Ö R G Ü T S E LD A V R A N I Ş

ve

Y Ö N E T İ M İ

2

YÖNETİM ile ÖRGÜT birbirinden ayrıl(a)maz iki kavramdır.

Bir yerde örgütlenmeye gidilmiş, örgüt oluşmuş ise, YÖNETSEL BİR SORUNUN varlığından da söz edilebilir.

ÖRGÜT;ortak amaç(lar)ı gerçekleştirmek üzere biraya gelmiş,

güç ve eylemlerini bu yönde biraraya getirerek tümleştiren bireylerinetkileşimiyle ortaya çıkan ilişkiler ağıdır.

ÖRGÜTÜN ÖĞELERİ1. Birden çok insan,

2. Ortaklaşan amaçlar,3. Gönüllü katılım, dayanışma

4. Etkili iletişim5. Amaçlara dönük düzenli eylemler

6. Dış çevreye uyum7. Yasallık

3

YÖNETİM: Bir örgütte, önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmeye yönelik işleri yapmak üzere biraya getirilmiş insanları ve madde kaynaklarınıörgütleyip eşgüdümleyerek eyleme geçirme sürecidir.

* GERÇEKLEŞTİRİLECEK AMAÇ(LAR)

* İNSAN ve MADDE KAYNAKLARININ ÖRGÜTLENMESİ

* İŞBÖLÜMÜ İLE DAĞILAN İNSANLARIN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ

4

Y Ö N E T İ M

Süreç – Bilim - Sanat

AMAÇLARIN ETKİLİ VE VERİMLİ BİR BİÇİMDE

GERÇEKLEŞTİRİLMESİ MAKSADIYLA;

Planlama, örgütleme, iletişim, eşgüdüm ve denetim

işlevlerine ilişkin (SÜREÇ)

kavram, ilke, kuram, model ve tekniklerin (BİLİM)

sistematik ve bilinçli bir biçimde,

ustalıkla uygulanması (SANAT)

ile ilgili etkinliklerin tümüdür.

5

YÖNETİMİN SÜREÇ YÖNÜ

Bir veya birden fazla amaç,

İnsan ve madde kaynaklarını kullanma yetkisi,

Yöneten(ler) – Yönetilen(ler),

İnsan ve madde kaynakları arasındaki optimum bir uyum ve işbirliği sağlama,

Otorite sağlama,

Yönetici ile yönetilenler arasında uyum ve iletişim (amaç birliği),

Grupta işbölümü ve bu yolla ekonomikliği sağlayacak uzmanlaşma,

Zaman yönetimi,

Rasyonellik (Verimlilik – etkililik)

6

YÖNETİMİN BİLİM YÖNÜ

Antropoloji

---------

Siyasal Bilimler

Psikoloji Sosyoloji

Hukuk

Edebiyat Felsefe Matematik

MantıkTarih

Ekonomi

Yönetim Bilimi

YÖNETİMİN SANAT YÖNÜ

ENTELEKTÜEL YÖN

Genel kültür – Mantıklılık – Analiz ve sentez ruhu –

Sezgi ve hayal gücü – Yargı gücü – Düşüncelerini konu

ve

sorunlara odaklaştırabilme, açık seçik ifade edebilmeKARAKTER YÖNÜ

Akıl ve duygu dengesi – Uyum – Dikkatlilik – İhtiyatlılık – Girişkenlik – Hafıza gücü – Dinamiklik - Azim ve sebatkârlık –

Yöntemlilik – Tertip ve düzenlilik – Süratlilik - Ciddilik

SOSYAL YÖNDış görünüş – Hitap gücü – Sosyallik İş disiplini -

İşbirliği ve yöneltme gücü – Ölçülü ve dengeli hareket -Otorite ve ikna gücü

8

Anaerkil Çağ Tarım Devrimi Ataerkil Çağ Bürokrasi Endüstri Devrimi Bilimsel Çağ

YÖNETİM BİLİMİNİN GELİŞİMİ

* Doğayı sömürme* Barınma doğal sığınaklarda* Anne egemen (doğurganlık)*

Klasik KuramlarNeoklasik Kuramlar

Çağdaş Kuramlar

Klasik KuramlarNeoklasik Kuramlar

Çağdaş Kuramlar

Kaba Güç Anamal Din ToplumBilgi

9

Y Ö N E T İ M K U R A M L A R Ive

Y A K L A Ş I M L A R

A) Gelişim sürecine göre

B) Yönetim anlayışına göre

10

KLASİK* Bilimsel İşletme

(F. Tayol)* Yönetim Süreçleri

(H. Fayol)Bürokratik Yönetim

(Max Weber)* Yön. Formülleştiril.(L. Gulick-L.Urwick)

* Dirik Yönetim(M.P. Follett)

NEOKLASİK* İnsan İlişkileri

(Elton Mayo)* İşbirliği

(C. Bernard)* Rasyonel Karar (Herbert Simon)* Sosyal Sistem(Talcot Parsons)

* Hizmetlerin Takası(Peter Blau)

* Örgütte Uyum(Amitai Etzioni)

DAHA YENİYAKLAŞIM.

YENİ YAKLAŞIM.

* Bilişim(Shannon–W. Weaver)

* Sibernetik(Norbert Wiener)

* Yöneylem Araştırma(R.Ackoff-

W.Churchman)* Genel Sistem(l. Bertalanffy)* Açık Sistem

(D. Katz - R. Kahn)

Gelişim sürecine göre

11

Yönetim Anlayışlarına göre

YAPISAL KURAMLARBilimsel Yönetim

BürokrasiTakımerki

YÖNETSEL KURAMLARYönetim Süreçleri

Dirik Yönetim(Rasyonel) Karar Verme

Örgütte Uyumİşbirliği

Hizmetlerin Takası

NİCEL KURAMLARYöneylem Araştırması

Bilişim KuramıSibernetik

SİSTEM KURAMLARIGenel Sistemler

Açık Sistem

DAVRANIŞSALKURAMLAR

Endüstriyel Psikolojiİnsan İlişkileriX ve Y Kuramı

Rol Kuramı

OLUMSALLIKKURAMI

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

İŞLEVSEL ÇEVRE

TOPLUMSAL ÇEVRE

İŞGÖREN

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

TOPLUMSAL ÇEVRE

İŞLEVSEL ÇEVRE

İŞGÖREN

İŞLEVSEL ÇEVRE

(Biçimsel Örgüt)

TOPLUMSAL ÇEVRE

(Doğal Örgüt)

İŞGÖREN

ÖD

Bilişsel, Devinsel, Duyuşsal Yeterlik

Görev RolGörev, Y

etke akımı,

İş akımı yapıları

Rol takımı, Küme ve Kültür Yapıları

Ortam

İşgören X İşlevsel Çevre = GÖREV

İşgören X Toplumsal Çevre = ROL

İşlevsel Çevre X Toplumsal Çevre = ORTAM

İşgören X İşlevsel Çevre x Toplumsal Çevre = ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

GÖREVİşgöreni örgüte gerekli kılan ve örgütün işlevsel

çevresiyle ilgili olan, önceden saptanan iş yüküne göre belli bir

süre işgörenin yapacağı işlem ve

eylemler bütünüdür.

ROLİşgörenin çevresinde ilişkili olduğu başka kişilerin kendinden

işi ile ilgili bekledikleri

davranışlardır.

ORTAMİşgörenin işlevsel

çevresiyle toplumsal çevresinin

etkileşiminin ürünüdür.

İ Ş G Ö R E N

Çetin, karmaşık bir soru, sorun!

Sorgulanan da, sorgulayan da hepsi insan – kendisi

Tanım yapmak - önermek kolay mı?

 İnsanı tanıyor muyuz?

 Tanısaydık,

tanımlayabilseydik, böyle konuşma ve toplantılara

gerek duyar mıydık?

İnsan Nedir? Nedir? Kimdir bu insan?

* İnsan beşer, bazen şaşar.

* İnsan çeşit çeşit, yer damar damar.

* İnsan göre göre alışır, öğrenir.

* İnsan, alacası içinde.

* İnsan işinden, sözünden bilinir, tutulur.

* İnsan insanın kurdu (düşmanı).

* İnsan bilir insanın değerini

* Yedisinde neyse yetmişinde de O.

* İnsan, söyleşe söyleşe.

* ....................................................................

İnsanla ilgili Türk Atasözleri

İ N S A N

BiyolojikToplumsal

PsikolojikKültürel bir varlık.

 

* Bilişsel kapasite* Duyuşsal kapasite BİREYSEL FARKLILIKLAR

* Psikomotor kapasite 

BİORİTM 

Günlük

Haftalık

Aylık

Yıllık 

Genç Yetişkin

Çalışan

İŞLEVSEL ÇEVRE

(Biçimsel Örgüt)

İŞGÖREN

Bilişsel, Devinsel, Duyuşsal Yeterlik

KişilikBenlikKalıtımÇevre

Bireysel ayrılıklar

KİŞİLİK 

Bireyin süreklilik gösteren, belirgin, değişmeyen ve tutarlı olan özelliklerinin tümünü ifade eder.

Bu kavramı oluşturan üç temel nokta vardır.

1- Benzersiz ve kendine özgü oluşu 

2- Tutarlılık; farklı ortam ve durumlarda bile bireyin benzer bir biçimde hareket etmesidir.

3- Değişmezlik ve durağanlık; bireyin tutum ve davranışları düzenlilik gösterir.

Kişilik sıklıkla değişen bir kavram değildir, ancak sabitte değildir. 

KİŞİLİĞİN DOĞASI VE İŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİ 

Bireyin davranışları onun içinde yaşadığı ortam ile çevresindeki bireyler arasındaki sürekli etkileşim sonucu oluşur.

Bireyin kişiliği iş çevresinden etkilendiği gibi aynı şekilde bireyde kişiliği ile bu çevreyi etkiler. 

KİŞİLİĞİN OLUŞUMU VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER 

Kişilik kalıtım ve çevre arasında olan bir etkileşim sonucu oluşmuştur.

* Diğer insanlara benzediğini ve benzer davrandığını (biyolojik faktörler) 

* Bazı insanlara benzediğini ve onlar gibi davrandığını (kültürel faktörler)

* Hiç kimseye benzemeyen özgün bir davranış biçimleri olduğunu (sosyal faktörler – bireysellik) 

İŞ VE KİŞİLİK UYUMU

İş bireyin kişilik yapısı ile uyulmuşsa bireyin başarısı artacak uyumsuzsa azalacaktır.

Bu durum John Holland’ın (TİPOLOJİ KURAMI)kuramıyla kişilik tipleri şöyledir:

1- GERÇEKÇİ TİP 2- ARAŞTIRICI TİP

3- SOSYAL TİP  4- GELENEKSEL TİP

5- GİRİŞKEN TİP 6- ARTİSTİK TİP

29

gerçekçi

araştırmacı

sanatçı

sosyal

gelenekçi

girişimci

30

Araçlar, objeler, makineler, ya da hayvanlarla çalışmaktan hoşlanırlar.

İnşa veya tamirle ilgili işleri tercih ederler.

El ile yapılan işleri tercih eder.

Ayakları yere basar ve pratik olma eğilimindedirler.

Gerçekçi (Realistic) Tip

31

- Sosyal ilişkilerden , zihinsel faaliyetlerden hoşlanmazlar,

-Problemlerin çözümünde gerçekçi ve pratik yöntemleri seçer.

-Mekanik ve atletik yetenekleri, açık hava ilgileri gelişmiştir

-Somut ve akla yatkın önerilere, para, güç ve statüye önem verirler.

Gerçekçi Tip

32

Gerçekçi Tipler şu kişilik özellikleri ile betimlenirler:

Utangaç / AsosyalDoğalİç görüsü Zayıf Geleneklere bağlı Maddeciİçten Pratik Kendini kolay kaptırmayanSamimiSebatkarDengeli

33

Araştırmacı (Investigative) Tip: Fiziksel, biyolojik ve sosyal olayları anlamak ve kontrol

etmek için onları sistematik olarak gözlemlemekten, soyut kavramlarla uğraşmaktan hoşlanırlar.

Başkalarını ikna etmekten, sosyal ilişkilere girmekten kaçınırlar.

İş ortamında problem çözümünde araştırıcı yeteneklerini kullanırlar.

Kendilerini akademik yeteneklere sahip, zihinsel bakımdan güçlü algılarlar.

-Başlıca ilgi alanları bilimsel çalışmadır.

34

Araştırıcı tipler şu özellikleri ile betimlenirler Analitik düşünen İç gözlem yapabilen Mantıklı Eleştirel tutuma sahip İçe dönük Çekingen Tedbirli Sistematik çalışan Popüler olmayan Meraklı Bağımsız Aydın(entelektüel) Titiz

35

Net, belirli ve sistemli olmayan serbest faaliyetlere yönelirler.

Açık, sistematik ve düzenli faaliyetlerden kaçınırlar.

Davranış eğilimleri kişiyi, resim, müzik, drama, yaratıcı yazarlık gibi alanlarda yetenek ve beceri geliştirmeye sevk eder.

Meraklı ve bağımsız olma eğilimindedirler.

Sanatçı (Artistic) Tip

36

Hep aynı şekilde yapılan işlerden hoşlanmazlar.

Karşılaştıkları sorunları artistik yeteneklerini kullanarak çözmeye çalışırlar.

Estetik değerlere önem verirler.

Dil, resim, müzik ve/veya darama becerilerini gerektiren alanlardan hoşlanırlar.

Sanatçı (Artistic) Tip

37

Hayal gücü zengin Hayalci Yenilikçi Düzensiz Pratik olamayan Yaratıcı Duygusal Fevri Kurala uymayan Bağımsız İdealist Kendini gözlemleyen

Sanatçı tipleri betimleyen kişilik özellikleri

38

Başkalarını bilgilendirmeye, eğitmeye, geliştirmeye, iyileştirmeye, aydınlatmaya yönelik faaliyetlerden hoşlanırlar.

El ile yapılan, teknik işlerde yetenekleri zayıftır.

Sosyal meslekleri ve ortamları tercih ederler, gerçekçi ortamlardan kaçınırlar.

İş hayatında ve diğer ortamlarda karşılaştıkları sorunları sosyal yeteneklerini kullanarak çözmeye çalışırlar.

Başkalarına yardım etmekten hoşlanan , başkalarını anlayan, öğretme yeteneği olan kişilerdir.

Yardımsever ve arkadaş canlısıdırlar.

Sosyal (Social) Tip

39

Yardımsever Sosyal İşbirliğine yatkın Sorumluluk sahibi Empatik Nazik İç görü sahibi Anlayışlı Dostane Sözel yetenekleri gelişgin İnce düşünceli Cömert Sorumlu

Sosyal tipleri betimleyen özellikler

40

Ekonomik çıkar elde etme veya bir kurumun hedeflerine erişmek için insanları manipule etmeye yönelik faaliyetleri tercih ederler,

İş yerlerinde ve dışarıda karşılaştıkları problemleri girişimci yetenekleri ile çözmeye çalışırlar.

Önde olmasına veya başka insanları etkilemesine fırsat veren etkinliklerden hoşlanırlar.

Girişim gerektiren meslekleri tercih ederler(satıcılık, diplomasi, yönetim vb.)

Liderlik, etkileme yönleri gelişkindir.

Tutkulu, dışadönük, enerjik ve kendilerine güvenli olma eğilimindedirler.

Girişimci (Enterprising) Tip

41

İstediğini elde eden Başkalarına hükmeden Maceracı Enerjik Kendine güvenen Hırslı Girişken Tartışmacı İyimser Ekonomik kazanca yönelik

Girişimci tipleri betimleyen özellikler

42

Gelenekçi (Conventional) Tip

Bilgileri sıralı ve özenli bir şekilde düzenleme fırsat veren etkinliklerden hoşlanırlar.

Büro işleri, hesaplama ile ilgili faaliyetler ilgi alanını oluşturur.

Belli başlı yetenekleri, ayrıntıyı algılama ve hesaplamadır.

İşyerlerinde ve diğer ortamlarda karşılaştıkları sorunları, geleneksel yöntemlerle çözmeyi tercih ederler.

43

Boyun eğen Katı Pratik Tutarlı İtaatkar Kendini denetleyen Savunucu Düzenli Hayal gücü kısır Becerikli Sebatkar

Geleneksel tipleri betimleyen özellikler

1- GERÇEKÇİ TİPÇiftçilik ve ormancılık. 

2- ARAŞTIRICI TİP Biyoloji, matematik, muhabirlik. 

3- SOSYAL TİP Dış ilişkiler, sosyal hizmet ve klinik psikoloji.

4- GELENEKSEL ( KONVENSİYONEL ) TİP Finans, muhasebe, yönetim

5- GİRİŞKEN TİP Hukuk, halkla ilişkiler, küçük ticari şirket yöneticiliği

6- ARTİSTİK TİP Sanat , müzik ve yazarlıktır.

HOLAND’ın Kuramında Tipler ve Meslekler

Tip Teorisi ve Öğrenme Tipleri

* Dışa dönük tipler

* İçe dönük tipler

* Duyusal tipler

* Sezgisel tipler

* Düşünen tipler

* Duygusal tipler

* Yargısal tipler

* Algısal tipler

Dışa dönük tipler yaparak yaşayarak öğrenmek

isteyen, işinde çeşitlilikten hoşlanan yönetici ve

arkadaşlarından geri bildirim almak isteyen tipler

dışa dönük tiplerdir.

İçe dönük tipler kolayca incinebilen, kendi kendini

motive edebilen tiplerdir.

Duyusal tipler bilgileri öğrenmede, üretimde bütün duygularını kullanan tiplerdir.

Sezgisel tipler kendi başlarına hipotezler kuran,neyi niçin ve nasıl öğrenecekleri konusunda

çeşitlilik arayan tiplerdir.

Düşünen tipler dürüst, adil, kuralları harfiyen yerinegetirmek isteyen tiplerdir

Yargısal tipler dakik olup sürekli plan yapmayı başladıkları işi bitirmeyi isterler

Algısal tipler yeniliklere ve değişikliklere açık baskıya gelmeyen tiplerdir.

Duygusal tipler işbirliği yapmaya istekli, uyumlu, öğretim çevresine ihtiyaç duyan tiplerdir.

İnsan ilişkileri, bir örgütteki insanları

birleştirip ahenkleştirerek, çalışma durumuna sokmayı amaç edinen

bir yönetim eylemidir.

Sağlıklı bir insan ilişkileri ortamı birey(ler)in;

İşbirliği ve verimi artar, sosyal, ekonomik ve psikolojik gereksinimleri karşılanmış olur.

İnsan ilişkileri üretici yararlarıyla örgüt yararlarını birleştirmeyi hedef alır ve örgüt amaçlarının en verimli biçimde gerçekleşmesine katkıda bulunur.

* İyi bir liderlik,Hepimiz her zaman bir liderliğe bağlıyız.

 * Olup bitenlerden haberdar kılınmalı,

Amacımız ne? Üretim düzeyimiz nedir? Hangi çevresel faktörlerden etkilenmekteyiz?

  * İnsan onuruna yakışır şekilde davranılmalı,

Çünkü bizim de kendimize özgü sorun ve gereksinimlerimiz bulunmaktadır.

  * Girişimcilik ve gelişme için olanaklar sağlanmalı,

* İş ve sorumluluklarımızla ilgili kısmi bir bağımsızlık verilmeli,

İŞGÖREN GEREKSİNİMLERİ VE İSTEKLERİ

* Toplumsal ilişkiler ve diğer insanlara saygı,İnsan toplum ve grup içinde yaşamayı sever. Kişisel çatışmadan hoşlanmaz.

  * Diğer işyerleriyle karşılaştırılabilir nitelikte

çalışma koşulları, rahatlık,  * Yararlı olmak ve başarma duygusunu yaşama, Bunu sağlayacak bir çalışma düzeni kurulmalıdır.  *Bizlere adil ölçülerle davranılmalı,

Davranışlar tutarlı ve durumu uygun olmalıdır.

İnsan insana ilişkilerdir.

Yetişkin yetişkine ilişkidir.

Eşduyumu (empati) gerektirir.

Hoşgörüyü gerektirir.

İlgi gerektirir.

Dostluk ister.

”Biz” olmayı gerektirir.

Güven ister.

Yönetimde saydamlık ister.

İnsan ilişkilerini adalet besler.

İnsanın kendisini bilmesini gerektirir.

İnsanlar birbirlerinden nefret ediyorlar,Çünkü birbirlerinden korkuyorlar.

İnsanlar birbirlerinden korkuyorlar,Çünkü birbirlerini tanımıyorlar.

İnsanlar birbirlerini tanımıyorlar,Çünkü iletişim kuramıyorlar.

Martin Luther King

Savunucu İletişim

* Yargılayıcı

* Denetleyici

* Belirli bir strateji izleyen planlı

* Aldırmaz, umursamaz

* Üstünlük belirten

* Kesin

Açık İletişim

* Tanıtıcı

* Soruna yönelik

* Plansız kendiliğinden oluşan

* Anlayış ve duygusal yakınlık gösteren

* Eşitlik belirten

* Farklı yaklaşımlara açık

54BİREY

İŞ-ÖRGÜT

-+

+

-

İŞE DÖNÜK ÖRGÜTVerim amaç,

GözcülükYüksekten bakma

Kesin iletişimKararlı yöntemler

BİREYE DÖNÜKÖRGÜTSınıflama

Gruplara ayırmaKayırma

Çıkar düşkünlüğüGizlilik yokluğu

VERİMSİZ ÖRGÜTAşırı konuşma

DüşmanlıkEngelleme

Sosyal ayrılıkDirenmeÇözülme

VERİMLİ ÖRGÜTSosyal hoşgörü

İşbirliğiSamimiyetElastikiyet

Kendini işe verme