Pararendzina

Rendzina

Çernozyum

Kırmızı Akdeniz Toprağı

Paleosol

Tuzlu toprak

TOPRAK HORİZONLARI Ah veya A1 : Humuslu üst toprak horizonu

Ae veya A2 : Söskioksitlerin( Fe, Al öksit vb.) yıkanması

Ael ve A1e : Söskioksit+kil taşınması Bv: Balçıklanma ve esmerleşme zonu Bs ve B1 : Söskioksit birikimi Bt ve B2 : Kil birikimi Bst ve Bts : Söskioksit+kil birikimi Bh : Humus birikimi Bca : Kireç birikimi Bz : Tuz birikimi Cv : Anamateryal zonu (ufalanmış anakaya) Cn : Sert anakaya (Ufalanmamış anakaya) Cca : Kireçli anamateryal Cz : Tuzlu anamateryal

Jeolojik yapı

Yüzey şekilleri

gibi etkenlerle farklı toprak tipleri görülür.

1) Karasal topraklar bölümü

2) Yarı karasal topraklar bölümü

3) Su altı toprakları ve turbalıklar bölümü

1) Karasal Topraklar Bölümü

Sızıntı suyunun toprak içinde yukarıdan aşağı doğru hareket ettiği topraklardır

olayları bütün safhaları ile bir sıra içinde incelenebilmektedir

AYRIŞMA TOPRAĞIN OLUŞUMU

OLGUNLAŞMASI-GELİŞİMİ

Karasal topraklar horizonlarının gelişim sırasına göre dört alt bölüme ayrılmışlardır.

a) Azonal Karasal Topraklar Alt Bölümü

b) İntrazonal Karasal

Topraklar Alt Bölümü

c) Zonal Karasal Topraklar Alt

Bölümü

d) Antropojen Karasal Topraklar Alt Bölümü

Dağlık arazideki ham topraklar Erozyona uğramış alanlardaki anamateryaller Tortul materyaller

a) Azonal Karasal Topraklar Alt Bölümü

Bu topraklarda toprak oluşumu henüz bir ayrışma - oluşum safhasındadır. Bu nedenle toprak horizonları gelişmemiştir. Doğal yapısı bozulmamış arazide anamateryalin üstünde belirginleşmemiş bir (Ah) horizonu yer alabilmektedir. Azonal karasal topraklar üç sınıfta toplanmışlardır:

Dağlık arazideki ham topraklar: dağlık arazide ayrışarak anamateryale dönüşmüş, bir miktarda organik madde artıkları ile karışabilmiş (Ah)/Cv horizonlu ham topraklar -iskelet toprakları gelişmiştir. Erozyona uğramış alanlardaki anamateryaller: Erozyona uğramış alanlarda kalan anamaterya ve kayalık arazi bu sınıf içinde toplanmıştır. Tortul materyaller : Alçak , taban ve dağlık arazideki çanaklarda toplanmış olan tortul materyaller taşlı, kumlu, tozlu, balçıklı, killi yapıda olabilirler.

b) İntrazonal Karasal Topraklar Alt Bölümü

(1) Silikat anakayalarından oluşan intrazonal topraklar (2) Kireçli silikat anakayalardan oluşan intrazonal topraklar (3) Kireç taşlarından oluşan intrazonal topraklar (4) Gevşek materyallerden oluşan intrazonal topraklar (5) Kara topraklar (Marnlardan oluşan topraklar)

İntrazonal topraklar 6 sınıfa ayrılmaktadır:

6) Tuzlu topraklar

(1)Silikat anakayalarından oluşan intrazonal topraklar

Silikat anakayalarının ufalanması ve ayrışması sonucu oluşan A/C horizonlu taşlı ve sığ topraklardır. Trakya Kırıkkkale’de bulunur.

RANKER

………………………………

……………………………...

……………………………….

Ah horizonu

Cv horizonu

Cn horizonu

Ah horizonuun kalınlığı ve humus oranı iklim özellikleri ve bitki örtüsüne göre değişir.

Ranker’ler hafif asit ve asit reaksiyonlu topraklardır. Ranker’den esmer topraklar gelişmektedir.

(2) Kireçli silikat anakayalardan oluşan intrazonal topraklar

Kireçli silikat anakayaları kireçli şistler ve kireçli flişler dir. En tipik örneği pararendzina tipi topraklardır. Nötr ve hafif alkalen topraklardır.

(3) Kireç taşlarından oluşan intrazonal topraklar

Kireçtaşı, dolomit, marn taşı ve alçı taşından oluşan A/C horizonlu topraklardır. Tipik temsilcisi rendzina’dır. Nötr veya alkalen topraklardır. Horizon yapısı Ah-Cv-Cn şeklindedir. Güney Trakya’da bulunabilir.

(4) Gevşek materyallerden oluşan intrazonal topraklar

REGOSOL:Kireçli ve kireçsiz gevşek süzek anamateryallerin topraklaşması sonucunda oluşmuş Ah / Cv horizonlu topraklardır. Toros dağlarında bulunurlar.

PELOSOL :Kil ve killi tortul materyaller ile mil (kilce zengin) türündeki tortulların topraklaşması ile oluşmuş Ah/Cv horizonlu topraklardır. Pelosol kil toprağı anlamına gelmektedir.

5) Kara topraklar (Marnlardan oluşan topraklar

5) Kara topraklar (Marnlardan oluşan topraklar)

Kara topraklar kireçli kil (marn) anamateryallerinin topraklaşması ile oluşan Ah / Cv horizonlu topraklardır. Doğu Anadolu yaylalarında bulunurlar. Kara topraklarının 2 tipi vardır:

ÇERNOZYUM

Kalın ve humuslu esmer - kara bir Ah horizonu ve altta kireç çökelekleri birikmiş kireçli bir kil anamateryalinden oluşur.

Kireçli kil, killi anamateryallerden veya killi kireçtaşlarından bozkır iklimi şartlarında oluşan Ah/Cca/Cv veya Ah/Bv/Cv-ca/Cv horizonlu topraklardır

KARAKEPİRLER (VERTİSOL = GRUMUSOL)

Karasal tuzlu topraklar kurak mıntıkalarda oluşup gelişmektedirler. Tuzlu topraklar A/C ve A/B/C horizonlu olabilmektedirler. İç Anadolu bölgesinde bulunurlar.

6) Tuzlu topraklar

Tuzlu topraklar sınıfında üç tip ayrılmıştır. (1)Tuzlu alkali toprak (solonçak) (2) Tuzlu toprak (solonetz) (3) Tuzlu bozkır toprağı (solod)

1) Tuzlu alkali toprak (solonçak):sodyum tuzları yanında magnezyum ve kalsiyum tuzlarını da içerirler .

2) Tuzlu toprak (solonetz):siyah alkali topraklar olarak da tanımlanırlar. Sodyum tuzları üst topraktan yıkanmış fakat alt toprakta yoğunlaşmışlardır.

(3) Tuzlu bozkır toprağı (solod): Boz renkli bir yıkanma ve kil taşınma zonu ile kil ve humus birikimi sonucunda esmer bir birikme horizonuna sahiptirler.

3) Zonal Karasal Topraklar Alt Bölümü

Zonal karasal topraklar 7 sınıfa ayrılmıştır.

Zonal topraklar iklim etkisi altında toprak horizonlarının geliştiği topraklardır

a) Esmer topraklar sınıfı

Anakayanın ufalanması ve ayrışması sonucunda oluşan anamateryal giderek kum ve toz boyutuna kadar incelir. Sonra oluşan kil minerali ile kum ve tozlar birbirine yapışarak balçıklanma oluşur ve ayrışma sonucu serbest kalan ve organik ayrışma ürünlerinin de etkisi ile koyu renkli amorf demir oksit toprağın esmerleşmesine sebep olur. Humus formu çürüntü veya mull tipi humustur.

Esmer orman toprağı: Orman altında gelişmiş Ah/Bv/B-C/Cv horizon sırasındaki topraklardır

Esmer bozkır toprağı: Ah/Cv horizonlu topraklardan gelişirler ve Ah/Bv/Cv horizon sırasına sahiptirler.

b) Yıkanmış esmer topraklar sınıfı

Esmer toprakların ileri gelişim aşamalarından birini oluşturmaktadırlar. Toprak reaksiyonu 4.5-6.5 pH arasındadır.

Solgun-esmer orman toprağı: Az bir demir yıkanma ve birikmesinden dolayı solgun bir yıkanma zonuna sahiptir. Ah/Ale/A-B/Bts/B- C/Cv horizon sırasına sahiptir. Toprak reaksiyonu 5.5-6.5 pH arasındadır.

Boz-esmer orman toprağı: Üst topraktan belirgin bir demir yıkanması ile gelişmiş boz renkli yıkanma horizonu , alt toprakta ise biriken demir oksitlerin boyadığı kırmızı, sarımsı kırmızı veya kahvemsi kırmızı birikme zonunda dolayı “boz” olarak nitelendirilmiştir. Toprak reaksiyonu 4.5-5.5 pH arasındadır.

c) Podsoller sınıfı

Podsol’lar asit esmer topraklardan gelişmektedirler. A/B/C horizonlu topraklardır. Şiddetli asit ortamda, ham humus tipinin sağladığı asit ürünler ve iklim, bitki toplumunun etkisiyle ve üst toprakta aşırı derecede yıkanma sonucunda podsol gelişmektedir. Podsolun yıkanma zonu odun külü renginde, birikme zonu ise sarımsı kırmızı veya kırmızı renktedir. Alt toprakta ise topak ve prizmaların yüzeylerinde kil kaymakları görülmemektedir.

d) Kırmızı Akdeniz toprakları sınıfı

Akdeniz ikliminin etkisinde ve esas itibariyle kireç taşlarından oluşmuş topraklardır . A/B/C horizonlu topraklardır.

Kırmızı akdeniz topraklarının Terra rosa (Akdeniz ikliminin olduğu yerde bulunur) ve Terra fuska tipi (Akdeniz ikliminin nemli ama daha serin yerlerinde bulunur) iki türü vardır.

Kırmızı Akdeniz topraklarından ; kireç taşından oluşanlar, ayrışma ve çözünme sonucunda kalsiyum karbonatın yıkanıp gitmesi ile geriye kalan katık maddelerden gelişmektedirler.

e) Laterit topraklar sınıfı

Tropik iklim kuşağında sıcak iklim etkisi altında alkalen ortamda silisyumun yıkanması ve demir ile alüminyum oksitlerin yıkanmadan kalışı sonucu gelişmişlerdir.

f) Fosil toprakları ( Paleosoller) sınıfı

Ülkemizde tahrip olmamış, dolayısı ile erozyona uğramamış bitki örtüsü altında rastlanabilmektedirler. Doğu Karadeniz Bölge’sinde de bulunurlar.

Toprak içindeki sızıntı suyunun geçirimsiz bir tabaka veya horizonunun üstünde ve içinde durgunlaşması sonucunda gelişmektedirler

g) Durgunsu toprakları( Pseudogleyler) sınıfı

Pseudogley: durgun su alt toprakta kalır ve buradan yukarıya doğru hareketiyle oluşan toprak tipidir. Stagnogleyler: durgun suyun toprak içerisinde bütün yıl mevcut topraklardır.

4) Antropojen Karasal Topraklar Alt Bölümü

İnsan etkisi ile doğal yapısı bozulmuş karasal topraklardır.

Antropojen karasal topraklar dört sınıfa ayırt edilmişlerdir: Tarım toprakları Orman toprakları Erozyona uğramış topraklar Kirlenmiş topraklar

Tarım toprağı Tarım yapmak amacı ile üst toprağın işlenmesi sonucunda horizonlar birbirine karışmış ve bir işlenmiş toprak zonu olan Ap horizonu gelişmiştir

Orman toprağı

Son 40 yıl içinde toprak işlemesi orman topraklarına da uygulanmış ve onların doğal yapılarında önemli değişikliklere sebep olunmuştur.

Erozyona uğramış topraklar

Doğal yapılarını kaybetmiş antropojen topraklardan bir kısmı da erozyona uğramış olan topraklardır.

Kirlenmiş topraklar

Asit yağışlardan etkilenmiş gübreleme ile değiştirilmiş , atık maddelerle kirlenmiş sulama ile değiştirilmiş olan topraklar kirletilmiş topraklardır.

2) Yarı Karasal Topraklar Bölümü

Bu topraklarda toprak suyu yağışlı mevsimlerde yukarıdan aşağı sızıntı suyu halinde sızmakta, alt toprakta taban suyu halinde birikmekte ve yaz döneminde kapilar gözeneklerden tekrar üst toprağa yükselmektedir

Taban suyunun hareket hızına ve bulunuş derinliğine göre üç alt bölüme ayrılmışlardır.

(1) Subasar topraklar (2) Tabansuyu toprakları (Gley’ler) (3) Bataklık toprakları a) Tuzlu bataklık toprakları sınıfı b) Kireçli bataklık toprakları sınıfı c) Tatlısu bataklık toprakları sınıfı

3) Su Altı Toprakları Ve Turbalıklar Bölümü

Yılın her mevsiminde su altında kalan topraklardır. Bunlarda toprak oluşumu, önce birikim, sonra da oluşum safhalarını izler. Bu materyalin üstünde yetişen su bitkilerinin artıklarının zaman içinde suyun içinde çökelmesi ile su altı toprakları oluşurlar. Oluşumun bir birikme sürecinden geçmeden gerçekleşmesi de mümkündür. Bu durum daha çok turbalıklarda görülür.

Su altı toprakları alt bölümü Bu topraklar oluşumlarını etkileyen suyun özelliklerine göre sınıflara ayrılmışlardır. (1) Tuzlu sularda oluşanlar (Deniz ve tuzlu göllerde) (2) Kireçli sularda oluşanlar (göl ve durgun ırmak ağızlarında) (3) Tatlı sularda oluşanlar (göl ve durgun ırmak ağızlarında)

Turbalıklar alt bölümü

Turbalıklar genellikle göl kenarlarında suda yetişen bitkilerin artıklarının birikimi ile oluşmaktadırlar.

TOPRAK VARSA HAYAT DA VARDIR!!!