organic agriculture research and development

รายงานชดโครงการวจย

การวจยและพฒนาเกษตรอนทรย

Organic Agriculture Research and Development

ชอหวหนาชดโครงการวจย

นายภสชญภณ หมนแจง

Phatchayaphon Meunchang

ป พ.ศ. 2558

ค าปรารภ

ชดโครงการการวจยและพฒนาเกษตรอนทรย ป พ.ศ. 2554-2558 ประกอบดวย 2 โครงการ ซงเปนโครงการทเกยวของกบการผลตพชในระบบเกษตรอนทรย โดยมผลงานวจยดาน การศกษาระยะปรบเปลยน เทคโนโลยการจดการศตรพช และการจดการดนปย

รายงานผลชดโครงการวจยนจงจะมประโยชนอยางมากในการรวบรวมผลงานวจยทเกยวของในชวงเวลาดงกลาว เพอใชประกอบเปนองคความรในการพฒนาการเกษตรใหมความเจรญกาวหนา เกษตรกรมการผลตทปลอดภย มผลผลตสง ตนทนตา สอดคลองกบความตองการของผบรโภค ทาใหผบรโภคปลอดภย ประชาชนมสขภาพเขมแขง มพลานามยทด ความสามารถในการแขงขนในตลาดสนคาเกษตรของไทยอยในระดบทด อยางมนคง มงคงและยงยน ตามนโยบายของรฐบาล

สารบญ สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ 1

ผวจย 2

บทนา 3

โครงการวจย 1 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรย 8

โครงการวจย 2 การศกษาระบบการปลกพชรวมเพอจดการระบบสมดลในหวงโซอาหาร ในระบบเกษตรอนทรย

36

บทสรปและขอเสนอแนะ 101

บรรณาณกรม 101

1

กตกรรมประกาศ ชดโครงการการวจยและพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร ป พ.ศ. 2554-2558 เปนชดโครงการท

ไดรบเงนสนบสนนการวจยจากงบประมาณแผนดน ทสนบสนนโดยกรมวชาการเกษตร รวม 5 ป

2

ผวจย

ผอานวยการชดโครงการวจย ภสชญภณ หมนแจง

หวหนาโครงการวจย นางสาวสาล ชนสถต หวหนาโครงการวจย นางสาวพชรวรรณ จงจตเมตต

3

บทน า

เกษตรอนทรยเปนระบบการผลตทางการเกษตรทคานงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมวธการจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบสภาพธรรมชาต และตองหลกเลยงการใชสารสงเคราะหทกชนด ไมวาจะเปน ปยเคม สารเคมกาจดศตรพช และฮอรโมนตางๆ รวมทงหามใชพชหรอสตวทมการตดตอทางพนธกรรม (genetic engineering) ทอาจกอใหเกดมลพษในสภาพแวดลอม แตเนนการใชวสดอนทรยชนดตางๆ เชน ปยคอก ปยหมก ปยพชสด และปยชวภาพ ในการปรบคณภาพดนใหมความอดมสมบรณและใหธาตอาหารแกพช ทาใหพชอนทรย มความแขงแรง ตานทานตอโรคและแมลงไดดวยตนเอง มการสงเสรมใหนาเอาภมปญญาพนบานมาใชใหเกดประโยชนเพอสรางความยงยนทางภมสงคม ผลผลตทไดจงมความมนใจวาจะมความปลอดภยจากสารพษตกคาง ปลอดภยทงผผลตและผบรโภค อกทงไมทาลายสภาพแวดลอมใหเสอมโทรมลง ชวยสรางความหลากหลายทางชวภาพ และนาไปสการสรางระบบการผลตทยงยน ( กรมวชาการเกษตร, 2543) เนองจากประเทศไทยเปนผผลตสนคาเกษตรสงออกรายใหญทสาคญของโลก จงมความจาเปนอยางยงทจะตองใหความสาคญกบการปรบเปลยนกระบวนการผลตสนคาเกษตรใหเขาสมาตรฐานความปลอดภยทงในระบบ GAP และระบบเกษตรอนทรย เพอใหสามารถสนองความตองการและรองรบพฤตกรรมของผบรโภคทมความตองการและความพงพอใจในการบรโภคทเปลยนแปลงไป อกทงจะชวยในการเพมศกยภาพการแขงขนของสนคาเกษตรจากประเทศไทย และชวยปองกนเงอนไขทคคานาไปใชเปนขออางในการกดกนทางการคาทนบวนจะทวความรนแรงมากขนดวย

ปจจบนมประเทศผผลตสนคาเกษตรอนทรยประมาณ 141 ประเทศทวโลก คดเปนพนทประมาณ 201 ลานไร ซงสวนใหญอยในประเทศออสเตรเลย สหภาพยโรป และลาตนอเมรกา ไดมการประมาณการมลคาสนคาเกษตรอนทรยโดยศนยการคาระหวางประเทศ (International Trade Center : ITC/UNCTAD/WTO) ในป พ.ศ. 2550 มลคาของสนคาเกษตรอนทรยในตลาดโลกมประมาณ 46,000 ลานเหรยญสหรฐ มการขยายตวรอยละ 10-20 ตอป โดยมตลาดผบรโภคทสาคญ คอ สหภาพยโรป สหรฐอเมรกา และญปน สาหรบประเทศไทยเปนผผลตสนคาเกษตรสงออกรายใหญของโลกจงมความจาเปนจะตองปรบเปลยนกระบวนการผลตสนคาเกษตรบางสวน ใหตรงตามกระแสความตองการของผบรโภค และเพอสรางความแตกตางของสนคาเกษตรในตลาดโลก อกทงเปนการเพมศกยภาพการแขงขนของประเทศ และเปนการลดเงอนไขของการกดกนทางการคาระหวางประเทศทนบวนจะทวความเขมงวดมากขน

ประเทศไทยมพนทผลตพชอนทรยทไดรบการรบรองโดยกรมวชาการเกษตร ประมาณ 58,000 ไร(ป 2551) พชทสงออกไดในปจจบน ไดแก ขาว ขาวโพดฝกออน ขาวโพดหวาน หนอไมฝรง ชา ผลไมและสมนไพร ในป 2546 กระทรวงพาณชย ไดประมาณมลคาการสงออกสนคาเกษตรอนทรยของไทยประมาณ 375 ลานบาทและมมลคาเพมขนเปน 920 ลานบาทในป 2548 ซงนบวานอยเมอเปรยบเทยบกบมลคารวมของตลาดโลก ทงนประเทศไทยมศกยภาพสงทจะเพมมลคาการสงออกสนคาเกษตรอนทรยใหมมลคาเพมสงขน โดยการปรบเปลยนการผลตสนคาเกษตรสงออกทวไปเปนเกษตรอนทรย เนองจากมความไดเปรยบในเรองของสภาพภมประเทศ และสภาพแวดลอมทมความเหมาะสมในเรองของพนททาการเกษตรประกอบกบมพชหลายชนดเปนทตองการของตลาดอนทรยในตางประเทศเชน ขาว ธญพช พชนามน พชผก ไมผล และสมนไพร เปนตน เนองจากในระบบการผลตพชอนทรยสงผลกระทบนอยตอระบบนเวศ สงมชวต และสภาพแวดลอม ผลผลตทไดเปนทตองการของตลาดทวโลก แตทงนจะตองเปนผลผลตอนทรยทผานการรบรองตามมาตรฐานเกษตรอนทรย จากหนวยรบรองทเปนทยอมรบตามระบบสากลเทานน สาหรบในพนทภาค

4

ตะวนออก ในป2551 มเกษตรกรทผานการตรวจรบรองการผลตพชอนทรยโดยกรมวชาการเกษตร จานวนทงสน 276 ราย คดเปนพนท 1,588 ไร สวนใหญทไดรบการรบรองเปนเกษตรกรททาการผลตหนอไมฝรง ซงมจานวนทงสน 258 ราย พนท 800 ไร เนองจากเปนการผลตแบบ Contract Farming มเจาหนาทของบรษททรบซอผลผลต ควบคมดแลใหคาแนะนาปรกษา สาหรบไมผลมเพยง 16 ราย (สาล และคณะ, 2552) ปญหาเนองจากขอกาหนดและกฎระเบยบทเกษตรกรตองปฏบตตามมาตรฐานเกษตรอนทรย โดยเฉพาะอยางยงในเรองของระยะเวลาในการปรบเปลยนซงมระยะเวลา 3 ปในการผลตไมผลไมยนตน ดงนนเพอใหเกษตรกรเขาสระบบการผลตพชอนทรยไดรวดเรวขนมาตรฐานเกษตรอนทรยของกรมวชาการเกษตรทปรบปรงใหมในปพ.ศ.2552 จงกาหนดระยะเวลาปรบเปลยน 1 ป สาหรบพชลมลก และ 1ป 6 เดอน สาหรบไมยนตน โดยมระยะเวลาปรบเปลยนเชนเดยวกบมาตรฐานของ IFOAM แตแตกตางจากมาตรฐานเกษตรอนทรยของสหรฐอเมรกา (NOP) ทกาหนดระยะเวลาปรบเปลยน 3 ปกบพชทกชนด และมาตรฐานของสหภาพยโรป(EEC2092/91 )ทกาหนดระยะเวลาปรบเปลยน 2 ป สาหรบพชลมลก และ 3ป สาหรบไมยนตน ซงในการกาหนดมาตรฐานและปรบเทยบมาตรฐานจะตองมขอมลทางวชาการในการสนบสนนเหตผลของชวงระยะเวลาในการปรบเปลยนดงกลาว

ระบบการผลตพชอนทรย เปนระบบเกษตรกรรมแบบองครวม ทมงหมายในการปกปองดแลพชใหมความแขงแรงทนทานตอศตรและสภาพแวดลอมมากกวาการขจดปญหาหรอศตร เนนการผลตพชใหมความปลอดภยตลอดกระบวนการผลต ไมทาลายสงแวดลอม และมความเปนธรรมในสงคม การผลตพชอนทรยจงตองมความระมดระวงในการใชสารปองกนกาจดศตรพชทไมเปนอนตราย และเปนไปตามมาตรฐานการผลตพชอนทรย หลกการปฏบตทสาคญคอปรบปรงดนใหสมบรณ ใชพนธพชตานทาน/ทนทาน และมความหลากหลายทางชวภาพ ตลอดจนปลกพชในชวงฤดกาลทเหมาะสม หรอปรบองคประกอบแวดลอมใหมเอออานวยมากทสด และมความจาเปนตองใชสารหรอเชอปฏปกษและหรอการปลอยศตรธรรมชาตบางชนด เพอชวยควบคมปรมาณศตรพชใหอยในระดบเศรษฐกจ

ปจจบนการผลตพชอนทรยของเกษตรกรในภมภาคตาง ๆ นอยรายทจะผลตพชไดผลดจนเปนทนาพอใจ โดยมความยงยนและผลตเปนการคาไดผลตผลทสมาเสมอตลอดทงป โดยเฉพาะอยางยงพชผกทมความตองการบรโภคในปรมาณมากเปนประจาวน และมปญหาศตรพชมากทสด จากการตดตามศกษาแนวทางการปฏบตในการจดระบบการปลกพชอนทรยของเกษตรกรกลมตาง ๆ ของประเสรฐ (2550) พบวาแนวทางของนางสมหมาย หนแดง จากไรทนเหนอย อาเภอโคกสาโรง จงหวดลพบร ไดใชกระบวนการผลตพชผกอนทรยผสมผสานแบบผสมผสานทงฟารมในพนทประมาณ 50 ไร โดยสามารถผลตผลตผลออกตลาดอยางสมาเสมอ และไดรบมาตรฐานการผลตพชอนทรยมาตรฐานประเทศไทยจากกรมวชาการเกษตร และมาตรฐานเกษตรอนทรยไทย (มกท.) โดยหนวยงานรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยสากล (IOAS)ไดใชฟารมดงกลาวเปนสถานทการตรวจประเมนระบบงานการตรวจรบรองหนวยรบรอง (Certified Body) ประจาปของสานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรยไทยดวย ซงในการปลกพชผกอนทรยในฟารมดงกลาวไดใชวธการปลกพชแบบผสมผสาน อาท การปลกปอเทองแซมไวในแปลงผก ปลกผกกาดหอมแซมผกกาดขาว/ผกกาดกวางตง/แครอท ปลกปอเทองแฝกไวในดานขางรองถวฝกยาว และภมปญญาของนางสมหมาย พบวา ผกขม เปนพชทแมลงดวงหมดผกชอบกนและเปนพชลอแมลง (Trap crop) ไดดในแปลงผลตผกกวางตง รวมทงการใชปอเทองเพอการลอหนอนศตรผก (ไมไดระบชนด) และในกลมของเครอขายกสกรรมไรสารพษแหงประเทศไทย หรอในเครอขายของสนตอโศกใชหลกการปลกพชไรสารพษหรอพชอนทรย โดยปลกพชผกหลากหลายชนดในแปลง ไดใชหลกการทวา

5

“ปรงดนใหด แตถาดนยงมดไมพอตองปลกหลากหลาย” และไดปลกดาวเรองและดอกไมชนดตาง ๆ ไวรอบ ๆแปลงผก

รตนา (2542)ไดศกษาชนดของแมลงศตรพชและปรมาณการทาลายเพอใชเปนขอมลสงเสรมการปลกผกในระบบการปลกพชผสมผสาน โดยศกษาพชผก 8 ชนด ไดแก คะนา กวางตง ผกบง ถวฝกยาว มะเขอเทศ มะเขอเปราะ แตงกวา และพรก พบวา แปลงผกระบบผสมผสานมความหลากหลายของชนดแมลงมากกวาแปลงทใชสารเคม โดยเฉพาะแมลงหาและเบยน ซงนาจะเปนปจจยสาคญในการควบคมการระบาดของแมลง ไดพบดวงดน ดวงกนกระดก แมลงวนดอกไม แมงมมและแตนเบยนโคตเซย (Cotesia) อยางไรกด นกนเวศวทยามความเหนพองกนวา การเพมความหลากหลายและซบซอนในระบบนเวศจะกอใหเก ดความเสถยรภาพในระบบนเวศนน ๆ และจะไมเกดการระบาดของศตรพช (Elton, 1958 ; Odum, 1964 ; Pimentel, 1961)

การเกษตรในระบบการปลกพชผสมผสาน ใชหลกการเนนสรางความหลากหลายของชนดพชและสตวในระบบนเวศเกษตร เพอทาใหเกดการสมดล มการศกษาถงการปลกพชชนดอนรวมกบพชหลก ซงสงผลดทาใหมแมลงศตรธรรมชาตเพมมากขนทงชนดและปรมาณและยงทาใหมแมลงศตรพชลดนอยลงดวย (Kenny and Chapmann, 1988 ; Wiech and Wnuk, 1991) แสดงใหเหนวาการเพมความหลากหลายของชนดพชทปลกจะลดความรนแรงของการระบาดของแมลงศตรพช

จงควรศกษาระบบการปลกพชรวมกบพชเศรษฐกจหลกใน 3 กลม กลาวคอ 1) กลมพชผก ไดแก พชตระกลกระหลา (คะนา กวางตง บรอคโคล) ตระกลถว (ถวฝกยาว) แตง (แตงกวาและแตงโม) และมะเขอเทศ 2) กลมสมนไพรเครองเทศ ไดแก พรก หอม กระเทยม ผกช ผกคนชาย กะเพรา โหระพา และ แมงลก 3) กลมพชไร (งา ทานตะวนถวเขยวและถวลสง)

ทงนจะไดศกษาการใชการควบคมแมลงโดยชววธเปนตวเปรยบเทยบ อยางไรกดจะไดศกษาการปองกนกาจดโรคพชรวมไปดวย ทงนเนองจากโรคพช จดเปนศตรพชทมความสาคญ กอใหเกดผลเสยหายทงดานปรมาณและคณภาพ โรคพชสามารถทาความเสยหายแกพชปลก ตงแตระยะเรมเพาะปลกจนกระทงถงระยะเกบเกยว การควบคมโรคพชมหลายวธ แตเกษตรกรสวนใหญมกเลอกใชวธการควบคมโ รคพชโดยใชสารเคม เนองจากเปนวธทงาย สะดวก และไดผลรวดเรว ซงผลจากการใชสารเคมทไมถกวธ หรอใชมากจนเกนไป สงผลเสยตามมาหลายประการ เชน เกดการดอยาของเชอโรค มสารตกคางในผลตผล ตลอดจนเกดการปนเปอนของสารเคมในสภาพธรรมชาตและสงแวดลอม เกดผลเสยโดยตรงตอผใชไดแกตวเกษตรกรเองและผบรโภค นอกจากนโดยทางออม สงผลถงการกดกนทางการคา เนองมาจากภายใตเงอนไขขอตกลงขององคการการคาโลก (WTO) สนคาทางการเกษตรทจะสงไปขายยงประเทศคคาจะตองมความปลอดภยตอผบรโภค ดงนนการควบคมโรคพชโดยชววธ จงเปนทางเลอกใหมทมบทบาทสาคญตอการควบคมโรคพชทงในปจจบนและอนาคตเพอลดปญหาจากการใชสารเคมปองกนกาจดโรคพชดงกลาวทนบวนจะเพมปรมาณมากขนเรอยๆ ทผานมาไดมการศกษาวจยทงในประเทศและตางประเทศ ทจะนาจลนทรย ซงเรยกวา “ จลนทรยปฏปกษ (antagonist)” ในธรรมชาตมาควบคมเชอสาเหตโรคพชและในปจจบนกเปนทยอมรบวาเปนวธทมโอกาสสงในการนาไปเปนกลยทธปองกนกาจดโรคพช เนองจากมการนาไปใชอยางไดผลดและสามารถพฒนาเปนการคาไดหลายชนด เชน ในประเทศออสเตรเลยไดพฒนาใชเชอแบคทเรยปฏปกษในทางการคาสาเรจเปนครงแรก โดยใชเชอ Agrobacterium radiobecter K84 ทเปนพวกซาโปรไฟทไปควบคมโรคปมปมของพชทเกดจากเชอ A. tumefaciens แบคทเรยแบคทเรยกลม Pseudomonads ชนดสรางสารเรองแสง มความสามารถในการควบคมโรคพชทเกดจากเชอราและแบคทเรยทตดไปกบดน ซงเปนเชอโรคพชทกอใหเกด

6

ความเสยหายกบพชอยางมาก หรอแบคทเรย Bacillus หลายชนดมรายงานวา มประสทธภาพในการควบคมเชอโรคไดเชนเดยวกบ Pseudomonads ชนดสรางสารเรองแสงในพชหลายชนด ทงสภาพเรอนปลกพชทดลองและแปลงทดลอง (นพนธ, 2538) ในประเทศไทย ไดมการศกษาวจยการนาจลนทรยปฏปกษมาใชในการควบคมโรคพชและสามารถพฒนาจนไดเปนสารชวนทรยหลายชนด ทใชในการควบคมศตรพชไดอยางมป ร ะ ส ท ธ ภ า พ เ ท ย บ ไ ด ก บ ส า ร ป อ ง ก น ก า จ ด ศ ต ร พ ช เ ช น ภ า ค ว ช า โ ร ค พ ช ค ณ ะ เ ก ษ ต ร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดทาการผลตผงเชอจลนทรยปฏปกษ Bacillus subtilis สายพนธ CH4 ใชในการปองกนและควบคมโรคพชทเกดจากเชอราและแบคทเรยหลายชนด ไดแก Alternaria spp. Phytophthora palmivora F usarium spp Rhizoctonia sp. Cercospora spp. Acrocylindrium oryzae Erwinia spp. Pyricularia oryzae Colletotrichum spp. Ralstonia solanacearum และXanthomonas campestris (www.rdi.ku.ac.th/ kasetresearch52/04-plant/.../plant_00.html) นอกจากนมชวนทรยบางชนดสามารถผลตเปนการคาแลว เชน แบคทเรย Bacillus subtilis ใชในการควบคมโรคกาบใบแหงในขาวหรอโรคทเกดจากเชอราในดนของพชเศรษฐกจหลายชนด การนาจลนทรยปฏปกษมาใชในการควบคมโรค จงเปนทางเลอกหนงทจะชวยลดปญหาการใชสารเคมในการปองกนกาจดโรคพช เพอลดสารตกคางหรอใชในระบบเกษตรอนทรย

นอกจากปญหาในเรองของมาตรฐานและการปองกนกาจดศตรพชดงกลาวแลว พบวาในการจดเสวนาทางวชาการในโอกาสครบรอบ 36 ป กรมวชาการเกษตรวนท 10 เมษายน 2552 ของสานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 6 ไดมการแลกเปลยนความรในเรองการผลต การตลาดเกษตรอนทรยระหวางผประกอบการ เกษตรกรผผลต และผบรโภค เกษตรกรสวนใหญตองการไดรบความรทางดานเทคโนโลยในการผลตพชอนทรย เนองจากมตลาดรบซอทงภายในประเทศและตางประเทศ ซงจะชวยเกษตรกรใหมรายไดเพมมากขนเนองจากผซอจะใหราคาสงกวาสนคาทวไป และทสาคญยงเปนระบบการทาการเกษตรทมความปลอดภยทงเกษตรกรผผลต ผบรโภค และสภาพแวดลอม ทสรางความยงยนใหกบเกษตรกรไทยตลอดไป

แตในขอเทจจรงของระบบเกษตรอนทรยของประเทศไทยทผานมา ความเขาใจของบคคลทเกยวของบางสวน ทงฝายนโยบาย ฝายปฏบตการ รวมทงตวเกษตรกรผผลตเอง ยงมความเขาใจทไมชดเจน ในมาตรฐานการผลตทถกตอง อกทงในฐานขอมลเกษตรอนทรยของไทยยงขาดเทคโนโลยและรปแบบการผลตทเหมาะสมกบภมสงคมของประเทศไทยอกมาก จงทาใหการขยายตวของระบบเกษตรอนทรยของประเทศไทยมการขยายตวชามาก ดงนนแผนการวจยและพฒนาระบบการผลตเกษตรอนทรยในป 2554-2558 จงมวตถประสงคจะดาเนนการ เพอใหไดขอมลและเทคโนโลยไปใชแกไขปญหาตางๆใหกบระบบเกษตรอนทรยของประเทศไทย ดงนนแผนวจยและพฒนาเกษตรอนทรยในป 2555 ประกอบดวยโครงการวจยทเนนในดานตางๆทสามารถคลอบคลมการแกประเดนปญหาสาคญ 2 ดาน คอ

1) การศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในระบบเกษตรอนทรย เนนการศกษาเพอใหได เทคโนโลยในการนามาใชในการปรบเปลยนพนทการเกษตรในประเทศไทย ใหเขาสระบบเกษตรอนทรยทปลอดภยไดงายและรวดเรวขน

2) การศกษาผลของระบบการปลกพชรวมเพอจดการระบบสมดลในหวงโซอาหารในระบบ เกษตรอนทรย เพอนาขอมลทไดมาแกไขปญหาการขาดแคลนเทคโนโลยการปองกนกาจดศตรพชในระบบเกษตรอนทรย ซงเปนประเดนปญหาทสาคญในการชวดความสาเรจของระบบการผลตแบบอนทรยในปจจบน

http://www.rdi.ku.ac.th/

7

6. วตถประสงคหลกของแผนงานวจย 1. เพอใหไดขอมลการเปลยนแปลงสภาพพนท ระบบนเวศน เทคโนโลยในระบบการผลตพชอนทรยทมความเหมาะสมกบสภาพพนท

2. เพอศกษาชนดของพชกบดกทมประสทธภาพ และพชอาศยศตรธรรมชาตในระบบการปลกพช อนทรย

3. เพอศกษารปแบบการนาพชกบดกและพชอาศยแมลงมประโยชนไปใชในระบบการปลกพชอนทรย 4. เพอศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชอนทรย 5. เพอใหไดเทคโนโลยการจดการดนและปยทมประสทธภาพสาหรบการผลตฝรงและแกวมงกรระบบ

เกษตรอนทรย

8

โครงการท 1 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรย Study on the Effect of the Environment in Fruits Organic Production

ผวจย

สาล ชนสถต หฤทย แกนลา อรณ แทงทอง เกษสร ฉนทะพรยะพน อมาพร รกษาพราหมณ

ขนษฐา วงษนกร นายเฉลมพล เอยมพลบ กตตพงศ โชคชย วนดา โนบรรเทา ประไพ ทองระอา ภสชญภณ หมนแจง ณฐนน ฟแสง พชราภรณ ลลาภรมยกล พรศร มณโชต อาทตยา พงษชยสทธ

วทยา อภย เนาวรตน ตงมนคงวรกล สทธน ลขตตระกลรง นวลจนทร ศรสมบต พเยาว พรหมพนธใจ สพตรา สภาการ รชดาวลย สรธนตนนท บญช สายธน เครอวลย บญเงน จนทนา ใจจตร

ศกดดา เสอประสงค อรญญา ภวไล มณฑาทพย อรณวรากรณ

บทคดยอ

ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตในระบบเกษตรอนทรยมวตถประสงคเพอใหไดขอมลการเปลยนแปลงสภาพพนท ระบบนเวศน เทคโนโลยในการผลตไมผลและพชผกอนทรย เพอนาไปสนบสนนการจดทามาตรฐาน จากการปรบเปลยนระบบการผลตจากการผลตเกษตรเคมเปนเกษตรอนทรย ประกอบดวย 2 กจกรรม ไดแก กจกรรมท 1 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรย ดาเนนการในพนทจงหวดเชยงใหม พชลาไย และจงหวดจนทบร ดาเนนการในพชมงคด ระหวางเดอนตลาคม 2553 – กนยายน 2557 กจกรรมท 2 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตพชผกอนทรย ดาเนนการพนทจงหวดอบลราชธาน จงหวดสพรรณบรและลพบร ระหวางเดอนตลาคม 2553 – กนยายน 2556 ทงสองกจกรรมเกบขอมลทเกยวของ ไดแก คณสมบตดน (ธาตอาหาร ความหนาแนนดน จลนทรยดน โลหะหนก) คณสมบตนา (จลนทรยทเปนโทษ) ปรมาณผลผลตและสารพษตกคาง สารวจแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาต

ผลการทดลองพบวา กจกรรมท 1 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรยมการเปลยนแปลงขอมลทเกยวของในการผลตไมผลอนทรย เชน ดนมปรมาณอนทรยวตถและปรมาณแบคทเรยทงหมดเพมขน มการเปลยนแปลงและความหนาแนนดนรวม สวนคาอนๆทงปรมาณโลหะหนกในดน นาหมก พบแตไมเกนคามาตรฐาน พบจลนทรย E. Coli และ Salmonella spp. ในนา แตไมเกนคามาตรฐาน และไมพบสารพษตกคางในผลผลต สวนกจกรรมท 2 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตพชผกอนทรย พบมการเปลยนแปลงขอมลในการผลตพชผกอนทรยไดแก ดนมปรมาณอนทรยวตถสง จลนทรยในดนมแนวโนมเพมขน ความหนาแนนดนรวมเพมขน โลหะหนกในดน นาหมก และนา ไมเกนคามาตรฐาน จลนทรย E. Coli และ Salmonella spp. ในผลผลต ไมเกนคามาตรฐาน และไมพบสารพษตกคางในนาและในพชผก คาสาคญ: เกษตรอนทรย ไมผลอนทรย พชผกอนทรย สงแวดลอม

9

บทน า

ปจจบนมประเทศผผลตสนคาเกษตรอนทรยประมาณ 141 ประเทศทวโลก คด ในป พ.ศ. 2550 มลคาของสนคาเกษตรอนทรยในตลาดโลกมประมาณ 46,000 ลานเหรยญสหรฐ มการขยายตวรอยละ 10-20 ตอป โดยมตลาดผบรโภคทสาคญ คอ สหภาพยโรป สหรฐอเมรกา และญปน สาหรบประเทศไทยเปนผผลตสนคาเกษตรสงออกรายใหญของโลกจงมความจาเปนจะตองปรบเปลยนกระบวนการผลตสนคาเกษตรบางสวน ใหตรงตามกระแสความตองการของผบรโภค และเพอสรางความแตกตางของสนคาเกษตรในตลาดโลก อกทงเปนการเพมศกยภาพการแขงขนของประเทศ และเปนการลดเงอนไขของการกดกนทางการคาระหวางประเทศทนบวนจะทวความเขมงวดมากขน

ประเทศไทยมพนทผลตพชอนทรยทไดรบการรบรองโดยกรมวชาการเกษตร ประมาณ 58,000 ไร (ป 2551) พชทสงออกไดในปจจบน ไดแก ขาว ขาวโพดฝกออน ขาวโพดหวาน หนอไมฝรง ชา ผลไมและสมนไพร ในป 2546 กระทรวงพาณชย ไดประมาณมลคาการสงออกสนคาเกษตรอนทรยของไทยประมาณ 375 ลานบาทและมมลคาเพมขนเปน 920 ลานบาทในป 2548 ซงนบวานอยเมอเปรยบเทยบกบมลคารวมของตลาดโลก ทงนประเทศไทยมศกยภาพสงทจะเพมมลคาการสงออกสนคาเกษตรอนทรยใหมมลคาเพมสงขน โดยการปรบเปลยนการผลตสนคาเกษตรสงออกทวไปเปนเกษตรอนทรย เนองจากมความไดเปรยบในเรองของสภาพภมประเทศ และสภาพแวดลอมทมความเหมาะสมในเรองของพนททาการเกษตร สาหรบในพนทภาคตะวนออก ในป2551 มเกษตรกรทผานการตรวจรบรองการผลตพชอนทรยโดยกรมวชาการเกษตร จานวนทงสน 276 ราย คดเปนพนท 1,588 ไร สวนใหญทไดรบการรบรองเปนเกษตรกรททาการผลตหนอไมฝรง ซงมจานวนทงสน 258 ราย พนท 800 ไร เนองจากเปนการผลตแบบ Contract Farming มเจาหนาทของบรษททรบซอผลผลต ควบคมดแลใหคาแนะนาปรกษา สาหรบไมผลมเพยง 16 ราย (สาล และคณะ, 2552) ปญหาเนองจากขอกาหนดและกฎระเบยบทเกษตรกรตองปฏบตตามมาตรฐานเกษตรอนทรย โดยเฉพาะอยางยงในเรองของระยะเวลาในการปรบเปลยนซงมระยะเวลา 3 ปในการผลตไมผลไมยนตน ดงนนเพอใหเกษตรกรเขาสระบบการผลตพชอนทรยไดรวดเรวขนมาตรฐานเกษตรอนทรยของกรมวชาการเกษตรทปรบปรงใหมใน ป พ.ศ. 2552 จงกาหนดระยะเวลาปรบเปลยน 1 ป สาหรบพชลมลก และ 1ป 6 เดอน สาหรบไมยนตน โดยมระยะเวลาปรบเปลยนเชนเดยวกบมาตรฐานของ IFOAM แตแตกตางจากมาตรฐานเกษตรอนทรยของสหรฐอเมรกา ( NOP ) ทกาหนดระยะเวลาปรบเปลยน 3 ปกบพชทกชนด และมาตรฐานของสหภาพยโรป (EEC2092/91) ทกาหนดระยะเวลาปรบเปลยน 2 ป สาหรบพชลมลก และ 3ป สาหรบไมยนตน ซงในการกาหนดมาตรฐานและปรบเทยบมาตรฐานจะตองมขอมลทางวชาการในการสนบสนนเหตผลของชวงระยะเวลาในการปรบเปลยนดงกลาว

นอกจากปญหาในเรองของมาตรฐานดงกลาว พบวาในการจดเสวนาทางวชาการในโอกาสครบรอบ 36 ป กรมวชาการเกษตรวนท 10 เมษายน 2552 ของสานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 6 ไดมการแลกเปลยนความรในเรองการผลต การตลาดเกษตรอนทรยระหวางผประกอบการ เกษตรกรผผลต และผบรโภค เกษตรกรสวนใหญตองการไดรบความรทางดานเทคโนโลยในการผลตพชอนทรย เนองจากมตลาดรบซอทงภายในประเทศและตางประเทศ ซงจะชวยเกษตรกรใหมรายไดเพมมากขนเนองจากผซอจะใหราคาสงกวาสนคาทวไป และทสาคญยงเปนระบบการทาการเกษตรทมความปลอดภยท งเกษตรกรผผลต ผบรโภค และสภาพแวดลอม ทสรางความยงยนใหกบเกษตรกรไทยตลอดไป

10

ดงนนจงไดทาการศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในระบบไมผลอนทรย เพอใหเกษตรกรไดรบความร ความเขาใจเกยวกบชวงระยะเวลาในการปรบเปลยน เทคโนโลย แนวทางการผลต ระบบการผลต ตามขอกาหนดของมาตรฐานเกษตรอนทรย ตลอดจนองคประกอบและวธการจดการระบบการผลตพชอนทรย และเพอใหไดขอมลการเปลยนแปลงสภาพพนท ระบบนเวศน เทคโนโลยในระบบการผลตพชอนทรยทมความเหมาะสมกบสภาพพนทตอไป

ระเบยบวธการวจย

การทดลองท 1 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรยภาคเหนอตอนบน - อปกรณ 1. สวนไมผลของเกษตรกร (ลาไย) 2. วสดปรบปรงดน เชน ปยคอก ปยหมก นาหมก และโดโลไมท เปนตน 3. เครองมอวดพกดแปลง 4. วสดอปกรณการเกษตรอนๆ - วธการดาเนนงาน

1. สารวจวเคราะหพนท คดเลอกแปลงพนทเกษตรกรรวมโครงการ จานวน 2 ราย รายละ 2 ไร ทจะทาการปรบเปลยนไปสการผลตแบบเกษตรอนทรย

2. การจดการพนทตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยของกรมวชาการเกษตร 3. ตดตามและรวบรวมขอมลในดานตางๆ เพอดถงความเปลยนแปลงในพนทซงเปนระยะ

ปรบเปลยนพนททาการผลตไมผลอนทรย ตามมาตรฐานการผลตพชอนทรย และเกบบนทกขอมลดนทงทางดานเคม ชวภาพ กายภาพ นาทใช สารพษตกคาง รวมถงความหลากหลายของแมลงศตรธรรมชาต

การบนทกขอมล 1. พกดแปลง 2. สภาพภมอากาศ ปรมาณนาฝน อณหภม ความชน 3. คณสมบตของดนทางเคม ชวภาพ กายภาพ และโลหะหนก ทกๆ 6 เดอน 4. จลนทรยทเปนโทษ ทกๆ 6 เดอน 5. ปรมาณสารพษตกคางในนา 1 ป /ครง 5. ปรมาณโลหะหนกในปจจยการผลต ทกๆ 6 เดอน 6. ขอมลปรมาณผลผลต ตนทน และผลตอบแทน 7. ปรมาณสารพษตกคางในผลผลต

8. บนทกขอมลโรค แมลงศตรพช ศตรธรรมชาต - เวลาและสถานท

- เวลา ตลาคม 2553-กนยายน 2557 - สถานท แปลงเกษตรกรพนทจงหวดเชยงใหม จานวน 2 ราย

การทดลองท 2 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรยภาคตะวนออก - อปกรณ 1. แปลงไมผล มงคด

11

2. วสดปรบปรงดน ปยหมก และนาหมก 3. นาหมกจากพช 4. เครองมอจบพกดแปลง

- วธการ 1. สารวจและเลอกพนทเกษตรกรทจะทาการปรบเปลยนไปสการผลตแบบเกษตรอนทรย 2. จดเกบขอมลในดานตางๆ เพอดถงความเปลยนแปลงในพนททเรม ปรบเปลยนพนททา

การผลตไมผลอนทรย ตามมาตรฐานเกษตรการผลตพชอนทรยของกรมวชาการเกษตร จดเกบขอมลดนทงทางดานเคม ชวภาพ กายภาพ นาทใช สารพษตกคาง ศตรธรรมชาต

การบนทกขอมล 1. พกดแปลง 2. สภาพภมอากาศ ปรมาณนาฝน อณหภม ความชน 3. คณสมบตของดนทางเคม ชวภาพ กายภาพ และโลหะหนก ทกๆ 6 เดอน 4. จลนทรยทเปนโทษ ทกๆ 6 เดอน 5. ปรมาณสารพษตกคางในนา 1 ป /ครง 5. ปรมาณโลหะหนกในปจจยการผลต ทกๆ 6 เดอน 6. ขอมลปรมาณผลผลต ตนทน และผลตอบแทน 7. ปรมาณสารพษตกคางในผลผลต

8. บนทกขอมลโรค แมลงศตรพช ศตรธรรมชาต - เวลาและสถานท

- เวลา ตลาคม 2553-กนยายน 2557 - สถานท แปลงเกษตรกรพนทจงหวดจนทบร จานวน 3 ราย

ผลการวจยและอภปรายผล การทดลองท 1 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรยภาคเหนอตอนบน 1. ขอมลสภาพพนทแปลงเกษตรกร

พนทดาเนนงานในสวนลาไยของเกษตรกร จานวน 2 ราย ๆละ 2 ไร ลาไยพนธดอใชระยะปลก 10*10 เมตร (16 ตน/ไร) ดงน นายสมบต มงคา พกดแปลง x 0523352 y 2136706 ความสงระดบนาทะเล 470 เมตร อยทบานเขอนผาก ตาบลเขอนผาก อาเภอพราว และนายมนญ เทศนา พกดแปลง x 0523735 y 2082969 ความสงระดบนาทะเล 364 เมตร อยทบานตลาดขเหลก ตาบลแมโปง อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม สภาพแปลงเปนพนทราบ ลกษณะดนเปนดนรวนทราย บรเวณพนทรอบแปลงมพชแนวปองกนการปนเปอน เชน กลวย และหญาขนตามธรรมชาต จากการสมภาษณเกษตรกรทง 2 ราย กอนเขารวมโครงการใชวธการผลตลาไย โดยวธตามธรรมชาต คอไมใชปยเคมและสารเคมใดๆ ปฏบตดแลรกษาตนลาไยโดยใชปยหมก นาหมก ทเกษตรกรจดทาขนมาเองภายในฟารม สภาพตนลาไยมการเจรญเตมโตสมบรณคอนขางด กงกานแขงแรง ใบสเขยว เปนมน ไมพบการระบาดของโรคและแมลง แตใหผลผลตไดไมดเทาทควรขนอยกบสภาพของอากาศในแตละป

2. ผลการวเคราะหดน 2.1 คณสมบตดานเคมของดน

12

คณสมบตดานเคมของดนในแปลงลาไยอนทรยของเกษตรกร 2 ราย เมอเรมดาเนนการ ซงเปนระยะการปรบเปลยนเขาสระบบการผลตพชตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยของประเทศไทย พบวาแปลงเกษตรกรรายท 1 นายสมบต มงคา ลกษณะซงเปนดนรวนปนทราย มความสมบรณปานกลาง วดคาความเปนกรด-ดาง (pH) 6.8 มปรมาณอนทรยวตถ (OM) เทากบ 4.19 เปอรเซนต ปรมาณฟอสฟอรส ทเปนประโยชน ได (Avai) เทากบ 4 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณโพแทสเซยม (Avai.K) ทแลกเปลยนได เทากบ 123 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณแคลเซยม (Ca) เทากบ 1548 มลลกรม/กโลกรม และแมกนเซยม(Mg) เทากบ 581 มลลกรม/กโลกรม และเมอวเคราะหคณสมบตดน ทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา 3 ป พบวาในทก 6 เดอน มเปลยนแปลงคาทงเพมขนและลดลงไมตางกนมากนก และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงพนระยะปรบเปลยนระบบการผลตตามมาตรฐานการผลตพชอนทรย พบคาpHเทากบ 6.3 เปนกรดเลกนอย มปรมาณอนทรยวตถ (OM) อยในเกณฑคอนขางสง เทากบ 4.02 เปอรเซนต แตพบวาปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนได (Avai.P)อยในเกณฑตาเทากบ 10 มลลกรม/กโลกรม สวนปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได (Avai.K) เทากบ 238 มลลกรม/กโลกรม สาหรบปรมาณแคลเซยม (Ca) และแมกนเซยมมคาเทากบ 650 และ 335 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ

แปลงเกษตรกรรายท 2 นายมนญ เทศนา ลกษณะเปนดนรวนปนทรายเชนกน มความสมบรณปานกลาง วดคาความเปนกรด-ดาง(pH) ไดเทากบ 6.5 มปรมาณอนทรยวตถ (OM) เทากบ 4.19 เปอรเซนต ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนได (Avai.P) เทากบ 2 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณโพแทสเซยม ทแลกเปลยนได (Avai.K) เทากบ 203 มลลกรม/กโลกรม สวนธาตอาหารรอง มปรมาณแคลเซยม(Ca) เทากบ 630 มลลกรม/กโลกรม และแมกนเซยม(Mg) เทากบ 345 มลลกรม/กโลกรม และเมอวเคราะหคณสมบตดนทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา ¸ ปพบวาในทก 6 เดอน มคาทงเพมขนและลดลงไมแตกตางกนมากนก และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงพนการปรบเปลยนระบบการผลตตามมาตรฐานการผลตพชอนทรย พบวาคา pH เทากบ 6.4 ปรมาณอนทรยวตถ (OM) อยในเกณฑคอนขางสงเทากบ 3.58 เปอรเซนต แตพบปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนได (Avai.P) อยในเกณฑทตาเทากบ 22 มลลกรม/กโลกรม สวนโพแทสเซยมทแลกเปลยนได (Avai.K)เทากบ 162 มลลกรม/กโลกรม สาหรบปรมาณแคลเซยม (Ca) และ (Mg) มคาเทากบ 1174 และ 509 มลลกรม/กโลกรม.ตามลาดบ (ตารางท 1 )

จะเหนไดวา คณสมบตดานเคมดนในแปลงผลตลาไยอนทรยของเกษตรกร 2 ราย ไมมความแตกตางกนทงสภาพพนทซงเปนทราบและมลกษณะโครงสรางของดนทเปนดนรวนทรายมคาความเปน กรด –ดางระดบทเหมาะสมตอการเจรญเตมโตของลาไย มอนทรยวตถ คอนขางสงพอเพยงกบความตองการของตนลาไย แตมปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนไดอยในเกณฑทตากวาคาทเหมาะสมทง 2 ราย สาหรบปรมาณโพแทสเซยม และธาตอาหารรอง แคลเซยม และแมกนเซยม มปรมาณทเหมาะสม และพอเพยงกบความตองการของตนลาไย เปนเพราะวาเกษตรกรทง 2 ราย ไดใชปจจยการผลตพวกปยอนทรย คอ ปยหมก นาหมกรวมถงวธการปฏบตดแลรกษาแปลงปลกลาไยแบบธรรมชาตมาอยางตอเนอง ซงมผลทาใหสภาพของดนคอนขางมความสมดล โดยเฉพาระความเปนกรด-ดาง และปรมาณอนทรยวตถทมอยในระดบทเหมาะสมตอการเจรญเตมโตของลาไย และการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย แตสาหรบปรมาณธาตอาหารฟอสฟอรสเปนประโยชนไดพบวามคาตา

มากนนอาจเปนเพราะลกษณะทวไปของดนในเขตภาคเหนอตอนบนสวนใหญทมธาตอาหารฟอสฟอรสนอยจาเปนตองมการใชสารปรบปรงบารงดนโดยเฉพาะโดโลไมทหรอปนขาว เพอพฒนาและปรบปรงใหดขนในโอกาสตอไป

13

ตารางท 1 ผลการวเคราะห คณสมบตทางดานเคมของดนแปลงปลกลาไยอนทรยของเกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557

ทมา กลมพฒนาการตรวจสอบพชและปจจยการผลต สานกวจยและพฒนาเกษตรเขตท 1

2.2 คาความหนาแนนดน

ในระยะเรมดาเนนการปรบเปลยนเขาสระบบการผลตตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยในแปลงปลกลาไยของเกษตรกรรายท 1 เทากบ 1.47 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร รายท 2 เทากบ 1.50 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร เมอปรบเปลยนเปนระบบการผลตแบบอนทรย พบวามคาเพมขนและลดลงแตไมแตกตางกนมากนก เมอครบระยะ 3 ป ความหนาแนนดนในแปลงเกษตรกรรายท 1 มคาความหนาแนนดนเฉลยเทากบ 1.52 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร สวนรายท 2 มคาเทากบ 1.64 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร ทงสองรายคาเพมขนเลกนอย (ตารางท 2) จะเหนไดวาคาความหนาแนนดนทพบ เปนคาความหนาแนนดนทพบในดนทมเนอดนประเภทรวนปนทราย และทราย (ศภมาศ, 2540)

เกษตรกร รายการ ความหนาแนนดน (กรม/ลกบาศกเซนตเมตร)

รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 1.47 ครงท 2 (ม.ค.55) 1.65 ครงท 3 (ก.ค.55) 1.58 ครงท 4 (ม.ค.56) 1.59 ครงท 5 (ก.ค.56) 1.48 ครงท 6 (ม.ค.57) 1.52

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 1.50 ครงท 2 (ม.ค.55) 1.56 ครงท 3 (ก.ค.55) 1.57 ครงท 4 (ม.ค.56) 1.55 ครงท 5 (ก.ค.56) 1.66

ครงท 6 (ม.ค.57) 1.64

14

ตารางท 2 ความหนาแนนดนแปลงลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557


รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 1.47 ครงท 2 (ม.ค.55) 1.65 ครงท 3 (ก.ค.55) 1.58 ครงท 4 (ม.ค.56) 1.59 ครงท 5 (ก.ค.56) 1.48 ครงท 6 (ม.ค.57) 1.52

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 1.50 ครงท 2 (ม.ค.55) 1.56 ครงท 3 (ก.ค.55) 1.57 ครงท 4 (ม.ค.56) 1.55 ครงท 5 (ก.ค.56) 1.66

ครงท 6 (ม.ค.57) 1.64

2.3 จลนทรยดน เมอเรมดาเนนการปรบเปลยนเขาสระบบการผลตตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยพบปรมาณแบคทเรยทงหมดในเกษตรกรรายท 1 และรายท 2 จานวน 1.28x106 และ 2.25x106 โคโลน/กรมดน ตามลาดบ สวนปรมาณราทงหมดในแปลงลาไยของเกษตรกรรายท 1 และรายท 2 พบจานวน 0.2x105 และ 1.43x105 โคโลน/กรมดน ตามลาดบ และเมอตรวจปรมาณแบคทเรยและราทงหมด ทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา 3 ป พบวาในทก 6 เดอน มคาเปลยนแปลงทงเพมขนและลดลง และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรย ปรมาณแบคทเรยทงหมดในเกษตรกรทง 2 ราย มแนวโนมเพมขนแตปรมาณราทงหมดมคาเปลยนแปลงลดลงเลกนอยแตยงอยในเกณฑทพบไดในดนทวไป (ตารางท 3)

2.4 ผลการวเคราะหโลหะหนกในดน

เมอเรมดาเนนการปรบเปลยนเขาสระบบการผลตตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยวเคราะหปรมาณโลหะหนกในดนแปลงลาไยของเกษตรกรทง 2 ราย ดงน เกษตรกรรายท 1 พบปรมาณโลหะ

หนกอารเซนค (As) 3.60 มลลกรม/กโลกรม แคดเมยม (Cd) 0.23 มลลกรม/กโลกรม โครเมยม (Cr) 35.29 มลลกรม/กโลกรม ทองแดง (Cu) 29.53 มลลกรม/กโลกรม ปรอท (Hg) 0.28 มลลกรม/กโลกรม ตะกว (Pb) 8.79 มลลกรม/กโลกรม และสงกะส (Zn) 54.47 มลลกรม/กโลกรม และเกษตรกรรายท 2 พบปรมาณโลหะหนกอารเซนค (As) 6.77 มลลกรม/กโลกรม แคดเมยม (Cd) 0.15 มลลกรม/กโลกรม โครเมยม(Cr) 29.59 มลลกรม/กโลกรม ทองแดง (Cu) 15.25มลลกรม/กโลกรม ปรอท (Hg) 0 มลลกรม/กโลกรม ตะกว (Pb) 13.07 มลลกรม/กโลกรม และสงกะส (Zn) 21.38 มลลกรม/กโลกรม

15

และเมอเกบตวอยางดน ทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา 3 ป พบวาในทก 6 เดอน มคาเปลยนแปลงทงเพมขนและลดลง และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงพนระยะปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรย พบปรมาณโลหะหนกในดนในแปลงของเกษตรกรทง 2 ราย แตมคาไมเกนคามาตรฐานทกาหนด (ตารางท 4)

ตารางท 3 ปรมาณแบคทเรยและราในดนแปลงลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557

รายการ ปรมาณแบคทเรย

ทงหมด (โคโลน/กรมดน)

ปรมาณราทงหมด (โคโลน/กรมดน)

รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 1.28x106 0.2x105 ครงท 2 (ม.ค.55) 5.68x106 1.34x105 ครงท 3 (ก.ค.55) 5.11x106 0.91x105 ครงท 4 (ม.ค.56) 6.8x106 1.7x105 ครงท 5 (ก.ค.56) 7.7x106 1.2x105 ครงท 6 (ม.ค.57) 8.7x106 1.3x105

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 2.25x106 1.43x105 ครงท 2 (ม.ค.55) 2.93x106 0.85x105 ครงท 3 (ก.ค.55) 4.71x106 0.82x105 ครงท 4 (ม.ค.56) 6.9x106 0.36x105 ครงท 5 (ก.ค.56) 7.42x106 0.40x105 ครงท 6 (ม.ค.57) 5.3x106 0.44x105

16

ตารางท 4 ปรมาณโลหะหนกในดนแปลงลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557

เกษตรกร รายการ อารเซนค

(As) แคดเมยม

(Cd) โครเมยม

(Cr) ทองแดง

(Cu) ปรอท (Hg)

ตะกว (Pb)

สงกะส (Zn)

มลลกรม/กโลกรม

รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 3.60 0.23 35.29 29.53 0.28 8.79 54.47

ครงท 2 (ม.ค.55) 4.28 0.16 49.43 19.21 0 14.85 74.58

ครงท 3 (ก.ค.55) 6.51 0.09 39.93 13.69 0.06 13.87 18.07

ครงท 4 (ม.ค.56) 4.64 0.05 44.77 16.86 0 14.51 23.60

ครงท 5 (ก.ค.56) 5 0.14 36.24 10.54 0.17 12.70 19.87

ครงท 6 (ม.ค.57) 6.63 0.12 40.46 12.24 0 12.16 19.95

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 6.77 0.15 29.59 15.25 0 13.07 21.38

ครงท 2 (ม.ค.55) 3.56 0.20 72.80 36.54 0 11.38 80.35

ครงท 3 (ก.ค.55) 2.98 0.05 53.31 35.84 0.35 16.77 57.88

ครงท 4 (ม.ค.56) 4.52 0.06 42.64 38.74 0.21 13.06 95.00

ครงท 5 (ก.ค.56) 5.38 0.39 51.58 36.23 0.52 11.78 53.07

ครงท 6 (ม.ค.57) 5.33 0.23 73.49 33.56 0 11.73 53.12

3. ผลการวเคราะหน า นาเปนองคประกอบหนงในกระบวนการผลตในระบบเกษตรอนทรย จากการวเคราะห

จลนทรยทเปนโทษในนาทง E. Coli และ Salmonella spp. กอนและหลงการปรบเขาสระบบเกษตรอนทรย พบเชอ E. Coli <10 cfu/g แตไมเกนคามาตรฐานทกาหนด สวน Salmonella spp. ไมพบในทกรายการ (ตารางท 5) และผลการวเคราะหสารพษตกคางนา ไมพบสารพษตกคางในนาแตอยางใด (ตารางท 6)

17

ตารางท 5 ผลการวเคราะหจลนทรยในนาทใชในแปลงลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557

เกษตรกร รายการ E. Coli (cfu/g) Salmonella spp.

ในตวอยาง 25 กรม รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) <10 ไมพบ

ครงท 2 (ม.ค.55) <10 ไมพบ ครงท 3 (ก.ค.55) <10 ไมพบ

ครงท 4 (ม.ค.56) <10 ไมพบ ครงท 5 (ก.ค.56) <10 ไมพบ ครงท 6 (ม.ค.57) <10 ไมพบ รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) <10 ไมพบ

ครงท 2 (ม.ค.55) <10 ไมพบ ครงท 3 (ก.ค.55) <10 ไมพบ

ครงท 4 (ม.ค.56) <10 ไมพบ ครงท 5 (ก.ค.56) <10 ไมพบ ครงท 6 (ม.ค.57) <10 ไมพบ คามาตรฐาน <100 ไมพบ

ตารางท 6 ผลการวเคราะหสารพษตกคางในนาทใชกบแปลงผลตลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557

4. ผลการวเคราะหปจจยการผลต

ปจจยการผลตทนามาใชในการปรบปรงบารงดนและเพมความอดมสมบรณดน รวมทงบารงผล อาทเชน ปยหมก นาหมกตางๆทงนาหมกจากปลา จากพช ( ผลไมสก กลวย+ฟกทอง+มะละกอ) ในระยะการปรบเปลยนการผลตตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยเปนระบบเกษตรอนทรย มความสาคญ มงเนนความปลอดภย ไมมความเสยง ดงนนจงควรทราบแหลงทมา กระบวนการผลต และเมอวเคราะหปรมาณโลหะหนก

เกษตรกร รายการ ออรกาโนฟอสเฟต ออรกาโนคลอรน ไพรทรอยด

รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 2 (ม.ค.55) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ครงท 3 (ก.ค.56) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 4 (ม.ค.57) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 2 (ม.ค.55) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 3 (ก.ค.56) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 4 (ม.ค.57) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

18

ในปยหมก นาหมกจากปลา และนาหมกจากพช ของเกษตรกรทง 2 ราย พบปรมาณโลหะหนกหลายชนด แตไมเกนคามาตรฐาน (ตารางท 7, 8, 9 และตารางภาคผนวก 1)

ตารางท 7 ปรมาณโลหะหนกในปยหมกทใชในแปลงลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป

2554-2557






ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 2.95 0.01 41.27 25.00 0.00 10.72 51.72

ครงท 2 (ม.ค.55) 2.09 0.19 3.57 39.98 0.00 0.00 61.30

ครงท 3 (ก.ค.56) 2.04 0.13 5.11 8.53 0.00 2.12 28.66

ครงท 4 (ม.ค.57) 4.70 2.61 9.63 152.25 0.00 4.30 519.45

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 4.35 0.52 23.39 86.49 0.00 4.35 653.85

ครงท 2 (ม.ค.55) 7.6435 0.1525 7.925 96.205 0.00 0.7885 841.3

ครงท 3 (ก.ค.56) 2.319 0.3815 13.535 49.535 0.0655 3.401 37

ครงท 4 (ม.ค.57) 0.00 0.00 63.65 10.6005 0.00 6.54 57.54

ตารางท 8 ปรมาณโลหะหนกในนาหมกจากปลาทใชในแปลงลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนท จงหวด เชยงใหม ป 2554-2557

เกษตรกร รายการ อารเซนค(As)

แคดเมยม(Cd)

โครเมยม(Cr)

ทองแดง (Cu)

ปรอท (Hg)

ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 0.74 0.04 0.25 0.00 0.034 0.00 16.18

ครงท 2 (ม.ค.55) 0.6 0.01 0.22 0.00 0.00 0.06 7.15

ครงท 3 (ก.ค.56) 0.06 0.01 0.15 0.19 0.00 0.00 1.86

ครงท 4 (ม.ค.57) 0.00 0.00 1.08 0.00 0.00 0.03 0.02

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 0.72 0.04 0.26 0.05 0.01 0.00 14.84

ครงท 2 (ม.ค.55) 0.05 0.008 0.13 0.14 0.00 0.00 1.84

ครงท 3 (ก.ค.56) 0.23 0.007 0.079 0.252 0.00 0.003 1.341

ครงท 4 (ม.ค.57) 0.00 0.00 1.08 0.00 0.00 0.03 0.02

19

ตารางท 9 ปรมาณโลหะหนกในนาหมกจากพช (กลวย + ฟกทอง + มะละกอ) ทใชในแปลงลาไย อนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557

5. การสารวจความหลากหลายของสตวและแมลงในแปลงลาไยของเกษตรกร สารวจความหลากหลายของสงมชวตในดนและบนดนในแปลงลาไยอนทรยเกษตรกรทง 2 ราย

ในดนทพบและตรวจนบได เชน ไสเดอน แมลงปกแขง ดวงกระสนดนดา ซงในแปลงเกษตรกรรายท 1 มคาเฉลยท 24 และ 22 ตว/ตรม./ไร ตามลาดบ และเกษตรกรรายท 2 มคาเฉลยเทากบ 17 และ 14 ตว/ตรม./ไร ตามลาดบ สวนทพบเหนอผวดนไดแก รงมดแดง รงผง และรงตอ พบในแปลงของเกษตรกรรายท 1 เฉลยเทากบ 2 1 และ 2 ตามลาดบ และเกษตรกรรายท 2 พบวา รงมดแดง รงผง รงตอ ชนดละ 1 รง นอกจากนยงสงเกตเหนแมลงอนๆทเปนอยในพช ไดแก พวกผเสอ แมลงปอ และนก จานวนหนงเปนความหลากหลาย ของระบบนเวศทพบเหนไดในแปลงลาไยของเกษตรกร (ตารางท 10 ) สาหรบการระบาดของโรค-แมลง ศตรลาไยจะพบรองรอยของการทาลายในใบของลาไย (ตารางท11)





ปรอท (Hg)

ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ก.ค.54) 0.64 0.03 0.19 0.04 0.00 0.00 11.46

ครงท 2 (ม.ค.55) 0.37 0.04 0.17 0.05 0.00 0.00 4.50

ครงท 3 (ก.ค.56) 0.04 0.01 0.06 0.42 0.00 0.00 3.16

ครงท 4 (ม.ค.57) 0.01 0.004 0.03 0.19 0.00 0.00 2.57

รายท 2 ครงท 1 (ก.ค.54) 0.06 0.01 0.19 0.49 0.00 0.00 10.5

ครงท 2 (ม.ค.55) 0.03 0.00 0.09 0.17 0.00 0.00 0.63

ครงท 3 (ก.ค.56) 0.03 0.00 0.07 0.06 0.00 0.00 0.36

ครงท 4 (ม.ค.57) 0.10 0.02 0.03 0.00 0.00 0.00 0.51

20

ตารางท 10 คาเฉลยความหลากหลายของสงมชวตในดนและบนดนในแปลงลาไยอนทรยเกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป พ.ศ. 2554-2557

ตารางท 11 แสดงการระบาดของโรคและแมลงในแปลงลาไยอนทรยเกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป พ.ศ. 2554-2557

6. ผลผลตและผลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร

จากการดาเนนงานตลอดระยะเขาสปรบเปลยนระบบการผลตผลตลาไยตามมาตรฐานการผลตพชอนทรย ชวงป 2554-2557 พบวาเกษตรกรรายท 1 ไดผลผลตลาไย 308-987 กโลกรม/ไร ไดรบผลตอบแทนเฉลย 4,246 บาทตอไร สวนเกษตรกรรายท 2 ไดผลผลตลาไย 290-886 กโลกรม/ไร ไดรบผลตอบแทนเฉลย 3,721.33 บาทตอไร (ตารางท 12)

ผลผลตและผลตอบแทนไดนอยเนองจากในชวงการดาเนนงานในปแรกประสบปญหากบสภาพอากาศทแปรปรวนคอมฝนตกในระยะทตนลาไยกาลงจะใหผลผลต (กอนแทงชอดอกเดอน ธนวาคม-เดอนมกราคม) จงทาใหตนลาไยแตกใบออนมากกวาการแทงชอดอก และอกสาเหตหนงอาจเปนเพราะลกษณะดนทมนอย ปรมาณธาตอาหารฟอสฟอรสทเปนประโยชนอยในเกณฑตากวาคาทเหมาะสมจงทาใหการออกดอกตดผลและคณภาพยงไมดพอ ซงไดพฒนาปรบปรงบารงดนโดยการใสปนโดโลไมทเพมเตมเขาไปในแปลงอยางตอเนองทาใหผลผลตลาไยของเกษตรกรทง 2 มแนวโนมเพมขนมากเปนลาดบ

เกษตรกร ไสเดอน

(ตว/ตร.ม/ไร)

ดวงกระสนดนดา

(ตว/ตร.ม/ไร)

มดแดง

(รง/ไร)

ผง

(รง/ไร)

ตอ

(รง/ไร)

หมายเหต

รายท 1 24 22 2 1 2

รายท 2 17 14 1 1 1

เกษตรกร แมลง อาการของโรค

หนอนมวนใบ หนอนชอนใบ เพลยไกแจ ราดา ไลเคน

1.นาย สมบต มงคา 2 2 2 3 2

2.นาย มนญ เทศนา 3 3 3 3 3

21

ตารางท 12 ผลผลตและผลตอบแทน แปลงผลตลาไยอนทรย เกษตรกร 2 ราย พนทจงหวดเชยงใหม ป 2554-2557 เกษตรกร ป ผลผลต ตนทนผนแปร รายได ผลตอบแทน

(กก./ไร) (บาท/ไร) (บาท/ไร) (บาทตอไร)

รายท 1 ป 55 380 6,180 6,840 660 ป 56 590 6,960 12,980

33,355 6,020

ป 57 987 7,760 13,818 6,058 เฉลย 652.33 6,966.67 10,329 4,246

รายท 2 ป 55 290 5,280 5,220 25,235

-60

ป 56 470 4,560 10,340 5,780 ป 57 886 6,960 12,404 5,444

เฉลย 548.67 5,600 11,372 3,721.33

7. ขอมลสภาพภมอากาศ

ปรมาณนาฝน ในพนทจงหวดเชยงใหม ระหวางป พ.ศ. 2544-2553 เฉลย 10 ปเทากบ 3,028 มลลเมตร (กรมอตนยมวทยา, 2557) และในระหวางการดาเนนการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกรเปนระบบเกษตรอนทรยในป 2554 2555 2556 และ 2557 (มกราคม-กนยายน) มปรมาณนาฝนเทากบ 2,856.1 2,624.9 3,081.4 และ 2,415.2 มลลเมตร ตามลาดบ อณหภมเฉลย ระหวางป พ.ศ. 2544-2553 เฉลย 10 ปเทากบ 27.9 องศาเซลเซยส และในป 2554 2555 2556 และ 2557 (มกราคม-กนยายน) มอณหภมเฉลย เทากบ 28 28 27.7 และ 27.9 องศาเซลเซยส ตามลาดบ (ตารางท 13 และ 14)

22

ตารางท13 ขอมลอตนยมวทยา อ.พราว จงหวดเชยงใหม เฉลยป 2550-2557

ทมา สถานตรวจวดอากาศในพนท อ.พราว จงหวดเชยงใหม

ตารางท 14 ขอมลอตนยมวทยา อ.ดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม เฉลยป 2550-2557

ทมา สถานตรวจวดอากาศในพนทศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดาร รายงานขอมลทางอากาศ : งานวจยการจดการตนนา ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ จ.เชยงใหม

ป พ.ศ.

อณหภม ปรมาณนาฝน(ม.ม.)

ความชนสมพทธ(%)

สงสด ต าสด

2550 32.1 16.4 1,302 89.5

2551 31.8 17.2 1,226 88.4

2552 36.04 19.29 940 85.6

2553 37.87 20.67 1065.8 86.2

2554 35.04 21.95 1111.3 88.8

2555 31.6 16.2 1,268 84.1

2556 32.8 17.3 1,250 85.8

2557 33.1 16.8 1,185 85.2

รวม 270.35 145.81 9348.1 6956

เฉลย 33.79 18.22 1168.51 86.95

ป พ.ศ.

อณหภม ปรมาณนาฝน(ม.ม.) ความชนสมพทธ(%)

สงสด ตาสด

2550 32.6 17.9 1207.3 88.8 2551 32.3 18.1 1040.6 89.9 2552 33.1 18.3 1123.5 88.1 2553 33.8 19.1 1317.0 85.1 2554 31.6 18.1 1924.7 87.7 2555 32.9 18.7 1128.4 85.5 2556 32.7 18.7 1330.3 87.0 2557 32.3 18.1 1078.0 86.4 รวม 261.3 147 10149.8 698.5 เฉลย 32.66 18.375 1268.752 87.31

23

การทดลองท 2 ศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในการผลตไมผลอนทรยภาคตะวนออก 1. ขอมลสภาพพนทแปลงเกษตรกร

เกษตรกรรวมดาเนนงาน จานวน 3 ราย อยในพนทอาเภอทาใหมและอาเภอนายายอาม จงหวดจนทบร ดงน รายท 1 นายเทวนท ชชพ พกดแปลง x 823513 y 141561 สภาพแปลงเปนพนทราบ ลกษณะเนอดนเปนดนรวนปนทราย สวนรายท 2 นางสาวภาสน วงศวจตร พกดแปลง x 824791 y 1410534 อยในพนทอาเภอทาใหม สภาพแปลงเปนพนทราบ ลกษณะเนอดนเปนดนรวนปนทราย รายท 3 พกดแปลง x 818881 y 1404347 อยในพนทอาเภอนายายอาม จงหวดจนทบร สภาพแปลงเปนพนทราบ ดนปนลกรง ลกษณะเนอดนเปนดนรวนปนทราย

2. ผลการวเคราะหดน 2.1 สมบตดานเคมดน

สมบตดานเคมดนในแปลงมงคอนทรยของเกษตรกร 3 ราย เมอเรมดาเนนการปรบเปลยนเขาสการผลตแบบอนทรย พบวาแปลงเกษตรกรรายท 1 ดนเปนกรดจดมาก คาความเปนกรดดาง(pH) 4.78 มปรมาณอนทรยวตถในระดบตา 1.76 เปอรเซนต ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน ปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมอยในระดบตา โดยมคา 7.76 32.05 120.82 และ 25.72 มลลกรม/กโลกรม และเมอวเคราะหสมบตดน ทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา 3 ป พบวาในทก 6 เดอน มคาเปลยนแปลงทงเพมขนและลดลง และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรย พบคาpHเทากบ 4.84 เปนกรดจดมาก ปรมาณอนทรยวตถในระดบตา อยในชวง 1.87 เปอรเซนต มปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในระดบตา10.96 มลลกรม/กโลกรม สวนปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยม อยในระดบตา โดยมคา 36.4628.01 168.11143.13 และ 26.5622.4 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ

แปลงเกษตรกรรายท 2 พบวาดนเปนกรดจด มคา pH 5.19 ปรมาณอนทรยวตถในระดบตา 1.67 เปอรเซนต มปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนอยในระดบสงมาก 109.08 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมอยในระดบตา มคา 57.62 286.05 และ 18.56 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบและหลงการปรบเปลยนเขาสการผลตแบบอนทรย พบวาคา pH อนทรยวตถ ฟอสฟอฟอรส แคลเซยมและแมกนเซยมเพมขน สวนโพแทสเซยมลดลง โดยคาpHเทากบ 5.44 เปนกรดจด ปรมาณอนทรยวตถในระดบปานกลาง มคา 2.43 เปอรเซนต ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในระดบสงมาก 194.33 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมอยในระดบตา มคา 61.83 488.28 และ 50.72 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ

แปลงเกษตรกรรายท 3 พบวา ดนเปนกรดจดมาก มคา pH 4.95 ปรมาณอนทรยวตถในระดบตา 1.74 เปอรเซนต มปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนอยในระดบตามาก 2.54 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมอยในระดบตา มคา 33.25 333.14 และ 61.77 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบหลงการปรบเปลยนเขาสการผลตแบบอนทรย พบวาทกคาเพมขน โดยมคาpH เทากบ 5.22 เปนกรดปานกลาง ปรมาณอนทรยวตถในระดบปานกลาง มคา 2.54 เปอรเซนต ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในระดบตามาก 5.58 มลลกรม/กโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมอยในระดบตา มคา 42.67 582.12 และ 85.79 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ (ตารางท 15)

24

จะเหนไดวาสมบตดานเคมดนในแปลงมงคดอนทรยของเกษตรกร 3 ราย มความแตกตางกนทงนเนองจากเกษตรกรมวธปฏบตในการจดการแปลงแตกตางกน โดยเฉพาะอยางยงปรมาณฟอสฟอรสท

เปนประโยชน ในแปลงเกษตรกรรายท 2 เมอเรมดาเนนการพบปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนอยในระดบสงมาก ซงสอดคลองกบการจดการปยของเกษตรกรทมการใสปยเคมสตร8-24-24 ระยะกอนออกดอก (ตารางภาคผนวก 2) และเมอปรบเปลยนเขาสระบบเกษตรอนทรย การเปลยนแปลงของสมบตทางเคมดนมคาเพมขนซงเปนในทศทางเดยวกนในเกษตรกรทง 3 ราย

2.2 ความหนาแนนดน

ในระยะเรมดาเนนการปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรย มคาความหนาแนนดนแปลงมงคดของเกษตรกรรายท 1 เทากบ 1.62 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร รายท 2 เทากบ 1.61 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร และรายท 3 เทากบ 1.55 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร เมอปรบเปลยนเขาสการผลตแบบอนทรย พบวามคาเพมขนและลดลงแตไมแตกตางกนมากนก เมอครบระยะ 3 ป ความหนาแนนดนในแปลงเกษตรกรรายท 1 มคาความหนาแนนดนเฉลยเทาเดม สวนรายท 2 และ 3 ลดลง มคาเทากบ 1.58 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร และ 1.51 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร (ตารางท 16) จะเหนไดวาคาความหนาแนนดนทพบ เปนคาความหนาแนนดนทพบในดนทมเนอดนประเภทรวน รวนปนทราย และทราย (ศภมาศ, 2540)

ตารางท 15 คาความเปนกรดดางและปรมาณธาตอาหารแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย

เกษตรกร รายการ ความเปน

กรดเปนดาง อนทรยวตถ

(%) ฟอสฟอรส(มลลกรม/กโลกรม)

โพแทสเซยม(มลลกรม/กโลกรม)

แคลเซยม(มลลกรม/กโลกรม)

แมกนเซยม(มลลกรม/กโลกรม)

รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) 4.78 1.76 7.76 32.05 120.82 25.27 ครงท 2 (ธ.ค.54) 4.57 1.78 24.12 28.28 90.46 20.11 ครงท 3 (ม.ย.55) 4.78 1.62 5.48 20.08 121.65 21.55 ครงท 4 (ธ.ค.55) 4.76 1.75 27.62 25.64 125.3 15.5 ครงท 5 (ม.ย.56) 4.90 1.92 18.28 25.81 185.8 24.27 ครงท 6 (ธ.ค.56) 4.87 1.93 9.04 31.76 167.46 26.90 ครงท 7 (ม.ย.57) 4.84 1.87 10.96 36.46 168.11 26.56


25

เกษตรกร รายการ ความเปน

กรดเปนดาง อนทรยวตถ

(%) ฟอสฟอรส(มลลกรม/กโลกรม)

โพแทสเซยม(มลลกรม/กโลกรม)

แคลเซยม(มลลกรม/กโลกรม)

แมกนเซยม(มลลกรม/กโลกรม)


ตารางท 16 ความหนาแนนดนแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร ป 2554-2557


รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) 1.62 ครงท 2 (ธ.ค.54) 1.54 ครงท 3 (ม.ย.55) 1.59 ครงท 4 (ธ.ค.55) 1.51 ครงท 5 (ม.ย.56) 1.62 ครงท 6 (ธ.ค.56) 1.60 ครงท 7 (ม.ย.57) 1.62



26

2.3 จลนทรยดน เมอเรมดาเนนการปรบเปลยนจากระบบเกษตรเคมเปนระบบเกษตรอนทรยพบปรมาณ

แบคทเรยทงหมดในเกษตรกรรายท 1 รายท 2 และรายท 3 จานวน 3.8x106 5.4x106 และ 7x106 โคโลน/กรมดน สวนปรมาณราทงหมดในเกษตรกรรายท 1 รายท 2 และรายท 3 พบจานวน 4.2x105 8.1x105 และ 4.7x105 โคโลน/กรมดน ตามลาดบ และเมอตรวจปรมาณแบคทเรยและราทงหมด ทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา 3 ป พบวาในทก 6 เดอน มคาเปลยนแปลงทงเพมขนและลดลง และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรย ปรมาณแบคทเรยทงหมดในเกษตรกรทง 3 ราย มแนวโนมเพมขนแตปรมาณราทงหมดมคาลดลงแตยงอยในเกณฑทพบไดในดนทวไป(ตารางท 17)

ตารางท 17 ปรมาณแบคทเรยและราในดนแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร ป 2554-2557

เกษตรกร รายการ ปรมาณแบคทเรยทงหมด

(โคโลน/กรมดน)

ปรมาณราทงหมด

(โคโลน/กรมดน) รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) 3.8x106 4.2x105

ครงท 2 (ธ.ค.54) 12x106 2.2x105 ครงท 3 (ม.ย.55) 4.0x106 1.3x105 ครงท 4 (ธ.ค.55) 6.6x106 2.7x105 ครงท 5 (ม.ย.56) 8.7x106 1.2x105 ครงท 6 (ธ.ค.56) 4.5x106 1.2x105 ครงท 7 (ม.ย.57) 6.4x106 2.5x105

รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.54) 5.4x106 8.1x105 ครงท 2 (ธ.ค.54) 24x106 2.1x105 ครงท 3 (ม.ย.55) 6.2x106 0.59x105 ครงท 4 (ธ.ค.55) 9.9x106 1.3x105 ครงท 5 (ม.ย.56) 20x106 6.5x105 ครงท 6 (ธ.ค.56) 11x106 2.1x105 ครงท 7 (ม.ย.57) 2.5x106 1.2x105

รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.54) 7x106 4.7x105 ครงท 2 (ธ.ค.54) 11x106 2.3x105 ครงท 3 (ม.ย.55) 6.0x106 1.3x105 ครงท 4 (ธ.ค.55) 7.8x106 1.5x105 ครงท 5 (ม.ย.56) 11x106 1.7x105 ครงท 6 (ธ.ค.56) 8.9x106 1.3x105 ครงท 7 (ม.ย.57) 6.4x106 0.77x105

27

2.4 ผลการวเคราะหโลหะหนกในดน

เมอเรมดาเนนการปรบเปลยนจากระบบเกษตรเคมเปนระบบเกษตรอนทรยวเคราะหปรมาณโลหะหนกในดนในแปลงมงคดในเกษตรกรทง 3 ราย ดงน เกษตรกรรายท 1 พบปรมาณโลหะหนกอารเซนค 2.79 มลลกรม/กโลกรม แคดเมยม 0.12 มลลกรม/กโลกรม โครเมยม 5.75 มลลกรม/กโลกรม ทองแดง 10.41 มลลกรม/กโลกรม ปรอท 0 มลลกรม/กโลกรม ตะกว 0.82 มลลกรม/กโลกรม และสงกะส 10.68 มลลกรม/กโลกรม เกษตรกรรายท 2 พบปรมาณโลหะหนกอารเซนค 2.55 มลลกรม/กโลกรม แคดเมยม 0.17 มลลกรม/กโลกรม โครเมยม 7.95 มลลกรม/กโลกรม ทองแดง 24.01 มลลกรม/กโลกรม ปรอท 0 มลลกรม/กโลกรม ตะกว 2.68 มลลกรม/กโลกรม และสงกะส 51.09 มลลกรม/กโลกรม และรายท 3 พบปรมาณโลหะหนกอารเซนค 9.76 มลลกรม/กโลกรม แคดเมยม 0.98 มลลกรม/กโลกรม โครเมยม 18.17 มลลกรม/กโลกรม ทองแดง 55.78 มลลกรม/กโลกรม ปรอท 0.04 มลลกรม/กโลกรม ตะกว 14.94 มลลกรม/กโลกรม และสงกะส 27.40 มลลกรม/กโลกรม

และเมอสมเกบตวอยางดน ทกๆ 6 เดอน เปนระยะเวลา 3 ป พบวาในทก 6 เดอน มคาเปลยนแปลงทงเพมขนและลดลง และเมอครบระยะเวลา 3 ป หลงปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรย พบปรมาณโลหะหนกในดนในแปลงของเกษตรกรทง 3 ราย แตมคาไมเกนคามาตรฐานทกาหนด (ตารางท 18 และตารางภาคผนวก 1)

ตารางท 18 ปรมาณโลหะหนกในดนแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร

ป 2554-2557






ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) 2.79 0.12 5.75 10.41 0 0.82 10.68

ครงท 2 (ธ.ค.54) 2.38 0.11 8.21 9.6 0 0.73 8.95

ครงท 3 (ม.ย.55) 2.09 0.10 6.76 5.64 0 0.18 10.12

ครงท 4 (ธ.ค.55) 1.52 0.03 6.4 5.26 0 0.64 11.72

ครงท 5 (ม.ย.56) 1.96 0.06 6.86 5.74 0 2.02 14.16

ครงท 6 (ธ.ค.56) 2.16 0.13 6.48 4.49 0 1.96 10.04

ครงท 7 (ม.ย.57) 1.31 0.12 4.29 4.55 0 2.24 7.33

รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.54) 2.55 0.17 7.9 24.01 0 2.68 51.09

ครงท 2 (ธ.ค.54) 1.96 0.17 8.65 39.91 0 1.96 40.84

ครงท 3 (ม.ย.55) 1.91 0.15 9.73 15.62 0 0.64 50.97

ครงท 4 (ธ.ค.55) 1.96 0.09 9.37 13.45 0 2.47 52.59

ครงท 5 (ม.ย.56) 3.44 0.14 10.66 14.41 0 4.46 60.08

28






ตะกว (Pb)



ครงท 6 (ธ.ค.56) 3.60 0.16 9.71 17.72 0 3.40 57.20

ครงท 7 (ม.ย.57) 1.47 0.13 6.47 13.94 0 2.77 56.60

รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.54) 9.76 0.98 18.17 55.78 0.04 14.94 27.40

ครงท 2 (ธ.ค.54) 8.11 0.33 23.79 28.4 0 14.38 40.84

ครงท 3 (ม.ย.55) 7.73 0.30 20.84 23.42 0.10 15.87 60.70

ครงท 4 (ธ.ค.55) 8.70 0.33 27.6 23.01 0.03 15.64 58.50

ครงท 5 (ม.ย.56) 8.40 0.26 26.01 21.23 0.05 14.22 57.35

ครงท 6 (ธ.ค.56) 7.83 0.18 23.13 18.15 0 14.36 68.10

ครงท 7 (ม.ย.57) 7.40 0.12 21.30 18.24 0 15.33 66.06

3. ผลการวเคราะหนา

นาเปนองคประกอบหนงในกระบวนการผลตในระบบเกษตรอนทรย จากการวเคราะหจลนทรยทเปนโทษในนาทง E. Coli และ Salmonella spp. กอนและหลงการปรบเขาสระบบเกษตรอนทรย พบเชอ E. Coli <10 cfu/g แตไมเกนคามาตรฐานทกาหนด สวน Salmonella spp. ไมพบในทกรายการ (ตารางท 19) และผลการวเคราะหสารพษตกคางนา ไมพบสารพษตกคางในนาแตอยางใด (ตารางท 20)

ตารางท 19 ผลการวเคราะหจลนทรยในนาทใชในแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวด จนทบร ป 2554-2557

เกษตรกร รายการ E. Coli (cfu/g) Salmonella spp. ในตวอยาง 25 กรม

รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) <10 ไมพบ ครงท 2 (ธ.ค.54) <10 ไมพบ ครงท 3 (ม.ย.55) <10 ไมพบ

ครงท 4 (ธ.ค.55) <10 ไมพบ ครงท 5 (ม.ย.56) <10 ไมพบ ครงท 6 (ธ.ค.56) <10 ไมพบ ครงท 7 (ม.ย.57) <10 ไมพบ รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.54) <10 ไมพบ

ครงท 2 (ธ.ค.54) <10 ไมพบ ครงท 3 (ม.ย.55) <10 ไมพบ

ครงท 4 (ธ.ค.55) <10 ไมพบ ครงท 5 (ม.ย.56) <10 ไมพบ ครงท 6 (ธ.ค.56) <10 ไมพบ

ครงท 7 (ม.ย.57) <10 ไมพบ

29

เกษตรกร รายการ E. Coli (cfu/g) Salmonella spp. ในตวอยาง 25 กรม

รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.54) <10 ไมพบ ครงท 2 (ธ.ค.54) <10 ไมพบ ครงท 3 (ม.ย.55) <10 ไมพบ

ครงท 4 (ธ.ค.55) <10 ไมพบ ครงท 5 (ม.ย.56) <10 ไมพบ ครงท 6 (ธ.ค.56) <10 ไมพบ ครงท 7 (ม.ย.57) <10 ไมพบ คามาตรฐาน <100 ไมพบ

ตารางท 20 ผลการวเคราะหสารพษตกคางในมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร ป 2554-2557

เกษตรกร รายการ ออรกาโนฟอสเฟต ออรกาโนคลอรน ไพรทรอยด

รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 2 (ม.ย.55) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ครงท 5 (ม.ย.56) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 4 (ม.ย.57) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.54) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 2 (ม.ย.55) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 5 (ม.ย.56) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 4 (ม.ย.57) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.54) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 2 (ม.ย.55) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ครงท 5 (ม.ย.56) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ครงท 4 (ม.ย.57) ไมพบ ไมพบ ไมพบ

4. ผลการวเคราะหปจจยการผลต ปจจยการผลตทนามาใชในการปรบปรงบารงดนและเพมความอดมสมบรณดน รวมทงบารงผล

อาทเชน ปยหมก นาหมกตางๆทงนาหมกจากปลา จากพช ในการปรบเปลยนการผลตเปนระบบเกษตรอนทรย มความสาคญ มความปลอดภย ไมมความเสยง ดงนนจงควรทราบแหลงทมา กระบวนการผลต และเมอวเคราะหปรมาณโลหะหนกในปยหมก นาหมกจากปลา และนาหมกจากพช ของเกษตรกรทง 3 ราย พบปรมาณโลหะหนก แตไมเกนคามาตรฐาน (ตารางท 21 22 23 และตารางภาคผนวก 1)

30

ตารางท 21 ปรมาณโลหะหนกในปยหมกทใชในแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวด จนทบร ป 2554-2557





ปรอท (Hg)

ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) 6.18 0.32 50.87 44.98 0.06 6.83 207.10

ครงท 2 (ธ.ค.54) 4.84 0.36 64.31 50.17 0.11 1.66 50.17

ครงท 3 (ม.ย.55) 4.65 0.32 66.66 54.47 0.15 1.23 54.47

ครงท 4 (ธ.ค.55) 0.71 0.18 4.36 27.90 0.11 3.55 65.32

ครงท 5 (ม.ย.56) 1.57 0.12 5.35 25.20 0.00 1.55 74.33

ครงท 6 (ธ.ค.56) 2.34 0.06 7.05 10.30 0.00 2.63 0.00

ครงท 7 (ม.ย.57) 1.54 0.17 6.58 13.41 0.00 4.48 31.54

รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.54) 5.81 0.322 48.79 43.91 0.00 6.54 197.30

ครงท 2 (ธ.ค.54) 1.8 0.236 4.877 48.62 0.00 0.00 143.00

ครงท 3 (ม.ย.55) 1.93 0.227 4.86 48.95 0.00 0.00 48.95

ครงท 4 (ธ.ค.55) 2.23 0.323 11.62 35.18 0.19 4.10 328.40

ครงท 5 (ม.ย.56) 6.97 0.34 17.53 40.51 0.00 2.89 397.55

ครงท 6 (ธ.ค.56) 5.09 0.45 16.94 58.84 0.40 2.32 68.00

ครงท 7 (ม.ย.57) 1.54 0.00 5.67 11.57 0.00 3.05 29.64

รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.54) 6.06 0.34 43.27 45.33 0.00 5.81 199.75

ครงท 2 (ธ.ค.54) 1.90 0.18 3.63 39.76 0.00 0.00 62.80

ครงท 3 (ม.ย.55) 2.09 0.19 3.57 39.78 0.00 0.00 61.35

ครงท 4 (ธ.ค.55) 2.64 0.39 14.93 37.59 0.45 3.83 373.40

ครงท 5 (ม.ย.56) 5.86 0.33 15.77 40.83 0.00 3.24 403.05

ครงท 6 (ธ.ค.56) 5.76 0.51 15.01 66.9 0.00 1.78 71.00

ครงท 7 (ม.ย.57) 3.04 0.28 29.91 29.91 0.00 5.52 44.95

31

ตารางท 22 ปรมาณโลหะหนกในนาหมกจากปลาทใชในแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร ป 2554-2557






ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.54) 0.74 0.04 0.25 0.00 0.03 0.00 16.18

ครงท 2 (ธ.ค.54) 0.06 0.01 0.15 0.19 0.00 0.00 1.86

ครงท 3 (ม.ย.55) 0.14 0.01 0.07 0.05 0.00 0.00 4.13

ครงท 4 (ธ.ค.55) 0.12 0.01 0.06 0.09 0.00 0.00 3.74

ครงท 5 (ม.ย.56) 0.21 0.02 0.02 0.06 0.00 0.02 1.12

ครงท 6 (ธ.ค.56) 0.43 0.01 0.02 0.10 0.00 0.02 1.25

ครงท 7 (ม.ย.57) 0.98 0.04 0.06 0.15 0.00 0.01 0.65

รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.54) 0.72 0.04 0.26 0.05 0.01 0.00 14.84

ครงท 2 (ธ.ค.54) 0.05 0.008 0.13 0.14 0.00 0.00 1.84

ครงท 3 (ม.ย.55) 0.51 0.02 0.06 0.11 0.00 0.00 9.59

ครงท 4 (ธ.ค.55) 0.43 0.02 0.06 0.04 0.00 0.00 9.79

ครงท 5 (ม.ย.56) 0.61 0.02 0.05 0.02 0.06 0.01 1.89

ครงท 6 (ธ.ค.56) 0.75 0.02 0.05 0.00 0.00 0.00 5.08

ครงท 7 (ม.ย.57) 0.50 0.03 0.09 0.00 0.00 0.00 11.17

รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.54) 0.49 0.01 0.07 0.06 0.00 0.00 3.36

ครงท 2 (ธ.ค.54) 0.47 0.03 0.04 0.06 0.00 0.00 0.00

ครงท 3 (ม.ย.55) 0.05 0.05 0.02 0.15 0.00 0.00 0.76

ครงท 4 (ธ.ค.55) 0.00 0.00 0.02 0.16 0.00 0.00 0.25

ครงท 5 (ม.ย.56) 0.19 0.01 0.02 0.15 0.01 0.04 0.32

ครงท 6 (ธ.ค.56) 0.72 0.03 0.22 0.00 0.00 0.00 7.22

ครงท 7 (ม.ย.57) 0.19 0.01 0.04 0.00 0.00 0.00 1.99

32

ตารางท 23 ปรมาณโลหะหนกในนาหมกจากพชทใชในแปลงมงคดอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนท จงหวดจนทบร ป 2554-2557






ตะกว (Pb)



รายท 1 ครงท 1 (ม.ย.)XX)XX)54)

0.64 0.03 0.19 0.04 0.00 0.00 11.46

ครงท 2 (ธ.ค.)54)

0.37 0.04 0.17 0.05 0.00 0.00 4.50

ครงท 3 (ม.ย.)55)

0.04 0.01 0.06 0.42 0.00 0.00 3.16

ครงท 4 (ธ.ค.)55)

0.01 0.004 0.03 0.19 0.00 0.00 2.57

ครงท 5 (ม.ย.)56)

0.00 0.011 0.01 0.05 0.00 0.00 0.89

ครงท 6 (ธ.ค.)X56)

0.17 0.01 0.02 0.22 0.00 0.01 0.95

ครงท 7 (ม.ย).57)

0.02 0.00 0.02 0.21 0.00 0.00 1.13 รายท 2 ครงท 1 (ม.ย.)

XX)XX)54) 0.06 0.01 0.19 0.49 0.00 0.00 10.5

ครงท 2 (ธ.ค.)54)

0.03 0.00 0.09 0.17 0.00 0.00 0.63

ครงท 3 (ม.ย.)55)

0.03 0.00 0.07 0.06 0.00 0.00 0.36

ครงท 4 (ธ.ค.)55)

0.10 0.02 0.03 0.00 0.00 0.00 0.51

ครงท 5 (ม.ย.)56)

0.09 0.00 0.02 0.26 0.00 0.00 0.77


0.18 0.00 0.02 0.12 0.00 0.01 0.57

ครงท 7 (ม.ย).57)

0.00 0.01 0.08 0.19 0.00 0.01 0.47 รายท 3 ครงท 1 (ม.ย.)

XX)XX)54) 0.07 0.00 0.22 0.95 0.01 0.00 10.42

ครงท 2 (ธ.ค.)54)

0.15 0.09 0.09 0.00 0.00 0.00 0.54

ครงท 3 (ม.ย.)55)

0.058 0.008 0.081 0.64 0.00 0.00 3.31

ครงท 4 (ธ.ค.)55)

0.057 0.004 0.139 0.18 0.00 0.00 3.13

ครงท 5 (ม.ย.)56)

0.11 0.002 0.03 0.00 0.00 0.00 0.53


0.23 0.01 0.08 0.01 0.00 0.01 2.47

ครงท 7 (ม.ย).57)

0.19 0..01 0.04 0.27 0.00 0.00 1.99

33

5. การสารวจแมลงศตรธรรมชาต ศตรพชและโรค

สารวจแมลงศตรธรมชาต ศตรพช โรคและแมลงในแปลงกษตรกรทง 3 ราย สาหรบแมลงศตรธรรมชาต จะพบแมงมม มดแดง และผง สวนศตรพชนน สวนใหญจะพบรองรอยการเขาทาลายของโรคและแมลง ซงในแตละปแตกตางกน (ตารางท 24) ตารางท 24 เปอรเซนตการเขาทาลายของโรคและแมลงในแปลงไมผลอนทรยเกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร

6. ผลผลตและผลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร จากการดาเนนการปรบเปลยนระบบการผลตจากการผลตแบบเกษตรเคมเปนระบบการผลตแบบเกษตรอนทรย(ตารางภาคผนวก 2) ในป 2554-2557 พบวาเกษตรกรรายท 1 ไดผลผลตมงคดอนทรย 784-1015 กโลกรม/ไร ไดรบผลตอบแทน 16,872-23,820 บาทตอไร สวนเกษตรกรรายท 2 ไดผลผลตมงคดอนทรย 721-926 กโลกรม/ไร ทาใหไดผลตอบแทน 15,953-19,514 บาทตอไร และเกษตรกรรายท 3 ไดผลผลตมงคดอนทรย 695-954 กโลกรม/ไร ทาใหไดผลตอบแทน 10,735-15,426 บาทตอไร (ตารางท 25)

ตารางท 25 ผลผลตและผลตอบแทน แปลงไมผลอนทรย เกษตรกร 3 ราย พนทจงหวดจนทบร ป 2554-2557

เกษตรกร ป ผลผลต ตนทนผนแปร รายได ผลตอบแทน

(กก./ไร) (บาท/ไร) (บาท/ไร) (บาทตอไร)

รายท 1 ป 55 784 10,568 27,440 16,872 ป 56 953 12,906 33,355

33,355 20,449

ป 57 1,015 16,780 40,600 23,820 รายท 2 ป 55 721 9,282 25,235

25,235

15,953

ป 56 898 11,916 31,430 19,514 ป 57 926 14,427 32,410 17,983

รายท 3 ป 55 695 13,590 24,325 10,735

ป 56 922 16,844 32,270 15,426

ป 57 954 23,208 38,160 14,952

เกษตรกร การเขาทาลาย(%) การเขาทาลายโรคใบจด((%) หนอนชอนใบ หนอนกนใบออน

ป2554 ป 2555 ป 2556 ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2554 ป 2555 ป 2556

รายท 1 42 48 59 32 30 24 36 40 48

รายท 2 37 52 40 36 35 48 50 48 55

รายท 3 38 42 43 42 40 45 46 47 49

34

7. ขอมลสภาพภมอากาศ ปรมาณนาฝน ในพนทจงหวดจนทบร ระหวางป พ.ศ. 2544-2553 เฉลย 10 ปเทากบ 3,028

มลลเมตร (กรมอตนยมวทยา, 2557) และในระหวางการดาเนนการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกรเปนระบบเกษตรอนทรยในป 2554 2555 2556 และ 2557 (มกราคม-กนยายน) มปรมาณนาฝนเทากบ 2,856.1 2,624.9 3,081.4 และ 2,415.2 มลลเมตร ตามลาดบ (ภาพท 1) อณหภมเฉลย ระหวางป พ.ศ. 2544-2553 เฉลย 10 ปเทากบ 27.9 องศาเซลเซยส และในป 2554 2555 2556 และ 2557 (มกราคม-กนยายน) มอณหภมเฉลย เทากบ 28 28 27.7 และ 27.9 องศาเซลเซยส ตามลาดบ

ปรมาณนาฝน(มลลเมตร)

ภาพท 1 ปรมาณนาฝนจงหวดจนทบร ป 2554-2557

0

200

400

600

800

1000

1200

ม.ค.

ม.ค.

พ.ค. ก.ค.

ก.ย.

พ.ย.

ม.ค.

ม.ค.

พ.ค. ก.ค.

ก.ย.

พ.ย.

ม.ค.

ม.ค.

พ.ค. ก.ค.

ก.ย.

พ.ย.

ม.ค.

ม.ค.

พ.ค. ก.ค.

ก.ย.

พ.ย.

พ.ศ. 2554 พ.ศ. 2555 พ.ศ. 2556 พ.ศ. 2557

35

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การศกษาผลกระทบของสงแวดลอมในไมผลอนทรย ดาเนนการในพนทจงหวดเชยงใหม เกษตรกรรวมดาเนนงาน 2 ราย ชนดพช ลาไย และจงหวดจนทบร เกษตรกร 3 ราย ชนดพช มงคด ระหวางป 2554-2557 สามารถสรปไดดงน

1. เมอทาการปรบเปลยนระบบการผลตจากระบบเกษตรเคมทวไปเปนระบบการผลตเกษตรอนทรย โดยขอมลทเกยวของ ไดแก สมบตดน เชน ธาตอาหาร จลนทรยดน(แบคทเรยทงหมด) มคาปลยนแปลงเพมขน สวน โลหะหนกมคาเปลยนแปลงแตไมเกนเกณฑมาตรฐาน คณสมบตนา(จลนทรยทเปนโทษ) พบแตไมเกนเกณฑมาตรฐาน และไมพบสารพษตกคางในนาและผลผลต

2. เทคโนโลยการผลตมงคดอนทรยประกอบดวยการใชปยหมก นาหมกจากปลาและพชในการเพมความอดมสมบรณตน รวมทงการใชนาหมก สมนไพรในการปองกนกาจดแมลง ทสอดคลองกบมาตรฐานอนทรย

36

โครงการท 2 การศกษาระบบการปลกพชรวมเพอจดการระบบสมดลในหวงโซอาหารในระบบเกษตรอนทรย

Study Cropping Systems to Manage the Balance of Food Chain in Organic Farming System

ผรวมวจย พชรวรรณ จงจตเมตต รจนา ไวยเจรญ ภสชญภณ หมนแจง ประไพ ทองระอา เพทาย กาญจนเกษร อนรรค อปมาล นสต บญเพง สมาล สวรรณบตร ดรณ สมณะ ดารากร เผาช สชาต แกวกมลจต

วลรตน วรกาญจนบญ ยวลกษณ ผายด พชณตดา ธารานกล

บทคดยอ โครงการศกษาระบบการปลกพชรวมเพอจดการระบบสมดลในหวงโซอาหารในระบบเกษตรอนทรย ซงอยภายใตชดโครงการวจยและพฒนาการผลตพชระบบเกษตรอนทรย ดาเนนงานตงแตเดอนตลาคม 2553 จนถงเดอนกนยายน 2558 รวมเปนเวลา 5 ป วตถประสงคของโครงการนคอ 1) การศกษาชนดของพชกบดกทมประสทธภาพ และพชอาศยแมลงทมประโยชนในระบบการปลกพชอนทรย 2) การศกษารปแบบการนาพชกบดกและพชอาศยแมลงมประโยชนไปใชในระบบการปลกพชอนทรย 3) การศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชอนทรย และ 4) การศกษาการจดการดนและปยทมประสทธภาพในการผลตฝรงและแกวมงกรในระบบอนทรย ซงทกหนวยงานไดแก สานกวจยพฒนาการอารกขาพช กองวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร สานกวจยพฒนาการเกษตรเขตท 1 สานกวจยพฒนาการเกษตรเขตท 4 ศนยวจยและพฒนาการเกษตรพจตร ศนยวจยและพฒนาการเกษตรอานาจเจรญ และศนยวจยและพฒนาการเกษตรโนนสง ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครปฐม ดาเนนการโดยมงเนนศกษาพชปลกในพนททรบผดชอบ โดยดาเนนการวจยในแตละกจกรรม 4 กจกรรม ไดแก 1) การศกษาชนดของพชกบดกทมประสทธภาพในระบบการปลกพชอนทรย 2) การศกษารปแบบของการนาพชกบดกไปใชในระบบการปลกพชอนทรย 3) การศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชอนทรย และ 4) การศกษาระบบการจดการดนและปยทมประสทธภาพในการผลตพชอนทรย

ผลการดาเนนงานทงหมดไดขอมลงานวจยทเปนประโยชนตอการนาไปพฒนาวจยตอเนอง และสามารถนาไปใชประโยชนไดจรง คอสามารถทราบชนดพชกบดกทสามารถดกจบแมลงไดในแปลงปลกพชหลก ทราบชนดพชทเปนทหลบอาศยโดยสารวจพบแมลงศตรธรรมชาตมาก ทราบรปแบบการปลกพชรวมกบพชปลกหลกแตละชนด เพอปองกนกาจดแมลงศตรพชทหลากหลาย และทราบรปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผก พชผกสมนไพร และพชไรอนทรย นอกจากนยงไดทราบถงอทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตฝรงและแกวมงกรอนทรย เพอเปนตนแบบสาหรบการนาไปปรบใชกบพชชนดอนๆ ไดตอไป คาสาคญ การอารกขาพช การจดการศตรพชแบบผสมผสาน สมนไพร ฝรงอนทรย แกวมงกรอนทรย

37

Abstract Study Cropping Systems to Manage the Balance of Food Chain in Organic Farming

System, which is the one part of the Research and Development in Organic Farming System Project. The project is conducted from October 2010 until September 2015, total of five years. The objectives of this project are to 1) Study on trap crops and host plants of beneficial insects in organic farming system 2) Study pattern testing on trap crops in organic farming system 3) Study on integrated pest management patterns in organic farming system and 4) Study on fertilizer and soil management in organic farming system. The agencies involved in the project are Plant Protection Research and Development Office, Agricultural Production Sciences Research and Development Division, Office of Agricultural Research and Development Region 1 (Chiang Mai) and 4 (Ubon Ratchathani), Pichit Agricultural Research and Development Center, Amnartchareon Agricultural Research and Development Center, Nonsung Agricultural Research and Development Center and Nakornpathom Agricultural Research and Development Center. The process is aim at research the major plant in the different areas by planning 4 activities are to 1) Study on efficiency of trap crops in organic farming system 2) Study on pattern of trap crops in organic farming system 3) Study on integrated pests management using in organic farming system and 4) Study on fertilizer and soil management efficiency in organic farming system.

All research study found that results could be benefit to keep ongoing developed research and could be push up to practical using in the farms. The result showed many kind of plants can use to be the insects trap in any major crop. Patterns of the insects trap crop that appropriated to plant together with major crop. The model of integrated pest management in vegetable production, vegetables herbs and crops organic. Moreover, the influence of soil and fertilizer management system are suitable for the production of organic dragon fruit and guava. In order to use be the model for other plants further.

38

บทน า

ในปจจบนระบบเกษตรอนทรยเรมมความสาคญมากยงขน เนองจากผบรโภคไดเหนพษภยจากสารเคมทตกคางในพชผลทบรโภคกนเปนประจาวน จากผลการสารวจวเคราะหสารเคมตกคางในผกสดทวประเทศตงแตป 2537-2542 ของคณะกรรมการอาหารและยา (อ.ย.) และกรมวทยาศาสตรการแพทย พบวามสารพษตกคางในผกสดตงแต รอยละ 13.04 – 67.44 และจากรายงานของสถาบนวจยระบบสาธารณสข ตงแต ป 2540-2544 พบวา มผปวยจากสารเคมทใชกาจดศตรพช 4-7 คน ตอประชากร 100,000 คน (เฉพาะผทเขารกษาตวในโรงพยาบาลเทานน แตจานวนผปวยจรงสงกวาน)

เกษตรอนทรย คอ ระบบการผลตทคานงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมระบบการจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต และหลกเลยงการใชสารสงเคราะห ไมวาจะเปนปยเคมสารเคมกาจดศตรพช และฮอรโมนตางๆ ตลอดจนไมใชพชหรอสตวทเกดจากการตดตอทางพนธกรรม ทอาจกอใหเกดมลพษในสภาพแวดลอม เนนการใชอนทรยวตถ เชน ปยคอก ปยหมก ปยพชสด และปยชวภาพ ในการปรบปรงบารงดนใหมความอดมสมบรณ เพอใหตนพชมความแขงแรง สามารถตานทานโรคและแมลงไดดวยตนเอง รวมถงการนาเอาภมปญญาชาวบานมาใชประโยชนดวย ผลผลตทไดจะปลอดภยจากอนตรายของสารพษตกคาง ทาใหปลอดภยทงผผลตผบรโภค และไมทาใหสภาพแวดลอมเสอมโทรมลงอกดวย (กรมวชาการเกษตร. 2543)

ระบบการผลตพชอนทรย เปนระบบเกษตรกรรมแบบองครวม ทมงหมายในการปกปองดแลพช ใหมความแขงแรงทนทานตอศตรและสภาพแวดลอม มากกวาการขจดปญหาหรอศตร เนนการผลตพชใหมความปลอดภยตลอดกระบวนการผลต ไมทาลายสงแวดลอม และมความเปนธรรมในสงคม การผลตพชอนทรยจงตองมความระมดระวงในการปองกนกาจดศตรพชโดยไมใชสารเคมทเปนอนตราย และเปนไปตามมาตรฐานการผลตพชอนทรย (กรมวชาการเกษตร, 2543)

หลกการปฏบตทสาคญคอ ปรบปรงดนใหสมบรณ ใชพนธพชตานทาน/ทนทาน และมความหลากหลายทางชวภาพ ตลอดจนปลกพชในชวงฤดกาลทเหมาะสม หรอปรบองคประกอบแวดลอมใหเอออานวยมากทสด และมความจาเปนตองใชเชอจลนทรยควบคมแมลง จลนทรยปฏปกษควบคมโรค และหรอการปลอยศตรธรรมชาตบางชนด เพอชวยควบคมปรมาณศตรพชใหอยในระดบเศรษฐกจ ปจจบนการผลตพชอนทรยของเกษตรกรในภมภาคตางๆ นอยรายทจะผลตพชไดผลดจนเปนทนาพอใจโดยมความยงยนและผลตเปนการคาไดผลตผลทสมาเสมอตลอดทงป โดยเฉพาะอยางยงพชผกทมความตองการบรโภคในปรมาณมากเปนประจาวน และมปญหาศตรพชมากทสด จากการตดตามศกษาแนวทางการปฏบตในการจดระบบการปลกพชอนทรยของเกษตรกรกลมตางๆ ของประเสรฐ (2550) พบวาในการปลกพชผกอนทรยทใชวธการปลกพชแบบผสมผสาน อาท การปลกปอเทองแซมไวในแปลงผก ปลกผกกาดหอมแซมผกกาดขาว/ผกกาดกวางตง/แครอท ปลกปอเทอง แฝงไวในดานขางรองถวฝกยาว และดวยภมปญญาของเกษตรกร พบวา ผกโขม เปนพชทดวงหมดผกชอบกนและเปนพชกบดกแมลง (Trap crop) ไดดในแปลงผลตผกกวางตง รวมทงการใชปอเทองเพอเปนกบดกแมลงศตรผก

39

กจกรรมท 1

การศกษาชนดของพชกบดกทมประสทธภาพในระบบการปลกพชอนทรย Study on Efficiency of Trap Crop in Organic Farming System

พชรวรรณ จงจตเมตต นสต บญเพง สมาล สวรรณบตร

พชณตดา ธารานกล ยวลกษณ ผายด

บทคดยอ

การศกษาชนดของพชกบดกทมประสทธภาพในระบบการปลกพชอนทรย โดยเนนกลมพชทมปญหาเรองสารพษตกคางมาก ในกลม พชผก พชผกสมนไพรเครองเทศ และพชไร และขอมลวจยวธการตางๆ ทสามารถนาไปใชควบคมแมลงศตรพชไดอยางมประสทธภาพในระบบการปลกพชอนทรยยงมไมมาก สาหรบขอบเขตการวจยไดแบงการทดลองออกเปน 5 พนท ไดแก ภาคกลาง (สอพ.) ภาคเหนอตอนบน (สวพ.1) ภาคเหนอตอนลาง (ศวพ.พจตร) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (ศวพ.โนนสง และ ศวพ.อานาจเจรญ) ดาเนนการระหวางเดอนตลาคม 2553 ถง กนยายน 2555

พนทภาคกลางดาเนนการทดสอบคดเลอกชนดของพชกบดกทสามารถนามาปลกรวมกบคะนายอดไดอยางเหมาะสม พบวา พชทสามารถดกแมลงไดหลายชนด และมประสทธภาพดเหมาะสาหรบปลกเปนพชกบดกรวมกบการปลกคะนายอด คอ กวางตง เนองจากกวางตงมแมลงศตรพชสาคญลงทาลายไดแก ดวงหมดผก (Phyllotreta sinuata Stephen) หนอนเจาะยอดกะหลา (Hellula undalis (F.)) หนอนกระทผก (Spodoptera litura (Fabricius)) และหนอนคบกะหลา (Trichoplusia ni HÜbner) ซงแมลงเหลานพบในคะนายอดเชนเดยวกน

พนทภาคเหนอตอนบน ปลกผกโขม ปอเทอง มะเขอเทศ หวผกกาด และสลด ซงมศกยภาพเปนพชกบดกของแมลงศตรพชชนดตางๆ ในแปลงปลกผกตระกลกะหลา ไดแก แปลงปลกคะนา กะหลาปล กะหลาดอก ผกกวางตง โดยสามารถกบดกแมลงศตรพชทสาคญไดแก หนอนใยผก เพลยออน ดวงหมดผก หนอนคบกะหลา และหนอนเจาะยอดกะหลา

พนทภาคเหนอตอนลาง ปลกพชหลก 3 ชนด ไดแก กะเพรา โหระพา และแมงลก พบศตรพชทสาคญ 3 ชนดคอ เพลยออน เพลยไฟ และหนอนมวนใบ ทาการปลกพชกบดก 5 ชนด ไดแก มะเขอเปราะ ตาลง ผกกวางตง พรก และดาวกระจาย พบวา ผกกวางตง และพรกมศกยภาพในการเปนพชกบดกของหนอนมวนใบ สาหรบดาวกระจาย และพรก สามารถใชเปนพชกบดกเพลยไฟไดแตตองปลกหางจากพชหลกและควรทาการปองกนกาจดเปนระยะๆ เพอลดประชากรเพลยไฟในแปลงพชหลก

พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง สารวจพบศตรสาคญททาความเสยหายใหแกขาวโพดหวาน ไดแก หนอนเจาะสมอฝาย หรอหนอนเจาะฝก หนอนเจาะลาตน และเพลยออน ตามลาดบ พชกบดก 5 ชนด ไดแก ถวเขยว พรก ขาวฟาง ทานตะวน และปอเทอง ซงพชทงหมดมหนอนเจาะสมอฝายเปนศตรทสาคญ จากการศกษาพบวาเมอปลกพชทง 5 ชนดเปนพชกบดก ไมพบการระบาดของหนอนเจาะสมอฝายในแปลงขาวโพดหวานและพชกบดก แตพบเพลยออนขาวโพดในขาวฟางซงเปนพชกบดกและในขาวโพดหวานซงเปนพชหลก

พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ปลกพชหลก ไดแก ถวฝกยาว โดยปลก พชกบดก 6 ชนด ไดแก แตงกวา ผกกาดขาว ผกกาดเขยว ผกเสยน ผกกะเพรา และดาวเรอง พบวา แปลงถวฝกยาวซงไมมการ

40

ปลกพชกบดกใดๆ ใหผลผลตนอยกวาแปลงอนๆ เนองจากมการระบาดของเพลยออน ในปรมาณมากกวาแปลงทมการปลกพชกบดกแมลง ค าส าคญ (keywords) พชกบดก ระบบการปลกพชอนทรย Trap Crop Organic Farming System

บทน า พชกบดกทนามาปลกรวมกบพชปลกหลกนน ตามหลกการแลวการเลอกปลกพชกบดกจะขนอยกบ

ความชอบของแมลงศตรพชหลก ดงนนเทคนคในการเลอกปลกพชกบดกคอ เลอกชนดพชกบดกทอยในตระกลเดยวกนซงแมลงชอบมากกวาพชปลกหลกโดยปลกไปพรอมกน หรอปลกพชหลกเปนพชกบดกดวยโดยปลกนาไปกอนการปลกพชหลกแปลงใหญ เพอใหพชกบดกเจรญเตบโตจนถงระยะทแมลงศตรพชชอบลงทาลาย (Wszelaki and Broughton, 2013) ซงประโยชนของการปลกพชกบดก อาท เพมคณภาพของผลผลต ดงดดแมลงศตรธรรมชาต เพมความหลากหลายทางชวภาพ และลดการใชสารเคมกาจดแมลง

การปลกพชอนทรย เปนระบบการปลกพชทตองใชองคประกอบในการบรหารจดการระบบการผลตอยางครบถวน เพอใหพชเจรญเตบโตไดด ปลอดภยจากการทาลายของศตรพช และไมมผลกระทบตอสงแวดลอมในทกดาน จงจะไดผลตผลทมคณคาทางโภชนาการ มความปลอดภย และเปนมตรตอสงแวดลอม ตามมาตรฐานการผลตพชอนทรยสากล แตการจดการใหไดองคประกอบแวดลอมใหมความสมบรณทจะลดความเสยหายจากศตรพช โดยเฉพาะอยางยงแมลงศตรพชเปนปญหาทสาคญทสดในระบบการจดการการผลตพชอนทรย จากแนวทางทเรยนรสบตอกนมาเชงภมปญญาและขอมลจากตางประเทศในชวง 15 - 20 ป ทผานมา การควบคมศตรพชสวนใหญทาการพนปองกนกาจดโดยใชสารสกดสมนไพร นาสมควนไม และนาหมกชวภาพผสมสมนไพรตางๆ ตามหลกการขององคความรทไดจากประเทศญปนและเกาหลใต ซงไดผลบางและไมไดผลบางในบางครงและบางฤดกาล ซงสามารถลดความเสยหายจากโรคและแมลงลงไดบางอยางไรกตามวธการปลกพชหลากหลายชนดไดมการใชในสวนเกษตรกรบางกลมมาบางแลวแตยงไมมความชดเจน ทงชนดพชทจะใชอยางไดผลด และกรรมวธปลกรวมในแปลงทไมกอใหเกดผลกระทบตอพชหลก จากการศกษาของรตนา (2542) ไดศกษาชนดของแมลงศตรพชและปรมาณการทาลาย เพอใชเปนขอมลสงเสรมการปลกผกในระบบการปลกพชผสมผสาน โดยศกษาพชผก 8 ชนด ไดแก คะนา กวางตง ผกบง ถวฝกยาว มะเขอเทศ มะเขอเปราะ แตงกวา และพรก พบวา แปลงผกระบบผสมผสานมความหลากหลายของชนดแมลงมากกวาแปลงทใชสารเคม โดยเฉพาะแมลงหาและแมลงเบยน ไดแก ดวงดน ดวงกนกระดก แมลงวนดอกไม แมงมมและแตนเบยนโคตเซย (Cotesia) อยางไรกดนกนเวศวทยามความเหนพองกนวา การเพมความหลากหลายและซบซอนในระบบนเวศจะกอใหเกดเสถยรภาพในระบบนเวศนนๆ และจะไมเกดการระบาดของศตรพช (Elton, 1958; Odum, 1964; Pimentel, 1961) การเกษตรในระบบการปลกพชผสมผสาน ใชหลกการเนนสรางความหลากหลายของชนดพชและสตวในระบบนเวศเกษตร เพอทาใหเกดการสมดล มการศกษาถงการปลกพชชนดอนรวมกบพชหลก ซงสงผลดทาใหมแมลงศตรธรรมชาตเพมมากขนทงชนดและปรมาณ อกทงยงทาใหมแมลงศตรพชลดนอยลงไดดวย (Kenny and Chapmann, 1988; Wiech and Wnuk, 1991) แสดงใหเหนวาการเพมความหลากหลายของชนดพชทปลกสามารถลดความรนแรงของการระบาดของแมลงศตรพช จงสมควรศกษาระบบการปลกพชรวมกบพชเศรษฐกจหลกใน 3 กลม กลาวคอ 1) กลมพชผก ไดแก พชตระกลกระหลา(คะนา กวางตง) ตระกลถว (ถวฝกยาว) และมะเขอเทศ 2) กลมสมนไพรเครองเทศ ไดแก กะเพรา โหระพา และ แมงลก 3) กลมพชไร (ขาวโพดหวาน)

41

โครงการวจยครอบคลมถงการสารวจและศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยศตรธรรมชาตทปลกรวมกบพชหลกเปนเบองตนกอน เปาหมายทศกษาเพอเนนกลมพชทมปญหามากและยงไมมขอมลวจยสนบสนนอยางเพยงพอ

ดงนนการทดลองนมวตถประสงคเพอศกษาชนดของพชกบดกแมลงศตรพช และพชอาศยของแมลงทมประโยชนในแปลงปลกพชอนทรยชนดตางๆ เพอเปนแนวทางในการนาไปประยกตใชในการปลกรวมกบพชหลกและใชรวมกบวธการอนๆ สาหรบขอบเขตการวจย แบงการทดลองออกเปน 5 พนท

การทดลองท 1 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคกลาง การทดลองท 2 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรย

ภาคเหนอตอนบน การทดลองท 3 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรย

ภาคเหนอตอนลาง การทดลองท 4 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (โนนสง) การทดลองท 5 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (อานาจเจรญ)

ระเบยบวธการวจย การทดลองท 1 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคกลาง แบงการทดลองออกเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การสารวจแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาตในพชกบดกและพชอาศย ในแปลงปลกพชตระกล

กะหลา สารวจแปลงปลกพชตระกลกะหลา พชผก และวชพชในบรเวณใกลเคยง ทงแปลงอนทรยและใชสารเคม

ของเกษตรกร/หนวยงานตางๆ ในพนทภาคกลาง สารวจแมลงศตรสาคญ (key pests) ศตรพชลาดบรอง (minor pests) และแมลงศตรธรรมชาต (ตวหาและเบยน) สารวจและเกบรวบรวมพชทมศกยภาพเปนพชกบดกทพบแมลงศตรพชตระกลกะหลา และพชอาศยศตรธรรมชาตในแปลงปลกพชตระกลกะหลา ประเมนศกยภาพของพชกบดกและพชอาศย เกบตวอยางวชพชทพบแมลงศตรพช และศตรธรรมชาต นาตวอยางพชทพบแมลงศตรพชตระกลกะหลามาตรวจสอบจาแนกชนดในหองปฏบตการ ขนตอนท 2 คดเลอกชนดพชกบดกทมประสทธภาพสาหรบปลกรวมกบพชปลกตระกลกะหลา

ดาเนนการโดยปลกพชกบดก ทง 5 ชนด คอ กวางตง ผกกาดเขยว ผกกาดขาว ผกกาดหว คะนาฮองกง ลอมรอบแปลงปลกคะนายอด ทง 4 ดาน โดยสมพนทปลกตามหลกสถต

การทดลองท 2 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคเหนอตอนบน

ปลกพชหลก 2 ชนด ไดแก กะหลาดอก และผกกวางตง โดยวางแผนการทดลองและปลกพชกบดกชนดตางๆ ดงตอไปน แปลงกะหล าดอก แบบ RCBD จานวน 4 กรรมวธๆ ละ 7 ซา กรรมวธท 1 ปลกพชกบดก (ผกสลด) ระหวางแถวของแปลงกะหลาดอกจานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร

42

กรรมวธท 2 ปลกพชกบดก (ผกโขม) ระหวางแถวของแปลงกะหลาดอกจานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร กรรมวธท 3 ปลกพชกบดก (ปอเทอง) ระหวางแถวของแปลงกะหลาดอกจานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร กรรมวธท 4 ปลกกะหลาดอก จานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร (ไมปลกพชกบดก) แปลงผกกวางตง แบบ RCBD จานวน 4 กรรมวธๆ ละ 7 ซา กรรมวธท 1 ปลกพชกบดก (ผกสลด) ระหวางแถวของแปลงผกกวางตงจานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร กรรมวธท 2 ปลกพชกบดก (ผกโขม) ระหวางแถวของแปลงผกกวางตงจานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร กรรมวธท 3 ปลกพชกบดก (ปอเทอง)ระหวางแถวของแปลงผกกวางตงจานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร กรรมวธท 4 ปลกผกกวางตง จานวน 7 แปลง ขนาด 1x4 เมตร (ไมปลกพชกบดก) การทดลองท 3 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรย

ภาคเหนอตอนลาง ศกษาเชงสารวจขอมลระบบการปลกพชอนทรยของเกษตรกร/หนวยงานตางๆ ในพนทเพอหาชนดของพชทมศกยภาพเปนพชกบดกและเปนพชอาศยของศตรธรรมชาต แลววางแผนการทดลองเพอประเมนศกยภาพของพชกบดกและพชอาศยศตรธรรมชาตจานวน 5 ชนดไดแก มะเขอเปราะ ตาลง ผกกวางตง พรก และดาวกระจาย รวมทงศกษาปฏสมพนธกบแมลงศตรพชและพชหลกทปลกคอพชผกสมนไพรเครองเทศจานวน 3 ชนด ไดแก กะเพรา โหระพา และแมงลก โดยปฏบตดแลแบบอนทรยในแตละฤดกาล ใชปจจยการผลตตามความจาเปน พนทดาเนนการรวมในการทดลอง 1 ไร สารวจแมลงศตรพชสาคญ (key pest) ศตรพชลาดบรอง (minor pests) และศตรธรรมชาต (ตวหาและเบยน) กอนทาการรดนาในตอนเชาทกสปดาห ขอมลโดยการนบจานวนแมลงทงทเปนศตรพชและพชกบดก และลกษณะโดยทวไปของพชกบดกแตละชนด การทดลองท 4 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (โนนสง) แบงการทดลองออกเปน 2 ขนตอน ขนตอนท 1. สารวจแมลงศตรพชแมลงศตรธรรมชาตทสาคญของขาวโพดหวาน ปลกขาวโพดหวานในแปลงขนาด 1 ไร โดยใชระยะปลก 50 x 25 ซม. เพอสารวจการระบาดของแมลงศตรขาวโพดหวานและแมลงศตรธรรมชาต เมอขาวโพดมอายครบ 2 สปดาห ทาการถอนแยกและใสปยมลไกอดเมดอตรา 1,000 กก./ไร เมอขาวโพดเรมตดฝกใสปยมลไกอดเมดอตรา 1,000 กก./ไร สารวจแมลงศตรพชสาคญ (key pest) ศตรพชลาดบรอง (minor pests) และศตรธรรมชาต (ตวหาและเบยน) ชวงเชากอนการรดนา ทกสปดาห ตงแตขาวโพดเรมงอกจนเกบผลผลต ขนตอนท 2. ศกษาหาพชทมศกยภาพเปนพชกบดก

ทาการวางแผนการทดลองแบบ RCB 6 กรรมวธ 4 ซา ประกอบดวย พชหลก ไดแก ขาวโพด และพชกบดก 5 ชนด ไดแก ถวเขยว พรก ขาวฟาง ทานตะวน และปอเทอง

ปลกขาวโพดหวานในแปลงขนาด 1 ไร โดยใชระยะปลก 25 x 50 ซม. ปลกพชทคาดวามศกยภาพเปนพชกบดกตามกรรมวธลอมรอบพชหลก และพชกบดก สารวจการระบาดของหนอนเจาะสมอฝายและศตรขาวโพดชนดอนทพบในแปลงขาวโพดหวาน สารวจแมลงศตรธรรมชาตทพบในพชกบดกและขาวโพดหวาน

43

การทดลองท 5 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (อ านาจเจรญ)

การทดสอบประสทธภาพพชกบดกและพชอาศยศตรธรรมชาต ดาเนนการโดยปลกพชในแปลงปลก วางแผนการทดลองแบบ RCB 6 กรรมวธ ม 4 ซา โดยพชหลก ถวฝกยาว พชกบดก ไดแก แตงกวา ผกกาดขาว ผกกาดเขยว ผกเสยน ผกกะเพรา ดาวเรอง ใชปจจยการผลตพชแตละชนดตามคาแนะนามาตรฐาน

ผลการวจยและอภปราย

การทดลองท 1 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคกลาง

ในขนตอนท 1 การสารวจแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาตในพชกบดกและพชอาศย ในแปลงปลกคะนา (ทงคะนายอด และคะนาใบ) (Brassica alboglabra Bailey) ผกกวางตง (Brassica chinensis L.) ผกเขยวนอย (Bauhinia acuminata L.) และผกกาดขาว (Brassica pekinensis Lour.) ผลการสารวจ พบแมลงศตรพชตระกลกะหลา จานวน 10 ชนด ไดแก ดวงหมดผก (Phyllotreta sinuata Stephen: Chysomelidae) ดวงหมดกระโดดสนาเงน (Phyllotreta chontanica Duvivier: Chysomelidae) เพลยออนผกตระกลกะหลา (Lipaphis erysimi Kalt.: Aphididae) หนอนใยผก (Plutella xylostella L.: Yponomeutidae) หนอนเจาะยอดกะหลา (Hellula undalis (F.): Pyralidae) หนอนผกกาด (Crocidolomia pavonana (Fabricius): Pyralidae) หนอนคบกะหลา (Trichoplusia ni HÜbner: Noctuidae) หนอนกระทผก (Spodoptera litura (Fabricius): Noctuidae) หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua HÜbner: Noctuidae) และหนอนชอนใบ (Liriomyza brassicae Riley: Agromyzidae) และพบในวชพชชนดตางๆ อก จานวน 13 ชนด ทขนปะปนอยในแปลงและรอบแปลงปลก ซงสามารถเปนพชอาศยของแมลงศตรพชตระกลกะหลาไดหลายชนด ไดแก ผกโขม (Amaranthus lividus L. : Amaranthaceae.) ผกเสยน (Cleome gynandra L.: Capparidaceae) กะเมง (Eclipta prostrata (L.) L.: Capparidaceae) หญาหนวดปลาดก (Fimbristylis miliacea (L.) Vahl.: Cyperaceae) ผกเบยใหญ (Portulaca oleraceae L.: Portulacaceae) ผกเบยหน (Trianthema portulacastrum L.: Aizoaceae) ผกเปดไทย (Ahernanthera sessilis DC.: Amaranthaceae) หญาชนกาศ (Panicum repens L.: Poaceae) หญาตนกา (Eleusine indica (L.) Gaerth : Poaceae) หญาตนนก (Digitaria ciliaris (RetZ.): Poaceae) โสนหางไก (Aeschynomene aspera L.: Fabaceae) สาปเสอ (Eupatorium odoratum (L.) R.M.King: Asteraceae) โทงเทง (Physalis minima L.: Solanaceae) จากการสารวจนยงพบวา หากปลกผกกวางตง หรอผกเขยวนอยในระยะเวลาเดยวกบคะนายอด จะพบดวงหมดผกเขาทาลายพชทง 2 ชนดน มากกวาทาลายผกคะนายอด

จากตารางสารวจพบศตรธรรมชาต จานวน 10 ชนด ไดแก ดวงเตาลายหยก (Menochilus sexmaculatus (F.): Coccinellidae) ดวงเตาลายขวาง (Coccinella transversalis Fabricius: Coccinellidae) ดวงเตาสสม (Micrapis discolor (Fabricius): Coccinellidae) ดวงกนกระดก (Paederus fuscipes Curtis: Staphylinidae) แมลงวนขายาว (Dolichopodidae latreille: Canthyloscelididae) แมลงวนหวบบ (Ommatius sp.: Asilidae) หนอนแมลงวนดอกไม (Mesembrius insignis Walker : Syrphidae) แตนเบยน (Apanteles sp.: Eulophidae) มด (Formicidae) แมงมม (Araneae) ในพชปลก

http://en.wikipedia.org/wiki/Aizoaceae

44

และพบในวชพชชนดตางๆ อกจานวน 23 ชนด ซงเปนวชพชทขนปะปนอยในแปลงและรอบแปลงปลก สามารถเปนพชอาศยของศตรธรรมชาตไดหลายชนด ไดแก กระตายจาม (Scoparia dulcis L) ผกโขม (A. lividus) ตนตกแก (T. procumbens) หญาตนกา (E. indica) หญาตนนก (D. ciliaris) หญาขาวนก (Echinochloa crus-galli (L.): Poaceae) หญานกสชมพ (Echinochloa colona (L.): Poaceae) หญาแพรก (Cynodon dactylon (L.) Pers: Poaceae) หญายาง (Euphorbia heterophylla (L.): Euphorbiaceae) หญาชนกาศ (P. repens) หญาละออง (Vernoria cinerea (L.) Less: Asteraceae) หญาขน (Brachiaria mutica (Forsk): Poaceae) หญาโขยง (Rottboellia cochinchinensis (Lour.): Poaceae) โสน (Sesbania javanica Miq.: Fabaceae) หนวดปลาดก (F. miliacea) กะเมง (E. prostrata) ผกบงไทย (Ipomoea aquatica Forsk.: Convolvulaceae) ผกปราบ (Commelina benghalensis L.: Commelinaceae) โทงเทง (P. minima) ผกเปดไทย (A. sessilis) เทยนนา (Jussiaea linifolia Vahl.: Onagraceae) ผกเสยน (C. gynandra) และสาปเสอ (E. odoratum) เชนเดยวกนกบรตนา (2542) ไดศกษาชนดของแมลงศตรพชและปรมาณการทาลายเพอใชเปนขอมลสงเสรมการปลกผกในระบบการปลกพชผสมผสาน ในพชผก 8 ชนด ไดแก คะนา กวางตง ผกบง ถวฝกยาว มะเขอเทศ มะเขอเปราะ แตงกวา และพรก พบวา ในแปลงผกผสมผสาน มความหลากหลายของชนดแมลงมากกวา แปลงผกระบบใชสารเคม โดยมแมลงศตรพชสาคญ (key pests) จานวน 24 ชนด เทากน แตมแมลงทเปนศตรพชลาดบรอง (minor pests) 30 ชนด และแมลงหา แมลงเบยน 23 ชนด มากกวาทพบในแปลงผกใชสารเคมซงมเพยง 10 และ 3 ชนด ตามลาดบ สาหรบการสารวจแปลงปลกคะนายอดท ต. หนาไม อ. ลาดหลมแกว จ. ปทมธาน ไดใชวธการปลกพชกบดกแมลงโดยปลกผกกาดขาว และผกกวางตง เปนพชกบดกแมลงศตรผกคะนา คอ ดวงหมดผก ไดผลเปนอยางด

ในขนตอนท 2 นาผลทไดจากการสารวจในขนตอนท 1 ผลทไดพบวา กวางตง ผกเขยวนอย และผกเสยน มประสทธภาพในการกบดกดวงหมดผกไดดในแปลงผกคะนา กวางตงสามารถกบดกแมลงศตรพชไดหลายชนด แตผกเขยวนอยและผกเสยนสามารถดกไดเพยงดวงหมดผกเทานน ดงนนในการคดเลอกชนดของพชกบดกทนามาปลกรวมกบคะนายอด จงเลอกปลกพชกบดกทเปนพชในตระกลเดยวกบคะนายอด โดยพชกบดกทง 5 ชนด ไดแก กวางตง ผกกาดเขยว ผกกาดขาว ผกกาดหว และคะนาฮองกง ผลการทดสอบพบวาพชทสามารถดกแมลงไดหลายชนด และมประสทธภาพดเหมาะสาหรบปลกเปนพชกบดกรวมกบคะนายอด คอ กวางตง เนองจากพบวากวางตงมแมลงศตรพชสาคญลงทาลายไดแก ดวงหมดผก หนอนเจาะยอดกะหลา หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลา ซงแมลงเหลานพบในคะนายอดเชนเดยวกน

โดยผลการทดลองพบวา จานวนแมลงศตรพชทพบบนพชกบดกแตละชนดในแตละชวงเวลานน พบในกวางตงมากทสด ซงการตรวจนบท 7 วนหลงหวานเมลด ยงไมพบการลงทาลายของแมลงในพชทกชนด

การตรวจนบท 14 วน พบวากวางตงพบดวงหมดผก และหนอนเจาะยอดกะหลาจานวนเฉลย 1.13 และ 1.38 ตว/20 ตน ผกกาดเขยวพบดวงหมดผก และหนอนกระทผกจานวนเฉลย 0.38 และ 0.13 ตว/20 ตน ตามลาดบ และผกกาดขาวพบดวงหมดผกจานวนเฉลย 0.88 ตว/20 ตน ขณะทผกกาดหวพบดวงหมดผก หนอนเจาะยอดกะหลา และ หนอนกระทผกจานวนเฉลย 1.63, 0.13 และ 0.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ สวนคะนาฮองกงพบหนอนเจาะยอดกะหลาและหนอนกระทผกจานวนเฉลยเทากนคอ 0.13 ตว/20 ตน

การตรวจนบท 21 วน พบวากวางตงพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 0.13, 0.75 และ 1.75 ตว/20 ตน ตามลาดบ ผกกาดเขยวพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 1.13, 0.38 และ 0.13 ตว/20 ตน ตามลาดบ ผกกาดขาวพบดวงหมดผก และหนอน

45

กระทผกจานวนเฉลย 0.13 และ 0.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ ขณะทผกกาดหวพบดวงหมดผก หนอนเจาะยอด และหนอนกระทผกจานวนเฉลย 0.38, 0.13 และ 0.13 ตว/20 ตน ตามลาดบ สวนคะนาฮองกงพบดวงหมดผก หนอนเจาะยอดกะหลา หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 1.13, 0.25, 0.38 และ 0.25 ตว/20 ตน

การตรวจนบท 28 วน พบวากวางตงพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 0.13, 1.63 และ 1.13 ตว/20 ตน ผกกาดเขยวพบดวงหมดผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 0.25 และ 0.13 ตว/20 ตน ผกกาดขาวพบดวงหมดผก และหนอนกระทผกจานวนเฉลย 0.13 และ 0.38 ตว/20 ตน ตามลาดบ ขณะทผกกาดหวพบดวงหมดผก และ หนอนกระทผกจานวนเฉลย 0.63, และ 0.25 ตว/20 ตน สวนคะนาฮองกงพบดวงหมดผก หนอนเจาะยอดกะหลา หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 0.75, 1.13, 1.13 และ 0.25 ตว/20 ตน

การตรวจนบท 35 วน พบวากวางตงพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 5.5, 0.86 และ 0.38 ตว/20 ตน ตามลาดบ ผกกาดเขยวพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 2.63, 0.86 และ 0.13 ตว/20 ตน ตามลาดบ ผกกาดขาวพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 1.88, 1.25 และ 0.13 ตว/20 ตน ตามลาดบ ขณะทผกกาดหวพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 4.63, 0.63 และ 0.63 ตว/20 ตน ตามลาดบ สวนคะนาฮองกงพบดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลาจานวนเฉลย 2.63, 2.36 และ 0.13 ตว/20 ตน

เนองจากพนททดสอบเปนแปลงเกษตรกรทมบรเวณจากดและเปนแปลงปลกผกทไมใชสารเคมในการปองกนกาจดแมลงมากอน ซงเปนพนททเหมาะสมสาหรบการสงเสรมใหปลกพชผกในระบบเกษตรอนทรย ซงอาจเปนสาเหตใหจานวนแมลงทพบในแปลงมจานวนไมถงระดบทจะทาใหเกดความเสยหายกบผลผลตพชแตละชนด ดงนนการทดลองนจงเปนการทดสอบเบองตนในสภาพธรรมชาตเพอใหเหนแนวโนมของการเลอกใชพชกบดกทเหมาะสมกบแปลงปลกคะนายอด และแสดงใหเหนวาในสภาพธรรมชาตแมลงแตละชนดจะเลอกลงทาลายพชแตละชนดทระยะการเจรญเตบโตแตกตางกน รวมถงวงจรชวตของแมลงแตละชนดทเลอกลงทาลายพชทระยะเวลาแตกตางกน ดงนนขอมลทงหมดนสามารถนาไปใชเปนแนวทางสาหรบการเลอกชนดพชกบดก และระยะเวลาทเหมาะสมของการปลกรวมกบคะนายอดตอไป

การเลอกกวางตงเปนพชกบดกในแปลงปลกคะนายอดนน ยงมเหตผลทวาตนกวางตงนอกจากจะดกแมลงไดหลายชนดมากกวาคะนาฮองกงแลว ดวยลกษณะลาตนของกวางตงยงสงกวาคะนาฮองกงซงสามารถใชเปนแนวกนไดดกวา และลกษณะใบของกวางตงยงออนบางกวาคะนายอด ซงทงดวงหมดผกและหนอนหลายชนดชอบกนมากกวาใบคะนายอดซงแขงและหนากวา แตถาสามารถปลกคะนายอด หรอคะนาฮองกงรวมกบกวางตง เพอใชเปนพชกบดกรวมกน นาจะใหผลดไดเชนเดยวกน โดยในสวนของหนอนเจาะยอดกะหลานนพบวาเลอกทาลายทคะนาฮองกงทเวลาเดยวกบคะนายอด ดงนนอาจทาการปลกคะนายอด หรอคะนาฮองกงกอน 1 สปดาห ปลกเปนพชกบดกกอนการปลกคะนายอดในแปลงหลก สวนพชกบดกชนดอน คอ ผกกาดเขยว ผกกาดขาว และผกกาดหว มลกษณะลาตนทไมสงจงไมควรใชเปนแนวกน และความชอบของแมลงซงพบเพยงไมกชนดจงไมเหมาะทจะใชเปนพชกบดก และเนองจากในแปลงทดสอบเปนแปลงทไมใชสารเคม จงพบวามศตรธรรมชาตในแปลงปลกมากเพยงพอทจะชวยควบคมจานวนแมลงศตรพชดวย สาหรบศตรธรรมชาตทพบกระจายทวแปลงทดสอบ ไดแก แตนเบยน (Apanteles sp.) แมลงวนขายาว (D. Latreille) แมลงหางหนบ (Euborellia sp.) แมลงปอ (Order: Odonata) ดวงเตาสสม (M. discolor) และแมงมม (Order: Araneae)

46

ดงนนแปลงเกษตรกรในลกษณะนสามารถปลกพชผกไดโดยไมจาเปนตองใชสารเคม การปลกพชกบดกและการมศตรธรรมชาตคอยควบคมกาจดแมลงศตรพชอยตลอดเวลา จงนบวาเปนแปลงปลก พชผกทมความสมดลในระบบนเวศ ไมจาเปนตองพงพาสารเคมซงอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม ตวเกษตรกร และผบรโภค ตารางชนดพชและแมลงศตรพชตระกลกะหลาทพบในแปลงปลกพชตระกลกะหลาและวชพชในแปลงและรอบ

แปลงในเขตภาคกลาง ระหวางเดอนตลาคม 2553 – กนยายน 2554

47

ตารางชนดพชและศตรธรรมชาตทพบในแปลงปลกพชตระกลกะหลาและวชพชในแปลงและรอบแปลงในเขตภาคกลาง ระหวางเดอนตลาคม 2553 – กนยายน 2554

ตาราง (ตอ)

48

การทดลองท 2 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคเหนอตอนบน

ชนดของพชกบดก จากการสารวจ สอบถาม ในแปลงปลกผกอนทรยของเกษตรกร และการตรวจสอบเอกสารทางวชาการพบวา ผกโขม มะเขอเทศ หวผกกาด ปอเทอง และสลดมศกยภาพเปนพชกบดกแมลงชนดตางๆ เชน หนอนผเสอ เพลยออน และดวงหมดผก ตวอยางเชน ผกโขมเปนพชทดวงหมดผกชอบกนและเปนพชกบดกไดดในแปลงผลตผกกวางตง สวนการปลกปอเทองสามารถดกหนอนศตรผกไดหลายชนด แปลงกะหล าดอก

จากการสมนบปรมาณแมลงศตรพชในแปลงกะหลาดอก พบจานวนเฉลยของหนอนใยผกในกรรมวธปลกพชกบดก (สลด ผกโขม ปอเทอง) และกรรมวธไมปลกพชกบดกเทากบ 5.89 8.70 5.91 และ 8.77 ตว/ตน ตามลาดบ พบเพลยออนจานวน 44.26 44.99 43.82 และ 42.66 ตว/ตน ตามลาดบ และพบดวงหมดผกจานวน 1.72 1.57 2.35 และ 1.86 ตว/ตน ตามลาดบ แปลงผกกวางตง

จากการสมนบปรมาณแมลงศตรพชในแปลงผกกวางตง พบจานวนประชากรเฉลยของหนอนกระทหอม ในกรรมวธปลกพชกบดก (สลด ผกโขม ปอเทอง) และกรรมวธไมปลกพชกบดกเทากบ 0 0.03 0 และ 0 ตว/ตน ตามลาดบ หนอนเจาะยอด เทากบ 0 0.03 0 และ 0 ตว/ตน ตามลาดบ ดวงหมดผกพบ 1.97 2.50 2.37 และ 1.80 ตว/ตน ตามลาดบ และหนอนกระทผกพบ 0.03 0 0 และ 0 ตว/ตน ตามลาดบ

ผลทไดจากการวเคราะหชใหเหนในภาพรวมวาการใชพชกบดกในแปลงคะนา และแปลงกะหลาปล สามารถลดจานวนและความรนแรงจากการทาลายของแมลงศตรพชไดมากกวาการไมปลกพชกบดก การทดลองท 3 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรย

ภาคเหนอตอนลาง จากการศกษาระบบการปลกพชผกสมนไพรอนทรย 3 ชนด ไดแก กะเพรา โหระพา และแมงลก เพอหาชนดของพชทมศกยภาพเปนพชกบดกและเปนพชอาศยของศตรธรรมชาต พบวาศตรพชทสาคญในผกสมนไพรทศกษา ไดแก เพลยออน เพลยไฟ และหนอนมวนใบ และพบวา ปรมาณศตรพชทพบบนพชหลก 3 ชนด และพชกบดกชนดตางๆ ถาพบแมลงศตรพชในพชกบดกมาก พชหลกจะมโอกาสพบศตรพชนอยลง

พชกบดก 4 ชนด ไดแก มะเขอเปราะ ตาลง กวางตง และพรก พบวาผกกวางตงและพรกนาจะมศกยภาพในระดบหนงทจะเปนพชกบดกของหนอนมวนใบในกะเพราได สวนมะเขอเปราะ และตาลง ไมเหมาะสมในการปลกเปนพชกบดกหนอนมวนใบ สาหรบเพลยไฟทพบบนกะเพราและดาวกระจาย จะเหนไดวาดาวกระจายสามารถเปนพชกบดกเพลยไฟจากนอกแปลงไดมาก ซงหากจะนามาใชประโยชนในลกษณะเปนพชกบดกเพลยไฟ ควรทาการปลกใหหางจากตนพชหลก แลวทาการปองกนกาจดเพลยไฟเปนระยะๆ ซงชวยลดปรมาณเพลยไฟทจะเขาทาลายพชหลกไดอกวธหนง มะเขอเปราะสามารถนาไปใชเปนพชกบดกเพลยออนในการปลกแมงลกและควรทาการปองกนกาจดเปนระยะๆ สาหรบเพลยไฟพบวาพรกสามารถใชเปนพชกบดกเพลยไฟและควรทาการปองกนกาจดเปนระยะๆ

49

พชกบดกทศกษายงไมมความเดนชดในการเปนพชกบดกของแมลงศตรพช 3 ชนด (เพลยออน เพลยไฟ และหนอนมวนใบ) ทพบในพชหลก 3 พช (กะเพรา โหระพา และแมงลก) แตในดานศตรธรรมชาตพบวา พชกบดกทศกษาสามารถเปนทอยอาศยของแมลงศตรธรรมชาตทควบคมศตรพชไดอยางมากในชวงทมการระบาดของแมลงศตรพชหลก การทดลองท 4 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (โนนสง) ขนตอนท 1. สารวจแมลงศตรพชแมลงศตรธรรมชาตทสาคญของขาวโพดหวาน

จากการสารวจแมลงศตรพชของขาวโพดหวานพบวามศตรทสาคญ 3 ชนด ไดแก หนอนเจาะสมอฝายหรอหนอนเจาะฝก (Corn earworm) หนอนเจาะลาตนขาวโพด (Corn stemborer) และเพลยออน (Corn leaf aphid) โดยหนอนเจาะฝกขาวโพด เขาทาลายขาวโพดในระยะตดฝก หนอนเจาะลาตน และเพลยออน จะเขาทาลายตนขาวโพดตงแตระยะแรกของการเจรญเตบโต จากเอกสารวชาการ (2547) การปลกพชไร กรมวชาการเกษตรไดระบศตรพชทสาคญของขาวโพดหวานททาความเสยหายแกการปลกขาวโพดหวานมากทสด ไดแก หนอนเจาะลาตนขาวโพดจะเขาทาลายตงแตขาวโพดหวานอาย 20 วน หนอนเจาะสมอฝายจะเขาทาลายขาวโพดในระยะขาวโพดหวานเรมออกดอก และเพลยออนขาวโพดเขาทาลายขาวโพดหวานไดทกชวงอาย

การสารวจแมลงศตรธรรมชาตของขาวโพดหวาน พบศตรธรรมชาตในแปลงขาวโพดหวาน 4 ชนด ไดแก ดวงเตาทอง ตวออนดวงเตา ซงเปนแมลงตวหาทสาคญของเพลยออนขาวโพด มวนตาโตเปนตวหาทสาคญของหนอนเจาะสมอฝาย และแตนเบยนหนอนเปนตวเบยนทสาคญของหนอนเจาะสมอฝายเชนกน กรมสงเสรมการเกษตร (2547) ไดระบตวหาทสาคญของหนอนเจาะสมอฝาย ไดแก แมลงวนชางปกใส มวนพฆาต มวนเพชฌฆาต มวนกงไม มวนตาโต แมลงหางหนบ ดวงดน ตอรง ตกแตนตาขาว และตวเบยนทสาคญไดแก แตนเบยนไข แตนเบยนหนอน แมลงวนกนขน เปนตน

การสารวจแมลงชนดอนๆทพบในแปลงขาวโพดหวาน พบแมลง 3 ชนด ไดแก ผง ซงเปนตวชวยในการผสมเกสรขาวโพด ดวงเตาแตงแดงเปนศตรพชตระกลแตง (พสทธ, 2553) ไมทาลายตนขาวโพดหวาน และมวนเขยวขาวเปนแมลงศตรขาวโพดหวานทจะกดกนและทาลายใบและยอดของขาวโพด

ขนตอนท 2 ศกษาหาพชทมศกยภาพเปนพชกบดก ผลการสารวจแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาตในแปลงปลกขาวโพด พบศตรทสาคญและทาความเสยหายใหผลผลตขาวโพด 3 ชนด ไดแก หนอนเจาะสมอฝาย หนอนเจาะลาตน และเพลยออน โดยเฉพาะหนอนเจาะสมอฝายททาลายฝกขาวโพดทาใหไดผลผลตไมเตมท จงไดดาเนนการศกษาขอมลพชทมศกยภาพและมหนอนเจาะสมอฝายเปนศตรทสาคญ เพอนามาทดสอบสาหรบเปนพชกบดกสาหรบการปลกขาวโพดพชอนทรย ไดแก ทานตะวน ปอเทอง ขาวฟาง ถวเขยว และพรก จากผลการทดลองไมพบการระบาดของหนอนเจาะสมอฝายทงในพชกบดกและขาวโพดหวาน เนองจากอาจไมใชชวงฤดกาลระบาดของหนอนเจาะสมอฝายและสภาพแวดลอมอาจไมเหมาะสมตอการระบาด ทาใหไมพบการระบาด แตพบการระบาดของเพลยออนในขาวฟางซงเปนเพลยออนชนดเดยวกนกบขาวโพด ประมาณ 35.83% และพบการระบาดของเพลยออนในแปลงขาวโพดประมาณ 22.17% การศกษายงพบแมลงศตรธรรมชาตในพชกบดกทนามาทดสอบ ไดแก แมงมม และ ดวงเตา โดยแมงมมเปนตวหาทจะจบแมลงเปนอาหารโดยวธการลาเหยอและการดกจบดวยใยแมงมม (กรมสงเสรมการเกษตร,

50

มปป.) แมงมมยงเปนแมลงทมประโยชนทชวยทาลายหนอนเจาะลาตนขาวโพดไดอกดวย (ชตมนต และคณะ, มปป.) นอกจากนดวงเตาชนดตางๆ ยงเปนตวหาทชวยควบคมประชากรของเพลยออน (โกศล และคณะ, 2538) โดยเปนแมลงหาทงในระยะตวออนและตวเตมวย สามารถควบคมศตรพชไดหลายชนด เชน เพลยออน เพลยแปง เพลยไกฟา เพลยหอย ไรกนพช รวมทงไขของแมลงศตรพชอกหลายชนด (พมลพร, 2545) การทดลองท 5 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (อ านาจเจรญ) ดานผลผลต

จากการทดลองปลกพชหลก คอ ถวฝกยาว และปลกพชกบดก 6 ชนดไดแก แตงกวา ผกกาดขาว ผกกาดเขยว ผกเสยน ผกกะเพรา และดาวเรอง พบวา ถวฝกยาว ทปลกโดยไมมพชกบดกใดๆ เลย ใหผลผลตรวม 11.7 กโลกรม โดยใหผลผลตเฉลย 0.10 กโลกรม/ตน ซงนอยกวาวธการทปลกโดยมพชกบดก โดยแปลงทผลผลตสงสด ใหผลผลตเฉลย 0.18 กโลกรม/ตน การทแปลงถวฝกยาวซงไมมการปลกพชกบดกใดๆ ทงสน ใหผลผลตทนอยกวาแปลงอนๆ เนองจากมการเขาทาลายของเพล ยออนอยางมาก เหนไดจากการระบาดของเพลยออนในปรมาณมากกวาแปลงทมการปลกพชกบดกแมลง หรอไลแมลง ดานแมลง

แมลงศตรพชทพบในถวฝกยาวมหลายชนด ไดแก เพลยออน แมลงหวขาว และหนอนเจาะฝกถว โดยตวทสาคญ มผลกระทบและสงผลเสยหายตอผลผลตถวฝกยาวมากทสด ไดแก เพลยออน โดยสวนใหญจะเรมมการเขาทาลายของเพลยออน ประมาณ 21 วนหลงปลก โดยแปลงถวฝกยาวทไมไดมการปลกพชกบดกใดๆ เลย จะมการเขาทาลายของเพลยออนมากทสด โดยระยะทมการระบาดของเพลยออนมากทสด จะอยในชวงทถวฝกยาวเรมตดดอก คอประมาณ 35 วนหลงปลก และพบปรมาณเพลยออนเขาทาลายถวฝกยาวในปรมาณไมแตกตางจากชวงออกดอก จนมการเกบเกยวผลผลตเรยบรอยแลว สวนถวฝกยาวแปลงทมการปลกพชกบดกรวมดวย จะมการระบาดของเพลยออนในชวงการเจรญเตบโตของพชไปในทางเดยวกนกบการปลกถวฝกยาวแบบไมมพชกบดก แตจะตางกนทจานวนประชากรเพลยออนจะนอยกวาและไมรนแรงเทากบการปลกถวฝกยาวเพยงชนดเดยว

พชกบดกทมเพลยออนเขาทาลาย ม 2 ชนด ไดแก ผกเสยน ซงมการเขาทาลายในชวงทผกเสยนอาย 14 วน แตจานวนแมลงทพบนนมไมมาก และไมไดสงผลใหผกเสยนเสยหาย พชกบดกอกชนดหนง คอ ดาวเรอง พบเพลยออนเชนกน แตในปรมาณนอย ดาวเรองจะใชเปนพชทไลแมลงไดมากกวา

แมลงศตรธรรมชาต ทพบไดแก ดวงเตาทอง และแมลงหางหนบ แตตวทสาคญ และมบทบาทมากในการทดลองน คอ ดวงเตาทอง พบมากและมการขยายพนธเพมจานวนมากขนเรอยๆ ในการทาหนาทกนทาลายเพลยออนใหกบถวฝกยาว แตเนองจากประชากรเพลยออนมปรมาณทมากกวาดวงเตาทองมากจงทาใหดวงเตาทองทาลายเพลยออนไมหมด แสดงใหเหนวาการเพมความหลากหลายของชนดพชทปลกจะลดความรนแรงของการระบาดของแมลงศตรพช การเพมความหลากหลายสงผลดทาใหมแมลงศตรธรรมชาตเพมมากขนทงชนดและปรมาณและยงทาใหมแมลงศตรพชลดนอยลงดวย การเกษตรในระบบการปลกพชผสมผสาน ใชหลกการเนนสรางความหลากหลายของชนดพชและสตวในระบบนเวศเกษตร เพอทาใหเกดการสมดล มการศกษาถงการปลกพชชนดอนรวมกบพชหลก (Kenny and Chapmann, 1988 ; Wiech and Wnuk, 1991)

ซงสอดคลองกบนกนเวศวทยาทมความเหนพองกนวา การเพมความหลากหลายและความซบซอนในระบบนเวศแปลงปลก จะทาใหระบบนเวศเกดความเสถยรภาพมากขน และจะไมเกดการระบาดของศตรพช (Elton,

1958 ; Odum, 1964 ; Pimentel, 1961)

51

ดานโรคพช จากการทดลอง พบวา ถวฝกยาวมโรคราสนมเขาทาลายในทกแปลงปลก แตแปลงปลกทไมมพชกบ

ดก จะมจานวนทเปนโรคมากกวาเลกนอย แตความรนแรงของโรคไมแตกตางกน

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ การทดลองท 1 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาคกลาง

ขนตอนการสารวจแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาตในพชกบดกและพชอาศย ในแปลงปลกพชตระกลกะหลา 4 ชนดไดแก ผกคะนา ผกกวางตง ผกเขยวนอย ผกกาดขาว และวชพช 3 ชนด ไดแก ผกโขม ผกเสยน กะเมง ทพบแมลงศตรพชสาคญหลายชนด เชน ดวงหมดผก ดวงหมดกระโดดสนาเงน และเพลยออน พชทพบศตรธรรมชาต ไดแก กระตายจาม ผกโขม และตนตกแก ศตรธรรมชาตทพบบนวชพชในแปลงปลกพช ไดแก ดวงเตาลายหยก ดวงเตาลายขวาง และดวงเตาสสม พชทมแนวโนมวามศกยภาพในการเปนพชกบดก ไดแก กวางตง ผกเขยวนอย และผกเสยน ในขนตอนท 2 จงทาการคดเลอกหาชนดของพชกบดกทเหมาะสมในแปลงปลกคะนายอด โดยเลอกใชพชกบดกทเปนพชในตระกลเดยวกบคะนายอด มาเปนพชทดสอบ ไดแก กวางตง ผกกาดเขยว ผกกาดขาว ผกกาดหว และคะนาฮองกง โดยผลการทดสอบพบวา กวางตง เปนพชทสามารถดกแมลงศตรพชไดหลายชนด ไดแก ดวงหมดผก หนอนเจาะยอดกะหลา หนอนกระทผก และหนอนคบกะหลา และดกไดดกวาพชชนดอนเมอปลกในเวลาเดยวกน สาหรบคะนาฮองกงซงเปนพชทพบการทาลายของหนอนเจาะยอดกะหลาและแมลงชนดอนในเวลาเดยวกนกบทพบในคะนายอด ดงนนถาปลกคะนาฮองกงรวมกบกวางตงเปนพชกบดกในแปลงปลกคะนายอด หรอใชคะนายอดเปนพชกบดกโดยปลกนากอน จะสามารถชวยลดการทาลายของแมลงศตรพชทจะลงทาลายคะนายอดไดดขน จากผลงานวจยทไดน ทาใหทราบถงชนดของพชกบดกแตละชนดทมความเฉพาะเจาะจงกบแมลงศตรพช ทาใหสามารถเลอกปลกพชกบดกทมประสทธภาพและนาไปปลกรวมกบพชปลกหลก เพอลดการเขาทาลายของแมลง การทดลองท 2 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรย

ภาคเหนอตอนบน การศกษาชนดพชกบดกในระบบการปลกพชอนทรยภาคเหนอตอนบนพบวา ผกโขม ปอเทอง มะเขอ

เทศ หวผกกาด และสลด มประสทธภาพเปนพชกบดกของแมลงศตรพชชนดตางๆ การประเมนผลการใชพชกบดกในแปลงปลกคะนาและกะหลาปล โดยเปรยบเทยบระหวางปลกพชกบดก และไมปลกพชกบดก พบวาคาเฉลยของประชากรแมลงศตรพช สวนในแปลงปลกกะหลาดอก และผกกวางตงในภาพรวมพบวาคาเฉลยของประชากรแมลงศตรพชไมแตกตาง ผลจากการทดลองนทาใหทราบชนดพชกบดกหรอพชอาศยแมลงศตรธรรมชาตทมประสทธภาพในการลดการทาลายของแมลงศตรพชในระบบการปลกพชผกอนทรย ภาคเหนอตอนบน

การทดลองท 3 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรย

ภาคเหนอตอนลาง จากการทดลองนพบวาผกกวางตงคอนขางจะมศกยภาพสงในการใชเปนพชกบดกหนอนมวนใบไดในการปลกพชกะเพรา โหระพา และแมงลก รองลงมาคอพรก สวนเพลยไฟสามารถใชพรกเปนพชกบดกในการปลกแมงลก หรอปลกดาวเรองเพอเปนพชกบดกเพลยไฟในโหระพา และกะเพรา แตตองทาการปองกนกาจด

52

เปนระยะๆ เพอลดปรมาณเพลยไฟในพชกบดก สาหรบในดานการเปนพชอาศยของแมลงศตรธรรมชาตพบวา ตาลง มะเขอเปราะ และผกกวางตงเปนพชกบดกทพบดวงเตามากกวาพรก สวนดาวเรองไมพบดวงเตา และพบแมงมมบนมะเขอเปราะ ตาลง กวางตง และพรก ขณะทไมพบแมงมมอยบนดาวเรอง และพบตกแตนอาศยบนตาลงและมะเขอเปราะ และพบมดดาใหญอยบนตาลงมากสด ผลจากงานวจยทาใหทราบชนดพชกบดกทมแนวโนมสง 2 ชนดคอผกกวางตงและพรกในการดกหนอนมวนใบในแปลงปลกกะเพรา โหระพา และศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก ไดแก แมงมม พบบนมะเขอเปราะ ตาลง ผกกวางตง และพรก พบดวงเตาอยบนตาลง มะเขอเปราะ และผกกวางตง ตกแตนพบบนตาลง และมะเขอเปราะ มดดาใหญพบอยบนตาลง การทดลองท 4 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (โนนสง) แมลงศตรพชของขาวโพดหวานทสาคญม 3 ชนด ไดแก หนอนเจาะสมอฝายหรอหนอนเจาะฝก

(Corn earworm) หนอนเจาะลาตนขาวโพด (Corn stem borer) และเพลยออน (Corn leaf aphid) แมลงตวหาทสาคญไดแก ดวงเตาตวหาชนดตางๆ ไมพบพชทมศกยภาพในการดกหนอนเจาะสมอฝายเนองจากไมพบการระบาดของหนอนเจาะสมอฝาย แตพบพชทมศกยภาพในการดกเพลยออนขาวโพด คอ ขาวฟาง การทดลองท 5 ศกษาชนดของพชกบดกและพชอาศยของศตรธรรมชาตในระบบการปลกพชอนทรยภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (อ านาจเจรญ) ผลของการคดเลอกพชกบดก เพอใชปองกนกาจดเพลยออนในถวฝกยาว พบวาเมอเปรยบเทยบ

ระหวางแปลงทปลกถวฝกยาวชนดเดยวกบแปลงทมการปลกพชกบดกรวมดวย พบวาการปลกพชหลากหลายชนด ชวยลดการระบาดและการเขาทาลายของแมลงศตรพชได และพชสามารถใหผลผลตไดดกวาการปลกพชหลกเพยงชนดเดยว รวมทงสามารถเพมจานวนศตรธรรมชาตใหกบระบบนเวศเปนจานวนมาก โดยพชทมความสามารถใชเปนพชกบดกจากการทดลองน ไดแก ผกเสยน ซงมแนวโนมใชเปนพชกบดกไดดกวาพชชนดอนๆ แตไมสามารถปองกนการเขาทาลายของเพลยออนในถวฝกยาวได เนองจากถวฝกยาวเปนพชทเพลยออนชอบดดกนมากทสด อกทงความสงของถวฝกยาวอาจมผลในการเขาทาลาย มากกวาพชกบดกทมลกษณะลาตนเตยกวา ควรใชพชกบดกทเปนพชตระกลถวดวยกน และมความสงใกลเคยงกบถวฝกยาว ผลงานวจยนสามารถสงเสรมใหเกษตรกรปลกพชแบบผสมผสาน แทนการปลกพชแบบใชสารเคม และถายทอดไปยงกลมเกษตรอนๆ

เอกสารอางอง กรมวชาการเกษตร. 2547. การปลกพชไร. พมพครงท 3. เอกสารวชาการ สถาบนวจยพชไร กรมวชาการ

เกษตร. โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กรมสงเสรมการเกษตร. มปป. ตวหา. ศนยบรหารศตรพชจงหวดชลบร. แหลงทมา :

http://www.pmc03.doae.go.th/produce%201.htm, 3 กมภาพนธ 2556 กรมสงเสรมการเกษตร. 2547. ตวหา. ศนยบรหารศตรพชจงหวดชลบร. แหลงทมา :

http://www.pmc03.doae.go.th/produce%201.htm, 29 มกราคม 2559

http://www.pmc03.doae.go.th/produce%201.htm


53

โกศล เจรญสม จรญ บญวงษ นพพล เกตประสาท พจณา มารศร. 2538. การเพมปรมาณดวงเตาลายหยก Menochilus sexmaculatus (F.) และทดสอบประสทธภาพการเปนตวหากบ แมลงศตรผก: เพลยออนถว Aphis craccivora (Koch) และเพลยออนยาสบ Myzus persicae (Sulzer). รายงานผลการวจยเรอง การควบคมแมลงศตรผกในพนทลมภาคกลางโดยชววธ. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

ชตมนต พานชศกดพฒนา โกมนทร วโรจนวฒนกล และ อดศกด คานวณศลป. มปป. ขาวโพดและการ ปองกนกาจด. เอกสารวชาการกรมวชาการเกษตร. แหลงทมา : http://210.246.186.28/fieldcrops/vcorn/index.htm, 29 มกราคม 2559

พมลพร นนทะ. 2545. ศตรธรรมชาตหวใจของ IPM. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

พสทธ เอกอานวย. 2553. โรคและแมลงศตรพชทสาคญ. พมพทบรษทอมรนทรพรนตงแอนดพลบลชชง จากด (มหาชน)

รตนา ปรมาคม. 2542. การศกษาชนดของแมลงศตรพชและปรมาณการทาลายเพอใชเปนขอมลสงเสรมการปลกผกในระบบการปลกพชผสมผสาน. ภาควชาเทคโนโลยการจดการศตรพช. คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. กรงเทพฯ, 35 หนา.

Elton, C.S. 1958. The Ecology of Invasions by Animals and Plants. Methuen, London. 183 p. Kenney, G.L. and R. B. Chapman. 1988. Effect of Intercrop on the Insect Pests, Yield and

Quality of Cabbage. New Zealand J. Exp. Agric. 16: 67-72. Odum, E.P. 1971. Fundamentals of Ecology. Saunders, Philadelphia. 546 p. Pimentel, D. 1961. Species Diversity and Insect Population Outbreaks. Ann. Entomol. Soc.

Am. 54: 76-86. Wiech, K. and A. Wnuk. 1991. The Effect of Intercropping Cabbage with White Clover and

French Bean on the Occurrence of Some Pest and Beneficial Insects. Folia Horticulture. 3: 39-45.

Wszelaki A. and Broughton S. 2013. Trap Crops, Intercropping and Companion Planting: In Extension fact sheets for the Organic & Sustainable Crop Production Program. The University of Tennessee Institute of Agriculture. 4 p.

http://210.246.186.28/fieldcrops/vcorn/index.htm

https://utextension.tennessee.edu/publications/Documents/W235-F.pdf

54


การศกษารปแบบของการน าพชกบดกไปใชในระบบการปลกพชอนทรย Study on Trap Crop Pattern to Use in Organic Farming System

พชรวรรณ จงจตเมตต นสต บญเพง ดรณ สมณะ สชาต แกวกมลจต พชณตดา ธารานกล

บทคดยอ

การศกษารปแบบของการนาพชกบดกไปใชในระบบการปลกพชอนทรย ยงคงเนนกลมพชทมปญหา

เรองสารพษตกคางมาก และนาขอมลงานวจยจากกจกรรมท 1 ทสามารถนาไปปลกใชควบคมแมลงศตรพชไดอยางมประสทธภาพในระบบการปลกพชอนทรย ไดแก พชผก พชผกสมนไพรเครองเทศ และพชไร โดยขอบเขตการวจยยงคงแบงการทดลองออกเปน 5 พนท ไดแก ภาคกลาง (สอพ.) ภาคเหนอตอนบน (สวพ.1) ภาคเหนอตอนลาง (ศวพ.พจตร) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (ศวพ.โนนสง) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (ศวพ.อานาจเจรญ) ดาเนนการระหวางเดอนตลาคม 2555 ถง กนยายน 2558

พนทภาคกลาง ทาการทดสอบรปแบบการปลกพชกบดกในระบบการปลกพชผกอนทรย โดยปลกคะนายอด (พชหลก) และปลกกวางตง (พชกบดก) วางแผนการทดลองแบบ RCB 5 ซา 4 กรรมวธ โดยกรรมวธท 1 ปลกพชกบดกขางแปลงหรอแนวกนชน กรรมวธท 2 ปลกพชกบดกแซมรวมกบพชปลก กรรมวธท 3 ปลกพชกบดกสลบแถวกบพชปลก และกรรมวธท 4 ปลกเฉพาะพชปลก ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) ผลการดาเนนงานสรปไดวาการปลกกวางตงเปนพชกบดกในรปแบบของการปลกลอมรอบพชปลกหลกคอคะนายอด สามารถกบดกแมลงศตรพชคอดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนเจาะยอดกะหลา ไดด และใหผลผลตคะนายอดในแปลงไดเปนจานวนสงสด ดงนนการเลอกปลกพชกบดกตามรปแบบการปลกลอมรอบเปนวธการทเหมาะสมทสดสาหรบการนาไปใชปลกกบดกแมลงศตรพชในพชชนดอนๆ ไดเปนอยางด

พนทภาคเหนอตอนบน พบวา จากการดาเนนงานและตรวจนบแมลงศตรพช ไมพบหนอนใยผกลงทาลายผกกาดขาว แมลงทพบมากคอดวงหมดผก โดยกรรมวธทปลกผกกาดขาวรวมกบผกกาดหวในทกกรรมวธ พบดวงหมดผกนอยกวากรรมวธทปลกผกกาดขาวเพยงชนดเดยว นอกจากนพบวา เมอปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาว (พชหลก) ในชวงทผกกาดหวเรมตดดอกดวงหมดผกจะเขาทาลายกดกนดอกของผกกาดหวทาใหลดการทาลายตนผกกาดขาวลง ดงนนควรปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาวเปนเวลา 2 สปดาหขนไปเพอเปนกบดกใหดวงหมดผกเขาหาดอกของตนผกกาดหวแทนพชปลกหลก พนทภาคเหนอตอนลางศกษารปแบบการปลกพชกบดกรวมในการปลกกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย โดยวางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design ม 5 ซา 4 กรรมวธ คอ การปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก กรรมวธท 1 ปลกกวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน กรรมวธท 2 ปลกกวางตง และดาวกระจาย เปนพชกบดกแซมกระจายในแปลง กรรมวธท 3 ปลกกวางตง และดาวกระจาย เปนพชกบดกสลบแถวแปลง กรรมวธท 4 ปลกเฉพาะกะเพรา โหระพา แมงลก ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) ผลการทดลองพบวา การปลกพชกบดกในรปแบบไหนกใชไดเหมอนกน ขณะทพชแตละชนดมความชอบของศตรพชเขาทาลายแตกตางกน พชทกชนดมการเจรญเตบโตดโดยเฉพาะในระยะ 1-2 สปดาหแรกหลงจากยายตนกลาลงแปลงในทกกรรมวธ ซงประชากรของแมลงศตรพชทระบาด

55

จะมจานวนนอยในชวงแรกของการปลกพช และจะมจานวนมากขนในชวงสปดาหท 4-5 สปดาหหลงปลก ตอจากนนจานวนจะลดลงเมอพชใกลเกบเกยว จากการสารวจพบแมลงศตรพช 3 ชนด คอ เพลยออน หนอนมวนใบ และเพลยไฟ ซงการปลกพชเฉพาะกะเพรา โหระพา แมงลก ไมปลกพชกบดก พบวาจานวนความหนาแนนของประชากรแมลงศตรพชมากทสด และการปลกกะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลกและปลกกวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน พบวา มการเขาทาลายของเพลยออน หนอนมวนใบ และเพลยไฟ มจานวนตากวาทกกรรมวธ

พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ศกษารปแบบการปลกพชกบดกรวมในการปลกมะเขอเทศเปนพชหลก วางแผนการทดลองแบบ RCB 4 ซา 5 กรรมวธ ประกอบดวย 1) ปลกมะเขอเปราะเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน 2) ปลกมะเขอเปราะสลบตนในแปลงเดยวกน 3) ปลกมะเขอเปราะสลบแถวตอแถว 4) ปลกมะเขอเปราะ (กรรมวธควบคม) 5) ปลกมะเขอเทศ (กรรมวธควบคม) ผลการทดลอง พบวากรรมวธท 3 และ 2 มจานวนหนอนเจาะสมอฝายเฉลยตาสด เทากบ 2.67 ตว/16 ตร.ม. มกรรมวธท 1 และ 5 ทมจานวนหนอนเจาะสมอฝายเฉลย เทากบ 8.33 และ 9.33 ตว/16 ตร.ม. นอกจากนนยงพบวากรรมวธท 3 มจานวนแมลงศตรธรรมชาตทหลากหลายและมากกวากรรมวธอน

พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน การศกษารปแบบการนาพชกบดกคอ ทานตะวน ซงมศตรพชทสาคญคอหนอนเจาะฝกขาวโพดหรอหนอนเจาะสมอฝาย (Heliothis armigera) มาปลกรวมกบขาวโพดหวานในแปลงทดลองภายในศนยวจยและพฒนาการเกษตรโนนสง เพอลดการเขาทาลายของหนอนเจาะฝกขาวโพดหรอหนอนเจาะสมอฝาย ซงเปนศตรทสาคญททาความเสยหายใหกบเกษตรกรผปลกขาวโพดหวาน จงไดดาเนนการวางแผนการทดลองแบบ RCB ม 4 ซา 5 กรรมวธ คอ ปลกทานตะวนลอมรอบขาวโพด ปลกขาวโพด 2 แถว สลบทานตะวน 1 แถว ปลกขาวโพด 3 แถว สลบทานตะวน 1 แถว ปลกขาวโพดชนดเดยว และปลกทานตะวนชนดเดยว นอกจากนพบวาขาวฟางสามารถปลกเปนพชกบดกเพลยออนขาวโพดซงเปนศตรทสาคญของขาวโพดหวานได จงปลกขาวฟางเปนพชกบดกเพลยออนขาวโพดลอมรอบกรรมวธท 1-3 อก 1 ชน จากผลการทดลองพบวา ไมพบการระบาดของหนอนเจาะฝกขาวโพดทงในขาวโพดหวานและในทานตะวนจนทาความเสยหายในระดบเศรษฐกจ แตพบวาขาวฟางสามารถปลกเปนพชกบดกเพลยออนขาวโพดได โดยกรรมวธทปลกขาวฟางลอมรอบพบวาขาวโพดถกเพลยออนเขาทาลายในจานวนนอยกวาไมปลกขาวฟาง และยงพบวาถามการระบาดของเพลยออนจานวนมากจะพบตวออนดวงเตาจานวนมากเชนเดยวกน ค าส าคญ (keywords) : พชกบดก ระบบการปลกพชอนทรย Trap Crop Organic Farming System

บทน า กระบวนการผลตพชผกอนทรยแบบผสมผสาน อาท การปลกปอเทองแซมไวในแปลงผก ปลกผกกาดหอมแซมผกกาดขาว/ผกกาดกวางตง/แครอท ปลกปอเทองแฝกไวในดานขางรองถวฝกยาว และภมปญญาของเกษตรกร พบวา ผกขม เปนพชทแมลงดวงหมดผกชอบกนและเปนพชลอแมลง (Trap crop) ไดดในแปลงผลตผกกวางตง รวมทงการใชปอเทองเพอการลอหนอนศตรผก และในกลมของเครอขายกสกรรมไรสารพษแหงประเทศไทย หรอในเครอขายของสนตอโศกใชหลกการปลกพชไรสารพษหรอพชอนทรย โดยปลกพชผก

56

หลากหลายชนดในแปลง ไดใชหลกการทวา “ปรงดนใหด แตถาดนยงดไมพอตองปลกหลากหลาย” และไดปลกดาวเรองและดอกไมชนดตางๆ ไวรอบๆ แปลงผก กลยทธในการปองกนกาจดแมลงศตรพชวธการหนง คอการปลกพชหมนเวยนตางชนดในรอบปสามารถชวยตดวงจรระบาดหรอสะสมของศตรพชทงโรคและแมลงได การปลกพชหลายชนดในพนทเดยวกน โดยคดเลอกพชทไมมศตรชนดเดยวกนสามารถลดการระบาดและการสะสมของศตรได แตอาจมปญหาในการจดการพช และการปลกพชกบดกตองทราบวาแมลงศตรพชของพชปลกและพชกบดกชนดใดมากกวา จงนาพชนนมาปลกลอใหแมลงชนดนนลงทาลาย แลวจงกาจดแมลงชนดนนในพชกบดก จะชวยลดปรมาณประชากรของแมลงทจะมาทาลายพชหลกได นอกจากนปจจยอนๆ เชน การจดการดน ธาตอาหารพช รวมทงการใหนา เพอใหพชอยในสภาพสมบรณแขงแรง แมลงศตรพชจะไมชอบทาลาย (พมลพร, 2545) ซงจากขอมลการทดลองในกจกรรมท 1 การศกษาชนดของพชกบดกทมประสทธภาพในระบบการปลกพชอนทรย ทาใหทราบขอมลแลววา พชชนดใดควรปลกเปนพชกบดกรวมกบพชปลกหลก ทสามารถลดจานวนแมลงและโอกาสการทาลายพชปลกหลกไดดและเหมาะสม

ดงนนการทดลองในกจกรรมท 2 นมวตถประสงคเพอการศกษารปแบบของการนาพชกบดกไปใชในระบบการปลกพชอนทรย เพอเปนแนวทางในการนาไปประยกตใชในการปลกรวมกบพชหลกและใชรวมกบวธการอนๆ สาหรบขอบเขตการวจย แบงการทดลองออกเปน 5 พนท ไดแก

การทดลองท 2.1 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกคะนาอนทรย : เพอปองกนกาจดดวงหมดผก ในจงหวดสพรรณบร

การทดลองท 2.2 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในระบบการปลกผกกาดขาวอนทรย : เพอปองกนกาจดหนอนใยผก ในจงหวดเชยงใหม

การทดลองท 2.3 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย : เพอปองกนกาจดเพลยออนและหนอนมวนใบ ในจงหวดพจตร

การทดลองท 2.4 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกมะเขอเทศอนทรย : เพอปองกนกาจดหนอนเจาะสมอฝาย ในจงหวดอานาจเจรญ

การทดลองท 2.5 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกขาวโพดอนทรย: เพอปองกนกาจดหนอนเจาะฝกขาวโพด ในจงหวดนครราชสมา


การทดลองท 2.1 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกคะนาอนทรย: เพอปองกนก าจดดวงหมดผก

ในจงหวดสพรรณบร ดาเนนการโดยวางแผนการทดลองแบบ RCB 5 ซา 4 กรรมวธ ดงน

กรรมวธท 1 ปลกพชกบดกลอมรอบแปลงพชปลก กรรมวธท 2 ปลกพชกบดกแซมรวมกบพชปลก กรรมวธท 3 ปลกพชกบดกสลบแถวกบพชปลก กรรมวธท 4 ปลกเฉพาะพชปลก ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม)

ปลกกวางตงเปนพชกบดกโดยปลกรวมกบพชปลกหลกไดแก คะนายอด ใชปจจยการผลตและวธการผลตตามมาตรฐานทวไป ตรวจนบแมลงศตรพชทก 7 วน ตลอดอายการเจรญเตบโตพช

57

การทดลองท 2.2 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในระบบการปลกผกกาดขาวอนทรย : เพอปองกนก าจด

หนอนใยผกในจงหวดเชยงใหม ขนตอนท 1

ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในระบบการปลกผกกาดขาวอนทรย: เพอปองกนกาจดหนอนใยผก ในจงหวดเชยงใหม วางแผนการทดลองแบบ RCB ม 4 กรรมวธ ม 5 ซา ดงน กรรมวธท 1 ปลกผกกาดขาวเปนพชหลกโดยปลกผกกาดหวลอมรอบแปลงทง 4 ดาน กรรมวธท 2 ปลกผกกาดขาวเปนพชหลกโดยปลกผกกาดหวแซมกระจายในแปลง กรรมวธท 3 ปลกผกกาดขาวเปนพชหลกโดยปลกผกกาดหวสลบแถวแปลง กรรมวธท 4 ปลกเฉพาะผกกาดขาว ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) ขนตอนท 2 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในระบบการปลกผกกาดขาวอนทรย: เพอปองกนกาจดหนอนใยผก ในจงหวดเชยงใหม วางแผนการทดลองแบบ RCB ม 4 กรรมวธ ม 5 ซา ดงน กรรมวธท 1 ปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาว 2 สปดาห กรรมวธท 2 ปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาว 3 สปดาห กรรมวธท 3 ปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาว 4 สปดาห กรรมวธท 4 ปลกผกกาดหวและผกกาดขาวพรอมกน ปลกผกกาดหวเปนพชกบดกโดยปลกรวมกบพชปลกหลกไดแก ผกกาดขาว ใชปจจยการผลตและวธการผลตตามมาตรฐานทวไป ตรวจนบแมลงศตรพชทก 7 วน ตลอดอายการเจรญเตบโตพช การทดลองท 2.3 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย : เพอ

ปองกนก าจดเพล ยออนและหนอนมวนใบ ในจงหวดพจตร ขนตอนท 1

ดาเนนการทดสอบโดยวางแผนการทดลองแบบ Factorial in RCB+1check จานวน 4 ซา ประกอบดวย 2 ปจจย ดงน - ปจจยทหนง คอ ผกสมนไพร 3 ชนด (กะเพรา โหระพา และแมงลก) - ปจจยทสอง คอ วธการปลกพชกบดก (ผกกวางตง พรก มะเขอเปราะ ดาวกระจาย) ม 3 รปแบบไดแก แบบท 1 ปลกพชกบดกลอมรอบแปลงพชหลก (กะเพรา โหระพา และแมงลก) แบบท 2 ปลกพชกบดกในระหวางแปลงพชหลกแตละชนด แบบท 3 ปลกพชกบดกทงแบบท 1 รวมกบแบบท 2 แบบท 4 ไมมการปลกพชกบดก ทาการสมเกบยอดพชหลกแตละชนดจานวน 50 ยอด/แปลงมานบแมลง และสารวจนบแมลงศตรธรรมชาตทก 1 เดอน

58

ขนตอนท 2 วางแผนการทดลองแบบ RCBD 5 ซา 4 กรรมวธ ดงน กรรมวธท 1 ปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจาย

เปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน กรรมวธท 2 ปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจาย

เปนพชกบดกแซมกระจายในแปลง กรรมวธท 3 ปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจาย

เปนพชกบดกสลบแถวแปลง กรรมวธท 4 ปลกเฉพาะกะเพรา โหระพา แมงลก ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม)

ใชปจจยการผลตและวธการผลตตามมาตรฐานทวไป ตรวจนบแมลงศตรพชทก 7 วน ตลอดอายการเจรญเตบโตพช สมนบในพชแตละชนดๆ ตามเอกสารแนะนาเกบเกยวผลผลตของกะเพรา แมงลก โหระพา และกวางตง การทดลองท 2.4 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกมะเขอเทศอนทรย : เพอปองกนก าจดหนอน

เจาะสมอฝายในจงหวดอ านาจเจรญ ดาเนนการวางแผนการทดลองแบบ RCB 5 ซา ประกอบดวย 4 กรรมวธ คอ กรรมวธท 1 : ปลกมะเขอเทศเปนพชหลกปลกมะเขอเปราะเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน กรรมวธท 2 : ปลกมะเขอเทศเปนพชหลกและปลกสลบตนกบมะเขอเปราะในแปลงเดยวกน กรรมวธท 3 : ปลกมะเขอเทศเปนพชหลก 1 แถว และปลกสลบกบมะเขอเปราะ 1 แถว กรรมวธท 4 : ปลกเฉพาะมะเขอเปราะ (กรรมวธควบคม) กรรมวธท 5 : ปลกเฉพาะมะเขอเทศ ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) ทาการทดลอง 3 รอบการผลต โดยสมนบในพชแตละชนด ทก 7 วน ตามเอกสารคาแนะนา เกบเกยว

ผลผลตมะเขอเทศ การทดลองท 2.5 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกขาวโพดอนทรย : เพอปองกนก าจดหนอน

เจาะฝกขาวโพดในจงหวดนครราชสมา วธการวางแผนการทดลองแบบ RCB ม 4 ซา 5 กรรมวธ ดงน

กรรมวธท 1 ปลกทานตะวนลอมรอบขาวโพด กรรมวธท 2 ปลกขาวโพด 2 แถว สลบทานตะวน 1 แถว กรรมวธท 3 ปลกขาวโพด 3 แถว สลบทานตะวน 1 แถว กรรมวธท 4 ปลกขาวโพดชนดเดยวเดยว กรรมวธท 5 ปลกทานตะวนชนดเดยวเดยว

กรรมวธท 1-3 ปลกขาวฟางลอมรอบแปลงทดลองอก 1 ชน ปลกทานตะวน ใชระยะปลก 75 X 25 ซม. เปนพชกบดกเพอดกหนอนเจาะฝกขาวโพดหรอ

หนอนเจาะสมอฝาย (Heliothis armigera) ตามกรรมวธ และ ปลกขาวฟางลอมรอบแปลงทดลองดวย กรรมวธท 1- 3 หลงพชงอก 1-2 สปดาห ถอนแยกและปลกซอมเมลดทไมงอก ปลกพชหลกและพชกบดกโดยใชปจจยการผลตและวธการผลตตามมาตรฐานทวไป ตรวจนบแมลงศตรพชทก 7 วน ตลอดอายการเจรญเตบโตพช

59

ผลการวจยและอภปรายผล การทดลองท 2.1 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกคะนาอนทรย: เพอปองกนก าจดดวงหมดผก

ในจงหวดสพรรณบร ผลการตรวจนบจานวนแมลงศตรพชในแปลงปลกคะนายอดและแปลงปลกกวางตงเปนพชกบดก

เปรยบเทยบกนในแตละกรรมวธพบวา ดวงหมดผก ในแปลงคะนายอดซงปลกกวางตงลอมรอบเปนแนวกนชนพบดวงหมดผกนอยทสดคอ 0.8 ตว/20 ตน ซงไมแตกตางทางสถตกบกรรมวธการปลกแบบสลบแถวและปลกแบบแซมกระจายในแปลง คอ 1 และ 3 ตว/20 ตน แตแตกตางทางสถตกบแปลงควบคม ซงพบจานวนดวงหมดผกเปนจานวนสงสดถง 5.3 ตว/20 ตน หนอนกระทผก พบจานวนนอยทสดในแปลงคะนายอดทปลกกวางตงแซมกระจายในแปลงคอ 0.4 ตว/20 ตน ไมแตกตางทางสถตกบการปลกกวางตงในแบบลอมรอบเปนแนวกนชน ปลกแบบสลบแถว และแปลงควบคม คอ 1.2, 2.8 และ 3.4 ตว/20 ตน ตามลาดบ

สาหรบหนอนเจาะยอดกะหลา พบจานวนนอยทสดในแปลงคะนายอดทปลกกวางตงแซมกระจายในแปลง คอ 0.2 ตว/20 ตน แตกตางทางสถตกบแปลงคะนายอดทปลกกวางตงลอมรอบแปลง และในแปลงคะนายอดทปลกกวางตงสลบแถวกน คอ 2.6 ตว/20 ตน เทากน แตแตกตางอยางมนยสาคญกบแปลงควบคมซงพบจานวนสงสดคอ 4.4 ตว/20 ตน

สาหรบแปลงคะนายอดทมกวางตงปลกแซมกระจายในแปลงไมพบหนอนลงทาลายมากนก เนองจากเมอปลกคะนายอดและกวางตงในแปลงเดยวกนตนกวางตงเจรญเตบโตไดเรวกวาและแยงพนทในการเจรญเตบโตของคะนายอด ทาใหคะนายอดตนเลก มหนอนลงทาลายนอย แตเมอเปรยบเทยบผลผลตทไดแลว คะนายอดทปลกกวางตงรอบลอมใหผลผลตคะนายอดสงกวาคะนายอดทปล กกวางตงแซมกระจายในแปลงเดยวกน ดงนนวธการปลกคะนายอดโดยปลกกวางตงลอมรอบเปนแนวกนชนจงเปนวธทเหมาะสมมากกวาการปลกตามแบบแซมกระจายในแปลง ตารางเปรยบเทยบจานวนดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนเจาะยอดกะหลาในแปลงปลกคะนายอด ท

เวลา 35 วนหลงปลก ท จ.สพรรณบร

กรรมวธ จานวนแมลงศตรพชในแปลงคะนายอด (ตว/20 ตน)

P. sinuata S. litura H. undalis

1. ปลกพชกบดกลอมรอบแปลงพชปลก 0.80 a 1.20 a 2.60 b 2. ปลกพชกบดกแซมรวมกบพชปลก 1.00 ab 0.40 a 0.20 a 3. ปลกพชกบดกสลบแถวกบพชปลก 3.00 a 2.80 a 2.60 b 4. ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) 5.40 b 3.40 a 4.40 c

CV (%) 104.6 111.6 38.5

คาเฉลยทตามดวยตวอกษรเหมอนกนในสดมภเดยวกนไมแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% วเคราะหโดยวธ DMRT

60

สาหรบผลผลตคะนายอดทเกบเกยวไดในพนท 1 ตารางเมตร พบวากรรมวธการปลกกวางตงลอมรอบคะนายอด ใหผลผลตเฉลยสงกวาการปลกรปแบบอนๆ คอ 2.8 กโลกรม รองลงมาคอกรรมวธการปลกแบบสลบแถว และแปลงควบคมกรรมวธการปลกแตคะนายอด ไดผลผลตเฉลย 2.78 และ 2.52 กโลกรม ตามลาดบ ซงทง 3 กรรมวธไมแตกตางกนทางสถต แตแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญกบกรรมวธการปลกคะนายอดและกวางตงแซมกระจายในแปลง ซงไดผลผลตเฉลยเพยง 0.30 กโลกรม ตารางเปรยเทยบคาเฉลยจานวนผลผลตคะนายอดในแปลงปลก (กโลกรม/ตารางเมตร)

กรรมวธ ผลผลตเฉลย (กก./ตร.ม)

1. ปลกพชกบดกลอมรอบแปลงพชปลก 2.80 a 2. ปลกพชกบดกแซมรวมกบพชปลก 0.30 b 3. ปลกพชกบดกสลบแถวกบพชปลก 2.78 a 4. ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) 2.52 a

CV (%) 19.0

คาเฉลยทตามดวยตวอกษรเหมอนกนในสดมภเดยวกนไมแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% วเคราะหโดยวธ DMRT การทดลองท 2.2 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในระบบการปลกผกกาดขาวอนทรย : เพอปองกนก าจด

หนอนใยผกในจงหวดเชยงใหม ข นตอนท 1

จากผลการสมสารวจแมลงในแตละกรรมวธ โดยทาการสารวจสปดาหละ 1 ครง ไมพบหนอนใยผกลงทาลายผกกาดขาว แตพบแมลงศตรพช 3 ชนด คอ หนอนกระทผก และหนอนเจาะยอดกะหลา พบนอยมาก สวนดวงหมดผกเปนแมลงทพบมากทสดในทง 3 ชนด และพบมแนวโนมสงขน คอ ในสปดาหแรกของการปลกพช พบแมลงในจานวนทนอย และเมอเวลามากขน จานวนแมลงทพบมากขนดวย จะเหนไดวา ในกรรมวธทปลกผกกาดขาวรวมกบผกกาดหวในทกกรรมวธ พบดวงหมดผกนอยกวากรรมวธทปลกผกกาดขาวเพยงชนดเดยว ข นตอนท 2 จากผลการสมสารวจแมลงในแตละกรรมวธ โดยทาการสารวจสปดาหละ 1 ครง พบศตรพช 1 ชนด คอ ดวงหมดผก โดยพบวาในกรรมวธท 4 พบดวงหมดผกมากทสด จากการสงเกตในการทดลองพบวา เมอปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาว (พชหลก) ในชวงทผกกาดหวเรมตดดอกดวงหมดผกจะเขาทาลายกดกนดอกของผกกาดหวทาใหลดการทาลายผกกาดขาวลง ดงนนควรปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาวเปนเวลา 2 สปดาหขนไปเพอเปนกบดกใหดวงหมดผกเขาหาดอกของตนผกกาดหวแทนพชหลกทปลก

61

การทดลองท 2.3 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย : เพอปองกนก าจดเพล ยออนและหนอนมวนใบ ในจงหวดพจตร

ข นตอนท 1 ดาเนนการปลกทดสอบรปแบบการปลกพชกบดกทง 3 แบบ ในการเขาทาลายของเพลยออน เพลยไฟ

และหนอนมวนใบตอพชหลกทง 3 ชนด การสมเกบยอด 50 ยอดตอแปลงตลอดฤดกาลปลก ไมพบแมลงใดๆ เขาทาลาย หลงจากปลก 4 สปดาหเรมพบใบมอาการหงก เนองจากมเพลยออนและเพลยไฟเขาทาลายเลกนอย โดยพบใบหงกบนตนโหระพา แมงลก มากกวากะเพรา คาเฉลย 5.7, 2.5 และ 1.2 ยอด ตามลาดบ และพบมหนอนมวนใบบนโหระพา แมงลก มากกวากะเพรา คาเฉลย 5.9, 4.0 และ 3.7 ตว/50 ยอด ตามลาดบ โดยหลงจากปลก 8, 12, 16, 18 และ 20 สปดาห พบวา การเขาทาลายของศตรพชทสาคญคอเพลยออน และหนอนมวนใบบนตนผกสมนไพรทง 3 ชนด ในการปลกพชกบดกทงแบบท 1, 2 และ 3 โดยพบวาตนแมงลกและโหระพามอาการใบหงกมากกวากะเพรา ในแตละชวงเวลาทตรวจนบผลการทดลอง จากการตรวจนบเพลยออนจากกะเพรา โหระพา แมงลก พบวาแมงลกและโหระพาในแตละครงเฉลย2.3-14.6 ยอด สวนกะเพราพบเฉลย 0-2.5 ยอด ยกเวนสปดาหท 20 หลงปลกพบอาการยอดใบหงกมากสดในแมงลกถง 29.2 ยอด ขณะทกะเพราและโหระพาพบยอดใบหงก 0 และ 0.3 ยอด ตามลาดบ

สาหรบหนอนมวนใบจากกะเพรา โหระพา แมงลก พบจานวนนอยกวา 10 ตว ในทกพชตงแตเรมปลก ยกเวนในชวงสปดาหท 18 และ 20 พบหนอนมวนใบมากกวา 10 ตว/50 ยอด ในแมงลกและโหระพา สวนกะเพรายงคงพบนอย คาเฉลยชวง 18 สปดาห เทากบ 11.5, 13.5, 1.3 ตว/50 ยอด และชวง 20 สปดาหมคาเฉลย 27.8, 16.8, 1.8 ตว/50 ยอด ตามลาดบ

จากการสารวจแมลงศตรพชในกะเพรา โหระพา แมงลกอายประมาณ 5-12 สปดาหหลงปลก ซงจานวนแมลงศตรพชทระบาดจานวนนอยในชวงแรกของการปลกพช และเพมจานวนมากขนในชวงสปดาหท 4-5 สปดาห หลงปลก ตอจากนนจานวนแมลงจะลดลงเมอพชใกลเกบเกยว (Cervancia, 1982)

สาหรบการตรวจนบเพลยออนจาก กะเพรา โหระพา และแมงลก พบการระบาดของเพลยออนในทกระยะของพชหลกเมอเขาสสปดาหท 4 หลงปลกเรมพบรองรอยการทาลาย และพบเพลยออนจานวนมาก ซงขนอยกบชนดของพชหลก พบจานวนเพลยออนมากทสดในกรรมวธท 3 ปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจาย เปนพชกบดกสลบแถวแปลง พบเพลยออนจานวน 155, 42.75 และ 37.75 ตว/10 ยอด ในกะเพรา โหระพา และแมงลก ตามลาดบ

สวนหนอนมวนใบในกะเพรา โหระพา และแมงลก พบหนอนมวนใบในพชหลกนอยมาก โดยในกะเพราและโหระพา พบจานวนหนอนมวนใบมากทสด ในกรรมวธท 4 ปลกเฉพาะกะเพรา โหระพา แมงลก ไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) พบจานวนหนอนมวนใบ 9.25 และ 7.25 ตว/10 ยอด และแมงลกพบจานวนหนอนมวนใบมากทสดในกรรมวธท 2 ปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจาย เปนพชกบดกแซมกระจายในแปลง จานวนหนอนมวนใบ 6 ตว/10 ยอด ข นตอนท 2

ดาเนนการปลกทดสอบ 2 ฤดกาล ไดแก ฤดแลง และ ฤดฝน โดยชวงฤดแลง ปลกเมอชวงเดอนมกราคม พบวาการทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย : เพอปองกนกาจดเพลยออนและหนอนมวนใบในจงหวดพจตร ทง 4 รปแบบ มการเขาทาลายของเพลยออน ตลอดระยะเวลาเกบเกยวผลผลตตงแตสปดาหท 4 พบวากรรมวธทมการเขาทาลายของเพลยออนทงในกะเพรา โหระพา และแมงลก นอยทสด คอ กรรมวธท 1 การปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลก

62

กวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน พบจานวนเพลยออน เทากบ 79.50, 25.25 และ 37.75 ตว/10 ยอด ตามลาดบ

คาเฉลยการเขาทาลายของหนอนมวนใบ ตลอดระยะเวลาเกบเกยวผลผลตตงแตสปดาหท 4 การเขาทาลายของหนอนมวนใบทงในกะเพรา โหระพา และแมงลก มการเขาทาลายคอนขางนอยในทกกรรมวธ

คาเฉลยการเขาทาลายของเพลยออน ตลอดระยะเวลาเกบเกยวผลผลตตงแตสปดาหท 4 กรรมวธทมการเขาทาลายของเพลยไฟในกะเพรา โหระพา และแมงลก นอยทสด คอ กรรมวธท 1 การปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน จานวนเพลยไฟเทากบ 42 ตว, 14.5 ตว และ 30.5 ตว/10 ยอด ตามลาดบ

สาหรบในชวงฤดฝน พบวาคาเฉลยการเขาทาลายของเพลยออน ในกะเพรา โหระพา และแมงลก การเขาทาลายของเพลยออนนอยทสด คอ กรรมวธท 1 การปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน จานวนเพลยออน เทากบ 29.4, 12.2 และ 23.2 ตว/10 ยอด ตามลาดบ

คาเฉลยการเขาทาลายของหนอนมวนใบ ในกะเพรา โหระพา และแมงลก มการเขาทาลายในจานวนทนอยทกกรรมวธ

คาเฉลยการเขาทาลายของเพลยไฟนอยทสด คอ กรรมวธท 1 การปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน จานวนเพลยไฟ เทากบ 62 และ 230 ตว/10 ยอด และโหระพา ในฤดนเกดการระบาดของเพลยไฟคอนขางระบาดมาก เนองจากเปนชวงทอากาศมความแปรปรวนสงมาก สงผลใหมจานวนเพลยไฟเพมขน ผลของการปลกพชรวมตอสภาพภมอากาศ ซงในระบบการปลกพชผสมผสานนน นอกจากจะมความหลากหลายทางดานชววทยา (biodiversity) ยงพบวากระแสลมทพดหมนเวยนภายในระบบมมากกวาการปลกพชเดยว ทาใหเกดการหมนเวยนของคารบอนไดออกไซดดกวาและทาใหการสงเคราะหแสง (photosynthesis) ไดดขนและพชรวมทมระดบความสงแตกตางกนจะชวยลดความเขมแสง ทาใหรกษาความชนบนผวดนไวได ซงมผลในการแพรระบาดของเชอราทเขาทาลายแมลง นอกจากนความชนสงและรมเงาของพช ยงมผลในเชงบวกตอการดารงชวตของแมงมมอกดวย (Hasse and Litsinger, 1981) และ Litsinger (1982) รายงานวาแถวของพชทมทรงพมสง ทาใหมผลตอกระแสลมเหนอทรงพม ซงมผลตอการเคลอนยายของแมลงบางชนด เชน เพลยออน และทาใหพบจานวนนอย ซงการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศแปรปรวน อาจทาใหเกดการแปรปรวนของขอมลดานแมลงศตรพชได การปลกพชรวมหรอพชสลบ ยงพบวามผลตอสรระวทยาพชดวย ซงนาไปสความไมชอบในการเลอกเขาทาลายของแมลงศตรพช ตลอดจนทาใหเกดการเปลยนแปลงทางดานความอดมสมบรณของดน (soil fertility) สภาวะนาในดน (soil water status) และการใชนาของพช การทดลองท 2.4 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกมะเขอเทศอนทรย : เพอปองกนก าจดหนอน

เจาะสมอฝายในจงหวดอ านาจเจรญ ฤดกาลผลตท 1 จากการสมนบจานวนแมลงศตรพชมะเขอเทศ พบวาหนอนเจาะสมอฝายในกรรมวธท 5 มจานวนสงสด เทากบ 8 ตว รองลงมาไดแกกรรมวธท 1 2 3 และ 4 เทากบ 7 2 1 และ 0 ตว/16 ตร.ม. ตามลาดบ แมลงหวขาว พบวา กรรมวธท 5 มจานวนสงสด 10 ตว รองลงมาไดแกกรรมวธท 1 3 2 และ

63

4 เทากบ 8 7 5 และ 4 ตว/16 ตร.ม. พบวาหนอนเจาะสมอฝายจะเรมเขาทาลายผลผลตในระยะผลแกและจะมจานวนเพมขนไปตามจานวนผลผลตในแปลงไปจนกวาผลแกหมด ลกษณะการเขาทาลายจะเจาะผลแกมะเขอเทศในชวงเวลากลางคนไปจนถงชวงเชาสวนกลางวนจะหลบอยในดนบนแปลง ดานแมลงศตรธรรมชาต พบวา สวนใหญเปนแมลงตวหา ไดแก มวนเพชฌฆาต มวนนกกลาม แตนเบยนและแมลงชางปกใส ฤดกาลผลตท 2

ทาการทดลองในพนทเดม จากการสมนบจานวนแมลงศตรพช พบวาหนอนเจาะสมอฝายในกรรมวธท 5 มจานวนหนอนเจาะสมอฝายสงสด เทากบ 8 ตว/16 ตร.ม. และไมพบในกรรมวธอน แมลงวนพรก พบวากรรมวธท 1 มจานวนสงสด เทากบ 7 ตว รองลงมาไดแก กรรมวธท 2 จานวน 4 ตว และกรรมวธท 3 และ 4 มจานวน 3 ตว/16 ตร.ม. และ แมลงหวขาว พบวากรรมวธท 5 มจานวนสงสด 10 ตว รองลงมาไดแกกรรมวธท 1 มจานวน 9 ตว และกรรมวธท 2 3 และ 4 มจานวนเทากบ 4 ตว/16 ตร.ม. การทดลองท 2.5 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกขาวโพดอนทรย : เพอปองกนก าจดหนอน

เจาะฝกขาวโพดในจงหวดนครราชสมา จากผลการทดลองเรมพบแมลงศตรพชเมอขาวโพด ทานตะวน และขาวฟางอายประมาณ 1 เดอน

เมอปลกทานตะวนเพอเปนพชกบดกหนอนเจาะฝกหรอหนอนเจาะสมอฝาย (Heliothis armigera) ไมพบหนอนเจาะสมอฝาย (Heliothis armigera) ในทานตะวน แตพบหนอนเจาะสมอฝาย (Heliothis armigera) ในกรรมวธทมการปลกขาวโพดทกกรรมวธ และในกรรมวธทปลกทานตะวนชนดเดยว แตพบในจานวนนอยและไมทาความเสยหายใหกบขาวโพดและพบในทานตะวนเพยงเลกนอย จากรายงานของ อรนชและวชรา (2540) กลาววาจะพบหนอนชนดนอยทวไปทมการปลก ฝาย ขาวโพด ขาวฟาง ยาสบ มะเขอเทศและถวตางๆ จะพบเขาทาลายขาวโพดหวานในระยะทขาวโพดเรมออกฝกหรออกฝกแลว ระยะททาอนตรายขาวโพดไดมากทสดคอระยะทฝกยงออนอย สวนขาวฟางจะเขาทาลายในชอรวงทเมลดยงเปนนามน โดยเฉพาะชอรวงแนนไมโปรง ซงอาจเปนไปไดวาหนอนเจาะสมอฝายอาจจะชอบขาวโพดมากกวา แสดงวาทานตะวนไมสามารถปลกเปนพชกบดกหนอนเจาะสมอฝายในขาวโพดได

หนอนเจาะลาตนขาวโพด (Ostrinia furnacalis Guenee) เขาทาลายขาวโพดแตพบในจานวนนอยและพบหนอนเจาะลาตนในขาวฟางแตมจานวนนอยกวาขาวโพด เนองจากหนอนเจาะลาตนขาวโพดเปนแมลงศตรสาคญทสดชนดหนงของขาวโพด ทาความเสยหายโดยการเจาะเขาไปกนอยภายในลาตนขาวโพด ทาใหตนขาวโพดหกลมงายเมอถกลมพดแรง นอกจากนนยงเจาะทาลายฝกดวย ซงมกเจาะกนทกานฝกหรอโคนฝก หากมการระบาดรนแรงมากจะเจาะกนทตวฝกดวย สามารถเขาทาลายในชวงการเจรญเตบโตของลาตน ระยะตดดอกและตดเมลด โดยทหนอนจะเจาะกนใบสวนยอด เจาะกนภายในชอดอก และเจาะเขาทาลายภายในลาตน หนอนทฟกออกจากไขระยะแรกๆ จะกดกนใบทมวนอย แตถาระบาดระยะทขาวโพดกาลงออกเกสรตวผจะอาศยกนอยทชอดอกตวผ ซงอาจจะทาใหชอดอกไมคลได ตอมาจงเจาะเขาลาตนดานบรเวณกานใบเหนอขอและโคนฝก การทาลายของหนอนเจาะลาตนนจะกดกนเปนรยอนขนทางดานบน แตถาในแหลงทมการระบาดมากจะเจาะกนฝกดวย (ชตมนต และคณะ, มปป.) ซงจากผลการทดลองจะพบหนอนเจาะลาตนขาวโพดคอนขางนอยซงไมทาความเสยหายในระดบเศรษฐกจ ทงนจากรายงานของชตมนต และคณะพบวาการปลกขาวโพดในชวงปลายฤดฝนจะมการระบาดของหนอนเจาะลาตนมากกวาในชวงตนฤด ซงการทดลองนปลกในชวงฤดฝนจงทาใหพบการเขาทาลายของหนอนเจาะลาตนขาวโพดในจานวนนอย

64

จานวนเพลยออนขาวโพดเมอปลกขาวฟางลอมรอบขาวโพด สามารถลดจานวนการเขาทาลายขาวโพดของเพลยออนลงไดทกกรรมวธ โดยกรรมวธท 1 พบวามการเขาทาลายของเพลยออนขาวโพดนอยทสดทงนอาจเนองมาจาก การปลกทานตะวนลอมรอบแปลงขาวโพดและปลกขาวฟางลอมรอบทานตะวนอกชนหนง ทาใหทานตะวนและขาวฟางเปนแนวกนชนปองกนเพลยออนกอนทจะเขาทาลายขาวโพด สวนกรรมวธท 3 จะพบการเขาทาลายของเพลยออนขาวโพดมากกวากรรมวธท 2 เนองจากในสภาพพนทปลกกรรมวธท 3 มจานวนตนขาวโพดมากกวา ทาใหการเขาทาลายของเพลยออนขาวโพดมากกวา สวนกรรมว ธท 4 ปลกขาวโพดชนดเดยว พบวามการเขาทาลายของเพลยออนขาวโพดนอยกวากรรมวธท 3 ซงจากรายงานของ อรนช และวชรา (2540) กลาววานอกจากขาวโพดแลวเพลยออนยงเปนศตรสาคญทเขาทาลายขาวฟางไดอกดวย จงเปนไปไดวาเพลยออนอาจจะชอบขาวฟางมากกวาขาวโพด ดงนนการปลกขาวฟางเปนพชกบดกสามารถลดการเขาทาลายของเพลยออนในขาวโพดหวานได

พบการเขาทาลายของเพลยออนจะพบศตรธรรมชาตคอดวงเตาตวหาและตวออนดวงเตา โดยถาพบการระบาดของเพลยออนมากจะพบแมลงตวหามากตามไปดวย เนองจากดวงเตาเปนศตรธรรมชาตทสาคญชนดหนงของเพลยออน (โกศล และคณะ, 2538) เปนแมลงหาทงในระยะตวออนและตวเตมวย สามารถควบคมศตรพชไดหลายชนด เชน เพลยออน เพลยแปง เพลยไกฟา เพลยหอย ไรกนพช รวมทงไขของแมลงศตรพชอกหลายชนด (พมลพร, 2545) นอกจากนยงพบแมลงศตรธรรมชาตชนดอนๆอกดวย เชน แมงมม มวนตาโต มวนพฆาต แมลงหางหนบ เปนตน จากรายงานของกรมสงเสรมการเกษตร (2547) ไดระบตวหาทสาคญของหนอนเจาะสมอฝายไว ไดแก แมลงวนชางปกใส มวนพฆาต มวนเพชฌฆาต มวนกงไม มวนตาโต แมลงหางหนบ ดวงดน ตอรง ตกแตนตาขาว และตวเบยนทสาคญไดแก แตนเบยนไข แตนเบยนหนอน แมลงวนกนขน เปนตน ซงจากการทดลองพบแมลงศตรธรรมชาตเหลานอยกระจายทวแปลงแตพบในจานวนนอย ซงเปนไปไดวาเนองจากการระบาดของหนอนเจาะสมอฝายมนอยทาใหพบแมลงศตรธรรมชาตนอยตามไปดวย

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ การทดลองท 2.1 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกคะนาอนทรย: เพอปองกนก าจดดวงหมดผก

ในจงหวดสพรรณบร การปลกกวางตงเปนพชกบดกในรปแบบของการปลกลอมรอบพชปลกหลกคอคะนายอด สามารถกบ

ดกแมลงศตรพชคอดวงหมดผก หนอนกระทผก และหนอนเจาะยอดกะหลา ไดดและใหผลผลตคะนายอดในแปลงไดสงสดดวย ดงนนการเลอกปลกพชกบดกตามรปแบบการปลกลอมรอบเปนวธกา รทเหมาะสมทสดสาหรบการนาไปใชปลกพชกบดกแมลงศตรพชรวมกบพชชนดอนๆ ไดเปนอยางด การทดลองท 2.2 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในระบบการปลกผกกาดขาวอนทรย : เพอปองกนก าจด

หนอนใยผกในจงหวดเชยงใหม พบหนอนใยผกลงทาลายผกกาดขาว แมลงทพบมากคอดวงหมดผก โดยกรรมวธทปลกผกกาดขาว

รวมกบผกกาดหวในทกกรรมวธ พบดวงหมดผกนอยกวากรรมวธทปลกผกกาดขาวเพยงชนดเดยว นอกจากนพบวา เมอปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาว (พชหลก) ในชวงทผกกาดหวเรมตดดอกดวงหมดผกจะเขาทาลายกดกนดอกของผกกาดหวทาใหลดการเขาทาลายผกกาดขาวลง ดงนนควรปลกผกกาดหวกอนผกกาดขาวเปนเวลา 2 สปดาหขนไปเพอเปนกบดกใหดวงหมดผกเขาหาดอกของตนผกกาดหวแทนพชหลกทปลก

65

การทดลองท 2.3 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย : เพอ

ปองกนก าจดเพล ยออนและหนอนมวนใบ ในจงหวดพจตร รปแบบการปลก กะเพรา โหระพา แมงลก เปนพชหลก และปลกกวางตง และดาวกระจายเปนพชกบดกลอมรอบแปลงทง 4 ดาน เหมาะสมทสด ขอมลทไดจากการวจยครงน คาดวาจะทาใหทราบถงระบบการปลกพชอนทรยและการบรหารจดการศตรพชแบบผสมผสานทเหมาะสมกบระบบการปลกพชอนทรย ในกลมพชผกสมนไพรอนทรยทมผลกระทบตอการระบาดของแมลงศตรพชทสาคญของกะเพรา โหระพา แมงลก ซงจะมสวนชวยเพมประสทธภาพในการปองกนการแพรระบาดของเมลงศตรพชในระบบการปลกพชอนทรยในกลมพชผกสมนไพร โดยไมใชสารเคม การทดลองท 2.4 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกมะเขอเทศอนทรย : เพอปองกนก าจดหนอน

เจาะสมอฝายในจงหวดอ านาจเจรญ การศกษาการทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกมะเขอเทศอนทรยเพอปองกนกาจดหนอน

เจาะสมอฝายในจงหวดอานาจเจรญ พบวาการปลกมะเขอเทศพนธสดาอนทรยในกรรมวธท 3 ปลกมะเขอเทศเปนพชหลก 1 แถว และปลกสลบกบมะเขอเปราะ 1 แถว พบจานวนหนอนเจาะสมอฝาย แมลงหวขาว นอยกวากรรมวธอนๆ เปนรปแบบทเหมาะสมจะนาไปใชปลกเพอลดการเขาทาลายแมลงศตรพชในแปลงปลกมะเขอเทศ การทดลองท 2.5 ทดสอบรปแบบการปลกพชรวมในการปลกขาวโพดอนทรย : เพอปองกนก าจดหนอน

เจาะฝกขาวโพดในจงหวดนครราชสมา ทานตะวนเปนพชทไมสามารถกบดกหนอนเจาะสมอฝายขาวโพด (Heliothis armigera) ได สาหรบ

ขาวฟางสามารถปลกเปนพชกบดกเพลยออนขาวโพดได ซงเพลยออนขาวโพดเปนแมลงศตรทสาคญชนดหนงของขาวโพด โดยรปแบบการปลกขาวฟางลอมรอบขาวโพดสามารถลดจานวนของเพลยออนขาวโพดลงได

เอกสารอางอง

กรมสงเสรมการเกษตร. 2547. ตวหา. ศนยบรหารศตรพชจงหวดชลบร. แหลงทมา :

http://www.pmc03.doae.go.th/produce%201.htm, 29 มกราคม 2559 โกศล เจรญสม จรญ บญวงษ นพพล เกตประสาท พจณา มารศร. 2538. การเพมปรมาณดวงเตาลายหยก

Menochilus sexmaculatus (F.) และทดสอบประสทธภาพการเปนตวหากบ แมลงศตรผก: เพลยออนถว Aphis craccivora (Koch) และเพลยออนยาสบ Myzus persicae (Sulzer). รายงานผลการวจยเรอง การควบคมแมลงศตรผกในพนทลมภาคกลางโดยชววธ. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

ชตมนต พานชศกดพฒนา โกมนทร วโรจนวฒนกล และ อดศกด คานวณศลป. มปป. ขาวโพดและการ ปองกนกาจด. เอกสารวชาการกรมวชาการเกษตร. แหลงทมา : http://210.246.186.28/fieldcrops/vcorn/index.htm, 29 มกราคม 2559


http://210.246.186.28/fieldcrops/vcorn/index.htm

66

พมลพร นนทะ. 2545. ศตรธรรมชาตหวใจของ IPM. กรงเทพฯ :โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

รตนา ปรมาคม. 2542. การศกษาชนดของแมลงศตรพชและปรมาณการทาลายเพอใชเปนขอมลสงเสรมการปลกผก ในระบบการปลก พชผสมผสาน . ภาควชา เทคโนโลยการจดการศตร พช . คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. กรงเทพฯ, 35 หนา.

อรนช กองกาญจนะ และ วชรา ชณหวงศ. 2540. แมลงศตรขาวโพดและการปองกนกาจด. กลมงานวจยแมลงศตรขาวโพดและพชไรอนๆ. กองกฏวทยา. กรมวชาการเกษตร.

Cervancia, C.R. 1982. Analysis of soybean insect diversity and pest infestation pattern in defferent cropping comminations. Ph.D. Thesis, University of the Philippines at Los Banos. 139 pp.

Elton, C.S. 1958. The Ecology of Invasions by Animals and Plants. Methuen, London. Hasse, V., and J.A. Litsinger, 1981. The influence of vegetational diversity on host-finding and

larval survivorship of Asian corn borer, Ostrinia furnacalis Guenee. Paper presented at IRRI Saturday Seminar Entomology Department. Cropping System Program, International Rice Resexrch Institute, Philippines.

Kenney, G.L. and R. B. Chapman. 1988. Effect of Intercrop on the Insect Pests, Yield and Quality of Cabbage. New Zealand J. Exp. Agric. 16: 67-72.

Litsinger, J.A. 1982. Environmental diversity and insect pest abundance with reference to the Pacific. Paper presented at the Plant Protection Training Course held in the Kingdom of Tonga, 2-20 October, 1982. 15 pp.

Odum, E.P. 1971. Fundamentals of Ecology. Saunders, Philadelphia. 546 p. Pimentel, D. 1961. Species Diversity and Insect Population Outbreaks. Ann. Entomol. Soc.

Am. 54: 76-86. Wiech, K. and A. Wnuk. 1991. The Effect of Intercropping Cabbage with White Clover and

French Bean on the Occurrence of Some Pest and Beneficial Insects. Folia Horticulture. 3: 39-45.

67


ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชอนทรย Study on Integrated Pests Management Pattern in Organic Farming System

พชรวรรณ จงจตเมตต เพทาย กาญจนเกษร นสต บญเพง ดรณ สมณะ

วลรตน วรกาญจนบญ พชณตดา ธารานกล

บทคดยอ

การศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชอนทรย มงเปาหมายไปทกลมพชทมปญหาเรองสารพษตกคางมาก โดยศกษาเกยวกบการนาชวภณฑตางๆ ทเหมาะสมกบการควบคมกาจดแมลงศตรพชแตละชนดในกลม พชผก พชผกสมนไพรเครองเทศ และพชไร โดยขอบเขตการวจยยงคงแบงการทดลองออกเปน 5 พนท ไดแก ภาคกลาง (สอพ. และ ศวพ.นครปฐม) ภาคเหนอตอนบน (สวพ.1) ภาคเหนอตอนลาง (ศวพ.พจตร) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (ศวพ.โนนสง) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (ศวพ.อานาจเจรญ) ดาเนนการระหวางเดอนตลาคม 2554 ถง กนยายน 2558

พนทภาคกลาง (สอพ.) ทาการปลกคะนายอด วางแผนการทดลองแบบ RCB 4 ซา 5 กรรมวธ โดยการใชชวภณฑกาจดแมลงศตรพชแตละชนดในกรณทพบแมลงเปาหมายเทานน ไดแก กรรมวธท 1) ไสเดอนฝอย Steinernema carpocapsae หรอ ไวรส Sl NPV กรรมวธท 2) S. carpocapsae หรอแบคทเรย Bacillus thuringiensis กรรมวธท 3) เชอรา Metarhizium anisopliae หรอ Bt กรรมวธท 4) M. anisopliae หรอ Sl NPV และกรรมวธท 5) ไมใชชวภณฑใดๆ (กรรมวธควบคม) ผลการดาเนนงานพบวาท 21 วนหลงหวานเมลด ดวงหมดผกทพบในกรรมวธท 1, 2, 3, 4 และ 5 เทากบ 2.5, 2.5, 2.25, 1.25 และ 1.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ โดยไมแตกตางกนทางสถต จงเลอกใช S. carpocapsae และ M. anisopliae ในการควบคม หลงทดสอบแลว 7 วน พบวาดวงหมดผกลดจานวนลงอยางเหนไดชดเหลอ 0.75, 1, 0.5, 0.75 และ 1.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ โดยไมแตกตางกนทางสถตในทกกรรมวธ และเปอรเซนตประสทธภาพการควบคมดวงหมดผกในกรรมวธ 1, 2, 3 และ 4 คอ 70%, 60%, 77.8% และ 40% ตามลาดบ ท 28 วนหลงหวานเมลด ในแตละกรรมวธ 1-5 พบจานวนหนอนเจาะยอดกะหลาเฉลย 7.5, 14.25, 9.75, 9 และ 11 ตว/20 ตน ตามลาดบ โดยไมแตกตางกนทางสถต จงเลอกใช Bt ในการทดสอบ หลงทดสอบแลว 7 วน พบจานวนหนอนเจาะยอดกะหลาในกรรมวธท 2 และ 3 ลดลงเหลอเฉลย 4.25 และ 3.5 ตว/20 ตน สาหรบกรรมวธท 1, 4 และ 5 พบหนอนมจานวนเฉลยคงเดม โดยไมแตกตางกนทางสถตในทกกรรมวธ สาหรบเปอรเซนตประสทธภาพการควบคมหนอนเจาะยอดกะหลา ในกรรมวธท 2 และ 3 เทากบ 70.2% และ 64.1% ตามลาดบ

สาหรบจานวนผลผลตคะนายอดในกรรมวธท 4 ไดผลผลตเฉลยสงสดคอ 0.90 กโลกรม/ตารางเมตร รองลงมาคอ กรรมวธท 5, 1, 3 และ 2 ไดผลผลตเฉลย 0.86, 0.78, 0.74 และ 0.69 กโลกรม/ตารางเมตร ตามลาดบโดยไมแตกตางกนทางสถตในทกกรรมวธ พนทภาคกลาง (ศวพ.นครปฐม) ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตไมผลอนทรยภาคกลาง เพอศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตแกวมงกรอนทรยและฝรงอนทรยจากการทดลอง พบวารปแบบการปองกนกาจดโรคลาตนเนาในแกวมงกรอนทรยแบบผสมผสาน โดยการตดแตงกงรวมกบการใชนาปนใสพนบรเวณแผลทเกดจากการตดแตงกงมคาเฉลยความ

68

รนแรงของการเขาทาลายของโรคพชนอยทสด สาหรบการผลตฝรงอนทรยพบวา วารปแบบการปองกนกาจดแมลงศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตฝรงอนทรย โดยเฉพาะการใชนาหมกชวภาพ สารสกดจากพชสมนไพร และสารชวนทรยปฏปกษในการปองกนกาจดมคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของแมลงศตรพชนอยทสด นอกจากการควบคมแมลงศตรพชแบบผสมผสานแลวควรมการเขตกรรมทเหมาะสมไดแกการกาจดวชพชอยางสมาเสมอและหมนดแลรกษาสารวจแปลงปลกเปนประจา จะสงผลใหการผลตฝรงอนทรยไดผลผลตทมคณภาพ พนทภาคเหนอตอนบน ทาการปลกผกกาดขาวบนแปลงยอยขนาดแปลง 1×6 เมตร วางแผนการทดลองแบบ RCB 5 ซา 4 กรรมวธ ไดแก กรรมวธท 1 ใชสารสกดพชในแปลงปลกผกกาดขาว กรรมวธท 2 ใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงปลกผกกาดขาว กรรมวธท 3 ใชสารสกดพชและการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงปลกผกกาดขาว กรรมวธท 4 ปลกผกกาดขาว โดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพช พบวาในการใชสารสกดพชรวมกบชวนทรยปฏปกษ (กรรมวธท 3) ทาใหคาเฉลยของจานวนดวงหมดผกลดลงอยางเหนไดชด

พนทภาคเหนอตอนลาง การศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย ประกอบดวยรปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย โดยวางแผนการทดลองแบบ RCB 5 ซา 4 กรรมวธ คอ กรรมวธท 1 ใชสารสกดพช เชน สะเดา ในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก กรรมวธท 2 ใชชวนทรยปฏปกษศตรพช เชน ไสเดอนฝอย S. carpocapsae, NPV, B. thuringiensis และ M. anisopliae ในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก กรรมวธท 3 ใชสารสกดพช และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก กรรมวธท 4 ปลกกะเพรา โหระพา แมงลก โดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพชและไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) ทาการฉดพนสปดาหละ 2 ครง ผลการทดลอง พบวารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรย ในรปแบบไหนกใชไดเหมอนกน การสารวจพบแมลงศตรพช 3 ชนด คอ เพลยออน หนอนมวนใบ และเพลยไฟ ซงปลกกะเพรา โหระพา แมงลก โดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพชและไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม) พบวา มปรมาณความหนาแนนของจานวนแมลงศตรพชมากทสด และใชสารสกดพช และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดกพบวา มการเขาทาลายของเพลยออน หนอนมวนใบ และเพลยไฟ มปรมาณตากวาทกกรรมวธ

พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ทดสอบวางแผนการทดลองแบบ RCB จานวน 5 ซา 4 กรรมวธ ดงน กรรมวธท 1 ปลกพชรวมกบการใชสารสกดพช (สะเดา) กรรมวธท 2 ปลกพชรวมกบการใชชวนทรยปฏปกษศตรพช (Bt) กรรมวธท 3 ปลกพชรวมกบการใชสารสกดพช (สะเดา) และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพช (Bt) และกรรมวธท 4 ปลกพชหลกโดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพช (กรรมวธควบคม) พบวา ในการผลตถวฝกยาวเปนพชหลก กรรมวธท 2 ใหผลผลตมากทสด 10,720 กก./ ไร และ การปลกถวฝกยาวรวมกบการใชสารสกดพช (สะเดา) และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพช (Bt) หรอใชสารสกดพช (พรก) สามารถลดการเกดเพลยออนได สาหรบการผลตมะเขอเทศสดา กรรมวธท 1 ใหผลผลตมากทสด 2,960 กก./ ไร และปลกมะเขอเทศรวมกบการใชสารสกดพช (สะเดา) และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพช (Bt) พบปรมาณการทาลายของหนอนชอนใบนอยทสด

พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชไรอนทรยโดยใชสารสกดสมนไพร (สะเดา) และสารชวนทรย (Bt) เพอปองกนกาจดแมลง

69

ศตรขาวโพดหวาน วางแผนการทดลองแบบ RCBD ม 4 ซา 5 กรรมวธ คอ พนสารสกดสะเดา พนเชอจลนทรยบท พนสารสกดสะเดารวมกบเชอจลนทรยบท และไมมการปองกนกาจดศตรพช (กรรมวธควบคม) โดยจะพนสารในแตละกรรมวธเมอพบแมลงในระดบความเสยหายทางเศรษฐกจ จากผลการทดลองพบการระบาดของแมลงศตรพชเมอขาวโพดอายประมาณ 1 เดอน โดยเฉพาะการระบาดของเพลยออนขาวโพด สวนหนอนเจาะฝกขาวโพดและหนอนเจาะลาตนขาวโพดพบจานวนนอย และจากการฉดพนสารตามกรรมวธทกาหนด พบวาการฉดพนสารแตละกรรมวธทาใหปรมาณศตรขาวโพดลดลงได ค าส าคญ (keywords): การปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสาน ระบบการปลกพชอนทรย

Integrated Pests Management Organic Farming System

บทน า การปองกนกาจดศตรพชในการผลตพชทผานมาเกษตรกรสวนใหญเลอกใชวธการใชสารเคมกาจดศตรพช ทงวชพช โรคพช และแมลงศตรพช จากรายงานของสานกเศรษฐกจการเกษตร ในป 2553 ประเทศไทยนาเขาสารเคมกาจดวชพชปรมาณ 80,278 ตน คดเปนมลคา 8,845 ลานบาท สารกาจดแมลงปรมาณ 23,417 ตน คดเปนมลคา 4,670 ลานบาท และสารปองกนและกาจดโรคพชปรมาณ 9,671 ตน คดเปนมลคา 3,860 ลานบาท และสารเคมกาจดศตรพชอนๆ ปรมาณ 4,450 ตน คดเปนมลคา 583 ลานบาท รวมปรมาณนาเขาสารเคมทงสน 117,815 ตน คดเปนมลคารวม 17,956 ลานบาท มผลการศกษาเรองความเสยงของเกษตรกรและประชาชนทไดรบพษจากสารเคมกาจดศตรพชวาประเทศไทยมการนาเขาสารเคมกาจดศตรพชระหวางป 2548-2552 สงถง 520,312 ตน หรอมขนาดเทากบเสนผาศนยกลาง 46 เมตร สงเทยบเทากบตกใบหยก 2 หรอมความสงถง 304 เมตร และในป 2550 สานกโรคจากการประกอบอาชพฯ ไดทาการสารวจการสมผสสารกาจดศตรพชโดยใชแถบกระดาษสาหรบตรวจเลอดในเกษตรกร 89,376 ราย พบวามความเสยงและไมปลอดภยถง 34,428 ราย หรอรอยละ 38.52 จากขอมลทกลาวมาทงหมดนนทาใหคนไทยควรไดตระหนกถงการใชสารเคมกาจดศตรพชวากอใหเกดความเสยหายทงอนตรายตอตวเกษตรกร ผบรโภค และสภาพแวดลอม ถาใชไมถกตองไมถกวธหรอแมกระทงไมปฏบตตามคาแนะนาวธการใชสารเคมทถกตอง ดวยเหตผลหลายประการททาใหสารเคมยงคงถกนาเขามาใชในประเทศไทยกนเปนปรมาณสงอยางมหาศาลและอยางตอเนอง และการแกปญหาเรองการปองกนกาจดศตรพชดวยวธการอนๆ ยงอยในวงจากด ขาดการเผยแพรอยางกวางขวาง เพอเปนทางเลอกใหกบเกษตรกรไดพจารณานาไปใชทดแทนสารเคม ซงการเลอกใชวธการตางๆ ทเหมาะสมสาหรบพชแตละชนดทมศตรพชแตกตางกนนน ควรไดทาการศกษาใหเกดการบรณาการคอผสมผสานวธการตางๆ ทไมจาเปนตองพงพาสารเคมในระบบการปลกพชนนๆ และเพอเผยแพรนาไปใชประโยชนในระบบการผลตพชตอไป

ดงนนการทดลองในกจกรรมนมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชอนทรย เพอเปนแนวทางในการนาไปประยกตใชรวมกบวธการอนๆ สาหรบขอบเขตการวจย แบงการทดลองออกเปน 5 พนท ไดแก

การทดลองท 3.1 ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรยพนทภาคกลาง

การทดลองท 3.2 ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตไมผลอนทรยภาคกลาง

70

การทดลองท 3.3 ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรยภาคเหนอตอนบน

การทดลองท 3.4 ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกสมนไพรอนทรยพนทภาคเหนอตอนลาง

การทดลองท 3.5 ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง

การทดลองท 3.6 ศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชไรอนทรยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง


การทดลองท 3.1 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

พ นทภาคกลาง ปลกคะนายอดโดยใชชววนทรยปองกนกาจดแมลงศตรพช ไดแก ไสเดอนฝอยศตรแมลง S.

carpocapsae, แบคทเรย B. thuringiensis, ไวรส Sl NPV และเชอรา M. anisopliae ตามอตราแนะนา โดยเลอกใชชวภณฑแตละชนดในกรณทพบแมลงเปาหมายถงระดบทควรกาจด คอใช S. carpocapsae และ M. anisopliae ในกรณทพบดวงหมดผกเฉลย 2 ตว/20 ตน ใช Bt ในกรณทพบหนอนเจาะยอดกะหลา 10 ตว/20 ตน และใช Sl NPV ในกรณทพบหนอนกระทผก 10 ตว/20 ตน โดยวางแผนการทดลองแบบ RCB 4 ซา 5 กรรมวธ ดงน

กรรมวธท 1 ใชไสเดอนฝอย S. carpocapsae หรอ ไวรส Sl NPV กรรมวธท 2 ใชไสเดอนฝอย S. carpocapsae หรอ แบคทเรย Bt กรรมวธท 3 ใชเชอรา M. anisopliae หรอ แบคทเรย Bt กรรมวธท 4 ใชเชอรา M. anisopliae หรอ ไวรส Sl NPV กรรมวธท 5 ไมใชชวนทรย (กรรมวธควบคม)

ปลกคะนายอด โดยใชปจจยการผลตและวธการผลตตามมาตรฐานทวไป ตรวจนบแมลงศตรพชทก 7 วน ตลอดอายการเจรญเตบโตพช การทดลองท 3.2 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตไมผลอนทรย

ภาคกลาง ดาเนนการวางแผนการทดลองแบบ RCB จานวน 4 กรรมวธ 5 ซา กรรมวธท 1 ใชนาหมกชวภาพ และสารสกดสมนไพรสะเดาในการปองกนกาจด กรรมวธท 2 ใชสารชวนทรยในการปองกนกาจดโรคและแมลงศตรพช กรรมวธท 3 ใชวธการปองกนกาจดแบบผสมผสานไดแก นาหมกชวภาพ สารสกดสมนไพร และสารชวนทรยปองกนกาจดโรคและแมลงศตรพช กรรมวธท 4 ปลกพชโดยปลอยตามธรรมชาตไมใชวธการปองกนกาจดศตรพช (กรรมวธควบคม) ดาเนนการทดลองในแปลงฝรงอนทรยและแกวมงกรอนทรย ซงมอายประมาณ 4 ป การใชสารตางๆ ในแตกรรมวธจะใชตามการระบาดของศตรพชแตละชนดและใชปองกนกาจดศตรพชในชวงเวลาทเหมาะสม

71

โดยทวไปจะใชระยะเวลาแตละชวง หางกนประมาณ 2 สปดาห ในกรรมวธท 1 ใชนาหมกจากใบพชสเขยวในพนท เชน ผกบง ตนกลวย และนาหมกจากผลไม โดยใชอตราสวนการหมกตามท เกษตรกรหรอหนวยงานราชการตางๆ ใชกนอยโดยทวไป กรรมวธท 2 ใชชวนทรยทเหมาะสมกบการระบาดของโรคและแมลงศตรพช และกรรมวธท 3 ดาเนนการปองกนกาจดศตรพช วธการผสมผสานหลายวธ รวมถงการเกบกลมไข และตวออนของแมลงศตรพชออกทาลายนอกแปลงเพอควบคมแมลงศตรพช รวมทงสารวจและตรวจนบปรมาณแมลงในแปลงทดลอง การประเมนความเสยหายของพชโดยใหคะแนนเปนระดบความรนแรง ดงน

ระดบ 0 คอ พนทใบ/ผล ไมมความเสยหาย ระดบ 1 คอ พนทใบ / ผลถกทาลาย / แสดงอาการของโรค 1-20 เปอรเซนต ระดบ 2 คอ พนทใบ / ผลถกทาลาย / แสดงอาการของโรค 21-50 เปอรเซนต ระดบ 3 คอ พนทใบ / ผลถกทาลาย / แสดงอาการของโรค 51-75 เปอรเซนต ระดบ 4 คอ พนทใบ / ผลถกทาลาย / แสดงอาการของโรค 76-100 เปอรเซนต เกบเกยวผลผลตตามชวงอายทเหมาะสมบนทกองคประกอบของผลผลต สรปและรายงานผล

การทดลองท 3.3 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

ภาคเหนอตอนบน ดาเนนการทดสอบโดยปลกผกกาดขาว 4 รอบการผลต ขนาดแปลงยอย 1x6 เมตร โดยใชปจจยการ

ผลตตามมาตรฐานการปลกพชทง 2 ชนด โดยวางแผนการทดลองดงน การปลกคร งท 1

วางแผนการทดลองแบบ RCBD 4 กรรมวธ 10 ซา (1 ซา/1 แปลง) กรรมวธท 1 ปลกผกกาดขาวโดยใชชวนทรย กรรมวธท 2 ปลกผกกาดขาวโดยปลกพชกบดกแซมระหวางแถวของแปลงผกกาดขาว กรรมวธท 3 ปลกผกกาดขาวโดยใชสารชวภณฑ + พชกบดก กรรมวธท 4 ปลกผกกาดขาวโดยไมใชวธปองกนกาจด การปลกคร งท 2

วางแผนการทดลองแบบ RCBD 4 กรรมวธ 5 ซา (1 ซา/1 แปลง) กรรมวธท 1 ใชสารสกดพชในแปลงปลกผกกาดขาว กรรมวธท 2 ใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงปลกผกกาดขาว กรรมวธท 3 ใชสารสกดพช และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงปลกผกกาดขาว กรรมวธท 4 ปลกผกกาดขาวโดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพช การทดลองท 3.4 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกสมนไพร

อนทรยพ นทภาคเหนอตอนลาง วางแผนการทดลองแบบ RCB 5 ซา 4 กรรมวธ ดงน กรรมวธท 1 ใชสารสกดพช เชน สะเดา ในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก

72

กรรมวธท 2 ใชชวนทรยปฏปกษศตรพช เชน ไสเดอนฝอย S. carpocapsae, NPV, Bt และ M. anisopliae ในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก กรรมวธท 3 ใชสารสกดพช และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก กรรมวธท 4 ปลกกะเพรา โหระพา แมงลก โดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพชและไมปลกพชกบดก (กรรมวธควบคม)

ปรบปรงบารงดนใหเหมาะสมตามคาวเคราะหดนโดยใชปยอนทรยและวสดอนตามความจาเปน ทาการปลกพชหลก พชกบดก ตามผลการดาเนนงานทคดเลอกไดจากกจกรรมท 2 ซงการใชสารสกดพช หรอชวนทรยตางๆ ในแตละกรรมวธจะใชตามการระบาดของศตรพชแตละชนดและ ใชปองกนศตรพชในชวงเวลาทเหมาะสม ทาการตรวจนบจานวนของศตรพชแตละชนดทพบในแปลงทดลองพชหลกตามวธการแนะนาทกาหนด และเกบเกยวผลผลตตามชวงอายทเหมาะสมของพชปลกหลกแตละชนด การทดลองท 3.5 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ทาการทดลองศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตผกอนทรยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ทาการปลก ถวฝกยาว หรอ มะเขอเทศสดา

วางแผนการทดลองแบบ RCB จานวน 5 ซา 4 กรรมวธ ดงน กรรมวธท 1 ปลกพชรวมกบการใชสารสกดพช (สะเดา) กรรมวธท 2 ปลกพชรวมกบการใชชวนทรย (Bt) กรรมวธท 3 ปลกพชรวมกบการใชสารสกดพช(สะเดา) และการใชชวนทรย (Bt) กรรมวธท 4 ปลกพชหลกโดยไมใชชวนทรยหรอสารสกดพช (กรรมวธควบคม) ปรบปรงบารงดนใหเหมาะสมตามคาวเคราะหดนโดยใชปยอนทรยและวสดอนตามความจาเปน ตรวจ

การระบาดของศตรพชแตละชนดทพบในแปลงทดลองพชหลกตามวธการแนะนาทกาหนด เกบเกยวผลผลตตามชวงอายทเหมาะสมของพชปลกหลกแตละชนด การทดลองท 3.6 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชไรอนทรย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง วางแผนการทดลองแบบ RCB ม 4 ซา 5 กรรมวธ ดงน กรรมวธท 1 พนสารสกดสะเดา

กรรมวธท 2 พนเชอจลนทรยบท (Bacillus thuringiensis) กรรมวธท 3 พนสารสกดสะเดารวมกบเชอจลนทรยบท กรรมวธท 4 ไมใชวธการปองกนกาจดศตรพช (กรรมวธควบคม)

ในแตละกรรมวธเรมพนสารเมอพบแมลงในระดบความเสยหายทางเศรษฐกจ ทาการปลกขาวโพดโดยใชปจจยการผลตและวธการผลตตามมาตรฐานทวไป ตรวจนบแมลงศตรพชทก 7 วน ตลอดอายการเจรญเตบโตพช

73

ผลการวจยและอภปรายผล การทดลองท 3.1 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

พ นทภาคกลาง ผลการดาเนนงานพบวามแมลงศตรพชสาคญทลงทาลายผกคะนายอด 2 ชนด คอ ดวงหมดผก และ

หนอนเจาะยอดกะหลา ผลการตรวจนบจานวนแมลงทงสองชนดทกๆ 7 วนหลงหวานเมลด มดงน การตรวจนบท 7 วนหลงหวานเมลด ยงไมพบแมลงทงสองชนดลงทาลายในทกแปลงทดสอบ การตรวจนบท 14 วน ในแปลงกรรมวธท 1-5 พบดวงหมดผกลงทาลายจานวนเฉลย 1.5, 1.25, 0.5, 1.5

และ 1 ตว/20 ตน ตามลาดบ และพบหนอนเจาะยอดกะหลาลงทาลายจานวนเฉลย 0.25 และ 0.5 ตว/20 ตน การตรวจนบท 21 วน ในแปลงกรรมวธท 1-5 พบดวงหมดผกลงทาลายจานวนเฉลย 2.5, 2.5, 2.25,

1.25 และ 1.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ และพบหนอนเจาะยอดกะหลาลงทาลายจานวนเฉลย 5.25, 4, 8.75, 7.5 และ 4 ตว/20 ตน ตามลาดบ

การตรวจนบท 28 วน ในแปลงกรรมวธท 1-5 พบดวงหมดผกลงทาลายจานวนเฉลย 0.75, 1, 0.5, 0.75 และ 1.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ และพบหนอนเจาะยอดกะหลาลงทาลายจานวนเฉลย 7.5, 14.25, 9.75, 9 และ 11 ตว/20 ตน ตามลาดบ

การตรวจนบท 35 วน ในแปลงกรรมวธท 1-5 พบดวงหมดผกลงทาลายจานวนเฉลย 1, 0.75, 0.75, 0.25 และ 1 ตว/20 ตน ตามลาดบ และพบหนอนเจาะยอดกะหลาลงทาลายจานวนเฉลย 7.5, 4.25, 3.5, 9 และ 11 ตว/20 ตน ตามลาดบ

จะเหนไดวา ท 21 วน หลงหวานเมลด ในกรรมวธท 1, 2, 3, 4 และ 5 จานวนดวงหมดผกทพบ 2.5, 2.5, 2.25, 1.25 และ 1.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ จงทาการควบคมดวงหมดผกตามกรรมวธทดสอบ หลงจากทดสอบแลว 7 วน พบวาจานวนดวงหมดผกลดจานวนลงอยางเหนไดชดคอ 0.75, 1, 0.5, 0.75 และ 1.25 ตว/20 ตน ตามลาดบ โดยไมแตกตางกนทางสถตในทกกรรมวธทงกอนและหลงทดสอบ สาหรบเปอรเซนตประสทธภาพการควบคมดวงหมดผกในกรรมวธ 1, 2, 3 และ 4 คอ 70%, 60%, 77.8% และ 40% ตามลาดบ

การตรวจนบท 28 วนหลงหวานเมลด ในแตละกรรมวธ 1-5 พบจานวนหนอนเจาะยอดกะหลาเฉลย 7.5, 14.25, 9.75, 9 และ 11 ตว/20 ตน ตามลาดบ หลงจากทดสอบแลว 7 วน พบจานวนหนอนเจาะยอดกะหลาในกรรมวธท 2 และ 3 ลดลงเหลอเฉลย 4.25 และ 3.5 ตว/20 ตน สาหรบกรรมวธท 1, 4 และ 5 พบหนอนมจานวนเฉลยคงเดม โดยไมแตกตางกนทางสถตในทกกรรมวธกอนและหลงทดสอบ เปอรเซนตประสทธภาพการควบคมหนอนเจาะยอดกะหลา ในกรรมวธท 2 และ 3 เทากบ 70.2% และ 64.1% ตามลาดบ

จากผลการทดลองทไดแสดงใหเหนวา การใชชวภณฑไสเดอนฝอย S. carpocapsae และ M. anisopliae สามารถควบคมดวงหมดผกไดผลเปนอยางดอยในระดบ 40-77.8% และการใช B. thuringiensis สามารถควบคมหนอนเจาะยอดกะหลาไดผลดเชนกนในระดบ 64.1-70.2%

74

ตารางเปรยบเทยบจานวนดวงหมดผก และหนอนเจาะยอดกะหลา ทเวลา 7 วนหลงใชชวนทรย และเปอรเซนตประสทธภาพการทาลายแมลงทง 2 ชนด ในแปลงคะนายอด จ.สพรรณบร

จานวนแมลงศตรพช (ตว/20 ตน) Treatment ดวงหมดผก หนอนเจาะยอดกะหลา

การทดสอบ หลงทดสอบ %ประสทธภาพ การทดสอบ หลงทดสอบ %ประสทธภาพ

1. S. carpocapsae, Sl NPV 2.50 a 0.75 a 70 7.5 a 7.5 a 0 2. S. carpocapsae , Bt 2.50 a 1 a 60 14.25 a 4.25 a 70.2 3. M. anisopliae , Bt 2.25 a 0.5 a 77.8 9.75 a 3.5 a 64.1 4. M. anisopliae , Sl NPV 1.25 a 0.75 a 40 9 a 9 a 0 5. แปลงควบคม 1.25 a 1.25 a - 11 a 11 a 0

CV (%) 106 87.9 34.1 29.3


สาหรบจานวนผลผลตคะนายอดในกรรมวธท 4 ไดผลผลตเฉลยสงสดคอ 0.90 กโลกรม/ตารางเมตร รองลงมาคอ กรรมวธท 5, 1, 3 และ 2 ไดผลผลตเฉลย 0.86, 0.78, 0.74 และ 0.69 กโลกรม/ตารางเมตร ตามลาดบโดยไมแตกตางกนทางสถตในทกกรรมวธ

ตารางเปรยบเทยบผลผลตคาเฉลยนาหนกคะนายอดทปลกในแปลงทดสอบ จ.สพรรณบร

กรรมวธ ผลผลตเฉลย (กก./ตร.ม)

1. S. carpocapsae, Sl NPV 0.78 a 2. S. carpocapsae, Bt 0.69 a 3. M. anisopliae , Bt 0.74 a 4. M. anisopliae , Sl NPV 0.90 a 5. Control 0.86 a

CV (%) 21.94


เนองจากแปลงทดสอบทดาเนนการครงนเปนพนทปลกทบรเวณใกลเคยงไมมการปลกพชผกตระกล

กะหลา ดงนนจงมจานวนประชากรของแมลงศตรคะนายอดไมมาก แตปรมาณแมลงดงกลาวถาหากปลอยไวไมทาการควบคมกจะสามารถเพมปรมาณและทาความเสยหายใหกบพชปลกของเกษตรกรในฤดปลกตอไปได ในกรณเชนนทพนทของเกษตรกรลกษณะนจงเหมาะสมตอการปลกพชผกโดยไมจาเปนตองใชสารเคมในการควบคมแมลงศตรพช แตจาเปนตองใชชวนทรยในการพนควบคมในกรณทพบแมลงเรมมประชากรหนาแนนมากขน

75

การทดลองท 3.2 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตไมผลอนทรยภาคกลาง

แกวมงกรอนทรย จากผลการทดลอง พบวารปแบบการปองกนกาจดโรคลาตนเนาในแกวมงกรอนทรยแบบผสมผสาน

ในระบบการผลตแกวมงกรอนทรยเปนแนวทางในการบรหารจดการโรคพชไดผลเปนอยางด โดยเฉพาะในกรรมวธท 3 การตดแตงกงรวมกบการใชนาปนใสพนบรเวณแผลทเกดจากการตดแตงกง มคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของโรคพชนอยทสด 1.10 สวนกรรมวธท 1 การตดแตงกงทเปนโรคออกจากแปลงเพอทาลาย กรรมวธท 2 ใชปนแดงทาบรเวณทเปนโรคและ และกรรมวธท 4 ปลกพชโดยปลอยตามธรรมชาตไมใชสารและวธการปองกนกาจดโรคและแมลงชนดอนใด (กรรมวธควบคม) มคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของโรคพชรองลงมาตามลาดบ ไดแก 1.20, 1.50 และ 3.00 ฝรงอนทรย

จากผลการทดลอง พบวารปแบบการปองกนกาจดแมลงศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตฝรงอนทรยเปนแนวทางในการบรหารจดการแมลงศตรพชไดผลเปนอยางด โดยเฉพาะในกรรมวธท 3 การใชนาหมกชวภาพ สารสกดจากพชสมนไพร และสารชวนทรยปฏปกษในการปองกนกาจดมคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของแมลงหวขาว และหนอนกนใบฝรง 1.30 และ 1.25 ตามลาดบ แตกตางกบกรรมวธควบคมทพบคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของแมลงหวขาวใยเกลยว และหนอนกนใบฝรง 2.20 และ 2.00 ตามลาดบ นอกจากการควบคมแมลงศตรพชแบบผสมผสานแลวควรมการเขตกรรมทเหมาะสมไดแกการกาจดวชพชอยางสมาเสมอและหมนดแลรกษาสารวจแปลงปลกเปนประจา จะสงผลใหการผลตฝรงอนทรยไดผลผลตทมคณภาพ การทดลองท 3.3 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

ภาคเหนอตอนบน การปลกคร งท 1

จากการสมนบปรมาณแมลงศตรพชในแปลงผกกาดขาว พบแมลงศตรพช 4 ชนด ในแตละกรรมวธ 1-4 โดยจานวนเฉลยของหนอนใยผกในกรรมวธปลกผกกาดขาวรวมกบการใชชวนทรย และพชกบดก และกรรมวธปลกผกกาดขาวรวมกบการใชพชกบดก และ Bt และกรรมวธควบคมปลกเฉพาะผกกาดขาว เทากบ 1.65 1.35 1.83 2.09 ตว/ตน ตามลาดบ หนอนกระทผก 0.00 0.00 0.04 0.00 ตว/ตน ตามลาดบ หนอนเจาะยอดกะหลา 0.38 0.31 0.62 0.46 ตว/ตน ตามลาดบ และดวงหมดผก 8.59 10.47 10.64 13.60 ตว/ตน ตามลาดบ การปลกคร งท 2

จากการสมนบปรมาณแมลงศตรพชในแปลงผกกาดขาว ไมพบหนอนใยผก และหนอนกระทผก ในทกกรรมวธ แตพบหนอนเจาะยอดกะหลาในแตละกรรมวธ 1 - 4 เทากบ 0.06 0.01 0.03 0.02 ตว/ตน ตามลาดบ และดวงหมดผก 7.99 7.34 8.36 7.11 ตว/ตน ตามลาดบ การทดลองท 3.4 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกสมนไพร

อนทรยพ นทภาคเหนอตอนลาง

76

สาหรบรปแบบการปองกนกาจดทมการเขาทาลายของเพลยออนทงในกะเพรา โหระพา และแมงลก พบการเขาทาลายของเพลยออนทงในกะเพรา โหระพา และแมงลกมากทสด คอ กรรมวธท 4 ไมใชวธการกาจดใดๆ จานวนเพลยออนทพบ 120.80, 42.40 และ 41 ตว/10 ยอด ตามลาดบ และกรรมวธท 2 ใชชวนทรยปฏปกษศตรพช รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก มจานวนการเขาทาลายของเพลยออนทงในกะเพรา โหระพา และแมงลกนอยทสด ปรมาณเพลยออน เทากบ 69.80, 35.40 และ 25.40 ตว/10 ยอด ตามลาดบ สาหรบการเขาทาลายของหนอนมวนใบในพชหลก ไดแก กะเพรา โหระพา และแมงลกอนทรยพบการเขาทาลายของหนอนมวนใบจานวนนอยกวา 10 ตว ในทกพชตงแตเรมปลก การเขาทาลายของเพลยไฟทงในกะเพรา โหระพา และแมงลกมากทสด คอ กรรมวธท 4 ไมใชวธการกาจดใดๆ จานวนเพลยไฟ เทากบ 23.40, 44 และ 108.20 ตว/10 ยอด ตามลาดบ และกรรมวธท 1 ใชสารสกดพช รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก พบการเขาทาลายของเพลยไฟทงใน การทดลองท 3.5 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง การผลตถวฝกยาว ทาการทดลองศกษารปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการ

ผลตผกอนทรยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง โดยไดทาการปลกถวฝกยาวรวมกบการปลกผกเสยน เพอเปนการปองกนแมลงเขาทาลายพชหลก คอถวฝกยาว เกบผลผลตได 3 ครง พบวากรรมวธท 1 ปลกถวฝกยาวกบการใชสารสกดพรก ใหผลผลตมากทสด และพบจานวนเพลยออนนอยทสด 20 % พบแมลงศตรพชอนๆ ไดแก เพลยออน หนอนผเสอสนาเงน แมลงเปนประโยชนตอพชไดแก ตวออนดวงเตา การปลกมะเขอเทศสดา ในฤดหนาวมปญหาเรองโรคและแมลง พนสารสกดพช (สะเดา) และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพช (Bt) พบวาแปลงมะเขอเทศกรรมวธควบคม พบจานวนพนทหนอนชอนใบทถกทาลาย 22% มากทสด การทดลองท 3.6 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชไรอนทรย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง จากการทดลองพนสารตามกรรมวธทกาหนดเมอขาวโพดอาย 1 เดอน และฉดพนสารทก 7 วน เปน

เวลา 1 เดอน ผลการทดลองพบวาการระบาดของหนอนเจาะสมอฝาย และหนอนเจาะลาตนขาวโพด พบในปรมาณนอย ซงไมมผลตอความเสยหายของขาวโพด สวนเพลยออนขาวโพดพบวามการระบาดคอนขางมากและเรมเขาทาลายตนขาวโพดเมอขาวโพดอายประมาณ 1 เดอน จากผลการทดลองเมอมการพนสารตามกรรมวธทกาหนด พบวาการพนสารสกดสะเดาและสารสกดสะเดารวมกบ เชอจลนทรยบท สามารถลดปรมาณการเขาทาลายของเพลยออนขาวโพดได สวนการพนสารเพอปองกนและกาจดหนอนเจาะสมอฝายและหนอนเจาะลาตนพบวาการพนเชอจลนทรยบท และการพนสารสกดสะเดารวมกบ เชอจลนทรยบท ไมพบการเขาทาลายของหนอนเจาะฝกและหนอนเจาะลาตนเพมขน

เมอพบการระบาดของศตรขาวโพดโดยเฉพาะเพลยออนขาวโพดซงเขาทาลายตนขาวโพดตงแตอาย 1 เดอน จนกระทงเกบเกยว จะพบแมลงศตรธรรมชาตตามมาดวย โดยเฉพาะดวงเตาตวหา ซงถาพบการระบาดของแมลงศตรขาวโพดมากกจะพบแมลงศตรธรรมชาตมากตามไปดวย และการพนสารตามกรรมวธตางๆ ไมทาลายแมลงศตรธรรมชาต เมอดจากตวออนดวงเตาและดวงเตาตวหาหลงพนสารพบวามปรมาณเพมมากขน

77

แสดงวาการพนสารสกดจากธรรมชาตไมมผลตอแมลงศตรธรรมชาต นอกจากนยงพบแมลงตวหาชนดอนดวย เชน มวนตาโต แมงหางหนบ เปนตน ขวญชย (2542) พบวาการพนสารสกดสะเดาแมลงและสตวทมประโยชนไมถกทาลาย

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ การทดลองท 3.1 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

พ นทภาคกลาง การใชไสเดอนฝอย S. carpocapsae และ M. anisopliae สามารถควบคมดวงหมดผกไดผลเปนอยางด

ในระดบเปอรเซนตประสทธภาพการควบคมเฉลย 40 – 77.8% และการใช B. thuringiensis สามารถควบคมหนอนเจาะยอดกะหลาไดผลดเชนกนในระดบเปอรเซนตประสทธภาพการควบคมเฉลย 64.1 – 70.2% นอกจากนการควบคมแมลงศตรพชทนทเมอพบแมลงระบาดถงระดบทตองกาจดจะสามารถชวยลดจานวนประชากรแมลงได และสามารถลดความเสยหายของพชปลกไดอกดวย สาหรบการเลอกใชชวนทรยทเหมาะสมกบศตรพชกเปนสงจาเปนเชนเดยวกนเพอการกาจดแมลงไดถกตองตามเปาหมายและไมเปนการสนเปลองโดยเปลาประโยชน การทดลองท 3.2 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตไมผลอนทรย

ภาคกลาง รปแบบการปองกนกาจดโรคลาตนเนาในแกวมงกรอนทรยแบบผสมผสานในระบบการผลตแกวมงกร

อนทรย โดยการตดแตงกงรวมกบการใชนาปนใสพนบรเวณแผลทเกดจากการตดแตงกงมคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของโรคพชนอยทสด สาหรบการผลตฝรงอนทรยพบวา การใชนาหมกชวภาพ สารสกดจากพชสมนไพร และสารชวนทรยปฏปกษในการปองกนกาจดมคาเฉลยความรนแรงของการเขาทาลายของแมลงศตรพชนอยทสด นอกจากการควบคมแมลงศตรพชแบบผสมผสานแลวควรมการเขตกรรมทเหมาะสมไดแกการกาจดวชพชอยางสมาเสมอและหมนดแลรกษาสารวจแปลงปลกเปนประจา จะสงผลใหการผลตฝรงอนทรยไดผลผลตทมคณภาพ การทดลองท 3.3 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

ภาคเหนอตอนบน ผลผลตเฉลยรปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานพบวาในการใชสารสกดพชรวมกบชวนท

รยปฏปกษทาใหคาเฉลยของหนอนใยผก หนอนกระทผก หนอนเจาะยอดกะหลา และดวงหมดผกลดลง การทดลองท 3.4 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกสมนไพร

อนทรยพ นทภาคเหนอตอนลาง ทกกรรมวธสารวจพบแมลงศตรพช 3 ชนดเหมอนกน ทง 4 รปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบ

ผสมผสาน การใชชวนทรยปฏปกษศตรพช เชน ไสเดอนฝอย S. carpocapsae, NPV, B. thuringiensis และ M. anisopliae ในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดก

78

พบวามการเขาทาลายในกะเพรามากทสด สาหรบหนอนมวนใบ พบวา ทกพชสวนมากจะพบในปรมาณนอยกวา 10 ตว และเพลยไฟ พบวา มการเขาทาลายในแมงลกมากทสด นอกจากนการทดลองในครงนยงพบวา การใชสารสกดพชและการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดกใหปรมาณผลผลตมากทสดเมอเทยบกบทกกรรมวธ ดงนน ผลการทดสอบรปแบบการปองกนกาจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตกะเพรา โหระพา แมงลกอนทรยภาคเหนอตอนลางทง 4 รปแบบ พบวาการใชสารสกดพชและการใชชวนทรยปฏปกษศตรพชในแปลงกะเพรา โหระพา แมงลก รวมกบการปลกกวางตงและดาวกระจายเปนพชกบดกเหมาะสมทสด การทดลองท 3.5 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการผลตพชผกอนทรย

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอตอนลาง การผลตถวฝกยาว พบวากรรมวธท 1 ปลกถวฝกยาวกบการใชสารสกดพรก ใหผลผลตมากทสด และ

พบเพลยออนนอยทสด 20% พบแมลงศตรพชไดแก เพลยออน หนอนผเสอสนาเงน แมลงเปนประโยชนตอพชไดแก ตวออนดวงเตา การปลกมะเขอเทศสดา ในฤดหนาวมปญหาเรองโรคและแมลง พนสารสกดพช (สะเดา) และการใชชวนทรยปฏปกษศตรพช (Bt) พบวาแปลงมะเขอเทศกรรมวธควบคม พบปรมาณพนทหนอนชอนใบทถกทาลายมากทสด 22% การทดลองท 3.6 ศกษารปแบบการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานในระบบการปลกพชไรอนทรย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง การพนสารสกดสะเดาและ เชอจลนทรยบท ชวยลดจานวนแมลงศตรทสาคญของขาวโพดได การพน

บทพบวาสามารถชวยลดปรมาณของหนอนเจาะลาตนขาวโพดลงได การพนสารสกดสะเดา ไมมผลกระทบตอแมลงศตรธรรมชาตของขาวโพด กรรมวธทไมไดพนสารสกดสะเดา และบท พบจานวนศตรขาวโพดลดลง

เอกสารอางอง ขวญชย สมบตศร. 2542. หลกการและวธการใชสะเดา ปองกนและกาจดแมลงศตรพช. เอกสารเผยแพรทาง

วชาการ. ภาควชากฏวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นพนธ ทวชย. 2538. งานวจยในปจจบนดานการใชแบคทเรยบางชนดควบคมโรคพชโดยวธชวภาพ. หนา

118-129. ใน เชอจลนทรยควบคมศตรพช สานกงานกองทนสนบสนนงานวจยและกรมวชาการเกษตร. อมรรตน ภไพบลย. 2552. รา Phytophthora สาเหตโรคพชในประเทศไทย. เอกสารวชาการ กลมวจยโรค

พช สานกวจยพฒนาการอารกขาพช . 74 หนา. สบคนจาก (www.rdi.ku.ac.th/kasetresearch52/04-plant/.../plant_00.html -) เมอวนท 25 สงหาคม 2552.

79


การศกษาระบบการจดการดนและปยทมประสทธภาพในการผลตพชอนทรย Study on Management Efficiency of Soil and Fertilizers in Organic Farming System

ภสชญภณ หมนแจง ประไพ ทองระอา

บทคดยอ

การทดลองอทธพลของการจดการดนและปยในการผลตฝรงและแกวมงกรอนทรยในจงหวดนครปฐม เพอหาวธการจดการดนและปยทมประสทธภาพในการผลตฝรงในระบบเกษตรอนทรย โดยดาเนนการในดนรวนทรายชดกาแพงแสน ท ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครปฐม ระหวางป 2554-2558 โดยเรมปลกฝรงและแกวมงกร ตงแต 2552 วางแผนการทดลองแบบ 2x4 factorial in RCB ม 2 ปจจย ปจจยท 1 ปลกพชคลมดน ม 2 แบบ คอ 1) ไมปลกพชคลมดน 2) ปลกพชคลมดน ปจจยท 2 การใสปย ม 4 แบบ คอ 1) ไมใสปย 2) ใสปยหมกเอกชน 3) ใสปยหมกเตมอากาศรวมกบตนถวคลมดน 4) ใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปน ดาเนนการวเคราะหการเปลยนแปลงของอนทรยวตถ ปฏกรยาดน ฟอสฟอรสทเปนประโยชน และโพแทสเซยมทแลกเปลยนได เกบขอมลนาหนกผลผลตและวเคราะหรายไดจากการขายผลผลตสด ผลการทดลองปรากฏวากรรมวธปลกพชคลมดนไมทาใหปฏกรยาดนตางจากการไมปลกพชคลมดน การใชปยหมกแบบเตมอากาศมผลทาใหปฏกรยากรด-ดางของดนสงกวาปยอนทรยเอกชน แตปฏกรยาของดนในทกกรรมวธมคาใกลเปนกลาง การเปลยนแปลงอนทรยวตถพบวาการปลกพชคลมดนทาใหปรมาณอนทรยวตถของดนรอบรากไมแตกตางกน แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณอนทรยวตถในดนมความแตกตางกนอยางชดเจนกบกรรมวธไมใสปย โดยพบวาการใสปยหมกเตมอากาศมศกยภาพในการเพมอนทรยวตถในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชนอยางชดเจน รวมทงฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนกเพมขนอยางชดเจน ตลอดจนผลผลตและรายไดของฝรงกเพมขนสงกวาวธการอนๆ จงทาใหไดวธการจดการดนดวยการปลกพชคลมดนรวมกบการใสปยหมกเตมอากาศและกระถนปนในการผลตฝรงในระบบเกษตรอนทรย 2 เทคโนโลย

Abstract Effect of fertilization and soil management on guava and dragon fruit organic farming

production in Nakhon Pathom Province was conducted. To searched the soil management and fertilization methods for promote guava organic farming production was objective. The field experiment conducted at Nakhon Pathom Agricultural Research and Development Center from 2011 to 2015 by 2x5 factorial in RCB was design. Two factors were contained; factor 1 Cover cropping consisted of 2 treatments; 1) with cover crop and 2) without cover crop, factor 2 fertilization methods consisted of 4 treatment, 1) no fertilization 2) commercial organic fertilizer 3) compost+shoot of cover crop and 4) compost+ Acacia powder. Data collection by annual analysis of soil fertility. There was pH, organic matter, available phosphorus, exchangeable potassium. The respond of guava evaluated from yield

80

and income each annual. The experimental result shown that pH of soil did not different between with and without cover cropping, however applied compost both treatments increased soil pH higher than commercial organic fertilizer, the interaction between with cover crop and fertilization did not show differential, there were almost optimum pH. The guava with and without cover did not change the soil organic matter content. Compost with Acasia powder was the best fertilization method for increased soil organic matter, available phosphorus and potassium contents in soil and also it was the best increased yield and income guava in organic production system. The result from this experiment suggested that in the guava and dragon fruit organic farming production system, the best soil and fertilizer management methods were grown cover crop with fertilized by compost and Acacia powder. To confirm effect for health are necessary on other experiments. ค าส าคญ (keywords): ระบบการจดการดนและปย การผลตพชอนทรย Soil Fertilizers Organic Farming System

บทน า เกษตรอนทรย คอ ระบบการผลตทคานงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความ

หลากหลายทางชวภาพ โดยมระบบการจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต และหลกเลยงการใชสารสงเคราะห ตลอดจนไมใชพชหรอสตวทเกดจากการตดตอทางพนธกรรม เนนการใชอนทรยวตถ เชน ปยคอก ปยหมก ปยพชสด และปยชวภาพ ในการปรบปรงบารงดนใหมความอดมสมบรณ สรางความแขงแรงใหกบพชให สามารถตานทานโรคและแมลงไดดวยตนเอง และไมทาใหสภาพแวดลอมเสอมโทรม (กรมวชาการเกษตร. 2543) หลกเกณฑหรอขอกาหนดทสาคญของการผลตพชอนทรยตามมาตรฐานสากล ไดแก พนททผลตพชอนทรยจะตองไมมสารพษตกคางอยในดน หางจากโรงงานอตสาหกรรม และแปลงปลกพชทใชสารเคม แหลงนาทใชในกระบวนการผลตตองสะอาดปราศจากสารพษตกคางและการปนเปอนของเชอจลนทรยทกอใหเกดโรค จะตองมแนวกนชน (buffer zone) ผานชวงระยะเวลาปรบเปลยนเปนระบบเกษตรอนทรยมาแลว 1 ป สาหรบพชลมลก ระยะเวลา 1 ป 6 เดอน สาหรบไมยนตน การปรบปรงบารงดน การเพมความหลากหลายของสงมชวต การควบคมโรคแมลงศตรพชโดยไมใชปยเคมและสารเคม เมลดพนธและสวนขยายพนธตองมาจากกระบวนการผลตแบบอนทรย การเกบเกยวการบรรจผลผลตและการขนสง ตองทาดวยความระมดระวง เพอปองกนการสญเสยสภาพการเปนอนทรย (กรมวชาการเกษตร.2552) ในการทาเกษตรอนทรยอาจตองมการจดการระบบการปลกพช เชน การใชพชตระกลถวรวมกบพชอน จรพงษ (2548) ไดแนะนาเทคนคการจดการดนเพอรกษาความอดมสมบรณของดนใหเหมาะสมกบการปลกพชอนทรย โดยควรมการปลกพชหมนเวยนตระกลถวและปยพชสดรวมดวยและใชพชคลมดน ทาการปองกนการสญเสยหนาดน วจตร (2547) แนะนาวาในแตละปควรมการทาปยหมกจากมลไกทมวตถดบรองพนคอกตดอย และธาตตางๆ ทบดละเอยดแลว พรอมดวยวสดคลมดนทเปนอนทรยสารทไดจากฟารม นามากองผสมคลกเคลาเมอไดปยหมกซงมความอดมสมบรณดแลว จงนาไปเกลยหนาดนรอบๆโคน สมปอง (2550) ไดพฒนาตนแบบการผลตปยหมกแบบอากาศและไดแนะนาวาคณภาพของปยหมกขนอยกบชนดวตถดบและวธการหมก Seithep et al., (2009) ได

81

เปรยบเทยบการผลตปยหมกแบบเตมอากาศและแบบกลบกอง พบวาอณหภม ปฏกรยา กรด -ดาง และความชน ในกองปยทงสองแบบไมมความแตกตางกน แตปยหมกแบบเตมอากาศมประสทธภาพในการสงเสรมกจกรรมการทางานของเอนไซม cellulase ของจลนทรยกลม mesophilic และ thermophilic ทสามารถผลตเอนไซม cellulase สงกวาแบบกลบกอง และไดสรปวาปยหมกแบบเตมอากาศมประสทธภาพสงกวาแบบกลบกองทวไป เนองจากทาใหกองปยมสภาพทมอากาศอยางเพยงพอ ซงเปนหวใจสาคญของการทาปยหมก เนองจากชวยเพมการเจรญของจลนทรยทเกยวของกบการยอยสลาย ดงนนการหมกปยแบบเตมอากาศ จงเปนวธการผลตปยหมกอกวธหนงทสามารถใชเปนทางเลอกนาไปขยายผลสเกษตรกร ในการผลตฝรงและแกวมงกรระบบเกษตรอนทรยในประเทศไทยยงไมมขอมลในการจดการดนและปยทเหมาะสม ในการทดลองนจงมวตถประสงคเพอศกษาการจดการดนและปยในการผลตฝรงและแกวมงกรระบบเกษตรอนทรยในจงหวดนครปฐม

ระเบยบวธการวจย การทดลองท 4.1 อทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตพชอนทรย: กรณฝรงเปนพชหลก วธการ

1. แผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบ 2x4 Factorial in RCB ม 3 ซา 8 กรรมวธ ม 2 ปจจยรวม 24 แปลงยอย ปจจยท 1.การจดการดน ม 2 แบบ คอ 1.1 ไมปลกพชคลมดน (C0) 1.2 ปลกพชคลมดน (C1) ปจจยท 2 ใสปย 4 รปแบบ คอ 2.1 ไมใสปย (F0) 2.2 ใสปยอนทรยเอกชน (F1) 2.3 ใสปยหมกเตมอากาศ (วสดมลไกแกลบ+มลวว) ผลตใชเอง + ใสตนพชคลม (ถวเซนโตรซมา) แหง 4 กโลกรมตอตนตอป (F2) 2.4 ใสปยหมกเตมอากาศ (วสดมลไกแกลบ+มลวว) รวมกบใบกระถนปน 2 กโลกรมนาหนกแหงตอตนตอป (เฉพาะปท 1) สวนปท 2-5 ใสใบกระถนปน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตนตอปเพยงอยางเดยว (F3) 2. การดาเนนการทดลอง ดาเนนการวเคราะหความอดมสมบรณของดนกอนปลก ปรบพนท เตรยมดน แบงแปลงยอย ขดหลม วางระบบนา จดหาพนธฝรงพนธกมจ ใชระยะปลก 3x3 ตารางเมตรตอตน และดาเนนการปลกพชคลมดนระหวางแถวในกรรมวธทปลกพชคลมดน โดยคลกเชอไรโซเบยมอตรา 200 กรมตอไร ใสปยแตละชนดตามกรรมวธทกาหนด ปละ 2 ครง คอ ตนฤดฝนและปลายฤดฝน การดแลรกษา พนสารกาจดศตรพช เมอพบการระบาดของแมลงศตรพช โดยใชไวทออย หรอสารทกาหนดใหใช ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ดาเนนการตอเนองตงแตป 2552-2558 โดยขอมลผลผลตจะเกบตงแตป 2554-2558 การทดลองท 4.2 อทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตพชอนทรย: กรณแกวมงกรเปนพชหลก

1. แผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบ 2x4 Factorial in RCB ม 3 ซา 8 กรรมวธ ม 2 ปจจยรวม 24 แปลงยอย ปจจยท 1.การจดการดน ม 2 แบบ คอ 1.1 ไมปลกพชคลมดน (C0) 1.2 ปลกพชคลมดน (C1) ปจจยท 2 ใสปย 4 รปแบบ คอ 2.1 ไมใสปย (F0) 2.2 ใสปยอนทรยเอกชน (F1) 2.3 ใสปยหมกเตมอากาศ (วสดมลไกแกลบ+มลวว) ผลตใชเอง + ใสตนพชคลม (ถวเซนโตรซมา) แหง 4 กโลกรมตอตนตอป (F2) 2.4 ใสปยหมกเตมอากาศ (วสดมลไกแกลบ+มลวว) รวมกบใบกระถนปน 2 กโลกรมนาหนกแหงตอตนตอป (เฉพาะปท 1) สวนปท 2-5 ใสใบกระถนปน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตนตอปเพยงอยางเดยว (F3) 2. การดาเนนการทดลอง ดาเนนการวเคราะหความอดมสมบรณของดนกอนปลก ปรบพนท เตรยมดน แบงแปลงยอย ขดหลม วางระบบนา จดหาพนธแกวมงกรพนธใตหวน (เนอสมวง) ใชระยะปลก 3x3 ตารางเมตรตอตน และดาเนนการปลกพชคลมดนระหวางแถวในกรรมวธทปลกพชคลมดน โดยคลกเช อไร

82

โซเบยมอตรา 200 กรมตอไร ใสปยแตละชนดตามกรรมวธทกาหนด ปละ 2 ครง คอ ตนฤดฝนและปลายฤดฝน การดแลรกษา พนสารกาจดศตรพช เมอพบการระบาดของแมลงศตรพช โดยใชไวทออย หรอสารทกาหนดใหใช ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ดาเนนการตอเนองตงแตป 2552-2558 โดยขอมลผลผลตจะเกบตงแตป 2554-2558

ผลการวจยและอภปรายผล

การทดลองท 4.1 อทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตพชอนทรย: กรณฝรงเปนพชหลก

สมบตดนกอนการทดลอง

ผลการวเคราะหดนกอนปลกหรอกอนเรมการทดลอง ปรากฏวา พนทดนทใชในการทดลองน

2.5 ไร เนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทราย ชดกาแพงแสน สมบตทางเคมของดนกอนปลก ประกอบดวย การนาไฟฟา 0.26 เดชซเมนตอเมตร อนทรยวตถ 2.1-2.6 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทเปนประโยชน 74 มลลกรมตอกโลกรม โพแทสเซยมทแลกเปลยนได 218 มลลกรมตอกโลกรม ชลเฟอร 112 มลลกรมตอกโลกรม แคลเซยม 2,963 มลลกรมตอกโลกรม แมกนเซยม 283 มลลกรมตอกโลกรม เหลก 14.8 มลลกรมตอกโลกรม แมงกานส 14.5 มลลกรมตอกโลกรม สงกะส 0.90 มลลกรมตอกโลกรม และทองแดง 1.32 มลลกรมตอกโลกรม จากผลวเคราะหดนเปนดนทมความอดมสมบรณปานกลาง มระดบธาตอาหาร ฟอสฟอรส ปานกลาง และโพแทสเซยม คอนขางสง ผลการวเคราะหปยหมก พบวา ประกอบดวยอนทรยวตถ 41.6 เปอรเซนต ไนโตรเจนทงหมด 3.4 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทงหมด 2.7 เปอรเซนต และโพแทสเซยมทงหมด 3.25 เปอรเซนต สวนกระถนปน ประกอบดวยไนโตรเจนทงหมด 2.34 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทงหมด 0.147 เปอรเซนต และโพแทสเซยมทงหมด 1.14 เปอรเซนต และถวเซนโตรซมา ประกอบดวยไนโตรเจนทงหมด 2.41 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทงหมด 0.222 เปอรเซนต และโพแทสเซยมทงหมด 0.84 เปอรเซนต

การเปลยนแปลงปฏกรยาของดน

การเปลยนแปลงของดนหลงปลกฝรงอนทรย พบวาปฏกรยาของดนมการเปลยนแปลงไปจากเดมและมความแตกตางกนในแตละกรรมวธ โดยปฏกรยากรด-ดางของดนไมแตกตางกนระหวางกรรมวธทมการปลกพชคลมดนกบไมปลก แตการใสปยทแตกตางกนทาใหปฏกรยากรด-ดางของดนเปลยนแปลงไปเลกนอย พบวาการใชปยหมกแบบเตมอากาศมผลทาใหปฏกรยากรด-ดางของดนสงกวาปยอนทรยเอกชน อยางไรกตามปฏกรยาของดนในทกกรรมวธมคาใกลเปนกลางซงมความเหมาะสมตอการปลกพช

83

ระยะเวลา (ป พ.ศ.)

ภาพท 1 การเปลยนแปลงของปฏกรยา กรด-ดาง ของดนรอบทรงพมฝรง เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

การเปลยนแปลงของอนทรยวตถ

การเปลยนแปลงขององคประกอบอนทรยวตถในดนรอบรากฝรงในรศมทรงพม เมอมการปลกพชคลมดนและใสปยอนทรยทแตกตางกน ปรากฏวาการปลกพชคลมดนทาใหปรมาณอนทรยวตถของดนรอบรากมความแตกตางกนเลกนอย แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณอนทรยวตถในดนมความแตกตางกนอยางชดเจนกบกรรมวธไมใสปย เมอฝรงอาย 4 ป พบวาการใสปยหมกเตมอากาศมศกยภาพในการเพมองคประกอบอนทรยวตถในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชน (ภาพท 2)

84

(%) อนทรยวตถ


ภาพท 2 การเปลยนแปลงของอนทรยวตถของดนรอบทรงพมฝรง เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

การเปลยนแปลงของฟอสฟอรส

การเปลยนแปลงขององคประกอบฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนรอบรากฝรงในรศมทรงพม เมอมการปลกพชคลมดนและใสปยอนทรยทแตกตางกน ปรากฏวาการปลกพชคลมดนไมทาใหปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนมความแตกตางกน แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนมความแตกตางกนอยางชดเจน โดยเมอฝรงอาย 4 ป การใสปยหมกเตมอากาศมศกยภาพในการเพมฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชนและการไมใสปยอยางชดเจน (ภาพท 3) ซงปรมาณฟอสฟอรสในดนมความเพยงพอกบความตองการของฝรง โดยตามหลกการใชปยตามคาวเคราะหดนในไมผลทวๆไปหากปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนมปรมาณสงกวา 45 มลลกรมตอกโลกรม แสดงวาดนมปรมาณฟอสฟอรสปรมาณสง (กรมวชาการเกษตร. 2548) จงลดการใสปยหมกเตมอากาศซงมฟอสฟอรสสง

85

(มลลกรมตอกโลกรม)


ภาพท 3 การเปลยนแปลงของฟอสฟอรสทเปนประโยชน ของดนรอบทรงพมฝรง เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

การเปลยนแปลงของโพแทสเซยม

ปรมาณโพแทสเชยมท เปนประโยชนกบพชวเคราะหจากผลการวเคราะหการเปลยนแปลงโพแทสเซยมทสกดไดในดนรอบรากฝรงในรศมทรงพม (ภาพท 4) เมอมการปลกพชคลมดนและใสปยอนทรยทแตกตางกน ปรากฏวาการปลกพชคลมดนไมทาใหปรมาณโพแทสเชยมทเปนประโยชนมความแตกตางกน แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณโพแทสเชยมทเปนประโยชนในดนมความแตกตางกนอยางชดเจน การใสปยหมกเตมอากาศชวยเพมโพแทสเชยมทเปนประโยชนในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชน และการไมใสปยอยางเดนชด โดยทาใหองคประกอบโพแทสเชยมทเปนประโยชนเพมขนจากดนกอนปลก 218 มลลกรมตอกโลกรม เปน 300-400 มลลกรมตอกโลกรม สวนการใสปยอนทรยเอกชนไมมผลทาใหปรมาณโพแทสเชยมทเปนประโยชน เพมขน การใสปยหมกเตมอากาศ จงทาใหปรมาณของโพแทสเชยมทเปนประโยชนในดนเพมขนจนเกนความเพยงพอกบความตองการของพช ตามหลกการใชปยตามคาวเคราะหดนในไมผลทวไปหากปรมาณโพแทสเซยมทสกดไดในดนมปรมาณสงกวา 100 มลลกรมตอกโลกรม แสดงวาดนมปรมาณโพแทสเซยมสงเพยงพอตอความตองการของพช (กรมวชาการเกษตร. 2548) ในปท 2-5 จงปรบเปลยนกรรมวธการทดลอง โดยเนนใสเฉพาะพชสดทใหไนโตรเจน ซง เมอปรบเปนใสพชคลมดนหรอตนถวเซนโตซมาอยางเดยวและใสในกระถนปนอยางเดยว เนองจากฟอสฟอรสและโพแทสเซยมในดนมมากเพยงพอแลว ในปท 3-4 จงพบวามการสะสม ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนลดลง จากปท 2 อยางเดนชด

86

โพแทสเซยมทสกดได (มลลกรมตอกโลกรม)


ภาพท 4 การเปลยนแปลงของโพแทสเซยมทสกดไดของดนรอบทรงพมฝรง เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

ผลผลตฝรงอนทรย

ตารางท 3 แสดงผลผลตของฝรงอนทรย ในป พ.ศ. 2554-2558 โดยเรมเกบขอมลตงแตป 2554 ซงฝรงมอาย 2 ป เกบผลผลตของฝรงได 3 ครงในป 2554 พบวากรรมวธทปลกพชคลมดนฝรงใหผลผลตแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน โดยใหผลผลตสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน 30.3 เปอรเซนต สวนรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย รปแบบการใสปยทใหผลผลตสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศผสมผสานกบใบกระถนปนในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยวอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไร โดยใหผลผลตเฉลยสงสด 948 กโลกรมตอไรตอป ไมแตกตางกบกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยวในปแรกและปท 2 ใสตนถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดนอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรตอป และกรรมวธทใสปยหมกเอกชน ใหผลผลต 828 และ 699 กโลกรมตอไรตอป ตามลาดบ สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยไมมความแตกตางกนทางสถต แตปรากฏวาการปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ใหผลผลตสงสด 1,068 กโลกรมตอไรตอป (ตารางท 3) ทงนเพราะในปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปน รวมทงพชคลมดนมแรธาตอาหารโดยเฉพาะไนโตรเจนสงกวาปยหมก ดงผลผลวเคราะหปจจยดงกลาวขางตน เชนเดยวกบผลผลตของฝรงในป 2555-2558 ผลผลตของฝรงใหผลในทศทางเดยวกนกบในป 2554 แตผลผลตเพมขนตามลาดบในป 2555-2557 และเรมลดตาลงในป 2558 ซงฝรงมอาย 7 ป โดยพบวากรรมวธทปลกพชคลมดนใหผลผลตฝรงสงแตกตางกบกรรมวธทไมปลกอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต โดยกรรมวธทในปแรกใสปยหมก

87

เตมอากาศรวมกบใบกระถนปนและหลงปท1ใสใบกระถนปนอยางเดยว 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรใหผลผลตเฉลยแตกตางกนอยางชดเจนกบกรรมวธทปแรกใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยว และหลงป1ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรตอป กรรมวธทใสปยหมกเอกชน และไมใสปย (ตารางท 3) สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ซงปรากฏวากรรมวธทปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในป แรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ใหผลผลตสงสดทกป (ตารางท 3) สาเหตทผลผลตฝรงเรมลดลงในป 2558 สวนหนงมาจากตนฝรงมอายมากขนและสภาพภมอากาศทแหงแลง ในพนททดลอง ซงในกรรมวธทจดการดนโดยการปลกพชคลมดนยงรกษาระดบผลผลตไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน เพราะพชคลมดนสามารถควบคมความชนในดนใหมความสมาเสมอกวาการไมปลกพชคลมดนทาใหมความชนละลายธาตอาหารใหกบฝรงไดอยางตอเนอง

88

ตารางท 3 ผลผลตผลสดของฝรงอนทรย (กโลกรมตอไร) เมอปลกพชคลมดนและใสปยรปแบบตางกน ในดนรวนเหนยวชดกาแพงแสน ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครปฐม ป 2554 - 2558

กรรมวธ 2554 2555 2556 2557 2558

1. การจดการดน1

- ไมปลกพชคลม (C0) 670 b 813 b 710 b 862 b 397 b

- ปลกพชคลม (C1) 873 a 1,203 a 1,608 a 1,340 a 518 a

2. การจดการปย2

- ไมใสปย (F0) 611 b 697 c 404 d 506 d 205 b

- ใสปยอนทรยเอกชน (F1) 699 ab 946 b 712 c 914 c 436 ab

- ใสปยหมกเตมอากาศ (F2) 828 ab 1,145 ab 975 b 1,231 b 500 ab

- ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถน (F3) 948 a 1,244 a 2,544 a 1,753 a 690 a

3. การจดการดนxการจดการปย

- C0F0 576 628 d 244 e 281 f 183 d

- C0F1 595 776 c 476 d 781 e 404 c

- C0F2 681 890 ab 623 d 998 d 428 bc

- C0F3 827 959 b 1,497 b 1,390 b 575 b

- C1F0 646 765 c 565 d 731 e 227 d

- C1F1 803 1,115 b 948 c 1,047 c 468 bc

- C1F2 975 1,400 a 1,328 b 1,465 b 573 b

- C1F3 1,068 1,529 a 3,591 a 2,117 a 805 a

CV (%) 19.2

20.0 7.70 14.5 19.5

ตวอกษรเหมอนกนไมแตกตางกนทางสถต โดยใช DMRT ทระดบความเชอมน 95%

89

รายไดเฉลย

ตารางท 4 แสดงรายไดเฉลยของการผลตฝรงในระบบเกษตรอนทรยตงแตป พ.ศ. 2554-2558 ซงในป 2554 นน ฝรงมอาย 2 ป เกบผลผลตของฝรงได 3 ครง รายไดรวม เมอคานวณราคาฝรงอนทรยทกโลกรมละ 30 บาท พบวากรรมวธทปลกพชคลมมรายไดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน ซงมรายไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดนรอยละ 28.9 สวนรปแบบการใสปยพบวาวธการใสปยรปแบบตางๆทาใหรายไดมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย ป พ.ศ.2554 รปแบบการใสปยททาใหมรายไดสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศผสมผสานกบใบกระถนปน ในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยวอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตน โดยมรายไดเฉลยสงสด 27,842 บาทตอไรตอป ไมแตกตางกนทางสถตกบกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยวในปแรกและปท 2 ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตนตอป และกรรมวธทใสปยหมกเอกชน โดยมรายไดเฉลย 24,845 และ 20,962 บาทตอไรตอป ตามลาดบ สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยไมมความแตกตางกนทางสถต แตปรากฏวาการปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ทาใหมรายไดสงสด 30,877 บาทตอไรตอป ทงนเนองจากในกระถนปนมไนโตรเจนเปนองคประกอบสงและธาตอาหารพชในดนและการเตมดวยปยหมกเตมอากาศทาใหมธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมเพยงพอตอความตองการของพชรวมทงปฏกรยาของดนกเกอหนนใหธาตอาหารเปนประโยชนกบฝรง (ภาพท 1-4) ในป 2555 ฝรงมอาย 3 ป เกบผลผลตของฝรงได 3 ครง รายไดรวมเมอคานวณราคาฝรงอนทรยกโลกรมละ 30 บาท (ตารางท 4) พบวากรรมวธทปลกพชคลมมรายไดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน ซงมรายไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน 28.9 เปอรเซนต สวนรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆทาใหรายไดมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย รปแบบการใสปยททาใหมรายไดสงสดคอกรรมวธทในปแรกใสปยหมกเตมอากาศผสมผสานกบใบกระถนปน และหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตน มรายไดเฉลยสงสด 27,842 กโลกรมตอไรตอป ไมแตกตางกนทางสถตกบกรรมวธทปแรกใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยว และหลงปท 1 ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตน และกรรมวธทใสปยหมกเอกชน มรายได 24,845 และ 20,962 บาทตอไรตอป ตามลาดบ สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยไมมความแตกตางกนทางสถต แตปรากฏวาการปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ใหรายไดสงสด 30,877 บาทตอไรตอป ในป 2556 คานวณราคาฝรงอนทรยกโลกรมละ 30 บาท (ตารางท 4) พบวากรรมวธทปลกพชคลมดนมรายไดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน ซงมรายไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน 126 เปอรเซนต สวนการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆทาใหรายไดมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย รปแบบการใสปยททาใหมรายไดสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปน 2 กโลกรมตอตนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยวอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไร มรายไดเฉลยสงสด 76,326 บาทตอไรตอป แตกตางกนทางสถตกบกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยว ในปแรกและหลงป 1 ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดนอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรตอป และกรรมวธทใสปยหมกเอกชนอยาง

90

ชดเจน (ตารางท 4) สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ปรากฏวากรรมวธทปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว มรายไดสงสด 107,746 บาทตอไรตอปแตกตางกบกรรมวธอนๆทกกรรมวธอยางชดเจน (ตารางท 4) ซงเปนปทฝรงมอาย 4 ป และเปนปทฝรงใหผลผลตและรายไดสงทสด ในป พ.ศ. 2557 รายไดรวมเมอคานวณราคาฝรงอนทรยกโลกรมละ 30 บาท (ตารางท 4) พบวากรรมวธทจดการดนดวยการปลกพชคลมดนมรายไดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลม ซงมรายไดสงกวา 55.5 เปอรเซนต สวนรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆมผลทาใหรายไดเฉลยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย โดยรปแบบการใสปยททาใหมรายไดสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนในปแรกและใสใบกระถนปนอยางเดยวในปตอๆมา โดยมรายไดเฉลยสงสด 52,589 บาทตอไรตอป แตกตางกนทางสถตกบกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใสพชคลมดนและกรรมวธทใสปยหมกเอกชนอยางชดเจน สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ปรากฏวากรรมวธทปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว มรายไดสงสดแตกตางกบกรรมวธอนๆทกกรรมวธอยางชดเจน (ตารางท 4) สวนในป 2558 รายไดรวมเมอคานวณราคาฝรงอนทรยกโลกรมละ 30 บาท พบวากรรมวธทจดการดนดวยการปลกพชคลมดนมรายไดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน ซงมรายไดสงกวา 30.4 เปอรเซนตสวนรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆมผลทาใหรายไดเฉลยมความแตกตางกนทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย โดยรปแบบการใสปยททาใหมรายไดสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนมรายไดเฉลยสงสด 20,701 บาทตอไรตอป แตกตางกนทางสถตกบใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใสพชคลมดนและกรรมวธทใสปยหมกเอกชนอยางชดเจน (ตารางท 4) สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ปรากฏวากรรมวธทปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว มรายไดสงสดแตกตางกบกรรมวธอนๆทกกรรมวธอยางชดเจน (ตารางท 4) ผลการทดลองชใหเหนอยางเดนชดวาการจดการดนและปยแบบผสมผสานทงการปลกพชคลมผวหนาดน เพอรกษาความชนและการใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนเปนวธการทมประสทธภาพในการจดการดนและปยในการผลตฝรงอนทรย เพราะทาให ผลผลตและรายไดสงสด ทงนเพราะการปลกพชคลมดนชวยรกษาระดบความชนในดนชวยใหธาตอาหารจากดน ปยหมก และใบกระถนปน เปนประโยชนแกตนฝรงไดอยางสมาเสมอ ทาใหสรางผลผลตและรายไดสงกวากรรมวธอนๆในทกป (จรพงษ. 2548 และวจตร. 2547)

91

ตารางท 4 รายไดเฉลยทงหมด (บาทตอไร) ของฝรง เมอปลกพชคลมดนและใสปยรปแบบตางกน ในดนรวนเหนยวชดกาแพงแสน ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครปฐม ป 2554 -2558

กรรมวธ 2554 2555 2556 2557 2558

1. การจดการดน

- ไมปลกพชคลม (C0) 20,092 b 24,403 a 21,303 b 25,882 b 11,923 b

- ปลกพชคลม (C1) 25,900 a 36,079 b 48,238 a 40,193 a 15,551 a

2. การจดการปย

- ไมใสปย (F0) 18,335 b 20,905 c 12,133 d 15,174 d 6,148 d

- ใสปยอนทรยเอกชน (F1) 20,962 ab 28,376 b 21,364 c 27,433 c 13,086 c

- ใสปยหมกเตมอากาศ (F2) 24,845 ab 34,354 ab 29,257 b 36,953 b 15,013 b

- ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถน (F3) 27,842 a 37,329 a 76,326 a 52,589 a 20,701 a

3. การจดการดนxการจดการปย

- C0F0 17,294 18,852 d 7,329 e 8,425 c 5,480 e

- C0F1 17,840 23,278 c 14,307 d 23,450 e 12,127 c

- C0F2 20,427 26,699 ab 18,672 d 29,946 d 12,828 bc

- C0F3 24,808 28,775 b 44,907 b 41,707 b 17,256 b

- C1F0 19,375 22,958 c 16,937 d 21,924 e 6,815 e

- C1F1 24,082 33,465 b 28,425 c 31,417 c 14,045 bc

- C1F2 29,264 42,009 ab 39,842 b 43,959 b 17,199 b

- C1F3 30,877 45,883 a 107,746 a 63,472 a 24,147 a

CV (%) 19.8 19.7 7.70 14.5 20.0

ตวอกษรเหมอนกนไมแตกตางกนทางสถต โดยใช DMRT ทระดบความเชอมน 95%

ผลการทดลองจากการทดลองนชใหเหนอยางชดเจนวาวธการจดการดนดวยการปลกพชคลมดน โดยใชถวเซนโตรซมา มผลทาใหฝรงในระบบเกษตรอนทรยใหผลผลตและรายไดดทสด โดยเฉพาะอยางยงเมอรวมกบการจดการปยโดยการใสปยหมกเตมอากาศทเปนสวนผสมของมลไกแกลบและมลววรวมกบใบกระถนปนหรอตนพชคลมดน เพราะชวยทาใหธาตอาหารพชทเปนประโยชนในดนมมากกวากรรมวธอนๆ จงมผลโดยตรงตอการเจรญเตบโตและใหผลตของฝรงทปลกในระบบเกษตรอนทรย จงสามารถนาผลการวจยจากการทดลองนไปพฒนาตอยอดตอไป ทงในฝรงและผลไมชนดอนๆ

92

อยางไรกตามผลการทดลองนเพยงชใหเหนผลการการจดการดนและปยในการผลตฝรงอนทรยใน เบองตนเทานน เพอความสมบรณขององคความรควรมการศกษา ขยายผลเพอใหไดรายละเอยดของสมดลบญชธาตอาหารพชทง 13 ธาต ทไดรบจากกรรมวธการปลกพชคลมและการใชปยหมกมลไกแกลบผสมมลวว สดสวน 2:1 โดยนาหนกแหงในระบบการผลตฝรงอนทรย เพอใหประเมนผลกระทบตอสขภาพของผบรโภคในการบรโภคพชอนทรยตอไป

ผลการทดลองท 4.2 อทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตพชอนทรย: กรณแกวมงกรเปนพชหลก

สมบตดนกอนการทดลอง

ผลการวเคราะหดนกอนปลกหรอกอนเรมการทดลอง ปรากฏวา พนทดนทใชในการทดลองน 2.5 ไร เนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทราย ชดกาแพงแสน สมบตทางเคมของดนกอนปลก ประกอบดวย การนาไฟฟา 0.26 เดชซเมนตอเมตร อนทรยวตถ 2.1-2.6 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทเปนประโยชน 74 มลลกรมตอกโลกรม โพแทสเซยมทแลกเปลยนได 218 มลลกรมตอกโลกรม ชลเฟอร 112 มลลกรมตอกโลกรม แคลเซยม 2,963 มลลกรมตอกโลกรม แมกนเซยม 283 มลลกรมตอกโลกรม เหลก 14.8 มลลกรมตอกโลกรม แมงกานส 14.5 มลลกรมตอกโลกรม สงกะส 0.90 มลลกรมตอกโลกรม และทองแดง 1.32 มลลกรมตอกโลกรม จากผลวเคราะหดนเปนดนทมความอดมสมบรณปานกลาง มระดบธาตอาหาร ฟอสฟอรส ปานกลาง และโพแทสเซยม คอนขางสง ผลการวเคราะหปยหมก พบวา ประกอบดวยอนทรยวตถ 41.6 เปอรเซนต ไนโตรเจนทงหมด 3.4 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทงหมด 2.7 เปอรเซนต และโพแทสเซยมทงหมด 3.25 เปอรเซนต สวนกระถนปน ประกอบดวยไนโตรเจนทงหมด 2.34 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทงหมด 0.147 เปอรเซนต และโพแทสเซยมทงหมด 1.14 เปอรเซนต และถวเซนโตรซมา ประกอบดวยไนโตรเจนทงหมด 2.41 เปอรเซนต ฟอสฟอรสทงหมด 0.222 เปอรเซนต และโพแทสเซยมทงหมด 0.84 เปอรเซนต เชนเดยวกบ ในแปลงทดลองฝรงอนทรย

การเปลยนแปลงปฏกรยาของดน

การเปลยนแปลงของดนหลงปลกแกวมงกรในระบบเกษตรอนทรย พบวาปฏกรยาของดนมการเปลยนแปลงไปจากเดมและมความแตกตางกนในแตละกรรมวธ โดยปฏกรยากรด -ดางของดนไมแตกตางกนระหวางกรรมวธทมการปลกพชคลมดนกบไมปลก แตการใสปยทแตกตางกนทาใหปฏกรยากรด -ดางของดนเปลยนแปลงไปเลกนอย พบวาการใชปยหมกแบบเตมอากาศมผลทาใหปฏกรยากรด-ดางของดนสงกวาปยอนทรยเอกชน อยางไรกตามปฏกรยาของดนในทกกรรมวธมคาใกลเปนกลางซงมความเหมาะสมตอการปลกพช และดนดงเดมมความเปนดางออนอยแลว

93


ภาพท 1 การเปลยนแปลงของปฏกรยา กรด-ดาง ของดนรอบราก เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

การเปลยนแปลงของอนทรยวตถ

การเปลยนแปลงขององคประกอบอนทรยวตถในดนรอบรากแกวมงกร เมอมการปลกพชคลมดนและใสปยอนทรย ปรากฏวาการปลกพชคลมดนทาใหปรมาณอนทรยวตถของดนรอบรากมความแตกตางกนเลกนอย แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณอนทรยวตถในดนมความแตกตางกนอยางชดเจนกบกรรมวธไมใสปย โดยเมอแกวมงกรอาย 4 ป พบวาการใสปยหมกเตมอากาศมศกยภาพในการเพมองคประกอบอนทรยวตถในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชนอยางชดเจน (ภาพท 2)

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

9.00

2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

C0F0 C0F1

C0F2 C0F3

C1F0 C1F1

C1F2 C1F3

94

(%) อนทรยวตถ


ภาพท 2 การเปลยนแปลงของอนทรยวตถของดนรอบทรงพมแกวมงกร เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

การเปลยนแปลงของฟอสฟอรส

การเปลยนแปลงขององคประกอบฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนรอบรากฝรงในรศมทรงพม เมอมการปลกพชคลมดนและใสปยอนทรยทแตกตางกน ปรากฏวาการปลกพชคลมดนไมทาใหปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนมความแตกตางกน แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนมความแตกตางกนอยางชดเจน โดยเมอแกวมงกรมอาย 4 ป การใสปยหมกเตมอากาศมศกยภาพในการเพมฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชนและการไมใสปยอยางชดเจน (ภาพท 3) ซงปรมาณฟอสฟอรสในดนมความเพยงพอกบความตองการของแกวมงกร โดยตามหลกการใชปยตามคาวเคราะหดนในไมผลทวๆไปหากปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนมปรมาณสงกวา 45 มลลกรมตอ

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

C0F0 C0F1

C0F2 C0F3

C1F0 C1F1

C1F2 C1F3

95

กโลกรม แสดงวาดนมปรมาณฟอสฟอรสปรมาณสง (กรมวชาการเกษตร. 2548) จงไมจาเปนตองใสปยหมกเตมอากาศซงมฟอสฟอรสเปนองคประกอบสงกวาปยกวาปยหมกทวๆไป

การเปลยนแปลงของโพแทสเซยม

ปรมาณโพแทสเชยมท เปนประโยชนกบพชวเคราะหจากผลการวเคราะหการเปลยนแปลงโพแทสเซยมทสกดไดในดนในรศมทรงพมแกวมงกร (ภาพท 4) เมอมการปลกพชคลมดนและใสปยอนทรยทแตกตางกน ปรากฏวาการปลกพชคลมดนไมทาใหปรมาณโพแทสเชยมทเปนประโยชนมความแตกตางกน แตกรรมวธการใสปยทาใหปรมาณโพแทสเชยมทเปนประโยชนในดนมความแตกตางกนอยางชดเจน การใสปยหมกเตมอากาศชวยเพมโพแทสเชยมทเปนประโยชนในดนมากกวาการใสปยอนทรยเอกชน และการไมใสปยอยางเดนชด โดยทาใหองคประกอบโพแทสเชยมทเปนประโยชนเพมขนจากดนกอนปลก 218 มลลกรมตอกโลกรม เปน 300-400 มลลกรมตอกโลกรม สวนการใสปยอนทรยเอกชนไมมผลทาใหปรมาณโพแทสเชยมทเปนประโยชนเพมขน การใสปยหมกเตมอากาศ จงทาใหปรมาณของโพแทสเชยมทเปนประโยชนในดนเพมขนจนเกนความเพยงพอกบความตองการของพช ตามหลกการใชปยตามคาวเคราะหดนในไมผลทวไปหากปรมาณโพแทสเซยมทสกดไดในดนมปรมาณสงกวา 100 มลลกรมตอกโลกรม แสดงวาดนมปรมาณโพแทสเซยมสงเพยงพอตอความตองการของพช (กรมวชาการเกษตร. 2548) ในปท 2-5 จงปรบเปลยนกรรมวธการทดลอง โดยเนนใสเฉพาะพชสดทใหไนโตรเจน ซงเมอปรบเปนใสพชคลมดนหรอตนถวเซนโตซมาอยางเดยวและใสในกระถนปนอยางเดยว เนองจากฟอสฟอรสและโพแทสเซยมในดนมมากเพยงพอแลว ในปท 5-6 จงพบวามการสะสมโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนลดลง จากปท 2 อยางเดนชด

96

(มลลกรมตอกโลกรม)


ภาพท 3 การเปลยนแปลงของฟอสฟอรสทเปนประโยชน ของดนรอบตนแกวมงกร เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

300.0

350.0

400.0

2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

C0F0 C0F1

C0F2 C0F3

C1F0 C1F1

C1F2 C1F3

97

โพแทสเซยมทสกดได (มลลกรมตอกโลกรม)


ภาพท 4 การเปลยนแปลงของโพแทสเซยมทสกดไดของดนรอบทรงพมแกวมงกร เมอไมปลกพชคลมดน (C0) และปลกพชคลมดน (C1) รวมกบ ไมใสปย (F0) ใสปยหมกเอกชน (F1) ใสปยหมกเตมอากาศ +ใสถวเซนโตรซมา (F2) และ ใสปยหมกเตมอากาศ+ใบกระถนปน (F3)

ผลผลตแกวมงกรอนทรย

ผลผลตของแกวมงกรอนทรย ในป พ.ศ. 2554-2558 โดยเรมเกบขอมลตงแตป 2554 ซงแกวมงกรมอาย 2 ป มการเกบผลผลตปละ 3 ครง ในป 2554 พบวาในกรรมวธทปลกพชคลมดนแกวมงกรใหผลผลตไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน สวนรปแบบการใสปยพบวากรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย และกรรมวธทใสปยอนทรยของเอกชน โดยรปแบบการใสปยทใหผลผลตสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศผสมผสานกบใบกระถนปนในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยวอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไร ซงใหผลผลตเฉลยสงสด 360 กโลกรมตอไรตอป ไมแตกตางกบกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยวในปแรกและปท 2 ใสตนถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดนอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรตอปซงใหผลผลต 300 กโลกรมตอไร และสวนกรรมวธทใสปยหมกเอกชน ใหผลผลต 229 กโลกรมตอไรตอป ตามลาดบ ปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนทางสถตอยาง

0

100

200

300

400

500

600

2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

C0F0 C0F1 C0F2 C0F3

C1F0 C1F1 C1F2 C1F3

98

มนยสาคญยง ปรากฏวาการปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ใหผลผลตสงสด 371 กโลกรมตอไรตอป ทงนเพราะในปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนรวมทงพชคลมดนมแรธาตอาหารโดยเฉพาะไนโตรเจนสงกวาปยหมกเอกชน ดงผลวเคราะหปจจยดงกลาวขางตน เชนเดยวกบผลผลตของแกวมงกรในป 2555-2558 ผลผลตของฝรงใหผลในทศทางเดยวกนกบในป 2554 แตผลผลตเพมขนตามลาดบในป 2555-2557 และเรมลดตาลงในป 2558 ซงแกวมงกรมอาย 7 ป โดยพบวากรรมวธทปลกพชคลมดนใหผลผลตสงแตกตางจากกรรมวธทไมปลกอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน แตรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต โดยกรรมวธทในปแรกใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนและหลงปท1ใสใบกระถนปนอยางเดยว 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรใหผลผลตเฉลยแตกตางกนอยางชดเจนกบกรรมวธทปแรกใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยว และหลงป1ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรตอป กรรมวธทใสปยหมกเอกชน และไมใสปย สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ซงปรากฏวากรรมวธทปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ใหผลผลตสงสดทกป สาเหตทผลผลตฝรงเรมลดลงในป 2558 สวนหนงมาจากตนแกวมงกรมอายมากขนและสภาพภมอากาศทแหงแลง ในพนททดลอง ทาใหมโรคระบาดรนแรง ซงในกรรมวธทจดการดนโดยการปลกพชคลมดนยงรกษาระดบผลผลตไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน เพราะพชคลมดนสามารถควบคมความชนในดนใหมความสมาเสมอกวาการไมปลกพชคลมดนทาใหมความชนละลายธาตอาหารใหกบแกวมงกรไดอยางตอเนอง (ไมไดแสดงตารางขอมล)

รายไดเฉลย

รายไดเฉลยของผลผลตแกวมงกรในระบบเกษตรอนทรยในป 2554 นน ซงแกวมงกรมอาย 2 ป เกบผลผลตของแกวมงกรได 3 ครง รายไดรวมเมอคานวณราคาแกวมงกรอนทรยทกโลกรมละ 30 บาท พบวากรรมวธทปลกพชคลมมรายไดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน ซงมรายไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน 25,900 และ 20,092 บาทตอไร ตามลาดบ สวนรปแบบการใสปยพบวาวธการใสปยรปแบบตางๆทาใหรายไดมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมใสปย ป พ.ศ.2554 รปแบบการใสปยททาใหมรายไดสงสดคอกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศผสมผสานกบใบกระถนปน ในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยวอตรา 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตน โดยมรายไดเฉลยสงสด 27,842 บาทตอไรตอป ไมแตกตางกนทางสถตกบกรรมวธทใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยวในปแรกและปท 2 ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอตนตอป และกรรมวธทใสปยหมกเอกชน โดยมรายไดเฉลย 24,845 และ 20,962 บาทตอไรตอป ตามลาดบ สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยไมมความแตกตางกนทางสถต แตปรากฏวาการปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและปท 2 ใสใบกระถนปนอยางเดยว ทาใหมรายไดสงสด 27,842 บาทตอไรตอป ทงนเนองจากในกระถนปนมไนโตรเจนเปนองคประกอบสงและธาตอาหารพชในดนและการเตมดวยปยหมกเตมอากาศทาใหมธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมเพยงพอตอความตองการของพชรวมทงปฏกรยาของดนกเกอหนนใหธาตอาหารเปนประโยชนกบแกวมงกร (ภาพท 1-4) เชนเดยวกบรายไดของแกว

99

มงกรในป 2555-2558 ทใหผลในทศทางเดยวกนกบในป 2554 แตมรายไดเพมขนตามลาดบในป 2555-2557 และเรมลดตาลงในป 2558 ซงแกวมงกรมอาย 7 ป โดยพบวากรรมวธทปลกพชคลมดนใหรายไดสงแตกตางจากกรรมวธทไมปลกอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธทไมปลกพชคลมดน แตรปแบบการใสปยพบวาการใสปยรปแบบตางๆมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต โดยกรรมวธทในปแรกใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนและหลงปท1ใสใบกระถนปนอยางเดยว 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรมรายไดเฉลยแตกตางกนอยางชดเจนกบกรรมวธทปแรกใสปยหมกเตมอากาศอยางเดยว และหลงปท1ใสถวเซนโตรซมาทปลกเปนพชคลมดน 4 กโลกรมนาหนกแหงตอไรตอป กรรมวธทใสปยหมกเอกชน และไมใสปย สวนปฏกรยาสมพนธระหวางการปลกพชคลมดนและรปแบบการใสปยมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ซงปรากฏวากรรมวธทปลกพชคลมดนรวมกบใสปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนในปแรกและหลงปท 1 ใสใบกระถนปนอยางเดยว มรายไดสงสดทกป สาเหตทรายไดลดลงในป 2558 สวนหนงมาจากตนแกวมงกรมอายมากขนและสภาพภมอากาศทแหงแลง ในพนททดลอง ทาใหมโรคระบาดรนแรง ซงในกรรมวธทจดการดนโดยการปลกพชคลมดนยงรกษาระดบรายไดสงกวากรรมวธไมปลกพชคลมดน เพราะพชคลมดนสามารถควบคมความชนในดนใหมความสมาเสมอกวาการไมปลกพชคลมดนทาใหมความชนละลายธาตอาหารใหกบแกวมงกรไดอยางตอเนอง จงอาจทาใหแกวมงกรมความแขงแรงและทนทานตอโรคไดมากกวา (ไมไดแสดงตารางขอมล)

ผลการทดลองชใหเหนอยางเดนชดวาการจดการดนและปยแบบผสมผสานทงการปลกพชคลมผวหนาดน เพอรกษาความชนและการใสปยหมกเตมอากาศรวมกบใบกระถนปนเปนวธการทมประสทธภาพในการจดการดนและปยในการผลตแกวมงกรอนทรย เพราะทาใหผลผลตและรายไดสงสด ทงนเพราะการปลกพชคลมดนชวยรกษาระดบความชนในดนชวยใหธาตอาหารจากดน ปยหมก และใบกระถนปน เปนประโยชนแกตนแกวมงกรไดอยางสมาเสมอ ทาใหสรางผลผลตและรายไดสงกวากรรมวธอนๆในทกป (จรพงษ. 2548 และวจตร. 2547)

สรปผลการทดลองและขอเสนอแนะ ผลการทดลองจากการทดลองนชใหเหนอยางชดเจนวาวธการจดการดนดวยการปลกพชคลมดน

โดยใชถวเซนโตรซมา มผลทาใหแกวมงกรในระบบเกษตรอนทรยใหผลผลตและรายไดดทสด โดยเฉพาะอยางยงเมอรวมกบการจดการปยโดยการใสปยหมกเตมอากาศทเปนสวนผสมของมลไกแกลบและมลววรวมกบใบกระถนปนหรอตนพชคลมดน เพราะชวยทาใหธาตอาหารพชทเปนประโยชนในดนมมากกวากรรมวธอนๆ จงมผลโดยตรงตอการเจรญเตบโตและใหผลตของแกวมงกรทปลกในระบบเกษตรอนทรย จงสามารถนาผลการวจยจากการทดลองนไปพฒนาตอยอดตอไป ทงในแกวมงกรและผลไมชนดอนๆ

อยางไรกตามผลการทดลองนเพยงชใหเหนผลการการจดการดนและปยในการผลตแกวมงกร อนทรยในเบองตนเทานน เพอความสมบรณขององคความรควรมการศกษา ขยายผลเพอใหไดรายละเอยดของสมดลบญชธาตอาหารพชทง 13 ธาต ทไดรบจากกรรมวธการปลกพชคลมและการใชปยหมกมลไกแกลบผสมมลวว สดสวน 2:1 โดยนาหนกแหงในระบบการผลตแกวมงกรอนทรย เพอใหประเมนผลกระทบตอสขภาพของผบรโภคในการบรโภคพชอนทรยตอไป

100

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การทดลองท 4.1 อทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตพชอนทรย: กรณฝรงเปนพชหลก

ผลการทดลองจากการทดลองนชใหเหนอยางชดเจนวาวธการจดการดนดวยการปลกพชคลมดน โดยใชถวเซนโตรซมา มผลทาใหฝรงในระบบเกษตรอนทรยใหผลผลตและรายไดดทสด โดยเฉพาะอยางยงเมอรวมกบการจดการปยโดยการใสปยหมกเตมอากาศทเปนสวนผสมของมลไกแกลบและมลววรวมกบใบกระถนปนหรอตนพชคลมดน เพราะชวยทาใหธาตอาหารพชทเปนประโยชนในดนมมากกวากรรมวธอนๆ จงมผลโดยตรงตอการเจรญเตบโตและใหผลตของฝรงทปลกในระบบเกษตรอนทรย จงสามารถนาผลการวจยจากการทดลองนไปพฒนาตอยอดตอไป ทงในฝรงและผลไมชนดอนๆ อยางไรกตามผลการทดลองนเพยงชใหเหนผลการการจดการดนและปยในการผลตฝรงอนทรยในเบองตนเทานน เพอความสมบรณขององคความรควรมการศกษา ขยายผลเพอใหไดรายละเอยดของสมดลบญชธาตอาหารพชทง 13 ธาต ทไดรบจากกรรมวธการปลกพชคลมและการใชปยหมกมลไกแกลบผสมมลวว สดสวน 2:1 โดยนาหนกแหงในระบบการผลตฝรงอนทรย เพอใหประเมนผลกระทบตอสขภาพของผบรโภคในการบรโภคพชอนทรยตอไป

การทดลองท 4.2 อทธพลของระบบการจดการดนและปยในการผลตพชอนทรย: กรณแกวมงกรเปนพชหลก

ผลการทดลองจากการทดลองนชใหเหนอยางชดเจนวาวธการจดการดนดวยการปลกพชคลมดน โดยใชถวเซนโตรซมา มผลทาใหแกวมงกรในระบบเกษตรอนทรยใหผลผลตและรายไดดทสด โดยเฉพาะอยางยงเมอรวมกบการจดการปยโดยการใสปยหมกเตมอากาศทเปนสวนผสมของมลไกแกลบและมลววรวมกบใบกระถนปนหรอตนพชคลมดน เพราะชวยทาใหธาตอาหารพชทเปนประโยชนในดนมมากกวากรรมวธอนๆ จงมผลโดยตรงตอการเจรญเตบโตและใหผลตของฝรงทปลกในระบบเกษตรอนทรย จงสามารถนาผลการวจยจากการทดลองนไปพฒนาตอยอดตอไป ทงในแกวมงกรและผลไมชนดอนๆ อยางไรกตามผลการทดลองนเพยงชใหเหนผลการการจดการดนและปยในการผลตแกวมงกรอนทรยในเบองตนเทานน เพอความสมบรณขององคความรควรมการศกษา ขยายผลเพอใหไดรายละเอยดของสมดลบญชธาตอาหารพชทง 13 ธาต ทไดรบจากกรรมวธการปลกพชคลมและการใชปยหมกมลไกแกลบผสมมลวว สดสวน 2:1 โดยนาหนกแหงในระบบการผลตแกวมงกรอนทรย เพอใหประเมนผลกระทบตอสขภาพของผบรโภคในการบรโภคพชอนทรยตอไป

101

บทสรปและขอเสนอแนะ

- ผลการวจยของชดโครงการนทาใหไดขอมลผลกระทบของสงแวดลอมตอระบบการผลตพชอนทรยเพอ กาหนดระยะปรบเปลยนในไมผล ไมยนตน และพชลมลก รวม 2 ชด ไดเทคนคการปลกพชรวมเพอจดการสมดลในหวงโซอาหารอยางนอย 1 รปแบบ และไดเทคโนโลยการจดการดนและปยทมประสทธภาพสาหรบการผลตฝรงและแกวมงกรระบบเกษตรอนทรย

ผลจากการวจยนสามารถนาไปใชในการวจยและพฒนาตอยอดในการผลตพชในระบบเกษตรอนทรยทงในแกวมงกรและไมผลชนดอนๆ ไดโดยเฉพาะในกลมเกษตรกรทสนใจการปลกพชระบบเกษตรอนทรย อยางไรกตามควรมการวจยตอยอดในเชงลกเพมเตม เพอใหทราบบญชธาตอาหารทงหมดทพชไดรบจากการปลกพชคลมดนรวมกบปยหมกเตมอากาศและใบกระถนปนทคนพบในการทดลองน แตยงขาดรายละเอยดเรองการเปลยนแปลงของความชนในดน

บรรณานกรม

กรมวชาการเกษตร. 2543. มาตรฐานการผลตพชอนทรยแหงประเทศไทย. กรมวชาการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ. 28 หนา.

กรมวชาการเกษตร. 2548. คาแนะนาการใชปยกบพชเศรษฐกจ. กรมวชาการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ.

กรมวชาการเกษตร. 2552. มาตรฐานการผลตพชอนทรยแหงประเทศไทย (ฉบบราง). กรมวชาการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ.

ประเสรฐ วฒคมภร. 2550. แนวทางการผลตพชอนทรย. เอกสารประกอบบรรยาย ในการฝกอบรมเกษตรกร. 5 หนา.

พมลพร นนทะ. 2545. ศตรธรรมชาตหวใจของ IPM. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

พสทธ เอกอานวย. 2553. โรคและแมลงศตรพชทสาคญ. พมพทบรษทอมรนทรพรนตงแอนดพลบลชชง จากด (มหาชน)

รตนา ปรมาคม. 2542. การศกษาชนดของแมลงศตรพชและปรมาณการทาลายเพอใชเปนขอมลสงเสรมการปลกผ ก ในระบบการปลก พชผสมผสาน . ภาควชา เทคโนโลยการจดการศตร พช . คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. กรงเทพ, 35 หนา.

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2552. มาตรฐานและขอกาหนดสาหรบหนวยรบรองตามมาตรฐาน: IFOAM, JAS, และNOP. สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เขตจตจกร กรงเทพ. 259 หนา.