organische stof: “vriend of vijands3-eu-west-1.amazonaws.com › c2c1 › sportgrassen › files...
TRANSCRIPT
11-12-2017 Nr.1
Organische stof: “vriend of vijand”DTRF bijeenkomst, 2017
Maurice Evers
11-12-2017 Nr.2
Wie ben ik!
• geboren op 17-01-1968 te Roermond
• Afgestudeerd (MSc) in bodemkunde/bodemvruchtbaarheid,
Wageningen Universiteit, 1993
• Post Academic Study: Organische stof en
bodemvruchtbaarheid . Wageningen University (NL), 1999
• Technische training: “Physical Problems of Turf grass
soils: Identification and Correction – GCSAA, 2009
• Technische training: “Advanced Stress Management
Strategies for Cool-Season Turf - GCSAA, 2011”
• 2016: gestart met promoveren (PhD): Organische stof
dynamiek in grasbodems, gerelateerd aan gras
(onder)soorten en rassen in sport, golf en op dijken.
• Since 2008 eigenaar Lumbricus / senior consultant
11-12-2017 Nr.3
Lumbricus!
Kennis
ontwikkeling
Objectieve
kwaliteitbeoordeling
+ advies
Kennisoverdracht
+ service
Herkenbaar?
11-12-2017 Nr.4
Hoe kunnen we de input van fungiciden verlagen!
Balans in organische stof helpt!
11-12-2017 Nr.5
Al eens gekeken waar de ziekte zit?
11-12-2017 Nr.6
Festuca rubra litoralis
(slender creeping red fescue )
Dollar spot
Organisch material in de bodem
11-12-2017 Nr.7
= humus dagelijkse taal ≠ wetenschappenlijke
literatuur
Humus formation/humificatie
11-12-2017 Nr.8
Belangrijke processen:
• fysisch-mechanisch (verkleinen)
(wind, hagel, regen, slitten!,
zwel/krimp)
• anorganisch-chemisch
(oplossen en transport in regen
water and bodemvocht)
• biologisch
(bodem fauna, bodem micro flora)
Humus makers
11-12-2017 Nr.9
Humificatie is een
bodemvormend process
11-12-2017 Nr.10
2 jaar 8 jaar 15 jaar
Belang van organische stof (1)
11-12-2017 Nr.11
• Chemisch: buffer voor voeding en zouten (CEC)
Belang van organische stof (2)
11-12-2017 Nr.12
• Fysisch: buffer voor water en lucht (structuur/stabiliteit)
• Biologisch: Energie bron (C) voor bodem (micro)organismen
sand Organic
matter /
clay mix
Organic
liming
materials
Air and water
filled pores
humificatie
Organische stof, thatch, mat, humus (1)
11-12-2017 Nr.13
• Thatch: visueel structuren, grof, zacht en bijna geen gronddeeltjes
• Mat: geen visuele structuren fijn, zacht en een mix van grond en organische stof
• Humus: geen visuele structuren, zeer fijn, hard en het merendeel is grond
Organische stof, thatch, mat, humus (2)
11-12-2017 Nr.14
• Thatch (lage firmness!): hol
beluchten, verticuteren, zand dressen
• Mat (hoge vochtigheid/compactie!):
(spijkeren, zand lamellen (Graden),
zand dressen (bovenin)
• Humus (lage percolatie snelheid):
vertidrain, drill&fill, schudfrees
Probleem: te fijn zand als basis
en 80/20, 70/30! renovatie
Verschillen tussen thatch en mat
11-12-2017 Nr.15
10-20 cm
Hoeveel is gewenst/optimaal?
11-12-2017 Nr.16
Streefwaarden in bodemlagen
0-10/2-10 cm 0-2 cm
Green 0,5 – 2-3% 3 – 4%
Foregreen 0,5 – 2-3% 3 – 4%
Tee 1 – 3% 4 – 6%
Fairway 3 – 6% 4 – 8%
Voetbal (speelveld) 3 – 6% -
Voetbal (training) 2 – 4% -
Rough 6 – 10% -
De praktijk
11-12-2017 Nr.17
0
2
4
6
8
10
12
mrt-14 nov-14 jul-15 mrt-16 nov-16 aug-17org
an
ic m
att
er
co
nte
nt
(%)
date
Organic matter in greens 2-10 cmThe Netherlands
0
2
4
6
8
10
12
mrt-14 nov-14 jul-15 mrt-16 nov-16 aug-17
org
an
ic m
att
er
co
nte
nt
(%)
date
Organic matter in greens 0-2 cmThe Netherlands
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
mrt-14 nov-14 jul-15 mrt-16 nov-16 aug-17
thatc
h +
mat
(cm
)
date
Thatch/mat layer in greens
The Netherlands
Gehalte in de praktijk
11-12-2017 Nr.18
Afhankelijk van:
• Hoeveel is er in de grond van origine (start)
• Hoeveel wordt er jaarlijks aangevoerd:
beïnvloedt door gras soorten/rassen!
gras opvang of niet (green/fairway)
• Afbraak snelheid van organische stof:
kwaliteit van organische stof (stabiel/instabiel)
klimatologische condities (temperatuur, neerslag)
bodem textuur en pH (zand, klei)
drainage/irrigatie capaciteit en effectiviteit
gebruiksintensiteit / greenkeeping
Alles draait om balans/evenwicht
11-12-2017 Nr.19
Bodem
(lucht+ water)
Biologie
(plant + dier)
Chemie
(voeding)
OS
11-12-2017 Nr.20
Evers et al., in prep.
Organische
stof
voorraad
Organische stof in grasmaaisel in relatie tot
soorten en ondersoorten (1)
11-12-2017 Nr.21
0
1
2
3
4
5
6
Lp Pp Fa Frc Frl Frr Fo Acan Acap As
leaf
bio
mass (
mg
C/c
m2)
Leaf biomass production in September 2016
Organische stof opbouw in relatie
tot soorten en ondersoorten (2)
11-12-2017 Nr.22
Lolium Perenne (ryegrass) Poa Pratensis (Kentuckey bluegrass)
Festuca rubra commutata
(chewings fescue )
Agrostis capillaris (browntop bent)
Organische stof opbouw in relatie
tot gras soorten en ondersoorten (3)
11-12-2017 Nr.23
0
20
40
60
80
100
120
Lp Pp Fa Fr Fo Acan Acap As
bio
mass
(mg
C/c
m2
in
3 y
ears
)
Turf grass biomass in soil layers after 3 years
Thatch
Mat
Rest 2-10 cm
10-20 cm
Hoeveel zit er onder mijn voeten?
Organische stof opbouw in relatie
tot gras soorten en ondersoorten (4)
11-12-2017 Nr.24
0
10
20
30
40
50
60
Lp Pp Fa Fr Fo Acan Acap As
bio
ma
ss
(m
g C
/cm
3)
Turf grass root biomass in soil layers after 3 years
Thatch
Mat
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Lp Pp Fa Fr Fo Acan Acap As
layer
thic
kn
ess (
mm
)
Turf grass thatch and mat layers after 3 years
Thatch
Mat
Laagdikte!
Concentratie/dichtheid!
11-12-2017 Nr.25
Organische stof opbouw
Engels raai: rassen
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
45,0
1 5 6 12 15 17 20 24 25 26 31 38 59 60 62
layer
thic
kn
ess (
mm
)
Lolium perenne
Thatch (mm)
Mat (mm)
Thatch + Mat (mm)
Organische stof opbouw bij
roodzwenk
11-12-2017 Nr.26
Morfologie en groeiwijze zijn verschillend!
0
20
40
60
80
100
120
Frc Frt Frr
bio
mass
(mg
C/c
m2)
Turf grass biomass in soil layers after 3 years
Thatch
Mat
Verschillen in morfologie en groeiwijze
11-12-2017 Nr.27
Verticaal maaien/slitten of niet?
Festuca rubra commutata
(chewings fescue )
Festuca rubra litoralis
(slender creeping red
fescue )
Festuca rubra rubra
(strong creeping red
fescue )
Agrostis capillaris (browntop bent)
Agrostis stolonifera (creeping bent)
De afbraaksnelheid doet er toe!
11-12-2017 Nr.28
Vermindering organische stof::
Jaarlijkse afbraak > jaarlijkse opbouw
Toename organische stof:
Jaarlijkse afbraak < jaarlijske opbouw
Bij optimum: jaarlijkse afbraak = jaarlijkse opbouw
Klimaatinvloeden op afbraak
van organische stof
11-12-2017 Nr.29
10 – 23% bodem
vocht
5 – 15% bodem
vocht
TemperatuurBodem vocht
(neerslag/droogte)
pH invloed op afbraak organische stof
11-12-2017 Nr.30
pH
Organische stof kwaliteit?
11-12-2017 Nr.31
• Kwaliteit heeft een directe invloed op de afbraak snelheid
• Er zijn vele manieren om de kwaliteit uit te drukken:
✓ basis componenten/structuren in organische stof:
was, lignine, (hemi)cellulose, suikers, etc. CN-ratio
✓ Herkomst van organische materiaal (mest, compost, schors, zeewier, maaisel, etc.) CN-ratio
✓ Humificatiecoëfficiënt (effectieve organische stof)
✓ Initiële leeftijd (a-waarde)
ontwikkeling model om N beschikbaarheid te voorspellen!
CN-ratio in de 0-10 cm bodem laag
11-12-2017 Nr.32
16
17
18
19
20
21
22
23
CN
-ra
tio
Soil CN-ratio
Lp
Pp
Fa
Frc
Pt
Dc
soil background
Bodem eigenschappen:
- pH-CaCl2 = 6,0
- Organische stof
(gloeiverlies) = 5%
CN-ratio van maaisel
11-12-2017 Nr.33
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
CN
-rati
oclip
pin
gs
CN-ratio of turf grass clippings
Lp
Pp
Fa
Frc
Pt
Dc
Seizoens variatie in CN-ratio
Fairways/
Sportvelden!
Opvang van 1st maaibeurt na de winter kan soms helpen in
vermindering ophoping organische stof
CN-ratio in gras maaisel bij verschillende
soorten en ondersoorten:
11-12-2017 Nr.34
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
Lp Pp Fa Fr Fo Acan Acap As
CN
-rati
o
CN-ratio of turf grass clippings in September 2016
Bodem eigenschappen:
- pH-CaCl2 = 5,8
- Organische stof
(gloeiverlies) = 2,8%
CN-ratio van gras biomassa in
verschillende bodemlagen:
11-12-2017 Nr.35
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Thatch (C/N) Mat C/N) 2-10 rest (C/N) 10-20 (C/N)
CN
-ra
tio
CN-ratio of turf grass biomass after 3 years
Lolium perenne
Poa Pratensis
Festuca
Agrostis
De ondergrondse biomassa is belangrijker in de afbraak en opbouw
van organische stof in lagen dan het maaisel! Vooral de CN-ratio.
Vragen verder te onderzoeken
11-12-2017 Nr.36
• Hoe zit het bij mengsels van grassoorten? (interactie)
• Hoe groot is het effect van maaihoogte, maaifrequentie/rollen?
• Hoe groot is de rol van N-bemesting? (optimum/soort/toediening)
• Welk bodemleven is gekoppeld aan grassoorten?
• Is het bodemleven in te zetten in organische stof beheersing?
Conclusies
11-12-2017 Nr.37
• Beheersen van organische stof fracties in de grond is cruciaal in
ecologisch golfbaan onderhoud (Green Deal)
• We kunnen mechanisch veel maar voorkomen is nog altijd beter
dan genezen
• De keuze in soorten/ondersoorten en rassen kan ons gaan helpen
• Er staan ook nog wat vragen open voor verdere verfijning en
optimalisering
Dank voor uw aandacht!
Bodem
(lucht+ water)
Biologie
(plant + dier)
Chemie
(voeding)
O
S
Actie vereist!!