HOOFDSTUK 9 LEIDERSCHAP

ORGANISATIES en MENSEN

Het vermogen om anderen te beïnvloedenHet vermogen om anderen te beïnvloedenen daarmee doelen te bereikenen daarmee doelen te bereiken

Waar is ‘leiderschap’ te zien in eenWaar is ‘leiderschap’ te zien in eengrote organisatie? grote organisatie?

WAT IS LEIDERSCHAP?

Manon Bonefaas, september 2000

top

uitvoerende medewerkers

midden management

ondernemings-raad

medezeggenschap

Raad van Commisarissen

toezichthoudend/ adviserend

strategische beslissingen

organisatorische beslissingen

operationelebeslissingen

• Beslissen = leidinggeven

• Toezicht houden, medezeggenschap, invloed ‘naar boven’ hebben ook met leidinggeven te maken

DOCENT = LEIDER?

•BEPAALT DE STOF

•BEPAALT HET VERLOOP VAN EEN LES

•GEEFT AANWIJZINGEN

•KAN SANCTIES OPLEGGEN

•BEPAALT DE SFEER IN DE LES

•HEEFT INVLOED OP DE MOTIVATIE

Verklaringen voor leiderschapVerklaringen voor leiderschap

1 1 persoonlijke kenmerken (en persoonlijke kenmerken (en milieu)milieu)

2 gedrag2 gedrag

3 situatie3 situatie

ZIE P. 237: COMBINATIE VAN 1, 2 EN 3 SPEELT EEN ROL BIJ HET KRIJGEN EN HOUDEN VAN LEIDERSCHAP

FUNCTIES VAN EEN LEIDERFUNCTIES VAN EEN LEIDER

1 zorgen voor goede uitvoering van taken1 zorgen voor goede uitvoering van takentaakgerichtheidtaakgerichtheid

22 onderlinge verhoudingen in team/groep onderlinge verhoudingen in team/groep optimaliserenoptimaliseren

relatie/groepsgerichtheidrelatie/groepsgerichtheid

11 aandacht voor strategieaandacht voor strategie

2 aandacht voor structuur2 aandacht voor structuur

3 aandacht voor cultuur3 aandacht voor cultuur

FUNCTIES VAN DE MANAGER IN EEN ORGANISATIE, ZIE P. 239

managermanager

strategiestrategie

cultuurcultuurstructuurstructuur

afstemmingsfunctie van de managerafstemmingsfunctie van de manager

STRATEGIE, STRUCTUUR EN CULTUUR MOETEN MET ELKAAR IN EVENWICHT ZIJN

Denk aan configuraties van Mintzberg

Zie het O&M-model, p. 26!

LeiderschapsactiviteitenLeiderschapsactiviteiten

11 InformerenInformeren22 MotiverenMotiveren33 AfstemmenAfstemmen44 ControlerenControleren55 BijsturenBijsturen66 SteunenSteunen

(7)(7) Belonen/straffen Belonen/straffen

Waarom kun je die activiteiten uitvoeren?Waarom kun je die activiteiten uitvoeren?

vijf bronnen van macht, vijf bronnen van macht, zie p. 241 zie p. 241

• sanctiemacht sanctiemacht • legitieme/formele machtlegitieme/formele macht

• referentiemacht referentiemacht • expertise/deskundigheidsmachtexpertise/deskundigheidsmacht• overtuigingsmachtovertuigingsmacht

Vul de 5 in voor een docent!

SANCTIEM. ORDEMAATREGELEN, CIJFERS

LEGITIEME M. IS ALS DOCENT AANGESTELD

REFERENTIEM. VOORBEELD VOOR STUDENTEN, KIJKEN TEGEN HEM/HAAR OP

EXPERTISEM. WEET ALLES

OVERTUIGINGSM. KAN GOED UITLEGGEN

Leiderschapsstijlen =Leiderschapsstijlen = hoe maak je gebruikhoe maak je gebruik van je macht?van je macht?

11 stijlen op grond van verdeling van invloed,stijlen op grond van verdeling van invloed,zie p. 245zie p. 245

22 taakgericht versus relatie/groepsgericht, taakgericht versus relatie/groepsgericht, zie p.247zie p.247

33 niet-functionele leiderschapsstijlen, niet-functionele leiderschapsstijlen, zie p. 248zie p. 248

4 afhankelijk van de situatie, zie p. 2504 afhankelijk van de situatie, zie p. 250

Leiderschapsstijlen Leiderschapsstijlen

11 autoritair (leider = EGO)autoritair (leider = EGO)2 autocratisch2 autocratisch3 consulterend3 consulterend44 laissez-fairelaissez-faire55 taakgerichttaakgericht66 groepsgerichtgroepsgericht

2 t/6 kunnen zichtbaar zijn in 2 t/6 kunnen zichtbaar zijn in “situationeel” leiderschap “situationeel” leiderschap

LEIDERSCHAPSSTIJL IS AFHANKELIJK VAN DE SITUATIE

GOEDE LEIDER SCHAT EERST DE SITUATIE IN, EN BEPAALT DAN DE BESTE STIJL

STIJL 3 STIJL 2

STIJL 4 STIJL 1

weinig

veel

veelsturing

(taakgericht gedrag

(rela

tieg

eri

ch

t g

ed

rag

)on

ders

teu

nin

g

deleg

eren

overl

eggen o

vertu

igen

instrueren

Hersey & Blanchard: vier leiderschapsstijlenHersey & Blanchard: vier leiderschapsstijlen

WANNEER WELKE STIJL?

H&B NADER BEKEKEN, ZIE P. 252

• 4 LEIDERSCHAPSSTIJLEN

• 4 SITUATIES = 4 NIVEAUS VAN TAAKVOLWASSENHEID

• ZIE P. 250: TYPERING/NIVEAUS TAAKVOLWASSENHEID

• BIJ TAAKVOLWASSENHEID 1 PAST STIJL 1, BIJ T2 PAST S2, ENZOVOORT DIT IS DUS “SITUATIEBEPAALD”

T3 + S3 T2 + S2

T1 + S4 T1 + S1

weinig

veel

veelsturing

(taakgericht gedrag

(rela

tieg

eri

ch

t g

ed

rag

)on

ders

teu

nin

g

deleg

eren

overl

eggen o

vertu

igen

instrueren

COMPLEET MODEL, P. 252:

ZIE ILLUSTRATIE 8.4 EN 8.5: DE BESTE STIJL GEZIEN DE TAAKVOLWASSENHEID

OP. 254: TIEN VRAGEN

STEL DAT DE MANAGER N.A.V. ELKE VRAAG ACTIE MOET ONDERNEMEN.

WELKE VAN DE 4 STIJLEN?

INDIEN MOGELIJK UITGAAN VAN VOLDOENDE TAAKVOLWASSENHEID

1 = INSTRUCTIE

2 = OVERTUIGEN OF COACHEN

3 = COACHEN

4 = OVERTUIGEN OF COACHEN

5 = DELEGEREN

6 = NIET AAN EEN STIJL TE VERBINDEN

7 = INSTRUCTIE

8 = NIET AAN EEN STIJL TE VERBINDEN

9 = COACHEN

10 = COACHEN, DAARNA OVERTUIGEN