Prys: R1,20 (R1,06 + 14cAVB)9 Maart 1990

NUWE

Tel: (011) 836·2151 Fax: 838-5901

TEM VIR 'N NUWEAVV\~WL.

UID-AFRIKA

Oorwinning vir eetstakers in sig

I·

\ ~

' II.

,j

1~

I~'if.I:. ~:1,-,

Max du Preez

HENDRIK FRENSCH VER­WOERD se groot droom van 'nwit Suid-Afrika met tien tuislandevir swartmense het skielik in Inaaklige nagmer r ie ontaard.

'n Militere staatsgreep inCiskei isvinnig opgevolg deur ongekendepolitieke gcweld in Bophuthatswana,Gazankulu en Venda. Die Suid-Afri­kaanse Weermag was gister slagge­reed om in die drie tuislande in tegrypas die situasie vererger.

QwaQwa is tot vroeg die week deuroproer geteister , tenvyl diegeweldple­ging in KwaZulu weer verskerp het.

10 minstens drie tuislande - Tran­skei , Ciskei en Kangwane - is daar nouregerings aan bewind wat die ANC enUDF goedgesind is. Twee - Transkei enCiskei - het militere regerings wat metstaatsgrepe aan bewind gekom het.

In Bophuthatswana is daar sterk gerugtedat nog 'n staatsgreep op pad is . Die laastepoging was vier jaar gelede en het misluknadat die Suid-Afrikaanse weennag ingegrypbet.

In regeringskringe in Pretoria is daarernstige kommer dat n6g tuislande teen dieeinde van die jaarregerings sal he wat in dieANC/UDF-karnp staan. -i .:"

Die UDF het vinnig beweeg en seniorleiers was kort na die Ciskeise staatsgreepby om hul steun aan die regering van brigOupa Gqozo te gee.

Die regerende Nasionale Party het totnou die tuislandleiers as bondgenote gesienwat saam met hulle 'n blok sou kon vonnwanneer daar mel die ANC onderhandel'gaan word .

Die skielike verwikkelinge in die tuis­lande kan ook lei tot 'n verdere isolering vanhoofman Mangosuthu Buthelezi van Kwa­zulu se politieke posisie,

Dit word nou duidelik dat die De Klerk­regering dringend hul houding jeens tuis­lande sal moet verander as hulle wil he diepolitieke temperatuur in die land moel nanormaal terugkeer.

"Tuislande is nou iets van die verlede,"het die publisiteitsekretaris van die UDF,Terror Lekota, gister gese.

In 'n gesprek met ELSABe WESSELShet Lekota gese die ANC en UDF is Dieverantwoordelik vir al die opstande in dietuislande nie, maar waar die organisasiesgevestig is. staan ondersteuners aan dievoorpunt van pogings om die bewindhebbersomver te werp.

Lckota se bri g Oupa 'Gqosa het nie inopdrag van die ANC en UDF opge lree Die.maar dit is duidelik dat hy hulle goedgesindis .

"Dit is vir ons belangrik dat rnense watons as bondgenote kan beskou, die beheerin die tuislande oomeem om samewerkingte verseker en hulle saam te neem na dieonderhandelingslafeI."

Vervolg op blsdsy 2

dan sal oorbly."Die opskorting van politieke verhore - waar­

van die 14 Yengeni-aangeklaagdes die bekend ­stes is - kan ook binnekort volg,

Blykbaa r gaan mense wat 'n groot deeI vanhu lle vonnisse ui tgedien het, binne die volgendepaar weke vrygelaat word. Die wat oorbly salhee l moontlik die status van politieke gevangenesgegee word. S6 sal hu1lewensomslandighede enhul kanse op vrylating verbeter sodra onderhan­deling goed onderwe g is.

'n ANC-woordvoerder. Tom Sebina, het uitLusaka die moontlike vrylating van politiekegevangenes verwelkom as 'n stap wat die"atmosfeer vi r onderhandeling sal verbeter",

"Ons sal baie bly wees as aile gevangenesvrygelaat word, en nie net 'n paar Die. Maar die

\ Vervolg op bladsy 2

Chaskalson, sc, en Dullah Omar van die UDF.het gistermiddag die eetstakers op Robbeneilandbesoeken van hul onderhandelinge met Coetseeingelig.

Met hul terugkeer van die eiland bet dieregslui ee rs mel Coet see in verbinding getree,en toe in 'n verklaring gese die eetstakers hetingestem om weer te begin eet omdat hulletevrede is dat hul eise Coetsee se nodige aandaggeniet.

'n Woordvoerdervandie Wes -Kaapse UDF.Bulelani Ngcukana, het gese hulle het geenwaarborge van die minister ontvang nie, maarhulle voel positief oor die onderhandelinge.

V olgens bronne na aan die stakers kan dieskikking die vrylating van 'n "wesenlike deelvan die stakers insluit, asookdie toekenning vandie status van politieke gevangenes aan die wat

Elsabe Wessels

en Audrey Brown

DIE sowat 350 poUtieke gevangenes watdie laaste twee weke geweler het om te eeten hul vrylatlng geiHshet, het gister besluitom die eetstaklng te laat vaar nadat 'nANCIUDF-afvaardlging 'n sklkklng metdie minister van Justlsle, Koble Coetsee,berelk het.

'n Groot aantal politi eke gevangenes gaanwaarskynlik binne die volgende paar daevrygelaat word. terwyl baie ander formeel diestatus van politieke gevangenes gegun salword wat hul lewensomstandighede sal ver­beter,

'n Regspan van 11, met onder andere Arthur

I •

\

(Foto: EI.n E/nNndorp • Afraplx)"Tefror" Lekota

-~.

Pearlle JoubertTWEE weke gelede het die hoof·sekretarls van die United DemocraticFront (UDF), Popo Molefe, nie vir 'n vergaderlng op dle kampus van dieUnlversltelt van Pretoria opgedaag nle, '

Die Studente vir 'n Demokratlese Samelewlng (SDS) het die vergader­Ing gereel en moes na ongeveer 'n uur ann studente vra om huls toe te gaan,

Gister het die publlslteitsekretarls van die UDF, Patrick "Terror"Lekota, ooknle vir 'n SDS-vergaderlng opgedaag Die.,

Meer as 400studente het die vergadering bygewoon en het na ongeveer45 minute die saal begin verlaat. '

'nStudent het, voordat hy ultgestap het, op die bord geskryf: "Fundrals-Ing • a watch for Terror". _

SDS.lede s~ hulle kan nie glo die UDF doen dl,taan hulle nie, "Die anderstudente op kampus gaan nle meer na ons vergaderlngs toe kom nle, wantdie sprekers daag noolt op nle",

Alette Schoon, SDS·lld, s~ sy weet nle ofhulle weer bulte-sprekers moetvra nle. "D1t Is te sleg vir SDS as sprekers nle opdaag nle."

Lekota het Vrye Weekblad geskakel nadat navraag gedoen Isoor dieredes waarom hy nie opgedaag het.

Namens die UDF het hy 'nverskonlng aan die studente gerlgen ges~"dltsal nle weer gebeur nle",

"Ek gaan mare self op kampus vir die SDS help om pamflette van ver­skonlng uit te deel en die studente ult te nool na 'n vergaderlng Maandagwaar ek sal praat," , '

By s~ die eetstaklng van gevangeneshet hom toPJaiik besig gehou omdat ,­vier mense In die hospltaal opgeneem moes word."

Die voorsltter van SDS, Hedwig Barry, s~ sy vlnd dlt bale jammer datLekota te laat opgedaag het, "maar ons verstaan die omstandlghede".

~~~;>••~.~.itz- ,_,;~~" ••~.",••~~••~.:~,~_::_~:~.~~J.\.~.,••••,••••~<".~~.\:l~'.""'~""~"'.'~~~"~.~~'~\~~.6~ ••"'_" , ••,',••••~".,',•••••, ••••• ~, ••••••••,'~" •• , •• ,~.,.~-, •• ~•••••••••••••;<'r'--" ' • " ", ' _" '-."'" ,-. 'II" ..,' , !

• <,' " , , l

N[nJS I'Terror' deel self

pamflette opTuks nit

(I:"

Gewapendestryd isteen­

produktief,se Blaff

Vrye Weekblad, 9 Maart1990,

Audrey Brown.

WALTER SISULU het 'n beroep opwitmense gedoen om by die ANCaan te sluit -; sodra die lidmaat­skapkaarte gereed is.

Die beroep is gedoen voor hon­derde witmense by '0 Jodac-verga­

dering by Wits."Jodac sal beter vertoon as alle

witmense lede van die ANC word.005 benodig die gedissiplineerde

" ondersteuning van alle demokrateom Suid-Afrika te omskep. 008 doen'n beroep op julle om' julle gewig

,agter die ANC in te gooi en te help'bou aan die nuwe Suid-Afrika," hetSisulu gesc.

Die vergadering is toegespreek, deur Barbara Hogan, die eerste witvrou wat weens hoogverraad skuldig

, ~vindentot 10jaargevangenisstrafgevonnis is, Popo Molefe, hoofsekre-

, taris van die UDF. en'Ibeuns Eloff,een van die eerste witmense wat dieANC in 1987 in Dakar gaan besoek:het.

Hogan het gese dat sy weer die­selfde standpunt as destyds sou in­Deem "a! moes ek: vir tien, of selfstwintig jaar in die tronk sit".

, Volgens Theuns Eloff is sy witvel "nie 'n las nie, en ek sal nie swartverf nodig he nie omdat ek weet datdie ANC niles sal doen om Suid­Afrika te skaad nie",

Hy het 'nberoep op die ANCgedoen om die 'gewapendestryd telaat vaaromdat dit 'nteen-produktiewestrategie is. "Dit is teen-produktiefmet betrekking tot die Boere, want005 weet, as 'nBoerin 'nhoekgedryfword. raak hy net meer aggressief."

AI die sprekers het beklemtoondat diepadvorentoevol struikelblokk.eis, maar datdaar tog hoop is.,

Koble Coetsee

wapens gebruik•Die leler van Unlta, Jonas,

Savimbl,het die week aangekondigdat hulle gereed Is vir '0 wapenstll-stand. "

DlnsdaghetvyfUnlta-generaalsegter In Llsabon '0 verklarlnguitgereik dat Indien dlt uit Savlmblse verklarlng blyk dat die rege­rlngsmagle veld gewen het, Savlmbidlt "Ironies" bedoel het,

Intussenhet die Suld-Afrikaansedlrekteur-generaal van BuitelandseSake,Neil van Heerden, die week 10Kaapstad bekend gemaak dat dle­Angolese regeriog ingestem het totsamesprekings met die Unita-re­beUe.- AFP

. ; 'J~''{'il

__ " .. , -.A. _ ... -.... .. -O".~ ~ ~"._••;; _~.-:' .:, ~t\'~ ..,~;: ~',·;~w':~t~t\.~;tJ:dfA~~;~:t~""~~~~'~~~";:;:~

"'~

Gevaarlike AWB's op vrye voetSEWE gevaarlike gevangenes, onder wie twee AWB-Iede, bet uit '0 vangwaontsnap kort voordat hulle in die Randse Hooggeregshof moes verskyn.

'n Woordvoerder van die Witwatersrandse polisie se hulle het halftiengisteroggend ontsnap deur die metaalpaneel van die voertuig oop te buig.

_ Die AWB-lede, wat op aanldagte van moord op swartmense moes verskyn,is as CE Lottering en W Goosen, geidentifiseer, ,

Die ander on'tsnaptes moes teregstaan op aanldagte van onder meer rnoord,onwettigebesit van vuurwapensenroof. Hulle is Freddy Sithole. CliffordNtuli,

, Maxwel Redebe, Lafrnore Sibanda en Andries Mabeta.Volgens die polisie word alma! as baie gevaarlik beskou. Hulle is in

burgerlike drag geklee. - Sapa

Marc Pondaven By se die belangrikste slagveldIs tussenvyf ensewe kllometer noord

MAVINGA· Dlestrateglese Unlta.· van die dorpie. Mavinga was 'nvesting. 'n sleutelgebled In die ver- kolonlale bultepos voor Angolesededlging van die rebelle-heofkwar- onafhankUkheld in 1975.

, tier Jamba • kan blnnekort in die ' Daar Is geen burgerlikes In diehande van die Angolese regerbig ", gebled - 200 kilometer noord vanval. Likuwa, die laaste vesting voor

Die Angolese milit~re bevel het Jamba • oor nle,20 000 troepe en 400 pantserveer- Die Unlta-generaal s~ hoewel hul -,tule In die veld gestoot vir die geveg ondersteuners In Amerlka "In-om die vesting, se die Unlta-staf- drukwekkend doeltreffend" met'hoof, genl ArUndo Chenda Pena wapenhulp Is,hulle steeds moet staat-Ben-Ben. ' maak daarop om Fapla-toevoere

By s~ dat Unlta die dorple met aan te val en van hul beter toerustlng12 000 man verdedlg teen 'n aan- te buit. Hy beweer dat die regeriogslag gerugsteuo deur Sowjet 1'72- se vegvllegtule Unlta-baslsse en dor-

,tenks en langafstandartillerie. . .pies aanval en dat hulle chemlese

Vervolg van bladsy 1

Oorwinning vireetstakers in sig

Mavingadalk in Angolese hande

gevangene-vraagstuk sal ons nie laat Thabo Ramaditse, Conrad Lekhombions afsien van die stappe wat ons tot en Abram Magagula. Magagula hetnou toe geneem het om onderhande- alreeds Donderdag ineengestort, enling te vennaklik. Ons sal nog steeds 'volgens 'n fiunilielid is by eers Maandag.'n afvaardiging stuur om gesprekke in die hospitaal opgeneem nadat 'n.met die regering te voer," doktervan die gevangenisdiensgeweier

Tot gister het rneer as 350 poli- het om na hom om te sien indien hy. tieke gevangenes, drie verhoor-" nie begin eet nie.

afwagtendes en veertien mense wat ", Volgens 'n verklaring wat deur,tans verhoorword, geweieromte eet, Coetsee uitgereikis, is waamemende

Die onderhandelinge tussen Coet- Regter-President Tienie de Kocksee en die UDF/ANC is 'n voortset- .aangestel om die klagtes vanling vandie mdeIhandelinge wat tussen gevangeoes te ondersoek. Die NP se ,die ANC-leier, Nelson Mandela, en boofwoordvoerder, dr Boy Gel-dieregering tydenssy gevangeskap denhuys. het in reaksie oor die gebeureaangeknoop is. gesc dat indien die vrylating van

Ten minste vier van die Rob- politieke gevangenes in die pad van" 'beneiland-gevangenes wat twaalf dae onderhandelinge staan, weer oor die

lank nie geeet het nie, is in die So- saak gedink moet word. Hoewel hymerset-hospitaal opgeneemnadatlmlle persoonlik nie ten gunste van alge-ineengestort bet. Volgens 'n dokter mene amnestie is nie, se hy dat "in-by die hospitaal is daar baie meer dien die vrylating van die mense diemense opgeneem, maar familielede sleutel tot onderhandelinge is, moetis nie toegelaat om hulle te besoek dit as 'n opsie oorweeg word". 'Die,

Die eetstakers het ~ok beswaaraangeteken teen die feit dat hulle nogkorrektiewe behandeling meetontvang. In 'n memorandumwat deurdie stakers van Robbeneilandverledeweek uitgesmokkel is, se die stakers:"Ons is deel van die politieke leier­skap en kaders van die bevrydingsor­ganisasies in ons land. Ons staan bydie mikpunte, beginsels en ideale vandie ANC, die SWarlbewussynsbewe­ging en die PAC."

Die vier bevestigde stakers in die,hospitaal is Christmas Mofokeng,

\ ." \ ,,' \ \ \ ".' .,

Verwoerd se•.nagmerrre

Hy se die tuislande het geenbestaansreg in 'n toekomstige de­mokratieseSuid-Afrikanie. Dieeenwordingvan Suid-Afrika endie tuislande sal deel uitmaakvan die-onderhandelingsproses,sehy. _

* ,CHRISTELLE TER­REBLANCHE berig: Minstens170 mense is sedert die' begin .van Februarie in politieke onrusreg oor Suid-Afrika en in dieona1hanklike tuislande dood.

,Sedert verlede Vrydag het 50mense gesterf.

Duisende is in die onluste be­seer wat die afgelope week invera! Boplmthatswana, Ciskei enKathlehong aan die Oos-Rand

. opgevlam het, Net Woensdag is73 mense in die Natalsproit­hospitaal naby Kathlehoog be­handel, terwyl minstens 500mense by Garankuwa beseer is.Twintig setoestand is bedenklik,Die geweldpleging in Bophutha­tswanahet reeds agt lewens geeis,, Die staatsgreep in Cisk;eiver­lede naweek het tot 20 lewensgeeis, terwylnagenoeg 500menseemstig beseer is.

Sedert verlede maand :het 'minstens 60mense in Gazankuluen Venda in politieke en etniesegeweldpleging gesterf.

Die onluste in Natal en in die, besonder Kwazulu, wat die"afgelope twee jaar meer astweeduisend lewens geeis het,bet nog niebedaar Die. Onafhank­like waamemers meenhooderdehet sedert die begin van die jaardaar gesterf.

Skade aan private eiendomen staatsgebouedie afgelope paarweke beloop rniljoene rand.

In sonunige tuislande het .grootskaalse stakings en boikottegroot gebiede lamgelsen die po- .'lisie tree genadeloos op teenmense watbyeenkom. Duisendeleerlinge reg oor die land het tot'n maand laas skool bygewoon.

'Selfs tradisioneel blankegebiede soos Nylstroom is dieweek deur stakings ontwrig,terwyl onrus in plattelandsegebiede soos Kroonstad. Mid- ,delburg, Hennenman, Koppiesen Ventersdorp voorgekom het.

,Vervolg vanbladsy 1 '

2

"

"'.'\,

NUUS

Is·BSB-baas vermoor?Max du PreezWAT bet van die geweseoperasiooelebevelvoerder van die weennag seberugte Burgedikc Samewedcingsbwo(BSB) geword?Is hy dalkdeursy eiemense vermoor m1dathy tovee! gewmbet?

Di6 vraag word nou gevra deur .kollegas van kol Corrie Meerholz,wat laat verlede jaar op geheimsin­nigewyse in 'nmotorongelukdoodis.

Meerholz was die direkteur vandie BSB, Joe Verster,se operasioneleregterhand en bevelvoerder van 4 Ver­kenningseenheid op Phalaborwa. Ver­ster word op die oomblik deur diepolisie aangehou.

Van symakkers bet MCCIh>lz gilita'beskryf as 'n "uiters professionelesoldaat" en gese sy ondergeskikteshet 'n "ontsaglike lojaliteit" teenoorhom gehad. .

Min van hulle glo die verklaringdat Meerbolz 'n ongeluk gehad bet.

Hy bet glo twee-uur die oggendvroeg in Desember verlede jaar 'nboodskap gekry om 'n agent op dielughawe te gaan haal. Sy motor islater 10 kilometer buite Phalaborwagekry waar dit op 'n reguit stukpad

van die pad geloop en teen 'n boomgebots bet. Hy was heeltemal nugtertoo by in BY motor geklirn bet.

Die motor het heeltemal uitge­brand, en Meerholz is glo net aan syRolex-lDlosie en syCt'Dhand uitgekm.

Kenners se die motor was "wituitgebrand", wat die vermoede laatontstaan dat daar'nbom in die motorwas. 'nMotor wat weens 'n elektriesefout uitbrand, lyk nie so nie,

Nog 'n vraag wat nou oor die BSBgevra word, is of van die eenheid se

moordbedrywighede steeds voortduurmdanks versekeringc datditopgeskortis.

'nManwat se by is lid van die BSBmaar te bang am self in die buidigcondersoeke as 'n skuldige uitgemaakte word, Allan van derScbyff, bet aandie Kaapse koerant South gese 'n selvan die BSB het beplan om voorver­lede week die hoofsekretaris van die

. UDP, Popo Molefe, voor sy kantoorin Braamfontein dood te sldet.

Vander Schyff sa twee swart po-

lisiemanncen 'nwit voormalige poli­sieman sou die moordpleeg, maar bybet Molefe voor die tyd gewaarsku,en Molefe het toe van die werk afweggebly.

Hy sa die moord is in die parkeer­garage van die Johannesburger Hotelbeplan, Verskeie senior polisie-of­fisiere, insluitondc die voortvlugtendeleol Staal Burger, was by die beplan­Ding teenwoordig.

Die opdrag was dat Molefe op 22Pebruarie doodgeskiet moes word.Die moordenaars sou R200Q0virdiedand kry, sC Van der Schyff.

Van der Scbyff bet blykbaar in­tussen die land verlaat,

Nofemela het getuig dat by nog net een keerinsyloopbaanaspolisiemaniemandinbegtenisgeneem bet. Verdagte ANC-Iede is bloot ontvoeren ondervra of doodgeskiet. Met verwysing nadie vyfANC-lede wat op die Swazlisnd-grens in'n lokval geskiet is, het Nofemela getuig datDirk Coetzee gese het hulle m!'Ct geskiet word,"want dit mors net tyd om hof toe togaan en 'nklomp vrae te beantwoord". Nofemela het getuigdat by in 1980 by die polisiekollege op Ham­manskraal deur 'n kolonel Baker genader is omvir die Veiligheidspolisie te werk. Daama is hyVlakplaastoe, waar hy kennis gemaak het metCoetzee en 'n sersant Schutte, wat hy as die.~!oorman" opdie plaas beskryf bet.

, Verskeie van die name wat verlede jaar deurCoetzee aan Vrye Weekblad genoem is, het di6week weer opgeduik in Nofemela se getuienis.Mense soos brig Willem Schoon, luit Paul vanDyk, maj Eugene de Kock, adjt-off Freek Pi­enaar en luit Koos Vermeulen se name komtelkens te voorskyn in sy verklaring, Nofemelapraat ook van 'n kaptein Grobbelaar van Vei­ligheidshoofkwartier in Pretoria wat onder meergese het Moabi, die aktivis van Soweto wat

, bulle in 1982 ontvoer het, moes "van ontslaegeraat word".

Nofemela beskryf in sy verklaring voor diekommissie in die fynste besondedlede die moord

" op Mxenge, die ontvoering van "September" enander operasies wat deur Coetzee aan Vrye

· Weekblad beskryf is. Die name van die anderdrie lede van sy span ::Brian:Ngulunga,.!~

· Mamaselela en David (Spyker) Tshikalange - is·, ook die name wat deur Coetzee verskaf is. .

Toe Nofemela en sy kollegas die motor vandie tJDP-aktivis op Vryburg gesteelenverbrandhet, was hulle onder bevel van: 'n kol Cronje.Hulle is oorspronklik beveel om diepersoon, 'nwerknemer van.Metropolitan Life op die dorp,te ontvoer, maar hulle kon dit nie regkry nie.Hulle het toe sy Toyota Cressida gesteel, metsleutels wat Van Dyk aan hulle gegee het.

Nofemela het getuig dat daar onder meer vyflewendige hoenders agter in die motorwas - di6het hulle geeet..

Die Onathanklike Raad van Ondersoek naInformele Verdrukking het uitgevind e;tat dieUDF-aktivis van Vryburg, Hoffmann Galeng,se Toyota Cressida op 25 April 1985 buite sywerkplek, Metropolitan Life Insurance, verdwynhet.

Die uitgebrande wrak is 'n maand later in 'noop stuk veld gevind.. In Galeng se destyde verklaring aan die SAP

geehy onder meer ses lewendigehoenders indiemotor as vermis ann.

Terwyldie dramavan die SAP-endie SAW­moordbendes in die normaalweg vreedsamebinnekamers van die NG kerk se sinodale sen­trum in Pretoria ontvou, hoor die Harms-kom­missie vandag agter geslote deure getuienis aanoor gent Malan se bewering dat adv AntonLubowski 'n betaalde agent van Militere In­ligting was.

Mal Eugene de Kock

Butana Almond Nofemela

Paul van Dyk en adjt-off Kole was saam op diesending. Septemberhet later self'n Askarigeworden van Vlakplaas af gewerk.

Ander voorvalle wat in Swaziland, Botswanaen Lesotho plaasgevind het, is nie deur dieKommissie aangehoor nie.'. Nofemela se aandcel in die dood van sekereUDF-jeugdiges inChestervillehet ooknie onderdie sooklig gekomnie aangesien 'nondersoeknadie Chesterville-sank op die oomblik aan diegang is.

Genl Eddie Webb

Dirk Coetzee

.Brig WlIIem Schoon

(Sk.I,.: Charl., Leonerd)

Worms kroip ult diemoordbendeblik

mela se huis gevind is, is in die sitting tevoorskyn gebring en deur hom geldentifiseer.

Hy bet ook sowat 15 patrone van RussieseMakaraf- en Tokaref-pistole en Suid-Afrikaanse.Rl's en haelgewere uitgeken wat hy na die\voltooiing vandie operasies in syhuis gelosbet.

. Hoewel die kommissie nie bevoeg is amoperasies in die buiteland te ondersoeknie, hetN ofemela in die loop van sy getuienis verwys nadie ontvoerlng uit Swaziland van 'n ANC-lidmet die kodenaam "September". De Kock, luit

Andre Joubert

BUTANA ALMOND NOFEMELA, die manwat die eerste snit in die moordbendeblik ge­maak bet waaruit die wurms nou een vir eenpeul, bet di6 week in sy grusame getuienis oorpolitieke moorde alles gestaaf wat leapt DirkCoetzee in sy opsprnakwekkende onthullings inVrye Weekblad laat verlede jaar gemaak bet.

Die potisie het Coetzee se aantygings des­tyds tot op die hoogste vlak ontkenen 'n veldtoggeloods om hom persoonlik te diskrediteer,

Nofemela het twee ander senior polisiemannebetrek wat ook deur Coetzee genoem is: majEugene de Kock en brig Willem Schoon.

Waamemers by die kommissie se dit beginnou al duideliker lyk dat die hele moordbende­operasie van die polisie nog heelwat hoer oprooi gesigte gaan veroorsaak.

Nofemela, wat uit die dodesel na die kom­missie gebring is, het vertelhoe hy op Vlakplaasdeur kapt Dirk Coetzee opgelei is om messe envuurwapens te hanteer, .

Hy het besonderhede verskaf van veertiengevalle van moord, ontvoering en ander opera­sies wat teen anti-apartheidsaktiviste onder diebevel van Coetzee en sy opvolger, Kapt (noumajoor) Eugene de Kock, uitgevoer is.

Nofemela, wat skuldig bevind is weens diemoord op 'n plaasboer, het di6 aand voor syteregstelling 'n be&ligde verklaring afgele waarinhy gese het hy was 'n lid van 'n moordbende vandie SAP wat onder meer betrokke was by diemoord op die menseregte-prokureur GriffithsMxenge in Durban in 1981. •

Nofemela het getuig hoe Coetzee en later DeKock aan die Askari's en ander polisiemanne opVlakplaas opdragte gegee het om aktiviste tevermoor, te ontvoer en om hinderlae te Ie.

Hy het sy aandeel in Mxenge se moordherbevestig en gese brig WillemSchoonhet selfopdrag gegee dat hulle die operasie in Durbanmoet uitvoer. Schoon, in wie se motor dievermoorde Mxenge se radio- en bandspeler nadie moord ingebou is, het voor die operasie virNofemela gese: "Julle gaan Durban toe vir 'nsending. Jy moet mooi luister wat kaptein Coetzeevir jou se, en alles doen wat hy se."

Nofemela, wat in 'n groen gevangenesoolpaken handboeie in die getuiebank verskynhet, hetook vertel hoe Japie Maponya, 'n aktivis sebroer, koelbloedig deur De Kock doodgeskiet isnadat hy ontvoer is. Hy het ook gelUig dat 'n ge­l11eenskapleier se seun in Piet Retief met 'nblaasvlam gemartel is deur 'n sersant Van Heer-

. den, destyds van die Veiligheidspolisie op Piet~ ---Retief en wat nou op Potchefstroom gestasio­

neer is.Nofemela het beskryf hoedat .die SAP­

moordbende vyf ANC-lede in 'n lokval op dieSwaziland-grens doodgeskiet het, hoe hulle 'naktivis genaamed Moabi ontvoer en gemartelhet, en hoe hulle 'n UDF-aktivis op Vryburg semotor gesteel en verbrand het.

Twee wieldoppe van die motor, wat inNofe-

J1,.

I'I,r,j

!I

IDi.t raak nou min dae vir Magnus Malan.. .

Maxdu PreezDm minister van Verdediging, gentMagnus Malan, se posisie het na sydubbelprnterydi6 week oor dieBwger­like Samewerkingsburo (BSB) nogverder onhoudbaar geword.

Daar word nou openlik binne dieNasionale Party gevra dat staatspre­sident FWDe Klerk hom moet afdankvoordat hy n6g skade aan dieparty senuwe beeld aanrig.. "Die Nasionale Party het 'n ou

tradisie dat hy by Iirinisters staan wat

. van buite aangeval word," het 'n se­nior NP-brongister nan Vrye Weekbladgese.

"Dit bet ons en die staatspresidentook tot nou gedoen. Maar die prysword nou te hoog, en die party en dieland begin nou daaronder ly. 'n Menswens amper hy wi! dit self besef enbedank."

Selfs koerante wat die NasionaleParty sterk steun, soos Beeld en TheCitizen, bet Malan di6 week in hoofar­tikels aangeval.

Malan het Maandagaand gese by

bet eers inNovemberveriedejaarvandie bestaan van die Burgerlike Sa­mewerkingsburo gehoor.

Voor die Hanns-kommissie betgenl-maj AIM Joubert, adjunk-hoof .van Staf: Inligting en voormaligebevelvoerdervan Spesiale Maste, egtergetui~ dat Malan reeds in 1985 die ,stigting van 'n "koverte organisasie",wat laterdieBSB sooword,goedgekeurhet.

MalanengenlJannie Geldenlmys,Hoof van die Weermag, bet volgensdi6 getuienis toe atdieplangoedgekeur,

hoewel die organisasie eers as·''Bar­nacle" en toe as "3 Verkenningsregi­ment" bekend gestaan het.

Die naamis in 1986naBSBveran­der om weg te kom van die militerekonnotasie.

Malan so ontkenning is deur TianvanderMerwe, die DP sewoordvoer­der oor wet en orde, as 'n "direkte

. kontradiksie" beskryf. .Genl-majJanKioopper, Hoofvan

Leerstaf: Operasies, bet ook voor diekommissie getuig dat projekte vandie BSB met "politieke en strategiese

iI

implikasies" eers deur Malan.,!goedgekeur moes word.

Intussen bet die voormalige hoof ivan die .weermag, gen! Constand· IViljoen, in 'nkoerantonderboud gese .by stem saam met die getuienis dat ,eroge "strategiese operasie" net metdie volle toestenuning van die minis-ter van Verdediging uitgevoer konword.

'n Woordvoerder van Malan 50

kantoor bet gister gese Malan severklaring van Maandag is "steedsgeldig."

VryeWeekblad, 9 Maart 1990 3

-.f I ,

•'i ,I I < • , {"., j' ~ , f,' "

ADVERTENSIE

. . .

Shell ondersteun. . die 'reg van aBe. menseom te WOOD ;

waarhulle

.., .

, j

, 'Onswerkom nOll '0 verskil iemaak.

'. - - ,', • <

. I· ,'. " _ .::'2,\,:,'

\ '.' . .". " ,;

\

,.. . ,. .. ,' . ., ,

. • , 'j

."-:_,.,,,,~.

. ..'" '< • -; .

' ..

. ~. ~- _ 'i<, ~tl, '

.. .' ~l . . ) , ~. ,"': .:,

, "l

, I"

. .~ ; -,. J. ~

'. '/ ~

. ,'I ~..,

, . ~'

..' :-

4 . .', .. , • . " " . ,. , .. ,_ V,?,C Weekblad, 9 Maart 1990 ,

'. 'l-~;: ~ "~'{"~ > 1:.,1'.,0' A ' " ;'~"-" 1; '" ".' ?",'.v ~".".,.,.• ,-'t ·1 '.-\ol.1IO' it ~',f" ••"''':> ~ ~ ll ~11·"', _ tj. 'W" -.~ "¥ \>.-~~~", ..,.'"".' -:+ ,...,.,. ..~.1. ~,") "'J",. f" -, "'l..,. '0' .. , '0. ~ -, -, -, -; -.. -, '- ,~~; "'~ TO - .. c·';~i:': ':.~,~!'.~ ', ~~~~, 4.~ ~', 1 '. .

• , " l • • . ~j. ~

ana ,'" 2_ 0 EtLZE ,w' d

... , ~ ~ t " • , " •.

TUISLANDE

...

~.'I'.

I

II',

i . .]'• 1 ••<',.....

! " ...,.~. '<......: •• ~ '.'.." "

," .

5

strukture - en'Mandela as Leier

segroot

Tuislande eis nuwef

planfaal

Verwoerd

'n Soldaat van die Venda-weermag staan wag om dl6 land se waterwerke op te pas(Folo:Slw. Hilton-BarlHr· Afraplx)

Hendrik Verwoerd se groot plan vir diekompartementalisering van Suid-Afrika Inonafhanklike etniese state Ie aan skerwe.

CHRISTELLE TERREBLANCHE was die weekin Gazankulu en Venda, die twee Noord-

. Transvaalse tuislande waar die politleke.temperatuur ook die week haog was

VryeWcckblad, 9 Maart1990

(

,f

"Daar bestaan geen ontwikkelings- Magwedzha Mpphaphuli, 'nplan vir Venda nie," het 'n dosent aan veldwetker van die Dependents Con-die Universiteit gese. "Ontwikke- ference,wat slagoffersvan veiligheids-lingsgeldwordna willekeurterbevoor- . magte help, verduidelik: "Kapteinsdeling van amptenare bestee," word outomaties ministers, maar is

Massiewe salarisverhogings net vir silde good opgelei. Hulle gelocfwaar-senior regeringsamptenare wat digheid ly baie onder die korrupsie.saamgeval het met die viering van Mense glo hulle probeer meer mag

'nnuwe Suid-Afrika." Nelson Mandela se vrylating het met rituele moorde verkry." .Kerkleiers in Venda meen dit is aanleiding gegee tot die stakings"die 'n Kabinetsminister, hoofinanFrank.

te betwyfel of die tuislandleiers,wat afgelope twee weke van magistrate Ramovha, is in 1982 tereggestelnadatingevolge die Wet op Bantoe This- tot taxi-bestuurders en vera! OIi-, hy daaraan skuldig bevind is dat hy 'nlandkonstitusie van 1971 deur Suid- derwysers en dosente in Venda. Selfs\'tuele moord gepleeg bet. 'n AantalAfrika aan bewind gekom bet, ooit . die polisie bet 'n petisie aan die reg~- soortgelyke sake is hangemleondanksdie aanpassing in Pretoria se beleid ring gestuur. die Le Roux~olJlllli?sie se onder-en die moontlikheid van herinkor- In Gazankulu, waar werkloosheid soek na die aangeleentheid,porasie voorsien bet. Nelson Man- weens instrominguit Mosambiek selfs 'n Kenner oor muti-moorde aandela se vrylating het die feit onder- hoer is, gaan die protes ester in 'n die Universiteit van Veaea se rituelestreep dat die tuislandleiers se beers- mindere mate oor geld. Politieke m~~ordis oorspronklik deel van enigekappy nooit bevraagteken is nie, aktiviste se die viering van Mandela kul ur. Venda en Gazankulu is die

Ingevolge dieonafhanklikheidwat se vrylating op 18 Maarthet tot spon- gebi in Suider-AfrikawatdiekortsteSuid-Afrikaaan byvoorbeeld Venda tane polifieke hergroepering gelei. ". aan b~e kolonisering en "kerste-

VREESdathulleagtergelaatsalword hetANC-enUDF-aanhanggrootveld en Bophuthatswana toegeken het, Veiligheidsmag-optrede na die tyd ning" blootgestel is. Hy glo diete midde van dieoptimisme oar Suid- gewen in die Noord-Transvaal. word hoofmanneen kapteins outo~ bet glo tot die stakings en geweldple- bekseja ery word nou as politiekeAfrika se politieke toekoms; woede Die toestand in sowel Venda as maties parlementslede en ministers ... ging aanleiding gegee.. ... ..motief vf~rgehou, maar ontken nie.oor korrupsie deur hulleiers en die Gazankulu is gister as kalmer beskryf '. en is min .of ,~een ~pposisie o~~t:., ~.•• ;. "Mense het na die ~ergade~g ~'... ~e' toen\ende .voorkoms daarvanveiligheidsmagte se brutaliteit; on-: na twee wekevanstakings. Meersake- .s., toegelaat .me~ ,Ons~ISdem~krasle. ;(.die parlement gemarsJeer met die ~IS.· .me. .\' ..' .. :.... . .

..sekerheid,of 'n verenigdeSuid-Af- ondememings in Gazankuluhet begin '.binne die raamwerk van 'n-here-'..' ,"dat hoofminister.Ntswanisebedank. ..;'::' :~. ::Kerklui'is egter- baie besorg oar: .... rib: op 'die ~regering: se agenda vir' '. 'oopmaakna 'n oi)lo~p Dinsdag,'maar· .nigde: Suid~Afrika;;' Die :·tUislaiid,;;:":,~n die tuislandstruJdUre aft8kel~' nit. ,,;'di~ foest:irnfen<lie NOOl'd,-rnuisVaalse

"9nderl1andeling gaan wees; en moe- '. leerlinge en dosente hou vol met sta- struk:ture moet afgetakel word v6.6~· .... : het"saamgevarmet. etniese onn# in, •. ' .Raad van Kerlce probeer omn afspraak: "'''deloosheid nie'tdiekWYIlendC'uitgifte ': :'k1rigs::-"~:~~'"."...,' " ': ./:, '. ~derhaD.deling begin," 'se die sta:':':';;~ 4ielimdelike gebiedeengroots!Wis.e· ;;~,met pres.Ravele te reel teneinde, dit

~.( ,;~:~~(P~~~~ri~~~.~!~~t~~.s.'!oor!t~n~op _. ,;" :'-__::.In:Y~~.~rwysers'W~g,.~ .~e~e.gr~~~:~;~ -'~'T'·> >~'.:~~".:: ', '; -:.:.~ ..;,p~~ -'OnieViedenhCidoordieoildetwYslaiSis~-'--:!,:, eii"<!:ie biu~al:it~it:v~~,,:ei1i~d~gte: ",~.'

,.' ··::;::~};;~~,:~~;;;;~i::;:;~·~~}:t;~f:i~~{;.;:~;:y;~*igt~;:::t~~~~~~~~a;~.~~~{~¥.~gf:~i~h~~~~i~~~f;;~lW.~~;:;g~~;;~~~;}dt~j~i4;i.f~~~~#s~#f:': in,:~'{~ltl&~c: tema yandie.noodkieer .(:.:o~~t.~ll<l'~Jakijlgt91VaD<1ll8 yoort.;.:~:,~':~ergad~nngs .~k·l~~.1Ji,e. fi1i.sll!D«!:'};<~, JJ1Ul~g en dil'~C1~~t:alle st~erd,..;:,~:;.;tot,m G~ahkiiw~ gestel W~4,lS;~tl :'....~: ·r,riit,~ie._tuislande ..~~.::~ oiigeke~de' ';:::';gilan:~upe: ~oO~;'n"nio~ie;van.~an:' ;0:,., ~~~Is'~rg~kaDt ;~;:'·:~~Y1'~;,':~:&!<' :~~:,~F::d~w~s·)~r~~d~)j~ar.Aeur8esit·i~~.?~~~·:~~;~·~~. Sui~~~~ ,y~gbCi~~e:: ':;:~'!~

.., ,\;~;:r~e;~~;;~;;~~nG=:'?':l,k:~~:t~1~t;k::;:t:n:0i:::~~ilf;i~~~:a~~~'~cf!~~~B?:;.=:.gs~~~I~afa~:~::;:o~;:;:~~P::~~~~~:~J:s~-,,.~~:,~.•.~.. :,~ok:iti>Ci~~el~erl ~ophutfuit~~ana' :'~::';Yendafs'itiiliiIcr gekoordiJieer(f as die-':t·>:.met hand,en tand.be,yegliet;he~m~t; ~'!"'8lI11.die OndC~yskollege in GiyaDi-:.;~;.':. s? 'dr~munela<~n.mediese,dokter. :':d~,'; .:' :'We,erklai)k ge,vmd het::';: .;;.:< //).; inGilZll.Dkulu, in~ail;iaie ~els. 'wais>~;~ .:gie prom,?lgering~'vanAie:.wetge~j"/~~,~Pifis, ye~ die 'onrus in liuidelilq:.:.;·.mV'~».'~~ d~agliks met,!,ngev!'!1~' .:; I,,', i)i; ,:.:.~~er:as 1~ ni.e?,e;is sed~rt die. ,~•.die~~eek:l,l!>g:t<>e•.;~axf~ks~,!rd~rf.~;:J~g!ee~sJ:oors~I;~Cdie~;'b~~fr§,afg~~~ge,~iede w~ mo~en:,::,_~*·b~~~~,0J'~~e.~~~~ ~i!~~~~ ~ .~; II': .:: ':;"begll1.;.',an~ebru~ner~go~~ ?le.l~d, '.:' :,hou: egt~r.:~~~;m.e~.'~:aIg~¥le~stiiking;\.... t~stans'~, "potenslee!;,::"~~st~:·~:Y:~4i;~i,~.a~: F~,P~?t~S.~9rtre~e v~d~en.:;''J,::y,: .•. ~~I~~ ,1llllg.te.~Jcry':,~~I~~.n 'Y~f-, 'j'

0' ;~ ~ .,:dood e.~ b.a1e 11J~~r ~s~er 1;0 tile on-:- C?nmens~wat ~el :wO!! gaan ",~rk;was'; .. ~nhlsten ~ ,w?rd-:Nou lJegm.d,lt: \ ,: ;,;'~ 1'~1Ytes-optrl:e;t~,yandie aar~ ~s to(. :,sk~mng om m~e}astlg :tc.~aL :~:.,; .:n~.s,;-yat in die meeste gevalle gepa:Ufil '._< ~~.~e>ve~1'ffi!lg ,~ir ve~ge~ atbank- <:_, ly~: as~f,~~ .er~ .v~n.;~'verde~r. en .;:. ~~~toe, ~nge~end,~ V~nda,"'se: 'n.;:;; ManhefMu.~e ~ag"sy0,08 ·~~rl~.?r;, -','< ,:. .g4an ,meM>proepe om eeh,,:ordmg' "f lik...." ..'.. ';:'. ::::'. . ,:' ... ':', ',;' - ;.;..~:: .,:~<;-~rf" ttJ!Udde van dje henueude :_"i ~Pllstoor,v~ die ~~tlier,~e Kerk, ,Zho .-~ ,.nadatbymet'n~~bo~d~dle ge~lg .." .:- ~~t S~id-_~frika':n sentrale b~heer .:' ... : S~\Vel' die,polisie"a~'ilie weermag:.-:-' }1C1V?~~g,~,~~.~d ~~a':: .~:~evhut~I!:: ..:~:,)~~':.": .::::.':;:~~:'?: -.:;:: "g~slaan'is: " ,-;: ~ -,':J.::<: '~!~!'" :.: ~ ~ ~ ,~: 'I'

? • : . deur, dltf SUld-Afrikaanserege~g.: '. b~t di~ ~eek n~g ,'n s~aat teenwoor- :, :. torn e1I?de snel. , .'::',~ ... \\<: .~~X>:~ : :',;.n~ense h,e~ ul~:v~ee~.enn~~"'ltel~, ; ~ ':.~:, ,Advokate m .Y~I?da ls;.~~d~n~.." ,~ ,,. : ::Vendaen Bophuthatswana elSdie 'digheld m .11001 lande gehaiJ.dhaaf... ',", ., " Gerneenskapslelers meen d:it slegs .... ' gehulwer om hulle teenkantmg teen'·, Hulle beweet· cbit die' polis~ toene- ".: I

. bedanking van hulle presidente, die : '. :. Spesiale 'sittings van die :NasiorulI~ . ;' 'n persoonlike oproop deur Mandela ,,-':' <inafhankl.ikheidsWoromgen tliislaiid- ,;'..,'mendbekentemsse lifdwmgendat dit .'·1.' aftak~l~ vali tuisl.and-st~kture en ' .. VeigaderiD~s'.'f0rd vir: die .v()lgellde /~:;dieg~mc>eder~ sal kalme~ri:<:: .... ·;.,,~~t~ete tom;;.!l!'aar.sede!l'"dit; ..~ d~~ di~ hof ontken word/~'~ G~~~ ..; I. ~ereD1gmg 'met S'uld-Afrika. Saam., ._twee weke ~ die vooruttsig geste!.. ,,: . Die~nde .staatskasenUltgifte .. ,-,: tienJangebe~taansvienngeyerledeJaar.'; '"~rsentasle sake '!Vord nOll tutgegool,' " . I

met Gaz:mIculu vr~ hulle.ook vir ~e'" ;Venda sepresident het intussen'n '> deur S.uid-~frika Ie ten grondslag,: ,,:ordamptelike~l~~de ge,,?ikot,'~·,>' :se hulle. ',..;', . ~J,' IonttrekkingvanSUld-Afrikaanse vel- .. ' dringendeontmoeting. met minPik ..van bale gnewe. SelfsVenda,wat al· .,: ~~ hy. . . ...... ' . "";'; :,.. . . _ '.Bykans . almal met;W1e ,Vrye. I

'. ,Iigheidsmagte w~t.tooneme~d van B.otha ?angevra. Both~ bet ges.ebYsal t~en jaar onathanklik i~; se.beg~o- " >.: ."~andel~.$e ~rylating was lette~- ' .~eekblad in Venda gesels het, meen I.. wandade en brutaliteltbeskuldigword. me hulwer om sekunteit en besker- ting bestaan·hoofsaaklik wt· SUld-' 11k die vet· m dIe' vuur omdat die die weermag word deur blanke offi-'. Gazankulu eis die bedanking van ..ming te verleen nie. . 'Afrikaanse skerikings. Die "toelae" .meeste inwoners born as hul leier siere van die SAW beheer. Hulle glo

hoofminister Hudson Ntswanisi. .:" . . "Ons is bang dat die tUisland-ieiers" is egter in die huidige boekjaar met ' beskou~"'" die optrede is deelvan 'n poging omDie griewe" wat inwoners blykbaar deur StaatSpresident FW .de .Klerk 'nderde bemoei. .'. '. Bewerings dat die meeste .vandie die tuislande staa,ndete hou.

lanka1 die llamas injaag, bettot uitbars-' . gekoopteer sal word om aan sy kant . . Leiers word: van grootskaalse. •..sowat 24 mense wat die afge.lopeses . "Maar namate meer en meerma~ting gekom met die vrylat4lg van van die onderhandelingstafel teen die wanbesteding beskuldig. weke in Venda dood is, op rituele ingestuur word om die ·tuisland-il-Nelson Mandela. Mense wat hul brei:! demokratiesebeweging te beding,'i 'n Onderwyseres aan die Lufule- wyse vermoor is,neem ook toe.Mense lusiete handhaaf, salons meet doeltref-voorheen min aan die politiek in die bet lektore aan.'n onderwyskollege in skool n,aby ~ohoy~d?u se daar is glo parlementsle~ probeer hulle mag fende rna~ere kry o~ pr~tes ~an te

'bykarlS eenpartystruktuur van die' Gazankulu die week gese. geen toiletgenewe Vlt dIe sowat900 venneerder deur die "lewenskrag" wat teken," se 'n UDF-leler m Slbasa..tuislailde gesteurhet.hethomopeens "Die mense eis sentrale verteen- leerlingenie, terwyl regeringsampte-. hulle verkry uit mense wat vir muti Venda. "Die protes-aksie sal voort-

, ook as hulle leier gesien. Sedertdien .woordiging in die onded1andelinge oor . narc jaarliks nuwe motOtSkoop. . vermoor word. gaan totdat die presidente kapituleer.n

·1

"(t

, i: t

" '

Nou ken jy jou, .

gunsteling-koerant'. Vrydag alby die

.huisafgelewerkry!

.Nahee'wat probleme met vertraagde posaflewerlnq van Vrye Weekblad en klagtes dat dit nie altyd niaklik

. bekombaar is nie, kan ons I'10U aankondig dat jy jouVrye ,Weekblad vanaf 30 Maart by die huis afgelewerkan kry - en teen In afslag. " '

Ditwerkso:Op30 Maartkom onsmet In splinternuwe koerant. Ditgaan anders lyk enditgaananders wees- beteren'aantrekliker. En bale opwindend.' , , '

Weens stygende kostemoet onsongelukkig ookvanaf die datum dieverkoopprys van die koerant verhoog,na R1,50 (AVB ingesluit.) ",

Maar hleris 'n kans om VryeWeekbla~ 'n[aar lank teen die ou prys te kry - by jou huis afgelewer op InVrydag.·Teken voor 23 Maart in opVrye Weekblad en dit sal jou net RGO (AVB ingesluit) vir twaalfmaande

" koso Vir ses maande is die prys R30 (AVB ingesluit). Na23 Maart gaan' dit R75 per jaar kos, .... Mense wat nou die koerant per pos afgelewer kry en dit nahuisaflewering wi! verander, moet net dievormpls hieronder lnvul.. . ' . ' .

Ongelukkig geld huisaflewerings totverdere kennisgewing net die Pretoria-Witwatersrand-Vereeniging-, gebied, Bloemfontein enWes-Kaapland. ' . ,

Dieselfde speslale aanbod van RGO en R30 geld ook tot 23 Maart vir gewone posintekenaars in gebiede "waardaar nog nie huisaflewering is nie. Die adres is: Posbus 117, Newtown 2113

-_._---------~_._~-~---------------------------------- ---

,,\ ,." \

.' \ \,\ \ ',) . " .

" ,(

. Vryc Wcckblad, 9 Maart 1990

.. '.'~ ........ "" ' .• ' ' , t ~ , ... ~ , • r.: ' -' JIl ,~ 111 .... ..

Adres: -'-------~----

---,-- ' Poskode: _

Ekis 'nposintekenaar enwilvoortaan Vrye Weekblad

by die huisafgelewer he

Naam: , . -.;.

, j' "" " .. • • '" .. , ,-" x· 0'. ~ ~ .. \ ~ '- .. " " ,

-' ~

..1 Ekwi! Vrye W.ekblad vir 12/6 maande by rn~huls1 i.. afgelewer kry . . ,.. 'II.= . -=~. ~aam: ~:~ Adres: ,'~ I

'~ --~!!EkSIUil 'n posorderlljek van R:::~. IUlLl I' ... , ..,.

6

STAATSGREEP IN CISKEI

militere raad deel dieselfde verhoog

Die keer isSebe van dieveld af gestuur...

/ . , .

onderdruk.Ons bron se: "Die meeste van die

soldate in die weermag is uit dielandelike gebiede afkomstig, en hyhet bulle gestuur om teen hul eiefamilie op te tree.

· "Sy behandeling van dieNkqonkqweni/peelton-vraagstuk aandie einde van verlede jaar het baiesoldate vervreem,' .

Dis hier waar Sebe se laaste daeaangebreek bet - hoewel teenstand al

· lank aan die broei was.IIidie laaste dae voor die staatsgreep

was daar duidelike tekens van on­tevredenheid onder van sy getroustevolgelinge - die weermag en diehoofmanne,

Op 19FebIUarie 1990 is 'nvolksver­gadering op Thaba ka Ndoda belewaar die mense, in die lig van diegroeiende opposisie, die vrylating van

·Nelson Mandela en die wettiging vandie ANC, 'n groter buigsaamheidverwag het. Maar vergeefs - Sebe hethom teen Nelson Mandela uitgespreeken sodoende baie mense vervreem.

'n Week v66r die staatsgreep hetsenior weermagsoffisiere 'n opmarsgelei om sy bedanking te eis, .

"Verlede Donderdag het die. hoofmanne enkabinetsministers in 'n

vergadering aan Sebe gese dat hullebeheeroor die mense verloorhet. Dieminagting wat teenoor een van diehoofmanne getoon is, vertel die heleverhaal- die vroue van sy distrikbetgeweier om die ttadisionele bier te

·maak nadat sy seun besny is.:"Een van Sebe se getroue

: boofmannehet aanhom gessdat daarC nie meer hoop is nie."

Hywas reg.

groep mense wat meestal uit werk­lose plaasarbeiders bestaan - as leierafgedwing en kon nie grondwetlik

. uitgedaag word nie,"Hy het sy posisie as hoofminister

verder versterk deur vir homself 'nslagspreuk te skep: 'Ngweyesizwe ­die tier van die nasie.'

"Hy het aan bewind gekomdeurdie ystervuis en manipulasie te ge­bruik, en met behulp van verskeiefamilielede het hy sy mag binne dietuisland uitgebrei, Eers het sy broergenl Charles Sebe die septergeswaai,maar toe hy in 1982 self 'n staatsgreepprobeer uitvoer het, het Sebe hom indie tronk gegooi en sy seun Kwane inbeheer van 'n uitverlrose korps geplaas•.

"Genl Charles Sebe, 'n klassiekeMcCarthy-kloon wat kommuniste agterelke bos gesoek en gevind het, het in1978 op die toneel verskyn. Hy was 'nlid van die Buro vir Staatsveiligheid(Boss), en genl Johan Coetzee, ge­wese kommissaris vanpolisie en genl"Lang" Hendrik van den Berg, hoofvan Boss, het hom ondersteun. In diestadium is daar sterk teenoor vak­bonde en aktiviste opgetree en gerugtevan polisie-wreedheid het oral die

_ ronde gedoen, ."As polisieman was Charles baie

doeltreffend in die aanhouding vanmense van sy eie dorp", het ons bronspottenderwys verklaar,

Na'nmislukte staatsgreepin 1983is Charles Sebe weens hoogveraadskuldig bevind. Hy het in 1986uit dietronkontsnap,enleefnouasuitgewe­kene in Durban.

Sebe se kortsigtige leierskap wordverder geillustreer deur sy gebruikvan soldate om landelike op~~and te

..amptelike tuisland-regering, en syondersteuning het by die elite berus.

"Sebe het Mabandla se Fingo­aflcoms teen hom gebruik am homomver te werp. In daardie tyd hetander Xhosa-stamme op die Fingo'sneergekyk omdat hulle as uitverko­pers in die geskiedkundige grensoor-loe beskou is. .

"Daama het hy probeer om virhomself'n stam te skep om sodoendenie in verkiesings te staan nie ­hoofmanne het vanselfsprekend sit-

. ting indie kabinet gehad. Die toeken­ning van 'n groot stuk grond in dieKhambashe-distrik deur die Suid­Afrikaanse regering het hom diegeleentheid gebied.

"Hy het ook die mag van MxolisiSandile, die tradisionele hoofleier vandie Ciskei en leier van die opposisie" .Ciskei National Party (CNP), onder­grawe."

In die verkiesing van 1973 hetSebe se party, die CiskeiseNasionaleOnafhanklikheidsparty (onP), dieoorwinning behaal, maar nie voordatdie uitslae indie Hooggeregshogbetwisis nie.

" Sebe het hom daama eenvoudiguitgeskop, 'n Mens moot ook onthoudat stamstrukture in die Ciskei nooit

. baie sterk was nie."Nadie verkiesing hethy homself

as hoofminister ingegrawe deurhomself as die stamhoof van dieKhambashe-gebied te verklaar. In dieXhosa-geskiedenis bestaan daar gladnie so stamnie!

"Sodoende bet hy vir homsel! sit- 'ting in die parlement verseker. .

"Hy het homself op die bevolkingvanKharnbashe - 'n ongekonsolideerde

ding blootgestel nie, en omdat hy sovroe g uit die skoolis, hethynooit met

. die opgevoede elite - wat destyds naskole soos Healdtown en Fort Haregegaan bet en politieke idees ontwikkelhet • in aanraking gekom nie. .,\

"Sebe loop en vertel dat hy ma- .triek geslaag het, maar sy tydsgenotekan nie onthou dat hy ooit verder asstanderd agt gevorder het nie,

"Hier was 'n man wat nooit mense .m6es ofk6nleinie, 'nmanwatnie oordie verstand beskik het om te lei nie.Hy was bedreig deur enigiemand watdie vaagste tekens van inisiatief 6fintelligensie getoon het,

"Aile oorspronklike idees moesaan hom toegeskryf word - ons moesenige nuwe projek in die openbaaraankondig deur te se dat ons nooitenigiets sonder die leiding van sy'Eksellensie, die Lewenslange Presi- ­dent' kon doen nie.

"Hy het regeer volgens die modelvan 'n regte piesang-republiek. Daarwas agtien ministers in sy kabinet, ennie een van hulle kon 'n oilathanldikebesluit neem nie, Hy het junior ampte­nare bevriend net om die ministers teverontrus."

Al die uitsprake lei natuurlik totdie vraag: Hoe kon so 'n mens aanbewind gekom het?

Ons bron vertel hoe Sebe sy per­soonlike swakhede, die onstabiele standvan die stamstrukture en die gapingswat apartheid vir magsugtiges gelaatbet om deurte glip, misbruik bet,

"Die werklike verhaal van Sebe semag kan teruggevoer word na 1973toe Sebe hoofminister Mabandlaonttroon het.

"Mabandla was die Ieier van die

Volgens 'n senioramptenaar In die

Clskel-regerlng watverlede week

omvergewerp Is, watom verstaanbare

redes nle sy naamgenoem wll he nle,was pres Lennox

Sebe 'n "bang,onsekere man wat

regeer het deur, verwarrlng en

wantroue te skep".Hy het die week met

AUDREY BROWNgesels

"DAAR word vertel dat Lennox Sebein sy dae as rugby-speleraltydonkantbetrap is. Hy het nie veiander nie • hyis nog steeds onkant."

So se 'n bron in die Sebe-regeringoor die manwat op die vooraand van'n staatsgreep - waarvan hy bewuswas, in die buiteland gaan reis het.

"Maar hy was ook ongenaakbaar,en 'n voorbeeld hiervan is sy hante­ring van 'n saak waar die voorsittervan die Presidentsraad in die Ciskei,Ray Mali, uitgeskop is nadat hy bes­waar aangeteken het orndat Sebe seseun, Kwane, sy vrou lastig gevalhet.Sebehet hom aangess om sy 'teefaandie naaste paal vas te bind' en homuit

.die party geskop,"In die vroe sewentigerjare het

Sebe die stamstrukture van die Ciskeigemanipuleer deur aanspraakmakersop die troon aan te stel terwyl hy diewerldike hoofmanne in die landelikegebiede honger laat ly het.

"Ditwas die aanspraakmakerswathom teen die staatsgreep gewaarskuhet, maar soos voorheen het hy gladnie na hulle geluister nie.

Sebe word deur ons bron beskryfas "'n bang, onsekere man wat regeer,het deur verwarring en wantroue teskep".

Hy is nooit aan politieke opvoe-

UDFen

Olenuwe leler van die Ciskel, brig Oupa J Gqozo(FOil): StanGood.nough • Afrapix)

Franz Kruger

DIE bree demokratiese beweging isvinnig om voordeel te put uit dienuwe situasie wat deur die staatsgreepin die Ciskei tot stand gebring is.. In 'n ongewone gebaar ter onder­

steuning van 'n tuisland, bet die UnitedDemocratic Front (UDF) diestaatsgreep waarin die bewind vanselfaangestelde lewenslange president,Lennox Sebe, omvergewerp is, as 'n"oorwinning vir die strydende mas-sas" beskryf. .

Leiers van die bree demokratiesebeweging het ook samesprekingsgevoer met die vier offisiere wat diestaatsgreep gelei het in 'n poging omdie geweld wat vroeer die week inMdantsane uitgebreek het, onderbeheer te bring.

Die nuwe militere leiers, onderdie lei ding van brig Oupa Gqozo, het'n reeks maatreels aangekondig omdie politieke situasie in die tuislandtebevry. Die maatreels is onder meerdie vrylating van alle politieke:gevangenes, konsultasie met verteen- .woordigende organisasies asook be­loftes dat organisasies toegelaat salword om te organiseer.en op te tree.

Die algemene sekretaris van dieUDF, Popo Molefe, se in 'n verkla­ringdat die en ander organisasiesongenaakbaar deur die Sebe-regimebehmdel is.

Die UDF het die militere raad severklaring, dat hulle "die politiekeruimte sal skep sodat on,smense vrye­lik kan organiseer en hulle standpuntestel", verwelkom.

Molefe het ook 'n beroep op vredein Mdantsane Bedoen.

Die eerste paardae ruidie staatsgreepisdeurgeweldgekenmerk. Tenmins­te27menseisdoodenmiljoenerandese skade is aangerig.

Beide die militere raad en die breedemokratiese beweging het ingegrypom orde in die gebied te herstel.

Cqozo en UDF-president MlulekiGeorge het die verhoog gedeel inhulle oproep tot vrede. Die UDF hetmarshalls gestuur om plunderaarsonder beheer te probeer kry.

. Molefe se die UDFhet die militereraad die versekering gegee dat hulledie mense se houding jeens die poli­sie sal probeer verander. "Gister was: .die polisie nog die vyande van diemense, maar more en vandag kanhulle ons vriende word," se hy.

Daarsal gereelde skakeling tussendie UDF en die militere raad wees, se'hy. Op 'n vraag of hy sy mense salaansS om die rnilitsre raad te steun, sehy hy weet nie ofhy so ver sal gaannie, maar dat hy wei sal vra dat hulledie lUlwe regime met 'n "oop gemoed"moet benader en 'n kans moet gee om

. hulself te bewys.George se: "Ons hoofdoel is om te

stry vir'nverenigde Suid-Afrika. Onsmoet toesien dat 'n gemeenskaplikeprogram van aksie uitgewerk word,bulle in hul gebied, ons in ons s'n."

Op 'n vraag wat die bree demokra­tiese van die nuwe regime verwag, sehy hulle moet 'n oop houding jeensdie ANC be en die stamhoofde aan­spoor om by Contralesa aan te sluit."As ons met ondeIhandelings begin,moet die mense aan ons kant wees."

'" Sedert die vlagpaal tydens diehysing van die nuwe Ciskeise vlag bydie onafhanklikheidseremonie gebreck

het, was 'die - ondergang .van die"onafhanklike tuisland"·regeringonafwendbaar. Wat 'n Iuisterryke

geleenthede moes' wees, het in 'nklugspel verander toe Suid-Afrikaanseen Ciskeise troepe drie keer daama

, . . .

probeer het om die vlag in die lug tekry. . ,. .

· Dit het later duidelik geword datdie soldaat wat die, vlag moes hys,besope was en dat hy op die tougestaan het, . ;

Die Ciskei, in teenstelling met sy'buurstaatTranskei, se geskiedenis enidentiteit berus nog. altyd op apart­heid. Die Transkeiis sedert die 1890'sas 'n afsonderlik entiteit bestuur, dieCiskei as integrale deel van die Kaap­provinsietot in die 1970's. /

Die regering se beleid van desen­tralisasie het sake-ondememings byplekke soos Fort JacksonenDimbazaaangemoedig, maar die meeste wasIekkergoedfabrieke wat op honger­lone en die onderdrukking van vak­bonde gesteun het, Geen wonder niedat die ondememings die teiken vanplunderaars was.

. . Sebebethard probeer om'nClSkeiseidentiteit te vestig. Maar sy regimekortnetdeur konupsie, onderdrukkingen geweld aan bewind bly.

Die algeheel nuttelose "intema­sionale" lughawe by Bulembu staanas 'nmonument van die astronomieseuitgawes in sy soeke na aansien enstatus.

Die afgelope paar jaar het 'n helepaar gemeenskappe die Sebe-regimeprobeer ontvlug. Die mense van Kuniis oar die grens verjaag omdat hulleSebe teengestaan bet. Die gemeenskapvan Potsdam het herhaaldelik oor diegrens gew.ug totdat Suid-Afrikaliulletoegelaat het om te bly.

Verlede jaar het die mense vailPeeltan 'n oorwinning behaal toe Suid­Afrika grondgebied in Kfngwillianls­town aanhulle beIoofhet. - ECNA

·1

II

J

IJ1

I·I

• VryeWeekblad, 9 Maart 1990 .' , , , , 1 , V 't ~ , • \ " ,,", > ',-" ~ .. -, ~

\ .1. i .. 1 \. .. A " Ok ... ~ ,. \ 1\•• " " \, \.- ~ " \_.

,.';'" I fi. I;. '.'.~ ~". t· ,Ie -. .. .. ~ #. ~ # I • • .. :

',' ';;' . " ... ,.. ',',''­",~.. ;,,~,.,,'. ~/~ ..~."·'.Ir "v.I,' '.'_.~"",''',

I!.7.· I •.. t' ~ ... ,

',',<'r i • .,', J l::<,i r

) ' ••1.'1'_. - .

o;J+:;;q:1:;«.LrG9bi:n;QL'nlWl",(j~'!,_~+ .•," .iti4,_ .....,_

aaa",;,;;~----------------""""------------"""",----- """,;,_......m;_""",,,,_""",_~""."""_,,,,,"._ ..,,,,,,,,,,............~ _

'NUUS...

'Boksburg'-aanklagkrenk KP-raadslede

Chrlstelle Terreblanche

APARTHEIDen diskriminasie teen swartrnenseop Vanderbijlpark is volgens die stadsraad syeie indaba endie kerk behoort homnie daarmeein te meng nie.

'n NG-dominee se teregwysing oor diskrirni­nerende optrede deur die stadsraadhet homnou'n lastersaakdeur ses stadsraadslede op die halsgehaal, Elkeen eis RIO 000 vir naamskendingomdat die dominee by implikasie gese het hullemaak rassistiese uitsprake,

"Bepaal u eerder by sake waarvan u behoortkennis te dra, en bekommer u eerder oor dieagteruitgang van die Kerk ... en die algemenegeestelike en Christelike waardes van die in­wonersvanVanderbijlpark",slayfGerhard Smith,voorsitter van die dorp se bestuurskornitee indie week seVaalweekblad. Hyhet gereageerop'n briefverlede weekwaarinds Kruger du Preez

van die PortugeseN.G.Gemeente sy besorgdheiduitgespreek het oor optrede deur die stadsraadom kontak tussen bevolkingsgroepe te voorkom.

"Vanderbijlparkis vinnig besig om'n tweedeBoksburg te word; 'n vooruitstrewende dorpmet 'n agteruitstrewerde stadsraad,' bet by geskryf.

In Januarie het die stadsraad van Vander­bijlpark Eskom verbiedom Inafdak by Emfulenivir merietetoekennings te gebruik, omdat an~

derskleuriges ook vir die toekennings in aanmer-

king kom, Voorts is verhoed dat die Technikonse studente hulle regatta op die Vaalrivier in diedorp hou, omdat van die 700 gekleurde studente 'by die geleentheid kon opdaag.

Du Preez het in sy "Iasterlike brief' ookkapsie gemaak teen die "honderde swartmensewat haweloos gelaat is nadat hulle huise oponmenslike wyse met die grond gelyk gemaakis". Hyhetverwy!na'dieaftakelingvanplakker­shuise by Bophelong deur die raad, Dit het op

Applications are invited from suitably qualified personsfor appointment to the following posts:

School of Administration and:,', Managem~~t_ '

.Department of Industrial Psychology

ProfessorApplicants must be suitably qualified persons able to commence duties,as soon as possible. Registration with the S.A:-Medical and Dental Coun­cil is required.

Department of Political Studies

Professor/Associate Professor

Candidates should be qualified personsable tocommence dutie..§_as.soon..=-----·as possible. ',', " .. ,' •• ' " ~ :~,-- , -~- ~~- ,,'

SALARIES:Professor: R53 952 x 2 232 ---65 112 x 2 556 - 70 224.Associate Professor: R49 560 x 2 196 - 53 952 x 2 232 - 60 648.

In addition to salary, the University offers a 13th cheque, membershipof the pension.igroup lifeand medical aid schemes, education subsi-dy, removal allowance and generous leave benefits. ' . " .'

The appointments may be on contract or permanent terms. ,',Applications with a detailed CV should be sent to: The Assistant'Registrar (Staffing), University of Bophuthatswana, P.O. Box 83,Rooigrond 2743, tel. (0140) 21171ext. 2004, from whom applicationforms and further particulars may be obtained." '

The U niversity reserves the right .not to make an appointment or toappoint at a lower or higher level. No correspondence and/or represen­tation will be entered into after the official results ofthe interview havebeen released.

• •OlVerSltyOfthatswana·

Klerck & McCormac Recruitment 33062

SA Jode indie politieke:'kruisvuurv-.

Malcolm Fried

SUID-AFRIKAANSE Jode voel hulself al'hoe meer vasgevang in die kruisvuur van die ,land se politiek. Van regs af word bulle bedreigdeur wit regsgesindes wat toenemend swasti­kas by vergaderings en optogte rondswaai, enaan die linkerkantis daar NelsonMandela watdie 'leier van die PalestynseBevrydingsorganisasie,Jasser Arafat, goedges- 'ind is. '

"Ons is baie ontsteld deur die regse be­togings. Terselfdertyd maak Mandela sestandpunte oor die Midde-Ooste ons ook on- ,gemaklik," se die uitvoerende direkteur vandie Suid-AfrikaanseRaad van JoodseAfgevaar­digdes, Alec Goldberg. ". Joodse woordvoerders se dat die gemeenskapvan 100000 mense met die keuse gelaatwordoorwie om die meeste te paai, maar glo dathulwereldsiening aan die uiteinde deur niemandaanvaar sal word nie,

"As witmense, wat weet dat hulle met dieland se beleid moet saarnleef, en as Jode, watnatuurlik lojaal teenoorIsrael is,lyk dit asofons weer die slagoffersgaan wees," seveteraan- 'gemeenskapsleier, Solly Yellin.

"Ons sal versigtig moet wees vannou af,"Joodse vrese het vererger na staatspre­

sident FW de Klerk se wettiging van verbodeorganisasies en die regtervleuel se heftige enmilitante reaksie daarop, Byvergaderings wat .hulle gehou het, is die swastika openlik ver­toon en Israeli-viae verbrand.

Verlede week het die Joodse vrese verder, opgevlam toe Mandela in Lusaka deur Arafatomhels is. Die ANC-leier het gese dat as dieJode aanstoot neem, dit "nou maar daamatoeis".

Suid-Afrika se hoofrabbi, Cyril Harris, hetdie week by 'n openbare vergadering om bal­ans gevra, en gesS dat terwyl die AWB nooitaan bewind sal kom nie, die ANC binne dievolgende ,vyf tot tien jaar die regering kanwees.

"Ons moet versigtig wees om nie die deurin die ANC se gesig toe te maak nie,' seHarris. - AFP

, \\ \ ~) \ \ >, \, ~, \

____-_._'----. r--_. -, _. , _

AGTERGROND

Prof C J RDugard

ProfB Comer

DrA-Wadee

DrJ Sherman

Prof D Horsfall

prof IS McCarthy

DrKNaik

Prof M srossev

Prof C Rosendorff

.. Prof is McCarthy

Prof R N Pienaar

,,,) , , , ,

saak,maar die nuwe kultuur wat ons moet skepmoetgevoedword. Dit sal tragies wees indien 'npost-apartheidsregering sal toelaat dat die kul­tuur nie gevoed word nie deur steeds aparteskole in stand te hou."

Die sekretaris-generaal van die TransvaalseOnderwysAssosiasie, Hugo Ackerman, sehulleis ten gunste van die oopstelling van alle skole,

Hy is ook baie verbaas oor Mandela se uit­lating datgemeenskappe selfkanbesluit oor dieoopstelling al dan nie van skole vir alle rasse,, .Volgens hom is witmense se grootste vreesdat hulle verdring sal word. "Hulle is bang die

. standaard van die onderwys sal afneem sodradie skole vir alle rasse oopgestel word - dit is 'nbaie werklike vrees by hulle.'

Hysevera!die Afrikaners isbang dat hul taalen kultuur verlore sal gaan sodra skole vir allerasse oopgestel word. "Ek dink dit is onnodigdat hulle die vrees het omdat kulruur tog ietsdinamies is. Indien mense nie hul kultuur aanander kulturewil blootstelnie,word die kultuurtog 'n dooie kultuur!"

Hy is van mening dat die vrees baie sterkeronder diewit Afrikaanssprekende as onderEngelsemense bestaan omdat die Engelse kultuur "baiemeer intemasionaal is".

'n Handvesvan Menseregte sal volgens homdie onderdrukking en uitwissing van 'n spesi­fieke kultuur kan verhoed. .

WITS'Senate House, Jorissen Street, Bi'aamfontein

open lectures for scholars,and members of the public

If,t If .1"

,. I (t·

Maya

June"S

February20 ·A History of MedicineThrough Art .

The Death Penalty

Imaging the Earths Interior:The Science of Geophysics

March 13 The Okavan90Deita '- ... '

March 20 Marine Biology: A BotanistsView

Morch 27 The Games ParasitesPlay

To Read Or Not To Read'

The Coal Processing RoadShow

June 12' Chemistry ThroughObservation

June 19 Law As An Instrument ForChange

June 26 The Geological HistoryofJohannesburg: 3500 MillionYears of Earth History

VENUE: SH6,· TIME: 19:30Booking at Computlcket from 10 February-no charge

EnqUiries-Schools Liaison Office 716 3597or Information Desk 7163162

February 27

March 6

Oop of eksklusiewe skole gaan in die dae wat voorle 'nomstrede kwessie wees wat heelwat gemoedere gaandegaan maak. Die minister.van Onderwys en Kultuur, PietClase, het vroeer die week in die parlement gepraat van"n beleidsverandering in sy departement wat behels dat

ouers onregstreeks inspraak sal kan he in dieoopstelllnq van skole deurdat hulle sal kan besluit wie

tot die skool toegelaat moet word, Die ANC-Ieier NelsonMandela se stancipunt is dat'gemeenskappe steeds eie .

skole behoort te kan he. Wat dink wit kinders,skoolhoofde en onderwysleiers van oop skole?

,PEARLIE JOUBERT het gaan rondvragevaarlike terrein begewe ten opsigte van dieOnderwys Departement indien ek kommentaarlewer",

Agt Kaapse skoolhoofde wat geskakel is,wou nie kommentaar lewer nie en het VryeWeekblad verwys na die Kaapse Onderwysde­partement wat rui drie dae nog nie op vraegereageer het nie.

Die algemene sekretaris van die NationalEducation Crisis Comittee (NECC) en uitvoer­ende direkteur van die Education DevelopmentTrust, Ihron Rensburg, se die vrese wat witskoliere en ouers en selfs onderwysers kan heoor die oopstelling van skole, "is kunsmatigevrese wat deur sosialisering en 'ngeineenskap in ,stand gehou word". -

Hy stel voor dat ouers die noodsaaklikheidvan 'n nuwe Suid-Afrikaanse kultuur moet ver­staan en "sodoende hul kinders se vrese virintegrasie moet aanspreek en besweer",

Rensburg sshy dinkwit skoolkinders isbangvir die oopstelllng van skole omdat hulle van .mening is dat hul kultuur oorweldig sal word.Die grootste teenstand teen die oopstelling 'vanskole sal egter kom van ouers, 'onderwysers enskoolhoofde en nie van die kinders af nie.

In reaksie opNelsonMandela se uitlating datgemeenskappe hul eie skole sal kan he, seRensburg: "Said-Afrika is in 'n proses van ver­andering en die verandering kan pyn veroor-

"Ons- sal tog niks oorkomnie 1 dis net die

konserwetiewes wat worr,y,wanthulle S8 die mense is

anders en vult". .

Die skoolboof van die Hoerskool Gimna­sium in die Paarl, mnr Lategan, se hy is bekom­merd oor die vraag van oopste1Iing, maar wougeen konunentaar lewer nie "omdat ek my in 'n

.maar almal is nie op dieselfde viak nie."Oor die redes hiervoor se hy die swart kin­

ders se "koppe word vol politieke twak gepropdeur die students' councils. 'n Groot gedeeltevan die kinders willeer, maarhulle word geinti­mideer en boikotte maak dit moeilik vir hulle",

Die skoolhoofvandie Hoerskool DidBurgerin Pretoria, mnr Immelman, se hy mag nie 'npolitieke standpunt handhaaf nie "hoewel ekeen het",

Skoolhoofde vantienhoerskole in Transvaalwou nie kommentaar lewer oor die moontlikeoopstelling van skole nie.

Die skoolhoof van die Hoerskccl Bracken­fell in die Kaap, Ossie Theron, het gese hy dinkdie betrokke wergemeenskap sal self moetbesluitof skole vir alle rasse oopgestel moet word ofnie.

Volgens hom is "daar geen twyfel dat daarverskeie versoeke gaan kom vir die oopstellingvan skole nie".

"Daaris reeds oop skole endaar is nieeintlikbaie probleme nie. Daar is ook geen rede waaromdaar geweldige probleme met die oopste1Iingbehoort te wees nie,' .

Die skoolboof van die Hoerskool Durban­ville, mnr Bezuidenhout, se by wil geen kom-

. mentaar lewer nie "omdat die direkteure sogevra het" en "omdat konunentaar oor die oop­stelling van skole nou geen goeie doel kan diennie",

"Almal sal nou as een groep behandel word" .(Fa"': AMa Zi.mlnskJ • Afrapix)

het beslis die skoolkinders gepolitiseer, "maardit was ook maar net vir 'n week - dit was niksblywends nie".

Die meeste kinders met wie gesels is, seskoolkinders word al meergepolitiseeren gepo­lariseer deur die nuwe politieke verwikkelingein die land.

"Kinderspraat deesdae meer politiek en menskry die idee dat hulle ook self dink," het 'nleerling van 'n Kaaplandse plattelandsehoerskool

. gess.VolgensEvelyn Terblanehe,'n standard nege­

leerling van die Hoerskool Randburg, magonderwysers nie "eintlikpolitiekpraatnie, maardie regse- enlinkse onderwysers maak deesdaemeer politieke opmerkings as voorheen".

'n Leerling van 'n Bolandse skool se die"kinders was vrek bang toe die ANC ontban en .Nelson Mandela vrygelaat is. Kinders het gesehul ouers wil sommer land-uit",

-0 "Ek siennogaluit daarna as die skole oopge­maak word. Rassegroepe sal in kontak kom enmense sal meer hul gevoelens kan uitleef,'

Hy glo die skole sal "eers toetse op diekinders moet doen" om uit te vind ofhul reg isvir die oopstelling of nie.

"Ek dink nie swartmense is donuner nie,

Oop of eksklusieweskole: wat dinkdie kinders?

VryeWeekb1ad, 9 Maart 1990

DANIE MOOLMAN,14, van die HoerskoolGill College op Somerset-Wes in die Oos­Kaap se by IIgee nie om as bulle die skoleoopmaak nie, solank daarnet nie boikotte isnle",

Volgens hom het die politieke gebeure dieafgelope tyd nie werklik die kinders gepoli­tiseer nie. "Party onderwysers het vir ons gevrawat ons vanNelsonMandela dink, maarhet selfnie veel gess nie want die KP's hier is erg."

Hy glo dit sal goed wees as sy skooloopgestelword, "want dan sal die getallegroei endie sportsal seker ook beter word".

Sy suster Pieka, 16, van dieselfde skool seook sy gee nie om as die skole oopgestel wordnie. "Ons sal tog niks oorkom nie - dis net diekonserwatiewes wat worry, want hulle se die 'mense is anders en vuil." ".

Sy se wanneer skole oopgestel word, sal ditaan die begin snaaks wees, "maar later sal ditmaar weer gewoon wees". ,

"Mense sal aan die begin negatief wees enwanneer daar probleme is, sal hulle se: ek hetjou mos gese. Hieris'npaarerg KP's -ekweetnie of dit meer voordelig as nadelig sal weesnie."

Sy se dit sal goed wees as die skole oopgestel ,word, want die getalle van die skole sal styg. '\ ,Daar is maar 240 leerlinge in Gill College, !

'n Kaapse leerling wat anoniem wil bly, se .skole behoort nie nou al oopgestel te word nie."Dit is nog te vroeg en die implikasies sal meerskade as goed verrig."

Hy glo Afrikaans sal nie baat vind by dieoopstelling nie, "want almal sal nou as eengroepbehandel word. Die kinders gaanniemeerkultuurbewus wees nie. Maar ek is ortsekerhieroor".

Hy se egter hy sal nie omgee om in 'ngemengde skool te wees nie, "want dit gaan tognie om die velkleur nie, maar om die mens".

. 'n Matriekleerling van 'n Bolandse Hoerskoolse onderwysers se deesdae gereeld aan hulle"dat ons moet leer, want die swartes gaari onsplekinneem, Party'van hulle praat ookvan diekaffers wat in ons plek skool toe sal gaan as onsnie hard genoeg leer nie",

"Die kinders is ook deesdae meer gevoeligvir politieke opmerkings en almal worry vrees­lik oor kommunisme, maar dit sterf tog vinniguit in die res van die wereld,'J

":" Hy'se kinders en onderwysers is bang dat die.standaard van die skole sal daal as die skoleoopgestel word vir aIle rasse, "Om te groei, salons ookmoet afbreek. Ek dinkons moet mekaartegemoet kom en iewers in die middel'nbevredi­gende standaard bereik," se hy.

Die probleme wat hy met die oopstelling van 'skole voorsien, is die groepvorming wat salplaasvind. "Almal gaanklieks vormendie sportsal seker ook 'n probleem wees, want die swart­mense hou meer van sokker as rugby.

"Baie van die kinders was kwaad vir FW.Iemand het gese: As sy gat nie aan hom vas wasnie, dan sou hy dit seker ookvir die swartmensegegee het,"

Die hoofmeisie van die Hoerskool Raildburg,Judy Malan, 16, se skole behoort oopgestel teword. "00 help egter nie die sknlewordoopgestelen die woongebiedeis steeds apart nie.'

Sy glo die politieke gebeure die afgelope tyd

II',I·iIl!

I

.~~_.-._", -.., ........••" , _......••..,.,.~""""""",_ ", ~~~--~-~. - - , . ~ , \ . \ ,,~ '"t',,- .n-'",..., \'''''I,;\!"),;,,,,~

'" AGTERGROND

Wie is misdadigers enwieis poJitiekegevarigenes?

S6hetNamibia.gemaak

Namibia bet tydens die landse oorgangsperiode met die­selfde probleem van politiekegevangenes gesit en 'nonafbanklikejuris, profearlNorgaard, is deur die VV endie SAregeringaangestel omdit te onderseek,

Hy bet die individuelegevangenesse sake ondersoekom sodoende te besluit wie aspolitieke gevangenes kwali­fiseer,, Norgaard bet in sy onder­soek uitgewys dat dit belan­grik is om vas te stel of 'noortreding polities was of nie.Hy bet daarop gewys dat daargeen vaste deflnisie bestaanoor wanneer 'n "daad polio

.ties is .nie" en bet elkegevangene se saakafsondelikbekyk.

Hoogverraad isas'n suiwerpolitieke daad geklasifiseeren sommige "gewone mis­dade", soos moord, ook. Inlaasgenoemde gevalle bet diepolitieke motief van die oor­treder tn deurslaggewenderol

·gespeeI.Hy bet egter bevind dat

die oortreder self ~ienoodwendig polities gemo­tiveerd b.,ef te wees nie.

Vol gens Du Plessis sou die selfer­kende leier van die polisie-moordben­des, Dirk Coetzee, om die rede ookinaanmerking moet kom vir politiekeamnestie,

Carpenter se dit is belangrikom tekyk n~ die staat se "rol" in die pleegvan misdade,

. "Daar is '0 hele kategorie vannusdade waarvan die kenmerkjuis is

.dat hulle teen die staat gemik is. Dievoor-die-hand-liggendste hiervan ishoogverraad. Ditis so te se ondenkbaardat iemand vir persoonlike gewin"hoogverraad sal pleeg."

. Volgens haar is die politieke oog-merk of motief daarom niedeurslaggeweod nie,

Sy meen Strydom, s~os McBridebet sterk politieke motiewe geha~'~Eo al~i se slagoffers was burger­likes. Die twee verskil egterin soverreMcBride se handeliog voldoen hetaan die vereiste dat '0 verskuiwingvan politieke mag beoog is, terwylStrydom eerdersodanige verskuiwiogwou teenwerk,"

Sy het voorspel dat McBride enS~ry~ombesondere netelige turksvyevir die regering kan word omdat die"begeoadiging van oortreders '0uitvoereade owed1eidshandeling is watop sowelbeleidsoorwegings asregsoor­wegings berus",

subversie en sabotasie "grys gebiede"is omdat statutere rnisdrywe metideologiese konnotasies oorvleuel metgemeeoregtelike misdrywe.

Met die toekenniog van politiekestatus aan gevangenes sal daar vol­gens haar waarskynlik Die problemeontstaanme omdat dit '0 suiwer ideo­logiese onderbou het,

Amnestie. "As dit me meer 'n rnisdryf is om

die kommunisme te bevorder oie, saldie persooe wat suiwer op daardiegrond aangehou word" sekerlik vir

· .die amnestie kwalifiseer."Waar 'n "gewone' rnisdaad egter

met politieke konnotasies gepaardgaao, saldie skeidslynmoeiliker wees

, om te trek."

Oor "sagte teikens", waar burger­likes beseer word, se Carpeoter kandaar beswaarlik van politieke oor­trediogs sprake wees,

Du Plessis glo dat die ANC searnptelike beleid oor sagte teikensook '0 verskil behoort te maak. "In­dieo die arnptelike beleid van dieANC was om net harde teikeos aan teval, sou iemand wat byvoorbeeld 'nborn in '0 Wimpy Bar plant, meaanspraak op politieke amnestie kanmaakoie, want di6 persoon het danDie opgetree in ooreenstemming metdie beleid van die orgaoisasie me."

Kenners glo dat dade betrekkiogmoot heop die uitoefenfug van poli­tieke mag binne die staat en dat dieoogmerk van 'n daad '0 verskuiwingvan politieke mag moes beoog.

"Die oogmerk moet wees om 'nverrneende onreg in die gemeenskapreg te stel," se Carpenter.

Dit word ook vereis dat die dadermoot gloindie saakwaarvoorhyhombeywer - "wat 'n beroepsoldaat

· byvoorbeeld Die sal doen oie," seCarpenter,

KommissieDie verband tusseo die daaden die

doelwit wat nagestreef word, mootondersoekword - "hoe meer direk dieverband, hoe waarskyoliker is dit datdie daad as',~ politieke oortreding .geklassifiseer sal word," se sy.

'Du Plessis se daar moet oie alge- .meneamnestie verleeoword aan menseaan beide kante me. "'0 Geregtelike .kommissie moet aaogestel word omelke saak op meriete te ondersoek,"By stel ook voor dat die besluit oorwie politieke amnestie moet kry eowie Die, volgens duidelike riglyoe

.geskied. . '.

Die kern van di6 rlglyoe is: .• Mense wat opgetree het in die

. loop vanwat mens militere operasies·kanooom, in die breedste sin van die .woord, aan hulle behoort amnestieverleeo to word.

• Ditbetekendatdie ANC-~ldaat, '.'"'·wat gehandel bet in die uitvoeringvan :0 opdrag vanuit Lusaka, in dieproses '0 haodeling verrig het watnorrnaalweg as '0 rnisdaad beskou

..kan word, geregtig op amnestie be- ,hoort te wees.

• Dit sal ookgeld vir mense wat inopdrag van die weermag opgetreehet, selfs al sou dade, in'die bree sin.vandie woord, as ooregmatigbeskoukanword.

. Oortreder .Sy eo ander akademici het egter .

_gewys op '0 aantal aaoduidings eo .faktorewatinaggeoeemkanwordiodie bepaliog van wie '0 politiekegevangeoe is., Van di6 faktore is: die motiveriog

van die oortreder, die omstandighedewaarooder die daad gepleeg is; diebeplande teikeo; die aard eo ems vandie daad; die oogmerk wat gedienword; en die verband tusseo die daad

, eo die doelwit.Wat die aard van die bandeliog

betref, het Carpenter gewys op dieomerskeid wat gelIef moet wordtussenrnisdade wat universeel erkeo word ­soos moord - eo misdrywe wat in '0besoodere staat geskep word, eoeiot­lik 'n ideologiese grondslag het. InSuid-Afrika is die beste voorbeeld al·die rnisdrywe wat met die bevorde­ring van kommunisme verbaod hou.

Sy bet daarop gewys datterrorisme,

.Kriteria'0 Dosen! in Publieke Reg aan die

Uoiversiteit van Stelleobosch, profLaurens du Plessis, glo dat die be­trokke partye, die regeriog 60 dieANC, sal moot bepaal watter kriteriagebruik word. om te bepaal wie oppolitieke amnestic leanaaospraakmaak

,eowieDie. '

Volgens profGretcheo Carpenter. van die departement Staats- en Vol-'"

kereg van Uoisa is die vraag oor po­litieke gevangeoes baie moeilik omdatdie begrip me '0 regsbegrip is waar­van die iohoud vasstaan Die.

BAREND STRYDOM het verledejaar agt swartmenseop die Strijdom­plein in Pretoria doodgeskiet. RobertMcBride het op 14 Junie 1986 'nmotorbom by die Durban MarineParade geplant en die dood van driemense en baie is beseer. Albei is terdood veroordeel

Van links en regs kom daar elsedat bulleas politiekegevangenes deelvan 'n algemeneamnestieword.Buitendi6 ,twee is daar honderde mense indie gevangenis wat weens terrorismeskuldig bevind is.

Die ANC het die onvoo~aarde.like vrylating van alle politiekegevangenes aseenvandievoonvaanles I,

, vir onderhandeling met die regering ­gestel. Staatspresident FWde Klerkbet in sy toespraak op 2 Febmariegese alle politieke gevangenes salvrygelaat word, behalwe di6wat wealS

moord of terrorisme skuldig bevindis. '

Hoeweldie Suid-Afrikaanse reger­ing die Geoeefse Konfensie van 1949

Geneefse Konfensie, ,oodertekenhet,hethullegeweierom, Protokoll, wat verwys.,na die status

Akadeinici en kenners wat genader' van, bevrydingsbewegings, te 00-is, is dit eens dat di6 vrae nievoor- dertekeo.'die-hand-liggend is eo bloot deur een ,DieGeneefse Konfeosie behandelbetrokke party, byvoorbeeld die lege- die politieke status van soldate eoring, opgelos kanword me. ' bepaal ook sekere etiese kodes van

oorlogvoering.Die feit dat die Suid-AfrikalUlSe

" regering Die di6 protokol oodertekeohet nie, het volgens prof GerhardErasmus, dosent in Publieke Reg van

, < die Universiteit van Stelleobosch, ,. irnplikasies vir die besluit oor per­sooe wat nou aanspraak kaomaak oppolitieke amnestic. Die meeste vandi6 persone is ingevolge die Wette opTerrorisrne en Binnelandse Veiligheidaaogekla.

Ole vrylatlng vanpolltleke

gevangenes Is een, van die moeillkste

strulkelblokke opdie pad na

onderhandehnqwat die regerlng endie ANC blnnekortsal moet oorkorn.Ole kwessle word

nou deur 'neetstaklng van

honderde,gevangenes op die

spits gedryf. IsBarend Strydom In

politiekegevangene? En die

,ANC se RobertMcBride? Wat van

kapteln Dirk'Coetzee, of die ,manne van die 'BSB? PEARLIE, JOUBERT hetkenners uitgevra

10 VryeWeekblad, 9 Maart 1990

AGTERGROND

I 1

THE STRUGGLE ISMY LIFE ­R25 + R1 posgeld

NO EASY WALKTO FREEDOM -. R18.50 of R13.70 :,. R1 posgeld ... . .

Ons het 'n goeie voorraad Mandela-boekeomsy vrylating verder te vier.

.:> THE HISTORIC RIVONIA TRIALSPEECH ~ .R2.00 + R1 posgeld

HISLIFE INTHESTRUGGLE ­Book R14.70 + R1 posgeld

HIS'L1FE IN THESTRUGGLE­Photo Exhibition R46.20 + R1 posgeld

THE FREE MANDELA FESTIVALCONCERT BOOK­R38.50 + R1 posgeld

Skryf vlrons Iys BOEKE OOR NAMIBIA

Ons groat die nuweonafhankllke staat NAMIBIA

.STUUR POSORDERS. /NOlEN U MEr'N SU/D­AFRIKMNSE OFNAMIBIMNSE TJEK BETAAL,

VOEG R3.50 BY.

Besklkbaar In ons boekwlnkelln die Swazi-Plaza,Mbabane, Swaziland.Skryf aan Robin Malan of Anne .

Salelwako Posbus A456, Swazi-Plaza, Mbabane, 'Swaziland•Tel: 45561

. Ole rnavan Wayne Malgas, een van die gevangenes op eetstaklng, Martha Malgas, neem hler deel aan 'n optog InKaapstad. Die ~ptog Is op die vyfde deg van die Mtstaklng ter ondersteunlng van die gevangenes gehou

. .' (Foro": EricMin., •Afrapix)

Meer as 500 mense het &an die optog In Kaapstad deelgeneem om die .vrylatlng van polnleke gevangenes, wat tans op eetstaklng Is, te els. Ole

plakkate word hler ook as sambrele gebrulk.

politieke gevangene moet geniet,"Hulle sident De Klerk die vrylating vanis nie moordenaars en skelms nie.Rulle politieke gevangenesaankondig. Ekhet in opdrag van hul bevelvoerders het die Here geprys. Ons kindersopgetree," se sy. kanhuis toe korn, Ek het nie gedink

"As 'n Christen moes ek getrou bly hulle saldadelikvrygelaat wordnie,aanditwatekglo.Ekhetnooitvoo!heen maar nou lyk dit asof meneer De

.deelgeneem aan protes nie, Maar ek Klerk se aankondiging nie vir hulleverstaan nou wat die kinders gedryf geld nie.het om te doen wat hulle gedoen het, "Ons kinders is nie misdadigers

"Ons as ouers is te blameer. Ons het nie, Hulle is sterk en intelligent. Aste ianIe stil gebly. Die kinders het dit nie vir die omstandighede in dieongeduldig geword omdat die ouers land was nie, sou hulle baie vir dieniles gedoen het nie, Ek besef nou die land beteken het. My seun was 'ngrootste fout wat ons ouers gemaak skranderen gedissiplineerdestudent."het, was om nie na ons kinders te Peterwas 'ntweedejaarstudent inluister nie, Ons moes nooit gaan Ie het die onderwys aan die UWK toe hyteenapartheidnie. Nou het ons kinders die land vedaat het om by die ANCdie slagoffers geword, aan te sluit,

"Ons hetmaar net die regeringgehaat "Virmy het De Klerk op 2Febru-vir aIles wat hulle gedoen het. Dit het arie gese die oorlog met die ANC isso ver gegaan dat ons kinders hand- verby. Dan moet ons kinders mosgranate begin optel het, vrygelaat word. .

"Toe ekmy Maandag vasgeketting "Wat ek nou doen, doen ek virhet, was dit vir my 'n simboliese daad my kind. Ek gaan nie uit my pad uit'van solidariteit met my kind wat in om die staat teen te gaan nie. Maar.kettings is. ek voel ek moet iets doen, Ons kin-

"Ek het hier op 2 Februarie in my ders voel sterk omdat ons saam metsitkamer 'gesit en kyk hoe staatspre- hulle staan."

naons'ons moes

Oit isnie soseer people's power nie, maarma-krag, wat die eetstaak-veldtog in

Kaapstad onder die aandag van die publiekbring. In die meeste gevalle is dit middeljarigeen bejaarde huisvroue wat hul voorskote virbaniere verrull het. Hut kinders se lot het van

hulle politieke aktiviste gemaak. ELSABeWESSELS doen verslag

geluister het'kinders

HULLE loop voor in straatoptoge en betoog met plakkate. Vroeer die weekhethulle hulself aan die staalheining van die parlement vasgeketting in solidariteitmet hul kinders, gevangenes op Robbeneiland, wat sedert verlede week op 'neetstaking is. Vir die meeste vanhulle was dit die tweede keer in minder as twee .weke wat hulle in hegtenis geneem is.

Met trane in haar oe het Martha Malgas met 'n banier "release my son" voor'n straatprotes uitgeloop, Haar seunWayne is in Desember 1988 weensANC-bedrywighede in hegtenisgeneem.

Haar seun se gevangenisskap hethaar gepolitiseer. Malgas erken datsy voorheen nie eintlik aan die poli­tiek gedink bet nie.

. . Wayne was 'n derdejaarstudent indie regte aan die UWK toe hy in 1987

. in hegtenis geneem is. Univer­siteitsgelde kon sy nie bekostig nie,maar haar seun was 'n skrander stu­dent en sy studies is deut beursemoontlik .gemaak. "Hy het dit aIlesopgeoffer omdat hy geglo het hy moetveg vir geregtigheid."

Malgas was verbaas oorhaar seun ~se betrokkenheid..Wayne het in dieAshley Forbes-verhoor saam met 14ander studente weens aanklagte vanterrorisme voorgekom.

. "Vir ons en die gemeenskap vanUitsig was dit 'n skok toe Wayne inhegtenis geneem is. Hy het nooit oorsy gevoelens gepraat nie,

"Ek het nog nooit-aan politiekeprotes deelgeneemnie. Maar staatspre- "sident De Klerk het gess politiekegevangenes gaan vrygelaat word. Onshet almaI ons hoop daarop gevestig."Nou staan ons op vir ons kinders."

Patricia Jacobs is 'n ouderling vandie NG Sendingkerk en 'n toegewydeChristen. Haar 24-jarige seun Peter,'n MK-kommissar, is ook op Rob-

. beneiland,Politiek is nie in haar aard nie, se

Jacobs. Sy leef in 'n konserwatiewegemeenskap.

"Voordat Wayne aangehou is. hetek nie veel omtrent die stryd verstaannie, Ek het nie besef my seun ispolities betrokke nie."

Sy het die aanklagte teen hom - diegooi van 'n handgranaat - ook niegelate aanvaar nie. Vir maande lankhet sy met hom oor die saak gestry.Van die ANC wou sy nilesweet nie,

Maar dit was haar eie ervaringvoor Loopstraat II sepolisiekwartie­re waar Wayne.en ander aangehou isdat sy politiekbegin dinkhet. Hulle issoms so onbeskof behandel, "asofons skolliesenmisdadigersis...·sesy.

"Dit het gemaak dat ekmy kind sekant gekies het."

Hoewel sy nie haarseun Be optredegoedkeur pie, glo sy dat hy as 'nsoldaat van die ANC die status van

VryeWeekb1ad. 9 Maart1990.... 11

"~ i

,i

J

.I

,~ :,\,il,:f

!1'

t11

t, I13

het vir die party in 'n munisipale verkiesing ges­taan en naelskraap verloor,

Tydens die staking van swart mynwerkers in',1946 is lede van die distrikskornitee saam metlede van die mynwerkersunie en die ANC ver-hoor, '

Fischer, wat met vakansie was gedurende diestakirig, het hom by sy kamerade gevoeg en issaam met hulle verhoor, Hulle bet egter lig daar- 'van afgekom. .

In 1950 het die Nasionaliste, wat twee jaartevore aan bewind gekom het, die Wet 01'" dieOnderdrukking van Kommunisme deurgevoer.Die Kommuniste party, waarvan Bram toe op dieSentrale Kornitee gedien het, het besluit om te "ontbind eerder as om al hul lede aan vervolgingbloot te ste!. "

Fischer was een van die stigterslede van dieCongress of Democrats, wat saam met die ANCdie Congress Alliance gevorm het. .

In die vyftigerjare was daar die Versetveldtogen die Volkskoogresby Kliptownwaar die Vryheids-.manifes sy beslag gekry het.

Op die vooraand van die kongres, in Desember1956, is 156 mense landwyd in begtenis geneem,Hulle was deel van die Hoogverraadverboor watvier jaar lank geduur het,

Bram, wat vanwee sy inperking nie dee1 was'van die kongres nie, is nie in hegtenis geneem nieen het as een van hul advokate opgetree. Almal isin 1961 vrygelaat.

In 1960 is dieANC en die PAC na die Sharpe­ville-slagting verbied. Bramhet indie tydweerbydie SAKP - in 1953 het bulle weer ondergrondsbegin optree - aangesluit. .

In 1963 het die polisie op Umkhonto we Sizwe'se hoofkwartier op 'n plaas in Rivonia toegeslaan . ien dit het tot die bekende Rivonia-verhoor gelei,Bram het die verdediging se span gelei en dieverwagte doodstrawwe afgeweer.

Die oorwinning is egter deur 'n tragedie gev-"olg, Bram en Mollie het vir hul dogter lise se 21e ...verjaardag Kaapstad toe vertrek. In 'n ongeluk indie Vrystaat is Molly dood.

Kort daama is Bramweens SAKP-bedrywighedeinhegtenis geneem. Hy is egter opborgtog vryge..1aat om 'n saakby die Privy Council inLondenvir,fn klient van Suid-Rhodesie te gaan verdedig. Na .die saakhet hy teruggekom om vemoor te word.

. Ben dag in Januarie ,1965 het Bram nie in die 'hof verskyn nie. '

.Hy het ondergronds gegaari. Na 'n reuse-poli­siesoektog van nege rnaande is hy op 11 Novem­ber in hegtenis geneem. Hy is lewenslank tronktoe gestuur op !W1klagte van sabotasie en weenssy SAKP-lidmaatskap.

In 1967 is sy seun Paul aan 'n ongeneeslike'siekle dood. Bram is nie toegelaat om die begraf­nis by te woon nie; ,

Aan die einde van 1974het die nuus gekomdat:r,..Bram selfbesig was,om aan tanker in die tronk inPreroriatested .

Daaris van oral versoeke aandie staat gerig dat ,;hy sy laaste dae by sy dogter lise in Johannesburg ,.kon deurbring. Die is ook geweier. Hy is op 8 Mei1975 onder polisiebewaking by sy broer in Blo- 'emfontein dood.

'.

Regs voor sIt die Vrystaat-rugbyspan se eerste kommunlstlese skrumskakel nog.Brant het In 1924 vir hulle teen die All Blacks ultgedraf

Bram seblou-bloedBoere-stamb.oek

ABRAM FISCHER is op 23 April 1908 in Blo­emfonteinineenvan die "koninklike" Afrikaansefamilies gebore,

Sy oupa,Abraham, was een van president MTSteyn se vertrouelinge in die Oranje-Vrystaatvoor en tydens die Anglo-Boereoorlog.

Met Bram se geboorte was sy oupa die eersteen enigste eerste minister van die Oranjerivier­kolonie voor die skepping van die Unie van Suid-Afrika in 1910. ' '

Hy was in die eerste Unie-kabinet van LouisBotha. '

Bram se pa, Percy, was 'n vooraanstaanderegsgeleerde in Bloemfontein en het later Regter­President van die Vrystaat geword.

Sy ma, Ella Fichardt, het ook uit een van dieVrystaat se vooraanstaande families gekom. Bramwas die oudste van vyfkinders. '

Toe hy nog op laerskool was, het die rebellieteen Suid-Afrika se deelname aan die EersteWereldoorlog aan die kant van Brittanje uitge­breek, Sy pa het aan die rebellie deelgeneemen asregsverteenwoordiger vir die rebelle in Bloemfon­tein opgetree, Dit het die hele regsgemeenskapvan Bloemfontein teen sy pa laat draai,

Met die vedies aan werk moes hulle hul ruimhuis in Bloemfontein verlaat en in moeilikeomstandighede op sy oupa Abraham seplaas gaanwoon, Ben van sy vroegste berinneringe was toe

,sy rna hom saamgeneemhetBloemfontein toe - flybet op die stasie blomme verkoop om ekstra geldte verdien - waar hulle Bittereinders soos gentChristiaan de Wet besoek het,

Hy is na Grey Kollege waar hy goed presteerhet enere-kleure in tennis verwerfhet. As skrum­skakel het hy sulke goeie rugby gespeel dat hy in1924, skaars 16 jaar oud, vir die Vrystaat teen dieAll Blacks uitgedraf het,

Na skool is hy na die Universiteit van Kaap­, stad, maar is na 'njaar terug na die Grey Univer­

siteitskollege- vandag se Kovsies - om syregsgraadte voltooi.

Verlange huis toe en die feit dat hy aan Grey 'nbeter kans sou staan vir 'n Rhodes-beurs, het homdie bes1uit 1aat neem., In 1929 het hy as Nasionalis die eerste "eerste

minister"van'n Suid-Afrikaanse studenteparle-ment geword. •

Die Rhodes-beurs is aan hom toegeken en inDesember 1931is hy Engeland toe. Voor hy wegis, het hy by Bloemfontein se Joint Council ofEuropeans and Africans betrokke geraak. Hy hetook virMolly Krige ontmoet enhulle is in 1937 iIiBloemfontein getroud. '

'In Engeland het Bram nie juis betrokke geraakby studentepolitiek nie, maar heelwat studen­teleiers op die vasteland ontrnoet. In 1932 het bydie Sowjet-Unie besoek en dit het 'n blywendeindruk op born gelaat.

Hy het in 1934 na Suid-Afrika teruggekeer enin 1935,08 toelating tot die Johannesburgse Balle,as advokaat begin praktiseer.

Bram is as gevolg van hoe bloeddruk afgekeurom tydens die Tweede Wereldoodog by die Leeraan te sluit. In 1942 het hy by die KommunisteParty - toe nog wettig -,aangesluit. Hy is gou totdie Johannesburgse distrikskorniteeverkies. Molly

Hierin die hartland van konserwatiewe Afrikanerdom, witek hulde bringaan.kameraad Bram Fischer, 'nheroi'ese Afrikaner en seun van die Vrystaat.'

,- Nelson Mandela by 'n ANC-saamtrek in Bloemfontein.•

So onthoD hulle homBram Fischer - een van die laaste foto's van hom voordat hy lewenslank tronk toe

gestuur I,s .

VryeWeekblad, 9 Maart 1990

Oupa Percy, klelnseun Paul en Bram

Onshuis was altyd 'noop huis. Daar was altydmense inons huis. - RuthRice,Bram se dogter.

•

Vir my, is, was ensal Bram altyd 'n man van liefde wees, wat vryheid enregverdigheid vir hulle wat hy liefhet, wou he. Ek kanjou op geen andermaniersiennie, Bram - jy hetjou strydgestry, jy hetjou vryheid opgegee. Jy hetjoukeuse gemaaken daarbytot die einde gehou - jou padwas altyddiepad van

omgee. - Helen Joseph naBramFischer se dood.

Fischer mogmiskien nie vryheid in sy leeftyd gesien hetnie, maar deursy lewe endoodhet hy 'n magvir die toekoms geword. - Stephen Clingman, 'n Fischer­

biograaf. .·'

MENSE

VryeWeekblad, 9 Maart1990

1 •-en sy as IS

steeds instaatsbesit

•••

BRAM FISC!IER se as is steeds in diebesit van die Gevangeniswese. Nasy dood is sy dogters Ilseen Ruth ingelig dat sy as in die tronk sou bly, maar dat hulle dit kon kry indienhulle daarvoor aan­soeksou doen. HuUe bet besluit dat bulle nie die vemederende toegewing sou aanvaarnie enBramse as is steeds in staatsbesit," ',' ,

Dit is amper 15 jaar dat hy dood is, maar hulle praat steeds met teerheid oor hul pa, of "Bram"soos almal hom geken het. ', "Ook die tronkbewaarders het hom so genoem,:: vertel sy dogter lise, 'n regsgeleerde in Joban- 'neshurg. ,

"Toe hy in die tronk was; was hy die een na wie almal' gekortl het vir raad, s~lfs van die be­waarders," se die ouer suster, Ruth.

"Maar dit is die soort mens wat hy was. Hy was ontsaglikwarm en besorg oor mense, en het baieseIde sy humeur'vedoor.

"Hy het spesiaal tyd vir die gesiningeruim. Enhy het dit baie geniet. Hy het saam met ons gaanstap, gesels, speletjies gespeel en gaan uitkanlp. Party aande bet die hele gesin rondom die klaviergaan sit en saamgesing," se lise.

"Ma was ook 'n baie warm, ondersteunende persoon. Sy was die sterk een en dit het homtoegelaat om te doen wat hy gedoen het," se Ruth, 'n sielkundige in Johannesburg.

"Mense wat hom nie gekenhet nie, wou altyd weet Me hy eintlik 'n kommunis geword het;" seUse. "Almal verwag iets dramaties, maar daar was nib van die aard nie. " '

"Hy het in 'nhuis grootgeword waar daar altyd groot besorgdheid oor mense was. By bUllehetdit sover as hul eie mense, die Afrikaners, wat swaargekry het, gestrek. Bramhet dit tot die uiteindegevoer en was oor alle mense besorg." , J

"Dit was I1;iks anders daaraan om in 'n sogenaamde konmlunistiese huis groot te word nie," seRuth. "Ons ouers wat altyd baie eerlik,met ons. Ons het egter as kinders geweet om soms nievraete vra nie. Toe was politiek egter nie sovee1 van 'n kwessie vir ons nie.' ' ,:,

"Dit was vir ons deel van die lewe dat vriende aangehou en tronk toe gestuur word. ."Toe dit alles met ma se aanhouding en Bram se inhegtenisname oopgeruk is, was ons al ~ol­

wasse, of amper volwasse," se lise."Hoewel mense van hom verskilhet, het almal van hom gehou," se Ruth. "Hy was ook baie

gerespekteerby die Balie. Hy bet nooit die feit dat hy 'n kommunis was, weggesteek nie. Tog washy baie gewild onder sy kollegas." ' ,',. "Bramhet s6 'n warm persoonlikheid gehad dathy gevoel het jy ken hom onmiddellikw~eerJY bom ontmoet," se veteraan-menseregte-aktivis Helen Jospeh. Sy was een van die mense watBram in die laat vyftigerjare in die Hoogverraadverhoor verdedig het.

. "Hy was briljant as advokaat, hethoe aansienin sy beroep geniet enwas 'n wydbelese man.MaarduS gawe wat hy gehad het, was die gawe van liefde. :.-

"Ekbet hom twee maal in die tronk besoek en hy' was dieselfde warm en vriendelike Bram," seJoseph. . ,.

"Bramhet soos Ruthgelyk," se TIse. Ruthhet 'n fyngesig en wakkeroe. "Hyhet die blousi~ oegehad. Hyhet altyd hoed gedra, soos Vorster, ofGorbatsjof. Hy het nooitby die voordeuruitgegaansonder 'n hoed nie. ' , '

. "Net een keer het ek ho~ glad nie berken nie. Oit was toe hy ondergronds was en die vemiom­nungskuns vervolmaak het. Op'n keer moes ekhom in 'n pakhuis ontmoet. Die volgende oomblikstap daar 'n vreemde manin enekdog bulle het ons, dit is die veiligheidspolisie! maar dit was Br~gewees," se Dse. ,,',. "

"Die verhoor-dae voordat Bra~ tronk toe gestuur is, was baie neerdrukkend met al die leiers indie tronk na die Rivohia-verhoor. Oit was ook kort na rnase dood en dit was vir Bram moeilik omte verwerk," se Ruth. .

"Ons lewens het baie nou gewentel rondom '~pa in die tronlc en 'n broer wat dodelik siek was"se Dse. "Tog het Bram tot die einde sterk gebly." . ,

"Oit is baie moeilik om te se watter rol Bram 'sou speel as hy vandag nog geleefhet. Jy moetonthou ons is subjektief. Ekglohy sou fn versoeningsrol gespeelbet," se Ruth. "Hy was baie nederigen nie juis een vir mag nie."

sal oor Afrika verrys, soos die son oor dieoggend­wolke,

"Die betekenis van die woorde is vandag net so, profeties as wat hulle in 1881 was. My motief in

alles wat ek gedoen het, was om 'n herhaling vandaardie onnodige en nuttelose foltering wat al­reeds deurgemaak is in een vryheidstryd, tevoorkom."

'n Afrikaner en een van Suld-Afrika se mees begaafderegsgeleerdes, Bram Fischer, Is In 1975 as 'n

gevangene van die staat deed. Dlt waarvoor hy t6e 'nlewenslange tronkstraf uitgedien het, is sedert 'n paar

weke gelede wettig. CHARLES LEONARD het diemerkwaardlge man se lewe gaan naspeur

belowende jong Afrikaner soos Bram Fischer 'nkommunis geword het?

In sy laaste toespraakuit diebeskuldigdebank,voordat hy lewenslank tronk toe gestuur is, het hygese: ,

"EIc het (in Bloemfontein) begryp dat kleurv­ooroordeel 'n totaal irrasionele fenomeen was endat ware menslike vriendskap oor die kleurgrenssal strekas die voorlopige vooroordeel oorkom is.En dit dink ek was my eerste les op pad na die'Kommunistiese Party wat altyd geweier het omdie kleurgrens te erken en sterk gestaan het by die'oortuiging - self2000 jaar oud - van die uiteinde­like broederskap van alle mense,"

Hypraat as Afrikanermet symense wat hulselfdeur apartheid van die swartmense afgesny het:"Om die grens af te breek sal al die wysheid,leierskap en invloed van die Kongresleiers koswat nou vir hul oortuigings aangehou en in dietronk sit. Dit vra ook datAfrikaners selfopenlikenduidelikteendiskriminasie salprotesteer, Daar

, was sekerlik in die omstandighede 'n verdere ver­antwoordelikheid op my, dat ten minste een Afri­kaner sy protes aktief en positief laat geld, se1fs

, dat as gevolg daarvan, ek nouvyftien aanklagte,en nie drie nie, in die gesig staar."

Bram eindig sy toespraak met die bekendewoorde van pres Paul Kruger in Februarie 1881voor die president en Volksraad van die Oranje­V'ry'staat: "Met vertroue Ie ons ons saak aan diehele wereld voor, Of ons wenofons sterf, vryheid

-,

VAN jongs ~f is 'n belowende toekoms vir BrmFiscber voorspcl- as regsgeleerde kon by sy pa asRegter-President van die Vrystaat opvolg, en aspolitikus kon hy soos sy oupa minister word.

Hy kom uit'nhuis wat st~rk anti-imperialistieswas. Die Britse soldate bet sy ma se silwerwaregesteel, Hyhet'nspeelding, wateen van die 1914­rebelle vir hom in die tronk uitgekerfhet, tot aandie einde van sy lewe gehou, Ben van sy vroegsteberinnenngewas sy besoek aan die Bittereindergen! De Wet in dietronk in Bloemfontein.

As kommunis - 'n ideologiewat as uitlands inSuid-Afrika beskou is en steeds word - het hy vankleins af na aan die natuur gelewe en in Fischer­tradisie sy1ewe lankinheemse borne en veral witstinkhout geplant.

OpGrey Kollege het hy geweierom kadetklerete dra vanwee die imperialistiese verbintenissedaaraan.

Bramhet selfs vir die Vrystaat as skrumskakelteen die All Blacks uitgedraf. Sy vrou, Molly, het •hy ontmoet toe sy as kaptein van 'n Tukkies­hokkiespan in Bloemfontein aan 'n intervarsitydeelgeneem het,

Toehy in 1966lewenslanktronk toe gestuur is,was hy nie net as een van die staat se grootstevyande beskou nie, maar ook 'n verraaier van dieAfrikanervolk en sy ideale.

Tog bet hy tot aan die einde van sy lewe 'nAfrikaner gebly.,

Wameer hy sydogters by hul Engelse privateskool gaan oplaai bet, bet hy graag sy geliefdekakieklere en -hoed gedra en Afrikaans gepraat,

"In daaidae was dit 'n' groter vedeentheid asdie feit dat Bram 'n kommunis was," se sydogterDse. "Daar was. 'n vreeslike 'waspy' anti-Afri­kaanse houding onderdie Engelse."

Na sy vonnisoplegging het Die Burger in 'nhoofartikel gese dat dit januneris dat die appel sover van die boom af geval het.. ' , ~ .

Waarhet dinge danso "verkeerd" geloop dat 'n

en voorbok-kommllnisVrystaatse skrumskakel

.Drle geslagte Flschers: Agter Is pa Percy, die Vrystaat se Regter-Presldent voor Is, klein Bram, en oupa Abraham, die Eerste MInister van die oranJerlvler.k~lonle

12

•"

.,

T ':

•• I

• < ~ .: >

,:k ,', I i

~~ ... r , .. • • .. ... ,: ." .. " ~ • .

r:; ~, ; f ":. ~ ... ; J ,../

- ~. • <

l~lJlJ~

Nie baas nie, maar togvennoot

._------------------------------_.

PLEK:, Regina Mundi, SowetoTYD: 2.00 nm .SPREKERS:'yader Smangaliso Mkatshwa

, Jackson MthembuVakbond-spreker

voorkom. "Dieblanke gun nie meerdie baas weesnie, nie eensdie seniorvennoot nie, maar hy sal tog 'n ven­noot bly,' skryfDe Klerk,

Die derde blanke vrees glo De "Klerk is 'n realistiese een, Dit is dievrees vir Afrikanisering. Daarrneebedoel hy dat die hele Suid-Afri­kaanse stelsel van 'n Westerse na 'n'Afrika-orientering gaan verander,'''Menseregte, regstelsels,

bestuurstyle, demokrasie, ekonomiesebeleid, onderwys, algemene diensteen besluitneming sal ge-Afrikaniseerword. Dit is 'n realistiese vrees omdatODS strukture nie onaangetas gaan blynie, Daar sal aanpassings en kornpro­miee moet wees,

"Hoe moet ons die vrees hanteer?Dit sal onwys en gevaarlik wees omwit mag ten aIle koste te vestig.

"Dit is sekerlik regverdigbaar omte probeer om wit mag en wit strukturete verskans, Die verskansing kanplaasvind in 'n grondwet, 'n handvesvan menseregte, staatstmkture, ekono­miese "grondwette' en talle ander watonderhandel kan word.

"Sodanige onderhandeling is nieonmoontlik nie. Daar is tekens onderswart politieke groepe dat die blankestrukture behou moet word, atis dit in"gewysigde vorm, Dit sluit in stelselsvan demokrasie, die vrye mark, dieoppergesag van die reg, vryheid van.assosiasie, private' eienaarskap, ar­beidsetiek, opleidingstandaarde, ens."

'meenskap, my mense, gedwing hetom hulselfte registreer, Ekis een vandiegene wat myself nooit laat klassi­fiseer het nie."

,Jardine het eers' baie later 'n iden­titeitsdokument bekom, nadat hy ditmoes he om 'n huis in 'n "Kleurling-buurt" te bekom. '

Jardine staan in politieke kringe asdie "vader va1\, nie-rassige sport" .bekend, en is een van die stigters vandie UDF se National Sport Councilwat verantwoordelik was vir die Op""togte teen die onlangse rebelle-krieket-

, toer.Hy dien nou op die uitvoerende- '

komitee van die NSC,maar is ookaktiefin opvoedingsvraagstukke watdeur die UDF en ANC aangepak word.

Jardine het sterk teenkanting teendie Arbeidersparty uitgespreek engesedat hulle 'n keuse gehad het om of indie driekamer-parlement te dien, Ofom hulle by die buite-parlementere

opposisie aan te sluit.Volgens hom spreek

die Arbeidersparty niedie aspirasies vanKleurlinge aan nie,omdat die net deur dieANC aangespreek kanword.

"Die vraag oor dieJogenoemde Kleurlingse politieke-tuiste is baieduidelik in die lig vandie feit dat die groepnooit as deel van die witbevolking beskou is nie.Hulle is deel van dieonderdrukte mense indieland en as sulks Ie bultoekoma, en die toekomavan alle Suid-Afrikaners,indie program wat die'ANC voorgestel het." ,

Hy is getroudenwoonin Eldoradopark Park,Johannesburg. Hulle betdrie seuns wat tans indie buiteland studeer.

, handellng te verseker - die ronde tafelte kry, die akteurs om die tafel te laatsit en 'n sakelys binne drie jaar tefinaliseer,

Die tweede raamwerk is onder­handellng en kompromiee oar 'ngrondwet. Dit sal drie jaar duur,

Die derde raamwerk is 'n in- enuitfasering op alle vlakke soos dieekonomie,onderwys en politick. Ditsal drie jaar duur en insluit die alge­hele afskaffing van apartheidswette:die daarstelling van 'n grondwetstaatpicks van 'n magstaat; die aanvaar­ding van 'n handves van menseregte;die beweging na 'n nie-rassige de­mokrasie; uitdrukking van die kul­turele groepsidee in die grondwetlikeen gemeenskapstrukture; en dieontwikkeling van die ekonomiesekragte van die vrye mark.

De Klerk se hy glo die blankevrees dat meerderheidsregering grootlyding en wanordegaan meebring endat blankes soos die Jode onder Hitlergaan lewe, ongegrond is.

"Afrika-regering beteken nie bar­barisme nie. Dit is nie die ervaringvan blankes op ons vasteland nie,Ons,die blankes,betvoldoende grondevir groter geloof. Die soort vrees is 'nbelediging vir swartmense."

Die blankes se vreesdat hulle aileinvloed gaan verloor, geen politiekemag gaan he nie en deur swartmenseoordonder gaanword. word heeltemaloordryf - hoewel aspekte hiervan mag

Audrey Brown

BILL JARDINE is in 1934inSophia­town gebore en het laterna Vrede­dorp - of "Fietas" soos dit algemeenbekend gestaan het - getrek. Daar hethy as jong seun, as gevolg van sy mase betrokkenheid by die Klerewer­kersunie, met mense soos Solly Sacksvan die SAKP in aanraking gekom. '

Hy het elke Saterdagoggend dieKommuniste Party se weekblad, dieGuardian, verkoop, '

Jardine skryf sy vroee politiekeontwikkeling toe aan die feit dathy asjong seun moes sien hoe sy ma deur

, die polisie geteister word, en hoe sy, eendag na 'n vroue-opmars na die

stadsaal deur die polisie aangeval is."Ek het al vroeg baie bittere on­

dervindings aan die hande van diestaat gely'', se Jardine.

"Maar die gebeure wat my leweverander het, was toe die Werop

. Bevolkingsregistrasie ons ge-

1

De Klerk nog stun by die volgendestelling nie: "Ek: het so 'n gevoel dat

. die momentum van die De Klerk­regering oor onderhandeling in 1990geblokkeer gaan word. My hoop iseerder gcrig op 1991."

De Klerk s8 die land bevind homnou in "die stroomversnellings vanoorgangspolitiek". As dit in sy magwas, s8 hy, sou hy die oorgangspoli­tick as 'n proses van tien jaar beplan ,het met drie raamwerke,

Die eerste raamwerkis om onder-

die Kerk en die

kwartaalblad van dic SA Stigting slayfDeKlerk, wat allerwee gerekenword,as'nsterle inv10cd opsybroer, staalsprI>sident FW de Klerk, dat die politickdie volgende vyfjaar deur die soekena vyf komproniiee bepaal sal word:oor groepregte;staatsvonn; die ekono­miese stelsel; en die pas van die oor­gangsproscs.

Die artikel is voor die wettigingvan die ANC en die vrylating vanNelson Mandela geskryf, maar hetpas verskyn. Dit is dus nie bekend of

Op die Nasionale Dag.vlr Aanqehoudenes onthou ensalueer ons al'diegene watgely het vir die strewe na geregtigheid envir 'n nie-rassige,

,. demokratiese Suid-Afrika.

GEE UITING AAN JOU SOLlDARITEll MET DIE AANGEHOUDENES EN MET DIEEETSTAKERS IN GEVANGENISSE REG OOR DIE LAND.

1~ Organiseer kerkdieriste vir Sondag 11 Maart 1990 en fokus op hulsituasie.2. Vas op 11 en 12 Maart ln solldarltelt met die eetstakers.3. Woon vergaderings op 1-1 en 12 Maart 1990 by in Solidariteit metPolitieke Gsvanqenes . en Aangehoudenes.4. Skryf aan President FW de Klerk en eis die vrylatlnq van aile politieke~evangenes en .aanqehoudenes.

Maxdu Preez

SWART meerderheidsregering isonafwendbaar inSuid-Afrika. Dit salonverantwoordelik teenoor die landen die toekoms van blankes wees om'n uitgerekte stryd hierteen te begin,s8 Willem de Klerk, voormalige re­dakteur van Rapport en tans profes- ,sor in Kommunikasiekunde aan dieRandse Afrikaanse Universiteit.

In 'n artikel oor die"anatomic vandie Suid-Afrikaanse politiek" in die

r-VERGADERiNG'OP-Di'ENASTONALEDAG VIRAANGEHQUDENES- - - ..: ONDERSTEUNPOLITIEKE: GEVANGENES OP EETSTAKING1 .:: Op 25 Februarie 1990'het politieke gevangenes op Robbeneiland metdie

opofferende daad van 'n eetstakingbegin om die aandag op hul benarde: toestand te vestig. Die eetstaking het nou na gevangenisse reg oor die1 hele land uitgebrei.

1 ONDANKS ,PRESIDENT FWOE KLERK SE TOEGEWINGS IN SY' TOESPRAAK VAN 2 '1 "FEBRUARIE 1990, IS DIE FEITE: .: - Die Noodtoestand is steeds van kragl Aanhouding sonderverhoor is

steeds met ons. ' ': - Mense word steeds volgens die Wet op Binnelandse Veiligheid en die1berugte Seksie 29 aangehou.1- Aanhoudingsomstandighede het nie verbeter nie. ' ' ' ,1- Hoewel die Bevrydingsbeweging ontperk is, word mense wat weens hul1stryd teen apartheid aangehou word baie selektiefvrygelaat, en die'I meeste is steeds aqtsr tralies. Die gevangenes teken nou protes aan,1omdat hulle,by die onderhandelingstafel gebruikgaan word.

111I,

ODS-RAND,Plek: Siyathemba-stadion, BalfourTyd: 10.00vmSprekers: . van die GemeenSkapsorganisasies,

Bevrydingsbeweging;PRETORIA ,Plek: St Albans-katedraal, SchoemanstraatTyd: 2.00 vm '.Sprekers: Max Coleman

1 . Cas 'Salojee

1VAAL: Plek: Rooms Katolieke Kerk, Sone 12, Sebokeng

Tyd: 2.00 nm -,: Sprekers: Moss Chikane

'Audrey Coleman: Ander:Delmas-verhoordes

I NEWCLAREI Plek: St Francis Anglikaanse Kerk, Croesuslaan, NewclareI Tyd: 3.00 nm 'I Sprekers: Eerw E JonesI Thami Lephoko en ander

14 VryeWeekblad, 9 Maar! 1990

•• ',. I I ....... I ••.' • ,!" 't" I " of ",' _ <. -., ~ _.... t. ,. '" " ~

, "

Wellnstige dors na mag,1\ .

, ' ">,

Nicol, sedebuut hoort op beste boonste rakOnder redaksle van

KOOS PRINSLOO

ike Vaughan doseer Afrikaans'erlands by Wits.

'.

-' ..'

Swede, Duitsers... Enkellinge, groepe,gesinne wat tesame die uiteindelikerykgeskakeerde gemeenskap vorm, <eksentriek en eksoties en esoteries: I

Fagmic Jabaar en Augustin Shoote,,en Vygie Bond en Landed LittleMarsdon en Mentague Planke en,

·Namaqua Drift..."Die volk", uitein­delik, tipies in deursnee van allegemeenskappe van aIle tye,juis in syeenmaligheid.

, En dit is wat Nicol dan juis sogoed doen: om die folklore vanpremordiale vrees, hoop, verlange,

, geloof, bygeloof, vanpre-historieenhistorie, saam te snoer tot spieel vann6U waarin, binne 'n spesifiek Snider­Afrikaanse konteks, die verhaal ­fantasties, dog tegelyk daarom deste meer outentieken geloofwaardig- die eietetydse agterdog, gierigheid,wanhoop, onreg, verdrukking, ter­

r, perversie ( ...) ondersoek,Ek waag daarom om die debuut

(bowendien pragtig uitgegee, inEngeland: waarom?) te plaas naasdie romans van JM Coetzee (ommaar by "hier" te bly) en daarmeedus op die heel beste boonste rak,

R34,95+AVB

Marinus'JflecIters

'nPolitiekeidiotikonvirSuid­Afrika

*R22,50 +AVB

A-lIUPNR

sAtEmbassyilPre..

1

R24,95+AVB

R24,95+ AVB

, , .en kry perspektief en neemdeel aan die gesprek!

: ", ,.

"In Engels beskikbaar ~etiteld SouthAjriciU' PoIitieal Terms

.Raak gebeure vir u - .$

teveel?.'Verander dinge te vinnig sodat u

/nie kan bybly nie?Wil u saampraat, maar u kan nie? '

Koopln boek•••

AI vierdie boeke,uitgegeedeurTAFELBERG,is nou te koop.

(Indien nie byu naasteboekwinkel beskikbaar nie,skakelgems 011·792 2213 of 021-24 1320) ,

TAFELBERG, POSBUS 879,KAAPSTAD,8000 ~

ondergang, die ''hel''. Vuur is van diebegin af 'n sentrale metafoor: dieuitmergelende, folterende vuur vanhaat, jaloesie, onverdraagsaamheid,korrupsie, tirannie, Maarook vuur asapokaliptiese louteringsproses, soosin die magistrale visioensre profesievan die karakter Mad Minnaar:

"I tell you, mark this well; eversince those fat bad men brought sinand disgrace to this forgotten comer,of the good Lord's earth sinners havecome here to die, unloved, unblessedgoing from despair of the here andnow to the fires ofthe hereafter, but it

. is written, everywhere there are signs,in the stars, in the tides that tum thesea blood-red, in thebeaching of whalesand the cry of penguins, believe me.I tell you, these are the signs thilt thisplace willbepurged throughpain andblood,· trumpets and revelations,dancing in the streets and cleansing,fires." (27)

'Die YOlk'Epos won! hierdie teks in diejuksta­

ponering van deel 1en 4 met 2 en 3.Want die verhaal is nie slegs die vaneen generasie vissermense in 'nnaamlose baai erens op die weskus

'van Namibie in die diamantgebied. me (die huidige Liideritz?), maar ooren oor van vlaag op vlaag nedersetters:Strandlopers, Filippyne, Portugese,

Folterende vuur. Die konsep mag is die sleutel tot

hierdie teks, en' wie homdaaraan.vergryp is gedoem tot vlammende

endheid en "versagting"... Inderdaadsal hierdie teks ervaarword as "nara­tive of resounding contemporary po­litical import" (flapteks) deur alma!wat die feite wil berken van koloni­sasie en uitbuiting en onderdrukking,van die (wellustige) dors na mag en,die uiteindelike (deel vier) onver­mydelikheid van selfvemietiging:kapteinNunes word letterlikverslinddeur die verterende ianerlike vuurvan sy haat gekoppel aan sy onmag, '

Engel en satanMaar daannee is nog maar die

helfte van die verhaal vertel (deur 'npersonale vertellerwat hom eers teendie einde laat ken) want daar is baievertellers (die volk selfin legende enmite en sage) en baie verhale, en ookander tirannieke "powers" (Wicked!Baster Jan, byvoorbeeld) en ander"revolts" (van byvoorbeeld Maher­ero teen die Kaiser).... Soos gesien verkry die titel veel

wyerimplikasies. Danis die "powersthat be" nie in die eerste plek "dieowerheid" nie, maar die magte(meervoud) - ten goode of ten kwade- binne die mens self. Aan die feit vandaardie magspotensiaal kan me ver­ander word Die, dit is die fatum vanmenswees self, van ondeIhewig weesaan die "noodlot", die onvermyde­likheid van die stryd wat hom moetuitwoed tussen good enkwaad, engelen satan. die edele en die barbaarse ­daardie stryd is voorbcstem. Maarh66 gekies word, hoc die magaangewend word, Wlitter "power (will)be", dit is waarom dit gaan. Onder­worpe aan die magte binne homself(mag as immanent menslike dimen­sie, dus) moet hy hulle nogtans be-

" heer en kanaliseer. Daarom ook: die"barbarians" sal telkens "terugkeer"as hy faal ten goede, en, paradoksaal,wag hy op hulle koms 6n is tegelykinstrument daarvan.

Mike Nicol

. kapteinspet enbloedrooi oog - gekop­pel word aan die magte van bo endaardeur betrek word by die sowelmetafisiese as etiese problematiek vannoodlot en wil/keuse.

MaghebbersVeeleer futalisties souhierdie roman

dan myns insiens genoem kan word,soos onder andere gesuggereer wordin die dubbelsinnige hoofstuktitels"Terrible things", "A bad wind off theland", "The worst of sorts" en veral

. "The way of things", maar in die eer­steplekdeurdie romantitel self. Want .wat be-tekenpresies "Thepowers thatbe", (volgens die HAT:) "diegesaghebbers", of miskien eerden "die

, maghebbers"?Oenskynlik gaan dit om die lot­

gevalle van 'n nedersetting met 'ngeheim - 'n onuitputlike bron vandiantlll1te, gcsamentlike besit van aldie eenvoudige inwoners - en die koms

. (voorsp6l) van die man met diegeweer(kaptein Nunes), geobsedeer deur 'ndrang na besit, Besit van die geheim, 'besit van onbeperlde mag oar die leweasvan di6 waaroor hy hom arbitrer totalleenheersende gesaghebber aanstel

,;met al die middele van die gewetenlose,inherent swak despoot, besit van sielen liggaam, Wanneer die inwoners

'lm1lein lydsaamheid en swygsaamheidverset en die geheim me wil prysgeeDie,word die wurggreep en gevolglilre

, ellende bynaondraagl.ik. en die bestaangereduseer tot oorlewing van dag totdag in hopeloosheid en angs. Weltewat "apartheid" proklamecr, die geweld ,van wrede ondervragingsmetodes en

.willekeurige aanhouding, die lis ensubtiliteit van skynbare tegemoetkom-

THE POWERS THAT BEDeurMike NicolBloomsbury, R42,95(hardeband)

RIKE VAUGHAN

IN sy voorwoord tot Mike Nicol sebekroonde digbundel, "Among theSouvenirs" (1978), .ss ChristopherHope onder andere:

"He is also a political poet, al­though I think his poems work bestwhere the political facts ofthe matterare the least baldly recounted (...)

, Nicol is unlike many South Africanpoets for several reasons: his inter­ests do not extend to veld and vlei, toblack consciousness or white nation­alism, he is unafraid of rhyme andmetre; he does not polish his facewith bootblack pretending that thepresent state ofaffairs is a carnival inwhich all poets may dance; he is notgiven to making pastiches of Zulu'praise-poems or composing odes tocows or hymning 1820 settler stock;nor has he attemptedto create apatois

, . that will pass among the ingenuous asanew lingua franca; not least, he does 'not feel obliged to write about droughtor the Great Trek

"Nicol's is a poetry of the be­sieged," se Hope na aanleiding van ''After Cafavy' wat hy as die bestegedig in die bundel beskou, 'n gedigwat in gesprek tree (enersyds) metCafavy se 'Waiting for the Barbari­ans' (andersyds met JM Coetzee segelyknamige roman):

"Cafavy's fear of the imminentarrival of the barbarians gives way tobitter disappointment when he learnsthat they are not coming after all.They wouldhavebeen, he feels, somesort of solution. In Nicol's poem,however, the situation is rather worse,because he has to confront the dread-

, ful possibility that they may have. been there all along..."

DebuutromanMet sy debuutroman - en in bree

trekke geld Hope se uitsprake ookdieteks - sit Nicol die gesprek (met Cafuvy,met Coetzee) voort: ''The Powers ThatBe" sou bestempel kon word as "anovel ofthe besieged", maardan beleg ,nie van buite af nie, maar bedreiging ,van binne-uit, as die uitwerk van 'ntese dat inderdaad die barbaarse meten in ons is en gestalte kry in ont­mens-likende onmenslikheid jeens diemedemens. .

Is Nicol se visie van die mens duspessimisties? Hiervan sou reeds diebyna Middeleeus-surrealistiese sim­boliekvanRobertMasonsetreffende'stofomslagillustrasie, waarin diehoofgegewens van die roman'weerklank vind, kon getuig. Die mensword afgebeeld, geboei, slagoffer vansy vleeslikheid, sy stertlikheid, sy"uiterstes", tussen boom van lewe endoodsbeendere, in grynsende wan­hoop/vrees/oorgawe op die vlug voordie vyand in homself aanwesig, in 'n

, dor landskap besaai met diamante "aan die soom van 'n bloederige see.

Maar miskien hied juisdie laadskapook 'n ander insig. Want deur dieoorkoepelende grou-blou lug met sybloedsekelmaan .trek 'n komeet, 'nster, die ster (vergelyk juis die talleBybelse allusies: Joseph en Mary,Samuel, Sarah, die "fisher folk")'waardeur die figure - ook die domi­nerende gesig met die militeragtige

VryeWeekblad, 9 Maart 1990

-- 'r

15

"WERELD

-.

" ( ,

Vrye Weekblad, 9 Maart1990

Dos · Europase windeverandering waai oor

} "I • d Wall v president en huidige vo or'ill~"m <tic rese-ur evan er rende Chama Cha Mapinduzi, Julius Nyerere,

LUSAKA - Tekens in Afrika dui daarop dat die gese altematiewepolitieke partye isnou moont-kontinent se leiers besig is om die eenpartystel- lik in die land. .,~sel te bevraagteken, en praktiese stappe is reeds Nyerere, die argitek V8Il .eenparty-soslal-in verskeie state gedoen om 'npolitieke stelsel 'isme, het gese: "TanzaniersmoCDie~ dat 'ndaarte stelwaarin meeraseenpartykandeelneem, eenpartystaat God se wens is nie." Dieper in

In verskeie Afrika-state word toenemend Afrika, in die Somaliese hoofstad, Mogadishu,gevra dat eenpartystelsels deur die demokrasie het pres Mohammed Siad Barre sy besluit omvervang moet word. Dit is' duidelik dat die die eenparty-stelsel in die land met 'n veelpar-winde van verandering wat oor Oos-Europa 'tystelsel tevervang en verkiesings te hou, her-gewaai het, ook nou in Afrika gevoel word. bevestig. 'n Kommissie is op die been gebring

Die president van Zambie, Kenneth Kaunda, om Sornalie op die pad na demokrasie te lei.'het die week aangedui dat hy die doeltreffend- Hoewel nie so duidelik soos in Somalia nie,heid van die enigste party in die land, die is daar ook in Kenia tekens van 'n veranderenderegerende United Independence -earty (Unip), klimaat. Hierhet die kerk die voortou geneemingaanheroorweeg indie lig van die veranderinge die kruistog na 'n demokratiese bestel.wat ill Oos-Europaplaasgevind het, DrTimothy Njoya, 'n vooraanstaande lid van

Hy het gese dat hy is vol vertroue dat die diePresbeteriaanseKerkvanOos-Afrika,het'nZambiese Nasionale Konvensie, wat op 14 Maart . beroep op Afrika-Ieiers gedoenomhulvoorkeurvergader, die "regte besluite oor die land se ,vir eenparty-stelsels te beroorweeg. Hy bet daaroptoekoms sal neem", Unip betZambie die afgelope gewys dat populsre revolusies in Oos-Europa17jaarsonderenige amptelike opposisie regeer. die onbuigsame eenpartystate tot 'n val gebring

Dit is die eerste aanduidings dat Zambie dalk . het, en gese dat die mense in Afrika maklikvan sy eenparty-stelsel ontslae kan raak. dieselfde strategie kan volg,

Politieke waarnemers meen egter dat die Van die net meer as 50 Afrika-state is daarkonvensie nie vir 'n algehele terugkeerna die net 'n paar wat veelparty-stelsels het. Onderpluralistiese politiek gaan vra nie, maar'n ver- hulle islande soos Botswana, Senegal, Mauri-dere demokratisering van die huidige bestel sal tius en die binnekert ~nafhanklikeNamibia.bepleit. In Ethiopie - 'n noue, bondgenoot van die

In die buurstaat Tanzania het die gewese .Sowjet~Unie - het die leiers aangedui dat hulle

LONDEN - Die Sowjet-hervormingsleierBoris Yeltsin, wat as een van die oorwinnaars uit die strydgetree het in Sondag se verkiesings in die Russiese Federasie van die Sowjet-Unie, beskou homselfas 'n "Sosiaal-Demokraat eerder as 'n Kornmunis", . .

Die verkiesings in die Russiese Federasie, die Oekraiene en Byelo-Rusland, word beskou as 'nbelangrike toets vir die Refonniste en Konserwatiewe bewegings binne die Russiese KommunisteParty. Altesame 70 persent van die Sowjet-bevolking woon in die drie republieke.

In 'n onderhoud het Yeltsin gese dat hy vroeer deur 'n joemalis gevra is of hy 'n Kommunis is. ,"Ek het geantwoord: Ek is 'n lid van die Party. En as jy my optrede mooi vertolk, sal jy sien dat

ek 'n voorstander van 'n onafhanklike Russiese party is," het hy gese,"Ek bet nie gess Kommuniste Party .nie, en .dis baie belangrik. Ek beskou dit nie as 'n

geskiedkundige fout nie, eerder as 'n geskiedkundige tragedie dat die Kommuniste hulselfby die<Tweede Internasionaal van die Sosiaal-Demokrate gedistansieer het.

"Ek dink in my hartis ek eerder 'n Sosiaal-Demokraat."Die Tweede Intemasionaal, 'n sosialistiese beweging wat in 1889tot stand gekomhet, het aan die

begin van die eeu in twee geskeur omdat sommige van die p artye besluit het om hul onderskeie landein die Eerste Wereldoodog te steun.

Die skeuring het gelei tot twee Sosiaal-Demokratiese tradisies wat in die meeste Wes-Europeselande bly voortbestaan het, en Kommunisme, wat in die Sowjet-Unie getriomfeer het.

Yeltsin se verder dat hy pres Mikhael Gorbatsjofsal steun "indien daar werklike vernuwing in dieParty plaasvind". ' , '

Volgens hom kan slegs vemuwing skeuring van die Kommuniste Party in die Sowjet-Unieverhoed, wat dan sal lei tot die de facto skepping van 'n veelpartystelsel.

As die party die gebeurlikheid wil uitstel, moet die Kommuniste Party verskillende faksies binneeie geledere toelaat, se hy. ,

Yeltsin waarsku ook dat die Russiese Federasie, wat 'n groot deel van die algehele grondgebied, van die Sowjet-Unie beslaan, in opstand kan kom indien daar nie aan hulle eise gehoor gegee wordnie.

"'nMens moenie dink dat daar nie nasionale hartstog in die gebiede bestaannie. Dit bestaan, enas dit nie aangespreek word nie, kan die gevolge meer tragies wees as in die Baltiese Republiek enMoldavie, Azerbaijan en Armenie." . '

Op 'n vraag oor die oplewing van anti-Semitisme, soos verkondig deur die Russiese nasiona­listiese groep Pamyat, se hy: "Die vrees onder Jode is in 'n mate kunsmatig aangewakker. Dinge is

, nie so eenvoudig soos dit op die oog af voorkom nie, ""Of dit gebeur het as gevolg van Pamyat of enige ander faktore, is te bevraagteken, maar ek dink

dit is van uiterste belang dat die vlamme nou gesmoor word voordat die vuur buite beheer raak."In Sondag se verkiesing is Yeltsin tot die Russiese Federasie se parlement verkies.Yeltsin se hy is "gelukkig" met die oorwinning, en voeg by dat indienuniversele stemreg vir die

, presidensiele verkiesings van 12 Maart gegeld het, hy teen pres Gorbatsjof sou staan."GoIbatsjof wil nie nou vrye verkiesings he nie want hy is bang hy verloor," se hy. - AFP

/.

"

Dulsende Inwoners van die Ciskei plunder winkels en steek fabrieke aan die brand nadat dieIntelligensie Hoof, brig Oupa J Gqozo, die regering in 'n bloedlose staatsgreep by presidentLennox Sebe oorneem, Min Pik Botha se die SA Polisie het die tuisland binnegegaan nadatbrig GqOIO om hulp gevra het.Die Rool Kruls-klnderhospltaal besluit om nie in· solidariteit met elf ander Wes-Kaapsehospitale te staak nie, Die besluit word geneem omdat die werkers voel hulle. is betrokke bydie versorging en gesondheid van kinders. Matrones, 'dokters en adminstratiewe personeelsteun die besluit en neem vandag deel aan 'n optog. , .Die Dlrekteur van die Burgerlike Samewerkingsburo (BSB), kol Joe Verster, word onder dieWei op Binnelandse Veiligheid aangehou. Dit volg op die eerste silting van die Harms-

kommissie die week.Die wyd versprelde wegbly-aksie deurstudente en werkers in Gazankulu neemsteeds toe. Net inensewat by noodsaak­like dienste soos hospitaleen koswinkelswerk, word toegelaat om werk toe tegaan. Die wegbly-aksie is daarop gemikom die regering van prof Ntswanisiomver te werp. Die onluste duur reedstwee weke lanken 24 mense is al dood.Vyf Meuse is dood, 500 beseer en

regeringsgeboue terwaarde van rniljoenerande aan die brand gesteek invoortslepende onluste teen die reger­ing van pres Lucas Mangope inBophuthatswana. Inwoners van Ga­rankua, wes van Pretoria,eis die onmid- 'dellike inlywing by Suid-Afrika en diebedanking van Mangope. Twee vandieSun International-groep se hotelle inBophuthatswana maak toe as gevolgvan die opstand in die land.Die hoof-rabbi van Suid Afrika, Cyril

Harris, doen die week 'n beroep op Jode om nie ontsteld se wees oor die fotovan NelsonMandela en Jasser Arafat nie, Hy spreek 2 000 Jode toe om die verbranding van die Israeliesevlag by 'n AWB-vergadering te bespreek. .Altesame 28mense is beseer toe die

.' polisie met haelgewere op duisendebetogende mense skiet nadat hulle in'nopmarsna die kantore van die Katle-,hong-stadsraad deelneem. Geweld breeklos toe mense die Huntersfield-sta­dion verlaat en met 'n optog begin 6m'n petisie aan die raad te oorhandig,

. Die petisie gaan oor hoe huurgeld enelektrisiteitstariewe en vra dat diepolisieingryp om die taxi-oorlogin die gebiedte beeindig,Die Swartbewussynsbeweging glohulle is in 'n beter posisie om eenheidtussen anti-apartheidsorganisasies tebring omdat dit nie deel van die tra­"disionele konflik tussen die ANC enPAC is nie, se die voorsitter van dieswartbewussyngroep, MosibudiMangena,in Harare. ' , , .Die Universitelt van die Witwatersrand 'seadnUnistrasie reageer die op'n oproepvir 'n klasseboikot. Die boikot isuitgeroep om teen die uitsluiting vansekere studente en swak behuising te ,

" protesteer. Wits se die boikot vererger net die situasie,Pres Robert Mugabe en vise-president van die ANC, Nelson Mandela, voer samesprekingein Hararenadat Mu&,abe'n openbar,e vakansiedag verklaar het om Mandela in die land te ver-~elkom.: " ,

Die Chinese eerste minister, U Peng, beskou die onderdrukking van studente-opstande in, Junie vededejaar as sy regering se grootste prestasie. In 'nkonsepverslag wat vir die volgendeVolkskongres voorberei is, verwys die regeringna die opstand as "teen-revolusionere onrus".'n OrganlsaslevanAmerikaansejoemalisteversoek diepresident vanSri-Lanka,RanasinghePremadasa, om die moordenaars van 'nplaaslike korrespondent te vind en hulle verantwoor­delik te hou vir die moord, Die nuwe organisasie vir die beskerming vanjoernaliste spreekhulkommer uit oor die ontvoering, marteling en moord van Richard De 'ZJJysa van die Inter PressService. I ,_ 'Suld-Afrlkaanse en Namibiaanse reisigers sal vanaf 30 Junie paspoorte nodig he om tussen ­die twee lande te reis, se die Namibiaanse Afdeling van Plaaslike Aangeleenthede enMannekrag in 'n verklaring. Tot 30 Junie sal visas tussen die twee lande nie nodig wees nieen identiteitsdokumente of paspoorte van enige land sal as reisdokument kan dien.Gewapende Angolese soldate bet twee broers in die suide van die land in hegtenis geneemnadat hulle gedwing is om hulle motor terug oor die grens te bestuur. Sewe ffi!I1S in Fapla­uniforms ~n met AK 47-gewere het Laina Haufiku, 22, en haar broers, Joshua en Daniel, 'gedwing om hulle na Angola te neem.Polltleke twls ontstaan in 'Yes-Duitsland nadat Helmut Kohl weier om die grense van Polete erken soos dit na die Tweede Wereldoodog aangedui is. Die leiers vanNavo gaanbinnekortin Brussels vergader om Duitse unifikasie te bespreek.Indlese velligheldsmagte skiet waarskuwingskote op meer as 3000 Moslems wat protesteerteen die inhegtenisname van twee Kashmiri Moslem-Ieiers.Regerlngstroepe In die Filipyne gam van huis tot huis in 'n soektog vir die rebelle-leier,Rodolfo ~guinaldo. Hy is word gesoek nadat 'n generaal, wat hom in hegtenis moes neem,vermoor IS. [ -

Sewe van dienege poliheke groepe inBurkina Faso se populere front bereikdie einde van huleerste konstitusionele vergaderingwaarop besluit is om'nnuwe grondwet binne die volgendeses maande met 'n referendum te toots.Die Brltse Laerhuls besluit om die wet op die voorkoming van terrorisme te hernieu. Dit geeaan die polisie die reg om vermeende terroriste tot sewe dae lank aante bou.

\. ) 'n OorJaalde rivierboot met 200mense op, die meeste skoolkinders, bots met 'nvragskip opdie Amasone-rivier in Peru. Altesame 134 mense word vermis. .

Wereld: _

j

IIt

Suld-Afrika /

DIE WEEKIN DIENUUS

\'I

\I \

i\- \

I

Ii,if

If ,

A

WERELD

Bloedigegeskiedenis spook in Nicaraguatas as waarborg teen vergelding deurterugkerende rebelle van kampe indie Honduras beskou,

Oorlog en verraad is deel vanNicaragua se geskiedenis.

Vrees vir wat in die onmiddelliketoekoms kangebeur,is deur die Rooms­Katolieke kardinaal Miguel ObandoY Bravo, segspersoon vir die Nasio­nale Opposisie-unie, uitgespreek.

, Die Sandinistashet nie vergeet niedat hulle held en naamgenoot, genlAugusto Cesar Sandino, in Februarie1934 deur die hoof van die NasionaleWag, Anastasio Somoza, verraai enverrnoor is. Somoza het die land daarnavir veertig jaar regeer, ".

Die opposisie onthou weer dieSandinistas - toe die revol~sie geslaagen hulle die bewind by Somoza oor­geneem het - se belofte dat hulle 'ndemokrasie daar sal stel en inplekdaarvan 'n diktatorskap geskep en 'nbloedige oorlog ontketen het waarin30 000 mense dood is.

Gevolglik . wi! niemand voor­spellings waag oor die toekoms vanNicaragua nie, '

Gaan versoening plaasvind, of gaandie tweespalt in die land, wat nogaltyd met geweld aangespreek is, steedsvoortduur? - AFP

( .

, '..

ielth~y

U I\AN DALK DIE WENNER WEFS • ••Maar slegs as u 'n kaartjieholler is. Kry dus gOll een ~ ~

sluitingsdatlllli. 10 Maart! Kaartjfes beskikbaar lV'Pick'n Rm Brad/olJ'S,Joshua Doore, COIlIPliticket,RulU!yCircle-apteke en ander winkels Iandsv lDtllvat ol1fge~.

, j

~v1ET U

Pres Daniel Ortega, sy vrou, Rosario Murillo, met hul twee dogters In hul arms tydens 'nkerkdlens In Managua S9 Santo Domingo de la Slerrlta-kerk. Ortega se ma, Lydia de Ortega, '

staan regs van hom. ' ,(Fob:APJ

van

Arturo Gudino

strategiee uitgewerk het vir die land'se toekomstige ontwikkeling. -

Diplomateen Ethiopiesebannelingebespiegel reeds lank dat die regeren­de Werkersparty van Ethiopie (WPE)op die punt staarr om hulle eenparty­filosofie te laat vaar in die soeke na 'noplossing vir die land se burgeroor­log en ekonomiese krisis.

In Zimbabwe hou die regerende 'Zanu-party van Robert Mugabe egtervol met sy eenparty-stelsel en 'n pro­gram om na 'n sosialistiese staat teverander,

Die Zimbabwe Unity Movement(Zum) het egter as 'n soort opposisietot stand gekom en, indienhulle toege­laat word om voort te bestaan, kanhulle dalk die eerste amptelike oppo­sisieparty in Zimbabwe word.

In Angolahet die regerendeMPLA·party van president Eduardo dos Santosonlangs herbevestig dat 'n veelparty­stelsel slegs tot stand kan kom indiendie oorlog, wat reeds 15 jaar voort­woed, tot 'n einde kom. .

Agter alles skui! Afrika se groot 'ekonomiese krisis,en die kontinentsmag na verandering om sodoende syekonomiese probleme te oorkom. ­ANO

Afrika

MANAGUA· In die skadu van 'ngeskiedenis van verraad en burger­oorlog, heers 'n opmerkJike ongemakin Nicaragua oor die beloftes van 'nvreedsame oorgang na 'n burgerlikeregering na 'n dekade van Sandinista­heerskappy.

Waar 'n mens ook a! gaan, hoor jypraatjies van die Sandinistas se neder­laag by die stembus en die onvoorspel­bare gevolge daarvan.

Die optimiste hou voet by stuk ense die Sandinistas sa! hulle hou byOrtega se belofte om op 25 April diemag aan die nuwe bewind van Vio­leta Chamorro van die Nasionale Op­posisie-unie oor te gee.

Ander is nie so seker daarvan nie,want dit sal die eerste keer in die landse ge skiedenis wees dat diemagsoordrag van een bewind na 'nander vreedsaam sal geskied.

Talle Sandinistas wonder nou ofdit die moeite werd is om nou, rui 'nrevolusie waarin baie bloed gevloeihet, oor te gee. Veral omdat hullesteeds in beheer van die land se verde­digingsmasjien is.

Die rndikalemindeJheiCl onderhullepraat reeds vanterugkeerna die bergeen die voortsetting van die gewapen­de stryd, selfs a! beteken dit politiekeselfmoord.

Die meer gematigde Sandinistas,by verre die meerderheid, glo egterdat hul die demokratiese spel moetspeel, die foute in eie geledere moetregstel en die bewind met die vol­gende verkiesing in 1996terugwen.

Hoewel daar nog geen emstigevoorv aile vangeweld was nie, bly dieklimaat onstabiel enheers daar vrees

- -en wantroue tussendie Sandinistas en ­hul teenstanders». __

Ortega het die week gewaarsku en, gese dat burgeroorlog kan uitbreek as

die nuwe bewindgaan probeerom die'ministeries van verdediging en bin­nelandse sake te ontbind. Die staatsde­partemente word deur die Sandinis-

, "Vrye Weekb1ad, 9 Maar(1990 " " ".' •

_.-J_"-..........~_. ":::_~_,:,,,,-,_ .•._,_,~_', - _

MENINGS

En daar's niemand watmy- nou groenvye gee...

Bewussyn lei ons uit diepatriargale gevangenis

18

Solly is 'n magnaat, 'n Rupert ofOppenheimer in 't k1eine.Mense wat58 hulle weet, verldaar dai Solly makIikdie helfte van wit Louis Trichardt sebesigheidsgrond besit, Natuurlikverskans deur wit vennote,

Bevestiging hiervan het LouisTrichardt verlede jaar gesien toe 'nnuwe winkel- en bankkompleks indie hart van die dorp geopen is: NoorCentre.

Sedert Februarie die jaar het daar'n regte rassismespook egter kopbeginuitsteek rondom Solly en die Indier­gemeenskap. En dit na aanleidingvan 'n verklaring wat hy uitgereik hetoor 'n KP-stadsraadbesluit om nie 'n ,vrye handelsgebied te vestig nie,

Skielikloop die briewebladsy vandie Zoutpansbergeroormet venynigeenhatige kommentaar oorSollyen symense. Arme Nasionaliste wat saammet Solly Noor optree of verskyn,word handlangers van die Moham­medanisme en verloenaars van diedapper Kruisvaders teen die Sekel­maan,Enh~urf die man praat van"bid"l •. \.

Wat op Louis-Trichardt nan diegebeur is, lean as waarskuwing dienvir die res van die Suid-Afrikaanseplatteland waar die rassestryd nogonaangename wendings kanaanneem.Want by beledigings in briewe enrassistiese opmerkings in die omgaanbly dit nie.

Nee, daarvoor is die dekades seindoktrinasie te sterk en Ie die witbaasskap te diep. Op 'nSaterdagoggendvieruur word daar soos wafferseBurgerlike Samewerkingsburo vanuit.'n bewegende voertuig geskiet op 'nmotor van 'n Indier-sakemanen worddit vol koeelgate en met gebreektevensters agtergelaat.

'Isdit Wit Wolwevandie berge ofdie AWB-manne? Is dit plaaslike ledevan die BSB? Wat weet die polisievan al die dinge?

Ofnet, soos gefluister word, is ditnet seuns wat 'n bietjie "pret" woumaak en terselfdertyd die "koelies"darern op hulle plek wil hou?

Dan dink ek met ekstra droefnisterug aan Leipoldt se Slamaaierwinkel:

"Maar dit is maar droomgesigte,wat verlig word deur die ligte (... )

Want ouAbdoel is mos dood en sykinders algar groot -

En daar's niemand wat my nougroenvye gee."

Die Nasionale Party het nie apartheiduitgedink nie - hulle het dit slegs opdie wetboek geplaas.

Op 22 Junie 1950 het die Suid­Af:ri.klunse Parlement die nou berugteWet op Bevolkingsregistrasie (Wet30 van 1950) deurgevoer.

Klousule 5 van die Wet lees: "Elke,persoon wie se naam in die Registeringesluit word, sal deur die Direkteur­Generaal geklassifiseer word as 'n

• "', ,~" ..... 'j/' J \ , .

::..,~,~,,;,:.; .. :,. ~,; ~ ,;~,' , ' VryeW~ek~lad. 9.M,a~ J~~' ;;"".r- ~.•~",~('f" .. ~r"fI~1l. ~.·,.•• ,,"I I' \'-/:(." ~IJ~,.,. I """''''1f ,"~~C.·.$~·".·." " ''"~

"'.~;~' '" ),11\-t i,(.,I:/t '<f~( "'".J-"

'Ek is jammer'Versoeping is net moontlik as almal wat hulleaan ongeregtigheid skuldlg gemaak het, hul

foute erken en se hulle is jammer, het JANNIEMOMBERG, Demokratiese Party parlementslidvir Simonstad, die weektydens In debat In dieVolksraad oor die afskafflng van die Wet op

Bevolklngsreglstrasle gese.

skuld wat afgeskryf is en, as jy goedgenoeg ken en genoeg geduld her,ook van farniliesleandes wat in diegeheimenisse afgedryf is. .

Van hierdie wonderlike verhou­dings en vriendskappe dra vandag sedorpe min teken, Of liewer die teen­oorgestelde:want dwarsoor Suid-Afri- 'ka Ie die "OrientalPlaza's" iewers nandie kant van die dorp. En word dieIndier-buurte aangedui met Nirvana's,Lenasia's of, soos in die Noord­Transvaalse dorp Louis Trichardt, metdie belaglike Eltivillas.

Van Louis Trichardt (LIT worddit in die omgang beskryf) onthou ekuit my klein- enjongdae 'n welkomestopkans op weg na die wonderrykvan my oupa se plaas in die ou Rho­desie, Ek herinner my 'n reeks klein,koloniale winkeltjies teen die skuinspad die dorp in, waar 'n mens kruiekon koop, en klapper, en blinkgoed,

Maar dis die winkeltjies se uiter­like wat ek die beste onthou, en dieander soort Afrikaans wat die Indiersbier gepraathet in vergelyking metdie mense in die Kaap,

Toe ek baie jare later in daardiekontrei kom bly, was dit een van dieseerste skokke dat daar van daardiefasade niks oorgebly het nie, Watwaarskynlik vandag historiese monu­mente moes wees, is vyftienjaar gelededeur die dissipels van' apartheidplatgevee soos hulle probeer het omalle tekens van die "besmetting" tevemietig.

Daardie stuk kosbare argitekruuris vervang deur die afskuwelike"modeme" winkelfasades van die jaresewentig en tagtig, en die' handelaarsself verdryf, "hervestig" in 'n eweverskriklike Plaza.

Noodlot het die wit stadsvadersvan Louis Trichardt 'n ruk daamanogal 'n ironiese streep getrek. Wanttoe daar 'n veIbypad na die noordegebou word, het dit vlak langs dieIndier-kompleksveIbygeloop. 'n Nuwehandelsryk het daar 'n florerenddebestaan gemaak.

Van al die winkeliers is die Noor­familie seker die bekendste. Daar isnie 'n enkele wit rassis wat nie al ietsby Solly's gekoop het nie; luisteraarsoor Radio Jakaranda ken die gereeldeadvertensies van die talle winskopieswat hier aangebied word.

, , Alles daar word in' lekker Afri- ,kaans ook gedoen.. ,

En daar's rooi saffraan en bok­kerns in 'n blik.

Dis 'n deurmekaar ophoping,uitgesprei bier vir verkoping"

het C Louis Leipoldt geskryfin sygedig "Die Slamaaierwinkel".

Virduisende Suid-Afrikaners was'n besoek aan die betowerende (enbetowerdel) plek 'n opwindende deelvan die inkopie-uitstappie.

Vra mensvandag se oupasen oomas, van die plattelandse geslag uit, hoorjy stories van geld wat voorgeskiet is,

(AmantlaGouws is verbondeaandieDepartementPolitieke Wetenskappeaan die Universiteitvan Stellenbosch)

gretig om elke dag ons pi! te "pop"sanderomte weet dat onlangse mediesenavorsing 'n verband gevind bet tussendie langdurige gebruik van die pi! enborskanker; en andere het nie eenstoegang tot voorbehoedmiddels nie.)

Ofhoekom is daarnie 'ndebat oordie feminisering van armoede nie? ­wat beteken dat enkellopende vroue

, die ergste blootgestel word aan ar­moede. In Suid-Afrika is dit nie netdie hoe egskeidingsyfer wat biertoebydra nie, maar ook die vemietigingvan die huisgesin deur apartheid.

Hoekom debatteer ons nie oorhuishoudelike,geweld, bloedskande,kindersorgen geriewe vir kinders vanwerkende moeders nie? En vir di­egene wat dink dat die agenda tebourgeois is, bring vir my 'n vrou uitenige anderklas wat nie deur dievraagstukke geraak word nie, Diemagteloosheid van' vroue oor die'aspekte van hul lewens is dalk juisveel erger in die werkersklas., , In sommige lande gaan die diskoersoor post-feminisme. In Suid-Afrikais ons nou eers in 'n Case van pre­feminisme. So pre-feministies is onsdat die woord "feminisme" 'n skel­woordis-eenvan die "ismes" (enhoeverward is ons nie deesdae oor dieismes nie!)

Dis hoekom die .kweking vanbewussyn die eerste stap uit diegevangenis van die patriargie enondergeskiktheid moet wees - 'nbewussynoor die waarde en waardesvan vroue, 'n Bewussyn wat vroue seoe sal oopmaak vir die strukturelebeperkings wat deur 'n patriargalesamelewing op hulle geplaas word.

Die kweking van bewussyn is IJOOd;.saakIik sodat somrnige vrooekanophouom nan feministe te dink as man­nehaters sonder 'n sin vir humor wattoerygskoene dra. En sodat die watluidkeels bely dat bulle nie feministe

, ,is nie - en tog bereid is om te deel inelke oorwinning wat individuele vrouebehaal om diskriminasie te beeindig­lean deel word van 'n georganiseerdevroue/feministiese beweging in Suid­Afrika. Dit is die enigste manier hoeons sal kanvasstel ofvroue emstig isoor hul eie bevryding.

In die afgelope vier weke het diepolitieke situasie in Suid-Afrika in­grypend verander. Opposisiegroepeis besig omhul strategiee te bedinkente herevalueer. Is dit nie nodig datvroue (en mans) ook nou oor dieprioriteite van vroue dink nie? Oit ismos die 1990's after all.

lik was van die Joodse smous, sek1einkinders plakkate dra met anti­Semitiese slagspreuke en selfs Is­raeliese vIae verbrand?

En lwat van die Siamse of diekoeliewinkel wat die wonderliksteplek op die dorp was?

"Daar's'newigerintinkel in die ouSlamaaierwinkel,

waar die tameletjies en die groen­vye stile;

Want die ruik van knoflookknolle. meng met die van kanferbolle

ding van vroue., " Volgens my mening is dit 'n mite. dat die bevryding van vroue so salplaasvind. Soos Olckers tereg nan­dui, is die bevryders van vandag diemagsdraers van more met nuwe prio­riteite. Die bevryding van vroue saldus steeds op die agtergrond wees. '

Die bevryding van vroue moet 'nintegrale deel van die stryd uitmaak(en daar (s vroue in sekere vroue­bewegings wat al geruime tyd dieargument aanvoer). Maar dit betekendat vroue-vraagstukke op die agendageplaas word en dat mobilisering vanvroue rondom die vraagstukke plaas­vind.

Hoekomis daarinSuid-Afrikanie'n debat oor aborsie of oor voorbe­hoedmiddels nie? (Of is ons maar te

"Hoekom is dit datSuid-Afrika een vandie weinige lande indie wereldis watnie

'n georganiseerde ,vroue-beweging het

watop 'nplatform vanvroue-vraagstukke 'mobiliseer nie?"

word, maar meer en meer vroue glodat hulle 'n nuwe en andersoortigediskoers nodig het om uitdrukking tegee aan hul ervarings en politieke

, beskouings, 'n Diskoers wat op die ouend neerkom op die omverWerpingvan die patriargale stelsel. In Suid­Afrika word min van om egter nandie literatuur blootgestel en dit wordby bitter min universiteite opgestruktureerde manier aangebied.

Voorts is dit ontoeganklik vir diepubliek en sal daadwerklike pogingsaangewend moet word om dit toegank­lik te maak. Boonop glo die manlikekollegas dat dit ligsinnig, absurd ofdownright ondermynend is. Die be­lang van die diskoers kan in 'n veran­derende Suid-Afrika nie oorbeklem­toon word nie,

Hoekom is dit dat Suid-Afrikaeenvan die weinige lande in die wereld iswat nie 'n georganiseerde vroue­beweging het wat op 'n platform vanvroue-vraagstukke mobiliseer nie. Dievele vroue-organisasies van die breedemokratiese beweging het vroue­vraagstukke op die agenda geplaas,(en ek dankhulle daarvoor), maar indie meeste gevalle die betrokkevraag-stukke ondergeskik aan die prioriteitvannasionale bevryding gestel- eersnasionale bevryding, dan die bevry-

AMANDA GOUWS'wll he vroue moet

ophou om aanfemlnlste te dinkas mannehaters

met toerygskoenewat nle In sin virhumor het nle

DIE vreemde,hatige rasse-vooroor­deel van dieAfrikaner van ons tyd bly ,vir my altyd een van die vreemdsteverskynsels wat ek ken. En daar isniks wat 'n meer verdoemende oor-:deel is oor wat die "fiIosofie" vanapartheid by ons teweeg gebring hetnie. ,

Hoe het dit gekom dat mense wie86 beste speelmaats "k1onkies" was,ewe skielik rasseskeiding tot hoogsteideaal verhefhet? Oat 'n gemeenskapwat in baie opsigte volkome afhank-

" '

DIS toe ~osmet gen~gdoorux;,g d~tek Ilze Olckersse artikel in verledeweek se Vrye Weekblad lees: Ditwasmaklik om met die "onsigbaarma­king" van vroulike ervaring teidenti-,fisee~ _

En vir die manlike kollegas watbrornen 58 dat dit net die teleurstelling "van 66nbitterbekvrou is, wil ek aan­beveeldathulle maar nklein menings­opnametjiedoen en kyk hoeveel vrouemet Olckers se ervaring identifiseer.

'n Mens hoef ook nie noodwendig'n intellektueel of 'n professionelepersoon te wees 'om die onsigbaar­heid teervaarnie. Daaglikkom vroueop alle vlakkevan die samelewing testaan voor juis die probleem dat hulervaring so anders is dat hulle dathulle die vraag vra: "Is dit ek wat malis, of wat?" ,

Laat ek ook maar my stuiwer indie armbeurs gooi. Skaars 'n weekgelede stel ek voor dat ek 'n kursus •aanbied oor feministiese politieketeorie, Een van my manlike kollegasis dadelik paraat met 'n antwoord.Volgens hom sal dit soortgelyk weesas hy souvoorstel om 'n kursus aan tebied oOf die politieke ..leorie van"dwergiesofgreen maanmannetjies"•

Oit gaan virhom oor die dissiplinSreregverdiging vir die aanbieding van'n kursus oor die vrou in die politiek.Is vroue dan so anders dat hulle nievolgens "male-stream"-teorie geanali­seer kan word nie? My kollega wilhom net daarvan vergewis dat ek niebesig is om 'n denkbeeldige onder­skeid tussen mans en vrouens te trefme.

Die onderskeid is inderdaad niedenkbeeldig nie. Die feit dat vroue 'nander erva~.ng/mensebeeld/wereld­

beeld het, spreek uit 'n korpus van 'Ijteratuur wat letterlik rakke in bib­lioteke inander Iande vul. In die lite­ratuur skryf vroue oor die "vanishingacts" wat hul ervaring ondergaan asdit 1:y die universele kategorie van"man" in die diskoo'rs ingesluitword. '

Vir lank was dit good genoeg datvroue slegs by die diskoors ingesluit

( , '\. '-' ':..\ (, \ ~ , ,

...MENINGS

NOll is dietyd om die witestablishment te normaliseer

(Sampie,Terreblanche is 'n profes­sor in ekonomie aan die,Universiteitvan Stel1enbosch) ,

VOORDAT pres FW de Klerk op 2 'Februarie sy Groot Tocspraak ge­maak het, was twee van die kenmer­kende eienskappe van die Suid-Afri-'kaanse toneel die abnonnaliteit vandie politieke prosesse en die onde­mokratiese karakter van die politiekebestel.

Die doel van De Klerk 50 toespraalcwas dan ook om die bal ter Willevandie nonnalisering van die politiekaan die rol te sit sodat daar (hopelik)binne 'n jaar of wat 'n atmosfeer ge­skep kan word wat nonnaal genocgsal wees om onderhandelings, oorhoedie politieke en ekonomiesc stelsclgedemokratiseer kan word, aan diegang te kry. '

Die dinge wat De Klerk in sytoespraak aangekondig het en dievrylating van Nelson Mandela op 11Februarie was nie net belailgrike stappein die rigting van die normaliseringvan die politiek nie; maar groot enverbeeldingryke spronge in daardierigting. Tog is die politiek oor dieafgelope vyf weke nie na wense genor- 'maliseer nie. Miskien kan De Klerk'meer gedoen het ten opsigte van dievrylating van ander politiekegevangenes, die opheffing van dienoodtoestand, die amnestie- en veilig­heidsaangeleenthede.

Maar dit is seker nie billik om teverwag dat DeKlerkrnan-alleen alles,- of wonderwerke - ter wille van dienonnalisering van die politiek sal doennie. 'n Mens kan seker met goeie regdaarop aanspraak maak dat sy eie WitEstablishment en die samestellendedele daarvan (soos die Kabinet, dieNP- koukus, die NP-media en die NP­gesinde sakesektor) ook hulle kantter wille van die nonnalisering vandie politiek sal bring.

Inplaas van hulle kant te bring. isdie Establishment eerder besig omDe Klerk (net soos sy voorgangers) tehoog op hulle skouers te dra en omvan hom 'n kultus-figuur te probeermaak, Hy verdienbeter as om in so 'ngevaarlike spel misbruik te word.

Die samestellende dele van DeKlerk se ondersteunende Wit Esta­blishment behoort te besef dat hulledeel vorm van 'n oorbevoordeelde enoorbeskennde elite in 'n baie abnor­male samelewing. Elkeen van die sa­mestellende dele sal syeie abnormalehuis so goed moontlik in orde moetkry voordat die politick in so 'n mategenormaliseer is dat onderhandelingter wille van demokratisering aan diegang kail.korn.

Indien'n mens 'n voorraadopnamemaak van die mate waartoe die sa­mestellende dele van DeKlerk seWitEstablishment hulle hui,se begin nor­maliseer het sedert 2.Februarie, danskitter normalisering byna volledigin sy afwesigheid!

In die kabinetheers daar 'n babelseverwarring. Sowat Vl\ll. uit vele mondepraat, het ons lanklaas beleef.

Die Pik Botha's vertel vir die hele

wereld hoe dood apartheid is en hoemorsdood dit gemaak gaan word.terwyl die Kriels en die Claassensversekerings gee 001' hoe "eie sake"en 'neie gemeenskapslewe hoekstenevan die Nuwe Said-Afrika gaan bly.

Terwyl Dawie de Villiers die NPplaas teenoor die wit hebsug van dieKP en hoog opgee oar die NP seregverdigheid (sic), worstel GerritViljoen om 'n nie-rassige definisievir groepe te kry sodat witbevoor­regting in die Nuwe Suid-Afrika op 'nonsigbare wyse verskans kan blyl

Maar die ergste van alles is Mag­nus Malan se Lubowski-storie. Onswonder of die minister ooit sal besefwatter yslike stok hy in die wiel vandie nonnaliseringsproses gesteek het,Dieproses vereis groeiende vertrouetussen die bevolkingsgroepe. Hoe kandie swartmense die blankes vertrouas almal potensiele "Lubowski's" ofMagnus Malanne is?

001'die voortgesette arrogansieendie grenslose en naiewe (nuwe) oorop­timisme van die lede van die NP­koukus salek maarliewer swyg. Hullesal nog baie nederigheid moet aanleervoor daar sprake van 'n nuwe NuweTydvak kan wees,

In die slaafse NP-pers bly die ergstepolitieke abnormaliteit voortleef: Toedie gevaar van 'n ''hung''-parlementsoos 'n dreigende swaard oor die NPse kop gehang het in die weke voor 'die verkiesing, bet die pers hom skuldiggemaak aan die grofste politiekeabnonnaliteit nog, Weke lank ismeedoenloos volgehou met smeer­veldtogte, karaktermoord, innuendo's,skinderstories, verdraaiings, inkrimi­nerende advertensies, ensovoorts,

Die twyfelagtige en abnonnale, verkiesingstrategie wat gesamentlik '

deur die NP-koerante en die NP se In­ligtingsdiens bedryf is, verdien diepersoonlike aandag van De Klerk asdie nonnaiisering van die politiekvirhom 'n saak van ems is.

Maar wat my die meeste bekom­mer, is hoe abnormaal die NP-persdie ANC behandel- asof dit maar netnog 'n politieke party in die (abnor~

male) witpolitiekis. Tot nog toe wasd3.ar bittertnin begrip dat die ANC(met al sy gebreke) waarskynlik die

, 'belangrikste instansie is met wie dieNP (met al sy baie gebreke) sal moetondeIhandel om 'n nonnale en regver­dige Nuwe Suid-Afrika te skep.. Bykans elke ding wat Mandela seword vanuit 'n wit oogpunt, 'n w~t

paradigma en in tenne van wit maat-/

stawweas "foute" afgemaak 'n Kaapse'oggendkoerant skryf triomfantlik:

"(Mnr Mandela) maak foute en diewereld sien dit.'

Het die koerant dan geen begripdaarvoor dat Mandela 'n geheel ander"constituency" het nie?

Aangesien die NP al ewig 001' syregterskouer kyk, behoort daar mosbegrip te wees warmeer Mandela dingese wat vir die ore van die verontregdeen verbitterde jeug aan sy linker­skouer bedoel. is! As die NP bolle­makiesie kan slaan soos op2 Febru­arie, kandie ANC mos ook mettertydsy retoriek aanpas.

ISampie Terreblanch!lDiewyse waarop NP-koerante elke

woord van Mandela fynkam op soekna "foute" wek die indruk dat hulle indie aanloop van onderhandelings netsulke abnormale klein politiekwilbedryf as in dieaanloop tot die Wit,~'verkiesing, r'.

Dit sal die koerante niles baat omdie ANC te probeer "breek'' soos hulledie VP en die PFP en ander deelne­mers ann die wit politiek probeer"breek" het nie. ~

Diepolitiek sal eel'Svir onderhan­delingspolitiek genormaliseer raak aseen en almal - 66k die slaafse NP­koerante - besefdat die "onderhande­lingspel" volgens totaal ander reels,met ander ingesteldhede en met 'n'ander doel "gespeel" word as die(abnormale)wyse waarop die on­

,verkwiklike klein wit politiek dieafgefope 40 jaar bedryf is.

Die ergste'voorbeel~ van joema- '. listieke abnonnaliteit - geoordeel uit, die oogpunt van die Nuwe Politiek -'is seker die spotprent wat 'n Kaapse

, oggendkoerant geplaas het fili Man- ~ .dela se oproep dat die strydende par~ ,tye in Natal hulle wapens in die see'

moet gooi. behandeling aanspraakmaak!Klaarblyklik begryp die koerant 001' hoe geskik nasionalisering is '

nie die verskil tussen 'n Swart "faksie- as instrument om grater ekonomieseoorlog" • waar daar daagliks mense demokratisering te bewerkstellig, skryfsterf - en die funksionele 1'01 wat die ek by 'n later geleentheid. Op dieANCaandiegewapendestryd(aseen vooraand van die begroting is ditvan die opsies in die struggle) toeken waarskynlik belangriker om menseas teenvoeter vir dit wat hulle as die daaraan te herinner dat as 'n ANC-strukturele geweld van apartheid' minister van finansies syfiskale magtebeskou nie. sou wou gebruik om die abnorrnali-

Selfs al sou 'n mens nie saamstem teit in sosiale bestedings te gou temet die funksionele rol wat die ANC normaliseer, 'dit baie pynliker asaan die gewapende stryd toeken nie, nasionalisering sal wees,is dit sekerlik nie nonnaal - in die Dansal dit nie net 'npaar "fat cats"nuwe tydvak • om die ANC steeds wees wat aan die pen gaan ry nie,.voor te stel as terroristiese kannibale : maar alle belastingbetalersl Die poli-met dik mensvreterlippe nie! tiek rondom die ekonomiese debat

Onthou, dit is die mense met wie moet eweneens genonnaliseer raak, De Klerk binne weke 001' 'n Nuwe sodat daar rustig oor die demokra-

Suid-Afrika moet begin onderhan- tisering van die ekonomiese stelseldel. onderhandel kan word.

", Dit doen my groot vreugde om te': :: Maar vanwee die baie groat geves-, kan skryf dat dit wil voorkom asof "tigde belange en diedogmatiese stand-

daar darem ten minste een instansie punte waannee belange verdedig enin die NP-media is wat sy kant tel' versluier word, gaan dit nie maklikwille van nonnalisering begin bring, wees om by normale ekonomiesenaamlik die SAUK: die glasnost wat onderhandelingeuit te komnie.die SAUK nou bring, is so verbly- 'n Laaste woord 001' 'n abnormali-dend dat ek nie eens gaan vra wie dieteit wat De Klerk kwytgeraak het,eer toekom nie, Ek gaan ook nie kla Voor 'n beleggingskonferensie in die001' die 15jaar wat ek vergeefs daar- Kaap het hy glo 'n loflied gesing 001'

voor gepleit het nie. AIwat ek wit se: die "Onsigbare Hand" van vrye on-Doe sovoort!'dememerskap wat glo gemeenskappe

Nog 'n deel van De Klerk se Wit dwarsoor die wereld (ten goede?)Establishment wat in. die afgelope· getransformeer het.,drie weke ook geskitter het in sy Katvoetloop mnr DeKlerk, katvoetvoortgesette abnormaliteit is die sake- loop! ,Wees versigtig om u nie te nousektor,Die belangrike sektor het byna te verbind aan die Commanding

'histeries gereageer op Mandela se Heights van Johannesburg en bullepleidooie tel'wille van 'nberstrukture-: oordreweenmisplaasdevryemarkre-ring van 'die ekonomie, 'n herverde- torieknie;Waakteenmensewatviruling van inkome en die nasionalise-' ".,sulke toesprake skryf.ring van sekere ondememings, De Klerk behoort hom daarvan te

'n Mens wonder wat die segsper-: vergewis dat die swartmense - ensone in die sakesektor van Mandelawaarskynlik nie ten onregte nie -verwag het? Het hulle verwag dat hy geensins positief ingestel is teenoordie abnonnale en onregverdige kon- die Onsigbare Hand van die Kapi-sentrasie van ekonomiese mag en talisme nie, Hulle sou graag die On~rykdom in die hande van 'n klein sigbareHandwousienomtekykhoegroepie blankes sou kondoneer? Het die Hand lyk wat so min aan hullehulle verwag dat hy net die politieke toegedeel hetl 'abnormaliteit sou aanspreek en sy oe . Intussen bly die persepsie in hulle'vir die baie opsigtelike (en vir die geledere voortleef dat die Onsigbareswartmensbaiepynlike)ekonomiese Hand 'n baie sterk Wit Hand moetabnomlaliteite sou sluit? Het die (wit) weeswat oOf baie jare ook tn grootvieux riches en die (wit) nouveau dee} gegryp het van dit wat nie die

,riches reeds so selfversekerd ger(lak witman toegekom het nie! ,in hulle onverdiende posisie van Los die Onsigbare Hand, mnr De w-abnormalebourgeoisie mag en bevoor- Klerk. U het reeds genoeg problemeregting dat hulle nie eens meerbewus op hande. 'is van die abnormaliteit van hulle --------'-----mag en rykdom nie'? " .:.

Dil is lant in die dag as 'Ii "valse 'bewussyn" so histeries op nonnale

wit persoon, 'n Kleurling-persoon of'n swart persoon. wat ookal die gevalmagwees..."

Gedurende die debat het die Leiervan die Opposisie. Veldmaarskalk JanSmuts. dit hewig beveg en gese: "DieWet skep 'n bron van soveel wrywingen onros wat ons nooit in die land kan .verdra nie." ' ..;;, :~ i ,

Die wet, meer as enigiets anders,het Suid-Afrika die muishond vandiewereld gemaak. In 'n wereld wat nogbesig was omte herstel'van dieTweedeWel'eldoorlog en die slagting van dieJode deur die Nazi's, het Suid-Afrikadie ander pad geloop en wette ge­maakwat mense in etniese komparte­mente geplaas het. Dit was die beginvan die isolering. Oit was die beginvan die sportboikotte. die sanksies.

Die Wet op Bevolkingsregistrasieis die hoeksteen van die NasionaleParty se beleid. Die Wet is gebruikom die Wet op Aparte Geriewe, dieGroepsgebiedewet, die Wet op Qe­mengde Huwelike, die Ontugwet endie Wet op Instromingsbeheer toe tepas.

Dit is ~ie wet wat 40 jaar lankgebru~ is o~,di~ stelsel van groepe

Vrye Weekblad, 9 Maart 1990

gegrond op kleur toe te pas. Oil is diewet wat mense begunstig het omdathulle wit is.

Dit is die wet wat gebmik is omaan mense voor te skryf waar hullemag woon ofnie, swem ofnie, speelofDie, trou ofnie. Dit is die wet wat'Suid-Afrika die verstoteling van diewereld gemaak het. ' '

Ons hoor elke dag van die nuweSuid-Afrika. Ek wil aan die lede vandi,e Nasionale Party vra, wat gaan

'julle met die Wet op Bevolkingsre­gistrasie rnaak7 Die minister vanStaatkundige Ontwikkeling se dit salnie in die nuwe Suid-Afrika kan 001'-

, leef nie. Ek is bly om dit te hoor.Beteken'dit dat die regering die .

onvemlydelik:heid van 'n regering metmeer swart as wit gesigte aanvaar?Wat beteken dit as die NP se, en ekhaal aan uit hulle vyfjaar-plan: "Onsis daarop geregtig om tussen ons eiemense te woon. Ons is daarop gel'­egtig om oor ons eie sake te besluit.Eie woongebiede is en sal NP-beleidbly."

. Die NP het homselftot die behoud.van eie woongebiede op 'n nie-iliskrim­inerende grondslag verbind. Hoe jy

·-r"!

"eie woongebiede" op 'nnie-diskrim­inerende grondslag kan behou; ver­staan ek nie.

Beteken dit dat in die nu~e Suid­, Afrikahulle nog steeds wittes inhulleeie gebiede sal he, maar aan swart­mense sal se dat hulle nie daar kan

, woon nie omdat hulle nie wit is nie?Ekhaal weer aanuit die Nasionale

Party se beleid: "Vraag: Erken die. Nasionale Party die beskeffiling van

elke groep se gemeenskaplike leween eie skole? Antwoord: 'a, die Na­sionale party glo die groepsregte vanwities, soos die van elke ander groepin SUid-Afrika, moet op ge- .meenskapsvlak beskenn word. Oitsluit in die groep se reg tot eie 'n .gemeenskaplike lewe, sy eie' woon·gebied, sy eie skole en sy eie tehuisevir bejaardes."

Voorsiening sal gemaak word virdie regte van inC:ividue wat vryelikmet ander mense van ander groepewit assosieer deur die voorsieningvan vryevestigingsgebiede. Op sigselfsal dit verseker dat daar mindel' drukop wit woongebiede is."

By die lees van die dokument vandie Nasionale Party waarop hulle die

verkiesing gestry het, is dit baie duide­lik dat hulle nie van plan is om vanapartheid weg te beweeg nie. As ek 'verkeerd is, sal ek baie bly wees om 'tereggewys te word.' ~

Ekwaslid vandie Nasionale Partyvir 30 jaar. As sulks was ek dus deelvan die onreg van apartheid vanaf1957tot 1987.

Ek wil vandag van die geleentheidgebruikmaak om in hierdie Raad aanaI die slagoffers van apartheid te se:"Ek is janmler!" '

, Ek wit aan daardie mense se d:lt insoverre ek 'n aandeel gehad het aandie ellende en hartseer wat apartheidveroorsaak het "vergewe my en gunmy en my gesin die geleentheid omsaam met julle te bou aan die nuweSuid-Afrika".

Ek wil aan die naasbestaandes vandie dooies in Sharpeville se: "Ek isjammer."

Ek wil aan dienaasbestaandes vandie dooies van Soweto se: "Ek is·

.jammer."Ek wil aan diegene wat moes tronk­

strafuitdien oor die paswelte se: "Ekis jammer."

Ek wit aan almal wat uit hulle

huise gesit is deur die groepsgebiedewet se: "Ek is jammer."

Ek wit'aan die bruinmense vanSimonstad se: "Ek is januner."

Ek wit aan BreytenBreytenbachse: "Ek is jammer dat apartheid vanjou 'n tronkvoel gemaak het."

Ons is pynlik stadig op pad riadie nuwe Suid-Afrika.

Ons het 'n gees van v~soening, dringend nodig. Dus moet ons bereidwees om ons foute van die verlede,

, te erken.Die ANC moet bereid wees om

te se hulle is jammer 001' die bommeen lewensverliese wat hulle veroor­saak het.

Maar as die Nasionale Party enigegeloofwaardigheid onder die mas­sas daarbuite wit he. moet hulle ookse: Ons is jammer.

Langenhoven het gese: "Ek soe\Cnie die mens wat nie foute maaknie.Ek soek die mense wat die meestefoute kan regmaak."

Ons moet die nuwe Suid-Afrikabenadermet 'ngeesvanversoening.Ons kan slegs versoening he as

.ALMAL van ons bereid is om onsfoute te erken.

- 19

..

I

".

~<';";':"'MAGNUS -.:~·iS~·~O~'~·ti·CJ~5·~::f;~.\i;·;:tF .. ::~;~~:;:;··,: t .~ .. :.'

Wees kleurblind n

. vergewe nie.

Vrye Weekblad plaas aile briewe wat nie die wet oortree oflasterllk Is nle, mits die korrespondent se naam en volledlge

adres bygevoeg word as 'n skullnaam gebrulk word. Dieredakteur behou die reg veer om briewe te verkort. Skryf aan:Ole Redakteur, Vrye Weekblad, Posbus 177, Newtown 2113.

Ons dogters sal ODS nooit veruewe nie

-------1_1------

MENINGS

~WeekbladAfkoeltyd

......... " t , t , • ~

... .,.

Die politieke temperatuur in ons land is op die oomblikgevaarlik hoog. .

Diepolisiese "onlusverslag", wat die laaste paar maandegewoonlik 'n enkel velletjie beslaanhet, was di6weeketlikeblaaie lank. En die name daarop was nie Pietermaritzburgof Soweto nie, maar Koppies, Ventersdorp, Hennenman,Nylstroom. Koffiefontein, Kroonstad en Middelburg.

Endan die tuislande, Hendrik Verwoerd se droom hetnou inderdaad 'n nagmerrie geword,

Oaarin Ie sekerlik boodskappe opgesluit.Die eerste boodskap dui op 'n ernstige Suid-Afrikaanse

siekte,naamlikdat net die stedelike gemeenskappe belang­rik is. Ditis 'n siekte waaraan die regering, die UOP en dieANCly.

Rassisme is op sy ergste in die plattelandse dorpe, en ditis oak waar swartmense ekonomiesdie swaarste lay. Boonopis die stedelike swart gemeenskappe behoorlik georgani­seer en verpolitiseer, sodat hulle kan beding vir 'n beterbedeling en hulself polities uitdruk, Dit is nie in dieIandelikegebiede die geval nie.

Ons almal sal van nou af deeglik hiervan moet kennisneem.Dit is 'n probleem wat net groter gaan word, en in 'npost-apartheid Suid-Afrika krisisafmetinge kan'aanneemen baie verde lend kan inwerk,

Wat die tuislande betref, is die boodskap klokheIder:Ons is deel van Suid-Afrika en ons wil deel in die opwin­dendeversoeningspolitiekwaarmee daarbegin is. Enons issiek en sat vir korrupte, onverteenwoordigende en despo­tiese tuislandleiers •.

Die geweld van die laaste week moes waarskynlik tewagte gewees het. Vinnige verandering en oorgangspoli-tiek lei gewoonlik tot 'n mate van onstabiliteit. 'Mark Behr van Keepstad skryf

Maar in ons geval het dit gesonde perke oorskry. AI keer die wit middelklas-vrou uit Stell en-Daar is waarskynlik verskeie redes hiervoor, bosch se woede gelukkig altyd terug, helpMaar een rede is dat ingrypende veranderinge in die die emosie sigselfnie juis om die lot wat sy .

politieke basis van Suid-Afrika aangekondig is wat groot bekla op te los nie.verwagtinge geskep het, en nou gebeur daar niks. Daaris 'n Haar helder tussenoomblikke - dit is dievakuum, oomblikke vanwoede so ongekaartentrans-

Dit is nie net 'n refleksie op die regering nie, maar ook port op papier - mag soms na ietwat van 'nop die leierskap van die UOF en die ANC. verligter van eksistensiele spanning Iyk,

Die samesprekinge tussen die regering en die ANC kan MeOlckers maakuiters belangrike puntenie langeruitgestel word nie, Ditmoet nou afgehandel word en netdie uitslayfvan die woedeis waardevolsodat die amnestie vir politieke gevangenes gefinaliseer vir almal wat lees, veral die manne wat haarkan word en die ANC-bannelingekan terugkeer. werkasprokureurprobeeivergemaklikri\el

)0. . Diemense wat aan die landwye oproer deelneem, sa methulgeswolle lende,gebaldevuisteenmagswel-hul plakkate en slagspreuke hulle steun die ANC. Dit is tyd Ius, '

.dat die ANe-Ieiers nou hul mense op die grond kom lei en My probeem met haar inset, en met di6dissiplineer. van vele feministe in Suid-Afrika, is egter saamstaam;veral die vroue.

Dit is tyd dat die ANC homself hier as 'n openlike dielippedienswatgebringwordaandiepro- Dis 'n werklikheid dat Suid-Afrika sepolitieke organisasie kom vestig met kantore in elke.stad en aktiewe stryd wat nodig is om seksisme en vroue op verskillende vlakke en op uit-dorp, Banneling-politiek is iets van die verlede. . patriargie in ons samelewing te elimineer. eenlopende maniereonderdrukword, 'n werk-

Die tekens dat die ANC en UDF innoue voeling is met Hier naby die einde van haar artikel, in 'n likheid wat nooit uit die oog verloor magdie gebeure in Ciskei, is verblydende nuus. As die inwoners terloopseparagraaf, Ie die waardevolste punt wordnie. 'n Verdere werklikheid is egter dat Heln Strauss van Waterkloof, Pretoriavan die tuislande nie langer onder die korrupte marionette .en dis jammer dat sy nie daarop uitbiei nie. rassebewussynen veral klasseverskille vir skryf:·.wil dien nie, dan moet di6 regerings vervang word. "Endis die jarnmerste dat ek nie ... die jarewat kom onafwendbaardeel sal uitmaak Ek rig hierdie skrywe in Afrikaans. U tikster

. Suid-Afrika se mense is haastig en ongeduldig dat die lesse van die geskiedenis leer me. Oat dit van Suid-Afrika se politieke kultuur, '. spel "does" as "dos" en u het rniskien nienuwe Suid-Afrika nou 'n werklikheid moet word. altyd gegaan het oor mag en nou meer as Om te argumenteer dat feminisme dus mooi verstaan wat ek in Engels geskryfhet

. Die politici deel blykbaar nie di6 haas nie, . .ooit. En dat indien ons as groep nie organi- slegs 'nprioriteitword wanneerandervorme . -nie en 'derhalwe het u die opskrif 'n ras-~". ': ,<. i , . ::: ':" '. ": ...•. . ,. seer em mobiliseer me, sal ODS stemme nie . van oorheersingen uitbuiting oorkom is', sistiese 'koDnotasie gegee,

X~~; :~>~?,i...~J..~.~;~~;I~~/:·.; .. ,::::~.·,,:~.:;~... ·.,:'~; '3.:;~~:'<', ':';,:.\'.: . ~r;~~:~r~:;~::.:~~:~~ '~e~:~aar- . ~ink~::~n::;;~:::~;,=: ';:s~e~~~l~~~~~ ~~w~:::~:~~~f;:'; -' ...,.·c . v'' ..",.'. ...: ":,Oiepunt""afekwilmaak,ise:btvelepwk':-, uitslae bewys.-:.' , .; : .:...'. '.. :~.::, : Hoekomhouuooknieopdaarmeenie?Dan'\':: 'I:.luiklitas ~~:die- gesld~denis van'S~d.~trika. het 'n°~bl-~ ..;obiledings'~e(;" ~tr.e~g: )ot: ;~ke:"'j , ..W anneer daar 'n meer legitieme p1~g in ,.." s~ u,help om .die bnle te bou waarvan ek

,:~J(i; . :net~.li4sovi~l rondg'e.trapen.nikssegendhe.dekWytgeJ:'llakas: :'oofueersing,patemaIisme;~uitbuit:in8 binne '.Roelandstraat'se T-ju'nction sit, .valdie plu-::-: 'praat;:l5~ ,di~ministervan v.:erd~diging,Magnus Malan. ::;.' r: ; ,.·:die Suid~Afrikiiansekonteks reeds bestaan: .;:,'raliteit van verskill~nde belangegroepe nie . . . 'Ekhet die afgelope aantal maande graag?~:~ ·::<:I?it'.~s:d~.id~~J~~PY~Ylco~eg,s,endiehe~,WidJ~l~t': .:: en:~~di.tmi~~~~ no~:ty~~s: o~ !epr~~r,' i~~:~' ~eg,ni~; e':l;'~~')il:~~~a~'die~niat~~l1~~:;:",:,~koerant gelees om te sien.watu:'uit~ap~'•..:;4,· , '''001';. dl~~oe. draal'oor :s}'.'k~nnis;en goe<nceurmg ,van'.die' -~ vasstelwaarom $UIke reu~e~gebrekke moDS',';'. ,ons .vandag.beslg IS om,'ndemokratiese: en~ .,., Daar het 'n patroon van benggewmgvlr my .,;~~..?'f:- '·,{\:t.~miag~;.:we:erg~~~.~y,lii1:.in9~~~ri#.~~:di';:·B.~iie~; :;).,~d: se"r~\1~be~~g~g .bestalui,S'onder~m:;'/i;':femiIus(ie~~~k:ultuiirteskep; groiendeels sal '" ,;'duidelikgeword. U valnet4ie regeriiiga~::,'is:;~·; ,:Siffiiewe~g1buro;.t1(fl.:~i3i,,~j;,.?-'X;.,'."~::~:~,;,f;.~\;·',:<~;t:.' 'j '.f.1liJ.iitel'kvaDFedsawenUWCbgeJfugte-ag;i.;{':'·bepa81hoe~iyriieiise iialwees om til"lobby" ."'As die regenng eri'syleiei~fouieer:by ill" .'~;1':{ .i;~~j~Y$e,hi~~(e:ei'J'irtN~~~in~i~ri~d~jlli~~ifu·'dieaSHY ,~ c~i"~~taaitdie.;riuig,'sieeas:(Wa~·is"di~ 'vet~~::~);" enje?(canipai8lif;;;<':1\~~;' ;".;~'~:., '. . .', " '"means ~laa* die vOIk.weer\vatdii:w~k-heid;~i;~ .'ge,~~f~iy~#:.~' 8.M;~#tl1:lfs~ d!e.4~le'¥rll~e 1$ iliiillc: ilU~( : >"~kille~,,,igiUils'asi~s- yan:viol1~'uit spe'si~:;,:i'f'~i0:Dit ~~ iiidi~ lig'aat b3iewlttes;broines en ,.' i~, ~alirniaaknet Die u ei~be toe,'vir andere r:~i\i (~:4!~'giii8'e~k,¥ !ii.ifsOp~!di~·~s·t.er~e~g~dk~J1i4tS· :./6eke·. ~1~gegroePet~ia!..~s:,d~fboti~m~ ~~,e'~;uies opgewim#riiakoor beide dieSloy~, .,:;; s~.'fout¢.,pit<:,. ; ::. :.,;:~ .;;::~.; .., . ~:. :..:;i:,>. :::S~0 :~~~g~~~~1.~~!.~:~~;;~t,hC~~r~~;':1~!::~li;ri~~r.nlla11,1:g~~-<.:~~!,~~:~li,linsi~S en.~~~eillun~ntllke:pro8r~/;·;~n'1)a~h,s:~~1i;u,mente.watonl~gs ge~ub~ ,":' ::',:Ve~~lOO~v.ariditl ko!JUpsie bu;me-ANC'.

,-- ..:~.,:n ~;ilY,an tien_~~ IliI,¥al.lIll s~.y~rlill!f1I1gs ,kyken.'Yeet.. ':van aksle of gekoordineerde op~de?:,·:t ,,:>'((lis~,r;ls~:~kienbetekendaardieontledmgs . ~ geledere:MniMllI?-ddll..se yerSUlffi. om sy ..I~~ ~!e;·n~~lerif~k#:y,fr.4i,~W~iIrheid/:>":;~':·:::':;iL/:;/;';;:.'. ';:;';Y.Tyi:lei1s'~il~besc,X:k~ L'usakain MaiUt ;"\ menel gr6te~v~idraags~airilir.id.~foopheid .: eerste v~ou· ~n~. ~ders te. onderhou, ...~.~~,.,::.:.r,..~~i.'91~iS d1.lideHKdat"M.alan:sflJ..ae.g~iel is.Maai:eJked~g: ')1989"her·~en:yan.dkvioiie:iD.:die ·b~.>·.':~iUe~ maar ook~t~lis noud~e kompleksiteit ·".asook sy, eie C\ogter'seveiWeiping van haar'.

. " :wlir:lifhirigeriiI;siE0$isie in' #e:J91biriet bly;werp::i1' ill: . ':'lahdse 'grOep :vir .¥e AN~:'gevm:,waarom: i\' ~an 'ilstrugglemetv~skillende strataerken, ." pa. Dis ooknuus ensalnienetu geloofvo{iw~:;:'. )apg~r:~kadu oar. cli.~~tegriteit.cridurf ~an sraatspreside!it· '.'::fe}l1iniSme so'laag ol':die'~v61usie~igenda ,,:,,;,/dat,,'ninodCmcstaat· en' we~ld·ekononie .... di8heid as OnPlirtydigekoorimtversterkine,

;.7i:. ;F.\V:'de'Kledc:,·:·;';::',:;~:;;:t;;.'".:~~:; ,.;". '",': ;~:':~:':: :" .:.: ':-: ';:>. '.::' • ;rs;Die' J'CSPODs wail eeq Watmensgewoond.: , 'dinge meer,verwikkel~akaswat. ons. :. maar u.Ieseistal uitbrei;.·;·.: '..:., .. ' "'...:' ?f,>i; ~',~ f' ~.:;:·~:·f:~.~:';~4;t,;<e~;ii{':~:;<:c.:;~~,';;:'t::15~",',~':,:?:~:. ;:'tsti,nrOok bi.One:Suid~Afrik~' Jeboor:.'~TIJ.e ,'~:',id~ologi~"totop die hede \fuue~k~It .:....~.;: ,.:.:, Ontliou u nioet, nog .deur li 'onparty-

:... "''',''". ." "' .• "J" "'.• ' .. " •• . .. . . ',. . ,.rust priority isnatioriaI liberation, We can-' '::'>:Hopelikbetekendilardie d~menteook. '. digheidaantoon dllt Vrye Weekblad se<,s·.''O"""s"'eA")i''~;u~~ll'"I":e':·t;' (,)J':~f:':N;~i/({i:\:E"~f);i;;;;:: .'~ P?t,allow th~ Issue ~f W!lmen~S liberation tlf·' ..?at:11 men.s 'n kamemad.bly selfs)l..krit~s~e~ ;', ::d.epoljto.b~re~i~~asie"onregverdig" hoog .'..,. '. .... . .. , '. ;"."" .• ' ~ '.',: ...... ,..>..." '",:. :,,'" ..divlde our struggle. Furthermore, the,con~, . Jyendoen.yoorspraakvlfgrqen~oae~s:, ,was.";'. '... ' :..; '., ':.,.. '.

~: ';'" ....::'/'';~ :~.".:".: .~ >~,~ '. ~,~ .,~::..: ,:. .' cept of feminism is often used bybourgeois .' :tiesekwessies.lybly'nkameraadomdalj!,u •. Oaarisneteenmanier,enditis omal die·/~~hi.s.'nioet dUideli.~:()~ welwlllendheid,8an.ons blililk~ ": ,.women to.f?C~s.on white .mid.die class .is< soli~te~t:.eerlik is.,en jy.. op ·:n.sinry~ ~he ~ hulle volle naakthei~ te pUblis,eer.

landgenote demonstreer en hulle deur ODSoptrede en argu" 'I . sues. Penumsm ISa Westemconcept which. . mamer wi! bydra tot diebevordenng van d~: "jbk di6 waarvoor u tans u oe toemaak. .. ~ente oortuig dat ;n Suid-Afrika sonder apartheid 'Ii beter, :does no.t~ applica.ti?nir1 the South Afri-. stryd !een onderdrukking- onde~ro,kking ( . ie tik(outhet niks ?an die strekking va,n

I,i.. .'tuiste vir ons almal sal wees." - Nelson Mandela by Soccer can context. '.. ...'. . . wat me verdwyn wanneer Ofkonshtuslonele dIe ben.g.verander me. Terloops, u het dIe,:' City:' . .' '. . .' .... " ..: "Omdat' matesimum.eenheid tans die mssisme of strokturele ekonomiese uitbuiting'. woord "conscious" in u brief sondeI' die'.' "When one ~ake~acall from outside southem Africa and. .hoogsteprioriteit geniet, is ons tebang om te gesmp of geminimaliseer word nie. . .' tweede "c" gespel: en ons"tikster" is toe-. say you want 'Namibia', the telephonists may.know what ..vra warmeer eenheid minder belangrik sal ~oontliks~me.,Olckers se d~gt~roor so vallig,manUk; Die 0p,skr,i/by ,u~o.rig~b;'iefyou mean, and will not put you throug to '~i?ya' or. wees.sodat o~vry.genoeg sal wees om 25 Jaar pres,les dieselfd~ stone mVrye was 'Wees kleurbll?d,,' DI! ~s jUls di~'Bolivia' "_ Gwen Lister redakteuivan'IbeNarmblan oor feminisme hoer op die agenda te plaas. Oagblad publiseer. : teenoorgestelde van: n rasslst,ese konno-Narnibia'na onafhanklikheid.· . ' Soos dit vir my lyk, sal maksimum- Hopeliksaldaarheelwatrneerswartgesigte, rasie", Dit kom ook toevalliguir u brief.'

, "Namlbfasewittes sal in SA aanhul velefamilieskangaan eenheid selfs meer van 'n rookskerm wees in die skets wees, in sigself een van di,e waarin use: "Let us be colour blind and.etui en verkondig dat die Hage's darem oulike kaffers is." wanneer die ander v lag in Pretoria wapper - gevolge van vandag se strug.gles, maar?fdit c~pableconscious." Wat die res van u kri-gPi gDun . lei' The Nann'bl'an. . dan gaan die eindelose nasleepen oOlblyfsels . genoeg sal wees, weet ek me. tlek betref·,Ag nee wat. U lees die koerant- us alS m . • M d al lk I' k'van apartheid verelS dat ODS soos een mm aar ons ogters s ons e geva noolt met o~g .appe aan. - Redakteur) .

c-

X\

j)

t, i!(

\

II

'\

,I

.·20.' : ~ - -' " -,~

Vryc Weckblad, 9 Maart1990

MENING~

I,;

~j~ -1\.Wc,( ~

~.,.J,..t.s will-\~ ~,,(,\(-

..,fM.Q~ ~t5 - ,""clu.t~\JM)

~QAc.\. -tiLu. t.a.t \,&1\ ;.

Kafferrivier aan die gang is, want disdie end van die maand en as jy diegesegde 'ver vanjou goed, naby jouskade' intiemwi} ervaar, moet jy teendie end van die maand jou plaas enaardse besittings in die hande van diedoktor se mense los. In suiptyd,"

*Rou,outydse rassismeenstereo­tipering. Hoe nou, Wep? Hennie?

Wees hiervoor bang!Die arme KP's enAWB's is tog so

bang vir swartmense. Vandag wilBittergal vir di6 mense se hulle 'hoefnie bang te wees om langs swart- I'

mense te bly nie; hulle hoefnie bangte wees om 'n swart regering te he nie.Maar as Bittergal so na Eugene en symense kyk, wil hy dft vir hulle se:wees bang vir die boodskap wat Nel­s<n Mandela aan dieswart jeug geskryfhet. Want as die swart jeug daarnaluister, dan gaanjulle armsalige wit­tetjies dalk julle beskermde joppiesverloor, want julle salop merietemoet kompeteer met hulle. .. '

~o rGJ.jaW;t;

a.uj~'M :S~)

word? Moordbendes? Apartewoon­gebiede? Was die ANC nie die NPvoor in sy pleit dat daar 'n handvesvan menseregte moet wees nie?

En dan is Wimpie se voorstel onsmoet "try to entrench white power

. and white structures"!*Ag nee wat, broer·Wirnpie. Met

di6 houding gaan ons blekeriges nooitdeel word van die nuwe Suid-Afri­kaanse nasie nie,

Hoe rym dit?Miskienhelp dit om te kykna wat

die twee koerante se gewildste ru­briekskrywer, Johan van Wyk, dieweek inBeeld skryf. Oor wat hy ewesarkasties "Doktor" Mandela noem:"Terwy1ekbesorgwonder wat Iangs

Hoe nou, Wep? Hennie?"Geen ander medium (het) soveel

soos die Afrikaanse koerantbygedratot die ingrypende hervonning watSuid-Afrika die afgelope' paar jaarbeleefhet nie."

Die gevleuelde woorde van Beeld<se uittredende redakteur, Willem.:Wepener, bysy afskeidsdinee ver- ' .lede week. '

En net twee weke gelede het Wepse kollegaby Die VoIksblad, BeeldseVrystaatse suster, Hennie van De­venter, nog as op sy kop gegooi, op sy /bors geslaan en Mea culpa! geskreeuoor die Afrikaanse koerante wat ver­antwoordelikwas virdie vooroordelewat die gewone Nasionalis het, en virdie demonisering van die ANC, en virdie onkunde onder Afrikaners oorswart aspirasies en swart leierskap.

oordeel destyds 'n bietjie skerp - diekoerant se redakteur, wat die opebrief aan Wimpie geskryf het, kaasoms arrogant en 'n pyn in die nekwees - want Wimpie en die anderlede van die Travelling Willboerieshet intussen goeie werk gedoen omKleinboet te help om die dinge tedoen wat hy die laaste maand ofwatgedoenhet.' ,

• Ewenwel, Brolloks lees die weekIn artikel wat Wimpie in die .sAStigting se blad geskryfhet. Mooigoed en mooi insigte, so oor witvrese en swart aspirasies en so aan.

Maar toe wonder Brolloks hoelean'n man wat nou al soveel keermet die ANC se Thabo Mbeki ge­praat het, nog party goed so misver­staan,

Soos om te se: "The ANC andblacks in general, have a differentview of democracy: one-party sys- 'terns, absolute government power,drastic restrictions and control." Dismos hiankal nie meer ANC-beleidnie! .

En dan die spook van "Afrikan­isering" wat Wimpie opjaag. "Humanrights, legal systems, managementstyles,' democracy, economic pol­icy, education, general services anddecision making could' becomeAfricanised. This is a realistic fearbecause our structures will not remainunscathed."

Wat se human rights het di6 "ons"dannou so danig? En "democracy"?En wat se strukture is di6 ,"ons"stIUkture'1 APartheidstIU}m{~'1e En. 'wat se ge-human rights is dit di6 watonshet wat nou ge-Afrikaniseer gaan

Rotte

Sonstad

Wie stoot SO? .

kamerade en andere, kom ons sit in diedae wat voorle koppe bymekaar envervang al ons Afrikaner-nasionalistieseplekname na name wat beter by dienuwe Suid-Afrika pas!

Daar Is nog 'n moontlike voordeelaan die tuislande wat nou so ongedaangemaak word: ons kan Sun City na­sionaliseer en gratis gaan dobbel!

'n Vriend van Bittergal het 'nmooiuitdrukking vir die bitt ere twiste enrugstekery wat nou tussen die polisieen die weerrnag aan die gang is:

... Rotte in 'n sak!

FW de Klerken sy stylleenhomnie•eintlik tot byname nie, Baie het al

- probeer, maar niks het bly steek nie.Daarom was Brolloks so verras toe

hy in 'n artikel deur Elias Maluleke indie tydskrif Pace agterkom die presi­dentword t6gietsanders asFW genoem:

, ../'.,./'v~oJ.., ,

,;,. President F W de Klerk. nicknamedf :'Stoot"for his drive to eradicatepettyapart- ,

7hcid.much against the wishes of whiteli!!IUt-,

~Wi ngers . is banking on Mandcla to stabilisethe political situation in the country and'·create a climate Ior political negotiations. '.~I~~~Cf,s

Oar Verwurgburg,ketters en kleefmyne

AS die huidige oproerigheid in dietuislande niks anders se nie, dan se dittwee dinge: Hendrik Verwoerd be­hoort nou amptelik in die Staatskoer­ant tot 'n ketter verklaar te word; endie ver-regses sal aan ander modelleas tuislande moet begin dink om teverkoop,

S6 baie mense se al s6 lank dieBoere en die Russe het soveel ge­meen. Het die Boere maar die eentrick by die Bolsjewiste geleer: voorjy verander en 'n nuwe koers inslaan,moet jy eers sondebokke in die ver­lede soek, hulle volledig diskrediteeren amptelik verklaar tot mense watdie Yolk verlei het,

En dan haal jy hulle name vangeboue en parke en strate af, en herehul standbeelde in museums.,. Vooraan die tou staan daardierassistiese Hollander wat soveel sieleverlei en soveel bloed en verdriet virsoveel miljoene veroorsaak het,

Kan die Broederbond nie reel datVerwoerdburg gou herdoop word totVerwurgburg nie?

Brolloks het al menigekeer bydaardie voorste voorbeeld van fas-

, cistiese argitektuur, die Strijdom­koepel op Strijdomplein in Pretoria(ja, einste waar naamgenoot aan dieskiet geraak het), verbygeloop enstilletjies gedink as daar dan noukleefmyne geplant moet word, sal ditnie 'n beter plek wees as 'n Wimpy

Bar nie? ,Kom by, Wimpie ,Natuurlik is al die name uit ons 0 b t W' . d Kl k . 1

B · '~l . 1 I d k di u oe impie e er was aasnts-...u oma ever e e 00 op e . . V W kbl d did ..N al di 0 Ka nog moeng vir rye ee a - s.agen a. at en e os- ap gaan, " ., h····di '''on ., .e .. 't't ;

, '0: nou na y e 'C soos n wannpa a "sommer heel anders lyk daarna. '" e'''' 1 h '0 -e, . ' ,

... Komaan, broers, susters, ge MOS. kie~. V W kb'r dIS en was . rye ee a se

."

Weermagsiele in donker hoekies om die spotlighls Ie onlWyk. 'VRINDE, dis stil op die front. Dieweemlag is onder beleg, en daar'smin siele uit die formidabele gele­dere wat nie iewers in 'n donkerhoekie skuil om die spotlights teontwyk nie, Moeder is een vanhulle,goes without saying, en dit soekaanhoudend die donker, stil plek­kies op.

Doen nou nagdiens, julIe ~eet;

dit spioeneer dat dit gons, coversword geblaas en komplotte

e

oopgevlek, jy sou sweer dis Anton.Lubowski, baasspioen. .

Intussenhet Miesies Klaagvoortso pas weer 'n middernagtelikepersverldaringuitgereik om te ontken'dat sy van die BSB geweet hettot sokort voor eergister, toe die ge-neraals .begin vingerwys het. Sy sal baarontkennings aanpassoosdie getuieni~

ontplooi.'nMens kannie te versigtig wees

nie. Hou julle ore oop hier en bymiddemag, die verklarings gaan teenduiselingwekkende snelheiduitgereik word. e,

Miesies K, foei tog, is skoon ge­diskrediteer in die Koeksistergilde,hoe.lank kan jy immers die skynvolhou dat jy nie geweethet nie? Enas jy nie geweet het nie, is dit in elk

, geval uit pure slegtigheid, ofomdatjy jou oe aspris gesluit het.

Dis natuurlik nie 'n nuwigheidnie, ministers in hierdie eksentriekekabinet sluit hul oe al jare lankwanneer hulle sensitiewe dokumenteonderteken, en nooit hoor jy dat 'hulle iets oorkom nie.

Dis eintlik 'n meulsteun om dienek om indie kabinet te sit en te kansien.

Cry vir die countryWanneer 'n mens die sukses-ratio

van die stomme BSB nagaan, besefjydat Magnum PI weI deeglik iets metdie spul te doene moes gehad het, geenander wese kan 'n departement he watso ondoeltreffend is en dan steeds sospog met die middelmatigheid nie.

Kyk, as dit darem moet waar weesdat die agente van die onverskrokkeeenheid me 'n sieklike regsgeleerderaakgeskiet kon kry nie, en toe nie virhom gifpille kon gee wat werk nie, kan'n mens maar net cry vir die belovedcountry.

Ek meen te se, dierbares, as jy dieintellectuals nie kan afmaai nie, hoegaan jy vaar teen die vegters? 'n Sap­pigbeidjiein die getuienisoor die pogingsom Dullah Omar te vermoor, is die

ooreenkoms wat die petalje toonmet die onthullings van ons DirkCoetzee, die man wat gemaak hetdat mense nie meer uitvra na dieVroueWeekbladnie,maarbesefdatdaar 'n kommunistiese lyfblad inAfrikaans beskikbaar is.

Daring Dirk het mos vertelhoedatsy bende pille gegee is wat mensehartversaking moes besorg, sonderdat die gif bespeur word; die pillehet nie gewerk nie. Nou hoor onsdieselfde ding van die voIksweer­mag. Is daar dan geen ordentlikelaboratoriums in die land nie? Onsmoet natuurlik oppas dat ons nie

, nOllgedagvaar word omdat ons im­pliseer dat die polieste en dievolksweermag se doepa-deskundi­ges onbekwaam is me, dit kan moslasterlik wees. Ag wat, wat maaknog 'n miljoen of twee nou saak.

Osoonvernietigendegebede

Oswafd is druk besig indie gro­entetuin, jy sien net die agterstewewat pal na die weste wink. Amperspirltueel, kanjy maarse.Seg Moederdit laat baar dink aan die tonee! inMagnus se binnekamer: daar wordnou so lank en so aanhoudend stillegebedjies opgestuur; die gedoentesdreig om die osoonlaag te versteur.Seg Miesies, Klaagvoort sy ontkendat sy van enige gebedjies geweethet voor verlede Dinsdag. Come offit, ou bees, jy raak die kluts kwyt, Is 'Magnus aIminister wat nou so kranigbid? Maybe time will tell.

Iedergeval, geliefdes, Oswald is'besig met 'n redistribution of wealth.

Die groenteruin word nou in kampiesverdeel, en vir elke Klaagvoort isdaar 'n patch om te bewoori en tebewerk in die nuwe Zuid-Afrika. Diegrond behoort after all aan diegenewat dit bewerk, Oswald tree strengvolgens die Charter op, indien dieHarare-verklaring nie, of is dit noudie Lusaka-manifes. Die ou stukkiegrond wat die kommissar van dieKlaagvoortresidensie aan die

"Klaagvoorts kon afstaan, is die raap- .bedding. Gryp june dit aan, wit rape<vir die wit kolonialiste. Praat vail .rape of the land. 'n Sluwe lig glinster .in Oswald se oog, jy kan sien die,verdeling is net die begin van ietsmeer betekenisvoL Maar wat?

AmandlaDaar kom Moeder nou net terug,

die nagskof is yerby en die gansewereld kan nou weer rostiger slaap.Seg Moeder 'n skim van 'n mens hetop pad terug 'n klip na baar motorgegooi, sy gaandie dingnou inruilvir'n Casspir. Seg Moeder sy sta.anvier- 'kant agter die struggle; ken selfs dieeerste strofe van Nkosi jy weet wat,maar suIke gedrag is darem ungentle-manly. '

Moeder het 'n woord vir alles.e ' Selfs vir dieuitbundige vryheid van

die massa demokrate Wathulle besighou met sulkklein genotjies.Amandla.

Sappige CiskeiDie skouspel in die Ciskei is 'n

treurige gedoente, entoginaar sappigook. Daardie aartsdemokraat, SyVolriekendheid Dr Sebe het mos nie

verdien om so opsy geskuif te wordnie? Wat word nou van die anne,man se motors, sy lughawe,enal dieander albatrosse? Seg Moeder diekereltjie'wat nou die pers toespreekvanuit diepresidensiele stoel is darem

.gans te klein vir die stoel. Miskienmoet hy gou virhom 'n serernonielestaatshofie aanstel wat bo die tafelkan uit sien. ;

Intussen is dit 'n' onwelvoeglikegeskarrel op eie bodemom die as­trante staatsgrepeling in die bek teruk en te red wat te redde is, en,terselfdertyd die skyn te bandhaaf e

dat merdielamsakkigestukkiegrondeintlik 'n vreemde landis. So vreemdas wat Mdantsane vir Oos-Londenis. I can't see the difference, canyousee the difference? .

Gewesevolksheld enEskom

Daar word gese dat 'n voormaligebekende Suid-Afrildlanse Volksheldnie Natwerk op syTV kon ontvangnie omdat die krag so onbetroubaaris daar in die woeste wildemis. Toebel hy Eskom, sonder sukses, soosdit maar met hom gaan, en toe, soos­dit ook riiaar met hom gaan, verloor

"dit die hunieur. 'Die vinger steek gate deur die '

osoonlaag en bots-bots met Mag­numPI segebedjies; dit gons, vrinde,en dit bulder. En weet julIe watbulder dit? "Moet ek nou ook in 'nprotesoptog gaan stap om iets ver­rig te kry? Dis mos hoe dinge nougedoen word." Ja, broeder, dis hoeditlykandermt die Rubicon. Wishyou were' here.

VryeWeekblad., 9 Maart1990' "

MARK

.~

·l~Jr

Handgeweefdedhurrles (gestreepte

katoensakke) ensilwer Juwellerswarevan Nepal, IndiA enThaIland te koop.

Winkel 68, The Firs,Rosebank. Tel: (011)

880-3566

The USIS Library at theIpelegeng . CommunityCentre, 1283 Phora CmDlaminl Street,White City,Jabavu, will be presentingvideo series dedicated towomen.Thevideoswill beshown everyTuesdays atspm,thevideoonTuesday13 isentitled "An interview'with Maya Angelou". Eve­rybody iswelcome

. Illustrations, comics, logosand graphics designedand executed.Good,quickand cheap. Contact MKrouseand ALord at (011)339 6880day and night

Right now the acid test lies in Natal where themeaninglessbloodshedbetween Inkhatha- UDF/Cosatumust stop. Will they heed Mandela's callto throw their weapons into the sea? ..

Into this melting pot comes also the ingredi­ent of the decided urge of the people in the"homelands" and "independent states" towardsa re-united South Africa. Ciskei is representa­tive of what is happening in Transkei, Venda,Gazankulu - and spreading.

Would that it was not necessary to mentionthe growing hooliganism and violence amongthe youth about which Mandela is particularlyperturbed. But how do you help people to re­spect law and order if this is the very thing theylearned to hate over more than four decades? 'These are but some of the wages of war whichSouth Africa haswaged on it's ownpeople for solong in service of the ideology of apartheid.How is this to be dismantled among the youngof the townships and the young of the suburbsand towns and farms who have returned fromthebush war that stole their youth and left themwith bitterness and hate? .

Will God's people, the Church, rise to the calland challenge of this hour? We can only speakto and about the church we love and to whichwebelong, the DutchReformed Churchwhotaughtandpreached in support of the ideology and thesystem for so long.Now that the flock of God isstanding in the confusion of the void, will theleaders be humble enough to confess their guiltand start to proclaim and to serve and to liveGod's peace in ourland? (Ephesians 2: 14)

Yes, Spring has come to our land in spite'ofso many dangers on the road. God's judgementand God's healing cannot be separated.

Do not pray forGod's people in South Africathat we may have thecouragel the moral fibre toface the challenges, but pray forus that we maybegranted faith,hope and love tobe the servantsamong people of Him whp is our peace.With love .

at the Flea Markert? TelManfred at (011)788 3994

Dle Johannesburgse Kin­dertehuis bied die vel­gende program aan:'STEP-TEEN, program virouerpare - sistematieseonderrig vir doeltreffendeouerskap ~an TIENERS.Vanaf 25 April tot 20 Junie1990. Die program wordoor nege weke opWoensdagaandeaangebied. Aile belang­stellende ouers moet JoanRubinstein of CherylLyons skakelby648-1120

GEBEURE

Woensdag 14 Maart - Uword ultgenooi om uwagn­eemete om 1nm na dieUSIS-ouditorium, 3e vloerAfrican L1fe-gebou, Com­rriisslonerstraat 111, Jhbte bring vir'n reeks midda­guurvldeo's getiteld "Aninterview with MayaAnge~lou" (she is a noted blackAmerican writer, she willbe discussing her career,experiences in Africa andher philosophies on writ­Ing). Alma! welkom

. DISABLED. A morningseminarentitled "Harness­Ing the skills of the dis­abled" will be staged bytheWomen's Bureau on Fri­day9 March at Rand Afri­kaans University. Formore information andbooking phone BrendaMcCrorle, 802-2301

POWA (People OpposingWomenAbuse) Is'nonder­steuning- en inligtingsdi­ens vir mlshandslde enverkragtevroue.Ons bledook werkswinkels enopleldingsprogramme aanoor geweldteen vroue.Virverdere inligting skakel(011) 6424345 '

Vertaalwerk/ Proefle es­werk: Engels / Afrikaans,Afrikaans I Engels, ailetekste (ook tegnies). Re­delike tariewe. Faksdlensook beskikbaar. SkakelJulia (021) 797-3412.

Vertalings: Dults, Engels,Afrikaans. Bel (011) 6606513

CRAFTSHave you got some un­usual knick-knacks to sell

Grahamstad (0481) 26067 .Rudi (h), Oos-Londen(0431)2n13, Port Eliza­beth (041) 561483, Preto­ria (012) 320 2230 Alice(w), Johannesburg (011)614 8106 Neil (h) of gaanna die Metodiste Kerk,Pritchardstraat 79 opDinsdae van 4.30 nm tot7.00 nm

Visualart coursesLearning to see. Eyetrain­ing to look at shape, form,colour' dimension trans-.Iated into drawing, paint­ing, .sculpture and crafts.Classes available day andevening for children andadults. PhoneMaggie vanWezel. at 614-7297 after

.5pm.

. English as well. Also alarming is the militantvocabulary. God forbid that the extra parlia­mentary roleof the ANC now be taken over bythe AWB (militant wing of the right).

Fortunately the Democratic Party's role is tostrengthen the hand of the government; ironi­cally so because the Nationalist Party has out­dernocratised the Democratic Party.. What will the effect be 'of the carpet that isbeing drawn from underneath the securocrats,The Commission of Enquiry into the hit squadsstarted it's hearing today. How strong or howfragile is De KIerks position within his ownconstituency? The question remains open; butagonising. How much stick is needed and howmuch carrot? How strong is the position of thevice-president of the ANC? What is happeningto the Mandela myth? On the one hand obvi­ously he is riding a tremendous tide, trying tokeep up with the super-human demands on histime and schedule. One has to remind oneselfthat the reception in Lusaka recently wasnot fora head of state: Not to mention the turnouts forhis speeches in South Africa and the constantflow to his house in Orlando.

Will he be able to keep up the pace andhandle thepressure? When the euphoria is wornoff, will he continue toproduce especially in thetesting timewhen negotiations get underway?

Already it is becoming visible that perspec-. tives and expectaiionsdiffer. The meaning of

his release is for some (many of the oldergeneration) the beginning of peace after the40+years struggleand suffering through the desert.For others (predominantly young) the strugglehas now for the first time really begun. TheANC/UDF stand is in favour of negotiations.The PAC/BCMstand is vehemently againstne­gotiations with an "illegitamate government"and totally in favour of an all-black solution. Inbetween is the formidable ethnic constituencyof the decendents of Tshaka Zulu.

Will it be humanly possible to reconcile thedifferent black constituencies at least to theextent of a set of meaningful cornmon goals?

Nagraadse student of pro­fessionele perseon omaangename woonstel inKenilworth, Kaap te deel,skakel (021) 619233 na8nm

Setbuilder anytime period.Specialises In far awayplaces. Good. CV. Formore Information phone788-4501 .

DIENSTE

Persoongesoek om huisinBrixton te deel, R250 permaand, bel 839-2173 na7nm.

Bekwame, betroubarehUishulp benodigakkomo­dasle In Brlxton. Beskik­baarvirhuiswerk driedaeper week. 'Nerk reedstwee dae. Vergoedlngonderhandelbaar. Virgetuigskrif en navraeskakel 782-471/6 kan­toorure of837·1358na ure

side House, Great BrakRiverR50 per person perday B & B. Lunch/Dinnerextra. River frontage.Splendid beach nearby.Phone(04442) 3387.

Dlensplig Advlesdlens. Virgratis en onafhanklikeadvlesopenigenavraeoordienspllg. Skakel Durban(031) 301 5663 Richard(w), Pletermarltzburg(0331) 944079 Mark (h),Kaapstad (021) 689 1194(5.30 nm tot 7.30 nm),

GARDEN ROUTE: River-

Progressiewe vrou, honden tweekattesoek kothuisdringend, verl<ieslik ingrysgebiedvanaf1 April. R800makslmum. Bel (021) 888781 na ure

PretoriaWanted: two progressivehousemates. Rent R270and R250. Share ex­penses. Available earlyApril. Contact Laura(012)2022454 (w) (012) 3201008 (h)

Delibe's opera Lacme - the Romeo and Juliettheme between a British soldier and Indian

· (Asian) woman - with a local cast was broad­.casted on TVfrom Durban. Howhave all thesethings become possible without more than ahuman hand behind it all? . .

Perspectiveson the fermenting political scenearenot easy. Again, as often before,only snap­shotsof the passingparade is possible.Whatanimpressive man Nelson Mandela is, correctlydescribed by FWde KIerkas anelderly mananda gentleman. There he stood on the Parade inCape Town a few hours after his release, quot­ing in his speech the same words for whichhe

· wassent to life imprisonment27years ago,now· as a free man and a symbol of freedom and

integrity. It was moving.The subsequent speeches were difficult to

understand for allwho do not knowtheheart ofAfrica where ambivalance is style. The Afri­kaans Press wasreadyto point tohis threegravemistakes: Nationalisation of theeconomy, contin-

, uing the armed struggle and hugging YasserArafat (an exerciseaccording to the pictureen- .joyed more by ArafatthanMandela!). Wewouldbe anxious to know how the feelings are inEurope and North America about these "mis­takes". It has subsequentlybecomeclearthat allthese are negotiable. This is Africa. Youtake afirm stand to test thewind and,if necessary,younegotiate. The joke going round is that a largesector of theeconomyis nationalisedanywaybythepresent regime. Now that the"wrongpeople"want to do the same, there is a scare and a rushtowards privatisation: White fear is rife andunderstandable - even for the ANC who isbending over backwards to address this.

Nevertheless the white rightist constituencyis furious. Itcanbearguedthat their timehas runout. Be it as it may, they are-a reality; and they .are drawing people from the Nationalist Partywho feel that thecountryis being sold downthedrain by De Klerk. These are not grassroots'Afrikaners only.

There is asignificant groundswellamongthe

HELP OM VERLOREENERGIE TERUG TEPLAASDEUR DIE VOEDINGS·VITAMINES WAT VIRNORMALE LlGGAAMLIKEFUNKSIES VEREIS WORD, TEVERVANG ., I .

Accomodation offered

WOONPLEK

Experienced committedtutor needed foi' a Satur­day Education programmeinPretoria. Subjects:Eng­lish, Afrikaans, Maths, SCi­ence, History, Biology &Geography. Teachingthrough the medium ofEnglish. Please phoneJenny (011) 339-2392

r StuurR20 (AVB Ingesluit) vir30 kapsules, saammetdie koepon hieronder, aan: EMCOR, .Posbus 582, Milnerton 7435. Tel(021) 551-4360

r.":===================1I Adres: : ~ ~ : ;..................... II ....:................................................................................................................. I

l;~;~;;::: ...::.~=~=~J.OOK VERKRYGBAAR BY JOU NAASTE APTEEK

PERSOONLIK

. Os WIllie ellliers ensy vrou,Annemarle, Is dourhulle

vrlendeIn diebulteland gevraom In 'n brief 'n bletJle IIg tewerpop die verwlkkellnge InSuld·Afrlkawat hulle aandnaaand op televlsle slen. Hler Is

die brief

Dear Friends,This letter is a response to those of you whorequested a personal perspective on events in"the beloved country" since February 2. Todayis March 5. The newsthis dayis the successfullcoup in the Ciskei. How eventshave followedone another in staggering succession over thepast month! What will tomorrow bring?

The Surnmer is passing in our land and yetSpring has come. The promise of "I make allthings new" (Rev 21:5) does not refer to thefulfillment at the end of time only. God's newworld is withus sinceChrist rose from the dead.Whereverand wheneverlifesprings from death(like in our land) it is from God.

This would beourfirst perspectiveon eventsin South Africa. Surely, we are living in abroken reality in which the forces of good andevil are locked inbattle. It mayeven be true thatDe KIerk's speech was cleverly worked out bethe Afrikaner Broederbond,as somejournalistssuggest, so that governmentwillbe inthe handsof the ANC, but economicrule in the hands ofthe Afrikaner establishment(as ifpolitical andeconomic power CM still be separated),

Yet, nevertheless, thingshave been said anddonewhich are irreversible.Stoppershavebeenpulled out that can never be put back again.What has happened and is stillhappening, wasabsolutely unthinkable a mere six weeks ago.ANC personalities appear regularly on TVin­terviews;ANC T-shirtsarewornin full daylightsince the Monday following the' Sunday onwhichNelson Mandelawasreleased.Lastnight

BRIEWE

Die.somer is verby, en tog is dit lente

WERK

Die Bleskoppe teen Apart­heid sA die NOremberg­

.verhore gaan nie in cam­era gehouwordnie

Die Takhare vir Vrede sA. houmyvas generaal

I'

1 .

..

22 vrye Wcckblad, 9 Maart 1990

", i',' ',.',," ,','

:1II

SPORT

Vrye Weekblad

..." "\

":"0/><') •

'Bland.sou wereld~

se beste konwees'Tlnus Horn

. ~' ..

JOHN BLAND het die talent gehad om die wereld se bestegholfspeler te word,se Tony Johnstone, wat vanjaarvir die tweede keer indrie jaar deur Bland omdie eerste plek op Rolex se merietelys uitgestof is. .

"Op die Europese toemooireeks slaan by die bal suiwerder as enigiemandanders. 'n Mens sal ver soekna 'n swak plekin sy gholfmondering, maar welslaewas net nooit by born 'n obsessie me. Dft bet verhinder dat hy die heel boogstesport bereik," meen Johnstone. . '

Volgens hom bet Bland oor ten minste soveel talent as Gary Player beskik,Bland se byna terloopse houdingjeenssysukses op die baanwordweerspieel

in die feit dat daar in sy buis me 'n enkele gholfaandenking te sien me. "Gbolfis my beroep. Wanneer ek in die aand buis toe gaan, is dit verby. Ek wil beslisnie die hele tyd daaraan dink me." '

Hoewel die 43'jarige Bland tot verlede week moes wag vir sy eersteoorwinning in vanjaar se Sonskynreeks, kandaar geen twyfel wees oor die feitdat by van die beste gholf van sy loopbaan speel nie,

Ongelooflike bestendigheid het deur die jare sy handelsmerk geword en indie buidige reeks bet hy in byna elke toemooi tussen die top-geldwennersgeeindig.

Bland meen sy grootste bate op die baan is sy vermoe om onder enigeomstandighede koel enk:alm te bly. "'0Swakronde bring my nooit van stryknie,Ek lewer my beste, selfs wanneer dit Iyk asof my wenkans daarrnee been is."

Van die jongerSuid-Afrikaanse spelers bet in die verlede gemoromdat bullevoel die groot klomp buitelanders in die Sonskynreeks ontneem bulle van 'ngeleentheid om geld bier te verdien.

Bland voel egter dat die oorsese spelers strawwer mededinging en beter. gholftot gevolg bet. "Middelmatige teenstanders kanjou nooit aanspooromjoubeste te lewer nie." .

Hoewel ons jonger spelers nie juis in diehuidige toemooireeks wat die weekeindig aan die verwagtinge voldoen het nie, is Bland baie optimisties oor dietoekoms van SA gbolf.

"Dit Iyk goed. As jy na 008 beste tellings kyk, sal jy sien hulle vergelykuitstekend met die wentellings in Amerika en Europa.... •

Dit is ongelukkig so dat die spogtellings byna elke week deur Bland, .. Johnstone of Wayne Westner aangeteken is. Van werklike diepte is daar min

sprake. .Nou vir die goeie nuus: te oordeel na sy buidige vorm, kan Bland nog lank

'n top-presteerder in die Sonskynreeks wees • en aan die jonger.garde die.mededinging verskaf wat hy as 'n voorveieiste vir welslae beskou.

MANDELA SI VRYLATING 'NTREE

OP DIE PAD NA PERSVRYHEID

-, .. 1

DIE IFJ BEYWER HOM VIR PERSVRYHEID EN VAKBONDREGTE VIR

JOERNALISTE. Hy HET 50 AFFILIATE OP VYF VASTELANDE .TEU (0932) (2) 238-09.51 FAKs: (0931) (I) 130-36-33

INTERNASIONALI. FIDERASII

VIR IOERNALISTE(IFJ)

DIE INTERNASION~E FEDERASIE VIR IOERNALISTE, WAT WiRELDWYD MEER AS

160 000 IOERNALISTE VERTEENWOORDIG, 'IS SAAM MET DIE MENSE VAN SUID-._.

AFRIKA BLY OOR DIE ONVOORWAARDELIKE VRYLATING VAN NELSON MANDELA

EN DIE WlTTIGING VAN DIE ANC, PAC EN VERSKEIE ANDER ORGANISASIES.

DIE IFJ IEKEN EGTER BESWAAit AAN IEEN DIE VOORTGESETTE NooDIOESIAND ... ."

EN DIE AANHOUDING VAN SOMMIGE POLITIEKE GEVANGENES. DIT 15 BELANGRYK

DAT DIE OORBLYWENDE SlRUI~LBLOKKEi WAT. DIE PAD NA DEMOKRATIESE VlR-..

ANDERING VERSPER, VERWYDER WORD.

DIE WlRELD Mon HERINNER WORD DAI DIE STRYD VIR 'N VRYE MEDIA IN SUID-'

.AFRIKA NOG LANK NIE YERBY IS NIE••ER AS 'N HONDERD STATUIE WAI

PERSVRYHEID AAN BANDE 1.1, BESTAAN STEEDS. ,.. -_... '. - .- -- - -- ' _. .. '-' ,

uii IF; WENS DIE IOERNALISTE EN MEDIAWERKERS GELUK WAT APARTHEID iNSENS~R DEUR DIE IARE IEENGESTAAN Hn MET OPENBARE VlRKLARINGS, BE­

TOGINGS EN PROTESOPTOGTE. ONS ONTHOU DAT BAlE VAN ONS KOLLEGAS

VIR LANG RUKKE SONDER V1RHOOR AANGEHOU EN INGEPERK 15.

.MIA DOORNAERT: (PRESIDENf)

AIDAN WHITE (ALGEMENE SEKRnARIS)

John Bland Is 'n gholfspelermet alles In sy monderlng. As

hy welslae met groter ywernageJaag het, kon hyeenvandie wereld se beste spelers

geword het.

•Alle PolIUeke konunen_ In h1erdle

ultglwe vln Yrye Weekblld II dour MIx

du Pr..zenopekrlflAl dour RykHlttlngh.

Albel II von Br"'"trMt 153, N_wn,

Johlnnlsburg.

'Yrye WHkblld word ultgog.. dour

Wending Publlkl.'es Beperk vlnBreietr..t 153, Newtown,Johonne.burg.

'Die Tolefoonnommor Is 836-2151. Die

po..drlill Poobu.177, Newtown.

'Dle Blld word gedruk dour <:axtonBpkvln Commondowog,lndustrl..

SELFS die rugbywereld - wat n~g--"ve1basinguitgespreekoorrugbymense,, -nooit juisbekendwas vir sy demokra- se ontevredenheid met die span se. tiese besiuurstelsels nie - begin nou vertonings in die Vyfnasiereeks,

moeg word vir diktators. .aangesien hy twee van sy vier wed-AFP berig uit Parys d~t pogings stryde gewen het,

om van Albert Ferasse as voorsitter , "As ons geen wedstryde kon wen .van die Franse Rugbyfederasie ontslae nie, sou ek dit as 'n swak reeks vir onste raak, vinnig besig is om spoed op te beskou bet. Twee uit vier is nie slegteL Die nasionale span se teleurstellende me," se Fouroux.vertonings in die Vyfnasiereeks het In Suid-Afrika het dr Danie Cra-ontevredendheid met Ferrasse se ys- yen oak meer mag as wat 'n mens asterhand-administrasie op die spits gesond sou kon beskryf, maar as 'n

gedryf. mens kykna sy kollegas opdie uitvoe-Daar word openlik gese dat sleu- rende komitee van die Suid-Afrikaanse

telposte voor die voet aan Ferrasse se Rugbyraad (SARR) is jymaarbly oorondersteuners, eerder as aan die. die brokkie genade.bekwaamste manne toevertrou word.. Dalkis 'n goeie diktatuur soms tog

Frankryk se afrigter, Jacques beter as 'n vrotsige demokrasie.Fouroux, wat as een van Ferrasse se Sy h-" oude do t spyt bl"" rmen ,ymeelopers beskou word, is ook onder Craven verreweg die beste rugby-skoot en het om die rede besluit om' administrateur in die land. Dit isvir ses maande te gaan rus, jammer om te se, maar niemand in

Hy is vasbeslote om die span af'te SARR-geledere lyk bevoeg om dierig wat volgende jaar in die reeks om leisels by born oor te neem me. .die wereldbeker gaan speel, maarPierre Dit is weI deesdae mode in rug:"Villepreux, 'n voorrnalige Franse bykringe om te mor oor Craven seheelagter, meen dat die pos b6meer- ontoegeeflike bestuurstyl, maar nie-

der toekom, mand het eers die moed om hom'Fouroux en Ferrasse bet albei hul openlik tee te gaan nie,

(Burger Geldenhuys het onlangsin 'n rubriek in 'n Sondagblad sy kep .geeis, maardithetniks met Cra~ens~bevoegdheid te doen gehad me. Gel­denhuys bet bloot 'n vete teen Cra­ven, wat die keurders verbied het om .born te kies nadat hy Andy Dalton sekakebeen met 'n lafhartige, steelhouafgeslaan bet).

Rugby is vir Craven belangrik enselfs diegene wat die skerpste aan­valle op hom loods, moeterkendat syintegriteit bo verdenking staan. Hybet al swak besluite geneem (soos indie Geldenhuys-geval) maar in 31jaar as voorsitter was daar nog geen~eken dat eie gewin ooit virhom 'noorweging was nie.

I

j

-I

!

;/ Vrye Weekblad, 9 Maartl990 23

,'~,"- ...

'<~tL-;';~~."~~~~~IIl~~"1":"~,t~_,-"

,j j•ria s a ste t

Berigte deurTinus Horn

'0 Amerikaner, Luther Burgess . help hom met sy laaste

voorbereidings.Dit is die eerste wereld-titelgeveg in Tel Aviv en het

luidens be rigte vand eesweek baie aandag indie pers geniet.Die 25-j arige Beni chou, 'n baie gewilde kampioen in

Frankryk, moet beslis as die gunstel ing be stempel word.Hy is 'n harde slane r wat oor 'n groot vers keidenhei d hou

beskik. Aggressie is vir hom die wagwoord. Video-opnamesvan sy vorige gevegte toon dat hy vanuit die staanspoorverwoed aanval en probeer om sy gevegte so gou moontlik

te beeindig.Suid-Afrika se po sisie in wereldboks Iyk maar beroerd

en as Ncitanie die geveg wennie, salhy moontlikbaie lankvir sy volgende kans moet wag .

TOM PElRANOFF, voormalige

wfueldrekordhouer in die spiesgooi,

gaan die rekord binnekort weer vir

homself opeis.Hy is vanjaar skitterend op dreef

en die 1,2Om wat tussen ho m endie rekord staan, beteken op dit

vlak bitter min.Die SA rekordafstand van

86,46m wat Petranoff Dinsdagaandin Port Elibeth behaa l he t, is sy

beste met die nu we spies. Net vier

ander allele kon nog die nuwe spiesve rder as di~ afstand sl inger.

W aaro m Petranoff sy intema-

Tom gaan rekordweer syne maak

sionale loop baan opgeoffer het omhier te kom de e lneem, sal nugter

wee t, D at sy teenwoordigheid hier

eg ter 'n groot ins puiting vir onsatletiek is, kan niem and betwyfelnie.

Hy is beslis'n atlee t van were ldge­halte en spoor on s voorste atletesoos M yrtle Bothma en Ev ette deKlerk aan om al tyd hoeer te mik enharder te probeer.

Hy is aanvanklik hierheen genooi

as lid van 'n Ame rikaanse span .maar het hom no u h ier gevestig .

Adrian Kuiper~---

Ncita moet die kans benutDAAR is kenners wat meen Welcome Ncita is Suid­A frika se beste bokse r - selfs beter as die, Wereld­Boksvereniging (WBA ) se junior liggewigkampioen,Brian Mitchell.

Moreaand kry Neitadie kans om te be wys da t die hoelo f hom toekom wanneer hy die Fransman FabriceBeniehou in Tel Aviv pak om die Intemasionale Boksfed­erasie (mF) se junior veergewigtitel. ,

Ncita, wat ho m glo in haglike omstandighede in 'nderderangse gimnasium vir die geveg - die belangrikste.van sy loopbaan - moes voorberei,het 'n groot terug slagbeleeftoe sy afrigterMzimasi Mngunina Suider-Afrikamoes terugkeer na die staatsg reep in Ci skei.

van Suid-Afrikaanse bok s bestem­pel word. Hoewel sy pre stasies indie kryt ongeewenaar is. konhy nog.glad nie die erkenning key wat hyverdien nie .

Daarhetvandeesweekbynaniksoor hom in die dagblaaie verskynnie - en dit slegs 'n week voor 'nwereldtitelgeveg.

. 'n Mens begin nou verstaan

waarom Mitchell so hard probeerom almal wat wil luister te oortuig .dat hy 'n groot kampioen is. DiePers - wat baie maklik op loop sitmet rniddelmatige boksers soosJohnny du Plooy - steurhulle dees­dae byna nie aan sy prestasies nie,80 al asof dit nou ou mrus is, waaraan'n mens nie te veel aandag durf geenie.

Geen keer aan

IS d aar dan geen keer aan Adrian Kuiper nie?Die skitterende 97 wat hy Woensdagaand op die Wanderers vir d ie Res

van S uid-Afrika teen Transvaal geslaan het, het weer gewysdat hy openige

kolfblad, teen enige boulaanval vinnig lopies kan slaan.Sy beurt het 10 viere en ' n ses ingesluit en 105 minute geduur.K uipe r steelnou die kalklig in bykanselke wedstryd waarin hy speel. Hy

moo s ' n honderdtall behaal het, maar is beseeren isdeur sy kaptein, Kepler

We ssel s, wat vir hom tussen die paaltjies moes hardloop, uitgeloop.

O nge lukkig was Graeme Pollock se beurt 'n groot teleurstelling. Die

'eketlegende het slegs 12 lopies aangeteken voordat Mark Rushmere

hom aan di e bykant uitgevang het,

Kuiper nie

DIE straf wat Brian Mitchell in sylaaste paar gevegte moes verduurvoo rdat hy die oorhand kon key, kanvolgende Woensdag in Italie kwaaiteen hom tel wanneer hy sy titel virdie tiende keer verdedig.

Mitchell, die Were ld-Boksveren­iging (WBA) se junior liggewig­kampioen, veg vir die tweede kee rteen die Amerikaner Jacki e Beard.

In hul vorige ontrnoeting het BeardMitchell se oogbanke met die kopoopgekloof, wat aan die Suid-Afri ­kaner 'n tegniese-pun teoorwinningbesorg het , (Hy was voor toe diegeve g gestaak is).

Sy oogbanke, wat m akl ik sny, isegter nie Mitchell se grootste probleemnie. Hy is nie meer die moeilike teikenvan ouds nie en sy kamp se vernaam­ste bron van kommer is die feit dathoue teendie kop ia geve gna geveg 'nbokser be slis meer kwes baar maak.

Sedert hy die titel in 1986 by Al­fredo Layne afgeneem het, het Mit­che ll al by verskeie geleenthede opdie krytvloer beland, maar elke keeropgestnan en die oorhand oor sy teen­stander gekry .

Die vraag is nou hoe lank Mitchellsal kan aanhou om die soo rt straf teverwerk. In sy onlangse geveg teenPhilipe Orozco het hy glad nie na 'n

~ {;noorwinlike kampioen gelyk nie.Beard is boonop '0 gevaarlike teen­

stander met 'n vernietigende linker­haakhou. Mitchell sal uit die pad vandie hou moetbly as hy as kampioenna

r.~uid-Afrika wi! terugkeer.Sy Amerikaanse afrigter, Murphy

- Griffiths. het vandeesweek gese sybokser sal naby Beard probeer bly, enskade in die binnegevegte probeer

aanrig.Mitchell is heslis 'n veel beter bokser

as Beard, maar '0 enkele hou kan sybeerskappy beeindig, In hob is ditnie altyd die beste man wat wen nie;James Douglas, wat Mike Tysononlangs uitgeslaan het, sal dft stellig .nooit weer kan vermag me.

*MiteheU kanheslis as die stiefkind

or

·1

24Vrye Weekblad, 9 Maart 1990 .

Onder redaksle van ANDREA VINASSA

Ole Tsegglese skrywerJaroslaw Hasek se

satlrlese "The Goodoldler Svejk" Is in dieaager van die Mark­eater op die planke.

Nicky Rebelo (links)speel die goele soldaat.Jenny Reznek, AndrewBuckland, Barry Burke,Li Newman en Gys de

VlIIlers (regs) Is symakkers

AMPlE COETZEE reageer op AlbieSachs van die ANC se stelllngsonlangs oor die rol van kultuur In diestruggel, die stelllngs wat Andre IeRoux van Die Burger so vinnlg na sypen laat 9ryp het Be S,

ekonomie en diepolitiek 'n gely ke rol gespeel. Die Afrikaoerse geval is bekend. En as Sachs se. in sy eerste proposisie,"that our members should be banned from saying that cultureis a weapon of struggle", en hy se in sy tweede uitdageodestelling, t.o.v. die rol van kultuur met betrekking tot dieGrondwetlike Riglyne , dat kultuur moet meeskryf aan dieRiglyne , is hy dan nie besig om hom te weerspreek nie?Kultuur - skryf, skilder, musiek, dans - is deel van die stl)'den is ook deel van die oorwinning deur die saamskryfdaarvan in die dokument van demokrasie. .

Splese en troffelsDie veranderingin kultuur gaan gepaard met die veraoderiog

in die aard van die stryd: gedemokratiseerde kultuur is Diedieselfde as strydkultuur nie . Maar die een is. dialekties enbiime sosiale en politieke konteks.nie noodwendig minderas die ander nie, en die een was nodig voor die ander.

Sachs kan die demokrasie vir Suid-Afrika oor die eindersien aankom, en hy voe l dit sy taak as kunsliefhebber enskrywer om nou vir die MK-digter te se dat hy sy spiese 531moet verruil vir troffels. Net soos Van Wyk Louw, wat diedemokrasie vir sy volk sien kom het, toe begin bou bet aan'n nuwe Afrikaanse kultuur. Hy kon toe net dinkin terme van .sy volk, omdat die konsep nasionaal toe anders, kleiner, wasas wat dit nou, danksy die ANC, geword bet.

Sachs se stuk gaanduidelik oordie toekoms, oor wanoccrkuns in hierdie land, soos die politiek en die ekooomie,gedemokratiseer geraak het. Dan het die kuns die mimte omdubbelsinnig, meerduidig, intertekstueel, post-modemistieste wees, en "humanity in all its forms" uitte druk. Sons waardie modeme Afrikaanse letterkunde vandag staao: maarongelukkig geskepbinne die illusie van 'n middelklas WesleIlIedemokrasie.

RioolonderwysOmdat Sachs se sienings opgestel is vir 'n interne dotmnI:D

waarin hy met sy kamerade praat, gebruik hy vanse~b:ndterminologie soos "culture is us" en "the cultural question iscentral to our identity as a movement". Maar die saak waf

kultuurfilosowe van sowel die ANC as die Afrikaner salmoet begin aanspreek, is die kwessie van apartekultuuridentiteite binne een nasie.

Soos byvoorbeeld: hoe gaan die gesofistikeerde Afribanseletterkunde, geskryf binne sy eie vermeende demokrasie,aansluit by, deel word van, 'n letterkunde wat deel was vandie struggle, en in die toekoms ook gaan streefna wat Sachsdaarvoor sien?

En die debat wat hier aangeroer word. gaan nie net oorkultuur nie; dit kring uit tot ander sfere,van ODS.saambestaanin Suid-Afrika. Soos die onderwys: Verwoerd se erfenis vanrioolonderwys teenoor elite wit-onderwys: En dan gaan ditook oor die ekonomie, oor ongelyke geleenthede, opwaartse .mobiliteit.

Uiteindelik is Albie Sachs se debat deel van die belediskoers oor nasionalisering as demokratisering; enSuid­Afrikaanse skrywers eo letterkundiges is 'n~g i>pgele .om 'n duidelike saakuit te maak vir'n toekomstige~et ,oor watdie betekenisvan, byvoorbeeld.tn oasiOOale letterkunde .is. Oor een letterkunde binne een land, geskryf vanuitverskeieperspektiewe en in die verskillende tale van Suid-:Afrika. ..

u our

en ie

Historlese perspektletDaar is ook ander ooreenkomstes, maar dit sou mens op 'n

rneer akademiese verhoog kon uitspel. Dis hiervan die uiterstebelang dat ons nie ons historiese perspektiefmoet verloor nie.Waar het die Afrikaner gestaan in die laat dertigerjare, en waarslaan die ANC aan die begin van die negentigeIjare?

Die rnobilisasie van die Afrikaner - kultureel, ekonornies enpolities - wat begin het met die stigting van die Nasionale Party

. in 1914 (in Bloemfontein), was besig om af te stuur op die .eenwordingvan '0 vollcsbeweging wat sou lei tot die magsoomamevan 1948. Die mobilisasie van die onterfdes en die ontbUrgerdeswat begin met die stigting van die ANC in 1912(in Bloemfomein)is nou besig om af te stuur op 'n nasionale eenwording en 'ndemokratiese verkose regering.

In albei bewegings het kultuur saam met die wapen en die

SPU

AFRIKAANSE kultuurkolommme het baie aandag gegeeaan Albie Sachs van die ANC se stellings oor die rol vandie kultuur in die struggle. Sy sienings is saamgevat,prominensie verleen en kommentaar oor gevra. Entoonaangewende skrywers se onvoorwaardelikeaanvaarding daarvan was duidelik: Chris Barnard: "WatSachs se is die spyker op die kop"; Jan Rabie: "Sachs isop die regte pad"; Elize Botha "Is dit nou nie verblydendnie?" (Beeld , 20 Februarie).

En Andre le Roux, skoorsoekerig soos gewoonlik, hetuitgelok: "Maar 'n mens - veral die lesers van boeke - kan teregvan Afrikaanse skrywers verwag - veral die groepie wat onderdie bome by Victoria Falls gestaan het - om te se as hulle anderinsi gte gekry het, hetsy uit hul eie skryfwerk of drome, dievrylating vanrnnr Mandela, die opheffing van die verbod op dieANC, of die ruiterlike erkennings van professor Albie Sachs."Oa t daar oor gepraat kan word ." (Die Burger, 22 Februarie).

DebatNoudat daar geleentheid was om Sachs se stuk in geheel te

lees, kan die debat miskien binne die geledere van dieAfrikanerskrywer en letterkundige verder gevoer word.

Een van die duidelik uitgespelde funksies van die stuk was"for the sake of livening the debate on these questions". Enhypraat van sy "controversial observations",

Terloops: die dokument wat ek te lese gekry het begin so."ANC In-House Seminar on Culture. Paper by Albie Sachs.First Draft ." Ons het dus geensins hier met ex cathedra ANC­beleidsuitsprake te doen nie. En in sy benadering beklemtoonhy deurgaans dat dit nie oor beheer of oor hegemonie gaan nie:die leiding moet kom van diegene wat kultuur beleef: dusdemokraties.

Dele van Sachs se stuk herinner 'n mens aan N P VanWykLouw se stukke in "Berigte te velde" - selfs sy titel 'PreparingOurselves for Freedom'. In 1990 se Sachs: "And what aboutlove? We have published so many anthologies and journals andoccasional poems and stories, and the number that deal withlove do not make the fingers of a hand."

En in 1936 - nogal in Stellenbosch - se Van Wyk Louw: "Inons letterkunde is die verhouding van man en vrou nog skaarsaangeraak; ons besit g'n liefdesroman nie en baie minliefdesgedigte."

. Verder: "What are we fighting for,ifnot the light to express.~ our humahity in all its fonns; including our sense of fun and

capacity foi love and tenderness and our appreciation of the .beauty of the world?:' Van Wyk Louw: "Die temas van alle

.,groatpoesie - die mens teenoor die liefde, teenoor God - is ook. di~ ~oud ~an hi~rdie A~aanse poesie, en nib geringer sal.__ ODs_vornis vul nie, Oils .wil as AfrllCaners volledig mens wees

; en:d~e.ervaririg in ons poesie uitdruk,"

Randdag bydie

danssambreel

More Is randdag by Wits en AA Vita se Danssambreel: die choreograaf AdamGordon (saam met Megan Hart bo) se "People Like Us" is vleruur op die planke: Dievertonings begin tienuur met Martello Momple, Susan Abraham, Kalinka van.Oosten, Faryl Posnlk, Caroline Sharp, Lulu Tsheola, Joanne Bobrow, Dan sebogodl,Wits, Wendy Quarmby, Street Beat, Gerhard Briel, Balu Searll, Kim Thackwray, JanMoleya, Joan Mpotoane, Psalm Dlaminl, Alfred Mkhize, Junior Makhoere en SaintKgatte. Toegang Is gratis. Op vanaand se hoofprogram, wat agtuur begin, Is RobynOrlln, SoentJle Thapedl, Helga Jannsen, Grayham Davies, Debbie Rakusln, H~elAcosta en Alfred Hinkel , Toegang Is R5.

, k"'''' •. '...'_' ...:.;, ,

Los die dokte~ bring die kokEIEEN

DRINKE

. - '

WIEIS' ONSOM TE STRY?

8 klein peertjies of vier medium pere (krystewige pere wat lekker soet is)

sap van 'n halwe suurlemoen100 g strooisuiker250 ml of meer goeie rooiwynpaar druppels vanieljegeursel'n takkie vars tiemie2 peperkorrels1 naeltjie4eetlepels creme de cassis (swart aalbessie­

likeur) (opsioneel)

Ski! die pere maar moenie ontkern nie, Losdie steeltjies aan, Plaas die perc in 'n kastrol wathul net-net hOU. Voeg die suurlemoensap, suiker,rooiwyn, vanielje, tiemie, peperkorrels en likeurby. Verbit tot kookpunt, bedek en prut stadigtotdat 'n skerp messie die pere maklikdeurdring.Moenie pap kook nie.

Lig die pere uil die kastrol en laal hulle regop .staan in 'n opdienbnk. Gooi die inhoud van diekastrol oor die perc en laat goed afkoel (verlcieslikoomag). Gooi die rooiwynsous gereeld oor diepere terwyl, dit afk:oel, en ook voordat jy ditopdien.

Jy kan ook gelatien by die sous gooi en die'pere in afsonderlike glase sit. Gooi'die wyndaaroor: dil word 'n heerlike jellie wat die perevashou.

Hierdie nagereg behoort baie siekes gesondte maak.

'n: Grieplose, wann winter met lekker kos engoeie wyn word Etcen Drinke se lesers toegewens.

KOOS COETZEE

Drink onmiddellik. Dit laat jou lekker sweet enmaakjou vaak, .

Vir kinders kan dit met koffie of sjokolade ofvanielje gegeur word.

Hierdie drankie is ook baie lekker op 'nwintersaand, en die winter Ie voor.

En nou 'n lekker koue nagereg vir die siekes•voordat die winter heeltemal bier is: pere inrooiwyn. Onthou dat wyn baie vitamiene bevat,Bestanddele:

Dis baie beter vir daardie mOlorbestuurderswat na 'n sake-ele terug werk toe ry. Daar is opdie oomblik 'n argument oor schnapps aangesien

, party lande die alkoholvlak op 30 persent wilsienen ander op 35persent. Ek hoop hulle besefdat teen 30 persent die drank in die vrieskas sal .

. vries. Is daar 'n ander plek vir 'n schnapps-bottel? '

Dis inleressant dat produkle soos vodka,jenew~ren rum teen 37,5 persenl sal verkoop.Oit maak sin omdat bierdie dranksoorte seidesonder 'n mengdrankie.gedrink word.

Baie water moet nog in die see loop voordatalies gefinaliseer is, maar 'n groot enbelangrikebegin is gemaale. .

Die Europese lande moet nog die probleeinvan 'n gemeenskaplike doeane-heffmg aanpale.Hier is daar groat verskille. Die heffmg op '0.hektoliler suiwer alkohol is in Griekeland netRl'15, terwyl dieselfdehoeveeIheid in DenemarlceRIO 500 kos. .

Ek dink die Dene is gelukkig aangesienalkohol net goedkoper vir hulle kan word.

Die planomlikeurs te maak met so minas 15persent alkohol behoort 'neinde te maak aan dieverwarring tussen likeurs en drank-aperiliewewat ons bier het.

Ons het honderde produkle op ons rakke watdrank-aperitiewe genoem word, maar deur diepubliek eenvoudig as Iikeurs beskou word. Neem '

" die soorte met 'n roombasis. Op die elikelte. ,word dit gewoonlik aperiliewe genoem, maar

alffiaJ. vra vir 'n roomlikeur. Oit is boog tyd datons bykom by die res van die wei:eld.

Plaas die eiergele en suiker in 'n mengbak en .Idop liggies om te kombineer. Verbit die melktot kookpunt in 'nkaslrol, verwyder van die bilteen wag 5 mIDule voordal jy dit by die eiergele .gooi (anders kry jy gaar eiers).

Klop die warm melkbieljies-bietjies in,gooi· .'n bietjie rumofbrandewynby engooi in bekers.

4 eiergele50 g slrooisuiker4 .koffiebekers melk .

'brandewyn of rum

helfte van die sieekamcr-resepte nie meer geskikvir siek mense is as baie van die geregte wat hyvir gesondesopdis Die.

"Hy is bekend met die eienskappe van diekos soos hy dit op 'n bepaalde manier toebereihet. Hy weetbyvoorbeeld dat jong hoenders niemakliker verteerbaar is as goeie beesvleis nie;dat gerasperde biltong en maer ham vir baiepasientc meer nuttig en bale beter is as gestoomde­vis, eiervla en pap.

"Hy sal weet hoe om, volgens die voorskriftevan die geneesheer, die kos so toe te berei dat ditsmaaklik, maldik vertccrbaar en voedsaam is.

"Daar is weinige siektes waar 'n besonderekossoort voorgeskryf of, uitgelaat word;suikersiekte is miskien die enigste waarin 'nvemame vereiste virdie liggaamversigtigmoet

. gebruik word."Ongelukkig bestaandaar nog baie onkunde

ondergeneeshere omtrcnt die veranderinge walkos ondergaan as dit op verskillende maniere ,klaargemaak word, en dit is nog gewoonte om

. dieetskale op t~ trek wat in baie opsigte teenstrydigen gewoonlik in elke opsig onkundig is.

"Ook bier kan 'n goeie kok baie doen om 'nligstraal in die duisternis te werp en in dieverwarring orde te bring.". Aldus Oubaas Leipoldt. (Wat se vandag se

dokters?)Ekdinkwat Leipoldt basies wil se - na soveel.

jaar is dit duidelik dat by baie beter Engels asAfrikaans geskryfhet - is die volgende: Siekes,eet lekker,

En. mel al die wonderlike navorsing vanvandag wat bewys dat aile kos vir jou skadelikis, leanjy nel sowellekker eet, ook as jy siek is.Liefs geen gortsop Die, dankie. .

Hospitale kan gerus ook hul kos verbeter:siekes in ons land eel sleg.

Volgende keer aseksiekis huurekvirmy 'ngoeie kok sodat ek lekkerkaneel. Ekhoop egternie ek het' brongitis me: jy kan die hoogstecuisine nie waardeer nie doodeenvoudig omdaljy niks kan proe rue.

Hier volg 'n reseppie vir 'n goeie drankie viriemand mel griep:HeIUlemelk(Engels "eggnog").Verklein die resep as daar minder as vier siekesis. "",

Is whisky dieselbrandstof?BJ LANKWARDEN skryf oor diealkoholpersentash~s van drank

Die jaar 1992, so naby en tog so ver, sal'nnuwe'.era in die drankregulasies van Europa ~ui.

Wat, kanjy dalk vra, hel dit met ons in Suid­Afrika uit te waai? .

Die feit is dat baie van die regulasies en reelswat ons drank beheerhopeloos verouderdis, om .die minsle daarvan te se.

Die neiging reg rondom die wereld is nouminderalkohol. Dit is vandag aanvaarbaar dat 'ndrank soos wbisky of konjak net 40 pesenlalkohol bevat. Ons regulasies vereis 43 persent. .

'n au Armagnac of Cognac met 40 persenlalkohol is 'n wonderlike, sagle, gladde drank,lerwyl die goedwat op ons rakke aangelrefword'n harde, skerp afronding het. Dit is die ekslraalkohol.

Neem enkeimout-wbisky as 'n voorbeeld.Daar is 'n minimumvlak furaldebied vir onsmout"wbiskies picks van 'n maksismumvlak.Furaldebied is 'naldebied wat die kenmerke vandieselbrandstof verbeter, maar waarom moelons dit in ons wbisky he?

Oil is die rede waarom sonunige van diebe'sle wbisky-soorte in die wercld nie bier Ie sienis nie - omdat die vlalc van bierdie organiesesamestelling Die hoog genoeg is nie. .

Dit is omtrent dieselfde as om 'n sekere vlakstrignien in ons witsuiker Ie vereis.

Die nuwe regulasies in Europa sal waarskynlik, tol gevolg be dat lilceurs teen 15 persen! alkobol, bemark kan word. Oit is die bol1te van ons 30

persent! '

vir die Siekekamer bygevoeg Die. Die dieet ingeval van siekte is iets wat deur die pasient inmadpleging met sygeneesheer moet gereelword,en 'n goeie kok boef nie bevrees te wees om so'n dieet vir born Idaar te maak volgens diegewone reels van die kookkuns nie, want 'ngoeie kok weet goed genoeg dal 'meer as die

,BOSCH~,NDAL

WAAR DIEFRANSE HUGENOTE DIE WYNKULTUUR .. .'. GEVESTIG HET.

DIE NATUUR BET REEDS ALMILJOENE JARE GELEDE AL,GEWEET WATTER SOORTEWYNE ONS SOU VERBOU.

• 'n Mens sien Boschendalen besef dis pragtig.Maareersas jy Boschendal sewyne proe, voel jyaan hoe

, hierdie kontrei se hart klop. Want dis die natuur wat die. , bestewyn maak....:... nie die mens nie.Dis ons taakom die

vollepotensiaal van alles wat Boschendal bied teverwesenlik. Die klein wingerde. Elkeen met 'n a~dergroridsoort. En elkeen lewer 'n ander wyn op. Die land­goed teen die agtergrond van die berge.Sy lang, koel

, namiddae. Volma:ak vir die ontl,vikkeling van subtiele,'. elegantewy·ri. En die koue winterdae wat diewingerde laat

rus,en karakterontwikkeL Bier hetons FranseHugenoot-'voorvaders' hulle gevestig. Met die wete dat goeie wyn

verbou word en nie in die kelders gemaak word nie.

'N MENS vol iepekonders is ek nie en na 'ndoklergaanekniemakliknie.Maarmense, wlhek sick di6 keer, '

Shanghai-griep: ooppas oppas virdaai virus,En in my 'geval bly dit toe nie by griep nie,Omdal ek 'n pyproker is en my longe mel sterktabakbesoedel,kry ek brongitis en Die 'n ligteenetjie nie.

Oil het gevoel of ek drie bottels wyn gedrinkher, so dronk was ek, Ek het nie geweet waar indie wereld ek is nie, (Kry brongitisen bespaarop drank.)

Kleintyd het my oorle ma (seen haar siel)siek kinders gortsop gevoer, Dit bet soos papiergesmaak maar sy het geglo dit bevat 'n grootklomp krag wat sick kinders gesond en stoutkinders soet mank.

. Oubaas Leipoldtskryf in Kos vir die Kenner(1933) die volgende: -,

ItAs geneesheer het ek ondervinding genoegvan die gevolge van sleg klaargemaakte kosoEkweer dat daar niks is wal die gesondheid soveelskade aandoen as kos wat Dieso opgedis worddal die eter daarvan dit mel smaak leannut nie,

. "nBietjie sorg in die toebereiding vankos isdie moeite oor en oor werd. 'n Goeie kok leansoms meer doen as die geneesheer om 'n pasientwat nie in staat is om sekere voedselsoorte te ,gebruik nie, op die regte pad te help enhom vansy kwale te genees, '

"Juis daaromhetek geenhoofstuk oor Skottels

.'

Ol/A

VryDagl9 Maart1990

CHARLES LEONARD

The Healer· John Lee Hooker (9)

Daar Is die thirtysomething-brigadeop televisle. Dan Is daar diefortysomethingers (dlkwels al dievlngers) In muslek,

Nou kondlg ek graag dieseventysomething aan, Die ding komin die gestalte van John Lee Hooker,die grootvader van blues, aan,

Hy Is In 1917 In Mississippigebore en bet met sy kenmerkendebluesstyl groot invloed op strepekltaarspelers deur die jareultgeoefen, Sy reputasle as een vandie voorste country-blues nekstreler­snaarplukkers strek oor taUe solo- enmedelangspelers. Ek praat onderkorreksle, maar Hooker bet minstens100 langspelers al die Ilg laat slen.

Hy het In die Mississippi-deltagrootgeword waar folk-blues soospap en wors In dleVrystaat is.

Sy unieke styl kom van sy stlefpa,WlII Moore, s& by In 'n onderboud."Die styl wat ek neuspeel, kom vanbom af ... en olemand anders speeldaardle styl ole. Ek bet 'n styl watolemand anders bet nle."

Op die ouderdom van 17 betHooker die pad gevat. HY,bet inMemphis begin, Cincinatti toegegaan en rondom die TweedeW~reldoorlog110min Detroitgevestig.

In die begin was dlt barde benekou, Hy bet aUerhande los joppiesgedoen, terwyl hy in die aande en oor.naweke In kroee en by bulspartytjiesgespeel bet.

Die jaar 1948 was vir bom• gelukkiger as miljoene ander niense

waaraan ek vinnig kan dink en hy ,neem sy eerste kortspeler, "BoogieChillen"! "Sally Mae" op.

Met blues en R&B wat in dievyftigerjare al boe gewilder beginword bet, begin sy naam as musikantal hoe bekender in Amerlka word.

Die 72·jarigedokterlaakuesond

,Bale van 8Yplate utt die dekade het'n onmiskenbare invloed op talle ruk­en-rolgroepe van die sestigerjaregehad, .

Ook het hy 'n groot invloed op diefolkbeweging van die twee dekadesgehad. Hy is genooi om in 1960 op dieNewport Folkfees op Rhode-eiland tespeel en 'n bekende nguur op die"folkclrcult" geword.

Later in die sestigerjare, in 1965,,het hy teruggekeer na sy wareblueswortels. In die jaar het hy 'n toerna Engeland onderneem waar dieblues-aanhangers hom op bul handegedra het, Daar het hy 'n plaat saam.met John Mayall en die Groundhogsgemaak. '

Sedert die plaat het hy aI hoe meerproduktlef in die ateljee ook geraak entientalle plate van die meester het "verskyn.

Hy het saam met 'n grootverskeldenheid kunstenaars, soosCanned Heat, Bonnie Raitt; Paul

Butterfleld, Muddy Waters enHoneyboy Edwards opgetree enopgeneem.

In 1980 het hy in Blues Brothers­rolprent saam met John Belushi enDan Ackroyd opgetree.

Deur die tagtlgerjare het hy steedsakUef gebly as plaat- en lewendekunstenaar.

Laat verlede jaar het The Healerverskyn en talle mense gesondgemaak,. Die dokters wat saam met homoptree is Santana, Bonnie Raitt,Robert Cray, Canned Heat, LosLobos, George Thorogood en CharlieMusselwhite•

Meer oor die plaat wll ek nie s~ datdlt een van die m6et-plate is wat ek dieafgelope ruk gekoop het.

(Die ioligtlng oor John Lee Hooker. kom uit "The Encyclopedia of Pop, ,

Rock & Soul" van Irwin StambIer watdeur Macmilla~gepubllseer Is.)

Welkom'Mandela, enons sa- almal

so!CHARLESLEONARD

VIR net R15 kanjy Nelson Mandela, Johannes Kerkorrel,Brenda Fassie, Lucky Dube en Ray Phiri op dieselfde dag enop dieseIfde verhoog sien.

Volgende Saterdag, 17 Maart.rword die South AfricanMusicians Alliance (Sarna) en die National Reception Committee .se Human Rainbow Concert for Unity and Prosperity opEllispark in Johannesburg gehou,

Altesaam 20 groepe, 80000 toeskouers,496 veiligheidswagteen Nelson Mandela gaan van IOvmtot 100m di6 ANe-leier sevrylating vier. , ". .

,Sarna se die konsertverteenwoordig'npersoonlike oorwinningin die lang stryd vir kulturele vrybeid in Suid-Afrika.

Van die ander musikante wat ook gaan optree is Mango.Groove, Stimela, Rebecca, PJ Powers, Tananas, Bright Blue,Sipbo Hotstix Mabuse, Jennifer Fergusm, Mm:alex, SankomotoenSakhile.

Daar gaan gelYktydig· konserte in Kaapstad, en Durbangehou word. Verdere inligting oor di6 konserte gaan laterbekendgemaak word. ,

Intussen woeker 'n klomp van bogenoemde lamstenaars aan'n spesiale lied vir Mandela.Gisterbet hulle in 'n Johanneshurgseateljee bymekaargekom en die opname sal na verwagtingDonderdag voltooi wees. Dit sal in die week na die konsertuitgereik word. By die Human Rainbow-konsert sal die lied terere van Mandela uitgevoer word.

AI die lamstenaars tree gratis op en ook Ellispark wordgratis vir die konsert beskikbaar gestel.

Die fondse wat op dieS dag ingesamel word, gaan aan Samaen die National Reception Committee.

Kaartjies is by Computicket beskikbaar,

MARK-TEATER,1;.,,~:, ~lIan- Vry: 8nm. sa: 5ASnm&9.15nm ;,"''i.,'',(,,,,,.;;lc,.,,,,", .TOWNSHIP FEVER. ")~;,,.)~.;.~

~:;,; DIE MUSIEKONTPLOFFING deiuMBONGENI"·:~l!:i;':J.i,;;,.H. NGEMA- vanaf 12 Mam1 .:,tW.,.;"cem ;;-,~"ht'! r ~ ",J:if'/:i{.. tit ',,' .• ~~~~f:":1"" ': J"r~4 ""y

. ·<fl-

B3

,.",'-

MARKGALERYE

KIPPIES BY DIE MARK

WAREHOUSE BY DIE MARK

~1J(~~ ;·?t~"i~k v;...e: 'i ~~;~T:l~~;~~<."'f.~t<~~')~~,~.i~r.-o:~t);4,~~~ \7~:..'tt, Dllot So: 9nm "t:Jt,~~:;~~~~jt~);",<~

COUNTWELLINGTON JUDGE ,;,"",4+ I,,;' -';.;.J,';,.;" 832.1646'" ,:i-'.. 'c, ;""'~'-"~ .

UPSTAIRS-TEATER

MACBETH· '.. -.' ~

~ Geskiedenis van passie en magregie: FRANCOIS SWARTmet: ShirleyJohnston, Jacqul Singer,NomsaNene, Nomhle NkonyenlDalro, Windybrow - tot3 MrtKOUE OORLOG . .'n80eiende prcxiJ<Sie deur ILSE VAN HEMERTmet: James Borthwick, GretheFox, .TertiusMelntJes ,Adcock,lngram, Windybrow - tot24 Feb'Mo~entum,Staatsteater Pta: 1 • 24 Mrt

regie: DIETER REIBLEmet: Graham Hopkins, Sandra Prlnsloo,Jonathan Rands,Mitzi Booysen •Alexander,teater, Jhb:20 Feb -17 Mrt

~-

,'Sogenaamde soodesnro aan 'n muur gespykerword. '

Want soos prof Potties aI jarre se, dis "die staat se plig om aan bewind te bly. Enas dit nou oud-revolusioneres,uithalerboereen digters is wat die staat bedreig, well,plig is plig,

En al is dit nou 20 miljoen mense watonverwags langs Elvis wakkerword(soosdie outjie in "Head of the Class" dit stel) enbesefhulle moos Stalinnie so bedreigdlaat 'voel bet nie.. '

Onder die s1agoffers is daarglo geraamteswat - 'n balfeeu later - uitgegrawe worduitrnassagrafte. Daar is ook 'n ouvrou wat 18jaar in die tronk gesit bet omdat sy by 'n 'jazz-konsert met 'nEngelsmangedans het, ",

Ons volg mos so kort op die bakke van,die Russe, ons sal seker eersdaags ons eiek1aagmuur kry - met die bree spore van diesoustrein daarop. ' '

•

VICTORMUNNIK

was, en die kerke so leeg,Noudat die tronke amper leeg is, kyk

Afrikaner-teoloe in die Bybel om te sienof, -=- Imoordbendes, sabotasie vanander se politiek(en sekerookmarteling inaanhouding) regof verkeerd was. •

WeI, soos komediant Mark Banks se,dingebet verander. Mense lagnie meer oordinge waaroor bulle tien jaar gelede gelagbet nie,

Dit sou seker die suiwere Sondagaandseoordenking versteur bet om die slagofferste vra hoe ver bulle dink die-staat mootgaan in sy(volpens prof Potties Godgegewe)taakom aan bewind te bly me.

Om nie te praat van die verkeerdeperspektief gee nie.

Haai ElvisComrade "moet net nie skaam wees . , '

me" Mens - skadu-minister van skadu­magte - sal sekergeskokwees dat Stalin se

Reg of verkeerd?Dis van slimgeit dat dietr~nke so vol

Diesoustrein stop hier. BurpI

BURP. Apartheid was nie vii almal slegnie. Ia burp. . ,

Byvoorbeeld die oubasie wat so vietsvan die soustrein af wip, tot opBantoe­TV, waar by verduidelik wat die funksievan 'n Vrye Vestigingsraad in 'n vrye,mensliewende Suid-Kaffraria is.

Well, urn, as djou kenners moot mieliesbe, dan djy ploeg, s8 die oubaas.

Vat nou maar daai Zonnebloem (nei,nie die wyn nie, dis die District wat dieoubaas meen, al doen by nie die moeiteom dit te se nie) wat die "mad" so vriendelik

. was om gedeeltelik oop te maak.Djy ploeg al ook djy bet nie die bele

land nie, djy ploeg born' bietjie-bietjie.(Die oubaas by laat my denk ekboor borndie Treurnicht,asby sobeemel tookyk,na

\daai wolkwaardieANC sit.en sshullehetgeen reg om born te regeer nie. '\ Reg? Wat van Ius?) ,

,Nle net pret nleNog 'nsoustreinryer wat eersdaags sal

moet afklim wanneer die trein stop, is diegroot groot groot Craig Williamson, leftie,spaai, presidentsraadslid, briefskrywerennou staatsfilosoof.

Hy weet reeds die dubbele kenne asideslewe van 'n geheime agent is nie net pretnie, soos by ookSondagaandiaat blykhet.

A ja a, dis nie net drank en dobbel en. vroumense en doodrnaak me. '

, ' Dis weet wie jy is, agter die toneelspel.Dis weet vir watter saak jy dit doen. .'. Hy, byvoorbeeld, bet dit vir apartheid

gedoen. .

j1--------------..;.-..----~------~~---------------

;.: VryDagl 9 Maart 1990'j',f,.' . '.' ,- -' , .. , ,. -, .' .'

J ' ." . \ , \ ,""- ~ .

-There is n-othing more

frightening than theviewer's own imagination

running wild

•••One of the dogs has lost interest in the game andlooks nervously out towards theviewer. It is notthe viewer that it has seen. but something orsomeone else. Any moment theother dogs maynotice it too, and the game will abruptly end.Beneath the playfulness, there is a strong senseof brooding violence. The game is merely arehearsal for an orgy of violence that will bedirected at their only implied ep.emy: the HumanBeing.

In "Print 4". a lone dog moves threateningly , "past a deserted row of tents. Movement issuggested through a blurring of the dog's body. I

which is in direct contrast with the solidity ofitsshadow. It is moving towardssomething unknownto the viewer, perhaps following the rest of thepack. or else about to prey on an unsuspectinghuman.

"Prints 4, 8, and 9" succeed as the mostpowerful images on show, because the violenceis implied and not overstated. The viewer is leftto complete the narrative. facilitated by thecredible space. The overdramatisation of theother works has an initial shock value, but this,

however, soon wears offand is not replaced.by . '"~,i Jo Ractllffe's "Print 9" from "Nadir. Images of dispossession and conflict"anything more permanent.

Less is more

KENDELL GEERS

JO RACTLIFFEMarket Theatre Gallery

"NADIR". meaning the place or time of thegreatest depression, is the title of J0 Ractliffe'scurrent exhibition of screen printed lithographs. 'The images are of post-apocalyptic barrenlandscapes, that have been inherited by packs ofwild dogs and carrion birds. The presence ofhuman beings is alluded, to through piles ofindustrial debris and the occasional helicopter.

The works often fall prey to cliches thatattempt to alienate the viewer. Incongruouslylarge dogs. blurred in a quickaggressive motion,snarl and bare their teeth directly at the viewer.The enormous dislocation between the size ofthe dog and the rest of the landscape, togetherwith the high contrast of the technique, merelyemphasize the contrivance of the work. Once

~ aware of this contrivance, it is very difficult tofeel threatened.

The most successful works are those whereunderstatement. together with a credible space,lend a sense of the real. There is nothing morefrightening or powerful than the viewer's ownimaginationrunning wild at the mere suggestionof an unfolding violent narrative. On the otherhand. there is also nothing more insulting thanhaving everything predictably spelt out by anassuming artist.

The strength of "Print 9" for instance, liesprecisely in its ambiguity. A pack ofwild dogsare running towards something just outside theright hand edge of the image. In the bottom leftcomer, a pile ofpipes and other industrial debrishave been stacked, implying the presence ofHuman Beings. It thus becomes apparent thatthe object attracting the dogs' attention may wellbe a human that is about to be savaged to death.in alandwhere there is only one law: the survivalof the fittest. In the background. dark cloudshover ominously, suggesting either a naturalthunder storm or nuclear fallout, although thelatter seems more likely.

Ia "Print 8"a number of dogs are play fightingwith each other. The presence of humans areimplied by a bumt out tanker, that once mayhave contained petrol or possibly, even milk.

4" en "Maratbad 7", wat aan Picasso se"Guernlca" berlnner -Iselntlik verwyslngs.na 'n speslOeke sklldery.wat aansluit byerkende lnvloede van Anselm Kiefer _"AfterDrlekopseiland" en "Landscape with CoalI", met sy verdoemende w~reldbeeld.

Verwyslngs na Marat Is oral. en die flguur,met sy poslsle blnne dte Franse Rewolusle,plaasvlr Hartzenberg In 'n perspektiefwat 'letwatanders Is as die van bale anderkunstenaars blnne die 'stryd'.

Mens word gedwlng om oenskynllk diversefaktore teen mekaar te stel. Die geslnsgeweldvan die Medea-Iegende, Artaud se begrlpvan "theatre of cruelty" (Medea!ArtaudPainting) en Marat semoord, In sy bad,laatHartzenberg se slening van sy' posisie askunstenaar blnne die Suld-Afrjkaanse bestek,deurskemer. Die romanse van rewolusieword omvergewerp. Dis lellk. Dis tragies. -,Dis onvermydellk. Hy stel dit self bale netjles:"The act of painting Is a transparent act,which reveals the artist to himself and Inthis Instance I find myself revealed as beingmarginalized, as' having to resist'programming' . and confront theconfinements Imposed upon our psyches.

Stodel se beeldhouwerke beslt niks vanhierdie wroeginge nle, Sy behepthed metvorm en patina Is vir my onbelangrlk. Netdie houtstruktuur "Ground Control" wll­wil hierdle perke oorskry, maar kry dit tognie reg nle, Mens wonder oor sy motiewe.:Dalk verskaf die pryse van die werke 'nleldraad. Hartzenberg s'n Isin die lae honders,en Stodel s'n, in die lae dulsends, Kanflnanslele motiewe as criteriabeskou word?'n Ingewlkkelde kwessle.THE GROOVE: Athlone Industria

Hierdle wroeglnge oor toegankllkheiden 'people's culture' en sulke goed het mySaterdagaand in The Groove in AthloIieIndustria laat beland, Nlks sinlese 'cool'nie. Nlks lefties nie. Net honderde joUers.Hieroor wlI ek nadlnk, Volgende keer danmeer hieroor, dalk met 'n letsie oor TheYellow Door in Gugs daarby.AGTERAF: '

Yang vir Antoinette Butler'Donderdagaandby The Base. Sy's dit wei-d.

beelde ook daardeur beinvloed Is. Aanvankllkbet bulle heel sterk voorgekom, maar binnekorthet die gestileerde, fynvervaardlgde, dog ergstatiese metaalbeelde begin verveel.

Maar mens bly deurgaans bewus van diegeweld en krag van die skllderye • eo groottehet min daarmee te doen, '

Selfs 'n ongeskoolde oog word betrek deurdie gebrulk van "ghetto"-slmbole; deur diemanler waarop letters en woord toegepas word,

.: nog voordat mense oor betekeois pelns, endeur die hoogs toegankllke styl - dit laat myaan Amerikaanse "GI ComIx" dlnk - en selfsdeur die manier waarop verfaangewend word." Ek het weer gegaan, toe 'n groep skoolklndersuit Athlone daar was. Meeste het min belanggestel,maar 'n paar het agtergebly, toe die resgaan eel. Met hulle gekloosterde kunsagtergrondwas hulle heeItemal uit die veld geslaan..

Van "verstaan" kan mens elntllk nie praatnle, maar hulle het hulle verkyk. Een wasskoon omgekrap.Ofhet hullenleverstaan nle?Hulle sal egter huts toe gaan en miskien probeerultvind wie ofwathierdieMarat is waaroor dieou so aangaan. Dalk leer hulle lets. Wat bullebetref, het Hartzenberg geslaag, sou ek s~. Enons vriend, die regsgeleerde? '''', Oor die werke self sal kunsgeleerdes sekerbeter skryf, maar e~ 'Is getref deur 'n paargoedJles. Ek praat nou van meer as 'gUtlc~vel'.

Hartzenbergweer 'n verwysingsraamwerk uitsy begrlp van kunsgeskledenis, poUtiekegeskiedenis en meer abstrakte begrippe van

, estetlka en mosofie. En alles hang saam. Syvlsuele verwyslngs no Picasso - Die hand in"Maratbad5" endie gloeilampein "Maratbad

.' Randolph Hartzenberg 88 "Maratbad 5"

die werkeself. Geenreaksie, dul byvoorbeeldvir my aan, bf dat daar geen werklikewaarnemlng plaasgevind bet nle, of dat daarniks noemenswaardig was om waar te neemnie. Natuurlik is daar gevalle van kuns wat so .

, ,. verhewe is dat niemand die moed of dienodlge agtergrond het om enige reaksle tewaag ole. Is daar enige sin in? Sulke werkslaag nie vir my ole, want niemand gee 'n belom nie.

Hartzenberg is nie vir Ignoreer nie. Sy, skUderye dwlng huDe op die helevertrek af, 'sodat my eerste reaksle teenoor Stodel se

-~~

Vir 'n jol om te lewe, moet daar; vir my,heelwat meer asblote vermaak wees.Vermaak is belangrik. Deesdae moet menseverrnaak word,voordat hulle oplet

'"

, ROBINHAWKINS

Ole term 'jol' pla my allank. Vir my gaan dltelntllk oor die begrip 'Iewe' en die graad van,erns wat mens daaraan toeskryf. Vir 'njol omte lewe, moet daar, vir my, heelwat meer asblote vermaak wees. Vermaak is belangrtk.:Deesdae moet mense vermaak word, voordathulle oplet. As hulle geentngangspunr krynle, vat hulle nle 'note' nie.

,Die jol die naweek was maar stU. Van Peto '(The Base) het ons al beter geheor, en hoewelFactory (Cafe Royal),met verbasend sensltiewe 'kitaarwerk van Patrick Canevi; uitersprofessioneel was, is hulle soort kragmusieknie elntllk na my smaak nie. Maarg6M, hoor.· ­Dus vat ek maar 'n kans en waag dit op die "terreln van die 'hoe estetika' deur te geselsoor skllderye en beeldhouwerke.EDGES:deur Randolph Hartzenberg'(skllder) en John Stodel (beeldhouer).Tot 13 Maart by die Sentrum virAfrlkastudles, Unlversltelt vanKaapstad. ,

"No kwaail" s6een in die besoekersboek.Dan, die pragtig innemende, "Hartienberg­Daringly course". (Haar :spelling). Diehoogtepunt, die skitterende ars poetical"Personally, I WOUldn't have it on my wall ifyou paid me. Good Art (Sy hooOetters) doesnot mean It has to be ugly." Dlt van lemandult cUe Fakultelt Regte (My hoofletters). Bravo,p~l, datJy darem kom kyk het. Dlt dul op lets,al sou ek Jou Diemet regsprobleme raadpleegnie. . '

Reaksles op kuns, hetsy teater, musiek ofbeeldende kuns, interesseer.,my dalk meer as

jol?

B4 \ ~, "VryDagl9 Maart1990

, , \ \ ~ '. . ..:'") ., \ \, \ \ \ t."}' i '

\ \ \,' \ \ \,., .' , -

Dooie eendin 'n tutu

'Hinkel wougedurende 'n

slmposlum oordans weet wat

meer powerful is •tagtig

Zoeloedansers of.tagtig "dyingswans" in wit

tutu's, albei op 'nverhoog,natuurlik'

CHRIS PRETORIUS

DIE Weekly Mall s~ dat die Cultural Deskse dat Albie Sachs s~ dat verskeie anderpersone s~ dat almal nou weer kan reiaxen normaie kuns maak, En ek moet se datdie reaksie hierop nogai komies is.

Kunstenaars wat tot dusver te bang ofte onnosel was om "committed" kuns te .maak, spring nou almal verlig op en af ens~ dat hulle van die begin af reg was omwishy-washy kuns te maak.

nan is daar natuurllk die ongelukkigeswat slim genoeg was om reg aan die beginop die bandwagon te spring en naamgemaak het omdat hulle werk bestaan hetult politieke cliches wat almal gepas het,Skielik word daar van hulle verwag om"regte" kuns te maak en nou is hullegefok.

Die derde groep is diegene wat noolt ge­compromise het ole maar individualistiesgebly het enwerk gemaak het wat allesbevraagteken het, Werk wat die angs,onsekerheid en geweid van die laattwintigste eeu weerspleel het, nie net inonderwerp ole, maar ook in vorm. Hullegaan almal hemel toe.

En van die snaakste groepe is die klomp

wat te laat wakker geskrik het en eers 'npaar jaar gelede op die bandwagongespring het, Omdat hulle ole vinniggenosg van rigting kan verander sonder omheeltemal stupid te lyk nie, moet hulle maarfanaties aanhou om die message teoverkondig. Hulle oe staan strak in hullekoppe en hulle is heeltemal waanslnnlg.Hulle weet dat hulle uitgevang gaan word.Hulle word meer en meer reaksloner-etnles•.

Ek het nou die dag by Dance Umbrella'n dansgroep teegekom wat onder hierdiekategorie val naamlik Alfred Hinkel en.Jazzart van Kaapstad. Hinkel wougedurende 'n simposium oor dans weet watmeer powerful is - tagtig Zoeloedansers oftagtig "dying swans" in wit tutu's, albei op'n verhoog, natuurlik. '

Ek moet s~, ek weet nie van powerfulole, maar ek vind die idee van tagtigZoeloedansers op 'n yerhoog tragies. Dieiroole is natuurlik dat balletheelwaarskynlik 'n ouer dansvorm is as dieZoeloedansstyl wat aan ons bekend is.Anyway, Hinkel het so histeries afgegaanteen westerse invloede op ons heilige enfragile kultuurtjie dat 'n mens die idee krydat hy heeltemal onseker is van homself.Bang hy word uitgevang. Wat hy ole besef

ole is dat hy eintlik net besig is om die wielte herontdek. Kyk maar net na dieJudson-era en Alvin Ailey. '

Hoekom moet 'n mens nou bedreig voelas sussie haar tutu wil aantrek en die rolvan 'n dooie eend wil dans.

Die laaste groep is miskien die meespatetiese en hieronder val verskeie stukkewat op die Dance Umbrella aangebied is•..Hierdie groep bestaan uit die arme siele .wat nou skielik agterkom dis veilig om

. polities te wees en dat "statement art" olemeer aanstoot gee in die verkeerdedepartemente nie. .

'n Nuwe kuns vir die nuwe Suld-Afrika,Daar hoort 'n wet te wees om te verhoeddat die name van mense wat inaanhouding gesterfhet, gebruik word om'n plekkie in die nuwe Suld-Afrlka te koopof dat Sandton-kugels skielikuitbars inNkosi Sikelel 'i Mrika. Anyway.; hierdiegroep gaan almal hel toe. . : : •

Ek ys om te dink wie nog alnial ophierdie laaste bandwagon gaan spring-enwatse kwasi-politiese gemors ons J1'~g gaansien. Met al my ge-rave oor die euwels vankuns het ek skoon vergeet om oor kos enmy hond te praat. Anyway, almal moeteet, so dit kan wag tot volgende keer.

Die kuddese bek-eri­klousere

LA'WAAISaamgestel deur Johan EsterhulzenMet Marthlnus Basson, AntoInetteKellerman, Elma van Wljk, June vanMerch en Johan EsterhulzenMuslekleldlng, -komposlsles en ­verwerklngs deur Charl-JohanL1ngenfelderIn die Nlco Malan, Arena

ARNOLD BLUMER

MET groot lawaai word hier la'waai. Dis"Piekniek" se opvolger,en dislekkerrrr! Vanvciortrekkerliedjies en C Louis Leipoldt oorNP van Wyk Louw tot Dan Roodt, AndreLetoit, Peter Snyders en Hein Willemse,almal kry 'n spreekbeurt, ook Eugene NTerre'Blanche.

Die verhoog word omskep tot slagpale virheilige Afrikanerkoeie. Baie mense mag niedaarvan hou nie, want hulle hou van hullekoeie. Maar dis nogtans noodsaaklik datuitgewys word aan waiter soort bek-en­kIousere die kudde ly. Anderste is die heletrop daarmee heen. .

Ook "Safferkaans" word met die soortprogram tot 'n volwaardige Afrikanertaalverhef: dis nie meer eksklusief nie, dis

. borrelende, opwindende "new age"-Afrikaans, .'n taa! wie se bestaan deur die broeders ensusters en koeksistergildes nog altyd ontkenis, maar wat nietemin hier tussen die PortJacksons geil groei.

Ek kan nou wel krities wil wees oor dieongestruktureerdheid van die program, daaroordat party sketse, soos: die stoeigeveg, nie opdie verhoog werk nie, maar ek wil nie. Watek wil se is dat ons meer van hierdie soortprogramme nodig bet, ongepoleerd, rof, selfsby tye amateuragtig, net om te wys datteatrale vermaak Die altyd hoef te bestaanuittragiese, sielswroegende diepte of lawwe,niksseggende skoolkonserte nie. Veral as jyoor musikale talente beskik soos Charl-JabanLingenfelder s'n,

Montessori,waardit lekker is om fe···'eerHAZEL WOODWARD

ANDERKANT die leeupark, naby dieJukskeirivier, staan di~ skooltjie so half toeonder die bloekombome. Die kinders daagop: dis Magreet, Everardt, Mahaila,Tsholofelo, Oliver, Nkululeko. Almallyk Iusom skooi toe te kom.

Binne sit almal, onnie ok, op die mat enbespreek die dag se leerpian. Vandag,byvoorbeeld, is, dit Vrydag. Die nege- tottwaalfjariges begin met 'n halfuurtjie se blokfluit ' .oefen. Daama werk die helfte van die klas aanprojekte en naaldwerk (seuns ingesluit) terwyldie ander helfte morsiger werkies takel, soosbatik, 'werk met papier-rnache of T~hempde

verf.Die Laerskool Montessori is een van die

eerste van sy soort in Afrika. Dis 'n veelrassigeskool wat deur 'n groep besorgde ouers hiernoord van Johannesburg gestig is. Hulle wouhe hul kinders moet grootword met die idee datleer 'n plesier is en dat hulle leer om vir hulselfte dink.

Suster Mary Aloyse Gerhardsen, 'n ervareonderwyseresen een van die wereld se vemaamste ,Montessori-deskundiges, bet uit Amerika gekomom die skool te help stig en die plaaslikepersoneel op te lei. In Januarie 1984 het dieskool251eerlinge gehad. Vandaghet hy oor die70 met 'nvoorskoolse afdeling wat vanjaargestig is.

Dis my ervaring as kunsonderwyseres datkinders van so tien, twaalf, nogal behep is metdie verf van prente van skedels, met sulkevlammende oe en bloed wat drop. Hier nie. Ennie omdat hulle so goed onder beheer gehouword nie. Nee, hierdie kinders teken en verl'spontaan lnsiggewende en eiesoortigevertolkingsvan die onderwerp. .

Die kinders by die Laerskool Montessori isvan alle rasse en baie uiteenlopende agtergronde.Hulle word geleerdat almal, maaknie saak wieof wat hy is nie, iets besonders bet om die

VryDagl9 Maart 1990.

.samelewing te bied. Montessoriprobeerdaardiekrag inelke kind te ontdeken daarop te bou. Diekinders word aangemoedig om ontvanklik tewees: om die ongelyksoortighede van die lewete aanvaar.

Omdat die kinders teen bulle eie pas werk, isdit moontlik vir die skool om 'n klein persentasiegestremde kinders in te neem. Hierdie kinderskry 'n geleentheid om betekenisvol deel te weesvan die samelewing.. terwyl die ander kinders .die kans kryom die watverskil, teleerwaardeer.

Geselsenden tevrede werkdie kinders.Magreet '.en Lizzie stry ODrwie vandag langs Siyabulela-.gaan sit. Sy glimlag en sit haar armpies om 'altwee se middels.

Klem word gele op die verwantskap tussendie kind en die onderwyser. Die onderwyser isbaie meer by die kind betrokke as in 'n gewoneregeringskool.

Terselfdertyd is, die Montessori­opvoedingstukke self-verbeterend, dus kan 'nkind teen sy ofhaareie pas werksonder om virdie hele klas hoef te wag .:

Die skool is ontwerp om mooi en aanlokliktelyk, met kleurvolle, wetenskaplik-uitgewerkteleermiddele. Die kind vorm sy of haar eiedenkbegrippe uit hierdie konkrete voorbeelde.Hy leer hoe om vir homself helder te dink enwaar om die inIigting wat hy nodig het, te kry.Die kinders word geleer om verantwoonlelikheid .vir hulle eie lewens te aanvaar, HuIleJeer omhulle probleme te hanteer en op te los. Die sinvan verantwoordelikheid word in 'n liefdevolleomgewing geskep en gekweek.

Kinders word die geleentheid gebied om metkinders van 'n verskeidenheid kultureleagtergronde op 'n persoonlike vlak te meng.Hulle word dus vrygestel van die bevooroonlelingvan ras, godsdiens, nasionaliteit en voorreg.

Klink idillies, ne? Ongelukkig plaas dieskoolgeld vail so R1350 per termyIi vir 'ndrietermynjaardie skoolbuite die bereikvandie .meeste Suid-Afrlkaners.

Kinders word diegeleentheid

gebied om metkinders van In

I verskeldenheidkulturele .

,agtergronde op Inpersoonlike vlak.'te meng. Hulle

word dusvrygestel van die.bevooroordeling

van ras,godsdiens,

nasionaliteit-envoorreg

"1

:1

I.

..

KAAPSTAD

Club Manzattan, Moletsa­ne, Soweto: Hoer-inkomste­groepdisko, Oopvan 11nm.Maandac en Dinsdac istocgang gratis. Twee gratisbiere op aandc wanneertoegang gevra word. Ailesoorte musiek.

.Blues. Marshallstraat !65:'Wesens van die noordelikevoorstede (ouderdom tussen25 en 35) se uithangplek,Diskc-musiek, flitsendeligtc, spieels, mense .metgrimcring... daai soort vanding.

.Base: Vanaand enSaterdagaand is dit WinstonMakuku en Robbie Jensenmet HEART THROBbehalwe Woensdagwanneerdit reggae-aand is.

I.Mbongenl Ngema volg syBroadway-treffer "Saraflna" met"TownshIp Fever" op. Themba

Mbonanlls een van 'nrolverdellng van 37

spelers en 14muslkante. Ole stukIs van 12 Maart Indie Mark-Teaterop dIe planke.

JOHANNESBURG

naweke van vyt-uur - totIaat.], COUNf JUDGE treetans hierop,The Junction, h/v Brec- enClaimstraat: "Ouer" rock en'new wave met 'n apartevertrek vir "live" gcocpe. 'ndaktuin en video- en pool­kamer, Welkomc aflcidingvan die disko-twakop anderplekke. Chris Prior is somsSatcrdagaande die platejog­gie. Vir "denkendc" jollers,Rumours, Roekeystraat: 'nTipiese Rockeystraatse laat­aand- "joint" vir mense wat

.soms werken vanjazz hou,Late Nile Duke's. Melville:.Laatnag-alternatief virmiddel-stedelinge, Oop vanvyfuursmiddags tot baie laatsaans en Saterdae virmiddagete, Etes word sewedaevandieweektot laataandbedien,

Baxter.Galery: Beeldhouwerkdeur Wilma Coctzee, LovellFriedman en RozanneWhitehead.Tot 10Maart.Art Scene, Seepunt: Gemengde uitstalling van skilderyc,keramiek englaswerk. UitstallingdeurBarbaraJackson,CarolBoyesand UwerPhaff tot einde Maart.Gallery 709,Adderleystraat: UitstalJing getitledContemporary'Trends II open binnekort. Intussen is daar' diegaleryversamcling wat beeldhouwerkc en skilderye deurplaaslike en intemasionale kunstenaars insluit, onder andere:Robin Mann, Pieter van der Westhulzen, Naama Nothmann,AnnLinsell-Stewart, Lukas vanVuurencn RobertSlingsbyenandere.Kunskamer, Bergstraatl4: Suid·Afrikaansekunslenaars soosPierneef,MaudSumner,MaggieLaubser, Irma Stem, Prcller,Welz,KibeI, Caldecollen Boonzaaier.Gallery International, St Georges-sentrum: Algemeneuitstalling.

KAAPSTAD

Sanderllng-galery, Smal Street Mall: Waterverfwerke deurAlfredGundersen.Mark-galery, Newtown: Uitstalling van werke deur JoRactliffe.Tot 31Maart.Gallery On ,The Market. Newtown: Pieter Roux, LynneBamford en Lea Henorain stal etswerke, skilderyc enbeeldhouwerketot 28 Maart hieruit,Geodman-galery, Sandton: Uitstalling. deur BereniceMichelow. Tot 10Maar!.Total.galery. Braamfontein: Fologtafiese uitstalling. Tot 7Maart.Gallery 21,Johannesburg: Uitstallingvan werke deur Ulrich

. Schwaneke. Tot middel Maart. .Mark.ga!ery, Newton: Fotografiese uitstalling de~r DavidLurie lot 23 Maart. Uitstalling deur Gillian Solomon gctitel:"TheJol Series".Gencor.galery, RAU: Kunstenaars van die Tagtigs is die titelvan 'n uitstalling waardeur verskeiegalerye vereerword,onderandereNatalieKnight,Gallery 21,Les Art International endieKarenMcKerron.galery. Tot 7 Maart.Johannesburgse Kunsgalery: 'nUitstallingvan pop·kunsmetwerkevanonderandere David Hoc:kncy. Tot middelMaart.Afrlc:an .Magic: Inheemse handwcrk cn kunsartikels•Ongewoon en o\ltentiek. Rockeystraat 20, Bellevue,Johannesburg, en Milkwoodsentrum 9a, Plettenbcrgbaai.Zona. NaYewe Afrika-kunsen -appliek; inhcemschandwerkenkuns. Grantlaan 64, Norwood, Johannesburg. Volgendeuistalling deur Samson Mudzungaopen 2S Maart.

ShirleyValentine

8 Oscar Nominations·, (2-19)Tom Cruise. WillemDafoe

DAILY: 10.00, 2.15, 5.15, 745, 10.30

Born on theFourth of July

8 Oscar Nominations (2-19)Tom Cruise. WlllemDafoe

DAILY: 10.00,2.15,,5.15,7.45, 10.30

JOHANNESBUFtG

PARENTHOOD

RoX)' Rhythm Bar, Main­straat, Melville: Vanaand:AFRICAN IAZZ PION­EERS. Saterdag: DIA­MOND DOGS. Maandag:GREEN. Dinsdag: LITTI..ESISTER. Wocnsdag: VIN­NffiANDnIBVICOUNTS,Donderdag: WENDYOLD­FIELD.Klpples, Mark-Teater, Ncw­town: Township-jazz sevoorstedelike tuiste.(Toe opMaandae, die res van dieweek ooP.van sewe-uur - en

RedScorp~on

Acllon (2-14)DAILY: ~~~~l~~~?~r~&, :'~~~~;, 10.00

Comedy (2-14)Steve Martin, Dianne Wiest

DAILY: 9.30,1200,2.30,5.15,7.45,1015

DONdie

PRETORIA

Truk-Opera biedPASQUALE byStaatsteater aan.

KAAPSTAD

IndieStudioisRobertKirbysc' HOUT CUISINE tot 24Maartaandie gang.

Concert Hall: RUSHHOUR SINGS CHRIS DEBURGH lot 10 Maart,Pieter-Dirk Uyaopen met AKISS ON YOURKOEKSISTER op 15Maart.Tot3! Maart. •

Baxter.Teater, Mainstraat:Hoofteater: Voorskoue vanJUSTLlKEHOMEisop5 en6 Maart. Open7 MaarL

mBrrs is 'n nuwckomcdiewatbydieVldory inOrangcGrove Ian die gang is. MetCliveScoll,MelodyO'Brianen Jenny DeLenta.Maandaetot Vrydae om 8nm enSatcrdac om6 en 9nm.

house Ie sien.'

WHODUNNIT,'n komediemet Tobie Cronje is by dieAlhambra te sien,

Comedy (2-14)S1eve Martin, Dianne Wiest

DAILY: 930,1200,2.30, SIS, 745, 10.15

PARENTHOOD PARENTHOOD

Born on theFourth of JulyTo~ g~~r:e~WiIII~~ID:foe (2.-19)

DAILY: 10 00,2.15, SIS, 7.45, 10.30: ..

.ShirleyValentine

O.car Nomination: Belt Actr... (2-16)Pauline Collins, Tom Conti

DAILY:945 12152.305.1574510.00

Drama (A)JeanSImmons, AnthonyHopkins

DAILY: 945, 12.15, 230, SIS, 745, 1000'I I :1 'I.:

In die Arena is BALLETBOUTIQUE te sien, MYFAIR ·LADY kan in dieOperahuis gesien word.

Nlc:o Malan, Strandgebicd:In die Teater is EK.ONTHOU VIR MAMMAmetJoeyde Kokeren KobusLoubser te sien,

A Touch ofInfidelity

Vancssa Cooke kan in nIBBELLEOF AMHERST bydie Mark se Upstairs-tuterom 8nm gesienword.

BLUES AFRIKA CAFEdeur MatsemelaManaka is indie Markteater se Ware-

WHAT A WONDERFULWORLD, 'n opvocring wathuldc bringunonderandereLouis Armatrong, SammyDavis en NatKingGoleis bydie Prima Donna tuterlrestaurant te sien.

RIKKIAND PETE

Bomon IheFourth of July

8 OscarNominations (2-19)Tom Cruise, WlIlemDafoe

DAILY' 10.00,2.15,515,745,10.30"

RomanticThriller 12-18)AI Pacino, Ellen Barkin

DAILY: 9.45, 12.15,2.30,5.15,7.45, 10.00March 9, 12 & 14,9.45 am SOLDOUT

An ~t~~~aa~~n~gi;~~~~~t (2-14)DAILY' 930, 1200,230, SIS, 7.45, 10.15

PARENTHOOD

JUNCTIONAsexy drama- for adults only (2-19)

DAIL~h9~~~~~~~n2.~6c~~;g y:g~o.oo

'I

Tom Cruise. Willem Dafoe (2-19)DAILY: 10.00,2.15,5.15,745,10.30

Meiring. Tot 24Maart.

I CAN'T WAIT TO TIEYOUTO nIB SOFA deurHelena Kricl is by die TrustBankArena, Windybrowtesien,

.BydieAlexander-Teater inBraamfontein kan WilliamShakespeare se MACBB1lI 'elke aand om 8~uur gesjen ." .word.Met Graham Hopkins enSandra Prinsloo. Tot 17Maart.

PARENTHOOD

MYSTICPIUA

SEA OF LOVE

I'M GONNA GfT YOU SUCKADAILY; ~~:5~c,~:l.e:3~,~.~5;;~5, lb~(64)

MickeyRourke, ChristopherWalken(2-16)DAilY: 945,12.15,2.30,5.15,745,10,00

SIeveMartin, Dianne Wiest (2-14)DAILY: 930,1200,2.30,5.15,745,10.15

HOMEBOY

SEA Of lO"E·~ AlPacino, EllenBarkin (2-18)

DAllY: 945, 1215, 2,30, 515, 745,10,00

SHIRLEY VALENTINEDAtL:~u~'g,e'~~~~~S3~~~,~O;l~: 1&~o66)

I'M GONNA GfT YOU SUCKAIsaacHayes,Jim Brown (2~14)

DAILY: 9.45, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45. 10,00

BORN ON THE FOURTH OF JUlYTomCruise. WillemDafoe (2-19)DAILY' 10.00,2.15,5.15,7.45,10.30

SteveMartin,DIanneWiest (2-14)DAILY' 930, 12.00, 2.30, 515, 7.45,10.15

ACTION JACKSONDAILY; 9.4~8~~J5~~~~~~'~~~:~ 45, 1d~d8)

PARENTHOOD. SteveMartin,DianneWiest (2-14)

DAILY' 930,12.00, 2.30,~15, 7.45,1015

BORN ON THE FOURTH OF JULYTomc-urse,Willem Dafoe (2-19)

DAILY' 1000, 2.15, 5.15, 745,10.30

SEA OF LOVEAIPacino, EllenBarkin (2-18)

DAilY: 9.45, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45, 10,00

TURNER &HOOCHTomHanks. Mare Winningham (A)

DAILY' 945 12.15 2.30 5.15 7.45 10 00

TURNER &HOOCHDA~~~9~~~~~.1~:2~~lg.~~~~~5~10,0&A)

COUNTER FORCE IIIsaacHayes (A)

DAILY: 9.45, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45, 10.00

SEA OF LOVEAIPaclno,EllenSarkin (2·18)

I

MAC AND ME

. Wilham R.Moses,JuliaRoberts (2-16)SHIRLEY VALENTINE DAilY 945,12.15,230,515,7.45, 10,00

Pauhne Conms Tom Conli (2-16) AN INNOCENT MANDAILY; 9.45.12.15, 2.30.5.15,7.4&, 10,00 TomSelleCk i2-18)

BORN ON THE fOURTH OF JUlY ~~~~I~l\m~4m5'.'tf121;5'2E·30~'5j'5m'7.4i5'~'0~.0°miTomCruise, WlilemDafoe (2-19)DAILY: 1000,2.15,5.15,7.45,10.30

PARENTHOODSieve Martin.Dianne Wiest (2-14)

DAILY. 9.30, 1200, 2.30, SIS, 7.45, 1015I :

BORN ON THE FOURTH OF JULyTomCruise,WillemDafoe (2~19)

DAILY: 10.00,2.15,5.15,7.45,10.30

,PARENTHOODSteveMarUn.OIanna Wiest (2-14)

DAilY: 930, 1200, 2.30, 5.15, 745, 10.151'1 I I :1' II

AN INNOCENT MAN t--==:"':':::===-IDAILY: 9.45, 1~~~ ~~~~~k'5, 745, 1&2ii~8)

PARENTHOOD

Tom cnase. Wltlem Dafoe (2-19)DAILY: 1000, 215, 5.15, 745, 1030

BORN ON THE FOURTH OF JUlY

Mickey Rourke. Christopher Walken (2,16)DAILY: 945, 1215, 2.30, 5.15, 7.45, 10,00

Pauline Colhns,Tom Conti (2-16)AlLY: 945 1215 230 SIS 7.45 1000

SEA OF LOVE

By die Adcock.lngram,Windybtow open PieterFourie se DONDERDAGSE MENSE op 12 Maart.Met Louis van Niekerk,Pieter SePuma en Lida

SHIRLEY VALENTINE

ia\\\\\}\\~~RlUt\l\\9f 1UUTomcruee. WillemOaloe (2-19)

DAILY: 1000,2.15,5.15,7.45, 10.30

Sieve Martln, DIanne Wiest (2-14)DAILY: 930, 12.00, 2.30, 515, 745, 10.15

AIPacmo. EllenBarkin (2-18)DAILY' 945, 12.15, 230, SIS, 7.45, 10.00

I 'I' 'I,· I'

PARENTHOODSIeveMartin,Dianne Wiest (2-14)

DAILY: 9.30, 1200, 2.30, SIS, 7.45, 1015

AN INNOCENT MANDAILY:9,45, 1~~~ ~.~lb~;~'5, 7.45.lb2

oJ8)

',:: : ,;

HOMEBOY

JOHANNESBURG

A WORM IN TIm BUDdeur Reu de Wet open 12Maart by die Dalro,Windybrow.Met Embcth Davidtz enMichelle Scolt. Tot 31Ma:ut.

MYSTIC PIZZA D MED SCORPIONWilliam R.Mo.." JulIaRob.", (2-16) Dolph LUndgren, AI W,hlle ' ~"4J

MaN-SAT: 9.45, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45,10,00. SUNDAY: 1215, 2,45:5.15, 745, fe.OO

I I I" I

NOW SHOWING: Kirst" All , PatrickOem se LOVERBOY Carnally (2-14

AND GOD CREATED WOMANRebecca De Mornay. Frank Langella(2-18)

DAILY, 9.45, 1215,2.30, SIS, 7.45, 10,00

YSTICPIZZAr William R Moses, JuliaRoberts (2-16):JON-FRt:8.00, 8,30 SAT: 2.30, 8.00, 8.30

B6,4 ;.~ VryDagl 9 Maart 1"990 , t i. ,.

, .' ! r " ~•.•; .

- • - • it ~." • -,- ~~ "o<~_'" _ r .'" ,_ ~ .• " ~ .. ,.,., .. '. ' _ ~........ • (., "'# ,." •• ,.

.... ""I'~$"';' ..·~·t" '; "'.'.I_'~I~'''''''4.'''.' "'.l,~, ".'~·.f.... !. "'~.~"';\""'''''i" •.A_"#~'~.,}t,pq • .;,,j. ... ~ ,'. ,~"l. v,,,y.·,~ t ::-:" •• f. V':I"""""'i"'\I.r-<i.·"."'fl~.''''-J '.< 1# • ,. ... ' .... ' .. " .~ ..... ~, "

i~V;":' J I' ,;,1 \ f Al,~t,.1.•

.,.(2111

I'.

; '"

I ,

,1,'

DHI~I:s·II".U15.lJl.5J1.1fS.lfOlIlll

STEELMAGNOLIAS IAI'NRO[RENOE KOM[IJIEI G[NOMINE[nVIR NOSCAR lOEK[NNINGI

PRETORIACOMPUTICKET

NAVRAE(012)322·7460

PRETORIA

CASUALnESOFWAR 12·191N AKSIE·BFlAAIOF DRAMA MET

,MICHAEL J FOX ENSEAN PENNI

~~~~s.,~~JgtE ~~~m,9~mt~elDANZA (WHO S IHF.BOSS1)!

SHIRLEY VALENTINE (2·1'1GENOMINEER ViR 'NOSCARTOEK[NNING' METPAUliNE COLLINSI

LOCK UP (2·181

VOLGENDE UN81EOINGS16Mil-OLD GRINGO /•.",

23MII-ORIVING MISS DAISY II,

KICKBOXER 12·141

OHSCHUm, IT'SSCHUSTER IAIVOLGENOe AAN81EDINGS

'3 M.. - BEST OFTHE BEST IVY' I)30M... LOOK WHO'S TALKING fl·'1)

WHEN HARRY MET SALLY (2·12'NtROM"NllESf. KOM£OIE MET BillYCRYS1Al,. MEG RYM!

1bH.Oft:1D.•• ll.I5.U'. 531, USIII'Iry-SJt II., Il15,l3tl,5Jl1,US.ll....SHIRLEY VALENTINE (2"6/GENOMINEfRVlR ItQSCARTOEKENNINGI

STEELMAGNOLIAS IAIVOLQENDE AANBIEDINGS

23Mar-BEST OFTHE BEST "".•,30M,,-LOOKWHO'S TALKING fl'1II

IION SCHUSIER SELAGWEKKENOEKOMEOIEI .OH SCHUCKSLIT'S SCIftlSTER (AIVDU MUSI8tJOKING 1 IA)

LEON SCHUSIER SElAGWEKKENOEKOMEDIEIOH SCHUCIS IT'S SCHUSTER (AIYOU MUSTBbOKING TOO fA)

"lthb.tU.Illl'.ue,S.31,I.•• II....

&'N~~£RVIRVYr IJl)('AR TO£K£HNlt~'JltlMElMAnHEW &ROD£RlCK. OENZElWASl\INGTON EN lJOflGA'~ fREEN"",t

OlllUks:1UI.l....S15,1.U.IUI ..BORN ONTHEFOURTHOFJULY 12·111GENOMINE[R VIR 8 OSCARTOEKENNINGS'MEl TOM CnUlSEI

....11tt111l.1l15.l3t.S •• 7ft.1•••STEEL MAGNOLIAS IAI

ANINNOCENT MAN (2·18)

SHE'SoUr OFCONTROL 1VV2·ro,

WHEN HARRY MET SALLYll.iii

OJlVllts:ltllt,UI5.Z3I.5J1,'_,1I.1S_ :~~;iV.,~~,~~.~~:

~~~fr~f~~~2fOlE WAT AllEOffi~2 CINEMA PARADISO IAIMOET SIEN! METSlEVE MARTIN'

VAN DAMME: IftOlETRlHERAKSIEAV!J'iJUlJR'f'1.l1S·HSPAH~INGVOllEAVONTlJUAI

KICKBOXER 1'·"1 TOM I1ANKS INDIE AKSIE KOMEDIEIIMGHlIIlIIEDNELMSmml 1'·111 TURNER & HOOCH lA,11Mt< F1ln' FACEflDU1II!F_ PINK CADilLAC (AJ

TWEESUPERAKSIE·8ElMID(FIlMS'SYLYESIERSlIllONEIN •••

LOCKUPBLACK EAGLE11MIf. PAREI'HOODI1ROI URll

WORD TANS YERTOON:OOP7 DAE PER WEEK ~

, CINE)

OLD GRINGO (2·141AClIONJACKSON (2·18'tEANON ME IAJ

"';'_.1-=====::'---'---""1 CINE 1

•• • ...,.:.:==.=:....._-'-_..::....:) BAilY FACE (V._..ICHRISTINA (V.tw....1

C.!'!~

IWANTTOBE8AOCOVER GIRL

ROLPRENTEOOS WES

OlJllilsUS,ll.ID.UI,UO,I.IlI,II.38MGLORY (2·1\1GfNOMINfER VIR VVF OSCAR TOEKfNNINGS'MfTMATTHEWBROO£RICK,OftUEt •WASHINGlON EN MORGAN fREEMANI L',

~~~~~~~n~&~f~~~t'N!!JfIBIllYCRYSTAl &MEG RYANt

SHE'SOUT OFCONTROL (VV2-101SPE$lILtMIDOERIIA6VERtOIlINGSVRYDAGAAND-AtLEVERTONINGSHIER80

YOLGEND!: UNBIEDINGS16Mnr-OLO GRINGO 1""1

23w". ORIVING MISSOAISY 1'123Mil-BESTOFTHE BEST I'" 'I

30Mil. LOOK WHO'S TALKING 1"1) l-=======::'--I

."rr-Dw1l.00,t.3D,5:JGIDIIIlIII

Vry:IUO.lJII.530,IOO. tll.3'lIIlI ~fi~~~~~~~~'~IIll:1m:m:lImiIJlImlm~SlI.I.fS,ll.IIII,UO.531.11ll,11.3l1.GLORY (2-1')GENOMINEER VIR VYf OSCAR TOEKENNINGStMET MAnHEWanOOERIGK, OfN2HWASHINGTON EN MORGAN fREEMANI

ONOfROQ:PARKERINGIESICIKBAARIYBENONIPlAlA

0lllllts·1D.OI,Il.f5,l3ll.5J11,7 (5.II 1II1l1lSTEEL MAGNOLIAS IAI

«2·19) ~~:W8§~R~ ~gm:\~~:3JINOMINEER

'NSUPfRUSI[RlllfRMHAlPAClHOtPlUSPAMICK SWAYZE INDIE lW£EOE \l[RIONINGI

SEA OHOVE 1""1'1 RDAOnOUSE IIIIA) IIMar:mftlm·'IIDtO"sr.... I.OCI""

VAN OAMME lNDlE TREffERAKSlf AVQHlUURIPLUS NSP,IJ4tl1NGVOllEAVONTlJUR!

1'1 KICKBOXER'" THE LAST WARRIOR

11MIr: LOCK UP

Macho Is weer In die mode In Hollywood: "Glory" Is diegeromantlseerde huldeblyk aan die swart soldate wat In die

Amerlkaanse bergeroorlog geveg het. Met Denzel Washington en I.~Morgan Freeman.

NOORD

DUlllkstf5,11.111.UII.UI.I.ID.11.3111l1l

~E~g~~E. VI. VVF OSCAR IOEKENNII.tJ,'IMElMAITHEW BROOERICK. DENZEL 'WASHINGTON EN MORGAN fREEMANt

OU,IIh:II.n.UlI,S1S.145.tl3IllIIlBORNONTHEFOURTHOFJULYGENOMtNEER VIR8 OSCARTOEKENNINGSl MEr TOM CRUISE'

OJllllb:II.IO.ll.15.2.3I,ue.7.(5,10.WIlll

~~~~~l.HK~2POIE W'T AlLE<ME~~MOET SIENI MErSfEvt:MARTIN!

STEELMAGNOLIAS IAI'N ROERENOE KOMrOIEI GENOMINEERVIR'N OSCAR TOEK[NNING'

~~W.~~ff~Jl~~f~roNS!llf!~;l'lDlqllks:1UlIO.12 tS,U8.5311.'08. Ie1SII1IIWHEN HARRY MET SALLY f2·121

SHIRLEY VALENTINE \2.•6)W::t~~~o:~,~~~ ;1~~aIIO 00 & 2II)

VOLGENOE AANBIEOIHGS16Mil. OLDGRINGO 1""1

23MII-ORIVING MISS OAISY 1'1

3~3:,:r'-LW:~~J.m~~11t~:::,I-'======'---

MOfT on HIE MISlOOP HIE'LEON SCHUSTER'SETREfFERKOMEOlEl

OH SCHUCKS, IT'SSCHUSTERIHEDEVilAND THE SONG

DRMISTEEDS' ORMISTEEOSIWSlE WEEKI

OH SCHUCIS,IT'S SCHUSTER81G11MIr. K1CkBOXER

STER-KINEKOR9MAR-15MAR •

VROE@BESPREKINGSBYCOMPUTICKETNAVRAE (011)331·9991- ALMAlWElKOM

SENTRAAL

Ollllth·HS. 1UU 311.531.1 Ill.1131.1l1

~E~g~~E!R VIR VYI OSCAR TO!KENN,~J,'IMET MAnHEW BROOfRICK, OH~ZELWASHINGION EN MORGAN fREEMAN'

DJII1tn:IDItII."3I.5.1S,U5.113CI_BORNONTHEFOURTH OFJULY 12·191GENOMINEER VIR 8 OSCARTOEKENNINGS' MET TOM CRUISEI

D.. ,IiU,'!45.U.IlO,130.S30,UI. 10.31 llIIl

GLORY 12·'"GEtIOMINEERVIRVVr05U.R10EKENNINGSIMET MATIHEW BRODERICK. [){NZEl •WASHINGTON EN MORGAN fREEMANI

kiNE HILLBROW 1·3725·3134 '

ANIGHTMARE ONELM STREET4 (2·161

WHEN HARRY MET SALLY 12·nl

LOCK UP 12·181

VOLOINDE AAH81EDIHQSl'M".OLO GRINGO (I.,,,

23Mil- DRIVING MISS DAISY ,AI23Mil- BEST OFTHE BEST lVYl•.,23Mil- HARLEM NIGHTS fl·191

23Mil_LOOK WHO'S TALKING 1"'1)ONtlERDAK PARkER1"G IfSKIKBAARIf YOORSTf INGANG "" KINE CENmE

.U.·DD.:t'IlD,ll15.l3l.J3II.7tS, 11 ...Vfy·SJt II 1IlI. 12.n.UI,5.31.'., 1111 ...STEELMAGNOLIAS fA)

SHE'S OUT OFCONTROL (VV2·")

CAsiiAi:TiEs OFWAR (2·19)

ANINNOCENT MAN 12·18)

DJiJfUks. UIll1, 12.t5.2311.S 30. H5.1UlIl1li

CASUALTIES OFWAR 12·191'NAK$IE·BElAAIOE DRAMA METMICHAEL JFOX ENSEAN PENNI

IbJlIlh'III11.l3G,1.4S"'"BAGDAOCAFEOu,IIts:11.15.5.38,1UIJlllI

ANINNOCENT MAN

Dall"b:1UU. 12.15, 2.30. 5.311, U5,11.••STEELMAGNOLIAS; (A)

WHEN HARRY MET SALLY (2·12)YOLQENDE UNBIEDINQ

23Mor - BEST OFTHE BEST I'm·II r.;:;;:;-;~;;;;;f,f.;;~5-i-~~~~~~~!..........j

PANORAMA IMONOEORI KINANDER (EVANDER) KRUGERSDORP ", " NIGEL412·1843/602.3411 818·1444/24117 953-1158 111-14"/739.8118

m

HEEl EERSTE JEER!

KATTEBAK"ROMMEL"­VERKOPING

8rlnglluougoedenverkoopdllb,lIl.Inryultumoto,btleblken koop1111

winskopllllSet 31 Me8rtby dievolgende

I"ry••••Oennleton • AU... Ir.kp8n

SUPERAKSIE[Nqlll[ROUBBHVERI~INGINET

IYLV!STER"ROCU"SIIllGtlEILOCKUP (I.",BRUTAL GLORY (1,11111Mar. 'A"fMTHOOl.1ROI EAClI Z

SUflAAKSIEEHRltlEADU88ElvtRI0HINGIM[JSYLVESTER "ROCKY" STALLONEI

LOCK UP 1'·111ACT OFPIRACY (1·11)11I,,: KICK80XER

teen 'n baie ryk man wat virnib agteruit sal staanom telay wat by wilM nie, .

PARENTIIOOD - Beslis 'nf1iek vir nicmand anders udie watkinders inhullebesithet en nog vir die volgendepaar jaar gaan he nie, Glogeed. Met Steve Martin.

Vervolg op bladsy B8

WHEN THE WALESCAME • 'n Sensitiewe fliekoor die walvisse watterugkom... Met HelenMirrenen Paul Scofield.

, Tygervallel .

. KlneParow

. , Mahle Carlo

TY9erv.nelso.Trom. BenvilleTel.9.8·6TIOLW: Rolprenl begin op d. lye

BonifiokOjliEF5 3

JulYGenom/nee'vi'8 Akademle Toekennl" s 2·18DAAGlIKS; 9.4Svm,12.00,2.30. 5.30,800,10 15nmMATHEWBRODERICK'DENZllWASHINGTON

GLORYEENVAN 01£ GROolSTE RO(PRENTEYRNDIE OEKAOE 2·1.

STEEL'MAGtioL'AS·m

WONOERLlKEPRY$WENNER - KDMEDIE Almalo AGUk :9 45vm,12.00,2 3 ,5.30,8.00,10 15nm

WHEN HARRY MET SALLYNUWE KOMEDIE TREFFER GEUR RO'REINER 12"21

* SATERDAG om9.45 emALLEEN •

POLICE ACADEMY III

~:y~AI?:~~0~~·~~89'00 .mSATERDAG: 1030. 2.00.6.45, 9.00nm'

STEEL MAGNOLIASWDNDE!!UKE PRYS WENNER - KOMEDIE (Alm.l)VRY/SAT: om4.30nmALLEENMAAN·OON: om5 30nmALLEEN

BAGDAD CAFEKOMEDIEFA8El - HOOGAANGESKREWE 2·18VRYDAG; 2.15,4,45,1.00.9.15nmSATERDAG: 2.15.4.45,7.00, 9.15nm

PAULINE COLLINS • TOM CONTI

SHIRLEY VALENTINEDIE AVONIUUR YAN 'N LEEFTYD - OEUR OlEVERVAARDIGERS VAN "EDUCATING RITA" (2-16)

• SATEROAGoml0.3QvmALLEEN *LAND BEFORE TIME

onskuldige man wat in dietronlc belandmet 'n vrou watabsoluut in.y onskuldgloendie twee se.tryd om tebewy.dat by onskuldigis. Die manIS onskuldigl

SHE'S OUT OFCONTROL • 'n Komedieoor 'n pa Wit bekommerdraak toe sy eers valerigedogter skeilik in 'n oulikedingetjic, waarvandie ouensbaie hou, ontpop.Met TonyDanza en AmiDolenz, .

ACTION JACKSON - 'nOnortodokse polisieman(CarlWeathers)sebynaam is'Action' en hy korn te staan

'"

MIOOESTAO, rEL. 25·2120IlAAGlIKS:U5,m,'2 DO, 2.30,5.3D.1 00,'0.15.mMATHEWBRODERICK • DENZil WASHINGTON

GLORY• TOM CRUISE • EENYANDIESIDDTsrERDlPRENTIVANDIEDEKADE 2·1.

BORN ON THE FOURTH OF JULY OAAGLlKS:9'5,m,1200,230.530.8Ill1,'0.t5.mGonoml....,lr.Akld.ml.Tnok...I. 12·1S STEa MAGNOLIASDAAGLlKS:9,'5'm.12.00,2.30,5.30,8,OO, '0.15.m WONDERLIKEPRYSWENNER - KOMEOIE Alm.1

OOlllEPARTON'SALlYFIElD G IK : .'5,m,1 0,2.3.5.0.80 ,.0,5.mSHIRLEYMAClANE' JULlEROBERrs SHIRLEY VALENTINESTEa MAGNOLIAS DIE AYONTUUR YAN 'N lEEFTYD - OEUR DIEWDNDERLIKE PRYS WENNER - KDMEDIE Alm.1 YERVAARDIGERS YAN "EDUCATING RITA" (2·16)OK: 45vm,1. ,. , .30.•.00.1 .1$nm

BillY CRYSTAL • MEGRYAN

WHEN HARRYMET SALLY STRANDGEBIED.TEl. 25·3052NUWE KDMEDIETREFFERDEUR RD8 REINER 2·12 YRY' 10.3Dvm, 2.30,5.30.8 DO, '0.15.m .OAAGllKS:9 45vm,12.00.Z.30.5.30,1 00,lD.15nm SAT: 9.45 "m, 12.00.Z30. 5.30,8.00. 10.15 nm

• TONY DANZA • MY LEFT FOOT owSHE'S OUT OF CONTROL YRY103 ,m,30. ,10.5.m ..'N KOMEDIEOPSTAND _ OJ. 2·10 SAT: 9.•5,m, '2.DO,2.30,800,10.15.m

OAAGLlKS.9,'5'm.'2.00,2.30,5.30,8.00,ID.'5.m WHEN HARRY MET SALLYPAULINE COLLINS' TOM CONTI NUWE KDMEDIE TREFFER DEUR R08 REINER 12·12)

SHIRLEY VALENTINE SAANS: om530.mAllEENDIE AVONTUUR VAN 'N LElFTYD - DEUR DIE THE SANDWICH YEARS~ERV~A:Dm~RS tN ;:D~~~:GRITA" 2·16 FRANS METENGElSEONOERSKRIFT!(Alm.l)

DEAD POETS SOCIETY (Almll)DAAGlIKS: 12.15.5.15.n10.30 nm

CINEMA PARADISOITAlIANSE DRAMA - SubTn,ls (Alm.l)

• SATERDAG om 9.45 vmALtEEN ....RETURN TOSNOWY RIVER

HOOFWEG, TEl.T81·0'31DAAGUKS' 9.4Svm,12.00,2.30.5.30•• 00.10.15nmMATHEW8RODERICK' DENZILWASHINGTON

GLORYEEN YIN DIE GRoolSTERolPREHTEYAN DIEOEKADE 2·14OAAGUKS:9.45vm,12.00,2.30,530,I.OO,10.15nm

• TOM SEllECK'

ANINNOCENTMANAKSIE·RlllER (2·18)

* SATERDAGom9.45vmALLEEN *FERRIS BUaLER'SDAY OFF ~~~~~~rr~~N~~~n~Wo~:23~.mOAAGUKS:9.45vm,12.00,2.30.5.30,.OO,10.15nm YRY/SAT: 9':4'2 OO~ 30~.30, l'OOIl~0.15nm

STEVE MARTIN • TOM HULCE AN INl1oCI:N I MAI1Iz.t81PARENTHOOD KOMEDIEDRAMA 2·14 * SATERDAGom9.'5vmALLEEN *OAAGUKS: 9.'5,m, 2.30,5.30 ....00.mALlEEN AN AMERICAN TAIL

SILLYCRYSTAL' MEG RYAN MAN-DON: 9.45,120. .30,5.30.830 nmWHEN HARRY MET SALLY VRY/SAl 9.45,.2 00,2.30,5 30.1 00.10.•5.m

NUWE KOMEDIE IREFFER DEUR RO'REINER 12·12) SHE'S OUT OF CONTROLDAAGUKS' 12.00 MIOOAG .. 10.15 nmALL!FN 'N KOMEDIE OPSTANO '- (O.T.2·10)

MICHAEL J. FOX' SEANPENN

CASUALTIESOF WARSTERK PlOFBAREDRAMA (2-19)

HOOFWEG, TEl.6HOT9DAAGlIkS:9.45vm, 12.00,2.30.5.30.1.00, IO.15nmMATHEW BRODERICK • DENZilWASHINGTON

GLORYEENYANOIEGROOISIEROLPRENTEVINOIEOEUOE 2·14DAAGllKS:9.45vm. 1200.2.30.5.30.8AD, 10.15nm

STEEL MAGNOLIASWONDERLlKE PRYS WENNER - KOMEDIE AimOAAGlIK$: 9.45vm,12.00.2.30.5.30.8.00,10.15nm

PAULINE COLLINS • TOM CONTI

SHIRLEY VALENTINEDIE AVONTUUR VAN 'N L!!FlYD - DEUR DIEVERVAARDIGERS VAN "EDOCATING RITA" (2·16)

* SATEROAGom9.4SYmALlEEN *WHO FRAMED ROGER RABBITT TEL.1022311'~64

SAT:10.30, 2.00. 4,30, 7 .00, 9.~5 nm .

BDRNoYNYHE'Fouiiiu'OFJULYGenoml"eervir 8 Ak.demleTOllken"ln s 2·18SAT:11.00, 2.00, 4.30, 1.00, 9.15 nmMIAN·VRY: 2.DD. e.30, T,OO. 9.15.mMATHEW BRODERICK' DENZilWASHINGTON

GLORY (2·141Olewa,. vemlll ,an Ch,111 Brown.O.T. 2·12

HOOFWEG, TEL.686·60.9OAAGlIKS:I.45vm, 12.00.2.30.5.30,800.10.15nm

• DANIEL DAYLEWIS •

MY LEFT FOOT

Kaapstad

CHAMPION' OF THEWORLD • RaoJd Dahl IC

avontuurverhaal oor Danny(Samuel Irons), .y pa(JeremyIrons)en hulle.trydteen 'n narc boef Wit bulle ,grond wi! koop, Ook metCyril Cusack.

AN INNOCENT MAN ­Tom Selleck is die

THE MIGHTY QUINN­Denzel Washington is "TheMightyQuinn" wie se broervan'nmoordverdinkwordin

. 'n simpel flick wat homteendie agtergrond van dieidilliese Karribiese eilandeafspeel,

THE·

. ····SEA OF LOVE • AIPacino en Ellen Barkinvertolk die hoofrolle in diespeurl Iiefdesdrama oor 'npolisiemanwatop'npragtigeverdagtcverliefraaken voor'n moeilike besluit te staankom,

....THE SANDWICHYEARS- 'n Flickoor 'n jongJoodse seun se vriendskapmet 'n Franse rykmanskind.

····CASUALTIES OFWAR - Brian de Palma seuitmergelende Vietnam­prent met Sean Penn enMichael1.Fox.

····MY LEFI' FOOT •MetDanielDayLewis indiehoofrol as 'n paraplegieseskryweren kunstenaarin dieflick wat vir verskeietoekenningsbenoemis.

....SHIRLEy VALEN­TINE" 'n Huisvrou los dieskottelgoed vir 'n minuut oftwee en vat die padGriekeland toe waar syverliefraak opdie lewe, MetPaulineCollins.

····SALAAM BOMBAY- Die fliek is verlede jaar bydie Cannes-Filmfees met dieCamera D'Or-prys vir diebeste debuutprent bekroon,Oor Bombaai seskemerkinders, wat self dierolle vertolk,

....BORN ON THE 4THOF JULY· Tom Cruiselewer glo uitrnuntcnde spelindief1iekoor'nVietnameseoorlogslagoffer wat mi dieoorlog terugkeer na 'nAmerika wat nie meer vanhom hou nie,

.·.··CINEMA PARADI.SO - 'n Skreeusnaakse enontroerende storie oorvriendskap en 'n huldeblykaan "verbode" soene in ouflicks. Met die briljantckinderster Salvatore Cascioen die veteraan PhilippeNoiret,

···WHEN HARRY METSALLY- 'n Flick oor tweevriende wat verlief raak, ennie kan besluit wat omdaaromlrent te doen nie.

• ••RUNNING ONEMPTY • 'n Uitsonderlikegesinsdramaoorouerswat indiesestigeljarebetrokkewasby verskeie aanvalle op dieregering en gedurig moetvlug. Hul seun kom voor 'nmeeilike besluit te staan.

···HOMEBOY - MickeyRourke specI die hoofrol indie aksiefliek oor 'n bokserwat sy hart verloor.

•••..Voortrentk....Sterk aanbeveel···Slengerus"So-so·Vermy as Jy nugter IsPrente sonder sterretJles Isnog nle beoordeel nle

.····BAGDAD CAFE - 'nVerfrissende, fabelagtigemoderne mite met geneegstraatmeriete en komieseoomblikke om die meesrebelse punk 'n traan te laatwegpink. Met Jack Palanceen MarianneSagebrecht.

VryDa~! 9 Maartl990

.···STEEL MAGNOLIAS- 'n Flickvolbekendegesigtcoor 'n klompie 'SouthernBelles'se lewensen krisisse,veraldie van 'n maen dogterwat uitstekend deur SallyFielden1uliaRoberstvertolkword.

-

···RED .KISS MetCharlotte Yalandrey as 'n

" vcrliefde tieneren lid vandie. Kommunistiese party in

1952, die jaar toeStalindoodis.

-

;

. i

. .~.

.,-'

TV24.50 FeatherfootFarm5.00 Fat Albert and theCosby Kids5.15 Stepping into Rhythm5.30 Ezabasha '7.00 Indepth Programme7.29 News7.57 Ingxubevange- Musiek8.30 Sizungeza Izwe

'9.00 Hill Street Blues­10.00The Thorns10.30Diagonal Street11.00PeterUstinov inChinaI 1.30Face to Face'

7.00 Indepth Programme7.29 News7.57 Kwakhala Nyonini8.27 Family Fun

TV34.50 Featherfoot Fann5.00 Training andDevelopment,5.30ReA Aga7.00 News7.29 Indepth Programme7.57 Ntome Tsehe

moenie CHll.DREN OF A LESSER GOD Sondagaandop M-Net misloop nie, Hierin vertolk hy die rol van 'nonderwyser vir hardhorendes wat verlief raak op eenvan sy studente (Marlee Marlin).

START THE REVOLUTION WITHOUT ME wysSaterdagaand op M-Net en het Gene Wilder en DonaldSutherland in the hoofrolle. Twee stelle tweelinge wordby geboorte omgeruil, die een stel word as arlstrokrateopgevoed en die ander word in die boerestand groot,

M-Net se fliek van die maand WALL STREETwysvanaand en handel oor 'n gevaarlike vriendskap tussen'n multi-miljoener (Michael Douglas) en 'n ervareswendelaar (Charlie Sheen). Ook met Daryl Hannah enMartin Sheen. .

George Segal kan Saterdagaand in die komedieMANY HAPPY RETURNS opTVl gesien word. lndiefliek wil iets of iemand hom probeer gebruik en hybesluit toe om sake in eiehande te neem, Ook met RonLeibman.

7.00 News7.29 Indepth Programme7.57 Diwetse

Lan'k lewe 'Dea~Poets Society'. 'Slen dlt vir die'

; ....ste keer by die.,Labia. Todd -,Anderson en

Robin Wlllla~s

TV46.03 Sonny Spoon9.04 BabySitter10.41 My, Two Dads11.06The Big Valley

Twee flleks 'met William HurtDIE Oscar-bekroonde Walt Disney-fliek, 20 000LEAGUES UNDER THE SEA, wat gegrond is op dieavontuurverhaal van Jules Verne, wys DonderdagaandopM-Net. Met Kirk Douglas, James Mason as die narekaptein Nemo en Paul Lukas.

STAYHUNGRYwatWoensdagaandopM-Netwysis 'n komedie-drama oor 'n bedorwe jong man (JeffBridges) wat gedwing word om sy lewenswyse te her­oorweeg en sodoende voor 'n netelige besluit te staankom. Ook met Sally Field en Arnold Schwarzenegger.

, THEALIENYEARSis'nmini-reeksindriedeleoor'n welgesteldejong meisieop 'n boot oppad na Australiewat verlief raak op 'n arm Duitse immigrant. Dietweetjies loop toe saam weg en hulle lewens veranderonherroeplik te midde van die Eerste Wereldoorlog.';he AlienYearswys Maandag, Dinsdagen WoensdagaandopM-Net.

Vir die wat ook dink William Hurt is verskriklikseksie (hy is tans ookinThe Big Chill opM-Nette sien),

JOHANNESBURGMINI CINE· Pretoriastraat49, Hillbrow: Vandag enmore om 3, 6 en 9nm wysBRAZIL. Volgendeweek isdit COUNTRY MAN enWoody Allen se EVERY­TIlING YOU ALWAYSWANTED TO KNOWABOUTSEX.7 ARTS, NORWOOD· RedKiss

TV46.03 Treasure Hunt9.04 North and South9.58 Kate and Allie10.25 Sing Country10.53TopSport , ,

, 12.30 KeTsona1.00TopSport7.00 News7.I 6 Indepth Programme7.33 LeReng/ La Reng?7.55HoL1a Noto-Koorsang8.13 MahlasediA Tumelo

TV2, Educational

TV3 ,'Educational

11.00Rendezvous3.00TopSport5.00 Saturday Special7.00Indepth Programme7.19News7.39 TV2 Ngomgqibelo •Musiek8.57Epilogue

11.05The JudgeI 1.30Epilogue

Saterdag:SCREEN I2.00DeadPoet Society.4.15Homage to Chagall. 6.00Dead Poets Society. 8.15Torch Song TRilogy. 10.30The Big BlueSCREEN 21.45 Ginger and Fred. 4.00en 8.00 La Lectrice, 5.45Revolving Doors. 10.00DearAmerica.

11.00Rendezvous3.00TopSport5.00 Meriteng7.00Indepth Programme7.19News7.39 Tshutshumkgala ­Musiek8.26Ngwanaka8.57Epilogue

TV46.03Check it Out6.30 The True Story of SpitMacPhee9.03Benson9.31 Knots Landing10.34People Like Us10.51 Sledge Hammer11.19Stingray12.10TopSport

TV16.00 GoeiemoreSA2.30 The Hand Me DownKid.3.30 Ducktales3.55 BibleStory4.00 Santa Barbara4.30 Popeye and Son'5.00 Grapevine5.15 Fast Forward5.45 News6.00 TopSport7.00 MacGyver'8.00 Nuus8.45 PoliceFile9.00 Vendetta9.45 Sending Vietnam10.40 Die kelnerI 1.40Oordenking

KAAPSTADLABIA - Oranjesllaat 68:Vanaand:SCREEN I6.00 Torch Song Trilogy.8.15 Dead Poets Society.10.30The Big Blue.SCREEN 24.00 Dear America. 5.45Ginger and Fred 8.00Revolving Doors. 10.00 LaLectrice,

-----ONAFHANKUKE ROLPRENTTEATERS

VRYDAG 9MAART

TV46.03 TopSport9.04 ComancheStation10.45 MASHI 1.12 Musiek

TV25.00 Lingisa5.32 T & T - (Engels opRadio 2000)7.00 Indepth Programme7.19 News7.39 Itreyini - komedie8.09 SidlaleIntsha ~ musiek

,j

....,; ..

:'

II'

IiI·

j;

.. '

",.:.'

. ,

it

D8 VryDagl9 Maart 1990