1. OSMANLI KLTR VE MEDENYET

2. OSMANLI KLTR VE MEDENYET 3. MERKEZ TEKLATI PADAH A)-PADAHLARIN BAA GEMES(VERASET SSTEM): Osmanl Devletinde kimin padiah olaca konusunda kesin bir kural yoktu. Osmanl ailesinin btn erkekleri taht zerinde hak sahibi idiler. Onun iin padiah lnce oullarnn hangisinin tahta geecei konusunda devlet ynetimindeki etkili gruplarn(mera,ulema vb.) tercihleri nemli rol oynuyordu.Eski Trk Devlet geleneinden kaynaklanan bu sistem(Kut anlay)taht kavgalarna neden oluyordu. 4. Veraset Sistemindeki Deimeler: Fatih Sultan Mehmet bu sakncay ortadan kaldrmak iin tahta geme yntemini belirleyen bir kanunname dzenledi. I.AHMET zamannda yaplan deiiklikle EN YALI ve AKILLI olann (EKBER VE ERED) padiah olmas esas benimsendi. 5. B)-PADAHLARIN YETMES: 16. yzyln sonlarna kadar ehzadeler 14-15 yalarna gelince, Anadoluda ki sancaklara SANCAKBEY olarak gnderilirlerdi. Burada bir LALA nn yannda devlet ynetiminde tecrbe kazanmalar salanrd. III. Mehmet'ten sonra ehzadelerin SANCAA IKMA usul kaldrld. (ehzadeler sarayda KAFES HAYATI yaadlar.) 6. C)-PADAHLARIN NVANLARI: Osmanl Devletinin kurulu yllarnda bata bulunan hkmdarlara BEY denilmitir.Yine hristiyanlara kar savatklarndan GAZ de denilmitir.(rnein:Osman bey,Osman Gzi,Orhan Bey,Orhan Gzi gibi..) Hkmdarlarn ald dier balca nvanlar; Han, Hakan, Hnkr, Sultan ve genellikle Padiah'dr. 7. SARAY Padiahn hem zel hayatnn getii, hem de devletin ynetildii yerdi. Saray ENDERUN ve BRUN olmak zere iki blmden oluuyordu.Bu iki blm BAB'S-SAADE(Orta kap) denilen kapyla birbirine balanmt. 8. 1)- ENDERUN : Padiahn zel hayatnn getii sarayn i blmdr. Burada padiahn hizmetine bakan gvenilir kimselerin bulunduu hizmet ve eitim odalar ve harem bulunuyordu. Enderunda ki odalar unlardr: a)-HASODA: Padiahn gnlk hizmetine bakarlard. b)-HAZNE ODASI: Padiahn zel hazinesine bakarlard. 9. c)-KLER ODASI:Yemek ve sofra hizmetlerini yaparlard. d)-SEFERL ODASI:Berber,terzi,mzisyen gibi grevliler bulunurdu. 10. HAREM: Sarayda kadnlarn yaad blme denirdi.Saraya alnan kzlar tpk i olanlar gibi sk bir eitim grrlerdi. Eer padiah tarafndan sarayda tutulmazlarsa kma ile saray dnda grevlendirilen Kapkullaryla evlendirilirlerdi. 11. 2)- BRUN: Sarayn d blmne denirdi. Brn da geni bir ynetici kadro yer alrd. Brnda ki grevliler ve tekilatlar unlard: a)-Yenieriler b)-Alt Blk halk c)-Topular ve Cebeciler d)-Mehterler e)-Mteferrikalar (Enderundan kma iolanlar, beyzade ocuklar,devlet ileri gelenlerinin ocuklar.) 12. Birun da baka grevlilerde vard. Balcalar: Padiah Hocas: ehzadelerin eitimiyle megul olur. Hekimba:Cerrahba da denilen doktor. avular ve avuba:Haberleme ve elilik grevini yapar. Ayrca Mneccimba,Mimarba,seyisler,okular, rikabdarlar, Darbhane emini vb... 13. DVAN-I HMAYUN Bugnk Bakanlar Kurulu gibi alan Divan- Hmayun nceleri DVANHANE'de toplanrken, Kanuni zamannda yaplan KUBBEALTI denilen yerde toplanmaya balamtr. Divan tekilat ilk defa ORHAN BEY zamannda kurulmutur. Fatih Sultan Mehmet padiahlarn divn toplantlarna katlma geleneine son vererek,toplantlar kafesli bir pencerenin arkasndan takip etmitir. 14. DVANIN-I HMAYUN YELER: PADAH VEZR- AZAM(SADRAZAM) 1-Kubbealt 2-Nianc 3-Kazaskerler 4-Defterdarlar 15. DVANIN YAPISI: Osmanllarda padiahn yetkilerini kullanmak yada emirlerini uygulamak iin grevlendirilmi temel snf bulunuyordu. Bu snflarn en st yetkilileri divnda temsil edilirdi. Bu snflar unlard: 1-Seyfiye (Ehl-i Kl= Ehl-i rf) 2-lmiye (Ehl-i er) 3-Kalemiye (Ehl-i Kalem) 16. 1)- SEYFYE (Ehli rf): Osmanl Devletinde ynetim ve askerlik grevini yerine getiren zmrelere denirdi. Ehli rf, ehliseyf ve mera gibi isimler verilen bu snfn divan- hmayundaki temsilcileri vezir-i azam vezirlerdi. Divan dnda beylerbeyleri, sancak beyleri,kapkulu askerleri,tmarl sipahiler bu grubun iindedir. 17. VEZR- AZAM(Sadrazam):Bugnk babakan durumunda olan veziri azam, padiahn vekili olarak grev yapar ve onun altn mhrn tard. Divana bakanlk eder, padiah sefere katlmyorsa ordunun bana geer,bu grevi srasnda SERDARI EKREM sfatyla padiahn btn yetkilerini kullanrd. KUBBE ALTI VEZRLER: Bugnk devlet bakanlar durumunda olan kubbe alt vezirlerinin saylar 5-7 arasndayd. 18. 2)- LMYE (Ehli er) Medreselerde iyi eitim grm, devletin adalet,eitim ve yarg grevlerini stlenen gruptu.Ulemada denilen bu grubun nemli grevi vard: a)-Tedris Grevi: Eitim-retim grevidir.Bu grevi mderris,mullim gibi kiiler yrtrd. b)-Kaza Grevi:Yarg grevidir. Bu grev kadlar tarafndan yrtlrd. Kadlar slam hukukuna gre davalara bakar ve karar verirlerdi. c)-fta Grevi: Fetva grevidir.Yaplanlarn eriata uygun olup olmad konusunda fikir beyan etme grevidir. 19. EYHLSLAM: Divana katlan fakat oy kullanmayan eyhlislamn protokoldeki sras veziri azamla aynyd.Hem ilmi kiilii, hem de fetva verme yetkisi dolaysyla eyhlislama byk sayg gsterilirdi. Bayramlama srasnda padiah sadece eyhlislamn karsnda ayaa kalkard. nemli devlet ileri hatta padiahlarn grevden alnmas iin eyhlislamn fetvas gerekiyordu.eyhlislam idam cezasna arptrlamaz, tutuklanamaz ve hapsedilemezdi. 20. KAZASKERLER (KADIASKERLER): Divan Humayun yesi olan kad askerler er'i hkmler veren en yksek grevlilerdi. Fatihten itibaren Anadolu ve Rumeli kad askerleri olmak zere saylar ikiye karld. Rumelide ki kadlar Rumeli, Anadolu da ki kadlar Anadolu kad askerine balydlar. 21. KADILAR: Balca grevleri unlard: a)-Merkezden gelen emirleri halka iletmek, halkn ikayetlerini merkeze bildirmek. b)-Her trl davaya(miras,ticaret,ceza) bakarak karar vermek.(Yarglk) c)-Nikah szlemesi, irket kurulmas, Vakf kurulmas gibi szlemeleri yapard.(Noterlik) d)-Avarz denilen olaanst durumlardaki vergileri toplar, merkeze gnderirdi. 22. PADAH HOCALARI: Osmanl ehzadelerine ulemadan bir kimse hoca olarak tayin edilirdi. ehzadeler hkmdar olduklarnda onlar PADAH HOCASI olarak tayin ederlerdi. SEYYD VE ERFLER: Hz.Peygamberin torunlar Hz.Hasann soyundan gelenlere erif, Hz. Hseyinin soyundan gelenlere ise Seyyid denirdi.Devlet de bunlarn ileriyle megul olmak iin NAKB'L ERAFLIK denilen bir kurum kurmutu. 23. 3)- KALEMYE(Ehli Kalem): Gnmzde brokrasi diye adlandrlan bu snfn en st rtbelileri NANCI VE DEFTERDARLAR'dr. NANCI(TEVK=TURA): Divandan karlan belgelerin stne padiahn nian olan TURA 'y ektii iin TURACI'da denirdi. Nianc kendisine bal RESL KTTAB bakanlnda eitli kalemler vastasyla merkez brokrasisinin her trl ilemlerini yapard. Reislkttab'a bal kalemler unlard: a)-Beyliki Kalemi b)-Tahvil Kalemi c)-Ruus Kalemi d)-Amedi Kalemi 24. DEFTERDAR: Osmanl Devletinde btn mali ilerden ve hazineden sorumlu en st grevlilerdi. Defterdara bal kalemler unlard: a)-Ruzname kalemi b)-Maliye emirleri kalemi c)-Tarihi kalemi d)-Gelir ve gider kalemi Defterdara bal st dzey grevliler unlard: a)-Babak kulu b)-Veznedarba c)-Sergi nazr d)-Sergi halifesi 25. Tanzimat Dneminde Meydana Gelen Deiiklikler: 3 Kasm 1839 da ilan edilen Tanzimat fermanyla devlet tekilatnda yeni dzenlemelere gidilmitir. 1876'ya kadar sren dnemde yeni meclis ve komisyonlar kurulmutur. Bunlar; a)-Meclis-i Ali Tanzimat, b)-ura-i Devlet c)-Divan- Ahkam- Adliye'dir. 26. Merutiyet Dneminde Meydana Gelen Deiiklikler: 1876'da Kanuni Esasi'nin ilan edilmesiyle Mertiyet dnemi balamtr. Yaplan seimlerle iki meclis oluturulmutur: a)- Meclisi Mebusan: Hrstiyan,Yahudi ve mslman halkn setii milletvekillerinden oluuyordu. b)- Ayan Meclisi: Padiah tarafndan tayin edilen 26 kiiden oluuyordu. 27. TARA TEKLATI a) Eyaletler (Beylerbeylik): Beylerbeyi denilen askeri yneticiler tarafndan idare edilirlerdi. ksma ayrlrlard. 1. Merkeze Bal Eyaletler ( Salyanesiz - Yllksz) : Tmar (dirlik) sisteminin uyguland eyaletlerdir. Bu eyaletlerdeki topraklar has,zeamet ve tmar olarak ayrlmtr.Merkeze yakn eyaletlerdir.Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Erzurum, Diyarbakr, Halep, am, Trablusam salyanesiz eyaletlerdendir. 28. 2. zel Ynetimli Eyaletler ( Salyaneli Yllkl ) : Bu eyaletlerde tmar sistemi uygulanmaz, vergiler yllk olarak toplanrd. Msr, Habe, Badat, Basra, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablus salyaneli eyaletlerdendi. 3. Bal Hkmet veya Beylikler ( mtiyazl ) : Bunlar ii ilerinde serbest olup siyaset bakmndan Osmanlya baldrlar. Yneticilerini kendileri belirlerler. Krm, Eflak, Bodan, Hicaz vs... 29. b) Sancaklar : Kazalarn birlemesiyle meydana gelmiti. En st dereceli yneticisi Sancakbeyidir. Sancaklarda asayi sba ve Yasaklar (asesler), kalenin korunmas da kale dizdarlar tarafndan yaplrd. c) Kazalar : Hem adl hem de idar birimdir. Kazalarn banda ynetici olarak kad bulunurdu. 30. OSMANLI DEVLET'NDE HUKUK Osmanl Devleti'nde hukuk; er'i ve rfi hukuk olmak zere iki temele dayanyordu. er'i hukukun kaynan: Kuran, hadisler,snnet, icma ve kyas oluturuyordu. rfi hukukun kaynan ise. anlamazlklara kar karlan padiah fermanlar oluturuyordu. rfi hukukun er'i hukuk kurallarna ters dmemesine zen gsterilmitir. 31. OSMANLI VERG SSTEM 1-ER VERGLER: Bunlarn eriatn emrettii vergilerdi. a)- r: Mslmanlardan alnan toprak rn vergisidir. Elde edilen rnn onda biri vergi olarak alnrd. b)- Hara: Mslman olmayanlardan alnan vergiydi. ikiye ayrlyordu: 1-Harac- Mukassem: Elde edilen rnden alnrd. 2-Harac Muvazzaf: Toprak vergisiydi. c)- Cizye: Mslman olmayan erkeklerden, askerlik grevi karl alna vergidir. d)- Anam: Hayvandan saysna gre alnan vergi. 32. 2- RF VERGLER: Padiahn iradesiyle konulan vergilerdi. Balcalar: a)-ift Resmi: Reayann sipahiye dedii toprak vergisi b)-ift bozan vergisi: Topran izinsiz olarak terkeden veya yl st ste ekmeyenlerden alnan vergi. c)-Avarz: Olaanst hallerde, divann karar ve padiahn emri ile toplanan vergilere denirdi. 33. OSMANLILARDA MALYE PARA: MADEN PARALAR(SKKELER) :Osmanllar 19. yzyla kadar altn ve gm gibi deerli madenlerden yaplma paralar kullanmlardr. Bu madenlerden "DARPHANE"de kesilen yass yuvarlak paracklara SKKE denilirdi. Bunlarn gmten olanna AKE, Altndan olanna da SKKE-i HASENE(Sultani) yada "krmz" denilirdi. lk Osmanl paras Osman Bey tarafndan bastrld. Orhan Bey zamannda bastrlan gm paraya "AKE" denildi. KAIT PARA: lk kat para Sultan Abdlmecit dneminde basld. Hazine bonosu niteliindeki bu paraya KAME denildi. 34. OSMANLILARDA TCARET ANADOLU'DA TCARET YOLLARI: 1- Sa Kol: stanbul'dan (skdar) balayan bu yol, Konya, Adana zerinden Halep'e uzanyordu. 2- Orta Kol:stanbul'dan (skdar) balayan bu yol,Diyarbakr'a buradan da Musul ve Badat'a kadar uzanyordu. 3)-Sol Kol: stanbul'dan (skdar) balayan bu yol, Erzurum ve Kars'a uzanyordu. 35. RUMEL'DE TCARET YOLLARI: 1- Sa Kol: stanbul'dan Bulgaristan, Eflak-Bodan ve Erdel'e uzanyordu. 2- Orta Kol: stanbul'dan Edirne,Belgrad zerinden Avrupa ilerine uzanyordu. 3)-Sol Kol: stanbul'dan Edirne, Selanik zerinden Mora'ya uzanyordu. 36. TCARETLE LGL DEYMLER: Menzil : Yol zerindeki konaklama noktalar denirdi. Menzil Tekilat: Haberleme TATAR denilen ulaklar tarafndan yaplyordu. Devlet habercilerin abuk gitmelerini salayacak dinlenmi atlar ve yiyecek ihtiyalarn karlamak iin konaklama yerine yakn ky ve kasabalardaki baz aileleri bu i iin grevlendirirdi. Bu tekilata "menzil tekilat" denirdi. Derbenti : Ana yollarn, boaz ve geitlerin gvenliinden sorumluydu. Mekkri Tifesi : Yolcu ve mal tama ilerini meslek edinen esnaflara verilen ad. 37. OSMANLI TCARET GELRLERN ETKLEYEN FAKTRLER: 1)- Ticaret yollarnn deimesi(mit Burnu) 2)- Kapitlasyonlar 3)- 1838 Balta Liman Antlamas 38. OSMANLI EKONOMSNDE MADENCLK Osmanl devletinde madenler iltizam olarak datlrd. kartlan madenlerin ou lke iinde ilenemediinden darya ihra edilirdi. NOT: Osmanllarda ilk madenin iletilmesi Osman Bey zamanndadr. Bilecik'in fethi ile buradaki demir madeni iletilmitir. 39. OSMANLI EKONOMSNDE HAYVANCILIK Hayvancln Osmanl ekonomisine katklar unlard: 1)-Tarm alannda : Topraklar ekmek iin kz, manda gibi hayvanlardan yararlanlyordu. 2)-Gda alannda : Etinden yandan,stnden yararlanlyordu. 3)-Sanayi alannda: Yn ve derisi giyim, dokuma ve ayakkab retiminde hammadde olarak kullanlyordu. 40. 4)-Ulam alannda: At,katr ,eek gibi hayvanlar tama ve ulatrmada kullanlyordu. 5)-Maliye alannda: Hayvanlardan ve hayvansal rnlerden alnan vergiler devletin balca gelir kaynaklarn oluturuyordu. 41. OSMANLI EKONOMSNDE TARIM Osmanl ekonomisinin en nemli sektr tarmdr. 17. yzyln balarna kadar Osmanl devleti tarm rnleri bakmndan kendine yeten bir lkeydi. Ancak, zaman zaman karlalan kuraklk, sel,isyanlar, gler,ve tmar sisteminin bozulmas retim kayplarna neden olmutur. zellikle hububat,ba-bahe ziraati n plandayken, 18. yzyldan itibaren Avrupa'da sanayinin gelimesi dorultusunda ttn, pamuk gibi sanayi bitkilerinin retimi nem kazanmtr.