na may magkakatulad na pagmamahal sa musikang rondalla. Ang “Padayon”, ay salitang Filipino na nangangahulugang “humayo” o “magpatuloy” ay sumasalamin sa bisyon ng grupo na ipagpatuloy ang kanilang pagmamahal sa musikang rondalla. Tampok sa grupo ang mga edukador sa musika, kompositor, at tagapagtanghal mula sa Unibersidad ng Pilipinas-Kolehiyo ng Musika, na bawat isa ay may kani-kaniyang kaligirang pangmusika.
Kabilang sa repertoire ng grupo ang mga katutubong awitin ng Filipinas, kundiman, awiting pop, at klasikong musikang banyaga. Sa kasalukuyan, nilulunggati ng grupo ang promosyon ng Philippine rondalla hindi lamang sa ibayong dagat kundi maging sa mga Filipinong manonood sa pamamagitan ng pagtatanghal sa mga paaralan at pagsasagawa ng mga outreach.
Noong Nakaraang Hulyo hanggang Agosto 2016, nagtanghal sila sa Yilan International Children’s Folklore at Folkgame Festival sa Yilan, Taiwan, at Oktubre ng taon ding iyon, muli silang naanyayahang magtanghal sa Taiwan para sa Chen Ding Nan Memorial Concert. Noong Agosto 2017, tatlo sa kanilang miyembro ang naanyayahang lumahok sa Asian Youth Ensemble sa Bangkok Thailand at nitong Hunyo 2018, nagtanghal ang grupo sa CHINA-Asean Music Festival sa Nanning, China.
PADAYON RONDALLA is a performing group under the Department of Musicology of the UP College of Music. Established in July 2016, Padayon was formed by a group of friends who share a love for rondalla music. “Padayon”, a Filipino term meaning “to go on” or “continue” embodies the group’s vision to continue their passion for rondalla music. The group is composed of music educators, composers, and performers from the University of the Philippines College of Music, each with different backgrounds in music.
The group’s repertoire includes Philippine folk songs, kundiman, pop songs and foreign classical music. Now, the group aims to promote Philippine rondalla not just to other countries but also to the Filipino community by performing in schools and outreaches.
Last July to August 2016, they performed in Yilan International Children’s Folklore and Folkgame Festival in Yilan, Taiwan, and October the same year, was again invited to perform in Taiwan for the Chen Ding Nan Memorial Concert. August 2017, three of its members participated in the Asian Youth Ensemble in Bangkok Thailand and June 2018, the group performed in the CHINA-Asean Music Festival in Nanning, China.
86
Kontra-GaPI
87
KONTEMPORARYONG GAMELAN PILIPINO (KONTRA-GAPI)RESIDENT ETHNIC MUSIC AND DANCE ENSEMBLEKOLEHIYO NG ARTE AT LITERATURAUNIBERSIDAD NG PILIPINASDILIMAN, LUNGSOD QUEZON 1101, FILIPINAS
Ang gamelan ang itinuturing na quintessential orchestra ng Timog Silangang Asya. Maaaring laganap sa Africa ang polyrhythmic drums, sa Europa ang symphony orchestra, at ang mga bandang jazz at rock sa North America, ngunit hindi matutunghayan saan man sa mundo ang ganitong grupong musikal—sa angkin nitong haraya na walang paglipas, sa nakamamangha nitong kariktan, sa pamana nitong tradisyon ng damdaming bumibigkis na taglay ng gamelan.
Tunay na nakamamangha ang ganito kalawak na tradisyon na maaaring pagsaluhan ng maraming kultura, na bawat isa’y nakahubog ng sariling estilo, estetika at natatanging paraan ng pagtatanghal- na sumasalamin sa sambayanan at lipunan, kasaysayan at karanasan, klima at kapaligiran, persepsiyon at halagahan.
The gamelan is the quintessential orchestra of South East Asia. Africa may lay claim to massed polyrhythmic drums, Europe the symphony orchestra and North America, the jazz and rock bands, but no musical ensemble typifies this part of the world - its mysticism and timelessness, its beauty & grandeur, its heritage and feeling of community the way the gamelan does. The wonder of it is that while the broad tradition may be shared by many cultures, each has evolved a style, a sense of aesthetics and a mode of presentation unique to itself - a mirror of its people & society, history & lore, ecology & climate, perceptions & values.
The Kontemporaryong Gamelan Pilipino draws inspiration from this ancient and profound source nurtured and sustained by the depth, wealth and cultural diversity of the Philippines and her Asian roots. Widely identified by its acronym Kontra-GaPi, the group strives to express music and kindred arts from indigenous well-springs, reaping from the people and giving back to them in new form “as magical as the moonlight and constantly changing as water”.
86
Kontra-GaPI
87
KONTEMPORARYONG GAMELAN PILIPINO (KONTRA-GAPI)RESIDENT ETHNIC MUSIC AND DANCE ENSEMBLEKOLEHIYO NG ARTE AT LITERATURAUNIBERSIDAD NG PILIPINASDILIMAN, LUNGSOD QUEZON 1101, FILIPINAS
Ang gamelan ang itinuturing na quintessential orchestra ng Timog Silangang Asya. Maaaring laganap sa Africa ang polyrhythmic drums, sa Europa ang symphony orchestra, at ang mga bandang jazz at rock sa North America, ngunit hindi matutunghayan saan man sa mundo ang ganitong grupong musikal—sa angkin nitong haraya na walang paglipas, sa nakamamangha nitong kariktan, sa pamana nitong tradisyon ng damdaming bumibigkis na taglay ng gamelan.
Tunay na nakamamangha ang ganito kalawak na tradisyon na maaaring pagsaluhan ng maraming kultura, na bawat isa’y nakahubog ng sariling estilo, estetika at natatanging paraan ng pagtatanghal- na sumasalamin sa sambayanan at lipunan, kasaysayan at karanasan, klima at kapaligiran, persepsiyon at halagahan.
The gamelan is the quintessential orchestra of South East Asia. Africa may lay claim to massed polyrhythmic drums, Europe the symphony orchestra and North America, the jazz and rock bands, but no musical ensemble typifies this part of the world - its mysticism and timelessness, its beauty & grandeur, its heritage and feeling of community the way the gamelan does. The wonder of it is that while the broad tradition may be shared by many cultures, each has evolved a style, a sense of aesthetics and a mode of presentation unique to itself - a mirror of its people & society, history & lore, ecology & climate, perceptions & values.
The Kontemporaryong Gamelan Pilipino draws inspiration from this ancient and profound source nurtured and sustained by the depth, wealth and cultural diversity of the Philippines and her Asian roots. Widely identified by its acronym Kontra-GaPi, the group strives to express music and kindred arts from indigenous well-springs, reaping from the people and giving back to them in new form “as magical as the moonlight and constantly changing as water”.
88
Claudette UlitMAGBIBIGAY NG SINTESIS / SYNTHESIZER
Si Claudette M. Ulit ay dalubguro sa kolehiyo at paaralang gradwado sa Pamantasang Ateneo de Manila sa ilalim ng Kagawaran ng Filipino. May masterado sa Panitikang Filipino mula sa Pamantasang Ateneo de Manila at kasalukuyang tinatapos ang kaniyang PhD sa Filipino (Pagsasalin) sa Unibersidad ng Pilipinas–Diliman. Saklaw ng kaniyang mga saliksik ang pananaliksik pang-edukasyon at praktika, pedagohiya ng wika, pagsasaling pampanitikan, at panunuring pampanitikan.
Claudette M. Ulit is a faculty member of the Filipino Department, Ateneo de Manila University where she teaches both undergraduate and graduate courses. She has an M.A. in Literature-Filipino from the Ateneo de Manila University. She currently pursues her Ph.D. in Filipino (Translation) at the University of the Philippines-Diliman. Her research areas include educational research and practice, language pedagogy, literary translation, and literary criticism.
88 89
KALUPUNAN NG MGA KOMISYONERBOARD OF COMMISSIONERS
89
VIRGILIO S. ALMARIOTagapanguloKinatawan ng Wikang TagalogTagalog Language Representative PURIFICACION G. DELIMAFultaym na KomisyonerFulltime CommisionerKinatawan ng Wikang IlokanoIlokano Language Representative LORNA E. FLORESFultaym na KomisyonerFulltime CommissionerKinatawan ng mga Wika sa Katimugang Pamayanang Kultural JERRY B. GRACIOKinatawan ng Wikang Samar-LeyteSamar-Leyte Language Representative ABDON M. BALDE JR.Kinatawan ng Wikang BikolBikol Language Representative JOHN E. BARRIOSKinatawan ng Wikang HiligaynonHiligaynon Language Representative
MA. CRISANTA N. FLORESKinatawan ng Wikang PangasinanPangasinan Language Representative JIMMY B. FONGKinatawan ng mga Wika sa Kahilagaang Pamayanang KulturalLanguages of Northern Cultural Communities Representative ABRAHAM P. SAKILIKinatawan ng mga Wika sa Muslim MindanaoLanguages of Muslim Mindanao Representative HOPE SABANPAN-YUKinatawan ng Wikang SebwanoSebwano Language Representative LUCENA P. SAMSONKinatawan ng Wikang KapampanganKapampangan Language Representative ABO. ANNA KATARINA B. RODRIGUEZDirektor HeneralDirector Heneral
88
Claudette UlitMAGBIBIGAY NG SINTESIS / SYNTHESIZER
Si Claudette M. Ulit ay dalubguro sa kolehiyo at paaralang gradwado sa Pamantasang Ateneo de Manila sa ilalim ng Kagawaran ng Filipino. May masterado sa Panitikang Filipino mula sa Pamantasang Ateneo de Manila at kasalukuyang tinatapos ang kaniyang PhD sa Filipino (Pagsasalin) sa Unibersidad ng Pilipinas–Diliman. Saklaw ng kaniyang mga saliksik ang pananaliksik pang-edukasyon at praktika, pedagohiya ng wika, pagsasaling pampanitikan, at panunuring pampanitikan.
Claudette M. Ulit is a faculty member of the Filipino Department, Ateneo de Manila University where she teaches both undergraduate and graduate courses. She has an M.A. in Literature-Filipino from the Ateneo de Manila University. She currently pursues her Ph.D. in Filipino (Translation) at the University of the Philippines-Diliman. Her research areas include educational research and practice, language pedagogy, literary translation, and literary criticism.
88 89
KALUPUNAN NG MGA KOMISYONERBOARD OF COMMISSIONERS
89
VIRGILIO S. ALMARIOTagapanguloKinatawan ng Wikang TagalogTagalog Language Representative PURIFICACION G. DELIMAFultaym na KomisyonerFulltime CommisionerKinatawan ng Wikang IlokanoIlokano Language Representative LORNA E. FLORESFultaym na KomisyonerFulltime CommissionerKinatawan ng mga Wika sa Katimugang Pamayanang Kultural JERRY B. GRACIOKinatawan ng Wikang Samar-LeyteSamar-Leyte Language Representative ABDON M. BALDE JR.Kinatawan ng Wikang BikolBikol Language Representative JOHN E. BARRIOSKinatawan ng Wikang HiligaynonHiligaynon Language Representative
MA. CRISANTA N. FLORESKinatawan ng Wikang PangasinanPangasinan Language Representative JIMMY B. FONGKinatawan ng mga Wika sa Kahilagaang Pamayanang KulturalLanguages of Northern Cultural Communities Representative ABRAHAM P. SAKILIKinatawan ng mga Wika sa Muslim MindanaoLanguages of Muslim Mindanao Representative HOPE SABANPAN-YUKinatawan ng Wikang SebwanoSebwano Language Representative LUCENA P. SAMSONKinatawan ng Wikang KapampanganKapampangan Language Representative ABO. ANNA KATARINA B. RODRIGUEZDirektor HeneralDirector Heneral
MGA KOMITECOMMITTEES
Pangkalahatang Tagasubaybay Kom. Purificacion DelimaKom. Lorna FloresDirektor Heneral Anna Katarina Rodriguez
Proponent ng Proyekto Lourdes Hinampas
Komite sa Paanyaya Tagapanayam: Kalahok (imbitado): Kalahok (publiko): Magtatanghal:
Jeanne Melissa Severo Jomar CañegaEinzoely AgcaoiliJeanne Melissa Severo
Komite sa Press Release at Media:
Kriscell Labor – Tagapangulo Marne KilatesWilbert LamarcaJeanne Melissa SeveroEinzoely Agcaoili
Komite sa Procurement T-shirts: Kit, lei, larnyard: Souvenir para sa mga tagapanayam: Pagkain: LED, sounds, lights, stage: Dokumentasyon: Akomodasyon: Transportasyon: Tagapanayam KWF
Julio Ramos – TagapanguloJeffry Olfindo – Ka-tagapanguloIrene NequinEinzoely AgcaoiliJeanne Melissa Severo at Rosavila MananesMiriam CabilaJomar CañegaPinky Jane TenmatayJeanne Melissa Severo
Jeanne Melissa SeveroMiriam Cabila
Komite sa Souvenir Program at PubMats:
Jeanne Melissa SeveroEinzoely AgcaoiliJoey Anne MarianoGrace Bengco (tagasalin)John Torralba (tagasalin)
Kit:
Assistant ng Speakers:
Floor Manager:
Tagapanayam:
Einzoely Agcaoili – TagapanguloMiriam CabilaJomar Canega
Jeanne Melissa SeveroJeslie del AyreRosavilla Mananes
Lourdes Hinampas
Jeanne Melissa SeveroJeslie del AyreRosavilla Mananes
Tagapagdaloy ng Programa Roy Rene Cagalingan
Presentasyon ng mga tagapanayam:
Timer & Notetaker:
Ma. Christina Pangan
Earvin Pelagio
Larawan at PR: Joey Anne Mariano at Wilbert Lamarca
Press Release: Mariano Kilates
Media (in-charge): Wilbert Lamarca
Performers, emcee, synthesizer:
Pinky Jane Tenmatay
Pagkain (in-charge): Miriam Cabila
Rehistrasyon: Sheilee Vega – TagapanguloEvelyn PateñoKathrina Liza MañoArdelyn De LeonEarvin PelagioJay-mar Luza
Ground floor (screening) Imbitado – Jomar CañegaKalahok – Einzoely Agcaoili
ARAW NG KUMPERENSIYA
MGA KOMITECOMMITTEES
Pangkalahatang Tagasubaybay Kom. Purificacion DelimaKom. Lorna FloresDirektor Heneral Anna Katarina Rodriguez
Proponent ng Proyekto Lourdes Hinampas
Komite sa Paanyaya Tagapanayam: Kalahok (imbitado): Kalahok (publiko): Magtatanghal:
Jeanne Melissa Severo Jomar CañegaEinzoely AgcaoiliJeanne Melissa Severo
Komite sa Press Release at Media:
Kriscell Labor – Tagapangulo Marne KilatesWilbert LamarcaJeanne Melissa SeveroEinzoely Agcaoili
Komite sa Procurement T-shirts: Kit, lei, larnyard: Souvenir para sa mga tagapanayam: Pagkain: LED, sounds, lights, stage: Dokumentasyon: Akomodasyon: Transportasyon: Tagapanayam KWF
Julio Ramos – TagapanguloJeffry Olfindo – Ka-tagapanguloIrene NequinEinzoely AgcaoiliJeanne Melissa Severo at Rosavila MananesMiriam CabilaJomar CañegaPinky Jane TenmatayJeanne Melissa Severo
Jeanne Melissa SeveroMiriam Cabila
Komite sa Souvenir Program at PubMats:
Jeanne Melissa SeveroEinzoely AgcaoiliJoey Anne MarianoGrace Bengco (tagasalin)John Torralba (tagasalin)
Kit:
Assistant ng Speakers:
Floor Manager:
Tagapanayam:
Einzoely Agcaoili – TagapanguloMiriam CabilaJomar Canega
Jeanne Melissa SeveroJeslie del AyreRosavilla Mananes
Lourdes Hinampas
Jeanne Melissa SeveroJeslie del AyreRosavilla Mananes
Tagapagdaloy ng Programa Roy Rene Cagalingan
Presentasyon ng mga tagapanayam:
Timer & Notetaker:
Ma. Christina Pangan
Earvin Pelagio
Larawan at PR: Joey Anne Mariano at Wilbert Lamarca
Press Release: Mariano Kilates
Media (in-charge): Wilbert Lamarca
Performers, emcee, synthesizer:
Pinky Jane Tenmatay
Pagkain (in-charge): Miriam Cabila
Rehistrasyon: Sheilee Vega – TagapanguloEvelyn PateñoKathrina Liza MañoArdelyn De LeonEarvin PelagioJay-mar Luza
Ground floor (screening) Imbitado – Jomar CañegaKalahok – Einzoely Agcaoili
ARAW NG KUMPERENSIYA
Ushers: Ground Floor 5th floor Conference proper
Ma. Victoria CasoyPinky Jane TenmatayMiriam CabilaJohn Enrico TorralbaKriscell Labor
Sertipiko Tagapanayam at Kalahok:
Jomar Canega - TagapanguloEvelyn PateñoKathrina Liza MañoArdelyn De LeonMa. Victoria CasoyIrene Nequin
Pagbebenta ng mga Aklat: Julio Ramos – TagapanguloLiwayway Rivera – Ka-tagapangulo