LUẬN VĂN:

Áp dụng nghiệp vụ thị trường

mở trong thực hiện chính sách

tiền tệ ở Việt Nam

Mở Đầu

Việt Nam đã chuyển sang thời kì đổi mới kinh tế được hơn 10 năm. Trong việc

góp phần đạt được các mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế xã hội của đất nước, chính

sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước Việt Nam có vai trò quan trọng trong việc điều tiết

lượng tiền cung ứng, kìm chế lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền. Chính sách tiền tệ của

ngân hàng nhà nước Việt Nam trong những năm gần đây đã có sự phát triển đúng hướng

và phù hợp với chính sách kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, bên cạnh đó việc điều hành chính

sách tiền tệ quốc gia còn có nhiều bất cập, hạn chế chưa tỏ ra nhạy bén và linh hoạt.

Trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế ngày càng sôi động thì việc điều hành chính sách

tiền tệ từ các công cụ trực tiếp chuyển sang các công cụ gián tiếp, trong đó việc áp dụng

nghiệp vụ thị trường mở ngày càng trở nên cấp bách. Điều này là phù hợp với quá trình

cải cách hệ thống ngân hàng, với việc hoàn thiện các công cụ của chính sách tiền tệ

trong giai đoạn mới. Nghiệp vụ thị trường mở cho tới nay mới được thực hiện ở Việt

Nam do các điều kiện khách quan và chủ quan vừa chín muồi. Vì vậy, đề tài “ áp dụng

nghiệp vụ thị trường mở trong thực hiện chính sách tiền tệ ở Việt Nam” là một đề tài hết

sức cần thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn để góp phần nâng cao hiệu quả điều hành

chính sách tiền tệ. Đây cũng là một đề tài giúp cho các tổ chức tín dụng, các Ngân hàng

thương mại, các sinh viên kinh tế... trong việc tiếp cận với nghiệp vụ thị trường mở.

Chính vì những lý do trên mà em đã chọn đề tài “ áp dụng nghiệp vụ thị trường

mở trong thực hiện chính sách tiền tệ ở Việt Nam” với mong muốn đóng góp tiếng nói

của mình vào việc sử dụng thị trường mở để ngày càng hoàn thiện chính sách tiền tệ

quốc gia. Vấn đề này rất mới mẻ, do đó không thể tránh khỏi những khiếm khuyết và

hạn chế, em mong được sự giúp đỡ chỉ bảo của các thầy cô và các bạn.

Đề tài này đưa ra một số cơ sở lý luận và thực tiễn về thị trường mở để vận dụng

nghiệp vụ thị trường mở – vào tình hình thực tế ở Việt Nam, từ đó góp phần nâng cao

hiệu quả của chính sách tiền tệ trong việc ổn định giá trị đồng tiền, thực hiện thành công

sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Chương 1

Cơ sở lý luận về nghiệp vụ thị trường mở

I. Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở.

1.Sự ra đời và phát triển của nghiệp vụ thị trường mở.

Nghiệp vụ thị trường mở được áp dụng bởi Ngân hàng Anh vào những năm 30

của thế kỉ 19. Vào thời gian này, lãi suất tái chiết khấu của Ngân hàng Anh được sử

dụng như một công cụ chủ yếu để kiểm soát tín dụng lượng tiền cung ứng. Tuy nhiên

công cụ này tỏ ra kém hiệu lực khi lãi suất thị trường tiền tệ giảm liên tục vượt khỏi sự

chi phối của lãi suất tái chiết khấu. Điều này thúc đẩy Ngân hàng Anh tìm kiếm công cụ

co hiệu quả hơn để điều chỉnh lãi suất thị trường theo hướng mong muốn. Cách thức đầu

tiên được áp dụng nhằm tăng lãi suất thị trường là:

1/. Bán chứng khoán chính phủ đồng thời hứa mua lại nó vào một ngày xác định

trong tương lai.

2/. Vay trên thị trường – thực chất là một khoản vay từ người chiết khấu hoặc

người môi giới với đảm bảo bằng chứng khoán chính phủ.

3/. Bán hẳn các chứng khoán chính phủ.

4/. Vay từ các ngân hàng thương mại.

5/. Vay từ người gửi tiền đặc biệt.

Bằng các cách này, lượng tiền trung ương giảm đi tương ứng với khối lượng vay

hoặc bán chứng khoán, lãi suất trên thị trường vì thế tăng lên.

Cũng thời gian này, NHTW Thụy Sĩ cũng sử dụng nghiệp vụ bán các chứng

khoán chính phủ nhằm thu hút lượng vốn khả dụng dư thừa.

Vào năm 1913, lúc đầu Ngân hàng dự trữ Liên bang Mỹ cũng sử dụng nghiệp cụ

thị trường mở như một công cụ bổ sung cho chính sách tái chiết khấu.

Tuy nhiên, trong và sau chiến tranh thế giới thứ nhất, nghiệp vụ thị trường mở ở

những nước này được sử dụng như công cụ để tài trợ cho các chi phí chiến tranh

Và các hoạt động điều chỉnh kinh tế sau chiến tranh. Cùng với các hoạt động này,

lượng chứng khoán chính phủ nằm trong tay các NHTW tăng lên.

Đến năm 1920, nghiệp vụ thị trường mở ở những nước này cũng chỉ được sử dụng

như công cụ bổ trợ cho chính sách lãi suất tái chiết khấu và làm cho lãi suất tái chiết

khấu trở nên hiệu quả. Nhưng sau đó, hiệu quả và tầm quan trọng của nghiệp vụ thị

trường mở ngày càng tăng lên, nos được sử dụng như công cụ chính sách tiền tệ độc lập

ở ba nước ban đầu này và sau đó trở thành xu hướng hầu hết ở các NHTW các nước

khác. Điều này xuất phát từ: hạn chế của chính sách tái chiết khấu; sụ mở rộng và hoàn

thiện của thị trường tài chính; sự tăng lên của lượng chứng khoán chính phủ và các

chứng khoán có tính thanh khoản cao.

Cho đến nay, nghiệp vụ thị trường mở được sử dụng như một công cụ chính sách

tiền tệ hiệu quả nhất ở hầu hết các NHTW của các nước.

2.Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở:

Theo nghĩa gốc thì cụm từ “nghiệp vụ thị trường mở” chỉ các hoạt động giao dịch

chứng khoán của các NHTW trên thị trường mở. Thông qua hành vi mua bán chứng

khoán này, NHTW có thể tác động trực tiếp đến dự trữ của hệ thống ngân hàng và gián

tiếp đến lãi suất thị trường, từ đó mà có thể ảnh hưởng đến lượng tiền cung ứng thông

qua tác động cả về mặt lượng và về mặt giá. Về lý thuyết, các chứng khoán là đối tượng

giao dịch của NHTW, có thể là chứng khoán chính phủ(chủ yếu), các chứng khoán được

phát hành bởi doanh nghiệp và ngân hàng gồm cả chứng khoán ngắn hạn và dài hạn.

Các chủ thể trong giao dịch nghiệp vụ thị trường mở có thể là ngân hàng, các doanh

nghiệp hoặc các tổ chức phi tài chính khác.

Về mặt thực tế, nghiệp vụ thị trường mở là chỉ hành vi giao dịch của NHTW

trên thị trường mở. Xét về hình thức, thị trường mở là thị trường giao dịch các chứng

khoán ngắn và dài hạn. Tuy nhiên khác với các khái niệm có phạm vi và công cụ giao

dịch rõ ràng như thị trường chứng khoán hay thị trường tiền tệ, thị trường mở ở các

nước khác nhau về phạm vi, về loại hình công cụ và thời hạn của các công cụ giao dịch

trên thị trường. Chẳng hạn, thị trường mở của Nhật Bản chỉ bao gồm các chứng khoán

nợ ngắn hạn và những người tham gia chỉ gồm các tổ chức tín dụng. Như vậy, ở Nhật,

thị trường mở là một bộ phận của thị trường tiền tệ. Ngược lại, ở Mỹ hoặc Đức cho phép

giao dịch cả các chứng khoán dài hạn trên thị trường mở. Xét theo thời hạn của chứng

khoán nợ thì thị trường mở ở những nước này bao gồm cả một phần của thị trường

chứng khoán. Theo cách này, khái niệm “nghiệp vụ thị trường mở” có ý nghĩa kinh tế

khi nó gắn với cụm từ “nghiệp vụ thị trường mở”. Có nghĩa là, các giới hạn khác về giới

hạn và các chủ thể giao dịch của NHTW trong nghiệp vụ thị trường mở sẽ quyết định

khái niệm cụ thể về thị trường mở ở từng nước.

II. Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trường mở:

1.Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng (Tác động vào cơ số tiền tệ)

Hành vi mua, bán các chứng khoán trên thị trường mở của NHTW có ảnh

hưởng ngay lập tức đến tình trạng dự trữ của các ngân hàng thương mại(NHTM) thông

qua ảnh hưởng đến tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW và tiền gửi của khách hàng tại

NHTM. Bằng việc bán các chứng khoán, NHTW có thể làm giảm bớt đi một khối lượng

tiền dự trữ tương ứng (nếu các nhân tố khác không đổi) dù người mua là NHTM hay

khách hàng của nó, số tiền thanh toán cho lượng chứng khoán này được ghi nợ vào tài

khoản của ngân hàng tại NHTW. Trong trường hợp người mua là khách hàng của

NHTM thì số tiền mua chứng khoán sẽ làm giảm số dư tiền gửi của khách hàng đó tại

NHTM. Sự giảm xuống của dự trữ sẽ làm giảm khả năng cho vay của hệ thống ngân

hàng và vì thế giảm khối lượng tiền cung ứng. Hành vi mua chứng khoán của NHTW sẽ

có tác động ngược lại.

NHTW bán tín phiếu kho bạc -- dự trữ ngân hàng -- dự trữ để mở rộng cho vay

-- khối lượng tín dụng -- MS

2. Tác động qua lãi suất.

Hoạt động mua bán trên thị trường của NHTW có ảnh hưởng gián tiếp đến mức

lãi suất thị trường thông qua hai con đường:

Thứ nhất, khi dự trữ của các ngân hàng bị ảnh hưởng nó tác động đến cung cầu

vốn NHTW trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. Cung cầu tiền trung ương thay đổi sẽ

dẫn đến lãi suất thị trường tiền ngân hàng trung ương thay đổi. Mức lãi suất ngắn hạn

này, thông qua dự đoán của thị trường và các hoạt động arbitrage về lãi suất sẽ truyền

tác động của nó đến các mức lãi suất trung và dài hạn trên thị trường tài chính. Tổng cầu

của nền kinh tế và tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ được quyết định tại một mức lãi suất

được thị trường xác định.

Thứ hai, việc mua bán chứng khoán sẽ làm ảnh hưởng ngay đến quan hệ cung cầu

về loại chứng khoán đó trên thị trường mở và do đó tác động đến giá cả của nó. Khi giá

chứng khoán thay đổi, tỷ lệ sinh lời của nó cũng thay đổi. Nếu đó là loại chứng khoán

chiếm tỷ trọng lớn trong giao dịch thì sụ thay đổi tỷ lệ sinh lời của nó sẽ tác động trở lại

tới lãi suất thị trường, tổng cầu AD và sản lượng.

Cơ chế tác động qua lãi suất khi NHTW bán tín phiếu kho bạc.

Cung TPKB ------- Giá TPKB ------- Lãi suất thị trường

NHTW Đầu

Bán TPKB tư

Dự trữ -- Cung vốn NHTW -- LS ngắn hạn-- LS thị trường

III. Cơ chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở

1. Các nghiệp vụ thị trường mở.

Trong nghiệp cụ thị trường mở phải có sự tham gia của NHTW bởi vì nếu không

có sự tham gia của NHTW thì khối lượng tiền tệ nói chung sẽ không thay đổi. Một

NHTM này bán chứng khoán cho NHTM khác, xét trong toàn cục chỉ là sự dịch chuyển

chứng khoán và di chuyển ngược lại của một phần dự trữ thừa từ NHTM này sang

NHTM khác đang thiếu vốn mà thôi.

Có hai loại nghiệp vụ thị trường mở: nghiệp vụ thị trường mở năng động nhằm

thay đổi mức dự trữ và cơ số tiền tệ và nghiệp vụ thị tgrường mở thụ động nhằm bù lại

những vận động của các nhân tố khác đã ảnh hưởng tới cơ số tiền tệ.

Nghiệp vụ thị trường mở của NHTW thường được thực hiện theo hai cách chủ

yếu: Các giao dịch không hoàn lại và các giao dịch có hoàn lại.

a. Các giao dịch không hoàn lại (hay các giao dịch mua đứt):

Các giao dịch này bao gồm các nghiệp vụ mua, bán chứng khoáncủa NHTW theo

phương thức mua đứt, bán đoạn trên cơ sở giá thị trường. Hình thức giao dịch này làm

chuyển hẳn quyền sở hữu đối với các chứng khoán là đối tượng giao dịch. Vì vậy ảnh

hưởng của nó đối với dự trữ của các ngân hàng là dài hạn.

b. Các giao dịch có hoàn lại (hay giao dịch có kỳ hạn):

Phương pháp này chủ yếu được sử dụng cho mục đích giao dịch tạm thời là các

hợp đồng mua lại. Hợp đồng mua lại được sử dụng khi NHTW thực hiện một giao dịch

theo hợp đồng mua lại, có nghĩa là nó mua chứng khoán từ người môi giới trên thị

trường, người đồng ý sẽ mua lại vào một ngày xác định trong tương lai.

Các giao dịch có hoàn lại được sử dụng chủ yếu trong nghiệp cụ thị trường mở vì

những lý do sau: Đây là công cụ có hiệu quả nhất để bù đắp hoặc triệt tiêu những ảnh

hưởng không dự tính trước đêns dự trữ của các ngân hàng; Chi phí giao dịch cho một

hợp đồng mua lại rẻ hơn so với các hợp đồng mua đứt bán đoạn; Thích hợp trong trường

hợp các định hướng chính sách tiền tệ không hoàn hảo dẫn đến việc sử dụng các giải

pháp khắc phục; Làm giảm thời gian thông báo, do đó giảm bớt biến động của thị

trường trước các quyết định hàng ngày của NHTW.

Ngoài ra một loạt các nghiệp vụ khác cũng được NHTW sử dụng trong nghiệp vụ

thị trường mở như: phát hành chứng chỉ nợ của NHTW, giao dịch hoán đổi các chứng

khoán đến hạn, giao dịch hoán đổi ngoại tệ.

2. Phương thức hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở:

Các nghiệp vụ thị trường mở được thực hiện thông qua hình thức đấu thầu. Có hai

loại đấu thầu: đấu thầu khối lượng và đấu thầu lãi suất.

a. Đấu thầu khối lượng.

NHTW niêm yết trước mức lãi suất. Các tổ chức tham gia đấu thầu chỉ việc đăng

kí số tiền trên cơ sở chấp nhận mức lãi suất cho trước. Việc phân phối thầu đối với một

phiên thầu có lãi suất cố định được tiến hành như sau: trước hết toàn bộ số đăng kí đặt

thầu được cộng lại với nhau. Nếu tổng số đặt thầu nhỏ hơn số lượng được phân phối thì

toàn bộ các đơn đặt thầu đều được phân phối.

b. Đấu thầu lãi suất.

Các tổ chức tham gia đấu thầu tự đăng kí số tiền ứng với mỗi mức lãi suất do

chính mình chọn. Đối với đấu thầu nhằm cung ứng thêm vốn khả dụng, các số đặt thầu

được sắp xếp theo thứ tự và được phân phối theo các mức lãi suất cao sẽ được ưu tiên

phân phối trước cho đến khi số lượng phân phối được sử dụng hết.

Trong đấu thầu lãi suất, NHTW có thể áp dụng dưới hình thức một giá( phương

thức Hà lan) hoặc nhiều giá( phương thức Mỹ).

3. Hàng hoá của nghiệp vụ thị trường mở.

a. Tín phiếu kho bạc:

Tín phiếu kho bạc là giấy nhận nợ do chính phủ phát hành để bù đắp thiếu hụt tạm

thời trong năm tài chính. Thời hạn của tín phiếu thông thường là dưới 12 tháng. Đây là

công cụ chủ yếu của nghiệp vụ thị trường mở của hầu hết NHTW các nước, vì:

- Tín phiếu kho bạc có tính thanh khoản cao.

- Được phát hành định kì với khối lượng lớn và vì thế có thể thoả mãn nhu

cầu can thiệp của NHTW với liều lượng khác nhau.

Bộ Tài chính là người có vai trò quan trọng trong việc xác định khối lượng phát

hành, thanh toán lãi và gốc của tín phiếu. Tín phiếu kho bạc được phát hành hàng tuần

để chi trả các khoản nợ ngắn hạn của Chính phủ. Vì vậy, khối lượng tín phiếu này thay

đổi tuỳ theo nhu cầu vay mượn của Chính phủ và sự hạn chế tốc độ taưng trưởng của

các nhà chức trách tiền tệ.

b. Chứng chỉ tiền gửi:

Chứng chỉ tiền gửi là giấy nhận nợ của ngân hàng hay các chế định tài chíng phi

ngân hàng, xác nhận một món tiền đã được gửi vào ngân hàng trong một thời gian nhất

định với một mức lãi suất định trước. Thời hạn của chứng chỉ tiền gửi thường là ngắn

hạn. Sự ra đời của chứng chỉ tiền gửi đánh dấu sự thay đổi căn bản trong cơ chế quản lý

ngân hàng; chuyển từ quản lý tài sản nợ sang quản lý tài sản có vì nó cung cấp một hình

thức huy động vốn chủ động cho ngân hàng thay vì phải phụ thuộc vào người gửi tiền.

Tính ưu việt của chứng chỉ tiền gửi chính là đảm bảo sự lưu thông của nó và do đó nó

được sử dụng như là hàng hoá phổ biến cho nghiệp vụ thị trường mở.

c. Thương phiếu:

Thương phiếu là chứng chỉ có giá ghi nhận lệnh yêu cầu thanh toán hoặc cam kết

thanh toán không điều kiện một số tiền xác định trong một thời gian nhất định. Đây là

giấy nhận nợ được phát hành bởi các doanh nghiệp nhằm bổ sung vốn ngắn hạn.

Thương phiếu là tài sản có đối với người sở hữu và là tài sản nợ đối với người phát hành

thương phiếu. Cơ chế bảo lãnh của ngân hàng làm cho thương phiếu có tính chuyển

nhượng cao và vì thế được chấp nhận dễ dàng trong thanh toán. Việc mua bán thương

phiếu của NHTW sẽ ảnh hưởng mạnh đến dự trữ của các ngân hàng hoặc tiền gửi của

khach hàng tại NHTM.

d. Trái phiếu chính phủ:

Trái phiếu chính phủ là chứng khoán nợ dài hạn được nhà nước phát hành nhằm

bù đắp thiếu hụt ngân sách nhà nước. Mặc dù là dài hạn nhưng trái phiếu chính phủ

được sử dụng phổ biến trong nghiệp vụ thị trường mở bởi tính an toàn, khối lượng phát

hành, tính ổn định trong phát hành và khả năng tác động trực tiếp đến giá cả trái phiếu

kho bạc trên thị trường tài chính.

e. Trái phiếu chính quyền địa phương:

Tương tự như trái phiếu chính phủ, nhưng trái phiếu chính quyền địa phương khác

về thời hạn và các điều kiện ưu đãi liên quan đến trái phiếu. Thông thường người sở hữu

trái phiếu chính quyền địa phương được hưởng ưu đãi về thuế thu nhập từ trái phiếu.

f. Các hợp đồng mua lại:

Đây là những món vay ngắn hạn, trong đó tín phiếu kho bạc được dùng làm vật

đảm bảo cho tài sản có mà người cho vay nhận được nếu người đi vay không thanh toán

được nợ.

Hàng hoá trên thị trường mở ngày càng có xu hướng đa dạng hoá. Điều này phụ

thuộc vào:

Một là: Do cạnh tranh trên thị trường tài chính ngày càng trở nên gay gắt, đặc biệt

là dưới ảnh hưởng của xu thế toàn cầu hoá các hoạt động tài chính và sự xuất hiện nhiều

tổ chức cung cấp tài chính mới. Điều này đòi hỏi các tổ chức tài chính phải tìm kiếm

công cụ mới thoả mãn nhu cầu thu hút vốn về các mặt: thời hạn, mức độ rủi ro, mức

sinh lời, cách thức thanh toán nợ. Xu hướng này sẽ có ảnh hưởng đến sự thay đổi cơ cấu

hàng hoá trên thị trường mở.

4. Những người tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở.

Thị trường mở thực chất là thị trường tiền tệ mở rộng nên các chủ thể tham gia thị

trường này rất đông đảo, phong phú với nhiều mục đích khác nhau.

a. Các ngân hàng thương mại:

Các NHTM tham gia thị trường mở nhằm điều hoà mức dự trữ ngân quỹ để duy

trì khả năng thanh toán, cho vay khoản vốn dư thừa để kiếm lãi. Đồng thời thông qua thị

trường này các NHTM thực hiện nghiệp vụ môi giới và kinh doanh chứng khoán.

Các NHTM đóng vai trò quan trọng trên thị trường mở vì: NHTM là trung gian tài

chính lớn nhất, nhận một số lượng khổng lồ vốn tiền gửi và dùng tiền gửi huy động

được để cho khách hàng vay; NHTM là thành viên đặc biệt của thị trường tiền tệ, vừa là

người đi vay vừa là người cho vay.

b. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng:

Các tổ chức tài chính phi ngân hàng bao gồm: các công ty bảo hiểm, công ty tài

chính, quỹ đầu tư, các hội tiết kiệm... Các tổ chức này coi thị trường mở như là một nơi

kiếm thu nhập qua việc sử dịng vố nhàn rỗi để mua, bán các chứng khoán có giá ngắn

hạn hoặc dài hạn. Các tổ chức này thường có khối lượng các chứng khoán lớn và họ

thường xuyên thay đổi cơ cấu danh mục đầu tư nhằm đảm bảo mức sinh lời cao nhất và

rủi ro dự tính thấp nhất. Đó là động cơ của họ để tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở.

c. Các doanh nghiệp sản xuất – kinh doang lớn:

Các doanh nghiệp có nhu cầu bán các chứng khoán để đổi ra tiền mặt hay để kiếm

lời trong thời gian ngắn nhất, khi thừa vốn kinh doanh các doanh nghiệp có thể mua các

loại chứng khoán ngắn hạn như tín phiếu kho bạc, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi... để

kiếm lời.

d. Các hộ gia đình:

Hộ gia đình tham gia thị trường mở: như họ phải chuyển các chứng khoán ngắn

hạn mà họ đang nắm giữ thành tiền mặt có tính lỏng mạnh nhất; họ mua các chứng

khoán phòng ngừa những rủi ro bất ngờ; đầu tư vào các giấy tờ có giá nhờ vào sự thay

đổi về lãi suất dự đoán

e. Các nhà giao dịch chuyên nghiệp:

Tham gia vào thị trường mở với tư cách là người trung gian trong việc mua bán

các giấy tờ có giá giữa NHTW và các đối tác khác như các hãng sản xuất, kinh doanh,

các nhà đầu tư tư nhân, các ngân hàng và các tổ chức tài chính phi ngân hàng. Qua

nghiệp vụ này họ hưởng chênh lệch giá mua bán. ở hầu hết các nước có thị trường mở

phát triển thì 70% giao thông qua vai trò người giao dịch. Những người giao dịch

thường là những công ty chứng khoán chuyên nghiệp.

f. Ngân hàng trung ương:

NHTW tham gia thị trường mở với vị trí là người điều hành, quản lý thị trường

thông qua việc mua, bán các giấy tờ có giá ngắn hạn nhằm cung cấp cho hệ thống ngân

hàng khả năng thanh toán cần thiết phù hợp với nhu cầu về vốn cho nền kinh tế.

NHTW sử dụng nghiệp vụ thị trường mở trên cơ sở hoạch định chính sách tiền tệ.

Qua đó NHTW quản lý khối lượng tiền cung ứng, kiểm soát và điều tiết hoạt động tín

dụng của các tổ chức tín dụng. NHTW tham gia thị trường mở không phải để kinh

doanh mà để quản lý, chi phối thị trường làm cho chính sách tiền tệ được thực hiện theo

đúng mục tiêu của nó.

g. Kho bạc nhà nước:

Kho bạc nhà nước cung ứng hàng hóa cho thị trường mở như tín phiếu, trái phiếu

kho bạc. Kho bạc cung cấp hàng hoá và kết hợp với NHTW trong các hoạt động của thị

trường mở.

IV. Sử dụng nghiệp vụ thị trường mở cùng với các công cụ của chính sách

tiền tệ:

Để chính sách tiền tệ có hiệu quả cao thì NHTW phải phối hợp các công cụ tiền tệ

một cách hợp lý. Nghiệp vụ thị trường mở là một công cụ của chính sách tiền tệ ra đời

muộn hơn các công cụ khác. Tuy nhiên, nghiệp vụ thị trường mở lại là một công cụ hết

sức linh hoạt và hiệu quả.

Công cụ tái chiết khấu và nghiệp vụ thị trường mở đều nhằm mục đích tái cấp vốn

khả dụng cho các NHTM. Không những thế, nghiệp vụ thị trường mở còn có thể rút

vốn khả dụng của NHTM ra khỏi thị trường tiền tệ bằng việc nâng cao các lãi suất của

các giấy tờ có giá. Điều này giúp NHTW kiểm soát tốt hơn lượng vốn khả dụng của các

ngân hàng và lãi suất trên thị trường. Khi thực hiện nghiệp vụ tái chiết khấu, các NHTM

đều biết trước lãi suất tái chiết khấu, còn lãi suất trên thị trường mở luôn biến động, nên

NHTM khó dự đoán được. Chính sự linh hoạt của nghiệp vụ thị trường mở đã khắc

phục được những hạn chế của công cụ tái chiết khấu. Nghiệp vụ thị trường mở là công

cụ hỗ trợ cho công cụ tái chiết khấu vì công cụ tái chiết khấu chỉ có hiệu lực khi các

NHTM phụ thuộc NHTW về vốn khả dụng.

Đối với công cụ dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở được tién hành đồng

thời, nó cho phép NHTW chủ động điều tiết dự trữ của hệ thống ngân hàng. Dự trữ bắt

buộc được sử dụng để làm tăng hoặc giảm nhu cầu về vốn khả dụng của NHTM dẫn tới

việc mua, bán các giấy tờ có giá cho NHTW.

Để thực hiện mục tiêu của chính sách tiền tệ, NHTW sử dụng nhiều công cụ đa

dạng trong đó có công cụ nghiệp vụ thị trường mở. Nghiệp vụ thị trường mở được sử

dụng linh hoạt trong bất cứ chính sách tiền tệ nào. Nó tạo ra sự cạnh tranh giữa các chủ

thể trong nền kinh tế – xã hội, nó có khả năng tác động trực tiếp vào cơ số tiền và khả

năng thanh toán vừa phù hợp với khả năng thanh toán vừa phù hợp với thị trường cả về

xu hướng tăng hoặc giảm tiền tệ. Chính vì vậy mà công cụ nghiệp vụ thị trường mở đã

được áp dụng vào việc thực hiện chính sách tiền tệ ở Việt Nam bắt đầu từ ngày

12/07/2000.

Chương 2

Sử dụng nghiệp vụ thị trường mở trong

điều hành chính sách tiền tệ ở Việt Nam

I. Thực trạng của việc điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian qua:

1. Thực trạng sử dụng công cụ chính sách tiền tệ trong thời gian qua.

Sau khi pháp lệnh ngân hàng nhà nước được ban hành năm 1990, NHNN đã thực

hiện điều hành chính sách tiền tệ thông qua việc sử dụng các công cụ dự trữ bắt buộc, tái

cấp vốn, hạn mức tín dụng, trần lãi suất cho vay và tỉ giá ngoại tệ. Trừ công cụ tái cấp

vốn, các công cụ còn lại đều tác động trực tiếp đến mục tiêu trung gian là tổng phương

tiện thanh toán M2

a. Các công cụ dự trữ bắt buộc:

Cơ chế quản lý dự trữ bắt buộc đã thay đổi đáng kể từ năm 1995 nhăm tăng hiệu

quả của dự trữ bắt buộc với tư cách là công cụ điều tiết số dự trữ vượt mức của các tín

dụng.

Theo quyết định số 260 và 261/QĐ - NH1 ngày 19/9/1995 cơ chế quản lý dự trữ

bắt buộc thay đổi cơ bản như sau:

- Tiền gửi thanh toán và tiền gửi dự trữ bắt buộc được thống nhất vào một

tài khoản.

- Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là 10% áp dụng thống nhất cho các loại tiền gửi dưới

1 năm( tỷ lệ này thay đổi thường xuyên từ năm 1999), với cơcấu 70% phải gửi tại

NHTW và 30% là tiền mặt, ngân phiếu thanh toán còn giá trị lưu hành tòn quỹ tại tổ

chức tín dụng.

- Kỳ tính dự trữ bắt buộc là 15 ngày 1 kỳ, về sau đổi thành một tháng theo

quyết định 51/1999 QĐ - NHNN 1 tháng /1999. Mức tiền dự trữ bắt buộc hàng kỳ được

tính trên cơ sở tỷ lệ dự trữ bắt buộc do Thống đốc quy định đối với toàn bộ số dư tiền

gửi bình quân phải dự trữ bắt buộc trong kỳ trước của tổ chức tín dụng.

- Các tổ chức tín dụng phải thường xuyên duy trì đầy đủ số tiền dự trữ bứt

buộc phải gửi tại NHNN – tức là dự trữ bắt buộc theo ngày.

Công cụ dự trữ bắt buộc có ưu điểm: phát huy được hiệu quả của nó khi các tổ

chức tín dụng phai quan tâm hơn đến tình trạng vốn khả dụng để đảm bảo yêu cầu dự

trữ bắt buộc. Việc điều chỉnh giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc liên tục trong năm 1999 chứng

tỏ tính tích cực trong việc sử dụng công cụ này nhằm mở rộng khả năng cho vay và

giảm chi phí vốn cho các tổ chức tín dụng, hay nói cách khác là làm tăng khả năng kiểm

soát của NHNN với M1

Tuy nhiên công cụ dự trữ bắt buộc cũng có những hạn chế:

- Do quy định dự trữ bắt buộc chỉ áp dụng đối với các loại tiền gửi dưới 12

tháng nên khả năng kiểm soát lượng tiền M2 còn hạn chế. Bên cạnh đó, việc quy định

trả lãi cho tiền gửi dự trữ vượt không khuyến khích cho các NHTM sử dụng tối đa

nguồn vốn dẫn đến tình trạng dự trữ vượt nhiều, hạn chế các hoạt động cho vay.

- Dự trữ bắt buộc được quản lý theo phương pháp bình quân ngày trong

tháng, trong điều kiện số dư tiền gửi biến động mạnh và có xu hướng ngày càng tăng

trong thời gian qua thì phương pháp quản lý này dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa lượng

tiền gửi thực tế và tiền gửi của thời kì xác định làm giảm hiệu lực điều tiêt dự trữ của hệ

thống ngân hàng.

- Ngoài ra các tổ chức tíndụng không tôn trọng nghiêm ngặt yêu cầu dự trữ

bắt buộc do trình độ quản lý của tổ chức tín dụng và việc xử phạt không nghiêm của

NHNN đối với các trường hợp vi phạm.

b. Công cụ tái cấp vốn:

Theo quyết định 285/QĐ - NH14 ngày 10/11/1994 của Thống đốc NHNN, công

cụ tái cấp vốn được thực hiện qua các hình thức: cho vay theo mục tiêu chỉ định của

chính phủ, cho vay thế chấpchứng từ, ngày 24/12/1997 Thống đốc NHNN đã có quyết

định số 431 – 1997/QĐ - NH14 bổ sung hình thức cho vay có thể thế chấp bằng tiền gửi

ngoại tệ của các NHTM tại NHNN để đảm bảo khả năng thanh toán của các NHTM,

thời hạn cho vay tối đa là 6 tháng. Đối tượng tái cấp vốn là các NHTM quốc doanh,

NHTM cổ phần, Ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng

nhân dân trung ương, nhưng trên thực tế chủ yếu các khoản tái cấp vốn được tập trung ở

NHTM quốc doanh, rất ít các NHTM cổ phần được tái cấp vốn.

Cho đến năm 1997, lãi suất tái cấp vốn theo tỷ lệ phần trăm lãi suất cho vay trên

dự án cho vay của các tổ chức tín dụng bằng từ 60% đến 100% lãi suất cho vay trên khế

ước. Trong thực tế, mức lãi suất tái cấp vốn giảm liên tục từ 1,1% trong tháng cuối năm

1998 xuống 0,5% trong tháng cuối năm 1999.

Bên cạnh việc cho vay tái cấp vốn theo quyết định số 285/QĐ - NH14, NHNN

còn thực hiện cho vay thanh toán bù trừ, thực chất đây là hình thức tái cấp vốn ngắn hạn

của NHNN đối với các NHTM để bù đắp thiếu hụt tạm thời. Thời hạn cho vay thanh

toán bù trừ tối đa không quá 10 ngày. Lãi suất cho vay thanh toán bù trừ hiện nay của

NHNN đối với các NHTM là 0,06%/ngày đối với thời hạn từ 1 ngày đến 5 ngày và

0.09%/ngày đối với thời hạn từ 6 ngày đến 10 ngày. So với mức lãi suất tái cấp vốn hiện

hành, mức lãi suất cho vay thanh toán bù trừ nêu trên là mức tương đối cao, khiến cho

các NHTM phải bù đắp nhanh số vốn thiếu hụt trong thanh toán.

Công cụ tái cấp vốn đã bước đầu hình thành cơ chế cho vay các NHTM trên cơ sở

bù đắp thiếu hụt thanh toán, đáp ứng nhu cầu thiếu vốn cho của các NHTM nền kinh tế.

Nó tạo ra kênh cung ứng vốn tín dụng có sự kiểm soát của NHNN, qua đó NHNN có thể

kiểm soát được lạm phát. Việc cho vay thanh toán bù trừ đã hỗ trợ việc phát triển hệ

thống thanh toán giữa các tổ chức tín dụng. Nhưng, công cụ tái cấp vốn còn chưa được

thực hiện phổ biến mà chỉ sử dụng cho 4 NHTM quốc doanh. Trong đó, hơn 70% hoạt

động tái cấp vốn là dành cho mục tiêu chỉ định của Chính phủ mà không xuất phát từ

nhu cầu bổ sung vốn khả dụng của các tổ chức tín dụng, điều này đã phần nào gây hạn

chế tính năng động của công cụ tái cấp vốn. Hiệu jực tác động của công cụ tái cấp vốn

thấp, không có tác dụng kích thích tăng giảm nhu cầu tiền tệ của các tổ chức tín dụng và

cũng không có khả năng chi phối lãi suất của thị trường tiền tệ.

c. Hạn mức tín dụng:

Việc sử dụng công cụ hạn mức tín dụng trong thời gian qua đã góp phần kiểm soát

mức độ gia tăng tổng phương tiện thanh toán của NHNN, góp phần hạn chế lạm phát ở

mức thấp và nâng cao chất lượng tín dụng. Trong điều kiện thị trường thứ cấp chưa phát

triển, NHNN chưa thể sử dụng các công cụ tiền tệ gián tiếp như thị trường mở, để kiểm

soát sự gia tăng tổng phương tiện thanh toán thì việc sử dụng công cụ này nhằm hạn chế

hệ số nhân tiền tệ, nâng cao chất lượng tín dụng là cần thiết. Tuy nhiên công cụ này

cũng có những hạn chế: Hạn mức tín dụng mới chỉ được phân bổ đối với một số NHTM

làm hạn chế tính công bằng trong cạnh tranh. Công cụ này chưa được điều chỉnh một

cách linh hoạt theo tín hiệu thị trường, Phần nào làm ảnh hưởng đến việc đấp ứng nhu

cầu về vốn cho nền kinh tế, đến kinh doanh của các NHTM. Chính vì những hạn chế

này, đến quý 2 năm 1998, NHNN đã không sử dụng công cụ này như một công cụ

thường xuyên mà chỉ sử dụng khi hạn chế sự gia tăng tín dụng nhanh chóng.

d. Công cụ lãi suất:

Công cụ lãi suất được sử dụng trong việc điều hành chính sách tiền tệ trong thời

gian qua về cơ bản đã thu được những thành công nhất định. Tuy nhiên, với cơ chế trần

lãi suất cho vay vẫn còn những nhược điểm không còn phù hợp với diễn biến thị trường

và làm giảm hiệu lực điều hành chính sách tiền tệ của NHNN.

Trước hết, chính sách lãi suất hiện nay không còn làm cho lãi suất thực sự trở

thành công cụ để NHNN kiểm soát khối lượng tiền tệ. Với cơ chế này, lãi suất chưa thực

sự gắn liền với cung cầu vốn trên thị trường, cũng không phản ánh mức độ rủi ro của

món vay và trong một chừng mực nhất định hạn chế khả năng kinh doanh của các

NHTM, sự phát triển của hệ thống NHTM và cơ chế hoạt động của thị trường tiền tệ

Thứ hai, mặt bằng lãi suất đã ở mức quá thấp gây khó khăn cho các NHTM trong

việc huy động vốn, đặc biệt là vốn dài hạn.

Vào năm 1999, lãi suất danh nghĩa thấp nhưng lãi suất thực cao, do vậy xác định

mức trần lãi suất cao hay thấp đều không đảm bảo hài hoà lợi ích của các bên. Nếu lãi

suất trần quy định đảm bảo lãi suất thực không cao thì có lợi cho doanh nghiệp, nhưng

các NHTM sẽ rất khó khăn trong hoạt động. Nếu đưa mức lãi suất đảm bảo cho các

NHTM hoạt động bớt khó khăn thì mức lãi suất thực cao, điều đó sẽ gây khó khăn cho

việc kinh doanh của các doanh nghiệp và việc mở rộng đầu tư tín dụng vốn đã khó khăn

lại càng khó khăn.

2. Đánh giá hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian qua.

Việc sử dụng các công cụ trực tiếp trong điều hành chính sách tiền tệ trong thập

kỷ qua đã đem lại những thành công đáng kể khi nhìn vào các chỉ số phản ánh sự biến

động của các mục tiêu vĩ mô: tỷ lệ lạm phát ở mức độ một con số và tốc độ tăng trưỏng

kinh tế đạt bình quân 8,6% /năm trong cùng thời kì. Điều này là hoàn toàn phù hợp với

các điều kiện cụ thể về kinh tế, quản lý, khả năng và nhu cầu về vốn. Thế nhưng, nếu

quan niệm: mục tiêu hàng đầu của chính sách tiền tệ với ý nghĩa là ổn định tỷ lệ lạm

phát ở mức thấp thì trong thời gian qua, mục tiêu này vẫn chưa được thực hiện một cách

hoàn hảo: tỷ lệ lạm phát biến động tương đối mạnh và khó dự đoán gây nên sự phân

phối lại trong nền kinh tế. Trong năm 1996, mặc dù tổng phương tiện thanh toán tăng

liên tục nhưng chỉ số giá cả CPI có xu hướng giảm ở các tháng đầu năm 1996, 1997,

1998 và cả trong năm 1999. Điều này chứng tỏ sự hạn chế trong hiệu quả tác động của

các công cụ chính sách tiền tệ trực tiếp, thể hiện ở sự thiếu chủ động, linh hoạt và khả

năng truyền dẫn tác động chậm chạp.

Các công cụ trực tiếp không cho phép NHNN có thể điều chỉnh linh hoạt lượng

vốn khả dụng trong điều kiện dư thừa. Tình trạng dự trữ không mong muốn ở các

NHTM bắt đầu từ năm 1994 và kéo dài đén nay làm cho các NHTM phải chịu áp lực rất

mạnh về chi phí vốn, đồng thời làm giảm hiệu quả tác động của chính sách tiền tệ, đặc

biệt là hiệu lực của công cụ tái cấp vốn.

Công cụ trực tiếp ngày càng tỏ ra thiếu chủ động trong việc điều chỉnh lượng tiền

cung ứng. Điều này được thể hiện trong các năm 1998,1999 khi trần lãi suất cho vay_

công cụ chủ yếu của chính sách tiền tệ_ giảm liên tục nhưng khối lượng tín dụng không

tăng tương ứng, đồng thời giá cả và sản lượng giảm xuống liên tục. Các quyết định giảm

trần lãi suất cho cay thường là bị động nhằm mục đích điều chỉnh lại theo lãi suất thị

trường và do đó chúng có tác dungj khẳng định xu hướng của thị trường hơn là hướng

dẫn và dự báo xu hướng đó.

Hiệu quả của chính sách tiền tệ thấp còn bởi vì nó chỉ sử dụng được kênh dẫn

truyền duy nhất là qua NHTM_kênh tín dụng. Các kênh tác động khác qua lãi suất và thị

trường tài chính chưa phát huy được là do thị trường tiền tệ và thị trường chứng khoán

chưa phát triển. Vì vậy tác động chủ yếu của chính sách tiền tệ vừa qua chủ yếu là thông

qua tác động về khối lượng.

Để khắc phục hạn chế này, bên cạnh việc tiếp tục đổi mới và hoàn thiện các công

cụ hiện có, việc áp dụng nghiệp vụ thị trường mở ngày càng trở thành nhu cầu cấp thiết.

Công cụ này cho phép NHNN có thể điều tiết nhanh, linh hoạt và chủ động khối lượng

tiền trung ương, từ đó tác động đến các khối tiền cung ứng khác. Vì vậy, hình thành thị

trường mở trở thành mục tiêu của nhiều NHTW cũng như NHTW Việt Nam trong việc

hoàn thiện các công cụ của chính sách tiền tệ.

3. Tác dụng của thị trường mở.

a. Đối với chính phủ.

Thị trường mở giúp Chính phủ thực thi chính sách tài chính quốc gia có hiệu quả.

Các quyết định của Chính phủ về quản lý nợ và cân đối tiền có ảnh hưởng quan trọng tới

nghiệp vụ thị trường mở. Kho bạc nhà nước thường đưa ra quyết định quản lý nợ còn

NHTW lại liên quan đến dự trữ nhân hàng. Giữa hai bộ này thường có quan hệ với nhau

tuỳ theo đặc điểm và hoạt động tài chính của mỗi nước khi NSNN bội chi, Bộ tài chính

có thể phát hành trái phiếu chính phủ để bù đắp phần bội chi. Để duy trì sự rõ ràng giữa

chính sách tiền tệ và chính sách tài chính, các khoản nợ này thường được kho bạc bán ra

dưới hình thức đấu giá tự do giups cho thị trường cạnh tranh có hiệu quả. Thông thường

NHTW không có quyền xử lý tiền gửi của Chính phủ, nhưng ở hầu hết các nước, các

quy định về quản lý nợ được dựa vào số liệu đầu vào chính thức và không chính thức

của NHTW. Vì vậy, nghiệp vụ thị trường mở ở Việt Nam sẽ giúp cho mối quan hệ giữa

NHNN và Bộ tài chính được thống nhất, có hiệu quả, giúp thực hiện các chính sách kinh

tế có hiệu quả.

b. Đối với các tổ chức tín dụng.

Nghiệp vụ thị trường mở sẽ làm tăng tính thanh khoản của tài sản có của các ngân

hàng khi tạo nên thị trường thứ cấp cho các tài sản tài chính mà nó nắm giữ. Điều này sẽ

làm tăng dự trữ tiền mặt và tăng khả năng sinh lời của ngân hàng, góp phần cải thiện

tình hình tài chính cho các ngân hàng. Mặt khác, yêu cầu về chủng loại và chất lượng

các giấy tờ có giá được giao dịch trong nghiệp vụ thị trường mở sẽ gián tiếp làm thay

đổi danh mục đầu tư vào các giấy tờ có giá của các ngân hàng, từ đó mà cải thiện theo

hướng tích cực cơ cấu sử dụng vốn của ngân hàng, giảm bớt dự trữ không sinh lời và cải

tạo bảng tổng kết tài sản.

Như vậy, trong giai đoạn hiện nay, việc áp dụng nghiệp vụ thị trường mở có ý

nghĩa vô cùng quan trọng và công cụ trên thị trường mở cũng là vấn đề rất đáng quan

tâm.

II. Tính chất hàng hoá của công cụ ngắn hạn hiện nay ở Việt Nam.

1. Sự phát triển các loại giấy tờ có giá ngắn hạn ở Việt Nam:

Cho đến nay các công cụ ngắn hạn ở Việt Nam còn rất đơn giản, đang còn ở giai

đoạn đầu và chưa thể hiện tính chất đầy đủ vốn có của nó. Nổi trội hơn là các loại tín

phiếu, trái phiếu kho bạc mà Kho bạc Nhà nước đã phát hành trong những năm qua.

a. Tín phiếu kho bạc:

Tín phiếu kho bạc là giấy vay nợ nhắn hạn của Kho bạc Nhà nước nhằm bù đăps

bội chi Ngân sách Nhà nước. Thời gian của tín phiếu kho bạc thường là dưới 1 năm.

Trong giai đoạn 1991 đến 1998, việc huy động vốn trong nước chủ yếu là dưới hình

thức phát hành trái phiếu Chính phủ. Trái phiếu Chính phủ có thể được phát hành thông

qua hình thức trực tiếp cho công chúng thông qua đấu thầu hay qua đại lý.

Bắt đầu từ 08/06/1995 trái phiếu Chính phủ được phát hành qua đấu thầu tại Ngân

hàng Nhà nước. Cho đến hết năm 1999, số lượng trái phiếu Chính phủ được phát hành

qua đấu thầu lên tới 10718,1 tỉ đồng. Lãi suất đấu thầu trái phiếu thường thấp hơn lãi

suất do kho bạc Nhà nước phát hành từ 2-3%.

Thời hạn các trái phiếu là ngắn hạn, thường là 1,2,3 năm. Lãi suất của trái phiếu

Chính phủ từng bước được hạ dần cho phù hợp với lãi suất thị trường, góp phần giảm

nhẹ gánh nặng cho Ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên mức lãi suất chưa thật hợp lý nên

nhiều khi lượng đăng ký dự thầu cao nhưng lượng trúng thầu thấp hơn nhiều so với dự

kiến phát hành số lượng tín phiếu, trái phiếu kho bạc phts hành còn quá nhỏ bé chưa

tương xứng với nhu cầu sử dụng vốn và tiềm năng vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế thị

trường. Thành viên tham gia vào thị trường đấu thầu tín phiếu, trái phiếu kho bạc

thường là các tổ chức tín dụng lớn như Ngân hàng thương mại quốc doanh, NHTM cổ

phần, Ngân hàng liên doanh, Ngân hàng nước ngoài, công ty bảo hiểm quỹ đầu tư. Năm

1995: số thành viên tham gia đấu thầu là 36 tổ chức; năm 1996 là 44; năm 1997 là 47;

năm 1998 là 48; năm 1999 là 48.

Thị trường tín phiếu kho bạc hiện có là thị trường sơ cấp, chưa phải là thị trường

thứ cấp phục vụ đông đảo cho các tầng lớp dân cư. Trái phiếu kho bạc được phát hành

trực tiếp cho dân cư ít được chiết khấu và chuyển nhượng. Phương thức phát hành và

thanh toán trái phiếu Chính phủ đã được cải thiện từng phần như thanh toán một phần cả

gốc và lãi khi đến hạn, thanh toán định kỳ 6 tháng 1 lần, thanh toán lãi trước... Tuy

nhiên, các thành viên tham gia vào thị trường mua bán tín phiếu, trái phiều kho bạc còn

hạn chế. Mặt khác, nguồn vốn huy động của các NHTM Việt Nam chủ yếu là nguồn vón

ngắn hạn nên khả năng mua trái phiếu có thời hạn bị hạn chế.

b. Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước:

Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước là giấy nhận nợ nhắn hạn, có lãi suất do Ngân

hàng Nhà nước phát hành nhằm tạo ra công cụ để điều hành thị trường tiền tệ theo mục

tiêu của chíh sách tiền tệ trong từng thời kỳ. Đây là chính sách chiết khấu được Ngân

hàng Nhà nước bán với giá thấp hơn mệnh giá, giá bán được hình thành theo quan hệ

cung - cầu về vốn trên thị trường tiền tệ. Thời hạn của tín phiếu được xac định là 1,3,6

hoặc 9 tháng; mệnh giá có nhiều loại mà tối thiểu là 500 triệu VND, tối đa là 10.000

triệu VND. Tổng giá trị phát hành từng đợt và mệnh giá cụ thể do Thống đốc Ngân hàng

Nhà nước công bố trước mỗi đợt phát hành. Các tín phiếu được bán dưới hình thức đấu

giá theo 1 trong 2 phương thức: đấu giá khối lượng và đấu giá giá bán. Người mua tín

phiếu là các tổ chức tín dụng có tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước.

Ngân hành Nhà nước đã tổ chức được 3 đợt đấu thầu tín phiếu vào cuối năm 1995

và đầu 1996 vớ tổng số phát hành là 1565,5 tỷ VND, thời hạn từ 1 đến 3 tháng, lãi suất

0,7%/tháng trả trước. Đến tháng 1/1999, NHNN phát hành lượng tín phiếu NHNN với

tổng giá trị là 600 tỷ đồng; thời hạn 3 tháng, lãi suất 0,9%/ tháng. Ngày 28/04/1999,

NHNN đã phát hành 700 tỷ VND tín phiếu NHNN với phương thức bắt buộc.

Trong những năm qua, số lượng tín phiếu NHNN được phát hành rất ít, phát hành

không thường xuyên. Các tổ chức tín dụng tham gia mua tín phiếu chủ yếu là NHTM

quốc doanh thời hạn tín phiếu rất ngắn thường là 3 tháng. Để trở thành công cụ điều

hành thị trường tiền tệ có hiệu quả thì tín phiếu NHNN phải đáp ứng hơn nữa cả về số

lượng và chất lượng.

Theo quy chế phát hành tín phiếu NHNN số 362/1999 QĐ-NHNN1 ngày

08/19/1999 thì tín phiếu được tự do mua bán, chuyển nhượng, cầm cố giữa các tổ chức

tín dụng, được cầm cố để vay vốn hoặc chiết khấu giưa các NHNN, được sử dụng làm

công cụ cho nghiệp vụ thị trường mở. Thời hạn tín phiếu là dưới 1 năm, mệnh giá tối

thiểu là 100 triệu đồng và các mức mệnh giá bằng bội số của 100 triệu đồng.

c. Kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng:

Từ năm 1992 cho đến nay, các NHTMmà chủ yếu là các NHTM quốc doanh đã

phát hành các loại kỳ phiếu ngân hàng ngắn hạn của mình. Các NHTM cổ phần và công

ty tài chính cũng đã phát hành các loại giấy tờ có giá, các trái phiếu, kỳ phiếu ngân hàng

này có mục đích là một loại giấy nhận nợ của nhân hàng nhằm huy động vốn trong dân

cư, đáp ứng cho một dự án kinh tế nhất định, chúng có lãi suất in sẵn, có thể được trả lãi

trước khi mua kỳ phiếu.

Hiện nay số lượng kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng được phát hành ra với số lượng

ngày càng tăng. Điều này đã tạo thói quen đầu tư kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng trong

dân chúng, mở ra một hình thức đầu tư mới bên cạnh việc gửi tiết kiệm vào ngân hàng.

Tuy nhiên các kỳ phiếu, trái phiếu vẫn còn mọt số điểm hạn chế.

Thời hạn của kỳ phiếu, trái phiếu thông thường là 3 thàng hoặc 6 tháng và tối đa

là một năm. Do đó để đảm bảo cho kỳ phiếu và trái phiếu ngân hàng được chuyển

nhượng giữa những người đầu tư (trong điều kiện thị trường còn rất hạn hẹp) thị trời hạn

của kỳ phiếu, trái phiếu cần đa dạng hơn.

Các NHTM không phát hành kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng một cách thường

xuyên. Thông thường, khi nào các ngân hàng cần vốn đầu tư ngắn hạn thì các ngân hàng

mới phát hành kỳ phiếu. Vì lẽ đó, lượng kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng trong nền kinh tế

không nhiều, chưa đủ sức tạo ra một thị trường thứ cấp về kỳ phiếu ngân hàng. Các kỳ

phiếu, trái phiếu phát hành trong những năm qua thực chất như một loại sổ tiết kiệm có

lãi suất cố định, tính chuyển nhượng rất thấp. Tỷ lệ vốn huy động trong việc phát hành

kỳ phiếu của các NHTM chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng nguồn vốn của họ. Điều này có thể

cho thấy là các NHTM chưa thực sự chú trọng đến việc huy động vốn bằng việc phát

hành kỳ phiếu ngân hàng. Do đó các NHTM chưa thu hút được triệt để nguồn vốn nhàn

rỗi trong xã hội.

Việc phát hành kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng ngắn hạn mới chủ yếu là hoạt động

của các NHTM quốc doanh. NHTM cổ phần gần như chưa huy động vốn dưới hình thức

này, không phải các NHTM cổ phần không có nhu cầu vốn đầu tư mà là các ngân hàng

này chưa tạo được niềm tin cho dân chúng, tình hình tài chính chưa thật sự lành mạnh,

niềm tin đối với người đầu tư chưa cao. Các ngân hàng liên doanh và chi nhánh NHNN

cũng ít khi và hầu như không huy động vốn dưới hình thức này.

d. Thương phiếu:

Thương phiếu là một công cụ nợ ngắn hạn do các doanh nghiệp phát hành trong

quan hệ mua bán chịu hàng hoá. Từ khi có các luật liên quan đến thương phiều như Luật

thương mại (có hiệu lực ngày 1/1/1999); Luật các tổ chức tín dụng và Luật NHNN (có

hiệu lực ngày 1/1/1999); Pháp lệnh thương phiếu... các NHTM đã tiến hành hoạt động

giao dịch về thương phiếu như chiết khấu và tái chiết khấu. Cho đến nay, thương phiếu

ngày càng có ý nghiã to lớn đối với các doanh nghiêpj và hệ thống tài chính.

Quan hệ thanh toán công cụ nợ giữa các doanh nghiệp ngày càng gia tăng. Từ

30/4/1997 trở về trước, nợ dây dưa trong các doanh nghiệp nhà nước chưa được xử lý là

16000 tỷ VND, ở các doanh nghiệp nhà nước TW và Bộ nghành nợ 4.966 tỷ VND. Nợ

của các DNNN đến cuối năm 1997 là rất lớn, xét bình quân nợ lớn hơn vốn tự có. Việc

các DNNN không có khả năng giải quyết vấn đề này là một trong những nguyên nhân

làm cho thâm hụt NSNN tăng lên. Vì vậy, việc tìm kiếm những phương tiện lưu thông

và thanh toán mới để góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, giao dịch

thương mại là một đòi hỏi bức thiết. Thương phiếu là một trong những giải pháp đó.

Mặt khác để thực hiện chính sách tiền tệ thành công, NHNN Việt Nam cần thực hiện

các công cụ của chính sách tiền tệ một cách linh hoạt, đa dạng. Để làm được điều này,

việc tạo ra các giấy tờ có giá ngắn hạn để NHNN thực thi chính sách tiền tệ có hiệu quả,

góp phần tạo lập đồng bộ các yếu tố thị trường là rất cần thiết. Thương phiếu là một

trong những công cụ nợ ngắn hạn tích cực và điển hình mà chúng ta cần phải xây dựng

và hoàn thiện nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà nước, doanh nghiệp và cá

nhân.

2. Mức độ thị trường hoá của các công cụ ngắn hạn hiện có.

Thị trường vốn ngắn hạn bao gồm thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Cho

đến nay, thị trường sơ cấp đã hình thành nhưng đang còn ở mức sơ khai, chưa hoạt động

xuyên, chưa có định hướng rõ ràng. Các công cụ nợ ngắn hạn hiện có là rất ít ỏi, chủ

yếu là tín phiếu, trái phiếu kho bạc, kỳ phiếu, tín phiếu NHNN. Đa số các công cụ này

đã hết thời hạn thanh toán.

Thị trường thứ cấp về công cụ nợ ngắn hạn ở Việt Nam đã hình thành nhưng ở

mức độ nhỏ bé, hạn chế. Điều nầy thể hiện ở một số nội dung hoạt động như:

Chiết khấu giấy tờ có giá: Trong những năm gần đây, một số NHTM cổ phần đã

chiết khấu các loại giấy tờ có giá ngắn hạn của những khách hàng có quan hệ thường

xuyên với mình. Khách hàng đã chiết khấu giấy tờ có giá tại NHTM thường là các công

ty cổ phần, công ty liên doanh, công ty 100% vốn nước ngoài, công ty tư nhân, công ty

TNHH, trong đó các công ty liên doanh, công ty 100% vốn nước ngoài có nhu cầu chiết

khấu nhiều nhất. Các NHTM quốc doanh hầu như chưa tham gia vào nghiệp vụ chiết

khấu giấy tờ có giá. Cho đến nay, nghiệp vụ chiết khấu giấy tờ có giá mới chỉ thực hiện

ở thị trường sơ cấp đốivới tín phiếu NHNN, tín phiếu kho bạc, kỳ phiếu NHTM.

Đầu tư vào các giấy tờ có giá: Trong thời gian qua các NHTM đã đầu tư vào trái

phiếu, tín phiếu kho bạc hay trái phiếu của các NHTM khác bằng việc tham gia đấu thầu

mua lại từ các tổ chức trúng thầu hay mua trực tiếp. Việc đầu tư này có ý nghĩa như là

việc dự trữ giá trị hơn là mục đích sinh lời. Chiếm vị trí đầu tư lớn nhất vào các giấy tờ

có giá vẫn là cNHTM quốc doanh vào một số NHTM lớn.

Dùng giấy tờ có giá làm dảm bảo tiền vay: Các NHTM ít sử dụng giấy tờ có giá

vào mục đích này, tuy khách hàng có nhu cầu, vì số lượng giấy tờ có giá còn ít ỏi, quy

chế chưa thật đầy đủ, sự hiểu biết của khách hàng và ngân hàng về giấy tờ có giá còn

chưa hoàn chỉnh.

III. Thực trạng của hoạt động thị trường mở_giải pháp và kiến nghị.

1. Thực trạng của hoạt động thị trường mở ở Việt Nam.

Nghiệp vụ thị trường mở bắt đầu vận hành vào 12/7/2000, ghi nhận việc chuyển

điều hành chính sách tiền tệ từ công cụ trực tiếp sang công cụ gián tiếp của NHNN Việt

Nam. Quy chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở được ban hành theo quyết định số

85/2000/QĐ_NHNN14 ngày 9/3/2000. Qua gần nửa năm hoạt động, ban điều hành

nghiệp vụ thị trường mở đã có những chỉ đạo sát sao đối với hoạt động của thị trường

do đó đã khắc phục được phần nào khó khăn trong thời gian đầu vận hành. Thành viên

tham gia nghiệp vụ thị trường mở là các tổ chức tín dụng, NHNN bao gồm 15 thành

viên là Ngân hàng ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng NN & PTNT Việt Nam, Ngân

hàng công thương Việt Nam, Quỹ tín dụng nhân dân trung ương, Ngân hàng đầu tư và

phát triển Việt Nam, NHTM cổ phần Đông á, Ngân hàng Chinfon, NHTM cổ phần Sài

Gòn Thương tín, NHTM cổ phần các doanh nghiệp, NHTM cổ phần Phương Nam,

NHTM cổ phần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, NHTM cổ phần quân đội, NHTM

cổ phần Tân Việt, ABN AMRD Bank, Công ty tài chính bưu điện.

Tuy chưa phải số nhiều, song số lượng các tổ chức tín dụng này đã đại diện cho

các tổ chức tín dụng hiện có ở Việt Nam. Qua các phiên giao dịch, số thành viên tham

gia dự thầu là nhỏ, phiên giao đông nhất có 5 thành viên dự thầu, thấp nhất là một thành

viên. Trong đó các NHTM quốc doanh tham gia dự thầu và trúng thầu là chủ yếu, còn

các tổ chức tín dụng khác hầu như chưa tham gia dự thầu. Khối lượng giao dịch qua

nghiệp vụ thị trường mở từ 12/7/2000 đến 15/11/2000 của Ngân hàng công thương Việt

Nam là 810,420 tỷ đồng; của Ngân hàng NN & PTNTlà 16,670 tỷ đồng; Ngân hàng

ngoại thương Việt Nam là 228,390 tỷ đồng; Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam là

393,390 tỷ đồng.

Về hàng hoá giao dịch, theo quy chế hiện hành thì chỉ có các giấy tờ có giá ngắn

hạn mới được mua bán ở thị trường mở, song cho đến nay, chỉ có tín phiếu kho bạc và

tín phiếu NHNN được mua bán. Tín phiếu NHNN được mua bán nhiều nhất với số

lượng 1070 tỷ/ 1.448,500 tỷ đồng. Tín phiếu kho bạc nhà nước chỉ có 378,500 tỷ đồng

nếu tính theo giá thị đến hạn thanh toán. Như vậy, hàng hoá thị trường mở là khá đơn

điệu và chỉ tập ở các NHTM quốc doanh.

Về phương thức giao dịch, các phiên giao dịch vừa qua chỉ áp dụng phương pháp

mua bán hẳn với tín phiếu NHNN, phương thức mua có kỳ hạn đối với tín phiếu kho bạc

nhà nước, còn phương thức bán hẳn ít được thực hiện và đặc biệt phương thức bán có kỳ

hạn chưa được thực thi. Tính đến ngày 15/11/2000, doanh số trúng thầu ở hình thức mua

hẳn ở 13 phiên giao dịch là 480 tỷ đồng, doanh số mua có kỳ hạn là 418,50 tỷ đồng,

doanh số bán hẳn là 550 tỷ đồng. Phương thức đấu thầu thường là đấu thầu lãi suất.

Như vậy, qua gần 1 năm hoạt động thị trường mở vẫn chưa thực sự xứng đáng với

tầm quan trọng của nó. Số thành viên đăng ký giao dịch là 20 nhưng mới chỉ có 6 thành

viên chính thức giao dịch. Các tổ chức tín dụng chưa thường xuyên tham gia vào các

phiên giao dịch cách nhau 10 ngày/lần, tạo quang cảnh khá buồn tẻ ở từng phiên giao

dịch. Hàng hoá giao dịch ở thị trường mở chỉ dừng lại ở giấy tờ có giá ngắn hạn và tâpj

trung vào hai loại tín phiếu là tín phiếu NHNN và tín phiếu kho bạc. Phương thức giao

dịch chỉ là mua bán hẳn, chưa áp dụng mua bán có kỳ hạn. Về khối lượng giao dịch,

bình quân mỗi phiên đạt gần 100 tỷ VND. Nếu so sánh khối lượng bình quân của từng

phiên giao dịch với một vài chỉ tiêu kinh tế khác ta sẽ thấy được ảnh hưởng của nghiệp

vụ thị trường mở đối với nền kinh tế. Thật vậy, tính đến cuối năm 2000,tổng phương

tiện thanh toán đạt 178.000 tỷ VND; tổng dự trữ tín dụng của hệ thống ngân hàng đạt

khoảng 104.000 tỷ VND. Như vậy, khối lượng mỗi phiên giao dịch trên thị trường mở là

quá nhỏ bé nếu không muốn nói là không đáng kể so với tổng lượng tiền tệ, tín dụng

nền kinh tế. Vì vậy những tác động và iệu quả của nghiệp vụ thị trường mở tới chính

sách tiền tệ chưa sâu rộng và thiết thực. Vậy cần làm thế nào để nâng cao hiệu quả tác

động của nghiệp vụ thị trường mở tới chính sách kinh tế.

2. Giải pháp và kiến nghị.

a. Nghiệp vụ thị trường mở thực chất là hoạt động của NHTW trên thị trường mở

để tác động đến lượng tiền cung ứng trong từng thời kì. ở giai đoạn đầu, thành viên thị

trường mở chủ yếu là các tổ chức tín dụng là phù hợp. Tuy nhiên, các tổ chức này chưa

thực sự cần đến thị trường mở để điều tiết vốn khả dụng của mình và NHNN cũng chưa

có biện pháp thích hợp chỉ huy nghiệp vụ này. Các tổ chức tín dụng chưa đầu tư nhiều

vào các giấy tờ có giá ngắn hạn. Các NHTM quốc doanh được vay theo chỉ định nên có

nhiều lợi thế trong giao dịch trên thị trường mở nhờ được vay với giá rẻ để mua giấy tờ

có giá có lãi suất lợi hơn. Các NHTM cổ phần, Ngân hàng liên doanh, quỹ tín dụng ít có

ưu thế này. Điều này không kích cầu tín dụng, tạo sự phân biệt đáng kể trên thị trường.

Như thế, để cho các tổ chức tín dụng ngoài quốc doanh tham gia vào thị trường mở một

cách thực sự thì NHNN phải tạo cho họ một sự bình đẳng, tức là giảm cho vay theo chỉ

định, phân biệt rõ ràng tín dụng chính sách và tín dụng thương mại.

b. Đa dạng hoá trên thị trường:

Hàng hoá trên thị trường mở hiện nay còn rất ít ỏi và khan hiếm. Cần phải có các

loại giấy tờ có giá ngắn hạn có độ thanh khoản cao, bảo đảm quản lý dễ dàng, đáp ứng

yêu cầu điều hành nghiệp vụ thị trường mở nhanh, chính xác. Cần bổ sung vào cơ cấu

hàng hoá các tín phiếu kho bạc có thời hạn dưới một năm, các loại chứng chỉ tiền gửi,

thương phiếu, chấp phiếu ngân hàng... Tuy nhiên, về lâu dài có thể mở rộng thị trường

không chỉ gồm giấy tờ ngắn hạn mà có cả những giấy tờ có giá trung và dài hạn miễn là

chúng có độ thanh khoản cao. Nghiệp vụ thị trường mở phải được sự hỗ trợ tích cực của

thị trường chứng khoán làm tăng tính lỏng của chứng khoán trên thị trường, kích thích

đầu cơ chứng khoán. Tình trạng đầu cơ chứng khoán vừa làm thay đổi dự trữ chứng

khoán của các chủ thể kinh tế, vừa làm biến động vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng.

Trong điều kiện biến động vốn khả dụng như vậy các ngân hàng buộc phải tìm đến thị

trương mở để duy trì thanh khoản và nghiệp vụ thị trường mở sẽ sôi động hơn.

c. Về phương thức giao dịch:

Phương thức giao dịch phù hợp nhất với nghiệp vụ thị trường mở là mua bán có

kỳ hạn, mà NHTW là người chủ động quyết định mua bán với số lượng bao nhiêu , thời

gian nào, theo phương thức nào tuỳ theo yêu cầu của chính sách tiền tệ trong từng thời

kì. Việc đấu thầu lãi suâts hay khối lượng phụ thuộc vào mục tiêu của chính sách tiền tệ.

NHTW muốn can thiệp trực tiếp vào lãi suất thì đấu thầu khối lượng khi báo dự trữ

không thay đổi, biểu hiện có sự trì trệ trong lưu thông tiền tệ thì phương thức giao dịch

sẽ là mua hoặc bán hẳn giấy tờ có giá. Ngoài nghiệp vụ mua hoặc bán hẳn dễ dàng cho

phép sửa sai bằng cách đảo ngược giao dịch. Nếu dự báo cho thấy dự trữ thay đổi thất

thường, để hạn chế sai sót trong việc cung ứng tiền, phương thức giao dịch được áp

dụng có thể là mua bán có kì hạn nhằm làm tăng hoặc giảm tạm thời một lượng tiền nhất

định trong một thời gian mua bán.

Cần tăng số lượng phiên giao dịch trong tháng, từ 10 ngày 1 phiên xuống còn 7

ngày một phiên rồi 5 ngày, 3 ngày và tương lai là 1 ngày. Dù khối lượng giao dịch còn ít

nhưng việc tăng cường số lượng phiên giao dịch sẽ gây sự chú ý cho các thành viên và

lôi cuốn họ tham gia.

d. Hiện đại hoá hệ thống thanh toán và nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ ngân

hàng:

Để nghiệp vụ thị trường mở hoạt động hiệu quả cần trang bị hệ thống thanh toán

và quản lý hiện đại. Có sự liên kết giữa NHNN và các tổ chức tín dụng thành viên nhằm

đảm bảo thực hiện các giao dịch từ khi công nhận thành viên đăng ký chữ ký điện tử,

thông báo mời thầu, đăng ký giấy tờ có giá, xét thầu... cho đến khâu thanh toán chứng

khoán và thông báo các báo cáo. Mặt khác, cần phải nâng cao nghiệp vụ, chuyên môn

của các nhân viên ngân hàng và các tổ chức tín dụng để việc sử dụng nghiệp vụ thị

trường mở ngày càng chính xác và phổ biến hơn.

e. Cần phải xem xét các điều kiện áp dụng nghiệp vụ thị trường mở:

Nghiệp vụ thị trường mở cung với nghiệp vụ tái chiết khấu và dự trữ bắt buộc tạo

nên hệ thông các công cụ điều hành gián tiếp của chính sách tiền tệ. Khi áp dụng các

công cụ này, điều kiện cần thiết là cầu tiền phải nhạy cảm với lãi suất. Nếu công chúng

thờ ơ với mức lãi suất thì nghiệp vụ thị trường mở không đạt được kết quả.

Khi lãi suất tăng, công chúng và doanh nghiệp phản ứng nhanh với mức lãi suất

mới sẽ thu hẹp cầu tiền. Họ cắt giảm các khoản vay làm giảm cung tiền từ đó vốn khả

dụng của ngân hàng tăng lên, các ngân hàng buộc phải thực hiện nghiệp vụ mua. Ngược

lại, khi lãi suất giảm xuống, các ngân hàng cho vay nhiều hơn và tình trạng thiếu vốn

khả dụng sẽ buộc họ phải thực hiện nghiệp vụ bán trên thị trường mở.

Việc tái cấp vốn của NHNN cho các ngân hàng cần phải được lựa chọn giữa một

trong hai nghiệp vụ: nghiệp vụ thị trường mở và tái cấp vốn. Nếu áp dụng cả hai nghiệp

vụ cùng một lúc thì dễ dàng triệt tiêu nhau.

Kết luận

Nghiệp vụ thị trường mở của NHNN Việt Nam là hoạt động hoàn toàn mới

mẻ cả về lý luận và nội dung hoạt động đối với Việt Nam. Điều kiện phát huy và điều

hành nghiệp vụ thị trường mở là điều không dễ dàng. Nghiệp vụ thị trường mở là một

trong những công cụ tái cấp vốn của NHTW và có thể nói nó là một công cụ tái cấp vốn

có hiệu quả nhất của chính sách tiền tệ. Nghiệp vụ thị trường mở là công cụ gián tiếp

của Chính sách tiền tệ thông qua việc mua bán các giấy tờ có giá giữa NHTW và các

chủ thể có liên quan nhằm tác động trực tiếp tới lượng tiền cung ứng và gián tiếp tới lãi

suất trên thị trường vốn ngắn hạn. Để nghiệp vụ thị trường mở thực sự phát huy hiệu

quả thì cần phải có các yếu tố cần thiết như số lượng và chất lượng các giấy tờ có giá,

các thành viên tham gia thị trường, cơ chế giao dịch, sự phối kết hợp giữa các công cụ

của chính sách tiền tệ cũng như giữa các thị trường và các tổ chức có liên quan. Hiên

nay việc áp dụng nghiệp vụ thị trường mở trong việc điều hành chính sách tiền tệ ở

nước ta là hợp lý, phù hợp với sự phát triển kinh tế khi xu thế hội nhập quốc tế và cạnh

tranh ngày càng mạnh mẽ. Vì thị trường mở bước đầu mới đi vào hoạt động nên nó chưa

thực sự sôi động và cần phải có những biện pháp hỗ trợ để nó trở thành công cụ đầy

“quyền lực” của Chính sách tiền tệ.

Danh mục tài liệu tham khảo

Tiền tệ và hoạt động ngân hàng - Lê Vinh Danh - NXB chính trị quốc gia 1997.

Lý thuyết tiền tệ ngân hàng - Nguyễn Ngọc Hùng -1997.

Phân tích thị trường tài chính - David Blake - NXB Thành phố Hồ Chí Minh.

Nghiệp vụ ngân hàng hiện đại - David Cox.

Tiền tệ ngân hàng và thị trường tài chính - Frederic-Smihkin.

Tạp chí ngân hàng số 6/2001.

Tạp chí khoa học và đào tạo ngân hàng số 2, số 3, số 4/2001.

Thời báo ngân hàng.

Tạp chí tài chính tiền tệ.

Thời báo kinh tế.

Giáo trình lý thuyết tài chính tiền tệ - ĐH KTQD.

Mục lục

Trang

Mở đầu 1

Chương I: cơ sở lý luận về nghiệp vụ thị trường mở 3

I. Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở 3

1. Sự ra đời và phát triển của nghiệp vụ thị trường mở 3

2. Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở 4

II. Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trường mở 5

1. Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng 5

2. Tác động qua lãi suất 6

III. Cơ chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở 6

1. Các nghiệp vụ thị trường mở 6

2. Phương thức hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở 8

3. Hàng hoá của nghiệp vụ thị trường mở 8

4. Những người tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở 10

IV. Sử dụng nghiệp vụ thị trường mở cùng với các công cụ của chính sách

tiền tệ

12

Chương II: sử dụng nghiệp vụ thị trường mở trong điều hành chính sách

tiền tệ ở Việt Nam

14

I. Thực trạng của việc điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian 14

1. Thực trạng sử dụng công cụ chính sách tiền tệ trong thời gian qua 14

2. Đánh giá hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian qua 18

3. Tác dụng của thị trường mở 19

II. Tính chất hàng hoá của công cụ ngắn hạn hiện nay ở Việt Nam 20

1. Sự phát triển các loại giấy tờ có giá ngắn hạn ở Việt Nam 20

2. Mức độ thị trường hoá của các công cụ ngắn hạn hiện có 25

III. Thực trạng hoạt động của thị trường mở - giải pháp và kiến nghị 26

1. Thực trạng của hoạt động thị trường mở ở Việt Nam 26

2. Giải pháp và kiến nghị 28

Kết luận 31

Danh mục tài liệu tham khảo 32