Opracowanie Karolina Prymas-Jóźwiak

Rewolucja przemysłowa a sztuka XIX wieku

wszystkie dziedziny życia objęte rewolucją przemysłową

wprowadzenie maszyny parowej do fabryk - maszyna zastępuje ręczne wytwarzanie przedmiotów

skraca się dystans miedzy ośrodkami - sieć dróg żelaznych, czyli kolei, rozwój nowoczesnych środków przesyłania informacji tj. telegraf

nurt inżynieryjny w architekturze i nowe materiały konstrukcyjne takie jak żelazo, stal czy żelazobeton

nowoczesna produkcja oznacza szeroką dostępność niektórych produktów, dawniej zarezerwowanych jedynie dla bogatych

przemysłowa produkcja obniża jakość wykonania towarów, tj. przedmioty codziennego użytku

William Morris – znany przyjaciel Prerafaelitów

1861: firma Morris, Marshall, Faulkner

& Co.

ku korespondencji sztuk + idea gesamtkunstwerk

John Ruskin i jego „religia piękna”

piękno winno rządzić życiem człowieka, piękno daje szczęście

przemysł niszczy piękno i artyzm

Obniżenie jakości i estetyki przedmiotów codziennego użytku

potępienie bezstylowości epoki przeciw historyzmowi i eklektyzmowi

Geneza secesji

1888: ruch Arts and Crafts Exhibition Society

prekursor stowarzyszeń i szkół artystycznych

propagujących odnowę rzemiosła artystycznego (średniowiecze)

głosił potrzebę

humanizacji otoczenia człowieka

piękno powinno być

dostępne dla każdego (socjalistyczna utopia)

estetyzacja formy

Secessio (łac.) = oddzielenie się

styl w sztuce rozkwitający w Europie w latach 1890-1910

powołany do życia przez artystów zwalczających bezstylowość eklektyzmu

zasięg międzynarodowy stylu: Francja i Belgia (Art Nouveau), Niemcy (Jugendstil), Hiszpania (Modernismo), Anglia (The New Art., Modern Style), Austria (Secezzion), Rosja (Nowyj Stil), Polska (secesja, Młoda Polska) = narodowe odmiany stylu

secesja jest „gloryfikacją sztuki stosowanej, która jest postawiona na równi ze sztuką czystą” (Tschudi Madsen, Art Nouveau).

urbanistyka, architektura, inżynieria i konstrukcja

malarstwo, witraż, pastel, tapety

rzeźba, snycerstwo, kowalstwo, meblarstwo, tkactwo, ceramika, szkło,

plakat, typografia, grafika książkowa

teoria + praktyka

Idea gesamtkunstwerk i korespondencji sztuk

Teoria sztuki jako fundament stylu

J. M. Whistler, Pawia Sala, Londyn, 1877

dążenie do jedności wszystkich sztuk (gesamtkunstwerk), do

zacierania granic międzydyscyplinarnych, np. architektura budynku winna tworzyć harmonijną jedność z urbanistycznym czy ogrodowym otoczeniem oraz z rozwiązaniem wnętrz

w architekturze musiały też współgrać kształty i barwy mebli, lamp, wazonów, tkanin, zastawy stołowej a nawet stroje ludzi w tych wnętrzach żyjących;

Teoria sztuki jako fundament stylu

rękodzieło przeciw maszynie; maszyna i przemysł stanowiły zagrożenie, bo zabierały radość płynącą z wykonywanej pracy.

pytanie: jak pogodzić – i czy w ogóle jest to możliwe – przemysł z rzemiosłem? Morris odpowiadał: nie godzić (ale to utopia), natomiast Joseph Olbrich i niektórzy Niemcy: godzić, bo do przemysłu należy przyszłość sztuki.

Brytyjczyk Charles Robert Ashbee: „nowoczesna cywilizacja opiera się na maszynach i żaden mecenat, żadna zachęta, żadne nauczanie sztuki nie będzie sensowne, jeśli się tego nie uzna”.

Teoria sztuki jako fundament stylu

René Lalique, biżuteria, ok. 1900 reforma społeczeństwa

przez sztukę; potępiono sztukę

eklektyczną

nowy człowiek chce nowej sztuki. Piękno wokół człowieka czyni go lepszym i każdy ma obowiązek otaczać się pięknymi przedmiotami w życiu codziennym.

demokratyczny charakter secesyjnej koncepcji sztuki Morrisa, duchowego ojca stylu: „Nie chcę sztuki dla niewielu tak jak nie chcę wychowania dla niewielu lub wolności dla niewielu (…). Co nam po sztuce, w której nie możemy wszyscy brać udziału?”

uniwersalizm i swego rodzaju powszechność stylu w krótkim czasie doprowadziły do zmęczenia secesją.

Victor Horta, Dom doktora Tassela, Bruksela fasada i klatka schodowa,

August Endell, nieistniejące atelier fotograficzne Elwira, Monachium

Hector Guimard, wejścia do metra, Paryż

Secesja Wiedeńska, Vereinigung Bildender Künstler Österreichs,

stowarzyszenie założone w 1897 przez artystów austriackich, przeciwstawiające się tamtejszemu akademizmowi

organem Secesji Wiedeńskiej było czasopismo Ver Sacrum.

Główni przedstawiciele Gustaw Klimt, Josef Maria Olbrich, Otto Wagner. Secesję Wiedeńską rozwiązano w 1939, ale okres największej jej aktywności trwała tylko do 1902. Reaktywowana po 1945.

Ver Sacrum, napis na budynku wiedeńskiej secesji i jej organ [ver sacrum [wer sacrum] (łc.) poświęcone (płody) wiosny; w starożytnej Italii w okresie niedostatku, klęski

lub niebezpieczeństwa płody ludzkie i zwierzęce danej wiosny poświęcano jakiemuś bogu, przeważnie Jowiszowi; zwierzęta składano w ofierze na ołtarzu boga, ludzi zaś zmuszano do opuszczenia rodzinnych

stron po osiągnięciu 20. roku życia]

Warsztaty Wiedeńskie, Wiener Werkstätte, pracownie służące projektowaniu i produkcji wyrobów sztuki użytkowej, założone w 1903 w Wiedniu przez Josefa Hoffmana i in. Ich realizacje odznaczały się funkcjonalnością i powściągliwą ornamentyką w stylu secesji wiedeńskiej Warsztaty Wiedeńskie wywarły znaczący wpływ na rozwój europejskiej sztuki dekoracyjnej początku XX w.

Secesja we Wiedniu

Otto Wagner, Majolikahaus, Wiedeń

Josef Maria Olbrich, Pawilon Wiedeńskiej Secesji, Wiedeń

Antonio Gaudi, Casa Battló, Barcelona

Antonio Gaudi, Casa Mila, Barcelona

Antonio Gaudi, kościół Sagrada Familia, Barcelona

Eugène Vallin, Jadalnia, École de Nancy

Ceramika i szkło artystyczne

Réné Lalique Émil Gallé Louis C. Tiffany

Eugène Grasset, Wiosna, witraż

Stanisław Wyspiański

Bóg Ojciec. Stań się!

Apollo

Stanisław Wyspiański, Apollo, witraż Klatka schodowa Towarzystwa Lekarskiego, Kraków

Alfons Mucha

Bibułki Job, plakat reklamowy

Plakat Sary Bernhard jako

Medeii

Alfons Mucha, panneaux dekoracyjne: 4 pory roku

Liczy się tylko postać. Pejzaż zaledwie

istnieje i nie może być niczym więcej niż dodatkiem: pejzażysta jest barbarzyńcą. Krajobraz powinien tylko

służyć lepszemu zrozumieniu charakteru postaci.

Ojciec nowoczesnego plakatu. Temperament ekspresjonistyczny.

Henri de Toulouse-Lautrec 1864-1901

Henri de Toulouse-Lautrec i jego plakaty,

„Ambassadeurs” Aristide Bruant, litografia barwna, 1892 Divan Japonais, litografia barwna, ok. 1893

Jane Avril w Jardin de Paris, litografia barwna, 1893

Henri de Toulouse-Lautrec, L: W Moulin Rouge, 1892 P: Salon przy Rue des Moulins (W salonie), 1894

Henri de Toulouse-Lautrec,

L: Yvette Guilbert wywoływana przed kurtynę, gwasz na kartonie, 1894

P: Cyrk Fernando (Woltyżerka), olej na płótnie, 1888

Gene Kelly, Amerykanin w Paryżu, reż. Vincent Minelli, 1951

Henri de Toulouse-Lautrec, Chocolat tańczący w Irish and American Bar, tusz, kredka, tempera na papierze, 1896

bonus: Lautrec w

kinie

Aubrey Beardsley, ilustracje do poematu Salome Oscara Wilde`a

Gustaw Klimt Pocałunek Trzy etapy w życiu kobiety

Zadanie domowe

Cechy charakterystyczne stylu secesji w punktach (wyczerpująco!) [pytanie - na podstawie jakich cech rozpoznam dzieło secesyjne?]