orhan kemal - bereketli topraklar Üzerinde

8/14/2019 Orhan Kemal - Bereketli Topraklar zerinde

1/178

Orhan Kemal _ Bereketli Topraklar zerindeKitaplar, uygarla yol gsteren klardr.UYARI:

www.kitapsevenler.com

Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar...Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdekitm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesineistinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacylaekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekranvebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc veOCR (optikkarakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsizolan sitemizdekie-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllkesasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grmeengelli kitap sevenlerin

istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarakkullanlamaz, kullandrlamaz.Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla esersahiplerine zarar vermek deildir.www.kitapsevenler.comweb sitesinin amacgrme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmekve kitap okuma alkanln pekitirmektir.Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldkapekieceine inanyorum.Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleriabalardan veyaptklar katklardan tr teekkr ediyorum.Bilgi paylamakla oalr.

Yaar MUTLU

LGL KANUN:5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "derskitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi birnshas yoksahibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarakya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibikurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veyadn verilmesibu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibirekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz.

Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin

bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur."

bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir.Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grmeengellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevincipaylaabilmektm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp,[email protected]

Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz.Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalarsilmeyiniz.Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz...

Teekkrler.Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara.Tarayan Yaar Mutlu


2/178

www.kitapsevenler.comwww.yasarmutlu.comyasarmutlu@[email protected]@gmail.comOrhan Kemal _ Bereketli Topraklar zerinde

STANBL REMZ KTABEVTarayan Yaar Mutluwww.yasarmutlu.comwww.kitapsevenler.comkitapsevenler@gmail.com

93, Ankara Caddesi, 93 YKSELENSTANBULI.Orta Anadolunun seksen evlik kylerinden . kynn erkekleri o yl da almak iin eitli iblgelerine daldlar: Sekizi onu Kayseri Dokuma fabrikasna gitti, drd bei Sivas imento fabrikas,Cer atlyesine. lerinden de ukurova'nn yolunu tuttu.

Bu kii, flhszm Yusuf, Kse Hasan, Pehlivan Ali kyde kap komuydular, ocukluklar bir aradagemiti. Bir az palazlannca unun bunun tarlasna, daa oduna birlikte gidip geldiler. Birbirlerindenokluk ayrlmadlar. Yalnz flhszm Yusuf, birinde Sivas Cer atlyesinde iki ay hammallk etmiti.tekilerse kyden siftah kyorlard.Omuzlarnda beyaz torbalar, koltuklarnda birer er kaputu gibi kvrlp knnapla eke eke balyorganlar, trene indiler. Svastan gelen tren, kyn saat tesindeki ufack istasyonda birka dakikadururdu. arkada gece yars vardlar istasyona. Kaba bir rzgr ortal altst ediyordu. Yukarda da fkeli,kapkara bulutlar.En uzunlar flhszm Yusuf, burnunun bir deliini tkayp tekinden var gcyle hhlyarak elinin tersiyleburnunu sildi, sonra, yeil bir fener tutan istasyon makassna sokuldu:

yle mi hemerim? Tren ge mi gelecek ola? Kse Hasan'la Pehlivan Ali de sokulmulard. Karnfena halde sanclanan makas kesti att:

Ne zaman gelirse o zaman binersiniz! Barakaya girdi.DNCE (i6 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEKse Hasan'la Pehlivan Ali barakann duvar dibine meldiler. flhszn Yusuf karlarna bada kurdu.Cigaralar yaktlar..Ufaktefek, kupkuru Kse Hasan:

Uyur muyuruz da, dedi. Yusuf lfn azna tkad: Uyunur muyunur muymu? Evel Allann izniyle ukurovaya diye ktk kyden!Kaln bedenli Pehlivan Ali tamamlad:

Tabanlarmz hassaydk bir kerre ukurova toprana salcakla!flhszn Yusuf bu sefer de burnunun br deliinden hhlad:

^ Allah diyen neden geri kalm? Basacaz evel Al-\ lahn izniyle tabanlarmz da, gvdelerimizide. Lkin biz \ biz olalm, ehir yerinde gz kulak olalm kendimize kar-J dalar. Neden derseniz, ehiryeri ky yerine benzemez. / ehir adam kyly cin arpar gibi arpar. Birbirimize | iyice sarlalm,elszne kulak asmyalm. Anca beraber, fkanca beraber! ^"Pehlivan Ali:

Tabi canm, dedi. Kulak aslr m? Gurbete ktkmesel...

Emmim derdi ki, uaklar derdi, gurbete dtnz m, siz siz olun, slay iinizden atn derdi.Atamadnz m yandnz derdi.Kse Hasan iini ekti:

Emmin de, fkara.. Sla deyi deyi... Slaya hasret kald. Lkin emmimin avrad... Avrat dediin yle olmal. Tam Osmanl. Ky yerinde okadar ettiler de ere vard m?

Kse Hasan'la Pehlivan Ali az kalsn gleceklerdi, kendilerini tuttular.Yusufsa kendi kendini yantlad:BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE 7


3/178

Varmaz. Niye varmaz? Eski toprak, hlis Osmanl da ondan!Kaba rzgr, kaynaan bulutlar... Yusuf su dkmee kalknca, Kse Hasan ks ks gld:

Emmisinin avrad, duyuyor musun Ali? Ali de gld: Hlis Osmanl mym?Yldz dolu, berrak bir yaz gecesini hatrladlar. Austos ortasnda, scak bir geceydi. Suyu ekilmiderede eriyle bastrmlard. eri korkmu kam, Dudu abla korkmamt. Yatt yerden

kmldamamt bile. lkin Pehlivan Ali iini bitirmiti, sonra Kse Hasan.Kse Hasan iini ekti:

Lkin zorlu avratt ne yapacaksn onu, dokuzu! - Zorlu da sz m? Hamurlu avratt... Ne dediydi? Gvurlar, kimseye derseniz ldrrm sizi dediydi. Dediydi ki dediydi kahbe! imdi olmal ki, h? Ne diyorsun? Yusuf olmamal ki tad ksn. Tabi canm.Yusuf ukurunu balyarak geldi:-- Lkin bu gurbet, dedi. Gurbet gibi kt var m? Gvurdan beter dinime imanma...Torbasn omuzuna vurup evden kt sray hatrlamt. Kse Hasan anlamad:

Niye?

Kt tekmil. Adamn gz ardnda kalyor. Ben Sivas'tayken ky aklmdan tbe kmazd. En biriemmim.. Gurbete dtn m, slay yreinden atacan derdi, derdi ya, kendi atabildi mi? Ne mmkn? Adamn vatan derdi, vatan baka derdi... +Yerden bir ta ald, karanlklara frlatt.8 BEREKETT TOPRAKLAR ZERNDEKse Hasan da evden ayrln hatrlamt, tinden bir sz geti:

Doru. Adamn ii bir tuhaf oluyor. O, bu deil ya, gittiimize gre zorlu birer i tutaydk bari.. Tutarz Allann izniyle. Bizi yurdumuzdan, yuvamzdan eden Allah... Doru, yurdumuzdan, yuvamzdan... Kadere krk be! Bu ide de var bir hayr...Pehlivan Ali ban havaya kaldrd. Ayn nnde kaynaan simsiyah bulutlar korkuntular. rkt.

Yusuf lan, dedi. Bulutlara hele. Hep baktlar. Ne var bulutlarda? Kara kara. Allahm bulutu. Doru. Yusuf! H? Allahmz o bulutlarn te banda m? Yusuf'un pek bir fikri yoktu. Gene de: Tbe estafurullaaaah, dedi. Gnah m?Yusuf ban kvratt. Nelerine gerekti gnah, sevap. Hasan'a bakt: Benim olan biliyon mu? dedi. Cip sakarland bu yl. Bldr elik gibiydi..Hasan ban sallad:

Ekinlere kara kurt indi ondan. Benim Emine de kulak asma. O, bu deil, ardmdan melil melil bak

yok mu, tbe aklmdan kmyor. Ne dediydi biliyon mu? Ne dediydi? Babam babam dediydi, gelirken bir sa tokasyla bir de st ili tarak getir dediydi, anasndan gizli.Pek korkar anasndan..BEREKETT TOPRAKLAR ZERNDE 9

Yusuf kurnazca gz krpt: Anas ne istedi gayri? Hi bir ey. Hani avradm diye deil, bunca yllk eylim mesel, tbe istemez. Benim urumda suimez be!

Benim avrat gibi. Lkin iyi bir para kazandm m... Nrecen?

Biliyorum ben nreceimi. Sen nrecen? Ben mi? Ben iyi bir gazoca alacam arkada. Ky yerinde sylensin! Gazoca da ne ki lan? flhszn Yusuf gururla gld:


4/178

Sen bilmezsin! Gazocamm pompas var. Bastn m ate pskrr, hem de ylan sl gibi sedaverir. Sivas'ta, Cer atlyesinde hamalken, bizim bir ef vard. Lkin iyi adamd. Namaz mamaz klmazdya, iyi adamd. Onda vard. Bir yakard ki, eh. Yemek mi piireceksin? Koy stne tencereyi, su mukzdracaksn? Koy tenekeyi. Anide. Onbe, yirmi bankonota veriyorlarm...Hasan'm gzleri byd:

Onbe, yirmi bankonot mu?

Ne belledin ya! ok lan. Lkin tevatr bir ey. Pompas da var. Bastn m ate pskrr. Bizim ef bir yakard ki... Demek ylan sedas gibi? Ylan sedas gibi dinime imanma. Bak hele Yusuf, bu ehir dedikleri de aboo deil mi? Ne diyon Kse ne diyon? Gece olmaz m, sokaklarda tekmil elektrikler yanar, gndz gibi, ipil ipil. Oto-mafiller, o avratlar, o ne bileyim canm, dille tarifi mm-knsz. Siftah gidince adam bir arpar kieh. kendi ken-10BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEdini yitirirsin, ne yana bakacan arrsn. Lkin kar-dalar, biz biz olalm, ehirlinin dolabna

dmiyelim. Anam avr^Jm olsun, bizi yek ekmee muhta ederler! Bir ey olmaz evel Allann izniyle. ehir adam olduysa... Oras yle. Biz kardatan ileriyiz. Deil mi? Tabi canm. Bizim gibi var m? Biz ehirliyi yanltrz deil mi? Yanltrz ya, gene de ehirli... ehirli bir cin. ehirliyi biliyor musun sen?Pehlivan Ali'ye baktlar. Alaca karanlkta yz grnmyordu pek. Grnmyordu ya, kt ktdndn anladlar. Yusuf:

Ne dnyon karda?Pehlivan Ali iki yanma kmldand bes. Kse Hasan usullack:

Aye'yi dnyor olmal, diye mrldand. Ne yapsn? Onunki cip kt. Biz hadi neyse... O da evli saylr... Szl amma? Olsun. Szl demek yar evli demek.. Pehlivan Ali hl oralarda deildi. Yusuf steledi: yle deil mi karda?Pehlivan Ali bir cigara yakt, az dolusu bir duman fledi ge doru. Yusuf:

Emmim derdi ki, dedi, gurbete dtn m, slay unutacaksn derdi. Unutmadn m, kor insana pekderdi, mi tutamazsn, akim fikrin dalr. Hepimizinki de bir ekmek derdi mesel. yle deil mi?Kse:

Ne diyorsun Yusuf? Gz ksn. Yurdumuzu, yuvamz ne diye teptik?BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE11

Gurbette slan dndn m yandn. Hani emmim diye deil, nasl adamd? Adamm tekesi deil

miydi Kse? O bile gurbette kalmad m? Yanndan gelenler deyiverdilerdi, sla deyi deyi ruhunu teslimetmi fka-ra!ne de bir gariplik kmt. Uzaklara, taa uzak lara baktlar. Koyu karanlklardan baka eygrnmyordu.

Ayan gurbete dt de altn m, brak. Her zaman gidersin. Gurbet arr, duramaz,mmkn yok duramaz gidersin. Gitmesen ky yeri batar, bunalrsn. Kendir kement zaptedemezseni, gidersin. Gidince de durabilir misin? Ne mmkn? Bu kez sladr iinde yaf yaf eder, burcu burcukokar, dlerine girer. Ah bir gitsen diye can atarsn, iple ekersin slay. Gidersin de, gitmiye gidersin.Bir gn, be gn... Kardama deyim, bu kez gurbettir el eder, arr seni. Kydr batar, yreindirdaralr daralr, ceviz kabuu gibi daralr. Buraya ne de-miye geldim dersin, kahredersin. Bir kez yolungurbete dt m, yu elini kendi kendinden!

Niye?


5/178

Sen eski sen deilsin ki. Gurbete dersin sla arr, slana kavuursun gurbet el eder. ehir yerindeey-lemee alan adam ky yeri skar. En biri ben! Ben Sivas'a gitmiyeydim, ukurova'ya hevesetmezdim ki!

Lkin ukurova...Tam bu srada gk yarlr gibi oldu, bir imek akt. Ortalk mavi mavi d. Bu bir anlk mavi aydnlkta

f-lhszn Yusuf Pehlivan Ali'yi grd, beenmedi. Kt kt dnyordu.

imekten tr: Hak kr, dedi. Bizim hemerilerin fabrikas... Ne olmu? dedi Kse Hasan.12BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Pek tevtrm hani... Doru. Bize yaban gzyle bakmaz ya! Bakar m? Hemerimiz be. Hemerinin kts m olur? Bizi bir grd de kim idigimizi belledi mi... Amann hemerilerim gelmi diye... Bizi tutmayp da ehirliyi ne diye tutsun? Tabi canm, akl var yakn var... Hemeri demek hsm demek. Ben kendi nefsime, hemerim surda dururken, yaznn ehirlisini niyeiime alaym? Sen olsan alr msn Kse?

Alnr m Yusuf? Hemeri, de, dur orda. Demek fabrikas pek tevtrm? Dil'le tarifi mmknsz. Sivas'da, Cer Atlyesin-deyken ben, bir efimiz vard. O anlattyd, lkinhemerimiz paray tam demetlemi!

Allah klcm daha da keskin etsin. Hemerimiz gibi var m? Olabilir mi? Olamaz tabi. Tabi olamaz! Demek paray kazannca? Ha? Ben bilirim yapacam... Ylan sl gibi seda verir demek? Ky yerinde ylan bellerler ha Yusuf? Bes, Muhtar bellemez! Muhtar... tabi canm, koskoca Muhtar. Gzn olunu da everecek!Durdu, dnd, sonra:

Yusuf? dedi. H? Yirmi bankonota ben de kyarm belki! Niye? Ondan alacam! Sahi mi?BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE13

Dinime imanma. Muhtar'dan gizli kyly bizim dama toplar, ikimiz iki yandan yaktk m ylanbellerler ha!Gece yarsn iki saat gee, yamurun ar hzland bir sra, uzaklardan ddk ttrerek gelen, birlhza duracak olan tklm tklm trenin nc mevki kompart-manl arndan birine yar slak bindiler.Tren omuz omuzayd.

Torbalanyla yorganlarn aptesanenin kaps nne koyup, tepelerinde yanmakta olan ampuln portakalrenkli na oturdular.Birer cigara yaktktan sonra birdenbire boanan Pehlivan Ali eli kulaa att:C Enginli yksekli kayalarmz y Gamnan yurulmu binalarmz j Dorulmaz olayd analarmzII.Mavi imekler akan koyu karanlklara sicim gibi bir yamur yayor, rgat ykl tren, aydnlk pencere-leriyle, bozkrda ukurova'ya doru akyordu.Pehlivan Ali oturduu yere smsk tutunmu, tekerleklerin raylarda kard tik-tak'lar dinliyordu.Bir ara:

nsan dediin bir kanatsz kusmu, dedi.Kse Hasan tik-tak'larn zerinde sallanrken ban kaldrp bakt, glmsedi:

Doru.

flhszm Yusuf da byle dnyordu ama, souktan bomboz kesilmiti:- Uuuuuv, dedi. Hava pek soudu be! Soudu ki soudu.


6/178

Yorganlarmz zelim mi ne yapalm? zelim vallaha. Aman biliyor musun? Birer er kaputu gibi kvrl, knnapla da sk skya balyorganlarm zp sarndlar.Pehlivan Ali gzlerini hazla yumdu, at:

Ah u ukurova'ya bir inseydik! ineriz, dedi Yusuf. Hasan merakla sordu:

Oras imdi gnlk gnelik mi Yusuf? Bilirmi gibi ban sallad: Gnlk gnelik!Yan balarnda cigara imekte olan, hi dikkat etmedikleri bir delikanl merakla sordu: ukurova'ya m gidiyorsunuz?BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE15, en ok da Yusuf, delikanlya serte baktlar, adamn st ba dzgnceydi. Bacanda ulakidenbir kilot pantolon, srtnda lcicert ayaktan bol caket. Ca-ketinin mendil cebinde kopal, sar bir kurunkalem, taklyd. flhszm Yusuf Olan ehirliye benziyor. Siz lfa sze karmayn. Ben ifadesiniahvereyim! demek istiyerek arkadalarna baktktan sonra, delikanlya dnd:

ukurovaya gidiyoruz! Ben de. Lkin iyi yerdir. K ortasnda bile gnlk gnelik olur. Suyu tatl, ekmei bol...

Ne yapmya gidiyorsun sen? Olann burnu gururla parlad: Ben mi? Sen. Aalarm var orda benim! Pehlivan Ali'nin tepesi att: Bizim de var!Yusuf'un akl giderek arkadan paylad: Sus sen! Delikanlya dnd: Demek aalarn var?

Aalarm var ya. Her yl giderim ben. Aalarmn iftliini grseniz... Bir byk ki. Herifler yldan ylaalt bin dnm ekiyor. Da ta mahsul olur. Aamn kars, ama by deil, k, zorlu avrattr.Geen yl de-diydi ki, her yl gel dediydi!ayak caketinin altndaki beyaz gmleini gsterdi:

Bu gmlek var ya? Aamn! Ali gene dayanamad: Aann da senin stnde ne geziyor? Delikanl ksks gld: Ablam verdiydi, aamn inadna!16BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Yusuf uzand, gmlee yakndan bakt, sonra da anlarm gibi, eliyle yoklad. iyi gmlek!; yi de sz m? Efendi gmlei. Herif bir giydiini bir daha giymiyor. O elbiseler, ayakkaplar, altnsaatj cigara azlklar. Cigara tabakas tekmil altndan!fifehlivan Ali'nin kan tepesine kmt:

Senin aann fabrikas var m?Olan Pehlivan Ali'ye cevap verecekti, flhszm Yusuf araya girdi:

Senin adn ne, yiit?

Benim adm m? Veli! Hangi kyden olursun? Ben mi? Sivas'n kylklerinden. Kse Hasan: Evli misin, ergen mi? dedi. Ben mi? Ergenim. Bu yl askerlik muayenem yapld. Bak!Caketinin i cebinden czdann kard. Beyaz kaytanla smsk balyd. Kaytan zd. Kimlik czdannap gsterdi. flhszm Yusuf ald. Okuma bilirmi gibi at, bakmaa balad.

Veli: Ters tutuyorsun, dedi. Yusuf hemen dzeltti: Biliyorum canm...Veli farknda bile deildi Yusuf'un. Ceplerinden birtakm fotoraflar karp gsteriyordu: Bunlar ukurova'nn kynde ektirdiydik. Bak, Patoz!

Kse Hasan: Patoz ne? Harman makinesi, dedi Veli. Yusuf hemen ald:


7/178

BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE17

Doru, harman makinesi. Sen bilmezsin! Ali: Sen biliyor muydun? dedi. Yusuf aksi aksi bakt: Bilmem mi? Ne diye bilmiyecekmiim? Veli resimde kendini gstererek: Beni gryor musun? dedi. Hasan ban sallad:

Gryorum. Ordaki ben var ya, benim yanmdaki de usta. Lkin zorlu ustadr. Makinenin dilinden bir anlar ki.u da bizim rgatba. Lkin kulak asma...-- Niye? dedi Ali.

ok haksz. Para gn oldu mu, aadan rgadn parasn alr, bir de liste karr yayar... On be,yirmi mi hak ettin? iki buuk, n mutlaka keser. Siz ukurova'ya siftah m iniyorsunuz?

flhszm Yusuf Ali'ye sinirli: Siftah, dedi. yle ise kendinizi kollayn! Neden derseniz... Pehlivan Ali umursamad: Biz hemerimizin fabrikasna gidiyoruz. Hemeri-miziri fabrikasn biliyor musun sen?flhszm Yusuf Ali'ye bakmadan: Ne bilsin, dedi. Onun aas varm, tarlada alrm.

Ali de bakmadan: Hemerisi deil ya! dedi. Veli: Hemerim deil ama, hemeriden ileri. Kk ka-tisi hele...Ali gld: ok mu gzel? Bardaa dk i!F. 218BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Dkp itin mi? Soruyor musun? Dili de bir tatl ki. Lkin aam adam deil. ifte ifte otomobili var, biner binergider!Kse Hasan:

Nereye gider? ehire, bara, orospulara... Pehlivan Ali Yusuf'a dnd: Otomobil ne ki?Yusuf birden hatrlyamad. Sivas'ta var myd? Vard herhalde ama hatrlyamamt birden. Sen bilmezsin, dedi. Veli Yuusf'a, Ali'yi sordu: ehire ilk mi iniyor? tik iniyor. Bilmez yleyse. Otomobilin bujisi var, direksiyonu var. Marna bastn m, kendi kendine iler. Biriler ki, kanck ay gibi!

Yusuf: Doru, dedi. Kanck ay ki kanck ay! Ali'nin aklna yatmamt: Nasl iler? Veli:

Kendi kendine iler. Benzini tkendi mi ilemez, tbe ilemez. Marna istediin kadar bas, hava. Ozaman ne mar kr eder, ne kolak!

Yusuf gene kart: Doru. Ne mar, ne kolak... Ali: Mar ne? Mar... (Gld) Mar ite. nde, ofr yerinde, tabanda, yle bir yer. kntl. Ayannaltnda. Bastn m, makine iler!Pehlivan Ali ile Kse Hasan'm azlar ak kalmt. kntl, tabanda, yle bir yer. Ayan bastn mken-BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE19di kendine iliyor. Nasl? Gerekten de, bu ehir, ehirli bir cin, mutlaka cin!

... makine iyice iledi mi ,el frenini ileri itersin, birinciye bastn m, yrr!Yusuf ban sallad: Yrr amma ikinciye deil, birinciye basacaksn!


8/178

Sonra, direksiyona mukayyet olmak lzm. Direksiyon dediin yusyuvarlak bir simit. Smsktutacaksn, iki yanna bakmyacaksm, gzlerin ilerde olacak. Dz yola dtn m, ban salverhayvann!

Ali hk diye glverdi. Veli bsbtn cotu: Ban saldn m, eeeey... Ku olur uar mbarek. Ardndan kurun sk istersen, kr etmez!Yusuf mrldand:

Etmez.Pehlivan Ali Yusuf'a dnd:

Hemerimizin de var ondan deil mi? Var, dedi Yusuf. Olmaz m? Veli oralarda deildi: Birinde ben, bizim patoz ustas, bir de aam... Makinedeydik, ehire gidiyorduk. apa zaman,kazmalar getireceiz, hem de ustayla yeni yatak alacaz. Yatak dediysem bildiimiz yatak deil ha!

Ya? dedi Ali. Patozu altran traktrn yata! Yusuf: Traktrn yata... Direksiyonda aa. Mara bast, makine iledi. El frenini ileri verdi, makinedir yekindi. Yola ktk.Tozlu yol nmz bombo...

Yusuf:

Aan hayvann ban brakt m? Soruyor musun?20BEREKETL TOPRAKLAR ZERND

Kanatlanp utu desene! Utu ki utu! Uar, dedi Yusuf. Hi akas yok! Ali: Trenden abuk mu gider? diye sordu. Yusuf'un fikri yoktu, Veli'ye bakt. Veli: sterse gider, dedi. Yusuf ban sallad: Gider, amma istemez deil mi?- Yolu dz, uru da ak oldu mu ister! O zaman baka tabi. Tabi.Kse Hasan sabrszlkla:

Sonra?Veli dnd dnd: Nerde kaldydk? Kse Hasan hatrlatt: Bindiniz, nnz de ak... Doru ,ak. Yol tozlu yol, uuyoruz. Makineyi aam sryor, patoz ustas yannda. Benarkadaym. Grenler beni aa bellerler. Mein yastklara bir kasldm,, bacak bacak stne de attm m?Eh!Pehlivan Ali gene kkrtyla gld:

Demek tam aa oldun? Olmak deil teye bile getim. Hani bir de ci-gara yaksaydm, tamam canm... Niye yakmadn? dedi Ali. Veli ciddileti:

Yakmam, yakamam! Niye? Aamn gcne gider! Doru, dedi Yusuf. Gcne gider! Der ki, bak der, kendini adam belleyip otomobi-BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE21limize aldk, kansz herif, kendini benim gibi aa yerine koyuyor, der. Gcne gider! Ali Yusuf'a dnd:

Bizim hemerimizin gcne gitmez deil mi? Bizimkine ne bakyorsun? Bizimki bizim hemerimiz deil mi? Tabi.

Ali, Veli'ye dnd: Bizim hemerimizi bir grsen... yle deil mi Yusuf?Yusuf ban sallad:


9/178

Bizim hemerimiz gibi var m? Ali gz krpt: Hemerimiz bize mektup sald da onun iin gidiyoruz deil mi?Yusuf bu yalan beendi: Tab. Salmasa gidilir mi? Kse Hasan Veli'yi gene drtt: Sonra? Veli: Nerde kaldydk?

Gidiyorsunu, uurunuz ak. Tamam, uurumuz ak. Ben cigara yakmadm aamn gcne gitmesin diye. Derken, kolumuuzattm otomobilin penceresinden, darya. Hava tekmil poyraz ol-nju akyor. Gzlerimi yumdum,yumdum ya, adam gene de gryor!

Ali: Nasl? Gryor dediysem, szn gelii.. Gznle grdne benzemez tab. nsann gzlerinde bir eyleruuuyor. Gzlerimi yumunca kulaklarmn uultusu artt. Adam gzlerini yumdu mu, kula daha iyiiitiyor ne hikmetse.22BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Yusuf ban sallad:

itir.- Hikmeti hda! Sonra karda? Sonra, az kalsn uyuyordum, anca bir patlama! Ali kocaman gvdesiyle heyecanland: Silh m skld? Veli gld: Yok canm. Ya? Lstik patlam meer.flhszm Yusuf: Hele yle de, dedi. Ben de belledim ki... Ne bellediinin farknda deildi. Veli sordu: Ekzos mu belledin?Yusuf bam sallad. Veli devam etti: Doru. Eksoz patlamas da kurun sedas verir! Kse Hasan: Gazoca da ylan sedas, dedi. Ali: Ekzos dediin de ne? Ekzos mu? Yusuf: Sen bilmezsin Ali, dedi. Bilmem mi? Sen bilir misin? Bilmem mi? Nerden bilirsin? Ben ehire indim! Ne zaman indin? Sivas'a indiim, Cer atlyesinde altm neydi? Sivas ukurova m?

Olmadna ne bakyorsun? yle deil mi Veli karda? Sen daha iyisini bilirsin!BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE23

Doru, dedi Veli. Sivas da bir ehir. Sivas deyip geiyor musun sen? Hani bizim sancak diye dil,lkin zorlu ehirdir Sivas!flhszm Yusuf Ali'ye gururla bakt:

Duyuyor musun? Ben oraya gittim ite! Ali fkeden soluyordu. Homurdand: Sivas ukurova deil ya! Olmasn. Her yer ukurova m? Sivas'da hemerimiz var m? Olmadna ne bakyorsun? Kse Hasan'm sabr tat gene: Sonra karda? Veli:

Nerde kaldydk? Silh gibi patladyd... Doru, silh gibi. Ben ekzos belledim, meer ls-tikmi! -.,.


10/178

Ali: Lstik ne? Otomobilin tekerlei. i hava dolu amma, bilmi-yen bilmez!Yusuf: Doru, bilmez.... pompa var, hava verir. Bastn m lstiktir ier. Bir ier ki, elinle tut, ta bellersin!

Nasl patlar? Hi canm, ivi batm. Gmledi. Neyse, aam gaz kesti, makine yavalad, el frenini ekti, makinedurdu, ndik. Aadr yle aalardan birinin altna gitti, iedi, cigara iti. Ustayla ben de patlyantekerlei kardk. karmadan nce usta benden krikoyu istedi gtrdm, levyeyi istedi gtrdm,solsyon istedi gtrdm, zmpara kad dedi temam, koturdum. Ne dediyse ikiletmedim!24BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Ali gene sinirli, sordu: Sen mi? Ben ya. Usta ne istediyse gtrdm, bir'de gtrdm hem de! Siz olsanz da, usta levyeyi getir desegtremezsiniz!

flhszn Yusuf Kse Hasan,la Pehlivan Ali'ye bakt, ban sallad:

Doru gtremezler. Ben birde gtrdm dinime imanma. Ben var ya bu ben, imdi bana usta dese ki, Veli dese,otomobilin lstii patlad, yaptr dese, bir iki demem hemen yaptrrm!Sivri eneli, iri bir ba Veli'nin omuzu zerindenuzand:

Sen piston rektifiyesini bilir misin? Veli adama fkeyle dnd: Bilirim, bilmem. Sana ne? Pehlivan Ali yekindi: Ne huylanyorsun? Cevap versene erkeksen! Sivri eneli gld: Palavrasna bakma. Cevap veremez! Veremez evet. Adam da kzd: Verebilirsen versene. Kiriko miriko, levye mevye patrdatyorsun. Levyenin boyu ka santim?Pehlivan Ali'nin gzlerinin ii glyordu:

Bil hadi!Veli sinirli sinirli: Bil hadiymi, dedi. Bil hadi. Sivri eneli de memnun: Doru sylyor. Biliyorsan bilsene. Niye bilemiyorsun? Buras palavra yeri mi?BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE25Pehlivan Ali'nin sivri eneli adama kan kaynamt. Yanma sokuldu:

Senin adn ne karda? Benim mi? Yunus. Senin? Benim de Ali. Nerden olursun sen? - arkladan. inden mi? Kylnden. Sen? Biz mz de ...... den oluruz. Bu var ya bu,,

Yusuf, flhszn Yusuf derler. Bu da Hasan, Kse Hasan. u kim? O mu? Veli o. Yadrg, bizim kyden deil. Lkin ak olsun, olan tam bozdun!Veli ters ters bakt. Kse Hasan da yanlarna sokulmutu. arkla'h Yunus: Ben motor dersi aldm, dedi. Traktr kursundan ktm!Ali gzden geirdi adam: Sen mi? Ben. Traktr kursu... Kurs dediin ne ki? flhszn Yusuf atld: Kurs mu? Sen bilmezsin! Kse Hasan araya lf kartrd: Sen de ukurovaya m gidiyorsun? Yunus ban sallad: ukorva'ya gidiyorum. Kurs'ta on be kiiydik.. imizde ehir uaklar da vard. Lkin

imtihanda bert nc geldim. Ben imdi btn traktrlerin dilinden anlarm. Motorlarn skerim,pistonlarn rektifiye ederimiPehlivan Ali:


11/178

yleyse, dedi, sen bizim hemerimizi de bilirsin! ukurova'da m?26BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

ukurova'da. Kim derler?

Kim dediklerini bildikleri yoktu ama... Ali: Fabrikas var, dedi. flhszm Yusuf: Fabrika amma, dil ile tarifi mmknsz! Kse Hasan da cotu: Bizi grnce amanm hemerilerim gelmi deyi...Pehlivan Ali:

Bi sevinecek ki! arkla'h Yusuf sordu: Hsmnz m? Pehlivan Ali: Ne bakyon olmadna, dedi. flhszn Yusuf ald sz: Bizim kyden deil ya, bizim sancaktan! (ileden) enesiyle Veli'yi iaret eden Yunus: u olan demin aasn vd ya, kulak asma. O ka paralk adam oluyor da aa onu otomobilinebindiriyor? Aa deyip geiyor musun sen? Levyenin ka santim idiini bilmiyen, kurstan kmyan,traktrn dilinden anlamyan adam aa otomobiline bindirir mi? Koskocabir aa be!

Hi canm, dedi Ali. ki paralk bir amele, bir rgad otomobiline bindirecek! Bizi gz kll belliyor. O bizi kandrabilir mi hi? Biz kan kurrasyz? Yunus gittike ierliyordu: Usta levyeyi istemi, krikoyu istemi de birde gtrm. Levyenin ka santim olduunu bildii yokdaha,BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE27enayi!

Veli'nin kula bu yandayd: Azn bozma, dedi.Pehlivan Ali cevaplad:

Bize atyordu ama! Sana ne? Ben ona sylyorum! Yunus dizlerinin stnde doruldu: Cevap ver lan: Makine ksrnce, arza nerdedir. Bil bakalm!Veli aresiz teslim oldu: Ben senin gibi kurstan kmadm aslanm. Benimki patoz (Batz) ustasnn yannda muavinlik gibi birey mesel.

Yunus geri oturdu: Ha yleee. Ben dokuz ay bir, ay da bir kurs. grdm, motor kursu. Senin patoz ustan ne ki...Bizim kursta yle retmenler vard ki, ustan ceplerinde harlk diye tarlar!

Veli'nin yelkenleri iyice inmiti: Tab canm. retmenlerle bir olabilir mi? Pehlivan Ali kurnazca gld.Yunus: Makine, motor deyip geme, dedi. Ben imdi motor zerine, makine zerine kim karsa ksn

nme, evel Allah, herkesle imtihan olurum. Motor, de, orda dur. Iciini ciciini bilirim! Seninle ak atamam ben Yunus usta. Benimki yle azdan kapma bir ey.Yunus gururla ksrd: Gene de aferin! Azdan kapmayla bu kadar. Kurs murs grmeden kendi kendine...Veli'nin gzleri parlad: iyi bellemiim deil mi usta? Pehlivan Ali: Gazoca ylan sedas verir! dedi.Yunus ustaya bakt. Yunus usta ban emi, bir ey dnyor olmalyd. Duymad.28BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Veli: yle mi Yunus usta, ben imdi kurs grsem, senin

gibi olabilir miyim?Yunus usta Veli'ye bakt: Okuman yazman var m?


12/178

Benim mi? Az buuk... Olmaz. Sana motor kitab verecekler okuyacaksn, derste not tutacaksn, retmen babann oludeil, anlatr gider. Sen not tutmadn m, yandn. Sonra, ofrn el kitab var, kaln kitap,okuyacaksn... Ben onlarn hepsini okudum! (ksrd) Lkin herkes bizim gibi olamaz, bize bakma..ehir uaklaryla imtihan oldum ben ehir uaklaryla!Oradakileri gzden geirdi. flhszm Yusuf, Kse Hasan, Pehlivan Ali, daha gerilerde daha

bakalar...Veli: Ak olsun, dedi. Iflhszn Yusuf mrldand: ehir adam bir cin! Pehlivan Ali Yunus'a bakt: Emmisi derdi, cin derdi. yle deil mi? Kse Hasan kendi kendine ban sallad: Doru, emmisi. Dudu ablamn eri...Pehlivan Ali'ye yavaa bakt, glecekti, Ali duymamt. Glmekten vazgeti. Kuru yz kr krciddileti.

Yunus usta Ali'ye bakt: Sizin hemerinizin fabrikas var demek? Pehlivan Ali'nin gzleri parlad: Var. Hem de dille tarifi mmknsz! Size haber sald da m gidiyorsunuz, yoksa kendiliinizden mi?

Pehlivan Ali hemen cevaplamay uygun bulmadn-BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE29dan, Iflhszn Yusuf'a bakt. Demindenberi lfa sze pek karmayan Yusuf yekindi:

Kendiliimizden gidilir mi? Bize haber sald, biz de eh dedik, gidiyoruz...Pehlivan Ali az kalsn Ne zaman? diyecekti, kendini tuttu. Sonra da:

Bizi grnce bi sevinecek ki, dedi. Amann heme-rilerim gelmi diye... yle deil mi Yusuf?Yusuf ban sallad.Ali devam etti:... hemerisi surda dururken, yaznn cin gzl ehirlisini iinde ne diye tutsun? (Yunus'a) Senhemeri-miz olsan da bizi grsen...

Grsem bir iki demem, hemen gelin derim! Yaa! Lkin hemerinin de kts kt olur ha! arkada yandan altld: Tbe de! Hemerimiz gibi var m? Bizim hemerimiz... Senin bildiin hemerilerden deil! Allah hemerimizin her tuttuunu altn etsin! Hi kimse hemerimiz gibi olamaz. Tab olamaz. Olamaz tab Bizi bir grnce... Abooo... Hemerilerim gelmi diye.. Yere yurda komaz bizi be!

Gurbete dtysek, gurbeti bekliyeceksek de paray, hm???- Demetliyeceiz evel Allah, sonra hemerimizin sayesinde!

Parann sz m olur?30 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEPehlivan Ali:

Gazoca bile alacaz, dedi. yle deil mi Yusuf?Yunus usta Veli gibi onu da gazocamdan snar korkusuyla zerinde durmad: Brak imdi gazocan.. Hemerimiz hemerimiz ya, ukurova'ya inince fabrikasn nasl bulacaz?Yunus: Madem size mektup salm, dedi. Adresi yok mu mektubunda?Yusuf aalad. Sonra att: Var, var ya, kyde unuttuk mektubunu!

Nerde ineceksiniz? Adana'da dedi Yusuf. Ben de Adana'da ineceim. Sizi Drtyolaz'na kadar gtrrm..


13/178

Ben de, dedi Veli. Drtyolaz'n ben de bilirim! Kerem Ali'nin kahvesi orda.. Tamam. inn meydan da. Tamam tamam. Bir gece yattydk o meydanda, Antep karas zm, tulum peyniri, pide ekmeiylekarnmz doyurduktu yldzlara kar bir gzel. Lkin ekmei bereketlidir Adana'mn...

Stmas olmasa... Doru, stmas...BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE31

flhszn Yusuf ellerini outurdu: Sora sora buluruz bire herif!arkla'l Yunus bu sefer de Veliyle muhabbeti sardrmt. Takpr, Seyhan nehri, tegee.tegee'de mezarlk. Mezarlkta ameleler. Gld. Birinde gene byleukurova'ya inmilerdi. Kara amelelik iin. tegeedeki mezarlkta, bir gece. Ay may yoktu yukarda,yldzlar vard. ehirden alg sesleri geliyordu. Dinlerken dinlerken tam uykuya geecekti ki,yanbamda bir mrlt. yle bir bakmt, bir de ne grsn. Hemen yanbamda, iki adm tesinde, birkar m, kz m ne, bir erkekle... Tpk kyde, patozda alrken... Ama o zaman yanbamda deil,

iftlikte, hayvan ahrlarnda yatp kalkan ameleler... le sca, gndz, stmadan beyni zonkluyor, biryandan da yordu. Patoz ustasndan izin almt. iftlie varm, ahrdaki yerine dorulmutu. ieri birde girmiti ki, iftlik sahibi aa, Bill'in kck kzn fknn stne ykm.iini ekti. Ykmt kz fknn stne ama, aa iyi aayd. Hi bir rgadm santimine tenezzl etmez... Oetmezdi evet ya, rgatbas?Sordu: Sizin hemerinizin iftlii var m? arkada baktlar, baktlar ya, var m, yok mu?

Yusuf: Var, dedi. Olmaz m? Varsa, iyi. Ben de sizinle gelsem, beni de hemeri-nize gtrseniz...

E? iftliin traktr vardr tab.. Pehlivan Ali: Ohoo... ka tane hem de!Veli, Yunus ustann azna bakyordu. Az daha sokuldu.Yunus sznn ardn getirdi: Usta muta lzm olursa...

Veli sz kapt: Olursa Yunun usta var!

flhszn Yusuf pheyle sordu Yunus ustaya:32 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Hemehrimizin traktrnde mi almak istiyorsun? Sevabnza, nolur?Yusuf cidd cidd dnd, lt, biti. arklal Yunusu gzden geirdi:

Olur, dedi.Pehlivan Ali ondan geri kalmad:

Hemerimiz gibi var m? Kse Hasan bile: Bir dedik mi, ikiletmez! Biz dedikten sonra... Hemerimiz be, tesi var m? Yunus: Motordan zorlu anlar, deyin. Kurs grdm de unutmayn. Hem de, ehir uaklarnn bile iindenc geldiimi de... Hangi motor olursa olsun, gz bal sker takarm!

Veli: Ak olsun! Yusuf: Akolsun ki akolsun. Olur aa olur, deriz... Ali: Deriz, kaygu ekme... Hasan:

yi bir yaktrrz gayri biz...Bir cigara sarmaa balayan Yunus da comutu:


14/178

Beni deyip geiyor musunuz? Hani Allahm gcne gitmesin, motor de, orda dur. Allahm inkredeyim, su gibi ierim o motorlar!Cigarasm yakt:

Patozdan ya? Veli: Canm Yunus usta, senin stne olabilir mi? Doru ya, patoz dedim de aklma geldi... Bir ta-

BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE33rihte efendi, patozda alyoruz. Patoz, eski patoz. Drt buuk ayak, krk be kiilik. Lkin rgatbakansz m kansz. u kadarck merhamet arama. Krk be kiilik patozu otuz be kiiyle altryor, onkiinin gndeliini kt, cebe. Gne tepede alev alev, sereler dersen scaktan dp dp baylyor.

Adam atlyacak. Soluk alamyorsun scaktan be. Yirmi saat. Paydos yok! Gece oldu, arkadalarlaanlatk, patozu sakathyacaz. Is-lhiye'li Hamdi derler, acar bir olan vard, bilekli de. Dedi sizkarmayn, ben bu namussuz patoza yapacam bilirim. Olan cin. Hem de ilk okulun beini bitirmi lfdeil. Yeter ki beni ele vermeyin dedi. Verilir mi? Han-didir buday saplarn kz sa gibi rd, bir deslatt m, tam. Ktk gibi oldu. Ertesi gn buday demetlerinin iine soktuk. balad. Millet tozudumana katt ki Allah Allaaah Gne bir yandan, incecik buday tozu bir yandan. Soluk almak istersinalamazsn, almasan yayamaz-sm... Anca bir atrd koptu makinede... Irgatbadr akt ii, deli oldu

efendi! Pehlivan Ali: Niye? Niye mi? Lfn geliinden anlamadn m? Patozun dilileri paraland, sakat oldu btn! Niye sakatladnz hayvan? Yazk deil mi? Bize yazk deil mi? Yirmi saat i. ine girmiyen bilmez. nsan insanlktan kyor!flhszm Yusuf:

Ya bizim hemerimizin fabrikasn da sakatlarsan?Yunus gld: Yok canm. O baka, o baka.. Veli: Tab, o baka o baka..F. 3J4du:bereketli topraklar zerinde

Yunusa bakyordu, gld, yutkundu, ekinerek sor- Beni de yannza alr msnz? Hepsi ona baktlar.Pehlivan Ali:

Gelsin, dedi.Yusuf dudan kemirerek dnyordu. Mrldand: Gelsin, gelsin ama... Kse Hasan: Ne i tutacak? Veli omuz silkti: Yunus ustaya muavin olurum, makineleri yalarm. yle gzel yaclk yaparm ki..Veliyi uzun uzun gzden geiren Yunus: yi ya, dedi. Bana nasl olsa bir muavin lzm! Pehlivan Ali cotu: nsanolu bir kanatsz kusmu gerekten. Hemeri-miz, ulan aferin be, diyecek. Beni amma da

dnmler! yle deil mi?Tren uzun uzun tmee balaynca sustular. Kk istasyonlardan birine gelinmiti. Dars koyukaranlk. Yamur dinmiti.ilil !III.Ertesi gn sabahleyin Adanaya gelindi. Tkabasa rgat ykl tren yorgun bir fsltyla durdu. Aralarndaarklal Yunus, Veli, flhszm Yusuf, Kse Hasan bir de Pehlivan Alinin bulunduu yzlerce rgat,beyaz torbalar, knnapla eke eke bal yorganlaryla istasyon betonuna dkld. Bundan nceukurovaya gelenler nden yryerek yol gsteriyorlard. Siftah gelenlerse hayretler iindeydiler:ehir dedikleri de amma tevatr! d ha!Pehlivan Ali, Kse Hasan'm incecik kolunu smsk tutmutu. flhszm Yusuf bir an duraklad. Yanmayaklaan Pehlivan Ali'ye, sonra da Kse Hasan'a glerek bakt:

Nasl? Dediim gibi miymi, deil miymi? Kse Hasan: Dediinden ziyadeymi! dedi. Aboo.. una hele, una!stasyon atsna rkntyle bakt.


15/178

flhszm Yusuf nde giden arklal Yunusla, yan-bamda yryen Veli'ye sokuldu. Veli dahaimdiden Yu-nus'un muavini olup kmt.Gar merdivenlerini yanyana, ar ar indiler.arklal Yunus:

Beri bak Yusuf, dedi. Ustalm demeyi unutma. Motordan, patozdan zorlu anlar, de! Yusuf bakmadan:

Ne diyeceimi biliyorum ben. Kayg ekme! Kurs grdm de..36BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Derim. ki sefer kurs yrm de. Bir sefer dokuz ay, bir sefer ay! Derim derim, i ki hemerimizi bulalm..Ardna dnd, Kseyle Pehlivan arand. Birden gld: Merdiven banda durmu, bir eye akn aknbakyorlard. Bard:

Haydi laan, ne duruyorsunuz orda? arkla'l Yunusa dnd: Allah vere de hemerimizi abuk bulalm. Hani bir bulduk mu, tamam. Anlatyorlar da, herif almyrm!

Size mektup sald doru tab? Yusuf glverdi.Yunus pirelendi: Ne gldn? Hii. yle... Veli kaygyla sordu: Size mektup sald doru deilse hani... yle deil mi Yunus usta? yle tab. Bizi bouna yormayn! Yusuf gene gld: Vallaha kardalar, yalan Allah sevmez. Mslman dini ak. Bize mektup sald doru deil. Lkinheme-rimiz olduu doru! Sen mesel, hemerimiz olsan, bizi de surda yle grsen... h?

Yunus'un neesi birden kamt: Demek siz kadere krk be gidiyorsunuz? Canm Yunus usta, ne sayarsan say ite. Yalan Allah sevmez. Hemerimiz diye gidiyoruz... Herifi tanyor musunuz? Tandmz da yok! Konukunluunuz? Tanmyoruz ki konukunluumuz olsun bire usta

BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE 37Lkin yanma varr, halimizi arzedersek bize acr dedik Hele hemeri olduumuzu da renirse... Senolsan hem-enn surda dururken ehirliyi mi altrrsn, hemerinimi?di.suf:Pehlivan Ali'yle Kse Hasan da yanlarna gelmiler-arklal Yunus, Veli'ye umutsuzca bakt:

Ne diyorsun sen bu ie? Veli omuz silkti:

Vallaha Yunus usta fos gibi geliyor bana! Bana da. Yanyana yrdler. Sonra durdular. flhszm Yu- Fos olup da, dedi. Hemerimiz hemerinin kts olur mu?Yunus'un can iyice sklmt: Bize yalan sylemeseydiniz iyiydi! Veli hemen: Doru, dedi. flhszn Yusuf: Yalan syleyip de cebinizden paranz almadk. Hemerimiz olduu doru. yle deil mi Ali?Pehlivan Ali meydan okurcasna sokuldu:

Hemeriniz deil mi diyor yni? Mektup almadmz lf ediyor! yle mi Lf m ediyorsun? Yunus usta ekindi:

Yok canm. Lf maf ettiim yok. Hemeriniz mektup salmam, tandnz da yok.. Ee?? Kadere krkbe gidiyorsunuz! Az daha sokuldu horozlanarak:


16/178

Belle ki salmad, belle ki kadere krkbe gidiyoruz. Nolacak?38BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEBEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE39arkla'l Yunus, Pehlivan Ali'nin iri yapsndan

rkt: Bir ey olaca yok. yle deil mi Veli?Veli ban sallad.Tam bu srada kampana almaa balaynca, Yu-nus'un akl bana geldi.

En iyisi, dedi. Biz yolumuza gidelim! Ne diyorsunVeli? Gidelim Yunus usta. Benim iim hazr zaten... arkadaa baktlar. Onlar da onlara bakmaktaydlar, bir zaman baktlar. Sonra Yunus'la Veli sessizceayrlp merdivenleri koa koa ktlar.Pehlivan Ali fena ierlemiti. Gidenler kaybolduklar halde, arkalarndan hl bakyordu. Homurdandbirden:

Akl diyor... flhszm Yusuf tella: Akl ne diyor Ali? Biz mi gelin dedik onlara? Demedik, kendileri takldlar ardmza.. Akl diyor ki... Ne diyor? Tvbe estafurullah... Kse Hasan kolundan ekti: Yryn bire herif. Varalm gidelim yolumuza.Onlarsz gidemez miyiz?

Niye gidemiyelim Hasan? nsan sora sora mevl-sn da bulur, belsn da!teki rgatlara baktlar. Beyaz torbalar, drl yor-ganlaryla, gar ehre balyan asfalt caddede,asfaltn iki kysndaki irin kklere baka baka yryorlar, konumuyorlard. nnden, gemekteolduklar zarif kkn koyu glgeli bahesinde bacak bacak stne atm, dizin deki dergininyapraklarn ar ar eviren gen bir kadn gstererek Pehlivan Ali, gld:

Hasan! Hasan sokuldu: H? Fsldad: ehirli avrad gryor musun? Gryorum. Ne durdun? Abo lan, h? Yr hadi yr...flhszm Yusuf az nlerindeydi, durdu, dnd:

Niye durdunuz?Ali glerek ehirli kadn iaret etti. flhszm Yusuf anlamt. Yanma geldi, sesini ksarak: ehirliye engin yerini verme Ali! Ali kolunu Yusuf'un elinden kurtard:

Ne engin yeri? Engin yerimi mengin yerimi verdiim yok!Kolu yeniden tuttu: **x ~ Emmim derdi ki, siz siz olun ehirliye engin yeri-]vnizi vermeyin derdi. nsan dediim delinmedik kabaa^

/ girmeli. ehirliye hmbl grnmiyelim Ali!^______^^J^-* Kolundan tutup ekti.

Ali istemiye istemiye yrd.Yusuf: ehirliye hmbl grndn m yandn, dedi. Sen sel ol derdi emmim, delinmedik kabaa gir derdi!Adana'nm en ilek kavaklarndan biri olan Drt-yolaz'na geldiler. Yusuf: E, dedi. Yollar atalland. Ne yapacaz?Kse Hasan omuz silkti.

Pehlivan Ali, asfaltta prl prl kayan siyah bir taksinin adndan bakyodu, dalmt.Yusuf bu dalgnl beenmedi:40 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE


17/178

ehir yerinde hmbl hmbl durmayalm karda-lar!Kse Hasan:

Ne yapalm ya?Ne yapmalar gerektiini Yusufun da bildii yoktu. Birden ftr apkal biri gzne ilierek:

u lenger apkalya soralm, dedi. Kadere krkbe!

Adamn ardndan kotu: Efendi, efendi!Adam durdu, dnd, bakt. ... hani biz ukurova'ya siftah geliyoruz da... Adam hi bir ey anlamamt: Peki? Sen bizim hemerimizi tanr msn? Hemerim dediysem, hani bizim kyden deil, bizim sancaktan!Adam elinin tersiyle itti: Sokulma, geri dur! Huylanma efendi, bilemedim...Adam ellilik, komisyoncu ktibiydi. ki saata kadar boaltlmazsa ardiye creti binecek bir kire vagonuiin istasyona gidiyordu. Kan tere batmt. Onunla uraarak geirecek vakti yoktu.Hemerilerinin avradna sp ekti gitti.

Yusuf bozulmutu. Kse Hasan'la Pehlivan Ali yanma geldikleri zaman, gidenin ardndan: Boyun devrile! dedi. ehirli deil mi? Fkara emmim. ehirliler bele beleine yaral parmaaiemezler derdi...algam turusunun mora alan krmz suyunu kirli bir bardakla imekte olan ember sakall bir yalygrd, emmisini unuttu:

u herif hocaya benziyor. Hocalar iyi olur. Varalm bir de ona soralm. Kadere krk be!BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE4Sokuldular. Yusuf:

yle mi hac emmi, dedi.Yal adam gzlnn stnden bakt: Neyle mi? Bir ey danacakdk... Dann bakalm. Sen bizim hemerimizin fabrikasn biliyor muu? Siz hangi kydensiniz?Yusuf syledi. Yal adam da onlara yakn kylerden birindendi ama, kal ok olmutu. Yusuf embersakallnn gene de hemeri saylacan syliyerek, ellerine sarld:

... ilha hemerim Allah seni karmza kartt. Adam ellerini ekmedi: Buraya niye geldiniz? Biz mi? Hani bilmez deilsin ya, bizim oralarda ekin kt olur. Bu yl bir de kara kurt indi mi, tamam!Pehlivan Ali cidd cidd:

Para kazannca ne alacamz syle Yusuf! dedi. Kse Hasan dayanamad: Ylan sedas gibi ses verir! Yusuf ban sallad: Gazoca, gazoca ya, ne bakyorsun? Hac emmi gazocamn iyisini bilir. Hac emminin bildiinikim bilir? yle deil mi Hac emmi?

Adamn houna gitti, gld. Pehlivan Ali: Kyde ylan bellerler, dedi.tii algam parasn veren yalnn derdi bakayd:

Benim de bellenecek bir bam vard ya, neyse. Demek hemerinizin fabrikasn diye geldiniz? yiettiniz ya, hemeriniz trnakszm biridir. kacan pek ummam.42BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEPehlivan Ali kzd:

Sen bizim hemerimizi biliyor musun? Biliyorum ya bilmem mi? Hemerimize niye trnaksz diyorsun? Bizi grnce... yle deil mi Yusuf?Yusuf aldr etmemeyi uygun bularak, yal adama

dnd: Sonra Hac emmi?Adam sinirlenmiti. Pehlivan Ali'ye ters ters bakyordu. Yusuf'a serte dnd:


18/178

Bu yolu tutun, dosdoru gidin. Saa sola bklmeyin. Karnza trenler kar, kara vagonlar. Gein.Saa sapm. Solda, sar badanal uzun, upuzun bacal yer!flhszm Yusuf ember sakallnn ellerine gene sarld. Sonra ayrlp yolu tuttular. Yolda Pehlivan Ali:

Hemerimiz trnaksz m? dedi. Yusuf: Kendi trnaksz. Niye trnaksz olsun? Kendi trnaksz da, ember sakallnn yzne niye demedin?

Demem. Niye? Emmim derdi ki, siz siz olun ehirlinin suyuna gre gidin, ehirli ak derse siz kara demeyin derdi. ehirlinin ak dedii karaysa ya? Olsun. Ben demem! Emmim derdi Ali, hani emmim vard ya, Dudu ablamn eri?Kse Hasan Pehlivan Ali'yi dirseiyle drtt. Ali gene de kesti att:

Ben demem!flhszm Yusuf karlk vermedi ya, o da ierlemiti.BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE43

ember sakallnn belirttiince yrdler. Sora sora fabrikay bulup da nne geldikleri zaman, kapzerindeki elektrikli saat on biri gsteriyordu. Yarn saat sonra iba yapacak iilerin kalabal ortaldoldurdu. Kendileri gibi, i iin bekleen yayla memleket uaklar o kadar oktu ki... arkada kydanbir sre baktlar bu kaynamaya. de adamakll kayglanmt: Bunlarn hepsi de i iin mibekliyorlard acaba?Kse Hasan:

Hemerimiz bunlarn tmnn de hemerisi deil * ya! dedi.Pehlivan Ali:

Yok canm. Bes bizim!Tam on bir buukta dardaki iiler iba yapmak zere fabrikann i kapsndan girince ortalktenha-lar gibi olduysa da, az sonra yerlerini iba yapanlara brakp paydos edenlerin kalabalfabrika nn gene doldurdu. Bir an kadnl erkekli, oluk ocuklu yorgun bir kalabalk, gnein altnda,slak parke talarna doru seyrekleerek eridi gitti.

Yusuf bir ara: Beri bakn, dedi. Geri durmayla hibir ey elde edemeyiz!Pehlivan Ali:

Ne yapalm? Kapya sokulalm! Emmin yle mi derdi? yle derdi. Beyenmiyorsun ya, emmim deyip de geme! Kim beenmiyor? Dudu ablann eri, beenmem mi? yle deil mi Kse?Kse Hasan ksks gld.44 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Yusuf ne ona aldr etti, ne tekine. Fabrika kapsna yrd. Aliyle Hasan da ardndan gittiler. Yusufilkin, kendileri gibi beyaz torbalar, drl yorganlaryla dikilen yayla memleket uaklarnn yanma

sokuldu. Aldr eden olmad. Gene de bozulmadan az daha sokuldu. Gzne kestirdii birine: yle mi? dedi. Burda ne dikiliyorsunuz? Yusuf'a bakt teke sakall, gld: Hii. Seyran ediyoruz. Siz ne dikiliyorsunuz? Biz mi? Malm: i mi var m diye... Biz de onun iin. vermiyorlar m? Verseler ne diye dikilelim? Siz hangi kyden olursunuz? Arkadalarn gsterdi: Drdmz Yldzeli'den. Bunlar da Karagl'den. Lkin harlmz da tkendi. ardk kaldk... Demek ie girmek etin? Ne diyorsun karda!Yusuf arkadalarna bakt, gz krpt^ Fabrika sahibi adamn hemerisi olmal ki! Yere isteksizlikle tkren Yldzeli'li:

Kulak asma, dedi. Hemerin de olsa... ehire gp de tylendi mi, brak...Pehlivan Ali az kalsn Bu fabrikann sahibi bizim hemerimiz olur! diyecekti, kendini tuttu.Yldzeli'li arkadalaryla ekip ayhaneye gitti.


19/178

Yusuf kapc Arnavuda gzlerini dikmiti. Birdenbire arkadalarna dnd. Gzleri parlyordu: Bakn hele, surda bakkal var. ki paket Kyl ci-garas alalm da eline sktralm u kapcnn nedersiniz?Pehlivan Ali:

Niye?BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

45 ehir adam yeyime alkn olur. Emmim derdi ki, siz siz olun, ehirliye yeyimi eksik etmeyin derdi.Pehlivan Ali Kse Hasan'a bakarak:

Dudu ablann eri mi? Kzd ama, bozmad: Dudu ablamn eri! Dudu ablan da hani... Ne olmu Dudu ablama? Hii. Osmanl avrat da... Yusuf lahavle ekti, sonra: Verin, dedi, verin paralar da cigaralar alalm!Aralarnda para topladlar. Yusuf paketleri sktrrken, fabrika sahibi hemerilerinin yanmasalverilmelerini fsldyacakt.

Yusuf Kooperatif bakkalna giderken, Pehlivan Ali seslendi:

Oldu olacak, bir kutu da kibrit al bari! Kse Hasan' kenara ekti: Cigaralar verirken biz de yz unda olalm, kapc bizi de grsn! Niye? dedi Hasan. Hepimizi nki de bir ekmek derdi olum. Cigaralar ben veriyorum der de kapcnn gzne o girer,biz kenarda kalrz. Yusuf'u bilmez misin?

Bilmez olur muyum? Tatavacnn biri!Yusuf cigaralar gtrrken yanndan ayrlmadlar. Ayrlmadlar ama, kapc da bildikleri gibi deildi ianlaynca kalar bir atl atld:

Abe ne bunlar? Yusuf rkt: Hani malm ya, garibiz. Al bunlar, bizi fabrika sahibinin yanna salver!Irzna soulmu gibi kpren Arnavut:

Banaa? diye bard. Sen verirsin rvet ha?46 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Yusuf aalad. Hesapta bu yoktu ite. Korkudan paketlerden birini yere drd, eildi, ald: Huylanma efendi, dedi. Huylanma. Kylyz de hani, bilemedik. det, usul byle belledik...Arkadalarnn yanma geldi.Kapcnmsa ayran kabarmt bir sefer. Byn bura bura dolayor, homurdanyordu:

Paa! Verir bana rvet! arkada kyya ekildiler. Pehlivan Ali:

u kahveye girelim bari, dedi. Yusuf: Ck yapt. Niye? dedi Pehlivan Ali. Harlmz tkenir... Emmim derdi ki, gurbete dtnz m, iinizi salamlyana kadarharlnza kr dm atn derdi; Tevekkln koyununu kurt yememi!Fabrika ilerisindeki top aalardan birinin altna oturdular. Konumuyor, evreye bakyorlard, itenkanlar ekilip gitmi, ortalkta kendileri gibi, i iin gelmi yayla memleket uaklarndan baka kimseler

kalmamt hemen hemen. Onlardan ou da kooperatif kahvesine girmilerdi. Girmiyenlerse, kendilerigibi, aa altlarna yanlam, cigaralar yaklm, azk knlar zlmt.Saat iki buua doru fabrika sahibinin prl prl hususisi karda grnnce, Arnavut kapcy bir teltrald. Oradaki isizleri kovdu, hi gerei yokken ceketini yanlara ekti, sonra da kapnn iinde putkesildi.Siyah hususi hzla geldi, yavalad, fabrika kapsndan ar ar girerken, kapc yerlere kadar eilerekaasn selmlad. arkada, top aacn altnda ayaa kalkm, kasketlerini karmlard. Otomobil ieri girip gzdenkaybolduktan sonra, Yusuf:

Valiydi! dedi.BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE47

de:Pehlivan Ali aval aval bakt: Vali ne ki? '


20/178

Yusuf da bilmiyordu ne olduunu, duymutu. Gene Sen bilmezsin, dedi. Kse Hasan: Sen biliyor musun? Biliyorum tabi, bilmem mi? Sivas'da, Cer atlyesinde altm neydi? Ordaki ustamz... nerdeburalarda yle usta? Sivas bu, Sivas deyip de geme. Siz benim yerime gideydiniz Sivas'a da bak.

Ainiz ak kalrd tekmil...

Btn gn beklediler. Sonunda Yusuf: Beri bakn, dedi.tekiler isteksizlikle yanatlar. aka maka, ne varsa Yusuf'ta vard.

Byle geri duymakla olmaz arakadalar! Pehlivan: Ne yapalm? Ne mi yapalm? Kapcya varalm. El pmekle az kirlenmez, yle deil mi Hasan?Hasan ban sallad:

Doru. Emmim derdi ki, geminizi yrtmee bakn derdi. Adam kpry geene kadar gvura bile day der.Tevekkln koyunun kurt yememi. Ben gene gidip yalva-racam bir iki u imansz kapcya! Nedenderseniz, aamz grp, halimizi arz etmedik mi, elli beklesek fos. yle deil mi kardalar?kisi birden Doru dediler. Yusuf nden yrd. tekiler, ne olur ne olmaz gibilerden, geride

kalmlard.Hl resm bir ciddlik iindeki kapc bir ara ban kaldrp bakt. Yusuf'u grnce pskracak bir kedigibi:48BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Yusuf kelleyi koltua almt. Ya kapcy tavlayp aalarn grme yolunu bulacak, ya da bu candanvazgeecekti. Ne bu be? uraya gurbete diye kmlard!Boynunu bkt:

Kulun oluyum efendi! Kapc kesti att: Olmaz! Kapnda klen oluyum! Olmaz dedik! Tabanlarnn altn pym! Abe olmaz derim sana olmaz! Olmayp da bire kapc ba, olak ba m? Hani bir salsan da hemerimi bir grsem...Kapc aldrmad. Elleri arkasnda, kanatlar ardla-rma kadar ak kapnn nnde gitti geldi, giderken,

Yusuf nn kesti, ellerine uzand: oluunun, ocuunun ba iin!Kapcnn sabr tamt artk. Birden olaanst bir parlayla Yusuf'u itti, tekmeledi:

Olmaz dedik, olmaz dedik ite. Ykl burdan! "Yusuf sendeledi, yere diz verip kalkarken, frlyankasketini yerden ald:

Kurbanlarn oluyum efendi... Grmiyeyim seni bir daha burda! Elinde kasket, arkadalarnn yanma geldi: Firavun, dedi. Gvurdan beter be! Pehlivan Ali'yi bir glmedir tutmutu: Emmin olsa bu ie ne derdi Yusuf?

Ne mi derdi? Tevekkl olun derdi. Gurbete den bir insann bana her bir ey gelir. Arabamzntekerine ta koyuyorlar. Gurbet bunun buras. Gurbette insan derdi emmim, sudan km baladner. Tevekkl olun, aman tevekkl. Tevekkln koyununu kurt yemez-mi!BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE49

Amaan bire herif, dedi Pehlivan. Niye? Niye amaan oluyormu? Emmin bunca tevekkl de sonunda niye ld? Deliye bak. Emmimin elinde olsa lr myd? Tbe lmezdi dinime imanma. Emmim gibi varmyd? Avradn bile nasln semi zamannda deil mi Kse?Kse Hasan, Pehlivan Ali'ye bakt:

Osmanl'sn, dedi. Pehlivan Ali az dolusu esnedi:

Oras yle, dedi esnedikten sonra. Osmanllna sz yok. Osmanl avratlar ukurlarna pek skolurlar, bilirim!Yusuf anlamad.


21/178

Ortalk kararmcaya kadar oturdular. Neyi, niin beklediklerini bilmiyorlard. Fabrika sahibinin kocaman,p-fil prl, siyah hususisi fabrikadan kp giderken, onlar knlarn am, yere sermi, yiyorlard. imahallesinin alaca karanlnda kaybolan hususinin ardndan uzun uzun bakan pehlivan Ali:

Vali gitti! dedi.Yusuf dalgnd. Kse Hasan mrldand: Gitti ki gitti... Nereye gider imdi bu, Ali?

Kim? Vali mi? Vali. Yusuf'a bakt: Bilmem. Bilse bilse Yusuf Aa bilir ya, syler mi sylemez mi...Yusf hi oralarda deildi. Nasl edip de hemerile-rine grneceklerdi? i burdayd. Yoksa valiymi,mdr-m, jandarma kumandanym...

Aydnlk gkte birbirini kovahyan kirli bulutlara baka baka cigara itiler, ok az konutular. Gece,gecenin yalnzl ilerledike, en ok da Pehlivan Ali, kye gitti, kynn gbre kokulu gecelerinegmld deta. Ky,F. 450 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEky. Kerpi ev. Anas, yuvar yuvar anas ille de. Aliii-H?-Pilv piti olum-Geliyorum ana-Sovan daister mi-sin?-Bak hele bak. Hastaya kar sorulur mu?

Birden eli kulaa att.Gece yarsnda vardiya deiirken gene birden kala-balklaveren fabrika nnn kalabalnaumutsuzluk, bir az da fkeyle baktlar. Ne kadar, ne kadar ok insan sebepleniyordu hemerilerindende, bir kendileri...

Yusuf: Ah ulan, dedi. Ah ulan Firavun kapc ah! Ali: Ah ki ah! Yusuf: Firavundan insafsz be, zalim!Ama ne olursa olsun, kk karpit lmbalaryla dolap duran gezgin satclarn yer yer aydnlattfabrika n, insanlar ok daha cvl cvl, ok daha cmbl oluyordu:

am tatlsn ne gzel, ne gzel yemesi! Hani ya ifal algamdan ien?Sonra el ayak, karpit lmbalaryla gezgin satclar yava yava ekildi, ortalk tenhalat. Yalnzfabrikann f-ltl iniltisi. Bu hibir zaman dinmeyen, yorulup usan-myan inilti, mahallenin nabz gibibtn gece atp durdu. arkada top aacn altnda, yorganlarnn yarsn altlarna, yarsn da stlerine almlard. Havadagittike byyp imekte olan ykl bulutlardan habersizdiler. Balarnn altnda beyaz torbalar tatltatl uyuyorlard.Sabaha kar akrtl bir yamurla uyandlar. Yamur iri taneli, sicim gibiydi. Daha fazla slanmamakiin.BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE51apar topar, kendilerini atacak bir saak alt arandlar, yoktu.

Yusuf aresiz: u kahveye girelim bari kardalar! dedi.

Dedi ya, ii de gitmedi deil. Yallah deyince ay imeleri gerekecekti. aay! Al sana masraf kaps.Gurbette, masraf stne masraf. Can m dayanrd buna?

Yamur sabaha kadar dinmedi. Ortal sel sele verdikten sonra, sabahleyin, kara bulutlar paralanpsyrld, gne dodu. Fabrikann n gene, her zamanki gibi isizler, gezgin satc ve yaln ayaklocuklarla doldu.ayhanenin ac ac marsk tten, eri bacakl mangalnda slak st balarn iyice kurutmulard.Uykusuzluktan geberen Pehlivan, azn gere gere esnedikten sonra:

Bugn ne yapacaz bakalm? dedi. flhszm Yusuf her zamanki gibi umutluydu: Bir eyler yapacaz her halde. Bugn deilse yarn, yarn deilse brgn...Pehlivan Ali szn kesti:

brgn deilse daha br gn, daha br gn deilse...Kse gld. Yusuf kzd:

Benim elimde ne var Ali? Kse iini ekti: Yunus ustayla br olan, Veli, iyi ki gelmediler... Gelseler ne vard?


22/178

Hii. Hi ya, hemerimizi grebiliyor muyuz, bak! Yusuf'un umudu krlmyordu, krlmyacakt: Gremediimize ne bakyorsun? Greceiz. Madem bu fabrikann sahibi, ne yapp yapp greceiz!Yan balarnda kt kt dnmekte olan ufack bir yal:52BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Fabrika sahibi hemeriniz mi olur? dedi. Yusuf, etine ine drtlmesine dnd adama:

Hemerimiz olur!Yal adam gld. Yusuf ierledi: Ne gldn? Hi, dedi adam. yle. Hemerimiz olduuna inanmadn m? inandm olum inandm a... Daha ne? Dahas u ki, buras ehir, fabrika. Ky yerine benzemez. Hemeri memeri... ge bir kalem.Elin ayan tutuyor mu, gcn kuvvetin yerinde mi, ibana git, i varsa versin. Lkin u sra pek aklmkesmez. Fabrikann n isiz dolu. Boyuna adam karyorlar iten!

Yal adamn Fabrika insan olduunu anlamlard, iskemlelerini az daha yanatrdlar. Yusuf: Sen hemerimiz olsan, dedi, kendi z hemerin surda dururken, yadrgya i verir misin? Belli olmaz, iime kim gelirse... Pehlivan Ali baka bir ey sordu:

Onu bunu brakn. Biz imdi ie girsek, ne kazanrz? ine gre, dedi yal adam. Usta ii olunca ba-ka..

Acemi? Acemi boazn bile zor karr. Canm, ne kadar karr yani?Yal adam onlar yle bir gzden geirdikten sonra: Sizi alsalar alsalar rrlara alrlar... rrla ne? Pamuun kabuundan, tohumundan ayrld yer. Ne verirler? Gnde kazansanz kazansanz iki, lira!BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE53 de sevinten nerdeyse hoplyacakt. En ok Kse sevindi:

Daha ne? Bizim orda tbe i olmaz. Olsa bile otuz, krk kuru...Yusuf yal adam sevmiti: Hemerimizi nasl grrz acaba? dedi. Sen bize bir akl veremez misin? Beni dinlerseniz, boverin hemeriye memeriye. Amele ilerine karmaz o. Onun vazifesiotomobiline kaslp fabrikaya gelmek, karn acknca da gene otomobiline kaslp evine, yemee gitmek!Iflhszn Yusuf Valiydi ha! dediini hatrlad. Peh-livan'la Kse de hatrlamlard bunu. Baktlar.IV.Sabahn sekizine doru, itikleri aylarn parasn verip ayhaneden ktlar. Masmavi gn altnda slaktahtalar ttyor, evre kuvvetli gnele cam gibi parlyordu.flhszm Yusuf ban gnee kaldrd, genzi gckland. st ste haprdktan sonra:

Hak kr, dedi.Beyaz torbalar, drl yorganlaryla ayhanenin nndeki parke deli yola ktlar. Kse Hasan:

Vali bellediydik, dedi. Sen de bilemedin! Yusuf zerinde durmad: Bilemediime ne bakyorsun? Ali gene takld: Emmin demedi miydi? Yusuf birden kzd: Demediydi. Benim emmim gibi var m Ali? Bilmiyor musun? Emmim, de, orda dur. On'u, dokuzubrakn da... size bir ey deyim mi? Tutun u torbamla yorganm...Hasan torbasn ald:

Tuttuk belle, nolacak? Nolacak biliyor musun? dedi Yusuf. Ali sokuldu, yorgan ald Yusuf'tan: Nolacak?

Otomobilinin uruna kacam hemerimizin! atlar. Ali:

Uruna kacan ha? Seni tepler lan!bereketli topraklar zerinde55


23/178

Tepelesin. Kadere krk be. Ben bu candan vazgetim zaten...Szn bitirmemiti ki, fabrika sahibinin byk, siyah, prl prl hususisi ii mahallesine giden yolunkesinden kt. Yusuf yaral bir ku heyecan iinde yekindi, sonra da hzla gelmekte olan kocamanarabann nne atlaca en uygun n beklemee balad.Fabrika kapcs her zamanki gibi, isizleri kovdu, stn ban dzeltti, fabrika kapsnn iinde putkesildi sonra da.

Siyah hususi hzla geliyordu, yavalad. Fabrika kapsna on metre kala Yusuf ne atld, kollarn havayakaldrd. Araba kuvvetli bir frenle tam zamannda durmutu. ofr hrsla yere atlad. Yusuf'utokathyacakt ki, fabrika sahibi arabadan ofre seslendi. Altmlk biriydi. Yeni tral prsk yznde klkl damarlar...ofr tokatlamaktan vazgemiti ama, Arnavut ka pc k@caman byyla hemen yetimiti. Yusuf'uhmla itti. Yere diz verip kalkan Yusuf fabrika sahibine kotu. Adam geni kenarl ftr apkas, lcivertelbiseleri, rugan iskarpinleriyle arabasndan inmekteydi. Yusuf ayak-larnna kapand, az kalsn pecekti:

Aam aam, kurban aam... Ne o lan? Nj-^tjyorsun? Sapsar Yusuf titriyordu: . kynden oluruz, hemeriyiz seninle. Allah sana uzun mrler versin, nmn snn duyduk dageldik. Kylmz deil ya, bizim sancakta olur dedik inanmadlar ,ddler bizi, kovdular...

Yusuf'un konumasndan hemeri kyller olduklarn anlyan fabrika sahibi, zerinde durmad. Yllar

vard memleketten, kynden ayrlal. Sonra ne? Ayrlmasa bile doduu kye eme yaptrmt, yolyaptrmt, ocuk okutuyordu. Baka ne yapabilirdi?56BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEKsa kesti:

Peki, benden ne istiyorsunuz? Saln istiyoruz hemerim. Nmn snn Si-vasda duydum. Allah daha ziyade etsin, bizeyannda birer vazife versen hayrna da, sayende sebeplensek...

Arkadalarna dnd: ...... beri gelsenize lan! Ne dikiliyorsunuz orda iya gibi donuk donuk?Aaya dnd: ... bunlar da bizim kyl aam. arkadaz biz. Bu, Ksenin Hasan, bu da Pehlivan Ali, zorlu gretutar!Fabrika sahibi gld. Onlarl hemen evreleyiveren merakl kalabala kar piyasasnn bozulmasndankork-masa lf uzatr, yllardr kendini ska ska konutuu e-hirceden syrlr, unlarla tpk onlarnkycesiyle konuurdu. Hatt Pehlivan Ali'yle de glee tutuabilirdi. Pek severdi glei. Tutuup dagerekten deil, akacktan bir el ense eker, ellerini aplatrd.

Arabasnn yannda ask yzyle put gibi dikilen ve u aylara di bilemekte olan Arnavut kapcyabakt. Gel buraya! demee kalmadan ,adam frlad, aasnn nnde akld. Gzleri aasmdayd, ylebakyordu ki,.. Yalnz kulaklaryla deil, btn organlaryla alaca emri bekliyor, iri burnunun etlikanatlar titriyordu.

Aa emrini ksaca verdi: rrlarn rgatbasm arrsn, gsterirsir* bu adamlar, bakar, iine yararsa i verir. Haydi!Fabrika kapsna yrd.

Verilen emirden pek bir ey anlamyan arkada, aann ardndan kaygl bakyorlard ki, Arnavut

kapc tiksintiyle: Gelin be! dedi. Yusuf nde, gittiler. Gelin arkamdan!BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE57

Arkasndan gittiler. Kapc nce kulbesine girdi. Fabrika ilerine bal telefonunun kulakln ald,alkn parmaklarla numaray evirdi. Btn bu ileri yaparken yan gzle Aylar kolluyor, bakpbakmadklarn, imrenip imrenmediklerini kestirmee alyordu.Sert bir sesle:

Aloo, dedi. Neresi oras? rrlar m? Bana gnderin rgatbay, ok acele. Evet ok acele, kapya,derhal! Var ok mhim talimatlar aamzn! arkadan imrenen, akn baklar nnde kulakl yerine serte koydu:

Tebli etmek iin aamzn emrini, yaptm telefon! imdi gelecek rgatba...Yusuf aklederek: Sa ol! dedi. Kapc gene de:


24/178

Durmayn burada, ikm diari, urada durun, di yil orada, urada, az daha urada, hah, oldu sindi! arkada boy srasyla kapnn yanma sralanmlard.

Az sonra rgatba geldi. Darack omuzlu, uzun boylu, yznden ne anasnn gz olduu belli, hinoluhin bir Alasonyal. Bin tarakta bezi vard. Birbirine yakn gzleriyle, kuku iindeydi. e adam kayrr,kayrd adamlardan avanta alr, una buna para karl rr-lardaki kadnlar, kzlar tavlar, paravermeyen hele hele para vermeyip bir de kafa tutanlarn anasn beller biri.

Kapc Arnavuda gz krpt: Hayrola?Kapc kocaman burnuyla hep o resm ciddlik iinde,, arkadaa emretti: Abe gelin buraya! nde

Yusuf, kotular. Kapc aasnn emrini ksaca tekrarlad:Irgatba, makinesinin zerinde sarslarak uyuklyan yal- bir kadna gitti, omuzundan hoyrata sarst,uyandrd, ayp yerlerine, babasnn kemiine filn sd. Sonra da arkadan yanma geldi. Onlararkadaki bo pamuk maazalarndan birine ekerek:

Bakn bana, dedi. Sanmayasmz fabrika iini ky ii! Benzemez fabrika ii ky iine...Yusuf: Sayende belleriz, dedi. Her ne kadar arsa da i, bolcanadr paras! Bize de o lzm efendi...- Sonra gelemem vermee avaralk, yahut kaytarmak! Yoook efendi, yok. Tbe vallaha...

Bir ey daha: Burann gndelii lira temiz. Ben sizi kollayacam. Neden? Baktm garipsiniz... Allah oluunu ocuunu balasn, Allah ta deyi tuttuunu... Bover Allaha, peygambere. Doyurmaz karnm Allah peygamber. Var burann bir deti... Doru, dedi Yusuf. Her yerin kendine gre bir deti olur! Tamam. Haftadan haftaya ne zaman alacaksnz paracklarmz... ... vereceksiniz bana hak, rgatbai hakki! Yusuf'un kuiuncundan souk bir titreme geti. Kuruavurdundaki yara yerini kayarak arkadalarna bakt. Aklna hemen emmisi gelivermiti: Siz siz olun,ehir uana tav olmayn!Gene de sordu:

Kaar kuru vereceiz? Gnlnzden ne koparsa. nk yok muhtalmz ameleye. Deseydim deil lzm amele,kovarlard sizi!

60BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEBEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE


25/178

61Pehlivan Ali pat diye atverdi:

yi amma, burann sahibi bizim hemerimiz! Irgatba hrsla dnd Pehlivana: Yok burda hemeri memeri. Fabrika buras. Aa karmaz iimize bizim. Bizden sorulur ahvallerifabrikann!

Yusuf araya girdi:

Onun akl ermez efendi, cahil o. ehire ilk iniyor! Pehlivan homurdand: lk iniyormuum... Yalan m Ali? lk inmiyor musun? Bundan nce indin miydi? Sen indin mi? nmedim mi? Sivas'a indiim neydi? Sivas ukurova m? Ne bakyorsun olmadna? Sivas da ehir deil mi?Kse dayanamad:

Kesin be!Yusuf rgatbaya dnd: Kusuruna kalma onun, cahilliine say. stmze farzolan neyse vereceiz tabi...Irgatba gene de:

kmaz dikkafalilktan bir ey, dedi. karsnz ziyanl! Bilmiyor muyuz? Acmaz kestii parmak eriatn. Doktorun yazd mhendizin kaz, bozulmaz. ehir buras! Doru. Ben her zaman derim: El kapsnda alan adamn boynu eri olmal. Emmim derdi ki...Irgatba szn kesti:

Siz gidin imdi. Gece yars gelin. Bulun beni... Demek gidelim imdi? Gidin. Sa ol efendi, eksik olma. stmze farzolan da vereceiz elbet. arkada fabrika kapsna geldiler. Arnavut kapc, fabrikada det olduunca, stlerini balarn arad.ktlar. Darda Yusuf, Pehlivan Ali'ye kt:

Sende hi akl yok mu lan? Pehlivan Ali at: Niye? Bir de niye der. Ayamz fabrikaya bir atalm hele... Atalm hele amma... Ammas mammas yok. Neyine gerek senin? Hem-erimizi belledik ya, bir gn yanma varr, derimbyle byle, kurban olduum aam, senin rgatban bizden hara alacak, amman bodurma bizi itekurda derim...Pehlivan Ali fke iindeydi:

Ne diye verecekmiiz? Vermiyeceiz ite, deli! Vermiyelim!Kse Hasan da ban sallad:

Vermiyelim, doru. Akl ne dedi biliyor musun Yusuf?

Ne dedi? Akl dedi ki, dal ayaklarna, bir karakucak... H? Yusuf gld. Ali yere tkrd: O deil, onun gibi tane gelse gene fos. Koy yerinde ylelerinin ikisi, n bir tututabartmaz mydm?

Doru, dedi Yusuf. Ali mard: Ne diyoi'sun? Giriiyim mi? -Yusuf durdu: Deli. Giriiyim miymi. Aman bilmiyor musun? Bilmiyorum!62BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Bil Ali bil! Bilmiyorum ite.

Bilmek lzm. Emmim derdi ki, siz siz olun ehirlinin fendine dmeyin. Sizi vallaha yek ekmeemuhta ederler derdi!Ali arkada kalmt. Ar, kaba, battal. Homurdand:


26/178

Emmine de, emminin avradna da... Haza Os- manl'ym...

Yusuf duymad. Kse'yle nden yryordu. Geceyi geirdikleri top aacn altna geldiler. Yorganlarylatorbalarn brakp oturdular yere. Iflhszm Yusuf keyifli keyifli glerek Kyl cigara paketlerinden birinihovardaca yrtt:

Birer kyl yakalm bakalm ne olacaksa...

Paketi arkadalarna uzatt. Kse ald. Ali baka yne bakyordu hrsl hrsl. Yusuf: Yaksana lan, dedi.

Ali hep hrsl, bir tane ald.evrelerindeki isiz tiryakiler cigaralara imrentiylebakyorlard.

V.Irgatba arkada birbirinden ayrmt. Iflhszm Yusuf Kirli Koza'da alyordu. Tarladan tozutoprayla gelip doldurulmu kirli kozalarn bulunduu maaza, fabrikann gn batsnda, yanyana onbe depodan biriydi. Bu depolar her yl fabrikaca satn alman kirli pamuk ko-zalaryla dolar, btnmevsim ilenir, if denilen kuru kabuundan, daha sonra da rrlarda tohumundan ayrlan kirli kozalarartk kirli kozalktan kar, pamuk olur, sonra da fabrika iplikhanesinde prl prl makinelerden geirilerekiplik, iplikler de dokumahane tezghlarnda bez haline getirilirdi.

Darnn souuna karlk koza mazasmn ii hamam gibiydi. Ellerindeki Yaba denilen kocamankocaman tahta atal, ya da demir trmklarla koza ynna girien on bir rgat, kozalarn mthitozundan korunmak iin azlarn, burunlarn paavralarla sarmlard. Her yaba vuruta koza dandanparalar kopuyor, ya da rk bir duvar yklyor, toz bulutlar tavandaki ufack ampuln sar nkrletiriyordu.Bu maazalar rrlar'm bulunduu, yani pamuun tohumundan ayrlma iinin yapld yerden uzakolduu iin, rgatba sk sk kontrola gelemiyordu. Maazadaki on kirli Kozac'ya Halo Caferi bayapmt. Ksa, kaln biri olan Halo Cafer asl patoz rgadyd. Bilek gibi kaln kapkara bykl esrarke birKrt. Trkesi bozu mu bozuk, aksi, hemen fkelenip kavga karveren biri.

Arkadalar ondan ok ekinirlerdi.64 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEflhszm Yusuf'a serte:

Ulan Yusuf, dedi. Git dur kapda da bir cigara sa-rak!Yusuf tozdan bunalmt, canna minnet, elinden yabay att: Olur aa, olur Cafer aa...Dar kt. Hava tertemizdi. st ste koklad. Sonra bir kyya meldi. Makine dairesinin gece gndz,bir an bile durmiyan, kocaman, dev bir nabz gibi atan sesini uzun uzun dilerken, gz gecenin iindeupuzun fabrika bacasna kalkt. Bacann azndan beyaz dumanlar savru-luyordu tertemiz ama soukkaranlklara.Burun deliinden birini tkayp brnden hhlad, elinin tersiyi sildi. ... hikmeti hd! nsan dediingerekten de bir kanatsz kuumu. Buna da kr. Lkin bizim uaklar ne yapyor ola? Ali, en ok da

Ali. Gcne kuvvetine gveniyor, deli. Ky yerinde kii vzgelir-mi de rgatbaya karakucakgiriecekmi. Akl m u? ehir buras. Burda karakucak sker mi? n bein yoluna bakmya m geldikehire, karakucaa m?Maazada bir kibrit akld. Yusuf dnd, bakt. Gld usullack. Esrarl cigaranm atelendiini anlamt

ya, nesine gerekti. Oysa bir bilseler koza maazasnda cigara iildiini, hepsinin tozunu atarlar, dumanederlerdi. Ederlerdi ya, bsbtn iilmediine inanamyan fabrika sahibi, zaman zaman tatl uykusunubrakp, hi kimseye haber vermeden, fabrikaya, okluk da koza maazalarna geliverdi. Yusuf ilkzamanlar bu ie raz olmad. Hem-erilerinin kozalar tutuur da yangn tekmil fabrikay sararsa? Mal hahemerilerinin, ha kendilerinin. Sonra Neme lzm diye dnmee balad. Halo Cafer'in sa soluyok. Byle byle dndm kulana alnr da Allahm arr!BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE 65En iyisi, kozalarn tutumamasn Cenaballah'tan dilemekti.

Azn gere gere esnedi, yeniden bakt. Tututurulmu esrarl cigara elden ele dolayordu, her zamankigibi. Aann yerden bitercesine kverdiini onlar da biliyorlard, ii abucak bitirip kafalar tuttuktansonra ci-garay Bodular, yani sndrdler. Halo Cafer kaln kaln:

Yusuf, dedi. Gel babam gel!

meldii yerden kalkt. Taa karlarda karaltlar. Dikkatle bakt: Tamam. rrlara kirli koza tayanarkadalar dekovili ite ite geliyorlard. Haber verdi. hemen, her zamanki gibi yeniden balad.Kse Hasan Sulu Koza'ya verilmiti.


27/178

rr dairesinin arka blmndeki sulama makinesinde slanp tavn alm pamuk kozalar, inkoarkalklarla bir baka maazaya, Pehlivan Ali'nin alt krma makinesine tanyordu. Krmamakinesinde kabuklar krldktan sonra da ifleme makinelerine tamyor, tohumlu pamuk krlm sertkabuklarndan ayrlyordu.Sekiz Sulu kozac'nn sekizi de, inko arkalklarndan szan kirli sularla iliklerine kadar srlsklamdlar,titreiyorlard. Sulu kozaclk, bir yerden bir yere on iki saat sulu koza tamaktan baka bir ey olmyan

kaba hamallkt. Kaba hamallkt ama, cam yerine slak uval geirilmi pencerelerden vuran ayaz,ierisini buz dolabna evirdii iin, burada alanlar ou zaman kt kt ksrmee balar, okgemeden de zatrreeye yakalanrlard.enesine doru sklaan boz kll, kupkuru yzyle Kse Hasan tekilerden daha ok titriyordu.

Avularn birbirine srd, hohlad, koltuk altlarna soktu, olmad. Titreme iinden, iinin derinliklerindenge-F. 566BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEliyordu. Bir ara yle titremee balad ki:

Abarruuuuh, dedi, abarruuuuh!! Yanndaki i arkada, kara kuru bir olan: Ne o? diye gld. Yiyemedin mi?

. Yiyemedim kardaa, yiyemedim. Yenecek gibi deil. imde bir eyler oluyor ... Ne oluyor? Bilemiyorum. Sizin memlekette souk olmaz m? Orur, olur ya, burann souu beter! Beter meter. Para hatr iin dayanacaksn. Paa babann kona deil buras!Hasan alnmad. inko arkal da dolmutu zaten, srtlayp Pehlivan Ali'nin tek bana almakta olduukrma makinesine seirtti.Irgatba gl kuvvetli grd Pehlivan Ali'yi krma makinesine vermiti. Kuvvetli bir volann serteevirdii krma makinesi, pamuk kozalarnn sert kabuklarn kryor, krk kabuklarn tohumlu pamuktantemizlenmesi iin de iflemelerden gemesi gerekiyordu.iflemeler krma makinesinin karsnda, yanyana taneydi. Yank tahtal tavanndan toz salkmlarsarkan odann makine akrts ykl havasnda pamuk tozlar uuuyor, duvarlar ,deme tahtalar,iiler, eli yz karal makinistler sarslyorlard.Pehlivan Ali krma makinesinin aznda dikiliyordu. Bir baka blmdeki sulama makinesinden geipslatldktan sonra, tavn almas iin arka maazalarda bir sre bekletilen kozalar, dokuz kiilik bir iikadrosu tarafndan uvallarla ve srtta tanarak Pehlivan Ali'nin yanma karlyordu.

Ali, kuvvetli elleriyle kavrad uval makinenin azndan ieri, kaim lama demirlerinin dakikada bin beBEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE7yz devir yapan frtnasna boaltyor, bu frtnada paralanan kozalar, makinenin nnden savrulupbirikiyor, iflemecilerse, bunlar ifleme makinelerine tayorlard.ifleme makinelerinden geip, krlm kabuklarndan ayrlan tohumlu pamua Ktl deniyordu. Ktlc-ler rme kam sepetleriyle bu ktlleri rr makinelerine gtrp, her makinenin arkasndaki tahtasanda boaltyorlard. Dardaki ensiz, uzun salonda, karlkl on sekizerden otuz alt rr

makinesinden her birinde bir ii oturuyor, elindeki denei makinenin nnde dnen ve iinin avuavu att ktly yutan silindirler arasnda saa sola kullanarak, makinenin iyice yemesine yardmediyordu.rr makinesinden geen ktl ise tohumundan ayrlm, sf pamuktur artk. Makinelerin nndeiya kadar beyaz, hafif, ynlardr. ukurova'nn bereketli topraklarndan binler, on binlerce insannabas, almteri, emeiyle elde edilen Beyaz Altn!Pehlivan Ali ilkin iini ok yadrgamt. Sarsnt, toz, makine akrts, vnt, uultu... Ama ne olursaolsun, memnundu. ehri grm, ky yerinde bakalarna ballandrarak anlataca neler de nelerrenmiti. Ky yeri, kyller kafasndan uultuyla geiyordu. Gn geliyor, Ali kye dnyordu.Kahveye gidiyordu tabi. Veli'nin trende kendilerine yapt gibi, resim karp gsteriyor, kylsnnaan baklar nnde gururlu: Siz bilmezsiniz! diyor. ... siz ehire inmediniz ki! ukurova gibi varm? Grseniz, dilinizi yutarsnz!

Ter iindeydi. Koza uvallaryla gelen iilerin bitmem tkenmez zinciri rahat rahat kyndnmesine brakmyordu. Dolu uvalyla dayanan iiden ald uval makinenin drt ke azndan


28/178

boaltp bo uval geri verirken, yeni bir dolu uval dayanyordu nne. Alyor, boaltyor, geri veriyor,yenisi, sonra gene yenisi, daha daha68BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEyenileri. Bu hi durmamacasma bylece srp gidiyordu.Geni eneli, yuvarlak erkek yz terli terli parlyordu. lii, bacaklarna yapan donu su gibiydi. En

ok da kt kt kanan kll gs.e altka kanma, boazmdaki gcklanma geti. O kadar ki, kozalar uvalyla alp makineninazndan dkerken, gzleri evrede dolamaa, kapdan darlara, dardaki rr makinelerininzerindeki beyaz bartl kadnlara, salan pamuklar uzun sapl sprgeleriyle toplyan Sprgecikzlara kayp tatl tatl i ekmeebalad.Sabahn altsnda rr ustasndan emir alan rgatba-, frldakl ddn serte ttrd. Atlye istopetti. rr makinelerinin zerindeki iiler indiler. ifleme, Krma, Sulukoza'nm btn iileri, terli,yorgun, srlsklamdlar. Sprgeci kzlar da sprgelerini birer yana brakmlard. Herkes karnndoyurmak iin birer kyya ekildi. Kadnlarla kzlar byk mengenenin nne top-latlar. knlar ald,yiyecekler serildi: Ekmek, peynir, tahin helvas, kara zeytin, kuru sovan ya da ya donmu mercimekorbas, bulgur pilv, duru suda kaynam nohut...

tahl az aprtlaryla yeniyor, glnyor, hatt gevrek kahkahalar ykseliyordu arada.Erkek iilerden bir ouysa, yemek imeyi unutmu, cigara imek iin helalarn yolunu tutmulard. arkada da arka maazalardan birinde, ar somunuyla kara zeytine bada kurmulard, sessiz.Pehlivan Ali'nin gzleri yanyordu, biber ekelenmiesine. Ilk lk terliyordu stelik. Ortalk iyice souktuoysa.Kaba avularyla terli kalarn sildi:

ler tutar yerim kalmad vallaha!Kse Hasan slak ceketiyle iliini karmt. Sarsla sarsla titriyordu:BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE 9

Benim? Benim ya? Donuyorum. Bir tuhaf souu var burann. Bedenime souk sular iledi tekmil,cmc-hk oldum!flhszn Yusuf, Kse Hasan'm kuru gvdesine korkuyla bakt:

Aman deyim Hasan, ayan sk bas! Niye? dedi Hasan. Hasta mata olup molma bamza da... Taksirat. Ben sk basyorum ama, tecell. Emmin fkara. lm dediler mi cini tepesine kmaz myd?

Ali onlar dinlemiyordu: Lkin, dedi, burda zorlu avratlar var ha deil mi? Yusuf'un kalar atld: Ayp ayp... sen de evli saylrsn... Ali ensesini kad: Amaaan sen de Yusuf. Ne ayb? Bir nokta koy gayp olsun!Yarm saatlik yemek molas bitince rgatba keskin ddn yeniden ttrd. rr ustas mermerlevhada alteri itti. Btn makineler deme tahtalarn, duvarlar sarsarak almaa baladlar. Hereyde koan, tozlu bir sarsnt vard. Elinde sopasyla Irgatba, iilere rasgele vuruyordu. Az sonraatlye doludizgin almaa balad. rrlar avu avu ktl yiyor, iya gibi bembeyaz, kucak kucakpamuk kusuyordu. En kabas on bir, on iki yanda Pamuku olanlar, parampara stba, yaln

ayaklaryla kouyor, byk mengenenin ordaki drt ke deliin nne kucak kucak pamuk tayor, buii oyun oyaar gibi yapyorlard. Arada , drd pamuklarn aralarna yuvarlanyor, altalta, ststebouuyorlard. Bu bouma uzayp, rrlarn nlerinde pamuklar birikti mi sprgeci kzlar ierliyor,rgatba ifrit olarak kouyordu. Ana, avrat, din iman... elindeki sopayla nereleri rasgelirse, kovalyorduocuklar ilerinin balarna.

70BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDESprgeci kzlara gelince...Kara don denilen alvar, ya da eski basma entarileri iinde, kalalar biimini yeni almaa balyan,narin eylerdi. Pamuku olanlar a ierlemelerine karlk, kendileri de , drt, bir araya geliveriyor,yeni yetimekte olan kzlarn o her eye aan, merak dolu cinsel konularndan birine dalyor, ya da ks

olduklar arkadalarn ekitirirken, gcrl sakzlarn aklatyorlard.ounun dostu vard. Ya rugan yemenili bir Ktl-c, ya atlyenin makine yaclarndan biri, ya dasalar briyantinden l l her hangi bir ii.


29/178

Dostlarla ka, gz, anlalr, uzaktan uzaa cilvelei-lir. Sk sk su imee, helaya gidilirken olan da iinigcn brakp taklr arkalarna. Yolda lf atlr. Kzn gnl varsa glverir. Bu glverile i tamamdeildir. Lflar atlacak, glmeler, glmeler yzleri aacak, olan geceleri uyuyamaz olup, sararacak,solacaktr. Olann hli hl olmaktan ktka kz da beri yanda arkadalaryla fiskosu, olana karimanszl artracaktr. Sonunda kafese girecektir tabi. Delikanlya gn domu, dnyalar onunolmutur. Eli i'te, gz oynata. Kzla sk sk bakp gltke yanaklar al al, gzleri prl prl

koacaktr kzn evresinde, pervane gibi. Irgatbamm gznden kamaz tabi btn bunlar. Kz, ya daolan, Allah vere dalga geip ilerinde kusur etsinler! Ettiler mi, ksa kaln sopa enselerinde, omuzbalarndadr.Ne olursa olsun, kz da, olan da hayatlarndan memnundurlar. Kz sk sk helaya, su imee kar,fabrikann pamuk tozlar uuan makine akrts ykl havasnda, ou zaman ufack ampullerleaydnlanm, makine aralarndaki darack yollarda pn ii durup konuuverirler. Paydoslarda da olansevgilisine am tatls, kebap smarlar, gazoz ikram eder.BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE71Bu kzlardan ou, daha memeleri kabarmadan gebe kalrlar. Dourur, anne olur, gene gebe kalr,gene dourur, gene gebe, gene doum. Sonunda ya tannmayacak kadar irkinleir, ya da yeni dostlarardnda koan kocalarnn tekmesiyle elden ele dolar, en sonunda da babalar yanda birinin kahrn

ekmek zorunda kalrlar.lerinde kerhanelere denler de olur. Dmiyenler-se, kimbilir hangi pamuk tarlasnda apaapalarken, stma ya da gne arpmasndan, bir deri bir kemik, gen yalarnda lr giderler.leye doru rr ktibi, ii kartlarn delmee ya-ryan zmbas, puvantaj defteri, kulann ardndakopya kalemiyle rr dairesinin kapsnda grnd. Tysz, sar, kuru, genten biri, hav dklmpaltosu iinde donuyordu sanki. atk kaslaryla evreyi gzden geirdi. Sol bata, makinesinin zerindesarslarak alrken bir yandan da uykuyla savaan Bonak Gll'ye gz takld. Gll on be yanda,aka paka bir kz, beyaz bartsne brnmt, yordu.rr ktibi, batan birinci rra geldi. enesinde kllar bitmi kocakarnn uzatt kart ald, zmbalad,defterine iaret edip ikinci makineye geti. Sonra nc, drdnc, beinci... Gen kzlarla tazekadnlarn makinesinden ayrlmyor, akalayor, glyor, gldryordu. En ok Gll'nn makinesindekald. Kz gldrd, utandrd. Gll'yle dalga geerken teki iiler makineden makineye ka, gzederek onlar birbirlerine gsteriyor, glmsyorlard.Kontrol sras sprgeci kzlara geldi. Kzlar uzun sapl sprgeleriyle gen ktibin evresini ahverdiler.Ktiple glmeler, akalamalar, el yrenlikleri grla gidiyordu. Her zaman byle olurdu bu. Byle olur,bu kzlardan sevgilileri olanlar da kskandrp kzdrrd. Nite-72BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEkim Ktlc delikanllardan biri fkeyle kotu, ktibin gene sprgeci kzlar avare braktn haberverdi. Ir-gatba ktibi sevmese bile belli etmezdi bunu. Gene de ddn ttrerek gelirken kzlarkatlar.

Orospular sizi! dedi rgatba. Sonra ktibe: Merhaba bey, naslsn?Ktip de Irgatbay sevmezdi ama, belli etmedi:

yiyim. Sen?

Salna duacym..Ktip, Pamuku olanlardan sonra Ktlc lerin de kartlarn zmbalayp, Sulu kozac lara geti.Sulu kozaclar srlsklam st balaryla titreiyorlard. Ktip:

Ne o? dedi. Ne oluyorsunuz?Kaim kemikli, iriyar ama kupkuru biri:

Donuyok, diye tekrarlad.Ktibin yz bok koklamasma burutu:

Donuyoruz desene lan, hrt! iinin eneleri vuruyordu: Donuyok, diye tekrarlad. Donuyoruz de be! Donuyok! Mahsus mu yapyorsun? Do-nu-yo-ruz!

Do-nu-yok. Ay efendim ay. Donuyoruz! Diyemem ktip evendi, dilim alm bir sefer, dnmyor..


30/178

Araya Irgatba girdi: Nefesini tketme. Bunlar nerde insanlk nerde. Bunlara var m somun? Yerler! Var m nailiFatma? Tamam...Ktiple Irgatba arka maazalara glerek gider-BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE73

lerken, Donuyoruz diyemiyen ii eliyle arkalarndan Nah! yapt. Sonra da i arkadana dnd: Donuyoruz, dedi. Arkada gld: Ktibe niye demedin? Keyiflensin diye.. Keyiflensin diye mi? Keyiflensin diye. Bizi ay, kendini adam bellesin fkara!Ktip'se o sra, arka maazadan dnmekte olan Kse Hasann yolunu kesmiti. Ktibin yrenlik ettiinisanan Kse, hkrtyla glerek, gemek iin zorlad.Ktip brakmad:

Ne oluyorsun be, aptal? Aza bak!Kse Hasan aka yaplmadn anlam, aalamt. Ktip barp armaa balaynca bsbtnaalad, imdada Irgatba yetiti:

Ne var? Ne oluyor? Ktip: Ay olu ay, dedi. Gemi karma srtyor! Irgatba anlamt durumu: Bunlar yeni geldi, dedi. arkada. Kartlar yok, yeniden vereceksin..Ktip hl fkeli:

yle sylesene, dedi. Yeni geldim, bana yeni kart vereceksin ktip bey desene! Adn ne? Hasan. Deftere yazd. Soy adn?Hasan Irgatbaya bakt. Ktip steledi:

Ha Soy adn ne? Ne yutkunup duruyorsun, soy adn yok mu? Yok.74 BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Niye? Biz kylyz, ky yerinde det olmadndan... Olmadndan ha? Ay, kanun nedir bilir misinsen?Kse Hasan bn bn bakyordu.

Ha? dedi ktip. Bilir misin kanun nedir? Yenir mi? iilir mi? Syle, yenir mi iilir mi? Hasan hep bakyordu.Irgatba:

nsan suretinde hayvan, dedi. Ne bilir bunlar kanun manun? Allah bir alttan delmi, bir stten,sonra da kapm koyuvermi!Ktip, elindeki demir zmbayla Hasan'm alnna hafif hafif vurdu:

Yirminci Yzyl'da yayorsun, kendine gel. Kanun demek yasa demek. Yasa senin kyn, detinimdetini tanmaz. Vzgelir senin kyn kanuna. Kanunen her vatanda bir soyad almak zorundadr

anladn m?Hasan:

Anladm, dedi. Neyi? Dediini. Ne dedim? Hasan glverdi. Ktip kzd. Irgatba: Srtma, dedi. Ktip bey lkabnz soruyor! Hasan'm birden bnl geti, kara gzleri zekiceparlamaa balad:

Lkabmz m? Var lkabmz... Ne?' Ky yerinde bize Kseoullar derler!Ktip defterine Hasan Kseolu yazp yrd.

BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE 75


31/178

lenin on birine doru arkadan nde de hayr kalmamt. flhszm Yusuf arasra dinlenmeevakit bulmusa da, maazann tozundan harap olmutu. Kse Hasan bitiren, inko arkalndan szanbuz gibi sulard. Yznn boz tyleri dikilmiti, taa cierinden sarslyordu.Pehlivan Ali'ye gelince... Derdi souk deildi onun, aptesaneydi. Habire almaktan su dkmee bilegideme-.miti. Irgatba da garez olduundan, sk sk gelmi, boyuna kontrol etmiti. Su dkememek,Irgatbamn boyuna kontrol, makina akrts, toz... Genzi kanp duruyor, gzleri yanyordu.

Saat on bir buukta yerlerini teki vardiyann iilerine brakp, paydos ettiler. Kse Hasan ceketiyleiliini karmt, iyice skt. Kuru gvdesi titriyordu. Ya ili-iyle ceketini yeniden giyip arkadalarnnardna takld, evin yolunu tuttu.Oturduklar Ev, iki mahalle aada, mahalle muhtarnn bir zamanlar hayvanlarn balad, tabanhl gbre rtl, genie bir ahrd. Atsinekleri vmltl daireler izerek uuuyorlard. Harap kerpiduvarlar yar bellerine kadar slakt. Oda eki eki fk kokuyordu. arkadatan baka burada daha sekiz rgat barnyordu. Bu sekiz rgat da almak iin ukurova'yainmi, Orta Anadolu ya da Dou illerimizdendiler; yakn rr fabrikalarnda alyorlard.

Ahrn st iki katt. Harap yapnn sahibi muhtar, eskiden algam turusu satan fakir biri, Ermenitehcirinden sonra bu evi^ naslsa eline geirmiti. Sonralar yeni kurulan fabrikalar iiyi oaltm,barnak sknts balamt ki, muhtar, ahrdan hayvanlarn ekmi, iilere kiraya vermiti. arkada ekmek, kara zeytin, birer ba kuru soandan ibaret yiyeceklerinin bana ktler.

76BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEflhszm Yusuf soann bir yumrukta ezdi, soann taze gbei frlad: Abooo, dedi. Cce hele cce! Fknn zerine frlayan cc ald: Nereye gidiyorsun gznn yan yediim? Azna att, inemee balad. Ne hikmetse, dedi. Bu sovanlarm cc de bir tatl oluyor ki!Pehlivan Ali bakmadan mrldand:

Her eyin k tatl olur.. Kse Hasan burnunu ekti: Bes ylann deil...Ahrn teki kiraclar da yiyeceklerinin bana kmlerdi. Koca ahrda itahl bir az aprtsdrgidiyordu. Hi kimsenin can konumak istemiyor, karnlarn doyurup kafay vurmaktan bakasndnmyorlar, uykusuzluktan geberiyorlard.Bir ara ahr kapsna gen irisi ylk bir delikanl geldi, durdu. okluk isiz dolar, hemerilerininsrtndan geinir, surda burda kumar oynar, yutarsa alr, yu-tulursa vermez, mzk, kavgacnn biriydi.

Ahrn sol kesindeki iilere seslendi: Ne o Topal aa? Kr kst (Kstebek) gibi yumulmusun yemee gene...Odann ba kesini kendisine ayrm ufack yal adamn yz asld. Nerden kp gelmiti gene u

Alla-hn bels?Karlk vermedi. JHidayet'in olu denilen gen adam, Kse'nin karlk vermeyiine ierlemiti:

Dmbk (Pezevenk) seni, dedi. Seni bir ben bilirim, bir de kse sakalnn altndaki eytan!Kse topal homurdand. Glmeler oldu. Biri Hidayetin oluna seslendi:BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE77

yle mi laan? p, dnd, sordu:

Neyle mi? Var msn? Neye? Zarlara baak... Atalm bir iki? Var msn? Can att halde:: Atalm amma, param yok erefsizim.. Yal, topal'a bakt: Topal aa bor verse... Topal'dan ses kmaynca: yle mi Topal aa? dedi. ki lira bor verir misin? Kesti att: Vermem. Niye? Gnah. Gnahsa gnah bana. Faiz almak gnah deil mi? O baka o baka.

Nasl o baka? Mslmanlkta fayz var m lan? Kse topal skmt. evresinden yardm aranrcas-na baknd.Hidayet'in olu asld:


32/178

Ha? Mslmanlkta haram dei mi faiz? Topal boand: Ben sakat, alil bir insanm hey oul. Hem ben faiz-nen vermiyorum ki! Ya? Skanlara yardm ediyorum..Pehlivan Ali btn bu konumalarn dnda, kocaman bir- tas suyu lkr lkr iiyordu. Kapdaki delikanlbeygir suluyormuasma slk almaa balaynca, Kse topal'n faizcilii kaynad. Herkes glmee

balad. Kse Topal bile. Pehlivan Ali aldr etmeden suyunu iip tas uzattktan sonra:78BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE

Hak kr, dedi.Karnlar doyurulmutu. Sofra bezi adna ekmek ufakl, zeytin ekirdekli bezler, gazete katlar kaldrld,azlar sako ya da mintanlarn kollarna silinip, yorganlar ahrn fks zerine yaylmaa baland. Sonrada herkes kendi yorgannn yarsn altna ald, yarsn da stne ekti. Ooooh, artk uyuyabilirler, sladleri grebilirlerdi. Nitekim, ok gemeden iniltili, szl horultular ahrn fk kokulu havasn kaplad.Gittike artyordu horultular. nceli, kalnl, pamuk tozunun trmalad genizlerden gelen makaralhomurtular. Arada inliyenler de oluyordu. Bata Kse Hasan! Uykuyla sava halindeydi. Sayklyorduarada.

Yalnz Kse Topal uyankt koca ahrda. Ahr kaps yanndaki derme atma ocan zerinde yar beline

kadar su konulmu kapkara tenekenin altn yonga paralaryla tututurmaa alyordu.Tutumuyorlard aksi yongalar, iki kat ola ola flyor, duman gzlerini yaartyordu.Kayseri'nin Bnyan ilesine bal kylerden birin-dendi bu adam. Birinci Byk Harbde anakkale'de dizkapandan ald bir yara yznden sakat kalmt. Yllardr ukurova'ya herkesten nce iner,muhtardan bu ahr on lira aylkla kiralar, sonra da adam bana liradan birer yataklk yer verirdirgatlara.

Yata, yeil boyal tahta sand, kara tenceresi, teneke ibriiyle ahrn ba kesini tutmutu.Bekr amar ykar, yemek piirir, demiri pasl tra makinesi, az dnm usturasyla be kurua sakeser, sakal kazrd. Faizle para da verirdi ama, yle her nne gelene deil. Adamn gznden tanrd:

bulmu da, fotoraf, pul gerekiyormu.. Bylelerine bir lira verse, para gn iki buuk alrd.Tencere kaynatt da olurdu. Peynir ekmek, ekmekBEREKETL TOPRAKLAR ZERNDE 79karazeytin, tahin helvas ekmekten bkan bekrlar: Bu gn de scak bir yemek yiyelim.. dediler mi,Kse Topala gn doard: Aya muuya ne dimeye gidecek-misiniz? Toplayn paralar, verinbana, tencerenizi kay-natvereyim sevabma!Paralar toplanr, Kse Topal emmiye verilirdi. Kse Topal sevinle koard pazara. Topal bacayla uzunuzun dolar, bedavaya yakn drd souklam patates, rmee yz tutmu lahana, prasalaromuzlar, tutard ahrn yolunu. Temizlikten filn da anlad yoktu. Bak yerine kulland pasl emberparasyla sebzeleri le gibi kokan zifirli tenekesine dorar, zerine doldururdu suyu. Bu arada birazzeytinya, ya da kan burnuyla azck Margarin, bol krmz biber... dayanrd atei. Bol krmz biberlerenklendirilmi cl cl suda gbek atarak alabildiine kaynayan prasa, patatesler, kaynya kay-nyadalr, erir, hemen hemen kaybolurdu. Kylerinde bunu bile bulamyan bekrlar iten yorgun argngelip de ahr scak scak kaplyan yemek kokusunu alnca, coarlar, Kse Topal'm boynuna sarlr, krkyanaklarn pcklere boarak balarlard: Vay emmim sa olasn emmim!

Ellerin dert grmiye ilha... Abooo.. yemein kokusuna hele kokusuna! Lan beri bakn., bu ahrda emmime ene mene yok! Bak hele bak... Kimin emmisisin sen? Fkara. Bizim iin ar, pazar dolam tekmil... Sa ol emmim, Allah ta deyi tuttuunu altn etsin!Gaz tenekesinin altn tam parlatmt ki, Hidayetin80BEREKETL TOPRAKLAR ZERNDEolu denen, kumarc, zevzek delikanl gene tepesine dikildi, byle hemeriliin avradna svdktensonra:

Acmdan gzlerim kararyor, bi eit oluyorum, dedi. Sende hi mi Allah korkusu, merhamet yoklan?Kse Topal, durmadan ac ac yanan gzleriyle ayaa kalkt:


33/178

Ne diyorsun gene? Sende hi mi Allah korkusu, merhamet yok diyorum.. Niye olma

orhan kemal - bereketli topraklar Üzerinde

Documents