تعلیم الاسلام فقه مذهب حنفی بر اساس

تألیف: دهلوياالله کفایت مفتی علامه

ترجمه:

خاشی عبدالمجید مرادزهی ابوالحسین

جدید و حروفچینی ویرایش

یاساس فقه مذهب حنف برالاسلام میتعل :کتاب عنوان

الله دهلوي کفایت مفتي علامه :تألیف

خاشي عبدالمجید مرادزهي ابوالحسین ترجمه:

یفقه حنف موضوع:

(دیجیتال) اول نوبت انتشار:

هجری ۱۴۳۶شمسی، ۱۳۹۴آبان (عقرب) تاریخ انتشار:

منبع:

شده است.دانلود دهیعق ۀکتابخاناز سایت کتاب نایwww.aqeedeh.com

book@aqeedeh.com ایمیل:

نیموحد ۀمجموع یها تیساwww.mowahedin.com www.videofarsi.com www.zekr.tv www.mowahed.com

www.aqeedeh.com www.islamtxt.com www.shabnam.cc www.sadaislam.com

contact@mowahedin.com

��م االله ا����ن ا����م

بفهرست مطال

7 ...................................................................................................... مترجم پیشگفتار 7 ....................................... دهلوي االله کفایت مفتی هعلام محترم لف بامؤ آشنایی

8 ................................................................................................... :ابتدایی تحصیلات 8 ................................................................................................................... :تدریس 9 ...................................................................... :سیاسی زاتمبار و مسایل در شرکت

10 ............................................................................................... :تألیفات و تصانیف

10 ................................................................................................................... :وفات

11 ............................................................................ :الإسلام تعلیم کتاب اهمیت

13 ............................................................................... احکام: اول قسمت -اول بخش

18 ................................................................................................................ :اذان

18 ...................................................................................................... :اذان چگونگی

24 ..................................................................................................... :وضو روش

25 .............................................................................................. :نماز يادا روش

28 .............................................................................. عقاید: دوم قسمت - اول بخش

28 .............................................................................................................. :عقاید

30 ......................................................................................................... :فرشتگان

31 ........................................................................................... : آسمانی هايکتاب

32 ........................................................................................................... :پیامبران

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 2

33 ............................................................................................................. : قیامت

34 .............................................................................................................. :تقدیر

34 ........................................................................................ : مرگ از پس زندگی

36 .............................................................................. احکام: اول قسمت -دوم بخش

36 ................................................................................... : اسلامی احکام آموزش

37 ..................................................................................................... :نماز اول شرط

38 ............................................................................................................. :وضو بیان

40 ............................................................................................................. :غسل بیان

41 ............................................................................................. :ها موزه بر مسح بیان

42 ......................................................................... ):زخم باند( جبیره بر مسح حکم

42 .................................................................................. : حقیقی نجاسات حکم بیان

44 ......................................................................................................... :استنجاء بیان

45 ...................................................................................................... :آبها حکم بیان

47 ................................................................................................... :ها چاه آب حکم

50 ............................................................... اسلامی عقاید: اول قسمت - سوم بخش

50 ................................................................................................. : اسلامی عقاید

50 ............................................................................................................ توحید - 1

53 ......................................................................................................... فرشتگان -2

55 ........................................................................................... آسمانی هايکتاب -3

58 ............................................................................................................ رسالت -4

62 ..................................................... :اجمعین علیهم االله رضوان - کرام اصحاب -5

63 ...................................................................................... :خدا اولیاي و ولایت -6

65 ............................................................................................ :کرامت و معجزه -7

3 فهرست مطالب

69 ............................................... اسلامی اعمال و ارکان: دوم قسمت -سوم بخش

69 ..................................................................................... :وضو مسایل باقیمانده

69 ..................................................................... :وضو فرایض از باقیمانده مسایل

71 .............................................................. :وضو هايسنت از مانده باقی مسایل

73 .............................................................. :وضو مستحبات از مانده باقی مسایل

74 ........................................................... :وضو هاي شکننده از مانده باقی مسایل

77 .............................................................................. :غسل از مانده باقی مسایل

78 ...............................................................:ها موزه بر مسح از مانده باقی مسایل

80 .............................................................. :حقیقیه نجاست از مانده باقی مسایل

81 .......................................................................... :استنجاء از مانده باقی مسایل

82 ................................................................................. :آبها از مانده باقی مسایل

83 ...................................................................... :چاهها آب از مانده باقی مسایل

84 ............................................................................................. آن احکام و تیمم

87 ..................................................................... : لباس بودن پاك نماز، دوم شرط

88 ............................................................. :نماز جاي بودن پاك نماز، سوم شرط

89 ................................................................. :عورت پوشیدن نماز، چهارم شرط

90 ................................................................................... :نماز وقت پنجم، شرط

94 ........................................................................ :قبله استقبال نماز، ششم طشر

95 ................................................................................... :»نیت« نماز هفتم شرط

96 ......................................................................................................... : اذان انبی

99 ................................................................................................. : تحریمه تکبیر

99 ......................................................................................... : قیام نماز، اول رکن

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 4

100 ................................................................................... :قرائت نماز، دوم نرک

101 ...................................................... : سجده و رکوع نماز، چهارم و سوم رکن

104 ................................................................................................. :نماز سنتهاي

106 ..............................................................................................:نماز مستحبات

106 .............................................................................. :نماز خواندن لکام روش

109 .......................................................... اسلامی عقاید: اول قسمت -چهارم بخش

109 .......................................................................................................... :توحید

113 ....................................................................................... : آسمانی هايکتاب

116 ......................................................................................................... : رسالت

120 ................................................................................... : لحهصا اعمال و ایمان

122 .................................................................................. : گناهان و معصیت بیان

123 .......................................................................................... : شرك و کفر بیان

125 ................................................................................................... :بدعتها بیان

126 .......................................................................................... :گناهان سایر بیان

129 ......................................................... اسلامی اعمال: دوم قسمت -چهارم بخش

129 ..................................................................................: قرائت از چند احکامی

130 .................................................................................. :امامت و جماعت نبیا

133 ............................................................................. :کند می فاسد را نماز آنچه

135 ............................................................................................. :نماز مکروهات

136 ....................................................................................................... :وتر نماز

137 .................................................................................... :نفل و سنت نمازهاي

138 .................................................................................................. : تراویح زنما

5 فهرست مطالب

140 ................................................................................................ :نمازها قضاي

142 .................................................................................. :لاحق بوق،مس مدرك،

143 ................................................................................................... :سهو سجده

146 ............................................................................................... : تلاوت سجده

147 ..................................................................................................... :بیمار نماز

149 ....................................................................................................:مسافر نماز

151 .................................................................................................... : جمعه نماز

153 ................................................................................................... : عیدین نماز

156 .................................................................................................... : جنازه نماز

157 ................................................................... :اسلام مهم فرایض از یکی روزه

159 ...................................................................................................... :رمضان روزه

160 ........................................................................ : آن مورد در گواهی و ماه یت رؤ

162 ........................................................................................................... :روزه نیت

163 .................................................................................................. :روزه مستحبات

163 ................................................................................................. :روزه مکروهات

165 ................................................................................. :کند می فاسد را روزه آنچه

166 ....................................................................................................... : روزه قضاي

168 ......................................................................................................... :روزه کفاره

168 ........................................................................................................ : اعتکاف

170 ............................................................................................. :اعتکاف مستحبات

171 ................................................................................................... :اعتکاف اوقات

171 ................................................................... :است جایز اعتکاف در که کارهایی

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 6

172 .......................................................... :کند می مکروه یا و فاسد را اعتکاف آنچه

173 ............................................................................................................... :نذر

173 .................................................................. :اسلام مهم ضفرای از یکی زکات

174 ........................................................................................... :زکات مال و نصاب

176 ......................................................................................... :زکات اداي گیچگون

178 ................................................................................................... :زکات مصارف

180 .................................................................................................... :فطر صدقه

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم را از آتش تان اید، خود و خانواده آورده ایمان که آنانی اي«

مترجمپیشگفتار

عبداالله و درود و سلام محمد بن پیامبران، حضرت خاتم پاك بر روان با درود و سلام اطهار، تا روز جدا شدن و خانواده بیت و انصار و بر اهل فداکار، از مهاجرین بر یاران

ابرار از اشرار. را بشري جامعه يها و نیازها خواست که و جهانی کامل است دینی اسلام دین

نیز پاسخگو خواهد بود. و در آینده پاسخگو بوده مختلف هاي زمان ، در ابعاد مختلف آن و مقررات قوانین که است ممکن دین، زمانی از این کامل استفاده

که تاس ممکن زمانی قوانین این شوند. اجراي و خانواده، اجرا و پیاده زندگی، در جامعه دارید، مجموعه روي در پیش که شود. کتابی حاصل قوانین با این کامل نخست، آشنایی

با مسلمانان فرزندان براي که و عقاید اسلام از احکام است گرانبها، سودمند و مختصري یهند، یعن و عملی علمی برجسته هاي از شخصیت یکی و گویا توسط ساده زبانی

بیان بعدا کتاب این است. اهمیت شده نوشته» االله دهلوي کفایت مولانا مفتی حضرت« شود. می بیان لف مؤ از زندگی خواهد شد در اینجا مختصري

دهلوي کفایت االله مفتی علامه محترم لف بامؤ آشنایی به پور هند دیده جهان هر شاهدر ش ) میلادي1875 ). مطابق (ه1292 مولانا در تاریخ (

گشود. جهان عباداالله است. خیراالله بن االله بن فیض االله بن عنایت والد بزرگوار ایشان، شیخ

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 8

ابتدایی: تحصیلات مکتب، وارد مدرسه دوران از طی و پس گشت وارد مکتب سالگی پنج مولانا در سن

را در آنجا خواند. مولانا شاگرد بسیار ذکی و فارسی عربی ابتداي هاي شد و کتاب ابتداییشاگرد و فراست خان، ذکاوت استاد وي، مولانا عبیدالحق که بود. هنگامی و هوشمندي

مدرسه مولانا به االله پیشنهاد نمود تا با اعزام عنایت شیخ کرد، به را احساس خویش کند. آباد، موافقت در مراد مسجد شاهی

از اساتید ممتاز دو سال و تا مدت گشت آنجا اعزام مولانا به ).ه1310 در سال ( و از اساتید دیوبند رفته دارالعلوم مدرسه به ).ه1312 آموخت. در سال ( آنجا، علم

مولانا خلیلکبیر و محدث رسول، محمد حسن، مولانا غلام آنجا مانند: مولانا حکیم

نمود. علم کسب» داوود بيأ حل مجهود فيـال بذل« کتاب نویسنده احمد سهارنپوري

و در فرا گرفت ، و مولانا محمود الحسن میرتی را از مولانا عبدالعلی حدیث دروس صیلالتح دیوبند، فارغ لومدارالع از مدرسه و دو سالگی بیست در سن ).ه1315 تاریخ (

شد.

تدریس: در مدرسه سال پنج مدت منطقه، به به و مراجعت شدن التحصیل از فارغ مولانا پس

، مولانا اعزاز علی امثال شد و دانشمندانی تدریس پور مشغول جهان شاه» العلوم عين«

» دیوبند دارالعلوم« یمفت حسن سید مهدي مولانا مفتی» دیوبند دارالعلوم« و فقه استاد ادب نمودند. کسب مدرسه مولانا را در همان افتخار شاگردي و غیره

آن، پور برپا شد، مولانا در رد جهان در شاه قادیانیت غائله وقتی ).ه1321 در سال (

» دهلی أمینیه مدرسه« به سال و منتشر ساخت. و در همان را نوشت» البرهان« ماهنامه

استاد مدرسه عنوان مدرسه، به آن بانی ، ایلولوي الدین امین و بنا بر پیشنهاد مولوي رفت مدیر مدرسه عنوان الدین، به امین مولوي از وفات ). پسه1340 شد. در سال ( برگزیده

9 مترجمپیشگفتار

و مسلمین اسلام فرهنگ به خدمت مشغول مدرسه شد و تا آخر عمر در همان انتخاب بود.

سیاسی: و مبارزات در مسایل شرکت هاي هند بود و مشغولیت مسلمانان و مرجع برجسته مولانا، مفتی اینکه به با توجه

و قابل مهم نیز نقشی سیاست دار بود. اما در میدان را عهده تدریس، قضاء، افتأ و غیره» اسلام علماي جمعیت« و تشکیل در تأسیس و پیشتازان از عاملان و یکی داشت، توجهی

بودند. جمعیت این دار ریاست عهده سال بیست مدت آیند و به شمار می در هند، به محمود الحسن شیخ و یاران از معاونان یکی عثمانی خلافت مولانا در تأیید قضیه

استعمار و علیه دیار در مبارزات آن بود. و همانند سایر علمأ و دانشمندان ، دیوبندي شدند. زندان راستا دوبار روانه و در این داشت فعالی انگلیس، نقش دیکتاتوري

. )1(کردند سپري را در زندان ماه هیجده مدت و بار دوم ماه شش مدت بار اول

و دانش فیض کسب از محضر ایشان که مردانی ممتاز و بزرگ از شاگردان بعضی باشند: می قرار ذیل نمودند به

دیوبند. استاد دارالعلوم ، مولانا اعزاز علی والفقه الأدب شیخ -1 دیوبند. دارالعلوم مفتی ، حسن سید مهدي مولانا مفتی -2 علمأ هند. جمعیت پیشین ناظم ، احمد سعید دهلوي الهند مولانا حافظ سحبان -3 دهلی. امینیه استاد مدرسه، پتیالوي محمد عبدالغنی مولانا مفتی الحدیث شیخ -4 بلوچستان. قلات ریاست اسبق القضاة قاضی بلوچ عبدالصمد مکرانی مولانا مفتی -5 اسلامیه جامعه و مدیر اسبق گجرات منطقه االله مفتی بسم مولانا محمد اسماعیل -6 هند. دابیل

پدر اللکنوي عبدالحی علامه نوشته» الخواطر نزهة« کتاب مولانا به درخشان بیشتر از سیماي آگاهی براي -1

شود. مراجعه ه/ ندوي بوالحسنأاستاد سید ،و دانشمند معاصر هند نویسنده

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 10

و ایران سنت اهل مذهبی اسبق پیشواي ، عبدالعزیز ملازهیمولانا حضرت -7 زاهدان. » دارالعلوم علمیه حوزه«بنیانگذار

و تألیفات: تصانیفمعتبر و زبان چندین و به شده اردو نگاشته زبان به در اصل که سلامالا تعلیم -1 گردیده. دنیا ترجمه زنده

قصاید و اشعار عربی. صورت به» الرياحين روض« -2

، دیوبندي الهند مولانا محمود حسن شیخ بر زندگی اي جزوه -3 ». مسلمانان و ملی مذهبی از منافع حمایت« -4 هند. اسلام علماي جمعیت بر کارنامه تفسیر سیاسی -5 مرجع ، و یک است و منتشر شده چاپ جلد ضخیم در هفت» المفتی کفایت« -6

روز است. و مسایل اسلامی مانند در فقه و بی بزرگ

وفات:در دقیقه و پنج و بیست ده ساعت رأس ) میلادي1952دسامبر ( و یک سی در تاریخ

شد. مشرف آخرت ابدي جایگاه و به بربست جهان سفر از این خویش، رخت خانه جنازه آن در تشییع دهلی هزار نفر از مسلمانان صد از وفات، حدود یک در روز دوم

شان، در نماز بر پیکر پاك از اقامه و پس جسته و معرفت، شرکت علم درخشان ستاره آن در ماتم اسلام شد. و جهان سپرده خاك به ، بختیار کاکی الدین قطب خواجه محوطه

. لنعيما جنات في دخلهأو االله رحمه نشست. سوگ به و عرفان دانش زلاله

رساند. تربت و بر آن خاك بر آن سلامی صبا از ما درود و هم

11 مترجمپیشگفتار

الإسلام: تعلیم کتاب اهمیت تمام که است و مخزنی قالب در واقع کتاب آید، این بر می کتاب از اسم که همانگونه

شوند. می یافته و در آن شده در آن، گنجانده اسلامی و عقیده احکام به مربوط مسایل عقاید و احکام دو قسمت شامل و هر بخش است، بر چهار بخش مشتمل کتاب این

اول، ، در بخش است قبلی و قسمت بخش کننده تکمیل و هر قسمت ست. هر بخشا ، و در بخش بیشتري با تفصیل دوم اند. در بخش شده بیان طور ساده به عقاید و احکام

است. شده بیان کاملی و تفصیل با توضیح و چهارم سوم آن نویسی ساده نویسی در روان مصنف شیواي قلم است را بالا برده امتیاز کتاب آنچه

مورد نظر آن، مسئله به تواند با مراجعه می و هر کس بوده فهم بسیار عام است. که بیابد. راحتی را به خویش

کردم. گذاري را شماره آن پرسشهاي تمام بیشتر، بنده تسهیل جهت

ها در هند، پاکستان، افغانستان، کتاب از پر تیراژترین یکی سلامالإ تعليم کتاب

در دینی و مکاتب مدارس درسی و جزو برنامه است، ایران اسلامی و جمهوري بنگلادش، »انگلیسی«، »عربی«، »اردو« هاي زبان به حال تا به کتاب باشد، این می یاد شده جاهاي

از برادران یکی توسط است. و قبلا و منتشر شده اپچ» بلوچی«، »سندهی«، »بنگالی«و از کلمات بسیاري چون ولی گردیده و چاپ نیز ترجمه دري فارسی زبان به افغانی

نبود، بنابر و زود فهم مأنوس ایران دانان فارسی براي افغانستان دري فارسی اصطلاحات ترجمه به ، اقداماالله حفظه محمد قاسم مولوي مند جنابارج دوست پیشنهاد و تشویق

نمودم. آنو خطیر گردیدند. امر مهم این باعث کند که خیر عنایت نیز جزاي ایشان خداوند به

متوجه گرامی اگر خوانندگان است از خطا و نسیان مرکب انسان طبیعت که لذا از آنجایی بنده و به نگریسته اغماض با دیده که شدند، امید است در ترجمه تسامحیو یا اشتباه گردد. االله اصلاح اءش ان آینده هاي ر شوند تا در چاپیادآو

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 12

و نوجوانان جوانان بالخصوص دوستان تمام به کتاب این و مطالعه در خاتمه، خواندن را در منزل از آن اي نسخه است لازم فرد مسلمانشود. و بر هر می خردسالان، توصیه

کند. و آموزنده، قرائت صحیح با برنامه خانواده و براي داشته خویش

�قبل ر�نا﴿ نت إنك مناميع ٱ أ ﴾عليم ل ٱ لس

خاشی عبدالمجید مردازهی

زاهدان دارالعلوم علمیه حوزه

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم را از آتش تان اید، خود و خانواده آورده ایمان که آنانی اي«

قسمت اول: احکام -بخش اول

تو کیستی؟: 1 پرسش مسلمانم. پاسخ: من

مسلمانها چیست؟ مذهب نام: 2 پرسش پاسخ: اسلام.

آموزد؟ می ما چه به اسلام: 3 پرسش و سزاوار بندگی او شایسته و فقط است یگانه» االله« آموزد که: را می این پاسخ: اسلام

، است الهی و قانون مجید کتاب قرآن ، اوست خدا و فرستاده بنده محمد حضرت ، است آموزد. ما می و دنیا را به دین خوبیهاي تمام است. اسلام و راست بر حق دین اسلام

چیست؟ اسلام کلمه: 4 پرسش

د االله لا ا اله پاسخ: لا م ول مح س .االله ر

است. » االله» فرستاده نیست. محمد بادتجز خداوند سزاوار ع به معبودي ترجمه: هیچ توحید نیز گویند. را کلمه این و

است؟ کدام شهادت : کلمه5 پرسش

اله ان اشهد پاسخ:

د ان اشهد و الله ا الا لا و ا عبده �م

.رسوله

و گواهی نیست، عبادت شایستهدیگر کسی» االله«بجز که دهم می ترجمه: گواهی اوست. خدا و رسول محمد بنده حضرت که دهم می

است؟ کدام مجمل : ایمان6 پرسش

پاسخ: يع قبلت و صفاته و باسمائه كما هو الله با منت أ . احكامه جم

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 14

موسوم خویش با نامها و صفات که چنان آوردم خداوند، ایمان یگانه ذات ترجمه: به او را پذیرفتم. و دستورهاي کاماح و تمام است

است؟ کدام مفصل ایمان: 7 پرسش

: پاسخ الله ا من ه شر و خ�ه القدر و الآخر اليوم و رسله و كتبه و وملآئ�ته الله با منت أ

. لموت ا بعد البعث و �عاليآوردم. ایمان و روز قیامت و پیامبران آسمانی هاي و کتاب خدا و فرشتگان ترجمه: به

ایمان از مرگ پس و بر زندگی است شده در تقدیر از خوبیها و بدیها نوشته نیز بر آنچه آوردم.

است؟ ردهوجود آو و به آفریده کسی : شما را چه8 پرسش را خداوند متعال مخلوقات و تمام و آسمان و اجداد ما را، زمین پاسخ: ما را و پدران

است. آفریده است؟ کرده خلق چیزي : خداوند، دنیا را از چه9 پرسش

است. آفریده و دستور خویش پاسخ: با قدرت گویند؟ می آنها چه ندارند، به خدا را قبول که کسانی: 10 پرسش

گویند. آنها کافر می پاسخ: به گویند؟ می آنها چه پرستند، به را می بجز خداوند دیگر چیزهایی که : کسانی11 پرسش

افر«آنها پاسخ: به ك«و » ك شود. می گفته» مشر

آنها چه به خدا هستند مانند مسیحیان سهدو یا معتقد به که کسانی: 12 پرسش گویند؟ می

گویند. می» كافر«و » مشرك«را نیز پاسخ: آنان

شود یا خیر؟ می بخشوده» مشرك« انسان: 13 پرسش

و در دوزخ همیشه براي شود بلکه نمی هرگز بخشوده» مشرك« انسان ،پاسخ: خیر قرار خواهد داشت. الهی عذاب

15 بخش اول قسمت اول: احکام

است؟ بوده کسی چه محمد حضرت: 14 پرسش او هستیم. و ما امت خدا و پیامبر او بوده برگزیده بنده پاسخ: ایشان

پیامبر ما در کجا متولد شده؟: 15 پرسش معظمه عربستان، در شهر مکه ینپاسخ: در سرزم

است؟ بوده چه حضرت آن جد مپدر و نا نام: 16 پرسش است. عبدالمطلب جدش الله و نامحضرت، عبدا پدر آن پاسخ: نام

بالاتر است؟ ا از سایر پیامبرانپیامبر م آیا مقام: 17 پرسش مخلوقات ما از تمام، و پیامبر بالاتر است پیامبران پیامبر ما از تمام پاسخ: آري، مقام

است. افضل ؟است کرده می در کجا زندگی محمد حضرت: 18 پرسش

و ده رفته مدینه دستور خداوند به از آن، به بودند، پس در مکه سال و سه پاسخ: پنجاه نمودند. وفات سالگی و سه کردند، و در سن شصت تمام، در آنجا زندگی سال

دارد؟ حکمی باشد چه نداشته لپیامبر را قبو که : کسی19پرسش ت؟پاسخ: کافر اس

پیامبر چیست؟ داشتن ظور از قبولمن: 20 پرسش خدا و بعد از خدا از تمام و رسول را بنده حضرت آن که است پاسخ: منظور این

نموده، با ایشان و اتباع او پیروي و از دستورها و احکام دانست بالاتر و افضل مخلوقات داشت. کامل محبت یامبر و فرستادة خداست، چیست؟ پ محمد حضرت اینکه دلیل: 21 سشپر

بجز که است گرفته انجام اي کارها و امور شایسته چنان حضرت آن پاسخ: توسط آنها وجود ندارد. و وقوع انجام امکان پیامبر از دیگر کسی

است؟ الهی قرآن، کتاب وجود دارد که دلیلی چه: 22 پرسش کرده نازل و آنرا بر من خدا است کتاب است: قرآن رمودهف گفتار پیامبر که پاسخ: این

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 16

است. بار؟ یا در چندین گردیده نازل حضرت بار بر آن مجید در یک قرآن: 23 پرسش

و نیاز زمان، بر آن خواست و بر حسب بتدریج مختلف در زمانهاي پاسخ: قرآن است. شده نازل حضرت

است؟ شده نازل چند سال در مدت قرآن: 24 پرسش .»سال و سه بیست« : در مدت پاسخ

است؟ شده نازل مجید چگونه قرآن: 25 پرسشو آیه یک است، گاهی پیامبران به وحی مأمور رساندن که جبرئیل پاسخ: حضرت

کرد. می تلاوت رتحض آن آورد و براي خداوند می را از سوي سوره یک گاهیداد کرد و دستور می را احضار می وحی و نویسندگان آن، کاتبان از شنیدن پس پیامبر اکرم

کنند و بنویسند. را یاد داشت تا قرآن نوشت؟ را نمی چرا خود پیامبر وحی: 26 پرسش

بودند. » امي« حضرت آن پاسخ: چونکه

شود؟ می گفته کسی چه به» امي«: 27 پرسش

نامند. می باشد، آنرا امی هنیاموخت را از کسی و نوشتن سواد خواندن که پاسخ: کسی و لطف آموزش بر حسب بود ولی فرا نگرفته را از کسی و دانش علم حضرت آن چهگر

عنایت ایشان را به بسیاري تر بودند و خداوند علوم عالی مخلوقات خداوند، از تمام بود. فرموده

است؟ چکاره جبرئیل: 28 پرسش رساند. می پیامبران به و دستور خداوند را وحی که ایست پاسخ: فرشته

کند؟ می و بندگی عبادت خداوند را چگونه مسلمان: 29 پرسش کند. می حج دهد و می گیرد، زکات می خواند، روزه پاسخ: نماز می

نماز چیست؟: 30 پرسش

17 بخش اول قسمت اول: احکام

و کنیم می با آن، خداوند را بندگی که است مخصوصی و روش پاسخ: نماز، عبادت است. شده داده ها آموزش مسلمان به پیامبر اکرم و احادیث در قرآنآن، چگونگی

است؟ نامند چگونه می» نماز«را آن که بندگی مخصوص روش: 31 پرسشخوانند. حمد و ثنا و می ایستند و از قرآن می بسته یا در مسجد، دست پاسخ: در خانه

را خویش پیشانی شوند و گاهی می او خم در بارگاه آورند، گاهی خدا را بجا می بزرگی نهند. می خویش، بر زمین و اظهار عجز و ناتوانی ع قصد تضر به

شود یا در خانه؟ می خدا نزدیک به مسجد نماز گزار در شخص: 32 پرسشدر در محضر او قرار دارد، چه همیشه وجود دارد و انسان پاسخ: خداوند در هر جاي

دارد. بیشتري نماز در مسجد ثواب خواندن در خانه، ولی مسجد و چه چهگیرد می از نماز انجام پیش و پاها که و صورت دست شستن : به33 پرسش

گویند؟ می نخواهد شد. نماز صحیح آن بدون گویند، که می» وضو«را پاسخ: آن

باید باشد؟ طرف کدام به آدمی نماز، روي هنگام: 34 پرسش قرار دارد. آن غربی جنوب در قسمت در ایران قبله، که طرف پاسخ: به نیم؟ک قبله طرف را به خویش : چرا باید رخ35 پرسش

نامند، و هنگام خدا) می (خانه» کعبه«را آن که است اي خانه مکرمه پاسخ: در مکه» ایران«ما شهر از سرزمین آن باشد، و چون آن سوي ما به رخ که است نماز، ضروري

کنیم. می مغرب سوي خود را به قرار دارد، ما روي آفتاب غروب در جانب تقریبا دارد؟ نام خوانند چه کنند و نماز می می آن سوي به رخ که طرفی : آن36 رسشپ

دارد. نام» قبله«پاسخ: شود؟ می روز، چند بار نماز خوانده شبانه در یک: 37 پرسش

بار. پاسخ: پنج نماز چیست؟ وقت پنج : نام38 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 18

پاسخ: شود. می خوانده ابآفت از طلوع پیش که» نماز فجر« - اول شود. می خوانده آفتاب بعد از زوال که» نماز ظهر« - دوم خوانده آفتاب از غروب پیش ساعت و نیم در حدود دو یا یک که» نماز عصر» سوم

شود. می شود. می خوانده آفتاب بعد از غروب که» نماز مغرب« - چهارم خوانده آفتاب از غروب پس ساعت و نیم دو یا یکدر حدود که» نماز عشا« - پنجم

شود. می

اذان: چیست؟» اذان«: 39 پرسش

قبله نماز، رو به از خواندن پیش رسد، لحظاتی نماز فرا می وقت که پاسخ: هنگامی نامند. می» اذان«را آن اصطلاحا شوند که می گفته ذیل بلند کلمات و با صداي ایستاده

اذان: چگونگی- . �بر

، االله أ �بر

، االله أ �بر

، االله أ �بر

االله أ

إلا االله -

ن لا إلهشهد أ

إلا االله أ

ن لا إله

شهد أ

أ

دا ان اشهد - دا ان الله، اشهد ا رسول �م الله ا رسول �ملوة، حي علي حي - لوة. علي الص الص الفلاح. علي الفلاح، حي علي حي - االله ا�بر االله ا�بر. - الله. ا لا ا اله لا -

ترجمه: است. است، خدا بزرگ است، خدا بزرگ است، خدا بزرگ خدا بزرگ«

19 بخش اول قسمت اول: احکام

نیست. بجز خدا، دیگر معبودي اینکه به دهم می گواهی نیست. بجز خدا، دیگر معبودي اینکه به دهم می گواهی اینکه به دهم می خداوند است. گواهی فرستاده محمد حضرت اینکه به دهم می گواهی

خداوند است. فرستاده محمد حضرت نماز. سوي نماز، بشتابید به سوي بشتابید به رستگاري. سوي رستگاري، بشتابید به سوي بشتابید به

. »نیست دیگر معبودي است، بجز وي است، خدا بزرگ خدا بزرگ

لو«دوبار » الفلاح على حي« در نماز فجر، بعد از گفتن گفته »النوم ن م خ� ةالص بهتر است. است: نماز از خواب چنین معنایش شود که می

گویند؟ می چیزي چه : تکبیر به40 پرسش و همان ایستاده سر امام پشت شوند، شخصی نماز می آماده مردم از اینکه پاسخ: پیش

لو قامت قد«دوبار » الفلاح علي حي«دارد و بعد از می را اعلام اذان کلمات اضافه» ة الص کند. می

گویند؟ می را چه و تکبیر گوینده : اذان41 پرسش گویند. می» مکبر«را و تکبیر گوینده» مؤذن«را هگویند پاسخ: اذان

کسی نماز و به این شود، به می خوانده جمعی دسته صورت به که نمازي: 42 پرسش گویند؟ می مردم، چه بقیه ایستد و به از همه، جلوتر می که

و به» امام«ایستد می ز دیگرانجلوتر ا که کسی و به» نماز جماعت«نماز، این پاسخ: به گویند. می»ي مقتد«خوانند نماز می» امام«سر پشت که بقیه

گویند؟ می خواند، چه تنها نماز می که کسی: 43 پرسش گویند. می» منفرد«او پاسخ: بهماز در آنجا ن شود و فقط می نماز آماده خواندن براي که محلی به :44 پرسش

گویند؟ می خوانند، چه می گویند. می» مسجد«را پاسخ: آن

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 20

شود؟ می آورده جاي به اعمالی : در مسجد چه 45 پرسش کرد یا مشغول مجید تلاوت بود، نماز خواند یا قرآن پاسخ: در مسجد باید خاموش

در مسجد، صحیح کردنبرپا مورد، غوغا و آشوب بی زدن شد. حرف الهی ذکر و عبادت نیست.

دارد؟ فوایدي نماز چه: 46 پرسش باشد: زیر می بشرح از آن برخی دارد که شماري پاسخ: نماز فواید بی

و تمیز است. پاك نماز گزار همیشه آدم و لباس بدن -1 است. نماز گزار خشنود و راضی خداوند از آدم -2 و خشنود خواهد شد. نماز گزار راضی از آدم اکرم رسول حضرت -3 است. نماز گزار نزد خداوند محبوب آدم -4 واقع خوب هاي آدم و ستایش دنیا هم، مورد احترام نماز گزار در این شخص -5

شود. می ماند. می محفوظ از گناهان نماز گزار از بسیاري -6 دهد. قرار می و اطمینان از مرگ، در آسایش نماز گزار را خداوند پس -7

است؟ چگونه آن شود؟ و عبارت می خوانده چیزي در نماز چه: 47 پرسش زیر است: شود بشرح می خوانده آن، آنچه پاسخ: از آغاز نماز تا اختتام

: االله أکبر (خداوند از هر چیز بزرگتر است) تکبیر

:اءثن

��ك سبحانك اللهم وبحمدك، « ك، ولا إله جد

بارالها به« .»و�بارك اسمك، و�عالى تو بسیار با برکت گرامی گوییم. نام تو را می ، و حمد و ثناي کنیم می اعتراف و تقدست عظمت

. »نیست پرستش شایسته معبودي پاکت، هیچ تو بسیار والا و بجز ذات و جلال است. و عظمت تعوذ:

يطان الرجيم « عوذ باالله من الش .»مردود و لعین از شر شیطان برم می الله پناه ا به« .»أ

21 بخش اول قسمت اول: احکام

تسمیه:

. »است و مهربان بسیار بخشاینده که کنم الله آغاز می ا نام به« بسم االله الرحمن الرحيم.

:یا الحمد شریف فاتحه سوره

د م � ٱ﴿ �ياك بد �ع إياك ٤ �ين ٱ م يو لك � ٣ لرحيم ٱ لر�ٱ ٢ لم� � ل ٱ رب �� ٱ دناه ٱ ٥ تع� �س ٱ ط لص ين ٱ ط ص� ٦ تقيم مس ل � �

ٱ �� هم علي ت عم � هم علي ضوب مغ ل

آٱ و� ﴾٧ ل� لض است. بسیار بخشنده، و مهربان پروردگار جهانیان که االله است ها براي خوبی تمام« :ترجمه

خواهیم. ما را بر می از تو کمک و فقط پرستیم تو را می روز جزا است. (خدایا) فقط است. مالکو بر آنها خشم که کسانی راه اي. نه فرموده بر آنها انعام که کسانی فرما. راه هدایت راست راه

. »شوندگان گمراه بر راه و نه گردیده تو نازل غضب :کوثر سوره

﴿ � إ�ا ٱ هو شانئك إن ٢ ر � ٱو لر�ك فصل ١ ثر كو ل ٱ ك � طي أ

.]3-1[التکاثر: ﴾٣ � � �

و قربانی نماز بخوان پروردگارت براي ایم. پس دادهتو کوثر پیامبر) همانا ما به (اي«ترجمه: . »است آینده تو بی دشمن تحقیق کن. به

:اخلاص سوره

ٱ هو قل ﴿ حد � ٱ ١ أ مد ٱ � ي�ن ولم ٣ يو� ولم ي� لم ٢ لص حد كفوا ۥ�

﴾٤ أ

.]4-1[الإخلاص: از او کسی و نه را زاییده کسی نه نیاز است است. ا بی پیامبر) بگو او ا یگانه (اي«ترجمه:

. »او نیست همتاي شده. و کسی زاده

:فلق سوره

عوذ قل ﴿ من ١ فلق ل ٱ برب أ ومن ٢ خلق ما � ومن ٣ وقب إذا �سق � �

ٱ .]5-1[الفلق: ﴾٥ حسد إذا حاسد � ومن ٤ عقد ل ٱ � ت � ��

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 22

برم، از شر تمام می پناه پروردگار صبح چنین) بگو به پیامبر در دعاهایت (اي«ترجمه: دمند. و از ها می بر گره که جا را فرا گیرد. و از زنانی همه که هنگامی و از شر تاریکی مخلوقات

. »شود آماده کینه براي که هنگامیجو شر کینه

:الناس سوره

عوذ قل ﴿ من ٣ �اس ٱ ه إ� ٢ �اس ٱ ملك ١ �اس ٱ برب أ ٱ �

٤ ناس � ٱ واس وس ليٱ .]6-1[الناس: ﴾٦ �اس ٱو نة � ٱ من ٥ �اس ٱ صدور � وس يوس �

آدمیان، برم، پادشاه می پناه پروردگار آدمیان چنین) بگو به پیامبر در دعاهایت (اي«ترجمه: کند. از جنها باشد یا از می وسوسه آدمیان در دلهاي که کننده معبود آدمیان، از شر وسوسه

. »آدمیان

رکوع:

سبحان «شدن، خم در حال تسبیح یعنی پروردگار بزرگ و پاکی یحتسب» العظيم ر� کنم. می را بیان خویش

قومه:خداوند حمد » حمده الله لمن ا سمع«از رکوع. بالا رفتن هنگام به تسبیح گفتن یعنی

کند. می او را ستایش را شنید که کسی حمد قومه:

» تو است. تو و براي ها مخصوص خوبی تمام .»الحمد ك ر�نا ل سجده:

سبحان «سر بر زمین. گذاشتن در حال تسبیح یعنی پروردگار والا و تسبیح» علي الا ر� کنم. می را بیان برتر خویش

:تشهد یا التحیات

ته، «ها النبي ورحمة االله و�ر� �

لام عليك � يبات، الس لوات والط التحيات الله، والص

دا ن �مشهد أ

إلا االله، وأ ن لا إله

شهد أ

، أ الح� لام علينا وعلى عباد االله الص ه �بد الس

23 بخش اول قسمت اول: احکام

.»ورسولهپیامبر و بر تو اي الله اند. سلام ا مخصوص بدنی عبادت و تمام قولی عبادات تمام« :ترجمه

الله دیگر بجز ا که دهم می االله. گواهی نیک بر ما و بر بندگان الله بر تو باد، سلام ا و برکت رحمت . »االله است و رسول محمد بنده بر اینکه دهم می نیست. و گواهی معبودي

: درود شریف

د، كما صليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم، إنك « د وعلى آل �م اللهم صل على �مد، كما با د وعلى آل �م يد، اللهم بارك على �م يد � ت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم، حم

ر�

يد يد � . »إنك حم و آل بر ابراهیم که همانگونه کن نازل محمد رحمت خداوندا! بر محمد و آل«: ترجمه

هستی. خداوندا! بر محمد و آل و با عظمت شده فرمودي. همانا تو ستوده نازل رحمت ابراهیم همانا تو ستوده فرمودي نازل برکت ابراهیم و آل بر ابراهیم که همانگونه کن نازل محمد برکت

. »هستی و با عظمت شده

بعد از درود: دعاي

نت، فاغفر لي «نوب إلا أ ظلمت �فسي ظلما كث�ا، ولا �غفر الذ مغفرة من اللهم إ�

غفور الرحيم نت ال

. »عندك وارحم� إنك أ

بجز تو دیگر که نیست شکی ام بسیار کرده ظلم خویش خداوندا! همانا بر نفس« ترجمه:

فرما. همانا تو رحم خود بیامرز و بر من خاص مرا با آموزش آمرزد. پس را نمی گناهان کسی . »هستی و مهربان بخشاینده

: سلام

لا « . »ورحمة االله� علي�م م الس . »بر شما باد الهی و رحمت سلام« ترجمه: : بعد از نماز دعاي

لال والإكرام «ت يا ذا الج

لام، �بار� لام ومنك الس نت الس

. »اللهم أ

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 24

تو خواهد رسید. با برکت از طرف و سلامتی هستی دهنده الها! تو سلامتیبار « ترجمه: .»بزرگوار و با عظمت! ذات اي یهست

:قنوت دعاي

» ، � عليك ونث� عليك الخ اللهم إنا �ستعينك، و�ستغفرك، ونؤمن بك و�تو�

لع و�شكرك و

و�سجد، ،رك جمن �ف وتترک لا ن�فرك، و� اللهم إياك �عبد، ولك نص�ار ملح كف

شى عذابك، إن عذابك بال

فد، ونرجو رحمتك، و�

. »ق و�ليك �سعى و�

آوریم. و بر تو می تو ایمان و به طلبیم می و آمرزش تو کمکخداوندا! همانا از «: ترجمه

ات نموده، نا سپاسی گزاري از تو سپاس کنیم می ستایش کنیم. و تو را با خوبی و اعتماد می توکلآییم. و تو می سوي کنیم. و به می و سجده خوانیم تو نماز می و براي پرستیم و تو را می کنیم نمی

. »تو دامنگیر کفار است بیمناکیم. همانا عذاب امیدوار و از عذابت رحمتت از

وضو: روش

باید وضو گرفت؟ : چگونه 48 پرسشها را تا نشست. آستین قبله رو به پاك برداشته، در جاي آب پاکی پاسخ: در ظرف

بار شست. سه را تا مفصل دستبار هر دو و سه االله گفت، آرنجها بالا زد. بسم بالاي کرد با انگشت در بینی بار آب سه نمود. آنگاه استفاده کرد، از مسواك در دهان آب

را شست. خویش بار صورت سه و تمیز کرد. سپس را صاف چپ، بینی دست کوچکموها که جایی مالید. از پیشانی را خوب خویش ریخت. و صورت را بر صورت آب

دستها را با شود. سپس شسته صورت گوش تا آن گوش و از این اند تا زیر چانه روییدهدستها را شود. بعدا شسته چپ دست و سپس راست دست نخست که اي گونه آرنجها به

مسحنمود. را نیز مسح گردن ها و سپس گوش کرد. سپس کرده، سر را مسح خیس با آب پچ پاي و سپس راست پاي بار هر دو پا را نخست سه است. سپس بار کافی یک فقط

پا شست. را با قوزك

25 بخش اول قسمت اول: احکام

اداي نماز: روش است؟ نماز چگونه خواندن : روش49 پرسش

است: ذیل بشرح نماز خواندن پاسخ: روشنماز را و نیت بایست قبله رو به پاکی تمیز بپوش، در جاي وضو کن، لباس نخست

ببند. دست ها را در زیر ناف بکن. هر دو دستها را تا گوشها بالا برده، االله أکبر بگو. دست و آن طرف این به بایست کامل و احترام قرار بده. با ادب چپ دست را بالاي راست

سبحانك اللهم «ثنأ و نخست باش خداوند متوجه سوي به کاملا نکن نگاه طرف ��ك

ك، ولا إله جد

» وبحمدك، و�بارك اسمك، و�عالى

يطان من الله با عوذ أ و الرجيم الش

. بگو آمین آهسته الحمد، را تا آخر خوانده را بخوان. آنگاه الرحيم الرحمن الله ا �سم سپسهر دو برو. در رکوع رکوع خوانده، تکبیر بگو و به اي یا دیگر سوره اخلاص سوره سپس

سبحان » رکوع بگیر و تسبیح محکم را با هر دو دست خویش زانوي را سه» العظيم ر�

ده لمن الله ا سمع « یعنی» تسمیع» بار بخوان. سپس یا پنج بایست. و تحمید راست گفته» حم

هر دو زانو و نخست برو که سجده به اي گونه به تکبیر گفته بگو، سپس» الحمد ك�ر�نا ل« پیشانی و سپس بینی هر دو دست، اول میان بگذار. سپس را بر زمین هر دو دست سپس

سبحان « سجده بگذار. تسبیح را بر زمین ر�تکبیر بار بخوان. سپس یا پنج را سه» على الأ

اول را مانند سجده دوم سجده باز تکبیر گفته بنشین بردار و راست سر را از سجده گفته بر زمین بلند شدن، دست در حین بلند شو که اي گونه و به تکبیر گفته بجا آور. آنگاه

شروع دوم ها رکعت است. بعد از سجده هشد کامل رکعت ها یک بگذار. تا سجده و هر دو سجده برو. قومه رکوع و به بخوان اي الحمد، را با سوره خوانده شود. تسمیه می

نخست آنگاه درود و دعا بخوان، تشهد و سپس ، اول تشهد بنشین براي آورده را بجايرسید. پایان نماز به و. تا اینجا دو رکعتبگ سلام چپ سمت به و سپس راست سمت به

دعا را بخوان. این گفتن سلام از پس

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 26

لال والإكرام «ت يا ذا الج

لام، �بار� لام ومنك الس نت الس

ها را بلند . دست»اللهم أ

هر دو دست شدي ز دعا فارغا ها بالاتر نبر، وقتی ها را از شانه دست دعا بکن. البته کرده بمال. خویش را بر چهره باید نشست؟ تشهد چگونه خواندن هنگام به هر دو سجده میان: در50 پرسش

بنشیند. باید توجه آن را گسترانده، روي چپ کند و پاي را قایم راست پاسخ: پايرا بر هر دو دست نشستن باشند. در حال قبله طرف به راست پاي انگشتان که داشت

زانوها بگذارد. وجود دارد یا خیر؟ فرقی امام، منفرد، و مقتدي در نمازهاي: 51 پرسش

ثنأ، از خواندن پس اول و منفرد در رکعت امام وجود دارد که تفاوت این يپاسخ: آر و الحمد و سوره نیز تسمیه دوم خوانند و در رکعت می اي تعوذ و تسمیه، الحمد، و سوره

این دوم شود. فرق می خاموش خواند و بعدا ثنأ، می اول در رکعت فقط خوانند، مقتدي میگویند، و می حمده االله لمن و منفرد، سمع از رکوع، امام بر خاستن هنگام : به که است

گوید. می الحمد ربنا لك فقط مقتدي گوید. البته تسمیع، تحمید نیز می همراه منفرد به

شود؟ می خوانده باشد چگونه یا چهار رکعتی رکعتی اگر نماز سه: 52 پرسشاز در قعده، پس شد. البته بیان قبلا شود که می خوانده ت، همانگونهپاسخ: دو رکع

است، دو یا سنت یا نفل برخیزد. اگر نماز واجب تکبیر گفته تشهد، درود نخواند. بلکهو سوم است، در رکعت بخواند و اگر نماز فرض اول آخر را همانند دو رکعت رکعت دهد. انجام اول را همانند دو رکعت افعال نخواند، بقیه اي د سورهالحم همراه به چهارم

شود یا خیر؟ می خوانده هم رکعت سه یا نفل : نماز سنت53 پرسش صورت شود به باید خوانده یا دو رکعت چهار رکعت یا سنت نماز نفل ،پاسخ: خیر

نیست. درست رکعتی سه است؟ چگونه رکوع صحیح روش: 54 پرسش

27 بخش اول قسمت اول: احکام

برابر باشند یعنی با هم : کمر و سر باید در رکوع که است صورت بدین پاسخ: رکوع شوند. داشته نگه ها محکم تر باشد. زانوها با دست پایین بالاتر و نه سر از کمر نه

است؟ چگونه سجده صحیح : روش55 پرسشباشد. و قرار داشته ها بر زمین دست پنجه د که:گیر صورت طریق بدین پاسخ: سجده

از پهلوها دور باشند. از رانها و هر دو دست بالا باشد. شکم دست، از زمین قسمت بقیه ؟ و خوانده شمارش چیزي نماز، با انگشتها چه از اختتام : پس56 پرسش

شود؟ می

ان «بار و سه پاسخ: سی بح » أكبر الله أ «و چهار بار سی» الله الحمد «بار سهو سی» االله س

بسیار دارد. ثواب تسبیحات این گفتن

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم را از آتش تان اید، خود و خانواده آورده ایمان آنانیکه اي«

دوم: عقاید قسمت - اول بخش

عقاید: بر چند چیز استوار است؟ اسلام و پایه اساس: 57 پرسش

چیز استوار است. بر پنج اسلام پاسخ: پایه و با زبان پذیرفتن را با دل آن و مطلب مفهوم شهادت. یعنی یا کلمه طیبه اول: کلمه

اقرار کردن. نماز. دوم: خواندن

زکات. سوم: دادن رمضان. مبارك ماه روزه گرفتنچهارم:

کعبه. خانه پنجم: حج دارد؟ مفهومی و چه چیست طیبه کلمه: 58 پرسش

د االله لا ا له ا لا «است: این طیبه پاسخ: کلمه بجز خداوند کسی« : یعنی »هللا رسول �م .»خداست و رسول فرستاده محمد نیست. حضرت عبادت شایسته

دارد؟ مفهومی و چه چیست شهادت : کلمه59 پرسش

شهد «است: این شهادت پاسخ: کلمهدا �بده أ ن �م

شهد أ

إلا االله، وأ ن لا إله

أ

.»ورسوله محمد حضرت که دهم می نیست. و گواهی بجز االله دیگر معبودي که دهم می گواهی« .»االله است و رسول بنده

29 بخش اول قسمت دوم: عقاید

با زبان، آن خواندناز فوق، فقط کلمه و مفهوم معنی از فهمیدن آیا بدون: 60 پرسش شود؟ می مسلمان میآد

است. لازم اقرار کردن و با زبان یقین و با دل را فهمیدن مفهومش پاسخ: خیر؟ بلکه گویند؟ می را چه اقرار کردن نو با زبا یقین با دل: 61 پرسش

گویند. می آوردن پاسخ: ایمان آوردنش ایمان تواند اقرار کند، چگونه نمی زبانو با است گنگ که : کسی62 پرسش

شود؟ می معلوم خداوند و پیامبري ییگانگ با اشاره که است اینقدر کافی پاسخ: در مورد گنگ

دارد. را اعلام محمد حضرت است؟ بر چند چیز لازم ایمان نمسلما براي: 63 پرسش

زیر است: بشرح مفصل ر ایمانآنها د بیان چیز که پاسخ: بر هفت

» الله ا من ه شر و خ�ه القدر و خر الآ اليوم و رسله و كتبه و ئ�ته ملا و اللهبا منت أ

�عالي

.»الموت بعد البعث و باشند؟ تهباید داش اي عقیده خداوند چه به ها نسبت : مسلمان64 پرسش

باشند که: داشته عقیده د چنینپاسخ: بای است. خداوند یگانه -1 نیست. بندگی دیگر لایق کسی ياست.. و بجز و و عبادت بندگی او شایسته فقط -2 نیست. و همتایی شریک او هیچ براي -3 نیست. پوشیده بر وي چیزي هیچداند. را می او هر سخن -4 است. درتاو توانا و با ق - 5را جهان و تمام و انسان او زمین، آسمان، خورشید، ماه، فرشتگان، ستارگان، جن -6

است. جهان او مالک است. و فقط آفریدهدستور او طبق مخلوقات کردن و زنده میراندن کند یعنی می میراند و زنده او می -7

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 30

گیرد. می انجام دهد. می و روزي رزقرا مخلوقات او تمام -8 خوابد. می نوشد و نه می د و نهخور می چیزي او نه -9

خواهد بود. و تا همیشه بوده هخود از همیش او بخودي -10 است. او را نیافریده کسی -11 ست.ا ا و مبر امور پاك این ام، از تم و فرزندي زن و نه هست پدري او نه براي -12 نیست. محتاج چیزي و یا به سیک او هستند و او به نیازمند و محتاج همه -13 او نیست. مانند و مشابه چیزي مانند است. هیچ او بی -14 است. عیبها و نقصها پاك ز تماماو ا -15 براي که و سایر چیزهایی و صورت و شکل و بینی و پا و گوش او از دست -16 ا است. و مبر اند، پاك ثابت تمخلوقا است. گمارده و تدبیر امور عالم و بر نظم را آفریده او فرشتگان -17و است، تا دین را فرستاده خویش، پیامبران مخلوق و راهنمایی هدایت او براي -18 دور کنند و سخنان و نادرست زشت را از سخنان دهند و آنان آنها نشان را به حق مذهب آنها بیاموزند. به خوب

فرشتگان: اند؟ کاره چه فرشتگان: 65 پرسش

اند. نه ما پنهان اند. از دیدگان شده از نور آفریده خداوند اند که مخلوق پاسخ: فرشتگانا مقرر آنها رخداوند که کارهایی کنند. به نمی خدا و گناه زن. نافرمانی مرد هستند و نه

اند. مأمور و مشغول کرده چقدر است؟ تعداد فرشتگان: 66 پرسش

که است اینقدر معلوم داند. البته دیگر نمی را بجز خداوند کسی پاسخ: تعداد فرشتگان اند. و معروف مقرب چهار فرشته آنان بسیار هستند و از میان

31 بخش اول قسمت دوم: عقاید

؟مشهور کدامها هستند چهار فرشته: 67 پرسش پاسخ:

Ü را نزد پیامبران الهی هاي و کتاب پیامها و دستورات که جبرئیل اول: حضرت آورد. می

دمد. در صور می قیامت هنگام که اسرافیل دوم: حضرت مخلوقات، مقرر است. به رساندن و روزي بر امر باران میکائیل که سوم: حضرت

مقرر است. مخلوقات جان گرفتن بر که عزرائیل چهارم: حضرت

: آسمانی هاي کتاب چند تا هستند؟ الهی هاي کتاب: 68 پرسش

نازل خداوند بر پیامبران از سوي و کوچک بزرگ از کتابهاي پاسخ: تعداد بسیاري شود. از می گفته» صحیفه« کوچک هاي کتاب و به» کتاب» بزرگ هاي کتاب است. به شده

مشهور است. آنها چهار کتاب یانم اند؟ شده نازل پیامبران دارند و بر کدام نام اند چه معروف که چهار کتابی: 69 پرسش پاسخ:

موسی بر حضرت» تورات« -1 داوود بر حضرت» زبور« -2 عیسی بر حضرت» انجیل« -3 است. شده نازل محمد بر پیامبر ما حضرت» مجید قرآن« -4

اند؟ شده نازل پیامبران چند تا هستند و بر کدام : صحیفه70 پرسشو آدم ها بر حضرت از صحیفه بعضی نیست. البته ها معلوم پاسخ: تعداد صحیفه

بر اینها است. علاوه شده نازل بر ابراهیم و بعضی شیث بر حضرت بعضی است. شده نازل از پیامبران بر بعضی که بوده هم دیگري هاي صحیفه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 32

پیامبران: هستند؟ کسانی چه : پیامبران71 پرسش

رساندن را براي خداوند آنان بشر هستند که خدا و از جنس بنده پاسخ: پیامبران دروغ راستگو هستند. هیچگاه است. آنان نموده گان، تعیینبند به خویش پیامهاي

و رسانند و در آنها کمی می را کاملا الهی کنند. احکامها و فرامین نمی گویند. گناه نمی کنند. نمی را مخفی رسانند و آن می االله را کاملا کنند. پیام نمی بیشی

؟گویند می کسی چه به نبی: 72 پرسش بندگان را به الهی و دستورات احکام که بشر است خدا و از جنس نیز بنده پاسخ: نبی

کند و در دستورات نمی گوید، گناه نمی کند. راستگو و درستکار است، دروغ می ابلاغ کند. نمی را پنهان دستوري کند. و هیچ نمی و کاستی کم الهی

دارند یا خیر؟ فرقی ا همب و رسول نبی: 73 پرسشخداوند گویند که: می پیامبري آن به رسول اینکه: دارند و آن فرق با هم پاسخ: اندکی

هر به است. و نبی کرده روانه امت سوي و به داده جدیدي و کتاب و شریعت او دین بهو پیرو دین و یا اینکه شده داده وي به جدیدي و کتاب دین گویند، خواه می پیامبري

از خود باشد. پیش کتاب پیامبري مقام تواند به می خویش و عبادت بر اثر تلاش انسانی : آیا هیچ74 پرسش

برسد؟ است نعمتی شود، بلکه حاصل و تلاش با کسب که نیست مقامی پاسخ: خیر، نبوت

باشند. را داشته و استعداد آن شایستگی کند که می کسانی خداوند نصیب که چقدر است؟ تعداد انبیا و رسولان: 75 پرسش

نیست آنها معلوم اند، تعداد دقیق شده مبعوث زیادي Üاسخ: در دنیا انبیا و رسولانپداوند هر خ که باشیم داشته باید ایمان داند. و ما اینگونه را بهتر می خداوند تعدادشان

اند. او بوده و رسول بر حق آنان نموده، تمام مبعوث را که تعداد از پیامبران

33 بخش اول قسمت دوم: عقاید

است؟ بوده کسی پیامبر چه : اولین76 پرسش آدم پاسخ: حضرت

است؟ کسی پیامبر چه آخرین: 77 پرسش محمد پیامبر حضرت پاسخ: آخرین

شود یا خیر؟ پاسخ: خیر، می مبعوث هم پیامبري محمد از حضرت پس: 78 پرسش مبعوث و تا قیامت، پیامبري است گردیده ختم محمد بر حضرت نبوت مقام چون

عایش کند، اد پیامبري عاي اد از وي پس هر کس است نخواهد شد. او پیامبر آخرالزمان نخواهد شد. و پذیرفته است دروغ

است؟ افضل کسی چه پیامبران تمام از: 79 پرسشخدا و فرمانبردار است. بنده افضل محمد پیامبران، پیامبر ما حضرت پاسخ: از تمام

تر است. بالاتر و گرامی مخلوقات از تمام اش و مرتبه از خداوند مقام اوست. و پس

: قیامت گویند؟ می روزي، روز قیامت چه به: 80 پرسش

روز در آن انسانها و جانداران تمام شود که: می گفته روزي آن به پاسخ: قیامتو طرف شده، این زده رود. کوهها مانند پشم فرو می نیستی دنیا در کام میرند. و تمام مینابود شوند. خلاصه، هر چیزي می و ساقط ها منفجر گشته روند. ستاره می طرف آن رود. می و از بین شود می

میرند؟ می چگونه ها و جانداران انسان تمام: 81 پرسششده، در صور، آنقدر دمیده دمد. صداي در صور می اسرافیل پاسخ: حضرت

میرند و دیگر می جانداران آن، تمام و سختی از شدت خواهد بود که و وحشتناك سخت شوند. و نابود می شده کوبیده چیزها در هم

آید؟ می کی : قیامت82 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 34

داند. دیگر نمی خداوند کسیرا بجز آن دقیق تاریخ خواهد آمد ولی پاسخ: قیامتبر پا روز عاشورا قیامت یعنی محرم و در دهم در روز جمعه که است اینقدر معلوم

از اند که داشته بیان قیامت براي هایی و نشانه علایم اکرم رسول حضرت شود. البته یم .رسد! نظر می به نزدیک آنها، قیامت و وقوع مشاهده دارد؟ هایی نشانه چه :قیامت 83 شپرس

گیرد، و فرزندان، بسیار انجام در دنیا گناه که فرمودند: هنگامی حضرت پاسخ: آن را مورد آزار قرار دهندظ، و در امانتها خیانت بشوند و آنان پدر و مادر خویش نافرمان

صالح هاي آیندگان، از انسان شود. و روز افزون روز به و سرود و موسیقی شود. و رقصشوند، جامعه دانش، رهبران و کم دانش بی کنند. آدمهاي بدگویی گذشته و خوب

بر ها بنا کنند و افراد نالایق ها و آپارتمان جامعه، کاخ و پایین پست ها و انسانهاي چوپان است. نزدیک قیامت بدانید که قرار گیرند، پس والایی پستها و مقامهاي

تقدیر: گویند؟ می چیزي چه : تقدیر به84 پرسش

مقرر و مقیاسی خداوند، اندازه و بد، در علم و هر کار خوب هر سخن پاسخ: برايرا الهی و اندازه علم است. همین آگاه آن از آفرینش قبل هر چیزي و خداوند به است

نیست. خداوند خارج و اندازه از علم و یا بدي خوب سخن گویند. هیچ می» تقدیر«

: از مرگ پس زندگی چیست؟ از مرگ پس از زندگی : هدف85 پرسش

اسرافیل دوباره حضرت شوند. آنگاه چیزها فنا و نابود می تمام پاسخ: در روز قیامت الهی بارگاه و به گشته ها نیز زنده شوند. انسان می زنده جانداران دمند، و تمام در صور می

و کیفر گیرند. پاداش قرار می و کتاب شوند. و مورد حساب می محشر، حاضر در میدانرا پیوندد آن می وقوع به لات تحو این که شود. روزي می آنها داده و بد، به خوب اعمال

35 بخش اول قسمت دوم: عقاید

وم « وم «و روز گرد آمدن یعنی» الحشر ي وم «و » أ الجز ي ين ي و جزا. روز پاداش یعنی» الد

اب وم ي «و س گویند. می روز حساب یعنی» الحدو مورد از یکی اگر کسی مذکور است مفصل در ایمان که موردي هفت: 86 پرسش

شود؟ می گفته او مسلمان باشد آیا به نداشته را قبول آنی، آسمان پیامبران، کتابهاي خداوند، رسالت وحدانیت به که پاسخ: خیر، تا زمانی

نخواهد باشد، مسلمان نداشته ایمان از مرگ پس و زندگی فرشتگان، تقدیر، روز قیامت بود.

داشتند و در چیز بیان را بر پنج اسلام و پایه اساس اکرم رسول حضرت: 87 پرسش نیست؟ تقدیر و روز قیامت آسمانی از فرشتگان، کتابهاي آنها ذکري

کسی باشد. و چون می اکرم رسول بر حضرت آوردن موارد، ایمان از آن پاسخ: یکیباشد. داشته باید ایمان هم حضرت آن هاي گفته بر تمام آورد، لزوما ایمان حضرت بر آن این آورد. تمام باید ایمان هم اند، بر آن خدا آورده از سوي حضرت آن را که کتابی

مجید و از دستورات آمد از قرآن میان به مفصل ایمان در بحث ذکرشان که مواردي داشت. آنها ایمان همه باید به اند. پس ثابت اکرم رسول حضرت

خواند، زکات نماز نمی باشد ولی داشته موارد ایمان این تمام به اگر کسی: 88 پرسش خواهد بود؟ ند آیا مسلمانک نمی گیرد، حج نمی دهد، روزه نمی

خدا و رسول نافرمانی شود زیرا که گنهکار می شدیدا است. ولی پاسخ: آري، مسلمانانسانها، گویند. اینگونه می» فاسق« شریعت را در اصطلاح شخصی ، چنین است را کرده

بهشت وجود ایمان، بهرا خواهند چشید و در نهایت، بر اثر خویش گناهان کیفر و عذاب شوند. می برده

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم از آتشرا تان اید، خود و خانواده آورده ایمان که آنانی اي«

اول: احکام قسمت -دوم بخش

: اسلامی احکام آموزش

أجمعين. صحبه و محمد وآله رسوله یعل والسلام ةوالصلو مينـالالع الحمدالله رب چیست؟ اسلامی از احکام هدف: 89 پرسش

را آن است. مورد اول مبتنیبر آنها اسلام و اساس پایه که مواردي پنج پاسخ: آننماز، زکات، یعنی مانده شد. چهار مورد باقی بیان اول در بخش آن شرح گویند، که ایمان از نماز بحث بخش ینگویند. در ا می اسلامی االله را احکام بیت و حج رمضان روزه

خواهد شد. : نماز چیست؟90 پرسش

بندگان او به خداوند و رسول که است و بندگی ز عبادتا خاصی پاسخ: نماز روش اند. داده آموزش

است؟ لازمی چیزهایی چه نماز رعایت از شروع پیش: 91 پرسش و فرایض آنها شرایط به است. که چیز لازم هفت از آغاز نماز، رعایت پاسخ: پیش

شود. می نماز گفته دهید؟ چیز را توضیح هفت آن: 92 پرسش پاسخ:

بدن. بودن اول: پاك لباس. بودن دوم: پاك نماز. جاي بودن سوم: پاك

37 بخش دوم قسمت اول: احکام

عورت. چهارم: پوشیدن نماز. پنجم: وقت کردن. قبله سوي ششم: رو به کردن. هفتم: نیت

نماز: اول شرط چیست؟ بدن بودن از پاك هدف: 93 پرسش

موجود نباشد. پلیدي گونه نمازگزار هیچ بر بدن که است این پاسخ: هدف دارد؟ چند قسم و پلیدي نجاست: 94 پرسش

حکمی 2- : حقیقی 1-است بر دو قسم پاسخ: پلیدي کنید؟ را تعریف حقیقی نجاست: 95 پرسش

گویند. حقیقیه ستاشد، آنرا نجاب ظاهر و نمایان که و نجاستی پاسخ: پلیدي کنید؟ را تعریف حکمیه نجاست 96: پرسش

و ظاهر و نمایان شده ثابت و دستور شریعت با حکم که و نجاستی پاسخ: پلیدي غسل. به یا نیاز پیدا کردن دنوضو ش گویند. مانند بی حکمیه نیست، آنرا نجاست

است؟ لازم نجاستی از چه بدن بودن نماز، پاك براي: 97 پرسش است. لازمی از هر دو نجاست دنب بودن پاسخ: پاك

است؟ بر چند قسم حکمیه نجاست: 98 پرسشرا بزرگ. اولی حکمیه نجاست 2- کوچک حکمیه نجاست 1- است پاسخ: بر دو قسم

ث « د ر ح ث «را و دومی» اصغ د یند.گو می و جنابت» اكبر ح

است؟ چگونه کوچک از نجاست بدن کردن پاك : روش99 پرسش شود. می پاك با وضو گرفتن کوچک حکمیه از نجاست پاسخ: بدن

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 38

وضو: بیان شود؟ می گفته چیزي چه وضو به: 100 پرسش

خست، هر نماز را بکند، ن قصد خواندن انسان که هنگامی را گویند که پاسخ: وضو اینو بار مضمضه سه و تمیز بشوید، سپس پاك با آب دست را تا مچ خویش دو دست را شسته خویش بار صورت سه کند. آنگاه نیز استفاده شرعی نموده، از مسواك استنشاقکند را مسح خویش سر و گوشهاي را با آرنجها بشوید. بعدا بار هر دو دست سه و سپس

بار بشوید. پا سه ا را تا قوزكهر دو پ نگاهآ اند؟ ضروري موارد یاد شده تمامآیا در وضو : 101 پرسش

شود و آنها را نمی آنها وضو صحیح از ترك اند که چیزها ضروري پاسخ: بعضی شود، ولی می آنها وضو صحیح از ترك چیزها هستند که گویند. و بعضی» وضو فرضهاي«

آن از انجام چیزها هستند که نامند و بعضی می» وضو هاي سنت«ر ناقص. و آنها را بطورا شود و آنها در وضو ایجاد نمی و خللی آنها نقص رسد و از ترك می و ثواب پاداش

گویند. می »وضو هاي مستحب« است؟ در وضو چند چیز فرض: 102 پرسش

است. پاسخ: در وضو چهار چیز فرض تا گوش گوش و از یک تا زیر چانه پیشانی موي روییدن از محل صورت شستن -1

دیگر. تا آرنجها. هر دو دست شستن -2 سر. چهارم یک مسح -3 پا. هر دو پا تا قوزك شستن -4

است؟ در وضو چند چیز سنت: 103 پرسش است: چیز سنت پاسخ: در وضو سیزده

کردن. و پاکی طهارت نیت -1

39 بخش دوم قسمت اول: احکام

گفتن. رحيمال الرحمن االله بسم -2

دست. تا مچ هر دو دست شستن -3 شرعی. از مسواك استفاده -4 کردن. بار مضمضه سه -5 در بینی) کردن. (آب بار استنشاق سه -6 ریش. کردن خلال -7 پا. و دست انگشتان کردن خلال -8 بار شستن. هر عضو را سه -9

کردن. سر را مسح بار تمام یک -10 کردن. را مسح هر دو گوش -11 وضو گرفتن. با ترتیب -12 عضو، عضو دیگر شسته یک از خشکیدن پیش که اي گونه به وضو گرفتن پیاپی -13 شود.

است؟ در وضو چند چیز مستحب: 104 پرسش است. چیز مستحب پاسخ: در وضو پنج

مورد را جزو از علما این بعضی آغاز کردن) البته راست (از جانب تیامن -1 است. همین هم راجح اند و قول وضو شمرده هاي سنت گردن. مسح -2 نگرفتن. کمک در امر وضو از دیگران ضرورت بدون -3 و وضو گرفتن. نشستن قبله رو به -4 نشستن. بلند و پاك بر مکان -5

است؟ و ناکردنی در وضو چند چیز مکروه: 105 پرسش است: پاسخ: در وضو چهار چیز مکروه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 40

و وضو گرفتن. نشستن ناپاك در محل -1 راست. با دست بینی تمیز کردن -2 کردن. صحبت وضو از امور دنیوي هنگام به -3 وضو گرفتن. پیامبر اکرم روش خلاف -4

شود؟ می باطل چیزهایی وضو از چه: 106 پرسش کننده باطل یعنی»(وضو نواقض«آنها به شود که می چیز باطل پاسخ: وضو از هشت

گویند. وضو) می باد از مقعد. خروج -1 از بدن. و چرك خون شدن و جاري آمدن بیرون -2 دهان. پر شدن اندازه به تفراغاس -3 چیزي. به زده و یا تکیه دراز کشیده صورت به خواب -4 باشد. که هر طریقی به بیهوشی -5 دیوانگی. -6 بلند در نماز خندیدن. با صداي -7 فاحشه. مباشرت -8

غسل: بیان ست؟ا چگونه و احتلام از حیض، نفاس بدن کردن پاك روش: 107 پرسش

شود. می پاك با غسل شده، فقط از موارد یاد آدمی پاسخ: بدن چه؟ یعنی غسل: 108 پرسش

را از سر تا پا شستن. بدن تمام پاسخ: یعنی است؟ چگونه کردن غسل روش: 109 پرسش

بشویید و دست را تا مچ هر دو دست که: نخست است شرح بدین غسل پاسخ: روش بدن بر تمام گرفته کامل وضوي کنید. آنگاه پاك را از نجاسات و بدن استنجاء کرده سپس

41 بخش دوم قسمت اول: احکام

است. فرض هم و استنشاق مضمضه را بمالید. در غسل بریزید و آن آب است؟ ند چیز فرضچ در غسل: 110 پرسش

را بدن بار تمام یک 3- استنشاق 2- : مضمضه 1-است چیز فرض سه پاسخ: در غسل شستن.

است؟ چند چیز سنت در غسل: 111 پرسش است: چیز سنت جپن پاسخ: در غسل

دست. تا مچ هر دو دست شستن -1 است. یدهآنجا رس به نجاست که از بدن قسمت آن استنجاء و شستن -2 کردن. نجاست و رفع پاکی نیت -3

شود. می نماز وضو گرفته براي که همانگونه وضو گرفتن نخست -4 ریختن. آب بدن بار بر تمام هس -5

ها: بر موزه مسح بیان جایز است؟ کردن ها مسح از موزه نوع : بر کدام112 پرسش

جایز است: موزه نوع بر سه پاسخ: مسح شوند. پنهان (قوزك) پاها در آن باشد و تا شتالنگ از چرم که اي موزه -1 باشد. از چرم آن زیرین قسمت که جورابی -2 در حدود دو سه پیاده پاي با آن بتوان باشد که و سفت بسیار ضخیم که جورابی -3

رفت. راه کیلومتري ها جایز است؟ موزهبر مسح ورتیص در چه: 113 پرسش

وضو شد، اگر بی شوند، آنگاه پوشیده کامل از وضوي ها پس موزه که پاسخ: هنگامی کند. ها مسح گیرد، بر موزه وضو می که لحظه از همان

کرد؟ ها مسح بر موزه توان می تا چند روز پیاپی: 114 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 42

جایز روز، مسح شبانه سه مسافر تا برايروز، و شبانه تا یک مقیم شخص پاسخ: براي است.

است؟ ها چگونه بر موزه مسح : روش115 پرسشپا از سر انگشتان دست با انگشتان شود که مسح صورت پا بدین پشت پاسخ: قسمت

کند. پا، مسح بالاي قسمت سوي به ها جایز است؟ موزهبر مسح حال در هر دو آیا در وضو و غسل: 116 پرسش

جایز غسل، مسح و در صورت جایز است وضو مسح در حال پاسخ: خیر! فقط نیست.

یا خیر؟ هستند جایز است پاره که هایی بر موزه مسح: 117 پرسشپا ظاهر انگشت رفتن، سه راه در وقت باشد که شده آنقدر پاره پاسخ: اگر موزه

باشد جایز است. اگر کمتر از آن و ستجایز نی شود، مسح می

(باند زخم): بر جبیره مسح حکم ه«: 118 پرسش بير شود؟ می گفته چیزي چه به» ج

بهبودي براي استخوان شدن بعد از شکسته که است چوبی آن در واقع پاسخ: جبیره یا گچ یا باند یا چسب چوب به است، عام از جبیره هدف شود. ولی می بسته زخم روي

شود. می گفته هم» جبیره«شود، می بسته زخم روي که و غیره یا خیر؟ جایز است و غیره بر باند یا گچ مسح: 119 پرسش

باشد و اگر ضرر داشته زخم براي آن باز کردن که در صورتی پاسخ: آري! جایز است است. لازم آن باشد، شستن نداشته ضرري زخم تنباز شود و شس راحتی به

است؟ الزامی جبیره کل شود یا مسح مسح و برابر آن زخم بالاي آیا فقط: 120 پرسش آن. باشد یا تمام از جبیره در زیر قسمتی خواه شود، زخم مسح جبیره پاسخ: باید تمام

: حقیقی نجاسات حکم بیان

43 بخش دوم قسمت اول: احکام

است؟ بر چند قسم حقیقی نجاست: 121 شپرس است: پاسخ: بر دو قسم

(سنگین) غلیظه نجاست -1 (سبک) خفیفه نجاست -2

چیست؟ و خفیفه غلیظه نجاست تعریف: 122 پرسشرا باشد، آن غلیظ اش باشد و پلیدي و سفت سخت که و نجاستی پلیدي پاسخ: آن

ليظ « گویند. می» خفیفه«نباشد، چنین را که آنگویند. و می» ةغ

است؟ بر چند نوع غلیظه نجاست: 123 پرسش جانوران انسانها، ادرار و مدفوع و غایط از: بول است عبارت غلیظه پاسخ: نجاست

خانگی. و مرغ آبی مرغ و جانوران، مشروب، مدفوع آدمیان جاري گوشت، خون حرام است؟ بر چند نوع خفیفه نجاست: 124 پرسش

گوشت. حرام پرندگان و مدفوع گوشت حلال جانوران پاسخ: بول است باشد، معاف و یا بدن پارچه غلیظه، اگر روي مقدار از نجاست چه: 125 پرسش

از نماز است؟ مقدار آن، مانع و چهدار نباشد، مانند: ادرار، و اگر جرم ت،اس معاف دست کف اندازه به پاسخ: غلیظه

از باشد مانع از آن و اگر بیش است، درهمی معاف یک سکه اندازه به و غیره مشروب نماز خواهد بود.

است؟ معاف خفیفه مقدار از نجاست چه: 126 پرسش است. فباشد، معا پیراهن از هر قسمت چهارم تر از مقدار یک پاسخ: اگر کم

و تمیز کرد؟ باید پاك غلیظه از نجاست را چگونه یا بدن پارچه: 127 پرسششود شستن، هر بار باید فشرده در ضمن شود و پارچه شسته بار با آب پاسخ: باید سه

شود. و تمیز می پاك آنگاه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 44

شود یا می اكو پلید، پ جسن شیئی هم بر آب، با چیز دیگري علاوه: 128 پرسش خیر؟

نجاست، صحیح باشند دور کردن و رقیق روان که با مایعاتی بر آب پاسخ: آري، علاوه و غیره. میوه آب انواع گلاب، است. مانند: چاي، نوشابه، آب

استنجاء: بیان استنجاء چیست؟: 129 پرسش

را که مقدار از پلیدي رود، آن(توالت) ب قضاي حاجت براي آدمی از اینکه پاسخ: پسرا پاکیزگی و تمیز کند، چنین پاك و غیره و یا سنگ، کلوخ ماند، با آب می باقی بر بدن

گویند. می» استنجاء« شرع در اصطلاح است؟ چگونه از ادرار کردن پس استنجاء، روش 130: پرسش

و سپس جاء گرفته(اگر موجود باشد) استن یا خاك با کلوخ از ادرار کردن پاسخ: پس بشوید. با آب

است؟ چگونه توالت به و رفتن از غایط استنجاء پس روش: 131 پرسش(در یا کلوخ سنگ و قضاي حاجت، مقعد را باید با سه توالت به از رفتن پاسخ: پس

را شست. آن با آب کرد، آنگاه کاغذي) تمیز موجود باشد و یا با دستمال که صورتی استنجاء چیست؟ شرعی : حکم132 شپرس

تجاوز نکرده اطراف به خویش آمدن بیرون از محل و غایط بول که پاسخ: در صورتی اندازه باشد و به تجاوز کرده اطراف به است. و اگر نجاست باشد، استنجاء مستحب

(یک است. و اگر از مساحت باشد، استنجاء سنت ر از آندرهم) یا کمت (یک مساحت .)1(است استنجاء فرض شود، آنگاه درهم) اضافه

جایز است؟ چیزهایی استنجاء با چه: 133 پرسش

.مترجم - سانتیمتر مربع با شش مساوي درهم یک مساحت -1

45 بخش دوم قسمت اول: احکام

کاغذي) و غیره. ، کلوخ، (دستمالپاسخ: با سنگ است؟ مکروه چیزهایی جاء با چهاستن: 134 پرسش

ه، کاغذ معمولی، خوردنی، زغال، شیش حیوانات، چیزهاي وعپاسخ: با استخوان، مدف سبزیجات. انواع

گیرد؟ باید انجام دست استنجاء با کدام: 135 پرسش است. و نادرست مکروه راست گیرد با دست باید انجام چپ پاسخ: استنجاء با دست

آبها: حکم بیان جایز است؟ وضو گرفتن آبی با چه: 136 پرسش

جایز است: زیر وضو و طهارت هاي پاسخ: با آب باران. آب -1 ها. ها و رودخانه چشمه آب -2 ها. چاه آب -3 دریا. آب -4 و یخ. برف، ژاله آب -5 بزرگ. هاي ها و برکه حوض آب -6

جایز نیست؟ وضو گرفتن آبی با چه: 137 پرسش پاسخ:

ها. میوه آب با انواع -1 گوشت. آب -2 باشد. شده گرفته آن و یا برگ از درخت که آبی -3 است. تغییر کرده آن و بوي و مزه شده مخلوط چیز پاکی در آن که آبی -4 است. افتاده در آن و ناپاکی چیز نجس که آبی -5 است. دهو مر افتاده در آن و یا انسانی حیوان که آبی -6

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 46

است. شده وضو و یا غسل بار با آن یک که آبی -7 است. ظاهر و نمایان در آن اثر نجاست که آبی -8 باشد. نجس حیوان خورده پس که آبی -9

سایر گلها و گیاهان. یا عرق گلاب آب -10 را چه و آن چیست آن است، حکم شده وضو و یا غسل با آن که آبی: 138 پرسش

گویند؟ می پاك ولی هست پاك که است این گویند و حکمش» مستعمل آب«را آبی پاسخ: چنین

با آن، جایز را ندارد و وضو و غسل کردن پاك و توانایی قدرت نیست، یعنی کننده است. پاك خودش ولی نیست

نیست؟ پاك جانورانی چه خورده پس آب: 139 پرسش باشد، نجس و سایر درندگان سگ، خوك، گرگ، روباه خورده پس که پاسخ: آبی است. نیز نجس آب نوشید، آن باز آ را خورد و بلافاصله موش که اي است. نیز گربه

است؟ مکروه جانورانی چه وردهخ پس: 140 پرسش خور، گاو یا حیوان رد و نجاستولگ خانگی گربه، موش، مرغهاي خورده پاسخ: پس

حرام انورانج تمام خورده و پس است کرده عادت نجاست خوردن به که گوشتی حلال است. مکروه گوشت

است؟ پاك انورانج کدام خورده : پس141 پرسش مانند: گاو، گوسفند و غیره. وشتگ حلال و جانوران آدمیان خورده پاسخ: پس

شود؟ در آن، پلید نمی نجاست دنبا افتا آبی چه: 142 پرسشبسیار که اي راکد و ایستاده باشد، یا آب روان که نهرها و جویها و آبی پاسخ: آب شوند. می شود، سایر آبها نجس مین در آن، نجس نجاست باشد، با افتادن

است؟ اندك آبی بسیار و چه بیآ چه کرد که معلوم توان می چگونه: 143 پرسش

47 بخش دوم قسمت اول: احکام

متر مربع) باشد، بسیار و کمتر از ( 21 مساحت به آن شدن جمع محل که پاسخ: آبیرا، و کمتر از آن بزرگ را، حوض باشد آن اندازه این به که است. و حوضی آن، اندك

گویند. می کوچک حوضافتاد و و غیره مانند موش، گربه، مرغ کیکوچ اندك، حیوان اگر در آب: 144 پرسش است؟ نجس آب مرد آیا آن

است. نجس آبی پاسخ: آري! چنین شود؟ می نجس وقتی در چه بزرگ هاي حوضها و برکه آب: 145 پرسش

تغییر کند. آن و بوي و یا رنگ در آن، مزه پلیدي از افتادن پس که پاسخ: هنگامی شود؟ نمی نجس در آب، آب ورانیجان چه : از مردن146 پرسش

آبی کنند مانند ماهی، قورباغه می زندگی در آب که آنهایی آبی. یعنی پاسخ: از جانوران و غیره. ندارند مانند مگس، پشه روان خون که و یا جانورانی

ها: چاه آب حکم شود؟ پلید می جاستین هها با چهچا آب: 147 پرسش

دارد، روان خون که افتاد و یا جانوري در چاه اي یا خفیفه غلیظه پاسخ: اگر نجاست شود. می نجس چاه اد و مرد. آبافت

آبشد، آیا کشیده بیرون از چاه زنده افتاد و زنده حیوانی اگر در چاه: 148 پرسش است؟ یا پاك شده نجس چاه

وجود داشته پلیدي یا بر بدنش است نجس آن خورده پس باشد که : اگر حیوانیپاسخنبود و یا بر نجس آن خورده پس بود که و اگر جانوري است چاه، ناپاك آن باشد، آب

در چاه بر اینکه است. مشروط چاه، پاك آب صورت نبود در آن چسبیده نجاستی بدنش است. نجس آب است کرده مدفوعباشد، و اگر ادرار و نکرده مدفوع ادرار و

است؟ چگونه است پلید شده که چاهی کردن پاك روش: 149 پرسش وجود دارد: روش پنج چاه کردن پاك پاسخ: براي

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 48

شود. می آن، پاك آب تمام افتاد با کشیدن نجاستی در چاه که هنگامی -1 دنافتاد و مرد، کشی و یا دیگر جانور بزرگی یا گاو یا سگ چاه، انسان اگر در -2 است. الزامی چاه آب تمامشد تکه افتاد و مرد و پوسید و یا تکه در چاه و یا بزرگی کوچک اگر جانوري -3

است. چاه، الزامی آب تمام دنباز هم، کشیافتاد و مرد، در چاه آن اندازه مانند گربه، کبوتر، مرغ، یا به کوچکی اگر حیوان -4 شود. می پاك شود. آنگاه کشیده از چاه دلو آب نشد، چهل نکرد و متلاشی ورم ولی

دلو افتاد و مرد، بیست در چاه آن اندازه به و یا جانوري و یا گنجشک اگر موش -5 دلو کشیدن لو، شصتد چهل دلو و بجاي دلو. سی بیست بجاي شود. البته کشیده آب

است. مستحب چیست؟ آن افتاد، حکم در چاه اي اگر جاندار مرده: 150 پرسش

اگر گوسفند بیفتد و بمیرد. یعنی که ایست جاندار زنده مانند حکم پاسخ: حکمش یا شصت کرد، چهل سقوط اي مرده شود. و اگر گربه شیدهباید ک چاه آب افتاد، تمام مرده

شود. دلو کشیده تا سی اد بیستافت اي مرده دلو و اگر موش ، در چاهبود شده قطعه یا قطعه کرده ورم که در حالی اي اگر جانور مرده: 151 پرسش چیست؟ آن افتاد، حکم

است. یالزام چاه آب تمام دنپاسخ: کشی آن است، حکم افتاده کی نیست افتاد و مرد و معلوم در چاه اگر حیوانی: 152 پرسش

چیست؟ شمرده ناپاك چاه بعد، آب به لحظه از آن است شده دیده در چاه که پاسخ: از وقتی

شود. باید برگردانده شده شسته یا چیزي شده طهارت آب شود و اگر با آن می شود؟ باید کشیده دلوي نوع چهبا چاه آب: 153 پرسش

دلو معتبر است. قرار دارد، همان در هر چاهی که پاسخ: هر دلوي

49 بخش دوم قسمت اول: احکام

است؟ الزامی وقت در یک آب نآیا کشید: 154 پرسش هم غروب دلو ظهر و یا وقت شود، بیست کشیده دلو صبح پاسخ: خیر! اگر بیست

شود جایز است. کشیده یا نجس؟ است پاك است شده کشیده چاه آب با آن که دلو و ریسمانی: 155 پرسش

چاه، دلو و است، آنگاه شده بوده، کشیده لازم آن کشیدن که پاسخ: اگر مقدار آبی اند. شده پاك همگی ریسمان

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم را از آتش تان اید، خود و خانواده آورده ایمان آنانیکه اي«

اول: عقاید اسلامی قسمت - سوم بخش

: اسلامیعقاید

توحید - 1 چه؟ یعنی» توحید«: 156 پرسش

او. یکتایی به با قلب خداوند و باور داشتن یگانگی به زبان به کردن پاسخ: اعتراف و موجود است؟ یگانه» االله» که بدانیم ما چگونه: 157 پرسش پاسخ:

» االله» کنند که می باشند، باور و یقین داشته سالمی و فطرت کامل عقل که کسانی -1و توحید او باور یگانگی به جهان واقعی دانشمندان همه یکتا و موجود است. چنانکه

اند. داشته یگانگی است، به بشر فرستاده و راهنمایی هدایت خداوند براي که پیامبرانی تمام -2

ندارد. و همتایی و شریک است یکی» االله«اند که: داشته و اعلام داده او دعوت است؟ داده دعوت» االله« توحید و یگانگی مجید به آیا قرآن: 158 پرسش

قاطع است. و با دلایلی شده از توحید بحث و واضح طور کاملب پاسخ: آري! در قرآن که است کتابی در جهان، یگانه است. قرآن گردیده خداوند اثبات و روشن، یگانگی

از توحید پیشین آسمانی هاي در کتاب آموزد. گرچه و می ما آموخته را به توحید خالصاند و و دستبرد کرده در آنها تحریف پیشین مذاهب انپیرو ولی است شده صحبت هم

در هم باطل هاي و عقیده خرافی اند، توحید را با مسائل را تغییر داده حق سخنانرا برگزید محمد خود، حضرت خاص ندهبشریت، ب راهنمایی اند. خداوند براي آمیخته

51 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

او کرد و به نازل را بر وي» قرآن«خود، خاص فرمود و کتاب پیامبر مبعوث عنوان و به سوي را به برساند و آنان جهانیان همه گوش را به و خالص دستور داد تا توحید واقعی

»بد رفرا خواند.» واح شود؟ می ثابت قرآن هاي آیه متوحید از کدا: 159 پرسش

چند بطور توحید است. آیاتی ر از تعالیممملو و پ مجید از آغاز تا پایان پاسخ: قرآن شود: ملاحظه قرار ذیل به ضوعمو در این نمونه

حد � ه إ� ه�م �� ﴿ .]163: ة[البقر ﴾١٦٣ لرحيم ٱ ن � لرح ٱ هو إ� ه إ� �نیست. او بسیار معبوديجز او دیگر است. به یکتا و یگانه و معبود شما خداي«: ترجمه . »است و مهربان بخشاینده

ٱ شهد ﴿ نه � � ۥ� ٱو هو إ� ه إ� �كة م� ل ولوا

م عل ل ٱ وأ قا ��م ٱب

� ط� قس ل هو إ� ه إ� .]18عمران: [آل ﴾١٨ كيم � ٱ عز�ز ل ٱ

و و فرشتگان نیست دیگر معبودي بجز وي که است داده گواهی این خداوند به«ترجمه: دیگر و بجز وي تنها اوست عدالت دارنده اند. بر پاي دهنده گواهی بر این هم دانشمندان

.»است و با حکمت وجود ندارد و او غالب معبودي

ٱ هو قل ﴿ حد � ٱ ١ أ مد ٱ � ي�ن ولم ٣ يو� ولم ي� لم ٢ لص كفوا ۥ�

حد .]4-1[الإخلاص: ﴾٤أ

و از است را نزاییده کسی نیاز است، بی» االله« است یگانه» االله» پیامبر) که بگو (اي«ترجمه: .»اوست همتاي کسی و نه است نشده زاییده کسی

خداوند چیست؟ ذاتی نام: 160 پرسش گویند. هم، می ذاتی و اسم ذات را اسم آن است، که» االله« وي ذاتی پاسخ: نام

و دیگر خداوند را مانند رزاق، خالق، مالک هاي نام» االله« بر لفظ علاوه: 161 پرسش گویند؟ می چه غیره

گویند. می صفاتی را اسماي یاد شده هاي پاسخ: نام

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 52

دارند؟ و مفهومی معنی چه اتیفص نامهاي: 162 پرسشهر به (آگاه بودن)، عالم (همیشه بسیار دارد، از قبیل: قدیم هاي پاسخ: خداوند نام

صفتها، نوعی از این هر نامی زنده) و... که (همیشه هر چیز)، حی چیز)، قادر (توانا بهگویند. می» صفاتی نام«آنها به هتج دارد، بدین می کند و بیان را ظاهر می و حال وصف

آن شناخت براي فقط که است نامی شود، این گذاشته» خالد« کسی اگر نام طور مثال به شخص، علم اگر آن کند. البته نمی از او را بیان حالتی و هیچ شده گذاشته وي بر شخص

را وي لحاظ و شهامت، بجنگد، از این أتکند با کفار، با جر را حفظ بیاموزد و قرآنگویند، می وي صفاتی هاي نامها را، نام نوع این نامند که می هم» شجاع«، »حافظ«، »عالم«

نام که» االله« است، لفظ گونه گویند. بدین می ذاتی را نام» خالد» او، یعنی نخستین و نام

الق«و خداوند است ذاتی ادر« ،»خ الم «، »ق يع«، »ع م ير«، »س او صفاتی هاي و غیره، نام» بص

هستند.او صفاتی هاي است، نام» االله« لفظ یک خداوند، فقط ذاتی نام که حال: 163 پرسش

چند تا هستند؟

﴿ است: مجید فرموده پاسخ: خداوند در قرآن ٱ و� س � ﴾بها عوه د ٱف � س � ٱ ء ما

.]180[الأعراف: .»نامها او را بخوانید با همان خداوند هستند پس و زیبا مخصوص خوب هاي نام«ترجمه:

است: فرموده» و در حدیثی، پیامبر اکرم

�سعة و�سعون اسما مائة إلا « .1»واحدا � . »باشد می نام نود و نه خداوند داراي« :یعنی

بخاري. -1

53 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

فرشتگان -2 است؟ متفاوت هستند یا مقامشان مقام یک داراي فرشتگان : آیا همه164 پرسش

ذکر شد، از دوم قسمت» سلامالإ تعليم«در نامشان که مقرب پاسخ: چهار فرشته

است، متفاوت شان و درجات ها مقام . سایر فرشتهوالاتر است شان ها مقام سایر فرشته .کمتر! خداوند هستند و بعضی گاهبار بسیار مقرب بعضی

دهند؟ می انجام کاري چه :فرشتگان 165 پرسش خاصی کارها و وظایف انجام مشغول ها و زمین در آسمان شماري بی پاسخ: فرشتگان

هستند. دستور و موافق است. و آنان سپرده فرشتگان را به جهان همه و انظباط خداوند نظمو مشغول است، کاملا شده سپرده آنان به که هایی کارها و برنامه امر خداوند، به

فرمانبردار هستند. دهید؟ را شرح فرشتگان از کارها و وظایف بخشی: 166 پرسش

را نزد پیامبران آسمانی هاي خداوند و کتاب ، دستورات جبرئیل پاسخ: حضرت آورد. می

میشود. گاهی خدا، فرستاده با دشمنان در جنگیدن پیامبران و مدد کمک براي گاهی دهد. می کند و عذاب می متمرد و مغرور را تنبیه انسانهاي وي خداوند توسط

و انتظام خدا، و مأمور نظم مخلوق به رساندن روزي ول ، مسؤ میکائیل حضرت را مأمور بعضی قرار دارند. که امر وي تحت بسیاري باشد. فرشتگان می غیره و باران

این است. و همگی موجود در طبیعت، مقرر کرده ها و دیگر آبهاي دریاها، رودخانه برند. می پیش دهند و به می انجام خاصی با نظم دستور خداوند متعال ها را موافق برنامه

وي، و در زیر فرمان است مخلوقات و روان جان مأمور گرفتن یلعزرائ حضرت دستور هستند. و آماده کرده عمل خویش بر وظایف قرار دارند، که بسیاري فرشتگان

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 54

مأمور گرفتن گیرند، با فرشتگان که را می عمل و نیک صالح بندگان جان که فرشتگانی از اي بر اینها، پاره دارند. علاوه و تفاوت هستند، فرق و بد عمل نا صالح بندگان جان

باشد: زیر می شرح به دیگر فرشتگان وظایف و خوب نیک اعمال یکی مأمور مقرر اند: که نعنوا به دو فرشته با هر انسانی -1دو کند. و آن می بد او را یاد داشت اعمال نویسد. و دیگري و می کرده را ثبت آدمی

اتبينام ال كر «را فرشته نامند. می »و نیکو گرامی نویسندگان«» ك

و بلاها هستند. از فاتاز آ انسان و پاسبانی مأمور حفاظت از فرشتگان بعضی -2است، را داده آنان اوند دستور حفاظتخد که و کسانی کودکان، سالخوردگان، ناتوانان

کنند. می و حفاظت نگهبانیدر قبر هستند و در قبر وي از مرگ پس آدمی مأمور باز پرسی از فرشتگان بعضی -3

نامند. می» منکر و نکیر«را آنان شوند، که حاضر می بازپرسی براي هر آدمی، دو فرشته کسانی هستند. تا ببینند چه در زمین سیر و سیاحت ول مسؤ از فرشتگان بعضی -4

بر و سلام صلوة و فرستادن قرآن، خواندن و نصیحت، تلاوت یاد خدا، و وعظ مشغول شرکت جلسات تا در آن ی، برقرار استدین مسایل و تعلم پیامبر هستند، و در کجا تعلیم

دهند. خداوند، گواهی پیشگاه کنندگان، به شرکت کنند و براي و شام در صبح شان کاري هستند، شیفت وظیفه نجاما در دنیا مشغول که فرشتگانی

شود. می عوضها آسمان سوي به از صبحنم اند، در وقت کرده وظیفه انجام در شب که شبانه فرشتگان

آیند. می زمین به روزانه کارهاي انجام براي دیگري آنها فرشتگان جاي روند و به می شبانه تگانآنها فرش جاي شوند و به می بعد از نماز عصر مرخص روزانه فرشتگان

.شوند! می فرستاده آنجا هستند. کارهاي انجامو مأمور بهشت دربان از فرشتگان بعضی - 5 باشند. می آن به مربوط کارهاي و مأمور انجام دوزخ نگهبان از فرشتگان بعضی - 6

55 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

اند. خداوند متعال و عبادت تسبیح مشغول همواره از فرشتگان بعضی -7 است؟ شده از کجا معلوم فرشتگان کاري و برنامه تقسیم این: 167 پرسش

اند. شده مجید ثابت اینها از قرآن پاسخ: همه

آسمانی هاي کتاب -3 آسمانی هاي و زبور، کتاب تورات، انجیل که است شده از کجا معلوم: 168 پرسش

اند؟ شده خداوند فرستاده جانب هستند و از است: ثابت کریم ها از قرآن کتاب این بودن پاسخ: آسمانی

﴿ است: فرموده تورات در مورد ا نز� إ� �و ٱ اأ .]44: ة[المائد ﴾ونور ىهد �يها ة رٮ

).7. (رکوع . »و نور قرار دارد هدایت در آن که را فرود آوردیم همانا ما تورات«

داود زبور را بهو ما « .]163[النساء: ﴾�ز�ور د ۥداو ناوءاتي ﴿ است: در مورد زبور فرموده

).23. (رکوع. »بودیم داده

ي ﴿ فرماید: می در مورد انجیل .]27[الحدید: ﴾�يل � ٱ ه � وءا�ي �م مر ن ب ٱ بعي� ناو�ف . »را دادیم انجیل وي و به را فرستادیم فرزند مریم ما عیسی«

کتاب، سه این که شده داده اطلاع مسلمانان به الشأن عظیم قرآن از طریق پس است. شده نازل بر پیامبري اند و هر کدام بوده آسمانی هاي کتاب

هستند و از آسمانی و زبور کتابهاي تورات، انجیل نپذیرد که اگر کسی: 169 پرسش چیست؟ اند حکمش شده خداوند فرستاده سوي

شده مجید ثابت کتابها از قرآن این بودن کافر است. زیرا آسمانی فردي پاسخ: چنین گفتارهاي که ندارد و کسی را قبول نکند، در واقع، قرآن اینها را قبول و هر کس است را نپذیرد، کافر است. قرآن

ها و یهودي ستحاضر در د در حال که و زبوري آیا تورات، انجیل: 170 پرسش اند؟ و واقعی و زبور اصلی تورات، انجیل هستند، همان مسیحیان

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 56

تاریخ، ها، در طول کتاب این پیروان شود که می مجید ثابت پاسخ: خیر، زیرا از قرآن نفسانی و هواي میل را بر حسب و مسائل از احکام اند و بسیاري در آنها دستبرد داشته

حاضر در دست در حال که و زبوري اند. لذا تورات، انجیل کرده و یا کم افهاض خویش آنها به معتقد بود: که باید چنین آنان به اند و نسبت شده یهود و نصارا هستند، تحریف

اند. نمانده باقی خویش اصلی صورتهاي هاي (جزوه هایی صحیفه امبراناز پی بر بعضی که است شده معلوم چگونه: 171 پرسش

است؟ شده مختصر) نازل نازل هایی از پیامبران، صحیفه بر بعضی که است شده ثابت مجید چنین پاسخ: از قرآن

ٱ ر�ك م س ٱ سبح ﴿ در سوره ابراهیم حضرت هاي صحیفه . بیان است شده� � ١﴾

موجود است. وي؟ و سخن یا کلام است الهی مجید کتاب قرآن: 172 پرسش

به هم در قرآن وي. چنانکه کلام و هم خداوند است کتاب مجید هم پاسخ: قرآن است. یاد شده از آن کلام عنوان به و هم کتاب عنوان

از یک مکدا آسمانی هاي و سایر کتاب تورات، انجیل، زبور، قرآن از میان: 173 پرسش برخوردار است؟ والاتري مقام

بالاتر است. آسمانی هاي کتاب مجید از همه قرآن و عظمت پاسخ: مقام چیست؟ آسمانی مجید بر سایر کتابهاي قرآن و برتري افضلیت دلیل: 174 پرسش

بر سایر قرآن مقام برتري باعث وجود دارد که متعددي پاسخ: فضیلتها و برتریهاي جمله: از آن است آسمانی کتب تواند در آن نمی کس و هیچ است شده مجید تضمین قرآن و هر حرف هر لفظ -1و تضمین ند اینخداو از طرف وجود آورد و تا روز قیامت به و کاستی کم گونه هیچ

در آنها و مردم نبوده محفوظ از تحریف که پیشین کتب تعهد وجود دارد. برخلاف اند. وجود آورده دستبرد و تغییر به

57 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

تواند نمی احدي که است در حدي و سلاست و بلاغت در فصاحت قرآن عبارت -2 بیاورد. کلامی خویش قرآن، از طرف کوچک سوره مانند یک

و بدین است الهی و شریعت دین آخرین و دستورهاي احکام مجید حامل قرآن -3 است. کرده را منسوخ پیشین کتب احکامقرآن، از دستورهاي بسیاري که است لحاظدر که قرآن شد، برخلاف می نازل بر پیامبران مرحله در یک پیشین هاي کتاب -4 و به است شده نازل تدریج مردم، به نیاز و ضرورتهاي بر حسب سال و سه بیست ظرف جاي مردم در قلوب العاده ور فوقط زمانی، به نیازهاي و رفع تدریجی نزول لحاظ

شدند. و مسلمان را پذیرفته آن افراد دستورهاي گرفت. و هزارانتا پیامبر اکرم و از زمان است شده و محفوظ ثبت مسلمان مجید در سینه قرآن -5

دیگر انتقال هایی و سینه قلوب به و کاست کم بدون هایی و سینه عصر حاضر، از قلوبپیدا نشد تا در دست و قرآن، فرصتی اسلام دشمنان براي هیچگاه لحاظ و از همین یافته

به هم روزگار دور سازند. و تا قیامت را از صفحه آن کنند یا اینکه و بیشی آن، کمی پیدا نخواهند کرد. توفیق امري چنین براي که برخوردار است و اعتدالی کمال از چنان قرآن دستورها و دستاوردهاي -6بشر مختلف هاي تواند، نیازمندي می و اجرأ است. و در هر زمان عمل قابل هر زمان مردم

ها انسان جهان، فرا راه اساسی قانون ترین و کامل ترین پیشرفته عنوان نموده، به را جبران قرار گیرد.

از عمل شود که نمی یافت ملتی در جهان، هیچ که است در حدي قرآنی احکام کمال به قرآن کند. زیرا قوانین و ناتوانی و یا اظهار ضعف خستگی آن، احساس بر دستورهاي

و هر زمان، تدوین مردم و وضعیت هر دوره با حال مناسب الهی لایزال حکمت مقتضايیا آسمانی کتاب به کریم، دیگر نیازي قرآن از نزول پس جهت و بدین است شده نازل جهانیان همه براي قرآن وسیله به اکرم رسول و بعثت نمانده قیبا جدیدي آیین

یافت. عمومیت

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 58

رسالت -4 چیست؟ پیامبران مشهورترین اسامی: 175 پرسش

به آنان مشهورترین نامهاي ولی نیست و مشخص معلوم پیامبران، تمام پاسخ: اسامی زیر است: شرح آدم حضرت -1 شیث حضرت -2 ادریس حضرت -3 نوح حضرت -4 ابراهیم حضرت -5 اسماعیل حضرت -6 اسحق حضرت -7 یعقوب حضرت -8 یوسف حضرت -9

داوود حضرت -10 سلیمان حضرت -11 موسی حضرت -12 هارون حضرت -13 یحیی حضرت -14 زکریا حضرت -15 إلیاس حضرت -16 یونس حضرت -17 لوط حضرت -18 صالح حضرت -19

59 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

هود حضرت -20 شعیب حضرت -21 عیسی حضرت -22 عبداالله محمد بن النبیین خاتم حضرت -23

بودند؟ عرب خاندان از کدام پیامبر اکرم: 176 پرسشو عرب، مشهورترین قبایل در میان بودند. قریش» قریش« پاسخ: پیامبر ما از خاندان

شدند. می شناخته عرب هاي سایر قبیله سردار و بزرگ قریش بود. مردم قبیله ارجمندتریناز امتیاز و قریش هاي سایر تیره از میان که است» هاشم بنی« قریش هاي از تیره یکی

وي سبب همین اند و به بوده تیره از همین . پیامبر اکرمرخوردار استب خاصی ویژگی نامند. می» هاشمی«را

گویند؟ می» هاشمی«را فرزندانش که بوده که» هاشم«: 177 پرسش شرح بدین حضرت آن نسب و سلسله بوده» هاشم«پدر پیامبر اکرم، جد پاسخ: نام

است: عبدمناف. بن هاشم بن عبدالمطلب عبداالله بن محمد بن

دیگر آدم بر حضرت حضرت، علاوه آن پدري و نیاکان در پدران: 178 پرسش یا خیر؟ هست هم پیامبري

فرزند اسماعیل هستند و حضرت اسماعیل حضرت از نسل حضرت پاسخ: آري! آن است. Åاالله خلیل ابراهیم حضرت

شدند. مبعوث پیامبري به در چند سالگی پیامبر اکرم: 179 پرسش شد. نازل» وحی« رسیدند و بر وي نبوت به حضرت آن سالگی چهل پاسخ: در سن

چیست؟ » وحی«: 180 پرسش را بر آن خویش و دستورها و کلام خداوند احکام که است این» وحی«پاسخ:

فرمود. لناز حضرت

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 60

بودند؟ در قید حیات تا چند سال وحی بعد از نزول پیامبر اکرم: 181 پرسش منوره. در مدینه سال و ده معظمه در مکه سال سال، سیزده و سه پاسخ: بیست

بردند؟ تشریف منوره مدینه به حضرت چرا آن: 182 پرسشخداوند فرا توحید و یگانگی سوي را به همک مردم حضرت آن که پاسخ: هنگامی

یکتا و یگانه کنند، و بر خداي را ترك پرستی و بت شرك کرد که آنها اعلام خواند و بهآنها بتها را پرداختند. چون توزي و کینه دشمنی با پیامبر به مردم بیاورند، آنگاه ایمان

و آزار پیامبر اذیت به شروع مختلف روشهاي . لذا بهدانستند می و معبود خویش پرستیده کردند.

داد و می آنان تعلیم شد، و توحید را به می را متحمل و آزار آنان اذیت پیامبر اکرم و گرد آمده دور هم مکه مشرکین سران کرد تا اینکه می خداوند را ابلاغ دستورهاي

و را رها کرده دستور خداوند مکه به حضرت گرفتند. آن حضرت آن قتل به تصمیم شدند. مدینه ، روانه ابوبکر صدیق خویش، حضرت و صمیمییار با صفا همراه

تشریف مند به و علاقه مشتاق بودند، شدیدا شده مسلمان از پیش که مدینه مردماز مدینه وارد شدند، مسلمانان مدینه پیامبر به که بودند. هنگامی حضرت آن فرمایی دریغ و مددي کمک کردند و از هر نوع استقبال دل و با جان شان و یاران ایشان

نورزیدند. آن بردن از تشریف قرار داشتند، هنگامی و آزار کفار مکه شکنجه تحت که مسلمانانی

ترك منوره قصد مدینه را به نیز آهسته، آهسته، مکه شدند، آنان آگاه مدینه به حضرت گفتند.

و خانه که مسلمانانی گویند و به می» هجرت« مدینه به را از مکه ضرتح آن رفتن گویند. می» مهاجرین«رفتند مدینه و به کرده را ترك خویش کاشانه

و حمایت از پیامبر و مهاجرین خویش و جان با مال در مدینه که مسلمانانی و به شود. می گفته» انصار«کردند میزبانی

61 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

ایشان به نسبت عرب کند، مردم پیامبري ادعاي حضرت آن از آنکه پیش: 183 پرسش داشتند؟ اي عقیده چه

راستگو، درستکار و را شخصیتی حضرت نبوت، آن ياز ادعا پیش مکه پاسخ: مردمو از مقام نزد آنان حضرت خواندند. آن می» أمین محمد«را دانستند و ایشان امانتدار می

کردند و و تمجید می ستایش از وي مردم برخوردار بود، و همه خاصی اجتماعی موقعیت بودند. قایل زیادي و احترام او ارزش براي

از مرگ و پس پیامبر است آخرین حضرت آن وجود دارد که دلیلی چه: 184 پرسش نخواهد شد؟ مبعوث دیگر پیامبري ایشان

وجود دارد. متعددي پاسخ: دلایل

م «را مجید ایشان خداوند در قرآن اینکه نخست ات و مطلبش است، فرموده» يينب الن خ

پیامبر است. آخرین حضرت آن که است این

نا خا�م «فرمودند: حضرت اینکه: آن دومپیامبر آخرین من«. »ي بعد نبي لا � النبي أ

. »نخواهد آمد و بعد از من، پیامبر دیگري هستم

� م و � ٱ﴿ فرماید: می اینکه: خداوند در قرآن سوم� دين�م ل�م ت مل أ

ت مم و�

.]3: ة[المائد ﴾ادين م � س � ٱ ل�م ورضيت م� نع �م علي و رساندم اتمام را بر شما به و نعمتهایم کردم شما را کامل شما دین امروز براي«ترجمه:

.»شما برگزیدم را براي اسلام دین تکمیل پایه را به خویش حضرت، خداوند دین آن بواسطه شود که می ثابت آیه از این

پیامبر جدیدي براي شد لذا بعد از پیامبر، دیگر نیازي از هر نظر مکمل رساند و اسلام نماند. باقی

رتر و بالاتر ب پیامبران از تمام حضرت آن مقام وجود دارد که دلیلی چه: 185 پرسش است؟

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 62

است. خود شده ثابت قرآنی آیه از چندین از سایر پیامبران حضرت آن پاسخ: برتري

سردار فرزندان در روز قیامت من« »امةيالق وم ي نا سيد ولد آدمأ«اند: فرموده هم حضرت آن .»بود خواهم آدم

باشد. می برتر و سردار آنان پیامبران از تمام حضرت آن پس

اجمعین: االله علیهم رضوان - کرام اصحاب -5 شود؟ می گفته کسی چه به» صحابی«: 186 پرسش پیامبر را ملاقات بوده با ایمان که در حالی شود که: می گفته کسی به» صحابی«پاسخ:

است. نموده وفات هم است. و با ایمان ا کردهحضور پید و در محضر ایشان چقدر است؟ : تعداد صحابه187 پرسش

اند و با اسلام آورده ایمان بودند و برایشان االله نفر در محضر رسول پاسخ: هزاران کردند. رحلت جهان از این هم

اند یا خیر؟برابر با هم مرتبهو از نظر مقام صحابه تمام: 188 پرسش امت از بقیه اصحاب تمام دارد ولی یکدیگر تفاوت میان صحابه و مرتبه پاسخ: مقام

و برتر هستند. اولی و بهتر است. افضل از همه اصحاب از میان کسی : چه189 پرسش

ست. بالاتر ا از دیگران شان و مرتبه چهار نفر مقام صحابه تمام پاسخ: از میان است. افضل امت از تمام که ابوبکر صدیق حضرت -1 برتر است. امت بعد از ابوبکر از تمام که عمر فاروق حضرت -2 است. افضل امت ابوبکر و عمر از همه بعد از حضرت که غنی عثمان حضرت -3و برتري امت از تمام بزرگوار قبلی بعد از سه که مرتضی علی حضرت -4

دارد. افضلیت ایشان و خلیفه ترتیب، جانشین به حضرت آن از وفات ر پیامبر پسچهار یا همین

مقرر شدند.

63 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

چیست؟ شدن خلیفه و مطلب مفهوم: 190 پرسشرا بر و اسلام دین کارهاي و ترتیب نظم که کسی حضرت آن از وفات پاسخ: پس

گویند: می خلیفه وي کرد، به می را دنبال حضرت آن مشی و خط و اهداف شتدا عهده و جانشین. مقام قایم یعنی» خلیفه«

و مسلمانان، حضرت اصحاب تمام اتفاق به پیامبر معظم از وفات پس انکهچن از وي شد. پس خابنتا حضرت آن و جانشین خلیفه اولین عنوان به ابوبکر صدیق

از و پس خلیفه، سومین عثمان حضرت از وي خلیفه، پس دومین عمر حضرتچهار شدند. این و انتخاب خلیفه، تعیین چهارمین عنوان به علی حضرت وي شهادت

نامند. می» چهار یار«و » راشدین خلفاي«، »أربعه خلفاي«بزرگوار را

خدا: ولیايو ا ولایت -6 گویند؟ می کسی چه به» ولی«: 191 پرسش

و خدا را پیروي اکرم و رسول خداوند متعال اياز دستوره که پاسخ: هر مسلمانیاو را از خدا و رسول جوید و محبت دوري کند و از گناهان و بندگی بسیار عبادت

و الهی بارگاه مقرب فردي دهد، چنین و ترجیح داشته دنیا مقدم چیزهاي همه محبت گویند. می» ولی« شریعت خداوند خواهد بود و او را در اصطلاح محبوب

هستند؟ چه» ولی« شناختن هاي نشانه: 192 پرسشبا تقوا و پرهیزگار باشد. بسیار مسلمانی وي که: است از این» ولی« هاي پاسخ: نشانه

آن و آزمند دنیا و چیزهاي باشد، حریص بر او غالب خدا و رسول کند. محبت عبادت کند. آمادگی نآ نظر داشته، براي را مد فکر آخرت نباشد. همیشه

شود؟ می گفته هم» ولی« صحابی آیا به: 193 پرسشحضور در برکت اند. زیرا به خدا بوده اصحاب، اولیا و دوستان پاسخ: آري! تمام

دنیا بود. به گرفته آنها جاي در قلوب خدا و رسول حضرت، محبت و محضر آن مجلس

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 64

دوري کردند، از گناهان می و عبادت دا را بسیار بندگینداشتند، خ و توجه محبت اصلا کردند. می و پیروي اتباع خدا و رسول جستند، و از دستورهاي می

رسند؟ می پیامبري هیچ مقام هب یا ولی» ولی«و » صحابی«آیا : 194 پرسشباشند و هر چند داشته والایی و مرتبه هر چند مقام» ولی«و » صحابی«پاسخ: خیر!

نخواهند رسید. پیامبري هیچ اممق به خداوند قرار گیرند، باز هم بارگاه مقرب خویش و زحمات تواند بر اثر عبادات نباشد، می صحابی که »اي ولی«آیا : 195 پرسش

برسد؟» صحابی« مقام به مجالست آنها به را کهاست! چ بسیار ارجمند و گرامی بودن صحابی پاسخ: خیر! مقام

مقام آن خویش تواند بر اثر ولایت نمی شده. لذا احدي مشرف االله رسول و مصاحبت بالاتر رود. کند یا از آن را کسب

خوانند، نماز نمی دهند، مثلا می انجام شرع خلاف کارهاي از مردم بعضی: 196 پرسش ديافرا پندارند آیا چنین می را پیر و ولی آنان مردم باز همکنند می تراشند، گناه می ریش

است؟ درست دانستن» ولی«را انجام شرع خلاف کارهاي که شخصی هر آن است! باید بدانیم غلط پاسخ: قطعا

خدا باشد. تواند ولی هرگز نمی نیست اکرم رسول دهد و پیرو سنت می و غیره ماز، روزهمانند ن شریعت از احکام هستند که هم اولیایی نآیا چنا: 197 پرسش

باشند؟ معاف و توانایی برخوردار باشد و قدرت سالم و حواس از هوش آدمی که پاسخ: تا هنگامی

معاف از وي شریعت از احکام حکمی باشد، هیچ الهی احکام در حد انجام هم وي مجاز نخواهد بود. برایش و گناه جرم ارتکاب نخواهد شد و

با دارند، ولی هم و توانایی برخوردارند و قدرت سالم و حواس از هوش که کسانیدهند، و می انجام شرع خلاف آورند، کارهاي نمی جاي خدا را به عبادت هم حالی چنین

65 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

و هرگز ولی بوده و لا مذهب دین ز است. آنها بیما جای کارها براي این کنند که عا می اد ).3هستند( شیطان ولی بود بلکهخدا نخواهند

و کرامت: معجزه -7 شود؟ می گفته چیزي چه به» زهمعج«: 198 پرسش

بر اي العاده و خارق العاده فوق کارها و چیزهاي چنان خداوند متعال پاسخ: گاهی اند، و هدف آنها عاجز و ناتوان از انجام دیگران کند که ظاهر می خویش پیامبران دست

برند پی پیامبران حقانیت کرده، به کارها و چیزها را مشاهده نوع مردم، این که است این گویند. می» معجزه«چیزها و کارها را کنند. چنین اعتراف آن و به

اند؟ داده نشان مردم به هایی معجزه چه پیامبران: 199 پرسشزیر مشهور بشرح اند، چند معجزه داده نشان متعددي هاي معجزه پاسخ: پیامبران

باشد: می ظاهري ظاهر شد و مارهاي مار بزرگی شکل به که موسی حضرت عصاي -1

را بلعید. جادوگراننور و چنان موسی حضرت خداوند در دست» سويمو ید بیضاي« -2

کرد. می غلبه آفتاب بر نور و روشنایی آن روشنایی بود که قرار داده درخشندگیو فرعون که امیهنگ - وي و همراهان موسی براي نیل دریاي خشکیدن -3

به اینکه محض به و همراهانش کردند، موسی را تعقیب و همراهانش او، موسی لشکریانو فرعون پدید آمد. چون عبور در آن راه رسیدند، دریا خشکید و چندین نیل دریاي

دریا از هر دستور خداوند دریا رسیدند، به وسط قصد عبور از دریا، به به لشکریانشفرو برد و نیستی را در کام و فرعونیان خود، فرعون سهمگین آورد. و با امواج موج طرف ساخت. غرق

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 66

کرد. کورهاي می ها را زنده مرده دستور خداوند متعال به عیسی حضرت - 4دمید، آنها میکرد و در می درست و گل از خاك بخشید. گنجشکهایی می مادرزاد را بینایی

کردند. آنها پرواز می گذشته قرن در حدود چهارده که است کریم معجزه پیامبر ما، قرآن ترین بزرگ - 5

سوره عرب، نتوانستند مانند یک زبان بزرگ دانان و لغت امروز، ادیبان تا به است، ولینخواهند هم شند، تا قیامتو بیاورند. و هر چند بکو کرده از قرآن، درست کوچک

توانست. است. معراج به رفتن معجزه پیامبر اکرم دومین -6

ق معجزه ایشان سومین -7 ر ش م ماه) است. شدن (دو نیم الق

و بر اثر اطلاع که است جهان از امور آینده اطلاع حضرت آن معجزه چهارمین - 8 آنها موافق داد. و همه اطلاع امت را، به جهان از امور آینده بسیاريخداوند، آگاهی

پیوستند. وقوع به حضرت آن عو اطلا بینی پیشنفر خوردند و سیر هزاران دو نفر را غذاي که است این حضرت آن معجزه پنجم -9

شدند. بیان الإسلام تعلیم بعدي هاي قسمتدر که هست بر این، چند معجزه دیگر هم علاوه

خواهد شد. إن شاء االله را گویند؟ چیزي چه» اج معر«: 200 پرسش

از شب پاسی که در حالی اکرم رسول حضرت خداوند متعالدستور پاسخ: بهاز آنجا رفتند، و المقدس بیت شده، به» براق«سوار بر از بیداري، از مکه بود پس گذشته

کردند و در عروج خواست خدا می که بردند، و از آنجا تا جایی تشریف هفتم آسمان بهو بهشت مختلف شدند، و نیز از مراحل مشرف العالمین رب ملاقات شب، به همان ند. گوی» معراج«سفر را باز گشتند. این خویش اول مقام به و سپس بازدید فرموده دوزخ

ق «مراد از : 201 پرسش ر ش م چیست؟» الق

67 بخش سوم قسمت اول: عقاید اسلامی

دهد، آن نشان اي آنها معجزه به خواستند که اکرم از رسول کفار مکه : شبیپاسخ هر دو قطعه مجلس حاضران شد و تمام دو نیم کردند، ماه اشاره ماه سوي به حضرت

خویش اول حالت شد و به پیوسته بهم ماه مهر دو نی از آن کردند. پس را مشاهده ماه نامند. می» القمر شق«را . اینبازگشت

چیست؟ » امت کر«: 202 پرسشو مقام خود و بالا بردن و نیک خاص و اعزاز بندگان احترام پاسخ: خداوند براي

و بسیار عادت خلاف کند که ظاهر می کارها و چیزهایی آنان بواسطه گاهی آنان مرتبه» کرامت«کارها را نوع بکنند. این توانند چنان نمی رسند و دیگران نظر می به مشکل

د.گوین می و حق خداوند، ثابت و نیک صالح اولیأ االله و بندگان دست به کرامات ظاهر شدن

است. دارند؟ با هم فرقی چه »کرامت«و » معجزه: «203 پرسش با تقوایی منان مؤ بر دست» کرامت«شود و ظاهر می پیامبران بر دست» معجزه«پاسخ:

است. سليموالت صاحبها الصلواة یعل محمدیه ریعتبا ش مطابق شان سراسر زندگی که

شریعت بند به تعهد و پاي هیچگونه که و کسانی و لاابالی دین افراد بی و اگر از دست چنان انیتبر حق گویند، و دلیل می» اج استدر«ظاهر شود، آنرا کارهایی ندارند، چنین

نخواهد بود. افرادي و ضروري خدا لازم اولیا و دوستان از دست کرامت آیا ظاهر شدن: 204 پرسش

است؟ است باشد. ممکن هم کرامت باشد، صاحب ولی هر کس که نیست پاسخ: خیر، لازم

از او ظاهر نشود. هم کرامتی یک عمر وي در طول خدا باشد ولی و دوست ولی شخصی دیگران شود که ظاهر می چیزهایی چنان فقرا و دراویش بعضی از دست: 205 پرسش بگوییم؟ اینها باید چه به سبتکارها عاجز هستند ن از آنگونه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 68

و به بوده و سنت مغایر با کتاب شان اعمال، رفتار ظاهر و باطن که پاسخ: کسانیسر بزند و ظاهر اموري چنان باشد اگر از دستشان شریعت بر خلاف شان طریقت عبارتی

را ولی افرادي نیست! چنین هرگز کرامت دانست» جادو و استدراج«را باید شود، آن بیش شیطانی و حیله دانستن، تلقین را، کرامت آنان عادت خلاف و کارهاي پنداشتن

د رفت.نزد آنها نبای کاري هیچ و براي جست دوري نیست. لذا باید از آنان

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم را از آتش تان اید، خود و خانواده آورده ایمان که آنانی اي«

اسلامی و اعمال دوم: ارکان قسمت -سوم بخش

وضو: مسایل باقیمانده است؟ نماز چگونه وضو، خواندن بدون: 206 پرسش

بدون را که فردي از علمأ چنین بعضی که است. تا حدي بسیار بزرگی پاسخ: گناه اند. خواهد نماز بخواند، کافر دانسته و می وضو ایستاده

نماز چیست؟ وضو براي بودن شرط دلیل: 207 پرسش

ها� ﴿ فرماید: می که قرآنی آیه پاسخ: این �ين ٱ � ءامنو � لو ٱ إ� تم �م إذا ا غ ٱف ة لص سلوا

ي وجوه�م ٱ إ� دي�م و� م ٱو مرافق ل ر برءوس�م سحوا

.]6: ة[المائد ﴾ب� كع ل ٱ إ� جل�م وأ

نماز را بکنید، نخست قصد خواندن که اید: هنگامی آورده ایمان که کسانی اي«ترجمه: » پا قوزك«کنید و پاها را تا بر سر مسح شسته را تا آرنج را بشویید و دستهایتان هایتان چهره

. »بشویید

لوة مفتاح «اند: نیز فرموده پیامبر اکرم هور الص .»الط است. و پاکی طهارت آن کلید نماز و شرط

وضو: از فرایض باقیمانده مسایل چیست؟ » شستن« مشخص تعریف: 208 پرسش

بچکد این از آن دو قطره یکی حداقل که ریختن آب عضو بدن روي قدري پاسخ: به اگر کسی گویند. مثلا نمی» شستن«را عمل و کمتر از این است مقدار شستن کمترین

چهره و روي برداشت کمی مالید، یا آنقدر آب کرد بر چهره را خیس خویش دست

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 70

گفته صورتی چکید در چنین از آن هایی ماند و قطره باقی بر چهره آب که ریخت نخواهد شد. وضو صحیح حال در این است. پس را شسته اش چهره وي شود که: نمی

چند بار باید شسته است آنها فرض در وضو، شستن که عضوهایی: 209 پرسش شوند؟

بار است، و از سه سنت» بار سه» از این بیش و است، فرض بار شستن پاسخ: یک و جایز نیست. است بیشتر مکروه

است؟ از کجا تا کجا فرض صورت : شستن210 پرسش گوش نرمه و از این آید تا زیر چانه سر بر می موي که جایی پیشانی پاسخ: از بالاي

است. دیگر شستن، فرض ي تا نرمه از آنها خشک است، اگر مقدار کمی آنها فرض شستن که وهایی: عض211 پرسش

یا خیر؟ است بماند، وضو صحیح شود. نمی بماند وضو صحیح خشک سر از عضوي موي یک اندازه پاسخ: اگر به

یا خیر؟ است الزامی ششم نگشتا داشت، شستن انگشت شش اگر کسی: 212 پرسش است. یپاسخ: آري، الزام

دارد؟ مفهومی و چه معنی چه : مسح213 پرسش گویند.» مسح«را عمل یدن، اینمال و بر عضوي کرده خیس را با آب پاسخ: دست

از که تري یا با همان است ضروري برداشتن تازه سر، آب مسح آیا براي: 214 پرسش است؟ کافیکردن، است، مسح ندهما دستها باقی شستن

جایز شد باز هم قبلی، مسح تري اگر با همان ولی بهتر است برداشتن تازه پاسخ: آب دیگر عضوي آن، مسح با متصل گردید بار دوم مسح عضوي است. اما اگر با دست، یک

جایز نیست. دست جایز نیست. و اگر مسح وجود نداشت و رطوبتی دست، تري نیز اگر بر روي

هم، مسح صورت شد در این شده، تر و مرطوب یا مسح شده با دیگر عضو شسته

71 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

نخواهد شد. صحیح سرش موهاي روي باران و آب قرار داشت باران در مقابل اگر کسی: 215 پرسش

مالید و آبها را بر سرش را روي خویش خشک اگر دست حالی ریخت، در چنین می یا خیر؟ جایز شده کرد آیا مسح خشپ سرش

است. اداء شده پاسخ: آري، مسح است. یا خیر؟ فرض هم چشم داخل قسمت در وضو شستن: 216 پرسش

نیست. فرض و دهان و بینی چشم داخلی قسمت پاسخ: شستنباید ارهرا تراشید، یا ناخنها را چید، آیا دوب از وضو سرش پس اگر کسی: 217 پرسش

کند و ناخنها را بشوید؟ را مسح سرش نیست. پاسخ: خیر، لازم

قسمت بود، شستن شده قطع تر از آرنج پایین مقداري دستش اگر کسی: 218 پرسش یا خیر؟ است الزامی تا آرنج مانده باقی

الزامی آن باشد، شستن یباق تر از آن یا پایین از آرنج قسمتی که پاسخ: آري! تا زمانی است.

وضو: هاي از سنت مانده باقی مسایل یا خیر؟ است صحیح وضو نکرد وضویش قصد و نیت اگر شخصی: 219 پرسش

در دریا افتاد یا در زیر باران کسی وضو را نکرد، مانند: اینکه و اراده پاسخ: اگر نیتوضو، و با آن است صحیح شدند، وضویش خیس وضویش اعضاي ایستاد و تمام

رسد. نمی وي وضو به و پاداش ثواب تواند نماز بخواند ولی می کند؟ نیت وضو چگونه براي: 220 پرسش

قصد چنین خواهد وضو کند، این می که است. هنگامی کردن اراده» نیت« پاسخ: معناينماز، وضو و جایز بودن شدن و پاك ناپاکی کردندور براي باشد که: داشته و اراده

گیرد. وضو قرار می و نیت است کافی و خیال اراده همین کنم. فقط می

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 72

یا خیر؟ است ضروري با زبان» نیت« گفتن: 221 پرسش ندارد. اشکالی اگر گفت ولی نیست ضروري با زبان نیت پاسخ: خیر، گفتن

کند؟ نیت بگیرد، چگونه تازه خواهد وضوي و می با وضو است که کسی: 222 پرسش کنم. وضو می و فضیلت ثواب کسب براي کند که نیت پاسخ: فقط

شود یا نه؟ االله باید خوانده بسم در وضو، تمام: 223 پرسش

حمن االله بسم «پاسخ: يم الر ح االله بسم «خواندن، یا را کامل» الرلي ظيم الع و » الع

لى الله الحمد « ين ع سلا د شود، جایز خوانده هر کدام» الله الحمد «و » االله بسم «، یا »م الإ

است. شود؟ زده مسواك دارد و چگونه حکمی چه زدن مسواك: 224 پرسش

و و منافع فراوان است. و اجر و ثواب کده مؤ از مسواك، سنت پاسخ: استفاده یک اندازه و به تلخ درخت یا چوب باید از ریشه دارد. مسواك شماري بی خاصیتهاي

شست. را باید خوب آن زدن و بعد از مسواك زدن از مسواك باشد. پیش وجبزند بار مسواك را سه چپ سمت هاي دندان و سپس راست سمت هاي دندان نخست

شود. جدید استفاده ر بار از آبو ه دارد؟ حکمی چه : مضمضه225 سشپر

کرد. در وقت نباید غرغره روزه در حال ولی است در وضو، سنت پاسخ: مضمضه شود. در دهان آب راست با دست مضمضه

است؟ چگونه کردن در بینی آب روش: 226 پرسش سوي را به آب عمیق کند و با تنفس بینی برداشته، داخل چپ، آب پاسخ: با دست

برسد و ضررهاي وي دماغ به آب شدید کند که تنفس نباید چنان بکشد ولی بینی بالاي ایجاد کند. جانی

در بالا نکشد. آب سمت کند و به در بینی آب است، فقط روزه در حال که کسی است. کده مؤ کردن، سنت و بینی دهان

73 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

است؟ از ریش، سنت قسمت کدام خلال: 227 پرسشقرار دارند چهره در اطراف که و موهایی است سنت ریش داخلی قسمت پاسخ: خلال

است. رضآنها ف شستن شوند؟ خلال چگونه : انگشتان228 پرسش

دهد. و کند و حرکت دیگر داخل دست انگشتان را در میان دست یک پاسخ: انگشتان شروع راست پاي کند. از انگشتان خلال چپ دست کوچک پاها را با انگشت انگشتان

کند. ختم چپ پاي انگشتان به کرده شود؟ مسح سر، چگونه تمام :229 پرسش

باشد، بگذارد و پیشانی انتهاي جلو سر که را تر کرده، بر قسمت پاسخ: هر دو دستجلو سر باز طرف به سر بکشاند و سپس پشت قسمت طرف به را با انگشتان دست کف

شود. مسح سرش تمام باشد که گرداند و مواظب شود یا نه؟ استفاده تازه ها از آب گوش مسح براي: 230 پرسش

کند و ها را مسح گوش است مانده سر باقی از مسح که تري پاسخ: خیر، با همان کند. مسح شهادت گوشها را با انگشت داخل

وضو: از مستحبات مانده باقی مسایل ؟»مستحب«ا ی است» سنت« راست اعضا در وضو از سمت شستن: 231 پرسش

اند. دانسته» مستحب« و بعضی» نتس«را از فقها آن پاسخ: بعضی شود؟ باید مسح چگونه : گردن232 پرسش

است. گلو، بدعت شود، مسح مسح هر دو دست، گردن انگشتان پاسخ: با پشت است؟ آدابی چه داراي یاد شده بر مسایل : وضو علاوه233 پرسش

شود: زیر ملاحظه هاي نمونه وجود دارد، بطور مثال زیادي وضو آداب پاسخ: برايآنرا قرار داده وشگ سوراخ داخل کرده را خیس دست کوچک سر انگشت -1

دهید. حرکت

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 74

شوید. و آماده ماز وضو کردهن وقت از فرا رسیدن پیش -2 بمالید. خوبآنها را ید با دستشوی وضو را می اعضاي که زمانی -3 برسد. در زیر آن دهید تا آب تو یا حرک کرده و انگشتر را بیرون ساعت -4 نگویید. دنیوي وضو حرفهاي حیندر -5 نزنید. صورت به را با تندي بآ -6 کنید. در آب، خودداري رافاز اس -7 بگویید.» االله بسم«هر عضو ستنش در وقت -8 بخوانید. از وضو، درود شریف پس -9

شهادت، بخوانید: با کلمه مراهدعا را ه وضو، این در پایان -10

ر�ن « ا�� واجعل� من المتطه .1»اللهم اجعل� من التو بنوشید. ایستادن از وضو را در حالت مانده باقی از آب مقداري -11

ية« عنوان نماز به بعد از وضو دو رکعت -12 وء تح ض بخوانید. » الو

وضو: هاي از شکننده مانده باقی مسایل د، وضو پیدا کن جریان حدي تا چه شده خارج از بدن که یا چرکی خون: 234 پرسش

کند؟ می را باطلباشد. یعنی، از فرض محل آن در وضو یا غسل، شستن برسد که جایی پاسخ: به

بسیار، در هر باشد و خواه اندك شود، خواه روان اطراف به خویش خروج موضع کند. می وضو را باطل صورت

پیدا کرد و جریان چشم آمد و در داخل بیرون چشم، خون : اگر از داخل235 پرسش شود؟ می نشد آیا وضو باطل خارج

.»اند و پاکیزه کنند یپروردگارا! مرا از توبه کنندگان بگردان و جزو کسانى قرار ده که کاملا طهارت م«ترجمه: - 1

75 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

و است در وضو فرض نه چشم داخل شستن شود زیرا که نمی پاسخ: خیر، وضو باطل در غسل. نه

شد، باز جذب اي یا پارچه و با انگشت نمودار گشت خون اگر از زخمی: 236 پرسش است؟ شده ار گشت، آیا وضو باطلتکر عمل شد و چند بار این نمودار و باز جذب

جذب اي یا پارچه با انگشت اگر خون که: را باید در نظر گرفت نکته پاسخ: این بود که قدري شد، اگر به می در همانجا متوقف کرد یا نه، بلکه پیدا می شد، جریان نمی شود. نمی قدر نبود، باطلشود و اگر آن می شد، وضو باطل می روان

کند؟ می وضو را باطل چیزهایی چه استفراغ: 237 پرسشبرسد، دهان پري اندازه کند و به خون، چرك، آب، غذا، استفراغ پاسخ: اگر کسی

شود. نمی وضو باطل خالص بلغم شود. از استفراغ می وضو باطل آنگاهیا شده باطل کرد وضویش استفراغ اندك بار اندك چندین اگر کسی: 238 پرسش

خیر؟دیگر مقداري ع تهو کرد باز از همان استفراغ بود و بر اثر آن یکی ع پاسخ: اگر تهو

است. نشده نرسید، وضو باطل دهان پري اندازه به آن مجموع که طوري کرد به استفراغ به یا چرك خون از آنجا مقداري بود که یا زخمی دانه کسی : اگر بر بدن239 پرسش

شوند یا خیر؟ می نجس هایش بود، لباس کرده اصابت وي هاي لباس اصابت لباس شود و به و روان جاري که نیست قدري به و چرك اگر خون پاسخ: لباس شستن باز هم شود ولی نمی نجس نمودار گشت، لباس بر لباس آن هاي کرد لکه

بهتر است. یا خیر؟ نباشد، پلید است دهان پري مقداري به اگر استفراغ: 240 پرسش

نباشد پلید نیست. دهان اگر در حد پري شده استفراغ پاسخ: شیئی مکید، آیا وضویش خون چسبید و از بدنش کسی بدن به اگر زالویی: 241 پرسش

است؟ دهش باطل

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 76

لو زا اگر در شکم که را مکیده زالو خونی چون شده باطل پاسخ: آري، وضویش کرد. پیدا می رفت، جریان نمی

شود یا خیر؟ می مکیدند وضو باطل خون کسی از بدن و کیک پشهاگر : 242 پرسشاگر که نیست در حدي غالبا شده مکیده خون شود، چون نمی پاسخ: خیر، وضو باطل

گشت. می و جاري شد روان نمی همکید شود؟ نمی باطل خوابی نوع چه وضو از: 243 پرسش

و یا در رکوع نشستن یا در حالت تکیه یا بدون ستادهای اگر در حالت پاسخ: خواب کند. نمی باشد وضو را باطل جدهس

شده؟ نمی باطل آنان از خوابیدن، وضوي اند که بوده هم آیا کسانی: 244 پرسش و ویژگی صیاتاز خصو و این شده نمی باطل از خواب پیامبران پاسخ: آري! وضوي

است. بوده آنان وضو را باطل شرایطی هشود، و در چ می گفته چیزي چه به قهقهه: 245 پرسش

کند؟ میرا بشنوند وي خنده صداي هم دیگران بلند، که با صداي خندیدن پاسخ: قهقهه، یعنی

زیر وجود دارد کند، شرایط اطلوضو را ب قهقهه اینکه و براي را باطل وضویش نابالغ خنده -باشد اي بالغه یا زن مرد بالغ خندان شخص -1 کند. نمی و خندید وضویش رفت در نماز بخواب باشد، اگر کسی بیداري در حال خنده -2 شود. نمی باطل

در اگر کسی باشد. پس و سجده رکوع است، داراي خندیده در آن که نمازي -3 است. نشده باطل کرد وضویش ههقهق نماز جنازه

افتاد، وضو خودش یا بر عورت دیگران بر عورت آدمی اگر نگاه: 246 پرسش -4 شود یا خیر؟ می باطل

77 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

شود. نمی پاسخ: خیر؟ وضو باطل

از غسل: مانده باقی مسایل است؟ بر چند نوع : غسل247 رسشپ

است: نوع بر سه پاسخ: غسل فرض غسل -1 سنت غسل -2 مستحب غسل -3

است؟ فرض، بر چند قسم : غسل248 پرسش تعلیم عديب هاي در قسمت آن توضیح که است قسم بر شش فرض پاسخ: غسل

خواهد آمد. الإسلام نمائید؟ است، آنها را بیان بر چند قسم سنت غسل: 249 پرسش

است: بر چهار قسم سنت سخ: غسلپا نماز جمعه. براي غسل -1 نماز هر دو عید. براي لغس -2 کردن. غسل حج از احرام پیش -3 کردن. غسل عرفات به و رفتن وقوف براي -4

دهید؟ است، توضیح بر چند نوع مستحب غسل: 250 پرسش زیر است: شرح به برخی که سته را اقسامی مستحب پاسخ: غسل

نامند. می» ات بر« را شب آن که پانزدهم شب یعنی شعبان نیمه غسل -1 الحجه. ذي از روز نهم پیش شب یعنی» عرفه شب« غسل -2 و خورشید گرفتگی) (ماه و کسوف خسوف در وقت غسل -3 باران). نماز استسقأ (طلب براي غسل -4 منوره. یا مدینه مکرمه در مکه دخول براي غسل -5

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 78

کردن. میت، غسل از غسل پس -6 بشود. اسلام به مشرف از اینکه کافر، پس غسل -7

یا حوض دریا، رودخانه در آب شد، و وي واجب غسل اگر بر کسی: 251 پرسششد و تر و خیس بدنش تمام که ایستاد، بطوري باران خورد یا در زیر آب غوطه بزرگ

یا خیر؟ شده صحیح آیا غسل شتگ روان آب بر بدنش بکند. هم و استنشاق مضمضه کهاین شرط شده، به صحیح پاسخ: آري! غسلش

یا نه؟ جایز است کردن قبله فطر رو به غسل در حال: 252 پرسش ندارد. نباشد، اشکالی گر برهنهو ا باشد جایز نیست پاسخ: اگر برهنه

یا خیر؟ جایز است کردن غسل هبرهن: 253 پرسش ندارد. بیند اشکالی او را نمی کسی که است یا در محلی حمام اگر داخل پاسخ:

هستند؟ مکروه در غسل چیزهایی چه: 254 پرسش از: است عبارت است مکروه سلدر غ پاسخ: آنچه

آب. در مصرف اسراف -1 رو کردن. قبله طرف و یا به زدن حرف برهنگی در حال -2 کردن. سلغ سنت خلاف -3

وضو گرفتن، نماز، براي از غسل بود، پس وضو نکرده از غسل : اگر پیش255 پرسش یا خیر؟ است الزامی

مجدد نیست. وضوي به گرفته، نیازي انجام غسل پاسخ: وضو در حین

ها: بر موزه از مسح مانده باقی مسایل شود؟ آغاز می زمانی از چه مسح مدت: 256 پرسش

مسافر سه روز، و براي شبانه یک مقیم براي است وضو شده بی که پاسخ: از وقتی و موزه وضو گرفت نماز فجر جمعه براي اگر کسی جایز است. مثلا روز مسح شبانه

79 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

یا سه یک مدت به وقت همانوضو شد از بی عصر با وضو بود، آنگاه پوشید و تا وقت کند. ها مسح روز بر موزه شبانه

شود؟ می باطل چیزي از چه مسح: 257 پرسشاز بر آن، مسح کند. علاوه می را نیز، باطل کند، مسح می وضو را باطل پاسخ: هر آنچه

شود: می باطل موارد هم این رسید. پایان به مسح مدت -1 کشید. را از پا بیرونها موزه -2 باشد. شده پاره پا، موزه انگشت سه اندازه به -3

رسید پایان به مسح کشید یا مدت را از پا بیرون وضو موزه اگر در حال: 258 پرسش کار بکند؟ چه

وضو تمام ها را بپوشد. برگرداندن موزه را شسته پاهایش فقط پاسخ: در هر دو صورت نیست. است، لازم بمستح

بود، کرده ها مسح روز بر موزه شبانه یک مدت از اینکه پس اگر مسافري: 259 پرسش چیست؟ شد حکمش و مقیم بازگشت خانه به

کند. بر آنها مسح کشد و مجدداب ها را از پا بیرون پاسخ: موزه چیست؟ افر شد، حکمشمس رد و سپسک را شروع مسح : اگر مقیمی260 پرسش

ها روز بر موزه شبانه روز مسافر شد، تا سه شبانه یک شدن از تمام پاسخ: اگر پیشکشیده، بیرونها را از پا روز سفر کرد، موزه شبانه یک شدن کند و اگر بعد از تمام مسح

کند. مجددا، مسح ا خیر؟ی جایز است بر آن بود، مسح شده پاره مختلف از جاهاي اگر موزه: 261 پرسش

اندازه آن، به پارگیهاي بود و مجموع شده پاره مختلف از جاهاي موزه پاسخ: اگر یکهر دو موزه، برابر با شده پاره اگر جاهاي جایز نیست، ولی شد، مسح پا می انگشت سه .جایز است مسح حالی ، در چنینپا باشد انگشت سه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 80

حقیقیه: از نجاست مانده باقی مسایل اند، مانند: کفش، موزه، کیف، شده ساخته و لاستیک از چرم که چیزهایی: 262 پرسش

کند، چگونه صابتآنها ا به داري جرم اگر نجاست و غیره پلاستیکی هاي دستکش، کیسه شوند؟ می پاك

و اثر نجاست عین آنکه شرط شوند، به می پاك غیرهو خاك بر روي پاسخ: از مالیدن برود. آن، از بین صابتو مانند آن، ا نجاستی، مانند: ادرار، مشروب یاد شده وسایل اگر به: 263 پرسش

شوند؟ می پاك کند، چگونهشوند، نند، شستهک را دور می اثر پلیدي ) که آبکی (چیزهاي یا مایعات ا آبپاسخ: ب

گردند. می پاك یاد شده چیزهاي شود به نمی از خشکیدن، رویت پس که غیر مرئی اگر نجاست یعنی شوند. نمی بر خاك، پاك شوند. از مالیدن باید شسته یا مایع با آب آنها برسد، فقط و امثال

هکرد چگون نها اصابتای و امثال فلزي چاقو، کارد، وسایل به اگر نجاست :264 پرسش شوند؟ می پاك

زنگ که در صورتی و غیره اي استیلی، آلومینیومی، شیشه فلزي، ظرفهاي پاسخ: وسایلاثر که اي گونه شوند، به مالیده چیزي شوند و روي و ناهموار نباشند، اگر نجس زده شوند. می برود، پاك از بین ديپلی

شود؟ می پاك چگونه کرد، زمین اصابت زمین به نجاستاگر : 265 پرسشنماند، باقی آن (رنگ، بو، مزه) روي شد و اثر پلیدي خشک زمین از اینکه پاسخ: پس

شود. می پاك شود، چگونه یا مسجد اگر نجس منزل شده فرش دیوار، آجر و سنگ: 266 پرسش

کرد؟ را پاك باید آن شود. می پاك اثر نجاست آنها و دور شدن شدن پاسخ: از خشک

81 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

نیستند مانند: فشردن قابل شستن در حین که چیزهایی کردن پاك روش :267 پرسش است؟ چگونه و غیره ضخیم ظرفها، فرش

و گذاشته است، نخست، شسته یا غیر ممکن آنها مشکل فشردن که پاسخ: چیزهاییو شسته هم شوند. بار سوم و گذاشته شود باز، شسته متوقف آب شوند تا چکیدن

در موقع شوند. البته می شد، پاك بیان که روشی به بار شستن از سه شوند پس گذاشته گردد. برطرف بطور کامل شوند تا پلیدي باشد، مالیده ممکن مالیدن که هر اندازه شستن

شوند؟ می پاك اگر پلید شوند، چگونه و خاکی سفالی ظرفهاي: 268 رسشپ نها در پرسشآ کردن پاك شوند. روش می پاك با شستن هم سفالی پاسخ: ظرفهاي

گردید. بیان قبلیخاکسترها د، آنو خاکستر شو اگر سوخته مانند مدفوع شییء نجس: 269 پرسش

اند یا خیر؟ پاك هستند. خ: آري، پاكپاس

چیست؟ آن افتاد و مرد، حکم در روغن اگر موشی: 270 پرسشرا بردارند، آن اطراف و روغنهاي منجمد باشد موش روغن که پاسخ: در صورتی

پلید است. روغن بود تمام مایع شود و اگر روغن می پاك مانده باقی روغن

استنجاء: از مانده باقی مسایل است؟ در استنجاء مکروه چیزهایی چه: 271 پرسش پاسخ:

کردن. قبله طرف یا رو به استنجاء پشت در حال -1 بیفتد. وي بر عورت دیگران نگاه که استنجاء کردن در جایی -2

باید اجتناب چیزهایی چه رود در آنجا از می قضاي حاجت براي که کسی: 272 پرسش د؟کن

:پاسخ

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 82

نکند. قبله طرف یا رو به پشت -1 ادرار نکند. ایستادن در حال -2 نکند. و غایط یا در کنار آن، بول آب نهر یا جوي داخل -3 نکند. و غایط دیوار مسجد بول نزدیک - 4 -1 نکند. و غایط بول در قبرستان -4 نکند. بول یا دیگر چیزي موش در سوراخ -5 نکند. صحبت و غایط بول در حین -6 بالا ادرار نکند. سمت ننشیند و به پایین در قسمت -7 نکند. و غایط بول مردم و یا گذرگاه در نشستنگاه -8 نکند. و غایط گیرد، بول وضو می که در محلی -9

هستند. ذکر شدند مکروه موارد که این همه

آبها: از مانده باقی مسایل یا نه؟ وضو جایز است است، با آن شده گرم آفتاب با گرمی که آبی: 273 پرسش

نشود. وضو گرفته آبی با چنین که است بهتر آن پاسخ: جایز است، ولیآبها اینبچکد، با آبی از بدن، در ظرف هایی وضو اگر قطره در وقت: 274 پرسش

یا خیر؟ وضو جایز است ریزد، آب می از بدن که نباشد آبی حقیقی وضو اگر بر بدن، نجاست پاسخ: در حین

که است چنین شود، حکمش مخلوط اگر با غیر مستعمل مستعمل و آب است مستعملبا برابر باشد، وضو و غسل بیشتر باشد یا در مقدار، با غیر مستعمل مستعمل اگر آب

جایز است. تر باشد وضو و غسل و اگر کم نیست صحیح آبی چنینود با آن، ش مخلوط و غیره مانند زعفران، صابون اگر با آب، چیز پاکی: 275 پرسش

یا خیر؟ وضو جایز است

83 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

اگر هر سه ولی تغییر کرد وضو جایز است آب از اوصاف دو صفت پاسخ: اگر یکی شد وضو جایز نیست. ظغلی د و آبتغییر پیدا کر آب صفت

پنجاه متر) و طول (یک شرعی دو ذراع عرض به اي و برکه : اگر حوض276 پرسش آب حکم آبی ذراع، چنین بیست و طول پنج عرض متر) باشد یا به 25 شرعی ( ذراع

را دارد یا خیر؟ جاري را دارد. جاري آب آب، حکم ینپاسخ: آري! ا

چاهها: از آب مانده باقی مسایل چیست؟ افتاد، حکمش در چاه کبوتر یا گنجشک اگر مدفوع: 277 پرسش

شتر و گوسفند، چهار مدفوع سه یا از افتادن کبوتر، گنجشک مدفوع پاسخ: از افتادن شود. نمی نجس آن در چاه، آب هغوط و در آب رفت دلو در چاه آوردن قصد بیرون به کافري اگر انسان: 278 پرسش

چیست؟ آبی چنین ور شد، حکم پاك و جنابت حقیقی از نجاست چاه از ورود به قبل وي و لباس پاسخ: اگر بدن

باید آب و تمام تاس نجس چاه باشد، آب و اگر نجس است پاك هم چاه باشد، آب شود. کشیده

و گاهی از دلو بزرگ گاهی و مردم قرار نداشت چاه روي یاگر دلو خاص: 279 پرسش در چاه نجاستی که کردند، در صورتی می استفاده آب کشیدن براي کوچک از دلوهاي

دلوي نوع از چه آب کشیدن باشد، براي از آب معین مقداري کشیدن افتاد و نیاز به شود؟ استفاده

و یا کوچکی یا دلو بسیار بزرگ قرار نداشت دلو خاصی چاه روي نچهپاسخ: اگر چنا شود. استفاده چاه، از دلو متوسط آب کردن پاك براي صورت وجود داشت، در این

به رسید اینک پایان به الإسلام تعلیم دوم قسمت بر مسایل شده اضافه تا اینجا مسایل پردازیم. می قبلی حثمبا نبالهد بیان

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 84

آن و احکام تیمم شود؟ می گفته چیزي چه به تیمم: 280 پرسش

در یا آنچه پاك خاك وسیله به از بدن حکمیه نجاست دور کردن یعنی پاسخ: تیمم است. خاك حکم

جایز است؟ زمانی در چه تیمم: 281 پرسش پاسخ:

آب میسر نشدن در وقت -1 از آب. یا ازدیاد آن، بر اثر استفاده بروز بیماري وجود خطر و اندیشه در صورت -2

دهید؟ را توضیح آب به دسترسی عدم حالتهاي: 282 پرسش پاسخ:

دور باشد. از آدمی شرعی میل یک اندازه به آب که هنگامی -1وجود آب از منزل خارج وجود دشمن. مثلا واسطه به بر آب دسترسی عدم -2

کند. دیگر، او را تهدید می چیزيیا یا درنده دشمن خطر حمله دارد، ولی براي مقدار آب اگر از آن که خطر هست این وجود دارد، ولی در حد کمی آب -3

شود. و تلف رفته از بین از تشنگی است شود، ممکن وضو استفاده آن، میسر نیست. کشیدن براي دلو و ریسمان وجود است، ولیم چاه داخل آب -4 دیگر هم ندارد و کسی دسترسی آن به مختلفی بنا بر دلایل وجود دارد، ولی آب -5

استمداد کند. از وي که نیست کند. تواند تیمم و می است وجود آب عدم موارد در حکم این تمام

معتبر است؟ زمانی در چه بیمار شدن اندیشه: 283 پرسشباشد داشته یقین بیمار شدن آب، به از استفاده خویش با تجربه که پاسخ: در صورتی

کند. تواند تیمم می بدهد آنگاه نظري ماهر چنین و طبیب یا پزشک

85 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

باشد داشته فاصله از آب شرعی میل یک اندازه به که از این : غرض284 پرسش چیست؟

یا خویش گمان به وجود ندارد، ولی آنجا آب که هست در محلی آدمی پاسخ: وقتیوجود متر) آب 1700(حدود میل کمتر از یک در فاصله شد که کسی، متوجه بر اثر اطلاع

رود. ب آب سراغ باید به بلکه جایز نیست تیمم حالی در چنین است از وجود آب نتواند خبري وجه هیچ نباشد و به هم اي دهنده اطلاع که اما در صورتی

از متر) یا بیش 1700(حدود مایل یک فاصله به آب آورد و یا اینکه بدست حوالی در آن شود. جایز می برایش تیمم صورتی موجود است، در چنین آن

است؟ چند چیز فرض در تیمم: 285 پرسش است: چیز فرض سه پاسخ: در تیمم

کردن. نیت -1 مالیدن. و بر صورت زدن را بر خاك هر دو دست -2 مالیدن. و دستها را تا آرنج زدن را بر خاك هر دو دست -3

است؟ چگونه تیمم کامل روش: 286 پرسش شدن، براي و پاك پلیدي ردندور ک قصد و اراده به کند که نیت پاسخ: نخست

آنها زده را بر خاك هر دو دست کند. سپس می دیگر تیمم عبادتی نماز و یا انجام خواندن یک اندازه نماند. (اگر به باقی از آن جایی هیچ بمالد که بر چهره نحوي را بیفشاند و به

نخواهد شد). صحیح است، تیمم نشده مالیده آن روي دست بماند، که باقی سر مو جاییرا در زیر چپ دست آنها را بیفشاند و چهار انگشت زده را بر خاك بار دوم، دستها

دست کند و با کف مسح را تا آرنج دست زیرین قسمت قرار داده راست دست انگشتان کند. لالخ را تا سر انگشتان راست دست بالایی قسمت چپآورد. تیمم بیرون از شروع باشد، آنها را قبل داشته و انگشتر در دست اگر ساعت

است. سنت در تیمم ریش کردن خلال

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 86

جایز است؟ تیمم چیزهایی چه روي: 287 پرسشخاك، ریگ، سنگ، گچ، آهک، سیمان، آجر، خشت، دیوار (در روي پاسخ: تیمم

باشند. پاك که شرطی به نباشد) جایز است خورده رنگ که صورتی جایز نیست؟ چیزهایی چه روي متیم: 288 پرسش

هک هر چیزي و خلاصه فلز، شیشه، گندم، جو، پارچه چوب، انواع روي پاسخ: تیممنباشد، جایز و غبار بر آنشود و گرد و خاکستر می و یا سوخته ذوب عموما در آتش نیست.

بر آنها تیممو دیوار، گرد و غبار نباشد، موزائیک سنگ، آهک : اگر روي289 پرسش یا خیر؟ جایز است

نیست. زامیوجود گرد و غبار بر آنها ال جایز است بر آنها تیمم که پاسخ: چیزهایی جایز است. تیمم وجود غبار هم بدون

جایز باشند تیمم اگر غبار داشته جایز نیست آنها تیمم روي که : چیزهایی290 پرسش یا خیر؟ ستا

زدن، غبارها منتشر از دست باشند که داشته حدي غبار به که پاسخ: آري! در صورتی آنها بماند جایز است. شود و یا اثر دست، روي

در قصد دخول یا به آن به زدن یا دست قرآن قصد تلاوت به : اگر کسی291 پرسش واند؟ تواند نماز بخ می تیمم کرد، با همان مسجد، تیمم

جایز است. عبادت نوع چندین اداء و انجام تیمم پاسخ: آري! با یکتواند می تیمم آنکرد، با تیمم تلاوت یا سجده نماز جنازه براي اگر کسی: 292 پرسش

نماز بخواند؟ پاسخ: آري، جایز است.

از نماز سکرد و نماز خواند و پ آب، تیمم اگر بخاطر میسر نشدن: 293 پرسش یا خیر؟ است نماز ضروري داندنمیسر شد بر گر برایش خواندن، آب

87 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

نیست. نماز ضروري ر، برگرداندنپاسخ: خی شود؟ می باطل چیزهایی از چه تیمم: 294 پرسش

شود. و اگر بر اثر می باطل هم شود تیمم می وضو باطل که چیزهایی پاسخ: از همان از آن که میسر شد و توانست برایش آب بود، سپس کرده تیمم آب به دسترسی عدم

نآ بود، از دور شدن کرده تیمم شود. و اگر بر اثر عذري می باطل کند، تیممش استفاده شود. می باطل تیممش عذر هم

تواند، می یممت با آن بود، نماز عصر را هم کرده نماز ظهر تیمم اگر براي: 295 پرسش بخواند یا خیر؟

متعدد جایز است. و تا متعدد در اوقات نمازهاي واحد خواندن پاسخ: آري! با تیمم را انجام عبادتی را بخواند و هر نوع نمازي تواند هر نوع می نشده باطل تیممش که زمانی

نوافل، فرایض، تلاوت تیمم همانبود با کرده ظهر تیمم نماز فرض اگر براي دهد. مثلا دهد. تواند انجام را می عبادتی و هر نوع تلاوت قرآن، نماز جنازه، سجده

جایز است؟ مدتی تا چه تیمم: 296 پرسش به باشد. و اگر چند سال میسر نشود و یا عذر باقی برایش آب که پاسخ: تا زمانی

ندارد. ، اشکالیکرد و تیمم شتگذ منوال همین

: لباس بودن نماز، پاك دوم شرط چیست؟ لباس بودن از پاك هدف: 297 پرسش

پوشد، از قبیل: پیراهن، شلوار، عمامه، نمازگزار می شخص که لباسی بودن پاسخ: پاك یک از مساحت بیش اندازه آنها نباید به روي است. یعنی الزامی و غیره جوراب، کت

خفیفه با نجاست چهارم، لباس باشد و یا در حد یک غلیظه نجاست درهمی یک سکه یک اندازه به غلیظه اگر نجاست نماز است. پس صحت از شرایط یکی باشد. این آلودهود، ش نماز نمی کمتر باشد، مانع لباس چهارم از یک خفیفه و نجاست یا کمتر از آن درهم است. مکروه لباسی ماز با چنینن گزاردن ولی

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 88

را کنار بگذارد و آن باشد و نماز گزار آن نجس عمامه طرف اگر یک: 298 پرسش یا خیر؟ است صحیح بپوشد و نماز بخواند، نمازش نیست نجس را که قسمتی

وي، از حرکت باشد که متصلو مربوط با نماز گزار چنان که نجسی پاسخ: هر لباسنماز گزار و اگر بر اثر حرکت نیست، نماز صحیح لباسی شود، با چنین متحرك هم لباسباید ظابطه همین هیاد شد است. در مسئله و صحیح نشود، نماز درست متحرك لباس شود. لحاظ

نماز: جاي بودن نماز، پاك سوم شرط باشد؟ باید پاك نماز چگونه انکم: 299 پرسش

شوند و می هر دو زانو گذاشته که نمازگزار و جایی هر دو قدم جاي بودن پاسخ: پاك است. و الزامی ضروري سجده ايج

و شود، نجس می نماز خوانده آن روي که چیزي زیرین اگر قسمت: 300 پرسش یا خیر؟ جایز است آن نماز روي دنباشد، گزار پاك آن بالایی قسمت

باشد مانند: سنگ، موزائیک، چادر و محکم ضخیم، سخت یاد شده پاسخ: اگر شیئی شود. باشد نماز جایز نمی باریک و و اگر نازك نماز جایز است و غیره ضخیم

بالایی پلید و لایه آن زیرین لایه که اي دو لایه پارچه نماز روي گزاردن: 301 پرسش یا خیر؟ باشد، جایز است پاك نآ

به بالایی نباشد و لایه و متصل دوخته با هم پارچه هر دو لایه که پاسخ: در صورتینمودار قرار دارد، در آن زیرین در لایه که نجاستی بو یا رنگ باشد که ضخیم قدري

اي پارچه نچنی روي که است در این نباشد. احتیاط ننشود، نماز جایز است. و اگر چنی نشود. نماز خوانده خوانده شود و نماز پهن پاکی پارچه و یا چیز نجسی زمین اگر روي: 302 پرسش

یا خیر؟ شود، جایز است

89 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

ایندر غیر تنرسد جایز اس بالایی پارچه به پلیدي یا بوي رنگ که پاسخ: در صورتی . جایز نیست صورت

وجود دارد که آن، نجاستی در اطراف ولی است پاك که آیا در جایی: 303 پرسش یا خیر؟ نماز در آنجا جایز است کند، خواندن می را، نماز گزار احساس آن بوي

نشود. نماز خوانده جایی در چنین که است بهتر آن ولی پاسخ: جایز است

عورت: نماز، پوشیدن چهارم شرط شود؟ پوشیده چگونه عورت: 304 پرسش

به و بستگی است فرض مقدار از بدن این تا زانو پوشیدن مرد از ناف پاسخ: براي این که است مردها فرض بر تمام در سایر اوقات نماز و چه در حال نماز ندارد، چه

و هر دست تا مچ بر هر دو دست علاوه زن بپوشانند. و برايرا خویش از بدن قسمتنماز، در حال زن براي است. گرچه فرض در هر حال سایر بدن دو پا و چهره، پوشاندن

قرار گرفتن حالی در چنین غیر محرم مردان در مقابل نیست، ولی فرض چهره پوشیدن جایز نیست.

چیست؟ شود، حکمش قصد، ظاهر و نمایان بدون از عورت ارياگر مقد: 305 پرسش بار سبحان سه ظاهر باشد که عضو ظاهر شود و تا مدتی چهارم پاسخ: اگر یک

اینکه محض شود. اگر به نماز فاسد می صورت باشد، در این ممکن گفتن العظیم ربی شود. می را پوشید نماز صحیح ظاهر شد، آن

یا خیر؟ است صحیح خواند نمازشنماز ب برهنه در تاریکی اگر کسی: 306 رسشپ جایز نیست. نماز خواندن برهنه در روشنایی و چه در تاریکی چه لباس پاسخ: با بودن

کرد، حکمش هرا برهن خویش عورت چهارم یک در نماز عمدا : اگر کسی307 پرسش چیست؟

شود. می باطل پاسخ: نمازش نماز بخواند؟ نداشت، چگونه اسیلب اصلا اگر کسی: 308 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 90

را پوشانده، نماز بخواند باشد عورتش ممکن که هر نحوي یا به درخت پاسخ: با برگ و سجده رکوع براينماز بخواند و میسر نشود، بنشیند و برهنه برایش چیزي و اگر هیچ

کند. اشاره

نماز: پنجم، وقت شرط نماز چیست؟ منظور از وقت: 309 پرسش

مقرر گردیده، در همان آن براي که هر وقتی که است اداي نماز شرط پاسخ: براياگر نیست. و بعد از وقت صحیح آن از وقت، خواندن شود، پیش نماز خوانده وقت

شود. می فتهقضاء گ شود، بلکه شود اداء نمی خوانده است؟ فرض نماز خواندن در چند وقت: 310 پرسش

بر آن، نماز وتر نیز است. علاوه روز فرض از شبانه وقت نماز در پنج پنج پاسخ: اداي است. واجب

فرقی چه شود و با هم می گفته چیزي چه به فرض، واجب، سنت، و نفل: 311 پرسش دارند؟

گونه هیچ آن و در ثبوت است شده ثابت قطعی با دلیل که است آن» فرض«پاسخ: و فاسق عذر آن بدون کافر و تارك آن وجود ندارد. منکر فرضیت و تردیدي شک

شود. می محسوب الهی عذاب مستحقبلا تارك البتهشود. کافر نمی باشد. منکر آن شده ثابت ظنی با دلیل که است آن واجب

شود. می عذاب و مستحق فاسق نعذر آ آن االله علیهم رضوان کرام یا اصحاب : پیامبر اکرم شود که می گفته عملی به» سنت«

اند. امر کرده آن انجام یا بهو داده را انجاماست. از شده تثاب در شریعت آن و فضیلت ارزش شود که: می گفته عملی به» نفل«را » نفل«گیرد. نمی تعلق و عتابی عذاب آن رسد و از ترك می اجر و پاداش آن انجام

گویند. نیز می» ع و تطو وبمند«مستحب،

91 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

باشد؟ می چند قسم داراي فرض: 312 پرسش دارد: دو قسم پاسخ: فرض

عین فرض -1 کفایه. فرض -2 است، و اگر کسی و ضروري لازم بر هر شخصی آن انجام که است آن» عین فرض« که است آن» کفایه فرض«شود. و گناهکار می کند، فاسق را ترك آن عذر شرعی بدون

را آن کس شود و اگر هیچ می ساقط دیگران دهند، از عهده را انجام دو نفر آن اگر یکی شوند. اهکار میو گن مسئول نداد، همه انجام

است؟ چند قسم داراي : سنت313 پرسش است: بر دو قسم پاسخ: سنت

کده. مؤ سنت -1 کده. غیر مؤ سنت -2 آن و یا به داده را انجام آن همیشه اسلام پیامبر گرامی که است آن» مؤکده سنت«

شدن و عادي سنتهایی چنین تركاند. نفرموده عذر ترك بدون گاه است. هیچ دستور داده آن را گویند که: عملی کده غیر مؤ است. سنت ملامت و موجب گناه آنها شدیدا ترك به

کردند. بجاي می عذر ترك بدون هم اند و گاهی داده می را انجام آن غالبا حضرت آن دارد. و از ترك بیشتري ثواب مستحبات سنتها، از انجام نوع این همیشگی آوردن گویند. می» زواید سنن«را هاییسنت شود. چنین نمی لازم گناهی

چیست؟ » تنزیهی«و » تحریمی مکروه«، »حرام« بین فرق: 314 پرسشاست. گردیده ثابت قطعی با دلیل آن ممانعت شود که: می گفته عملی به» حرام«پاسخ:

کافر است. و منکر آن عذاب تحقو مس فاسق عملی چنین مرتکباست. شده ظنی ثابت با دلیل آن : ممانعت شود که می گفته فعلی به» تحریمی مکروه«

شود. گناهکار می آن مرتکب ولیشود کافر نمی منکر آن

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 92

گناهکار آن امرسد و از انج می ثواب آن از ترك که است آن» تنزیهی مکروه« دهد. را انجام آن فرد مسلمان یک که نیست شود، اما سزاوار و شایسته نمی

شود؟ می گفته چیزي چه به» احمب«: 315 پرسش از کردن یعنی برابر است آن و نکردن کردن شود که: می گفته فعلی به» مباح«پاسخ: رسد. نمی یآن، گناه و از نکردن آن، ثوابی

دارد؟ ادامه وقتی شود و تا چه می شروع زمانی نماز فجر از چه وقت: 316 پرسش در افق مشرق آفتاب، در سمت از طلوع پیش و نیم ساعت پاسخ: در حدود یک

و بالا رفته از زمین همانند ستونی شود که می محسوس و روشنایی سفیدي آسمان، نوعی مدتی گویند و تا اندك می» کاذب صبح«را روشنایی آورد این سر بر می آسمان طرف به

شود. می غایب و سپس مانده باقی شکل صورت گیرد و به را فرا می مشرق افق تمام شود که می نمایان دیگري روشنایی

شود. این می افزوده آن بر روشنایی لحظه به و لحظه نمودار گشته افق بر تمام مستطیلیآغاز صادق صبح ز ظاهر شدننماز فجر ا وقت گویند. ابتداي» صادق صبح«را روشنایی

خورشید از افق کناره اینکه محض دارد. و به ادامه آفتاب از طلوع شود و تا پیش می رسد. می پایان نماز فجر به قتظاهر شود، و مشرق

است؟ زمانی نماز فجر چه مستحب وقت: 317 پرسشبا نماز موافق باشد که باقی وقت شود و در حدي روشن هوا خوب که پاسخ: هنگامی

باقی حد وقت باید در همان هم آفتاب نماز تا طلوع اداء شود. از اختتام خوبی به سنت خوانده سنت مطابق وقت شده، فاسد شود باز در همان نماز خوانده دلیلی باشد. تا اگر به است. و افضل مستحب وقتی چنیننماز فجر در شود. خواندن

کنید؟ نماز ظهر را بیان وقت: 318 پرسش

93 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

شود می نماز ظهر شروع وقت النهار هر منطقه نصف از خط آفتاب از زوال پاسخ: پس قتو دارد آنگاه آن، دو برابر شود، ادامه اصلی از سایه هر شیء بدون سایه که و تا زمانی

رسد. می پایان نماز ظهر به است؟ زمانی نماز ظهر چه مستحب وقت: 319 پرسش

گرما از بین شدت شود که نماز ظهر با تأخیر خوانده تا حدي تابستان پاسخ: در فصل داشت باید توجه است. ولی نماز مستحب خواندن وقت در اول زمستان برود. و در فصل

به آن اصلی سایه هر چیز بدون سایه شود که خوانده در زمانی نماز ظهر در هر حال که برابر برسد. یک

کنید؟ نماز عصر را بیان : وقت320 پرسشبرسد، دو برابر آن اندازه آن، به اصلی از سایه هر چیز، علاوه سایه که پاسخ: هنگامی

افق به آفتاب نچو دارد. ولی ادامه آفتاب شود و تا غروب می نماز عصر شروع وقتباید است. بلکه نماز مکروه وقتی در چنین ،گردد زرد و ضعیف آن شود و شعاع نزدیک

شود. از آن، نماز عصر خوانده پیش است؟ زمانی چه نماز مغرب وقت: 321 پرسش

ادامه شفق ود و تا غروبش می نماز مغرب، شروع آفتاب، وقت از غروب پاسخ: پس دارد.

شود؟ می گفته چیزي چه به» قشف«: 322 پرسش نمایان سرخی گونه یک آسمان در افق مغرب در جانب آفتاب از غروب پاسخ: پس

گشته زایل سرخی آن گویند. سپس رنگ) می سرخ (شفق» احمر شفق«را آن شود که میسفید رنگ) (شفق» ابیض شفق«را آن د کهشو ظاهر می در افق سفیدي گونه و یک

نظر به نواخت و یک رنگ یک آسمان شود و تمام می زایل هم سفیدي آن گویند. سپس است. ابیض، باقی شفق شدن ایلاز ز تا پیش نماز مغرب رسد. وقت می

است؟ زمانی چه نماز مغرب تحبمس وقت: 323 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 94

عذر مکروه و تأخیر بدون است مستحب وقت در اول نماز مغرب خواندنپاسخ: است.

کنید؟ نماز عشاء را بیان وقت: 324 پرسشز ا شود و تا پیش می نماز عشاء شروع سفید رنگ، وقت شفق شدن از زایل پاسخ: پس

دارد. صادق، ادامه صبح طلوع کنید؟ را بیاننماز عشاء مستحب وقت: 325 پرسش

و تا است بگذرد، مستحب شب سوم یک از اینکه پاسخ: تأخیر نماز عشاء تا قبل است. مکروه از آن و تا پس احمب شب نصف

کنید؟ نماز وتر را بیان وقت: 326 پرسشاز عشاء وتر پیش خواندن نماز عشاء است، لیکن وقت نماز وتر همان پاسخ: وقت

از نماز عشاء است. وتر پس وقت نیست. گویا صحیح است؟ مستحب زمانی ز وتر تا چهتأخیر نما: 327 پرسش

وي باشد، براي در آخر شب، اعتماد داشته خویش بر بیدار شدن پاسخ: اگر کسی خویش اگر بر بیدار شدن بخواند. لیکن نماز وتر را در آخر شب که است مستحب نماز وتر بهتر است. یدن، خواندناز خواب ندارد، پیش اطمینان

قبله: نماز، استقبال ششم شرط چیست؟ قبله استقبال نايمع: 328 پرسش

قبله سمت نمازگزار به روي که است و ضروري شرط نماز خواندن پاسخ: در حین باشد.

کجاست؟ ما مسلمانان قبله: 329 پرسشحجاز در در سرزمین اطاقی شکل به کعبه است. خانه کعبه مسلمانان، خانه پاسخ: قبله

نیز » الحرام بیت«و » االله بیت«، »کعبۀ االله«را کعبه است. خانه واقع مکرمه شهر مکه گویند. می

95 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

است؟ واقع طرف در کدام قبله :330 پرسشاز و بسیاري و افغانستان ش، ایرانهندوستان، پاکستان، بنگلاد پاسخ: در کشورهاي

این آنها قرار دارد. چون غرب در جانب شرقی، قبله دیگر از کشورهاي کشورهاي اند. شده واقع مکرمه مکه رقیش کشورها در جانب

بهرا نباشد و بیمار نتواند رویش قبله طرف بیمار به شخص اگر روي: 331 پرسش چیست؟ ، حکمشکند قبله سوي

بگرداند و یا خطر قبله سوي بیمار را به روي دیگر آنجا نبود که پاسخ: اگر کسیو ممکن برایش هر سو که باشد، به وجود داشته وي براي و ناراحتی بیماري شدت

ور باشد، نماز بخواند، جایز است.مقد

:»نیت«نماز هفتم شرط چیست؟ نیتاز هدف: 332 پرسش

شود. می گفته» نیت« قلبی قصد و اراده پاسخ: به را قصد کند؟ چیزي چه نیت هنگام به: 333 پرسش

کند، خواهد بخواند، قصد و اراده می را که نمازي نماز، همان نیت هنگام پاسخ: به خواهم فجر امروز را می نماز کند که اراده خواهد بخواند چنین اگر نماز فجر را می مثلا

بخوانم. کنم. و اگر پشت را قضاء می نماز قضاء شده فلان کند که و اگر نماز قضاء باشد اراده

است. الزامی هم امام اقتدأ به خواند نیت و نماز می ایستاده سر امام است؟ چگونه با زبان نیت گفتن: 334 پرسش

ندارد. اشکالی نگفت هم اگر با زبان است، لیکن پاسخ: مستحب کند؟ نیت چگونه نفل براي: 335 پرسش

هم و تراویح سنت خواند و براي می کند، نماز نفل اراده که است پاسخ: اینقدر کافی است. مقدار نیت، کافی همین

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 96

: اذان بیان ؟ شود می گفته چیزي چه به» ان اذ«: 336 پرسشو اعلام از آن است عبارت شرع و در اصطلاح کردن اعلام یعنی» اذان«پاسخ:

پذیرد. انجام خاصی نمازهاي براي مخصوص با الفاضی که اي آگاهی گردید. بیان اول قسمت الإسلام در تعلیم اذان و الفاظ کلمات که چنان

یا سنت؟ است فرض» اذان« گفتن: 337 پرسش لذا روي است اسلام از شعایر بزرگ یکی» اذان» چون ولی است سنت» اذان«پاسخ:

است. بسیار تأکید شده آن است؟ سنت نمازهایی چه براي» اذان«: 338 پرسش هیچ رايبر آن، ب است. علاوه سنت و نماز جمعه پنجگانه نمازهاي براي» اذان«پاسخ:

نیست. سنت نمازي شود؟ باید گفته وقتی در چه» اذان«: 339 پرسش گفته اذان از وقت نماز باید گفت، اگر پیش همان هر نماز را در وقت» اذان«پاسخ: شود. گفته اذان دوباره وقت از دخول شود، پس است؟ چگونه» اذان» مستحب : روش340 پرسش

است: چیز مستحب هفت» اذان«ر پاسخ: د کردن. قبله و رو به ایستادن -1 نکردن. و عجله شتاب یعنی و جدا از همدیگر گفتن را آهسته اذان کلمات -2 گذاشتن. گوش را داخل شهادت هر دو انگشت اذان در وقت -3 گفتن. اذان و بلندي مرتفع در محل -4 گفتن. د اذانبلن با صداي -5

لوة على حى « گفتن در حین - 6 على حي « گفتن و در حین راست طرف به» الص رو کردن. چپ طرف به» الفلاح

97 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

لوة خ� من » «الفلاح على حى «فجر، بعد از در اذان - 7 را دوبار گفتن. » النوم الص

امة«: 341 پرسش شود؟ می گفته چیزي چه به» إق

از پس که گفتن تفاوت را با این اذان فرض، کلمات نمازهاي شروع پاسخ: در حین

لوة قامت قد«دوبار الفلاح علی حی گویند. می» اقامت«را شود. این گفته» الص

دارد؟ حکمی چه» إقامة«: 342 پرسش

سایر ، برايبر آن است. علاوه سنت» فرضی» نمازهاي براي فقط» إقامة«پاسخ:

نیست. نمازها، سنت است؟ سنت و زنان مردان براي و اقامت : آیا اذان343 پرسش

است. سنت مردان براي پاسخ: خیر! فقط چطور است؟ گفتن و اقامت وضو اذان : بدون344 پرسش

و نادرست کردن، زشت عادت چنین است، اما همیشهوضو جایز بدون پاسخ: اذان است. وضو نیز مکروه است. اقامت بدون

بگوید یا خیر؟ و اقامت خواند، اذان نماز می اش در خانه اگر کسی: 345 پرسش است. اگر بگوید خوب ولی است کافی مسجد محله و اقامت پاسخ: اذان

بگوید یا خیر؟ و اقامت سفر، اذان مسافر در حالت: 346 پرسش شهر دور باشد بگوید. لکن و محیط از آبادي که در حالی و اقامت پاسخ: آري! اذان

است. آن، مکروه هر دوي ترك ندارد. ولی گفت. اشکالی اقامت نگفت، فقط اگر اذان گوید، جایز است؟ اقامت و دیگري اذان اگر یکی: 347 پرسش

حاضر نباشد و یا گوینده است، لذا اگر اذان گوینده اذان اقامت، حق پاسخ: چون دیگران اقامت اگر به ندارد، ولی نشود، اشکالی ناراحت دیگران حاضر باشد و از اقامت

است. نباشد، مکروه راضی باید باشد؟ و قامت چقدر فاصله ذانا بین: 348 پرسش

بتوانند مردم باشد که باید در حدي نمازها فاصله جز نماز مغرب، در بقیه پاسخ: به

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 98

با از اذان پس در نماز مغرب کنند. ولی شرکت شوند و در جماعت نماز آماده براي شود. آیه، اقامه سه خواندن مدت به اي فاصله

چیست؟ آن و حکم است چگونه و اقامت اذان جواب: 349 پرسش شنونده، همان که است اینگونه اش و طریقه است مستحب و اقامه اذان پاسخ: جواب

لوة على حي « که وقتی گویند. البته می کننده و اقامت ذن مؤ را بگوید که کلماتی حي «و » الصة لا و حول لا «را بشنود. » ح لا الف على لوة« فجر وقتی گوید و در اذان» باالله لا إ� قو خ� الصن لوة قامت قد« گوید و در حین» بررت و صدقت «را شنید » النوم م قامها ا» «الص

الله أ

دامها و گوید. »أ

شود؟ خوانده دعایی چه ذانز اا پس: 350 پرسش

لاة «شود: دعا خوانده این پاسخ: بعد از اذان ة، والص عوة التام اللهم رب هذ�ه الدي وعدته

فضيلة، وا�عثه مقاما �مودا الذ

دا الوسيلة وال .1»القائمة، آت �م

شود؟ می گفته چیزي چه به» رکن«: 351 پرسشدر شود که: می گفته اعمالی و به فرض معناي به و رکن» رکن« جمع» أرکان«پاسخ: اند. نماز فرض وجود دارد؟ در نماز چند فرض: 352 پرسش

است: چیز فرض پاسخ: در نماز شش . تکبیر تحریمه -1 . قیام -2 . قرائت -3 رکوع. -4 هر دو سجده. -5

و فضیلت » مقامى والا در بهشت«وسیله امل و نماز بر پا شونده، به محمدبار الها! اى پروردگار این نداى ک« -1

».اى نایل بگردان که وعده فرموده» اى مقام شایسته«عنایت بفرما، و او را به

99 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

تکبیر نشستن) البته التحیات مقدار خواندن در آخر نماز به (یعنی اخیره قعده -6 است. نماز شرط براي بلکه نیست رکن تحریمه

شد چرا بیان که اي ههفتگان با شرایط پس است شرط اگر تکبیر تحریمه: 353 پرسش ذکر نشد؟

وجود ندارد. لذا مناسب اي نماز فاصله و سایر ارکان تحریمهتکبیر میان پاسخ: چون شود. بیان با ارکان که است

: تکبیر تحریمه چیست؟ : منظور از تکبیر تحریمه354 پرسش

شود و آن، نماز آغاز می با گفتن شود که می گفته» االله أکبر«نماز نیت پاسخ: در وقتتکبیر «را آن جهت شوند. بدین می نمازاند، حرام مخالف که و حرفها و اعمالی حرکات گویند. می» تحریمه

چطور است؟ گفتن شدن خم را در حال فرضی نمازهاي تکبیر تحریمه: 355 پرسش اگر عذري و واجب فرض در نمازهاي تحریمه در وقت نیست. زیرا که پاسخ: صحیح

تد و تکبیر بگوید.باشد باید بایسن برایش

: نماز، قیام اول رکن چیست؟ از قیام : هدف356 پرسش

در آن آدمی دستهاي که است و مراد از ایستادن، ایستادنی ایستادن یعنی پاسخ: قیام زانوها نرسند. به صورت

است؟ فرض حدي و تا چه ازهایینم در چه قیام: 357 پرسش فرض اندازه به که است فرض ایستادن حدي به و واجب فرضی پاسخ: در نمازهاي

شود. خوانده قرائت، قرائت کار کند؟ چه نداشت ایستادن یتوانای اگر کسی: 358 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 100

ایستادن دشمن، توانایی و یا از خوف وجود زخم دلیل یا به پاسخ: اگر بر اثر بیماري مازهايبنشیند و ن که بایستد، جایز است توانست نمی ذر موجهیع یا بنا به را نداشت

را بخواند. و واجب فرض چیست؟ نفلی در نمازهاي یستادنا حکم: 359 پرسش

تواند بنشیند و نفل می عذر هم نیست، بدون فرض ایستادن نفلی پاسخ: در نمازهاي باشد. می ایستاده در حالت نفل ثواب نصف نشسته در حالت نفل ثواب بخواند، ولی

نماز، قرائت: دوم رکن چیست؟ : منظور از قرائت360 پرسش

مجید در نماز. قرآن خواندن نییع پاسخ: قرائت است؟ در نماز، فرض از قرآن ريمقدا چه خواندن: 361 پرسش

است. و در واجب فاتحه سوره و خواندن است فرض آیه یک خواندن پاسخ: حداقل فاتحه بعد از سوره ها و نوافل نماز وتر و سنت رکعات و در تمام فرض اول دو رکعت

است. کوچک، واجب آیه یا سه گبزر آیه یا یک اي سورهدیگر خواندن است؟ هر نماز واجب رکعات فاتحه، در تمام آیا خواندن: 362 پرسش

هر رکعات در تمام فاتحه فرضی، خواندن نمازهاي و چهارم سوم پاسخ: بجز رکعت است. نماز واجب کار بکند؟ یاد نداشت، چه همرا آیه یک خواندن اگر شخصی: 363 پرسش

قرآن و خواندن االله یا الحمد الله بخواند، و یاد گرفتن قرائت، سبحان پاسخ: بجايفرض، و در حد واجب، فرضی در حد قرائت قرآن شود. زیرا یاد گرفتن می لازم برایش هم آن یاد گرفتنو در صدد یاد نداشت چیزي از قرآن اصلا که است. و کسی واجب

شود. گناهکار می نباشد شدیدا شود؟ می بلند خوانده با صداي قرائت نمازهایی در چه: 364 پرسش

و نماز عشاء و در نماز نماز مغرب اول در دو رکعت که است واجب پاسخ: بر امام

101 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

بلند قرائت با صداي نرمضا مبارك در ماه جمعه، عیدین، نماز فجر، نماز وتر و تراویح بخواند.

شود؟ می خوانده قرائت، آهسته نمازهایی در چه: 365 پرسش و منفرد هر دو و در نماز وتر منفرد قرائت پاسخ: در نماز عصر و نماز ظهر، امام

بخوانند. آهسته است؟ لازم حدي بلند تا چه با صداي خواندن: 366 پرسش

بشنود و ایستاده در کنارش که را شخصی صدایش بخواند که چنینباید پاسخ: حداقل را بشنود. صدایش اید خود انسانب که است نیز چنان خواندن مقدار آهسته

شود چه می خوانده تبلند، در آنها قرائ با صداي که نمازهایی به: 367 پرسش گویند؟ می

بلند است. صداي معناي به» جهر« شود چون می گفته» جهري« آنها نمازهاي پاسخ: به به و تصور خویش در خیال نخواند فقط را با زبان قرآن الفاظ اگر کسی: 368 پرسش

ه؟اداء گردید قرائتش یاد آورد آیا فرضباید ماحت نیست، زیرا قرائت صحیح هم و نمازش اداء نشده قرائت پاسخ: خیر! فرض

شود. خوانده با زبان

: و سجده نماز، رکوع و چهارم سوم رکن چقدر است؟ مقدار رکوع ترین کم: 369 پرسش

به هایش دست شود که خم تا حدي که است آن مقدار رکوع ترین پاسخ: کم برسند. زانوهایش است؟ چگونه رکوع مسنون : روش370 پرسش

باشد و دستها را از پهلوها برابر و مساوي با کمرش سرش د کهشو خم پاسخ: چنان دارد. نگه محکم داشته، هر دو زانو را با هر دو دست دور نگه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 102

رکوع، بدون باشد که اي جسمی، کمر خمیده و ضعف اگر بر اثر پیري: 371 پرسش کند؟ رکوع چگونه کسی است، چنین رکوع در حال همیشه

آورد رکوعش پایین را مقداري سر خویش فقط کند. یعنی اشاره سخ: با سر خویشپا خواهد شد. صحیح

چیست؟ » سجده: «372 پرسش است. و در اصطلاح، عملی بر زمین خویش پیشانی گذاشتن معناي به» سجده«پاسخ:

پروردگار عالمیان پیشگاه را به اش و تواضع، پیشانی منظور فروتنی به آدمی را گویند که: گذارد. می بر زمین

شود؟ اداء می شا کرد، آیا سجده سجده خویش یا بینی با پیشانی اگر فقط: 373 پرسش خویش عذر اگر بر پیشانی و بدون کرد، جایز است چنین عذري واسطه پاسخ: اگر به

در سجده عذر اگر بر بینی است. و بدون مکروه ولی اداء شده اش کرد سجده بسنده اداء نخواهد شد. کرد، سجده ندهبس

یا دو سجده؟ است فرض سجده یکدر هر رکعت، : 374 پرسش هستند. فرض پاسخ: هر دو سجده

کند؟ سجده بودند چگونه و بینی، هر دو زخمی اگر پیشانی: 375 پرسش است. کند کافی اشاره با سرش باشد، فقط نداشته سجده توانایی که پاسخ: در صورتی

برود؟ دوم سجده به د و آنگاهکن چقدر درنگ اول از سجده : پس376 پرسش برود. دوم جدهس به پاسخ: کاملا! بنشیند و سپس

زیاد مردم و تجمع دیگر، ازدحام علتی یا به یا جمعه : اگر در نماز عیدین377 پرسشدر که نفري بر پشت و هر شخص وجود نداشت کافی جاي سجده براي که بود، بطوري

یا خیر؟ ، جایز استکرد می سجدهقرار داشت، جلویش پاسخ: آري! جایز است.

است؟ فرض اخیره در قعده شستنمقدار ن : چه378 پرسش

103 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

يات« که مقداري پاسخ: به لتح ه «تا شود، یعنی خوانده کاملا» ا بد ه و ع ول س نشستن» ر

است. فرض

است؟ فرض نمازهایی در چه» أخيره قعده«: 379 پرسش

باشد. می و نفل، فرض سنت فرض، نمازهاي اخیره، در تمام پاسخ: قعده شود؟ می گفته چیزهایی چه به» نماز واجبات«: 380 پرسش و ضروري آنها در نماز لازم انجام شود که: می گفته اعمالی به» نماز واجبات«پاسخ:

نماز باید سجده جبران شود، براي تركاز آنها بر اثر فراموشی، در نماز است. اگر یکی ترك واجبی عمدا که نشد، یا این سهو بجا آورده سجده شود و چنانچه سهو بجا آورده

است. نماز، واجب آن برگرداندنگردید، است؟ : در نماز چند چیز واجب381 پرسش

است: چیز واجب پاسخ: در نماز چهارده فرض. از نمازهاي اول ر دو رکعتد قرائت خواندن -1 و چهارم سوم ترکع استثناي نمازها به رکعات در تمام فاتحه سوره خواندن -2

فرضی. نمازهايدر دو فاتحه از سوره پس کوچک آیه یا سه بزرگ آیه با یک سوره خواندن -3

و نفل. اجب، سنتو نمازهاي رکعات و در تمام فرضی نمازهاي اول رکعت از سوره. پیش فاتحه سوره خواندن -4 نماز. ها و رکعات قرائت، رکوع، سجده میان ترتیب رعایت -5

ه« -6 وم ایستادن. و کاملا از رکوع برخاستن یعنی» ق

ه« -7 لس هر دو سجده. در میان کامل نشستن یعنی» ج

خاطر و اطمینان با آرامش و غیره رکوع، سجده بجا آوردن یعنی» ارکان تعدیل« -8 کامل.

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 104

و رکعتی سه از نمازهاي از اداي دو رکعت مقدار تشهد پس به یعنی» اولى قعده« -9

نشستن. چهار رکعتی تشهد در هر دو قعده. خواندن -10فجر، مغرب، عشاء، جمعه، در نمازهاي امام بلند براي با صداي قرائت خواندن -11

ظهر، عصر و غیره. در نمازهاي آهسته و وتر در رمضان. و خواندن عیدین، تراویح

».عليكم السلام« نماز با جمله رسانیدن پایان به -12

قنوت. و خواندن قنوت تکبیر در نماز وتر براي گفتن -13 تکبیر زواید در نماز هر دو عید. گفتن -14

نماز: سنتهاي شود؟ می گفته اعمالی چه به» نماز سنتهاي«: 382 پرسش

آنها در حد اهمیت که است شده ، در نماز ثابتاسلام گرامی از رسول پاسخ: آنچه گویند. آن، سنت به نیست واجبو فرض

شود و در نماز هم نمی سهو لازم شد، سجده فراموش کینماز ی هاي اگر از سنت شود، ولی در نماز ایجاد نمی خللی شود، باز هم ترك شود. و اگر عمدا وارد نمی خللی خواهد بود. و ملامت سرزنش تحقآن، مس تارك

وجود دارد؟ در نماز چند سنت: 383 پرسش دارد: وجود سنت و یک ماز بیستپاسخ: در ن

تکبیر تحریمه. از گفتن ها پیش شتا گو هر دو دست بالا بردن -1 قرار دادن. قبله جانب و به خود گذاشتن حال را به هر دو دست انگشتان -2 ندادن. سر را تکان کبیر تحریمهت گفتن هنگام به -3 که بلند بطوري صدايبا امام براي انتقالی و سایر تکبیرهاي تکبیر تحریمه گفتن -4 شوند. مقتدیها متوجه همه

105 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

قرار دادن. چپ، در زیر ناف دسترا بر راست دست -5

تا آخر. اللهم سبحانك خواندن -6

.الرجيم الشيطن أعوذ باالله من خواندن -7

. الرحيم االله الرحمن بسم خواندن -8

رضی. ف نمازهاي و چهارم سوم در رکعت فاتحه سوره خواندن -9 گفتن. آمین -10

). االله ا�، أعوذ باالله، �سم سبحانك( ثنا، تعوذ، تسمیه خواندن آهسته -11 است. شده ثابت از سنت که اي گونه در نمازها به مسنون قرائت خواندن -12 و سجده. بار در رکوع سه تسبیح خواندن -13دو هر و گرفتن ر دادنقرا نواخت و یک مساوي سر را با پشت رکوع در حال -14

هر دو دست. زانو با انگشتان

ده لمن االله سمع « گفتن -15 «و » قومه«در امام براي» حم و مقتدي براي» الحمد كر�نا ل خواند. تنها نماز می که کسی يهر دو برا

و سپس هر دو دست هر دو زانو را، سپس نخست سجده به رفتن در موقع -16 گذاشتن را بر زمین پیشانیرا راست و پاي نشستن و بر آن گستردن» جلسه«و » قعده«را در چپ پاي -17بر هر دو دست باشند و گذاشتن متوجه قبله سوي به آن انگشتان که گذاشتن طوري رانها.

شهد « خواندن در تشهد در وقت شهادت انگشت بلند کردن -18ن أ

لا أ

». االله الا اله

از تشهد. اخیر پس درود در قعده خواندن -19 از درود. دعا پس خواندن -20 گفتن. سلام چپ سمت به و سپس راست سمت به نخست -21

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 106

نماز: مستحبات است؟ نماز چند چیز مستحبدر : 384 پرسش

است: چیز مستحب پاسخ: در نماز پنج تکبیر تحریمه. گفتن ها در وقت از آستین هر دو دست کردن بیرون -1 و سجده. منفرد در رکوع ار برايب از سه بیش تکبیر گفتن -2قدمها و در بر پشت و در رکوع سجده بر محل در قیام خویش نگاه قرار دادن -3

خویش. هاي بر شانه گفتن سلام و در وقت بر سینه و قعده جلسات در نماز. الإمکان حتی سرفه دفع -4طر خا و اضطراب ناراحتی و اگر باعث خمیازه هنگام به داشتن نگه را بسته دهان -5

قرار را بر دهان چپ دست پشت اوقات را و در بقیه راست دست قیام شد، در حال دادن.

نماز: خواندن کامل روش و » أکبر حدث«را از خویش بدن کند، نخست نماز را می خواندن اراده که کسی

رو پاکی وشد و در جايبپ پاکیزه هاي کرده، لباس پاك ظاهري هاي و از نجاست» أصغر« آن به یا نزدیک چهار انگشت اندازه او به هر دو قدم میان بایستد که اي گونه به قبله به

بکند و اگر با زبان خویش خواهد بخواند، در دل می را که نمازي نیت باشد، آنگاه فاصلهخوانم. خدا می نماز ظهر را براي : اینکند که نیت چنین است. مثلا کرد، خوب نیت هم

طرف به دستها و انگشتان کف که را تا برابر گوشها بلند کند بطوري هر دو دست آنگاه دست را بر راست دارد و تکبیر گوید و دست نگه را گشاده قرار گیرند و انگشتان قبله

قرار دهد. در زیر ناف چپ را حلقه ابهام کوچک بگذارد و انگشت چپ دست بر پشترا راست دست کف

بر پشت راست دیگر دست انگشت سه که اي گونه دارد به را نگه چپ دست مچ کردهقرار سجده را بر محل باشد، نگاهش قرار گرفته دست بالاتر از مچ مقداري چپ دست

107 بخش سوم قسمت دوم: ارکان و اعمال اسلامی

سوره خوانده از ثنأ، تعوذ و تسمیه ثنأ بکند. پس خواندن به شروع داده، بطور آهستهیا سوره یک گوید. آنگاه آمین رسید، آهسته پایان به فاتحه سوره را بخواند. چون فاتحه

خواند. و تنها نماز می که است در صورتی بخواند. این کوچک آیه یا سه بزرگ آیه یکبایستد. تعوذ، خاموش را خوانده اللهم سبحانك واند. فقطنماز بخ سر امام اگر پشت

رود، و در رکوع به گفته االله أكبر نخواند. سپس اي و دیگر سوره فاتحه تسمیه، سورهدارد و هر دو زانو را با و برابر نگه مساوي خویش کند سر را با پشت سعی رکوع

بگیرد. محکم هر دو دست نگشتاناشود، گذاشته بر پشتش آب لیوان اگر یک قرار گیرد که مساوي اي گونه به در رکوع

سر از رکوع بخواند، آنگاه بار تسبیح یا پنج سه داشته نیفتد. دستها را از پهلوها دور نگهد هر تمجید، منفر فقط گوید و مقتدي تسمیع فقط و تمجید گوید (امام بلند کرده، تسمیع

و بینی دستها، سپس هر دو زانو سپس رود. نخست سجده به دو را گوید). باز تکبیر گفتهدو که گذاشته، بطوري هر دو دست را در میان بگذارد. صورتش را بر زمین پیشانی سپس

قبله طرف بچسباند تا سر آنها به هم را به باشند. انگشتان با گوشها مساوي ابهام انگشت و بازوها را بر زمین دارد را از رانها دور نگه قرار گیرد. بازوها را از پهلو و شکم

نگستراند.دستها بینی و سپس سپس پیشانی نخست گوید. آنگاه تسبیح بار در سجده یا پنج سه

برود. دوباره دوم سجده بنشیند. باز تکبیر گوید و به تکبیر گوید و کاملا را بلند کردهزانوها را بلند از آن، دستها و همچنین و پس بینی و سپس پیشانی نخست تکبیر گفتهاالله دستها را ببندد و بسم بایستد و دوباره بلند شده پاها مستقیما هاي پنجه کرده، روي

باشد، خاموش سر امام دیگر بخواند. اگر پشت اي سوره همراه را به فاتحه سوره گفتهصورت، رکوع، قومه، سجده، همان به قبل نخواند باز همانند رکعت بایستد و قرائت

را بگستراند و بر آن چپ بلند شود، پاي دوم از سجده که کند. هنگامی و سجده جلسهباشند و متوجه قبله طرف به سر انگشتان که اي گونه کند به را نصب راست بنشیند و پايد « به که را بخواند، هنگامی رانها بگذارد و التحیات را روي هر دو دست » اله لا أن أشه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 108

شهادت گوید، انگشت» لا إله « دیگر ببندد و چون را با انگشت راست دست برسد، ابهام

را بصورتمزبور آورد و تا آخر نماز دو انگشت پایین» االله لا إ « هنگام را بالا برد و به دارد. کرده، نگه گره

به نخست باشد، درود و دعا بخواند، آنگاه تشهد اگر نماز دو رکعتی از اختتام پسراست، سمت به گفتن سلام گوید. در حین سلام چپ طرف به و سپس راست طرف

در کند و امام را نیت چپ سمت قرار دارند و فرشتگان وي راست در سمت که افرادي در هر دو سلام کند و امام نیت سمت در همان را هم قرار دارد، امام که هر سمتی

کند. ا نیتمقتدیها ر خویش به تکبیر گفته از تشهد درود نخواند، بلکه فورا باشد، پس یا چهار رکعتی اگر نماز سه

و نفل یا سنت یا واجب را اگر نماز فرض و چهارم سوم بلند شود و رکعت قیام طرفرا بخواند: ذیل دعاي از سلام بدهد. پس رسانده، سلام پایان به هر یک ضابطه باشد، طبق

لال وا«ت يا ذا الج

لام، �بار� لام ومنك الس نت الس

على «، 1»لإكرام اللهم أ ع�

اللهم أ

إلا االله «است: مسنون دعا هم این . خواندن2»ذكرك، وشكرك، وحسن عبادتك لا إلهء قدير، اللهم لا مد وهو على كل شي

الح

الملك وله

، له

�ك له �طيت، وحده لا شر

مانع لما أ

د د منك الج

. آمین.3»ولا معطي لما منعت، ولا �نفع ذا الج

.»الهى تو سلامى، و سلامتى از جانب تو است، تو بسیار بابرکتى، اى صاحب عظمت و بزرگى«ترجمه: -1 .»و سپاس گویم، و به بهترین روش، بندگى نمایم بار الها! به من توفیق بده تا تو را یاد کنم، « ترجمه: -2ى بجز االله، وجود ندارد. شریکى ندارد، پادشاهى از آن اوست، ستایش شایسته» بحق«معبودى «ترجمه: -3

ردد، و آنچه تو منع گ اوست، و او بر هر چیزى توانا است، الهى! آن چه تـو بـدهى، هیچ کس مانع آن نمی» کوه وش تمامی«هد، و د آنرا بدهد. توانگر، او را ثروتش از عذاب تو نجات نمی تواند کنى، هیچ کس نمى .»ثروت از آن تو است

ها� ﴿ �ين ٱ � � قو ءامنوا نفس�م ا

ه أ

.]6[التحریم: ﴾�نار لي�م وأ

.»برهانید! جهنم را از آتش تان اید، خود و خانواده آورده ایمان که آنانی اي«

اول: عقاید اسلامی قسمت -چهارم بخش

توحید: چیست؟ » االله« لفظ : معناي385 پرسش کمالیه صفات تمام الوجود و داراي واجب که است یکتایی ذات آن نام» االله«پاسخ:

است.

دارد؟ معنایی چه» الوجود واجب«: 386 پرسش

و روريو ض واجب : وجودش شود که می گفته موجودي به» الوجود واجب«پاسخ:

باشد. محال وجودش عدمموجود خواهد همیشه و براي موجود بوده الوجود باشد از قدیم واجب که موجودي

و نابود نیست زمانی تصور کرد. در هیچ توان می انتهایی و نه آغازي او نه بود. براي شود. نمی

موجودي، دیگر به و در وجود خویش است خود موجود بوده و خودي ذات به نیست. محتاج نیازمند و

وجود به برایش بوده دیگري نیازمند به خویش در وجود و بقاي که کسی چون

واجب«اسلام، عالیه تعالیم بر اساس الوجود باشد. پس تواند واجب باشد، نمی اي آورنده

الم، دیگر در ع و موجودي است خداوند متعال همتاي و بی یگانه ذات فقط» الوجود

و نخواهد بود. الوجود نبوده واجب شود؟ می گفته صفاتی چه به کمالیه صفات: 387 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 110

ضروري ذاتی الوجود کمال واجب و براي الوجود است واجب پاسخ: خداوند متعال کمالیه است، صفات يو ضرور لازم ذاتی کمال براي را که صفاتی است. لذا تمام

امند.ن میوجود خواهد داشت، همیشه و براي وجود داشته همواره که موجودي به: 388 پرسش

گویند؟ می چه نامند. می» قدیم«را موجودي ینپاسخ: چن

هستند؟ قدیم چیزهایی داوند چهبجز خ: 389 پرسش نیست. قدیم چیزي او دیگر هیچ صفات خداوند و تمام پاسخ: بجز از ذات

خداوند وجود نداشته، پس از ازل موجودي بجز خداوند هیچ که هنگامی: 390 پرسش است؟ آفریده را چگونه و آسمان زمین

آفرینش است، او براي آفریده خویش و قدرت را با حکم جهان پاسخ: خداوند تمام ت. زیرا اگر خداوند برايو نخواهد داش نداشته چیزي به نیازي و آسمان و زمین جهان

الوجود نبود. بود، دیگر واجب مینیازمند چیزي یا به کسی به جهان آفرینشاز امور و الوجود در هر امري الوجود است. و واجب خداوند واجب که است مسلم

نیست. یا چیزي نیازمند شخصی شخوی کارهاي ببرید؟ نام خداوند را کمالیه صفات: 391 پرسش

، »حیات«، »وجود وجوب«، »قدیم«، »وحدت«او عبارتند از: کمالیه پاسخ: صفات و....» تکوین«، »خلق«، »کلام«، »بصر«، »سمع«، »اراده«، »علم«، »قدرت«

دارد؟ و مفهومی معنی چه» وحدت«: 392 پرسش و او در ذات است خداوند از صفات یکتا بودن، یکتایی، یکی - یعنی» وحدت«پاسخ: یگانگی خدا را به را دارد. یعنی معنی همین یکتا است. توحید هم خویش و صفات کردن. و اعتراف یقین آن و به شناختن

چیست؟» وجود وجوب«و » مقدی« مفهوم: 393 پرسش

111 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

الوجود واجب وجود یعنی ابد موجود بودن. و وجوب تا به از ازل یعنی پاسخ: قدیم گردید. بیان قبلا آن مفهوم و معنی که بودن

چیست؟ و ابدي ازلی مفهوم: 394 پرسش ندارد. به انتها و پایانی یعنی ، و ابدي نداشته ابتدا و آغازي اینکه یعنی» ازلی«پاسخ:

خداوند هد بود. پسنیز خوا همیشه و براي بوده همواره که است دیگر: موجودي عبارت شود. می اطلاق معنی بر همین» قدیم«و است و ابدي متعال، ازلی دارد؟ مفهومی چه» حیات«: 395 پرسش او ثابت براي همیشه و زندگی بوده زنده زندگی، خداوند همیشه یعنی» حیات«پاسخ:

است. دارد؟ معنایی چه» قدرت«: 396 پرسش

و بر توانا بوده آن و ایجاد نظم عالم توان. خداوند بر آفرینش معناي به پاسخ: قدرت قادر و تواناست. هم آن آوردن وجود به و دوباره نابود کردن است؟ خداوند ثابت براي چگونه» علم» صفت: 397 پرسشاز چیزي و هیچ چیز دانا است است. و خداوند بر همه دانستن معناي به» علم«پاسخ:

از قبل هر شیئی باشد. به کوچک و خواه بزرگ نیست، خواه خارج وي علمی احاطه دارد. کامل علم آن از نابوديو بعد وجود آن

است. هر نوع آگاه خوبی به تاریک شب مورچه، در قلب ترین کوچک از حرکت علم با خبر است، پس و از آن آگاه آن یدار شود، بهپد آدمی در ذهن که تصور و خیالی

.و بس! است خداوند متعال ذات مختص غیب دارد؟ معنایی چه» اده ار«: 398 پرسش را که دادن. خداوند هر چیزي را انجام عملی با اختیار خویش یعنی» اراده«پاسخ:

را نابود دهد. و اگر بخواهد آن می انجام شخوی دهد، با اختیار و مشیت بخواهد انجام کند. نابود می خویش ار و ارادهکند، با اختی

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 112

از امري پیوندد، هیچ می وقوع او به اختیار و اراده مطابق جهان و مسایل لات تحو تماممجبور هم امري هیچ و نیز در انجام نیست او خارج اختیار و اراده از حیطه امور جهان

باشد. نمی دارد؟ معنا و مفهومی چه» بصر«و » سمع« صفت: 399 پرسش

را خداوند هر حرفی یعنی» دیدن« معناي و بصر به» شنیدن« معناي به پاسخ: سمع و چشم گوش که، داراي نیست همانند مخلوقات بیند، ولی را می شنود و هر چیزي می

تصور نمود. همچنین و گوشی وي، چشم و دیدن شنیدن براي توان باشد و نمی ي در حد اش شنود و بینائی را می بسیار ضعیف صداي که است ي در حد اش شنوایی

و دوري وي و دیدن شنیدن بیند. براي می را هم اشیأ بسیار ریزه و کوچک که است د.ندار فرق هیچ و روشنائی کینزدیکی، تاری

دارد؟ معنایی چه» کلام« صفت: 400 پرسش گوینده سخن خداوند متعال است. یعنی» زدن و حرف سخن« معناي به پاسخ: کلام

باشد. زبانی داراي که نیست است. اما همانند مخلوقات ثابت برایش صفت و این است گوید؟ می سخن چگونه نیست، پس زبانی داراي خداوند متعال : وقتی401 پرسش

کارهاي در تمام مخلوقات بزنند، چون توانند حرف نمی زبان بدون پاسخ: مخلوقات کاري در هیچ که همانگونه خداوند متعال هستند. ولی و وسایل نیازمند اسباب خویشو ندارد، اگر ا زبان به نیازي هم زدن و حرف تکلم ندارد، براي و وسایل اسباب به نیازي

بود. الوجود نمی واجب داشت، پس نیاز می زبانی به کردن صحبت براي هم دارند؟ مفهومی چه» تکوین«و » خلق« : صفت402 پرسشنیز، دو صفت این» وجود آوردن به« یعنی» تکوین«و » آفریدن« یعنی» خلق«پاسخ:

جهان وجود آورنده) تمام (به و مکون او خالق اند. زیرا فقط ثابت خداوند متعال براي است.

خداوند ثابت براي هم دیگري هاي مزبور، صفت هاي از صفت آیا علاوه: 403 پرسش

113 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

یا خیر؟ استکردن، میراندن، زنده وجود دارد، از قبیل هم دیگري خداوند صفات پاسخ: آري! براي

او ازلی، خداوند همانند ذات صفات و غیره. تمام دادن، خوار کردن دادن، عزت رزق ندارد. امکان و بیشی و کمی تغییر و تبدیل اند و در آنها هیچگونه و قدیم ابدي

: آسمانی هاي کتاب و سه بیست در مدت قرآن که: است شده گفته چنین اسلامی در تعلیمات: 404 پرسش

ي ٱ رمضان ﴿ فرماید: می خداوند در قرآن که رتیشده، در صو نازل سال نزل � �يه أ

از . »است گردیده نازل در آن قرآن که است ماهی رمضان ماه«: یعنی .]23: ة[البقر ﴾ءان قر ل ٱدیگر فرموده: است. و در جاي شده نازل رمضان در ماه قرآن شود که می معلوم آیه این

نزل�ه � �لة ٱلقدر ﴿ أ ا از این .»قدر فرود آوردیم را در شب ما قرآن«. ]1[القدر: ﴾١إ� سه این که اینجا است ال است. حالا سؤ شده قدر نازل در شب قرآن شود که می معلوم

است؟ از آنها صحیح یک د. کداممتضادن گفتار با هم که: این دلیل وجود ندارد. به تضادي اند و هیچگونه گفتار صحیح هر سه پاسخ: این

سماناز آ دنیا دوم آسمان به محفوظ از لوح است. نخست شده نازل در دو مرحله قرآن قرآن نیازها. در دو آیه بر حسب و آهسته بطور تدریجی اکرم رسول حضرت دنیا بر

دنیا در بر آسمان محفوظ از لوح دفعه در یک قرآن یعنی است اول مراد از نزول، نزول است. شده قدر نازل و در شب رمضان مبارك ماه از آسمان دنیا بر حسب که: است سال، این و سه بیست در مدت آن و مراد از نزول

میاندر تضاد و تناقضی شده، لذا هیچگونه نازل و نیازها بر پیامبر گرامی ضرورت وجود ندارد. فوق هاي آیه

در کجا آغاز شد؟ قرآن نزول: 405 پرسشوجود دارد. پیامبر غاري در آن که» اء حر« نام به است کوهی مکرمه پاسخ: در مکه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 114

و تا چند روز در رفت بدانجا می و راز و نیاز با پروردگار خویش عبادت براي اکرم که برد و هنگامی چند روز را با خود می شد. آذوقه می الهی عبادت همانجا مشغول

آنجا مراجعت به و دوباره برداشته آذوقه باز گشته، مقداري خانه شد، به می تمام اش آذوقه ولغار نز کرد. در همان می خدا را عبادت شد. در تنهایی می عبادت کرد و مشغول می

آغاز گشت. مجید بر پیامبر قرآن آغاز شد؟ مجید چگونه قرآن : نزول406 پرسش

نزد جبرئیل حضرت که داشتند تا این ریفغار تش پاسخ: پیامبر بزرگوار در همان اولین این» أ اقر«گفت: حضرت آن نمودار شد و به حضرت آن آمد و در مقابل ایشان ». بخوان» هست معنایش که است علق سوره کلمه

ینکهتکرار شد. تا ا عمل این و سوم نیستم. بار دوم خواننده فرمودند: من حضرت آن ها کرد: آیه این خواندن به عشرو در پایان، جبرئیل

ق ٱ﴿ رأ يٱ ر�ك م س ٱب ق ٱ ٢ علق من ن �� � ٱ خلق ١ خلق �

ٱ ور�ك رأ

٣ رم � �

يٱ علم � ٱب این که پیامبر هنگامی« .]5-1[العلق: ﴾٥ لم �ع لم ما ن �� � ٱ علم ٤ قلم ل

به هستند که از قرآن هایی آیه اولین آنها نمود. و این خواندن به شنید، شروع ها را از جبرئیل آیه .»شدند مذکور بر پیامبر نازل شرح

است؟ شده دارد، نازل اکنون که خاصی ترتیب مجید با همین آیا قرآن: 407 پرسشبر قرآن نزول زیرا که نیست آن شدن نازل ترتیب بر اساس فعلی یبپاسخ: خیر! ترت

شد، می نازل اي یا آیه سوره که هنگامی است. البته یافته نیاز و ضرورتها انجام حسبقرار سوره از فلان را پس سوره این داد که دستور می وحی نویسندگان به پیامبر اکرم فعلی و ترتیب وضع این بگذارید. پس آیه از فلان پس جاي را فلان آیه ایندهید، و

حضرت ور و راهنماییدست نیست، اما طبق آن نزول ترتیب صورت به قرآن، گرچه است. شده داده ترتیب چنین نای اکرم رسول

قرآن و نوشتن در مورد ترتیب حضرت آن را که دستورها و راهنماییهایی: 408 پرسش

115 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

خداوند متعال؟ دستور و حکم به بود یا خودش کرد، از طرف مجید صادر میآیه، و آغاز و پایان هر سوره هاي آنها و تعداد آیه ها، آغاز و پایان پاسخ: تعداد سوره

ه، ب جبرئیل حضرت واسطه به د را خداوند متعالمجی قرآن کلی خلاصه، ترتیب به خاص ترتیب حضرت، این آن واسطه و به است رسانده پیامبر اکرم و اطلاع آگاهی

ایم. گشته آگاه و ما از آن ما رسیدهجم) متر - است لف مؤ اعتبار زمان به مدت (این است قرن از سیزده بیش: 409 پرسش

حاضر در در حال که قرآنی وجود دارد که دلیلی است، لذا چه شده مجید نازل قرآن که است؟ شده نازل بر پیامبر اکرم که است قرآنی همان است، عینا ما مسلمانان دست

و آسان ساده چند دلیل به ما ذیلا وجود دارد که زیادي دلایل موضوع این پاسخ: براي کنیم: می اشاره

اول: دلیل گردیده، بزرگترین عصر نقل حاضر عصر به تا زمان پیامبر اکرم از زمان که تواتر قرآن

شود چنان تواتر ثابت از طریق است. و آنچه قرآن نخوردگی و دست بر قطعیت دلیل وجود ندارد. در آن تردیديو کش هیچگونه جاي که است و یقینی قطعی

دارند؟ معنا و مفهومی چه» اترتو«و » متواتر«: 410 پرسش بیان نشود آنچه توهم زیاد باشند که چنان آن کنندگان نقل که هر شیئی پاسخ: به

.گویند می» تواتر«مذکور را روش به و نقل» متواتر«باشد، واقع و خلاف کنند دروغ می و به کرده پیامبر نقل مجید را از زمان قرآن شماري بی گروهها و انسانهاي پس ما رسیده دست به و اکنون شده منتقل دوره به طریق، دوره همان اند و به رسانده آیندگان

يشمار بی تاریخ، انسانهاي در طول کند که تصور و باور نمی فرد عاقلی و هیچ است باشد. نداشته واقعیت کنند که را نقل اي مسئله

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 116

دوم: دلیل حافظ مختلف يها در قرن ها انسان تا امروز میلیون اکرم رسول حضرت از زمان

اند. بوده قرآن میلیونها اطفال مجید در سینه قرآن که است این مفتخر به امروز هم اسلامی جامعه

از که است. کتابی مانده و محفوظ گشته جایگزین اسلام بزرگسال بازانو سر معصومو بر حقانیت دلیل بزرگترین باشند، این آن حافظ حال، اینقدر انسان تا به نزولش زمان

واهد بود.خ آن اصالت سوم: دلیل

است: مجید فرموده خداوند در قرآن

� ن � إنا﴿ را فرود همانا قرآن«ترجمه: .]9[الحجر: ﴾٩ فظون ل� ۥ� �نا ر �ك ٱ انز . »کرد خواهیم پاسبانی و از آن ایم آورده

فرموده، و وعده است را متعهد شده قرآن حفاظت خداوند متعال که هنگامی پسوجود دارد، مسلمین حاضر در میان در حال که قرآنی شود که می ثابت و یقین بطور قطع

و است گردیده نازل جبرئیل توسط محفوظ از لوح بر پیامبر اکرم که است قرآنی همان خواهد ماند. ظمحفو وجود ندارد و تا قیامت در آن و کاستی کم هیچگونه چهارم: دلیلطلبید و مبارزه را به جهان روشنفکرانو دانشمندان همه نزولش مجید در حین قرآن

کتابی همانند قرآن که توانست کسی بعدي در عصرهاي نه که کرد بطوري ي آنها تحد بهو بر حقانیت دلیل خود بزرگترین نخواهد توانست. این احدي هم بیاورد و تا قیامت

ساز است. انانس جاودانه کتاب تغییر در آن و عدم اصالت

: رسالت مجید مذکور است: در قرآن: 411 پرسش

117 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

ة من �ن﴿ م .]24[فاطر: ﴾نذير �يها خ� إ� أ

و در . »است شده (پیامبري) مبعوث اي دهنده بیم مگر در آن نیست امتی هیچ«ترجمه: «

.]7[الرعد: ﴾هاد � قو ول� ﴿ فرماید: دیگر می جاي . »است شده فرستاده راهنمایی هر قومی براي«ترجمه:

از طرف و کشوري در هر منطقه شود که می و روشن واضح خوبی ها به آیه از این است. شده فرستاده وند پیامبريخدا

است؟ شده مبعوث پیامبري هم هندوستان به آیا مثلا: 412 پرسشو هر امت خداوند براي شود که می معلوم چنین فوق هاي تردید از آیه پاسخ: بدون هم هندوستان خطه به گذشته در روزگاران که و بعید نیست فرستاده گروه، پیامبري

اشد. واالله أعلم.ب شده فرستاده پیامبريچندر جی) (رام» جی کرشن«پیشوا و رهبر هندوها که است آیا ممکن: 413 پرسش

اند؟ شده هندیها فرستاده سوي به باشند که پیامبرانی در واقع که است و تکلیفی وظیفه یک زیرا نبوت نیست صحیح پنداري پاسخ: خیر، چنین

اسلام مقدس شرع از طریق که کند. و تا زمانی می خود عنایت خاص بندگان خداوند بهبر که نیست ما جایز و صحیح اند، براي پیامبر بوده کسانی چه نشود که معلوم ما براي

اند. آنها پیامبر نبوده که در حالی کنیم منسوب پیامبري را به افرادي پندار و تخمین حسبمبر را پیا و افرادي مورد اظهار نظر کنیم در این خویش از طرف شرع دلیل اگر ما بدون

در که ایم گشته خویش در عقیده بزرگی اشتباه اند، مرتکب پیامبر نبوده در واقع که بدانیمرا کسانی از گذشتگان شد. پس خواهیم اخذه و مؤ آن، محاسبه بر اثر ارتکاب روز قیامت

ما ثابت براي ماسلا مقدس شریعت از طریق آنها فقط نبوت که پیامبر بنامیم توانیم میاست. در مورد شده پیامبر گفته آنان به صحیحه یا احادیث باشد. و در قرآن شده

اظهار نظر کرد که توان قدر می و مذاهب، این سایر ادیان هندوها و یا پیشوایان پیشوایان آسمانی تعلیمات بر خلاف آنان و تعلیمات است بوده صحیح آنان اگر عقاید و اعمال

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 118

این باشند. ولی پیامبر بوده که است اند، ممکن کرده و راهنمایی و انسانها را رهبري نبوده ندارد. و دلیلی مدرك هیچ و گرنه است قبول قابل و تخمین در حد امکان فقط سخن

باید داشت؟ اي عقیده چه حضرت در مورد آن: 414 پرسش امور زیر باید معتقد بود: به ندر مورد ایشا پاسخ:

اند. خدا و بشر بوده بنده یشانا -1 و برتر هستند. افضل مخلوقات از خداوند متعال، از تمام پس -2 اند. و پاك معصوم گناهان از تمام -3 است. فرموده نازل مجید را بر ایشان خداوند قرآن -4 و در همان پذیرفت خویش حضور و بارگاه به معراج را در شب خداوند ایشان -5 بازدید فرمودند. و دوزخ ز بهشتا شب دادند. نشان مردم به متعددي هاي دستور و امر خداوند معجزه به حضرت آن -6 کردند. می و پرستش ند را عبادتاز حد، خداو بیش -7 .بودند والا و پسندیده بس اتیو عاد اخلاق داراي -8 بود که داده و آیندگان گذشتگان از احوال بسیاري و آگاهی علم وي خداوند به -9 ساختند. را از آنها آگاه خویش امت ایشان بود، اما با همه عطا کرده و دانش مخلوقات، علم از تمام بیش ایشان خداوند به -10

حضرت و صفت خداوند متعال مختص بودن» غیب عالم«نبود، زیرا الغیب اینها، عالم اوست. نخواهد شد. البته ثدیگر مبعو پیامبري از ایشان پس که الأنبیاء است خاتم وي -11

فرود آید و از از آسمان قیامت به است، نزدیک گذشته از پیامبران که عیسی حضرت کند. و پیروي اتباع اسلام شریعت ها است. ها و جن پیامبر انسان حضرت آن -12و شفاعت و خطاکاران محرومان خداوند براي با اجازه در روز قیامت ایشان -13

119 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

يع «را وي لحاظ کنند. بدین می سفارش ف ذنبينـال ش گناهکاران) کننده ، (سفارش»م

را خواهند پذیرفت. حضرت آن شفاعت گویند و خداوند هم می منع که از چیزهایی و باز آمدن است و دستور داده امر کرده که چیزهایی انجام -14 است. و ضروري است، لازم خبر داده که چیزهایی به داشتن و باور و یقین فرموده است، ولی واجب امت تک تک بر عهده وي و گرامیداشت با او و تعظیم محبت -15 آن با قواعد و ضوابط و موافق شرع و اصول او باید در چهارچوب میداشتو گرا محبت باشد.

در (بلکه است و نادانی پوشیدن. جهالت و تعظیم محبت را لباس شرع خلاف مسایل خواهد بود). حضرت با آن و دشمنی واقع، عداوت

چیست؟ بودن» معصوم« معنا و مفهوم: 415 پرسشو یا اي، قصدا کبیره و چه صغیره چه گناهی هیچگونه یعنی بودن» معصوم«پاسخ:

و معصوم گناه وعاز هر ن پیامبران است. و تمام سر نزده حضرت از آن بطور فراموشی ا هستند. مبر

است؟ یا بوده و رؤ خواب یا در عالم بوده پیامبر جسمانی معراج: 416 پرسش رفتند. معراج به خویش مبارك و جان با جسم بیداري در حال سخ: پیامبر اکرمپا

را معراج آن شدند که برده معراج به یا هم و رؤ خواب در عالم چند مرتبه البته و تمام حضرت آن است. خواب خواب معناي به» منام» گویند، چون می» منامی«

وجود ندارد. و خطا در آن اشتباه است. و شبهه و صحیح راست áپیامبران بار معراج و چهار یا پنج بوده بیداري و در حال» جسمانی معراج«بار در یک پس

است. بوده» در خواب - منامی« دارد؟ مفهومی چه» شفاعت«: 417 پرسش خداوند متعال بارگاه به حضرت آن سفارش. در روز قیامت یعنی» شفاعت«پاسخ:

آن و فضل، نصیب شرف این کنند. هر چند که می و خطاکار سفارش مجرم بندگان براي

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 120

اجازه، جا آورده، بدون خداوند را به و کبریایی جلال اما ایشان، ادب است شده حضرت نموده، پس اجازه کسب از محضر خداوند متعال نخست کنند بلکه نمی شفاعت به اقدام

کنند. می شود، شفاعت عنایت زهاجا از اینکهکنند یا می شفاعت تدر روز قیام هم دیگري حضرت، کسان بر آن علاوه: 418 پرسش

خیر؟ با اجازه خدا هم بر ایشان، سایر پیامبران، شهیدان، اولیاء و دوستان پاسخ: آري، علاوه

را تشفاع و قدرت توان خداوند، احدي اجازه بدون کنند. ولی یم خداوند، شفاعت کند. نمی و شفاعت نداشته

گیرد؟ می صورت گناهانی چه عفو و بخشیدن براي شفاعت: 419 پرسش مرتکب که شود. کسانی می شفاعت دیگري هر گناه براي جز کفر و شرك پاسخ: به

در دنیا بر اثر صغیره اند، زیرا گناهان و نیازمند شفاعت اند، بیشتر محتاج شده کبیره گناهان شوند. می بخشوده هم عبادات مانجا

: صالحه و اعمال ایمان چه؟ یعنی» ایمان«: 420 پرسش و تمام خداوند متعال یگانه ذات به و باور قلبی از تصدیق است عبارت» ایمان«پاسخ:

تمام و پذیرفتن پیامبران و تمام آسمانی هاي و کتاب فرشتگان و به وي صفات ها آورده انسان خداوند براي از طرف محمد پیامبر اسلام، حضرت که یدستورهای

موارد یاد شده. تمام به کردن اقرار و اعتراف هم است. و با زبان گاهی است. ولی ایمان و حقیقت انی، بیانگر ماهیتزب و اعتراف قلبی تصدیق همین

گنگ که شخصی شود. مانند ایمان می و اجبار ساقط خاطر ضرورت به با زبان اعتراف در خطر است. جانش که و یا کسیکند تواند اعتراف نمی و با زبان است

ود؟ش می فتهگ چیزهایی چه به» صالحه اعمال: «421 پرسشخداوند و را که و خوب. عبادتها و کارهایی نیک کارهاي یعنی» صالحه اعمال«پاسخ:

121 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

شود. می گفته» صالحه اعمال«آنها اند، به انسانها آموخته به پیامبرانش اند؟ داخل ایمان در حقیقت صالحه و اعمال نیک آیا کارهاي: 422 پرسش

صالحه، در ایمان هستند. از اعمال داخل صالحه ، اعمال»لکام ایمان«پاسخ: آري! در و ر ایمان، نقصنباشند، د صالحه شود و اگر اعمال پیدا می و کمال نور و تبلور آدمی وجود دارد. خلل

دارد؟ مفهومی چه» عبادت«: 423 پرسش است خداوند متعال یگانه ما، ذات همه کردن. معبود واقعی بندگی یعنی پاسخ: عبادت

ما و فرمانبردار او هستیم. او به ما بنده همه است. پس را آفریده جهانیان ما و همه که باشد. می ما فرض او بر عهده و بندگی است. لذا عبادت داده و بندگی دستور عبادت

است؟ داده بادتدستور ع خویش از مخلوقات یک کدام خداوند به: 424 پرسشمخلوق، دو نوع این است. و به داده ها دستور عبادت ها و جن انسان پاسخ: خداوند به

عبادت به و موظف» مکلف« جهان و سایر جانداران شود. فرشتگان می گفته» مکلف« نیستند.

هستند؟ کسانی ها چه جن: 425 پرسش اجسام است، شده خلق از آتش که خداوند است و مخلوقات از موجودات پاسخ: جن

شکل به که هنگامی نیست، ولی یت رؤ ما قابل براي که است و نازك لطیف ها چنان جنرا و توان قدرت آنها این خواهند شد. خداوند به یت رؤ در آیند، قابل و یا حیوانی انسانوجود دارد و زن مرد و هم ها هم در آیند. در جن گوناگون شکلهاي به که است داده

دارند. همانند انسانها توالد و تناسل است؟ چگونه کردن عبادت روش اصولا: 426 پرسش

است: ذیل شرح به از آن قسمتی که است گوناگون هاي روش داراي پاسخ: عبادت نماز. خواندن -1 گرفتن. روزه -2

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 122

رفتن. حج به -3 کردن. قربانی -4 نشستن. اعتکاف -5 دادن. زکات -6 معروف. امر به -7 از منکر. نهی -8 جا آوردن. پدر و مادر و اساتید و از خود بزرگترها را به و احترام آداب -9

مساجد. بنأ و ساختن -10 مدارس. ساختن -11 دین. و دانش علم آموختن -12 آموختن. دین علم دیگران به -13 دینی. علوم با طلاب و کمک همکاري -14 خدا جنگیدن. خدا در راه با دشمنان -15 مستمندان. نیاز و حاجت بر آوردن -16 دادن. طعام گرسنگان به -17 نوشانیدن. آب تشنگان به -18او دستورهاي موافقخدا و براي که هر کاري بر موارد یاد شده، انجام علاوه -19

شود. می گفته» صالحه اعمال«کارها نوع این اند و به داخل اینها در عبادت باشد، همه

: و گناهان معصیت بیان چه؟ یعنی» معصیت«: 427 پرسشاز که و دستور نپذیرفتن. در هر کاري کردن نا فرمانی یعنی» معصیت«پاسخ:

123 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

گناه، گویند. ارتکاب می معصیت آن شود، به و نا فرمانی سر پیچیخداوند دستورهاي شود و عذاب می خداوند متعال و نارضایتی خشم باعث است. گناه و ناپسندي کار زشت

است. کافر و گناهان، کفر و شرك انواع از میان گناه دارد. بزرگترین دنبال را به وي شفاعت احدي ر و مشركکاف خواهد ماند. براي باقی ر دوزخد همیشه براي مشرك

کند. نمی .»بخشید! را نخواهم کافر و مشركهرگز من«است: مجید فرموده خداوند در قرآن

: کفر و شرك بیان شود؟ می گفته چیزي چه به» ركش«و » کفر«: 428 پرسش

» کفر» باشد، انکار آن و ضروري فرض آن به آوردن ایمان که هر چیزي پاسخ: بهاو را منکر شود، و یا معتقد باشد، یا صفات نداشته خداوند را قبول اگر کسی است. مثلا

نکند یا را قبول آسمانی هاي از کتاب را انکار کند، یا یکی باشد، فرشتگان تعدد خدایان بهرا و یقینی قطعی از احکامهاي باشد، یا یکی دیر و قیامتنکند یا منکر تق را قبول پیامبري

امپندارد در تم و دروغ را انکار نموده اکرم رسول و خبر حضرت منکر شود، یا سخن شود. موارد یاد شده، کافر می

کردن. را شریک یا چیزي ند کسیخداو و یا صفات با ذات یعنی» شرك« چه؟ یعنی خداوند متعال با ذات نگرفت شریک: 429 پرسش

خدا و یک از یک وجود بیش به که این یعنی شدن قایل خداوند شریک پاسخ: با ذات هستند. خدا، مشرك سه به بودن قایل واسطه به که مانند مسیحیان معبود، معتقد بودن

معتقد بودن واسطه و هندوها به دو خدا مشرك، به معتقد بودن واسطه ها به زردشتی هستند.» مشرك«متعدد، خدایان هب

است خداوند چگونه در صفات ادنو همتا قرار د شریک: 430 پرسش نیز شرك دیگران براي آن کردن است، ثابت خداوند ثابت براي که پاسخ: صفتی

و غیره» امام«، »شهید«، »ولی«، »فرشته«باشد و یا » پیامبر« چه مخلوقی در هیچ است. چون

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 124

خداوند، وجود ندارد. مانند صفاته صفتی

است؟ چند قسم داراي» الصفات فيشرک «: 431 پرسش

کنیم: می بسنده آن چند قسم نبیا در اینجا به دارد که بسیاري پاسخ: اقسام دیگران است، براي خداوند ثابت براي را که قدرت صفت یعنی» در قدرت« شرك -1و پیامبر، ولی، شهید، امام فلان و توان در قدرت : معتقد بود که که کردن. مانند این ثابت توانند نوعی ، یا می هست یا فرزند دادن، یا میراندن یا شفا دادن باران فرود آوردن غیره است. ا شركاینه برسانند، همه مخلوقات و ضرر به نفع

دیگران است، براي خداوند ثابت براي را که علم صفت یعنی» در علم« شرك -2 عالم«دیگر همانند خداوند، یا شخص پیامبر یا امام فلان که پنداشتن و چنین کردن ثابت مسایل یا به است ما آگاه احوال دارد، یا از تمام جزیی مسایل تمام به است. یا علم» غیب

است.» شرك«ها عقیده این تمام دارد و آگاهی علم حاضر و آیندهخداوند اند، مختص که» و بصر سمع«دو صفت، یعنی» و دیدن در شنیدن» شرك -3 باشد) تمام که (در هر مقامی انسان فلان که معتقد بودن و چنین کردن ثابت کسی براي ما را از هر جا که شنود یا کارهاي می از نزدیک از دور و چه ما را چه ا و صحبتهايحرفه

اند. اینها شرك ر نظر دارد، همهکند و زی می باشد، مشاهده و دستورهاي دانستن دیگر را حاکم همانند خداوند کسی یعنی» در حکم» شرك -4

رفتن.و پذی خداوند دانستن حکاماو را مانند ا دستور وي دهی. این از نماز عصر باید انجام کار را پیش این دستور داد که کسی مثلاو از احکام یکی آن، نماز عصر که خاطر اجراي به که دانستن توجه و قابل مهم را چنانو باك شود و هیچ خوانده مکروه است، قضاء شود. و یا در وقت خداوندي فرایض است. شرك نوع یک عمل د، اینباش نداشته هم مسئله از این هراسی

دانستن. مثلا عبادت دیگر را همانند خداوند شایسته کسی یعنی» در عبادت» شرك -5پیامبر (ولو اینکه انسان قبر یک و سجده انسان، یا طواف یک براي کردن یا رکوع سجده

125 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

و به نام گوسفند به و غیره، یا ذبح پیامبر، امام، ولی نام به گرفتن باشد). یا روزه هم و امام خاطر آنها.

اند. داخل» العبادت شرك فی«در موارد این تمام وجود دارد یا خیر؟ هم آمیز دیگري شرك شده، اعمال بر امور بیان علاوه: 432 پرسش

از موجود است، و اجتناب شرك در آنها احتمال هستند که بسیاري پاسخ: آري، اعمال باشد. زیر می شرح آنها بهاز است. قسمتی لازم آن

.»ها منجم«و » کاهنان«از غیبی مسایل و پرسیدن تحقیق -1 از آنها. گرفتن و فال گیران فال به مراجعه -2 رها. نذرها بر سر قب بردن -3 خوردن. غیر خدا قسم نام به -4 ها. عکسها و مجسمه و اکرام و یا تعظیم گرفتن عکس شرعی ضرورت بدون -5 او. غیر از خدا، و ندأ کردن کسی گشا دانستن مشکل -6 در آنجا. و غیره شیرینی بر سر قبرها و تقسیم و جشن مجالس برپایی -7

بدعتها: بیان چیست؟ گناه بزرگترین از کفر و شرك پس: 433 پرسش

گفته اعمالی آن به» بدعت«است. » بدعت» گناه از کفر و شرك، بزرگترین پاسخ: پس پیامبر و احادیث از قرآن یعنیندارد. ثبوتی آنها در شریعت و ریشه اصل شود که: می

است. نداشته وجودي هم و ائمه تابعین صحابه، تابعین، تبع شود و در زمان نمی ثابت است. » بدعت« دادن را انجام و آن قرار دادن را جزو دین کاري چنین و اهل را مردود دانسته بدعت الشأن و نارواست. پیامبر عظیم بسیار زشت» بدعت«

است: و فرموده نامیده» دین کننده و ویران هکنند منهدم«را بدعتخواهد پیش جهنم سوي بهرا آدمی و هر گمراهی است گمراهی هر بدعت، نوعی« ».برد

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 126

دهید؟ اند، شرح بدعت که رهاییاز کا اي پاره: 434 پرسش بیان به د ذیلاان ایجاد کرده زیادي هاي و نوآوري تاریخ، انسانها بدعت پاسخ: در طول

شود: می اشاره از آن چند نوع و غیره. رها با آجر، سیمان، سنگقب ساختن -1 گنبد بر سر قبرها. ساختن -2 و غیره. و سرور در سالگرد تولد پیامبر، ائمه جشن مجالس برپایی -3 آنها. کردن لامپها بر قبرها و چراغانی کردن روشن -4 قبرها با چادر. پوشاندن -5در آنجا مردم و اجتماع از مرگ پس میت اهل و غذا در خانه طعام و تدارك تهیه -6

غذاها. از آن و خوردن است. بدعت هم در هر امر جایز و مستحب شرایط تعیین -7 عروسی. در مجالس خرافات و سرور و انجام جشن مجالس برپایی -8

یر گناهان:سا بیان هستند؟ گناه کارهایی دیگر چه» بدعت«و » شرك«، »کفر«بر علاوه: 435 پرسش

وجود دارد مانند: بسیاري پاسخ: گناهانبر حج، و توانایی ندادن، با وجود مال نگرفتن، زکات گفتن، نماز نخواندن، روزه دروغ

کسی کردن و اذیت ت دروغین، زدنخوردن، دزدي، زنا، غیبت، شهاد نکردن. شراب حج از دستور والدین و سرپیچی گري، تخلف و حیله چینی، مکاري و سخن ناحق، نمامی به

در ها، خیانت ها و مغازه در خانه و تصویر جاندار و مجسمه عکس و استاد، قرار دادندادن، ربا و سود دشنام و مردم، قمار بازي، فحش و حقیر دانستن امانت، حقیر شمردن

و تبذیر. علاوه پاها، اسراف شلوار از قوزك بودن ریش، پایین و دادن، تراشیدن خوردنذکر تفصیل بزرگتر به هاي در کتاب وجود دارد که هم دیگري بر امور مذکور، گناهان

اند. شده

127 عقاید اسلامیبخش چهارم قسمت اول:

یا خیر؟ است گناهکار مسلمان آدم: 436 پرسش بدعتی مرتکب که نیست، و کسی باشد، مسلمان در حد کفر و شرك ر گناهپاسخ: اگ

شخصی است. چنین و ضعیف بسیار ناقص وي و ایمان اسلام ولی است بشود، مسلمان نامند. می» و بدعتی ع مبتد«را

ناقص لمانشود، مس اي کبیره گناه و بدعت، مرتکب بر کفر و شرك علاوه که و کسی گویند. می» فاسق«را آن است، که

چیست؟ آن و عواقب از عذاب دوري صادر شود راه گناهی اگر از کسی: 437 پرسش آمرزد. می» توبه«را با پاسخ: خداوند گناهان

شود و در محضر و پشیمان شرمنده خویش بر گناه انسان که است از این توبه، عبارتعهد خویش کند و در دل را طلب خویش کند و عفو و آمرزش و گریه وند، زاريخدا بود که و مواظب ندهد. باید متوجه انجام گناهی دیگر هیچوقت و متعهد شود که کرده واقعی ندارد و توبه اعتبار و ارزشی از گناه و خودداري باز آمدن بدون با زبان فقط توبه

آید. شمار نمی به شوند؟ می معاف گناهان تمام آیا از توبه: 438 پرسش

از دستورهاي تخلف و فقط نیست آنها وابسته به بندگان حقوق که پاسخ: گناهانی قبول هم از کافر و مشرك واقعی شوند زیرا توبه می معاف است، بر اثر توبه خداوند شده

بندگان از حقوق تخلف نتیجه که گناهانی برد. البته می را از بین شود و کفر و شرك می و غیره، چنین کردن ظلم زدن، یا بر کسی تهمت کسی یتیم، به مال باشد، مانند: خوردن

معاف محض با توبه فقط گویند، که بندگان) می (حقوق» العباد حقوق«را گناهانی و تسویه را پرداخت بندگان نخست، حقوق که است و ضروري لازام هشوند، بلک نمی

کرد. در محضر خداوند توبه نمود، آنگاه کامل حساب است؟ قبول قابل وقتی تا چه : توبه439 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 128

حلقوم تا به رسد و نفس فرا می مرگ فرشته که مرگ در حین فقط پاسخ: توبه شود. می قبول توبه ر هر موقعید از آن شود، بیش نمی قبولرسد، می

رود یا خیر؟ می بهشت بمیرد به توبه گناهکار اگر بدون آدم: 440 پرسشبرسند، کیفر گناهانشان به از اینکه پس گناهکاران تمام پاسخ: آري! بجز کافر و مشرك

کفر و شرك، بقیه استثناي خداوند به که است ممکن هم شوند و این می برده بهشت بهببرد و بهشت به هم شفاعت یا بدون بر اثر شفاعت کیفر و عذاب را بدون گناهکاران قرار دهد. را مورد عفو و بخشش گناهانشانتوانند میدر دنیا وي و عزیزان مرده، دوستان، خویشاوندان شخص : به441 پرسش

برسانند یا خیر؟ عینفدر دنیا هستند که افرادي رسد، یعنی می مرده به و مالی بدنی عبادت پاسخ: آري، نتیجه

خدا کنند، یا بر پیامبر درود بفرستند، در راه تلاوت دهند، مثلا: قرآن انجام اگر کار نیکی میت آنها به کنند، ثواب وابث ایصال بدهند و بر میت را طعام اي کنند، گرسنه صدقه

تعیین معین، فرد معین معین، وقت شیئی ثوابی ایصال چنین براي خواهد رسید. البته که کند در هر وقت صدقه چههر کند، بلکه نباید تعیین هم و خود انسان است نشده

رسد، می مرده به و ثوابش است باشد صحیح که هم دهد و در هر مقداري انجام عبادتی یا مراسم دادن و تظاهر، چیزي آوري خاطر نام یا به و بدعات از رسوم و اتباع پیروي و سبب عکس، موجب ندارد، به ثوابی اصلا از اینکه برپا کردن، گذشته و طعام دعوت

خواهد شد. خداوند متعال ناخشنودي

اسلامی دوم: اعمال قسمت -چهارم بخش

: چند از قرائت احکامی بلند قرائت خواند، با صداي و عشاء را می نماز فجر، مغرب اگر کسی: 442 پرسش

یا خیر؟ تاس واجب بهتر است. خواندن جهرا ولی نیست پاسخ: واجب

بخواند؟ قرائت آورد، چگونه می جا نمازها را به : اگر قضاي همین443 پرسشبطور جهر بخواند که مختار است» منفرد«بخواند و قرائت در قضاء جهرا» امام«پاسخ: یا آهسته.

است؟ سنت فرضی در نمازهاي مقدار قرائت چه خواندن: 444 پرسشخواهد می را که اي هر سوره فاتحه از سوره پس که فر مختار استس پاسخ: در حال

است. شده تعیین بودن، مقدار قرائت مقیم در حال بخواند. البته است؟ مسنون چقدر قرائت بودن مقیم در حال: 445 پرسش

» مفصل ال طو«در نماز فجر و نماز ظهر که است سنت بودن مقیم پاسخ: در حال بخواند. » مفصل قصار« و در نماز مغرب» مفصل اوساط«بخواند و در نماز عصر و عشاء

ها گفته سوره کدام به» قصار مفصل«و » مفصل أوساط«، »مفصل طوال«: 446 پرسش شود؟ می

طوال» بروج« تا سوره است و ششم بیست در پاره که» ات حجر« پاسخ: از سوره

ن لم «تا » طارق« شود، و از سوره می گفته مفصل ك ا اذ « و از سوره مفصل، اوساط» ي

ت ل لز لناس«تا » ز شود. می گفته مجید، قصار مفصل آخر قرآن یعنی» ا

منفرد؟ یا براي است ماما رايب قرائت : این447 پرسش است. و منفرد هر دو مسنون امام پاسخ: براي

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 130

یا خیر؟ جایز است مسنون قرائت بر اثر عذري، ترك بودن مقیم در حال: 448 پرسش پاسخ: جایز است.

سوره، غیر از آن که است شده تعیین اي سوره چنین نمازي : آیا در هیچ449 پرسش نباشد؟ صحیح در آن اي رهگر سودی

خاطر به اسلام است. شریعت مقرر نگردیده اي سوره چنین نمازي هیچ پاسخ: براي خویش از طرف است. پس را داده قرآن از هر کجاي قرائت و سهولت، اجازه آسانی جایز نیست. کردن عمل آن خلاف

است؟ مسنون قرائتی فجر چه : در سنتهاي450 پرسشو در » الکافرون« سوره اول فجر در رکعت در سنتهاي اغلب پاسخ: پیامبر اکرم

خواندند. را می» اخلاص« سوره دوم رکعت چیست؟» وتر«در نماز مسنون ائتقر: 451 پرسش

ٱ ر�ك م س ٱ سبح ﴿ اول در رکعت که است پاسخ: مسنون دوم و در رکعت ﴾١ � �

ها� قل ﴿ � ل ٱ � ٱ هو قل ﴿ سوم و در رکعت ﴾١ فرون � حد �

بخواند. ﴾١ أ

و امامت: جماعت بیان چیست؟» امامت«مقصد از : 452 پرسشپیشوا و یعنی است جماعت در نماز، امام که پیشوا و رهبر، کسی یعنی» امام«پاسخ:

کنند. می و اتباع پیروي از ويمقتدیها که است جماعت رهبر آن چیست؟» جماعت« مفهوم: 453 پرسشاز کیی که اي گونه و نماز خواندن، به گرد آمدن مکان در یک یعنی» جماعت«پاسخ:

باشند. اقتدأ کننده وي به و بقیه آنها امام ا سنت؟و ی یا واجب است فرض جماعت: 454 پرسش

تأکید بسیار شده در مورد آن اسلامی و در روایات است کده مؤ سنت پاسخ: جماعت

131 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

است. ید بیشماريفوا داراي اعتاند. جم دانسته واجب و بعضی را فرض از علما آن بعضی

است. است؟ فوایدي چه داراي جماعت نماز با: 455 پرسش

باشند: موارد زیر می جمله از آن است شماري فواید بی داراي پاسخ: نماز جماعت است. ثواب و هفت بیست داراي نماز با جماعت -1 کنند. میو تجدید دیدار ملاقات با هم بار مسلمانان روز پنج در شبانه -2 آید. وجود می به و وحدت محبت مسلمانان در میان بر اثر آن -3 شود. می حاصل عبادت به و علاقه اشتیاق دیگران عبادت از ملاحظه -4 شود. نماز می سوي به و متوجه مشغول آدمی قلب -5 ز قبولنی در جماعت، نماز سایر گناهکاران و نیک افراد صالح خاطر شرکت به -6

شود. می کنند. می اطلاع کسب ندارند، از دیگران و اطلاع نماز آگاهی از مسایل که کسانی -7 شوند. می آگاه و مستضعفان مستمندان و حال از وضع -8بر شود. علاوه می ظاهر و نمایان است مهم از عبادات نماز که و شکوه عظمت -9 وجود دارد. نیز در جماعت دیگري موارد، فواید فراوان این

نکنند؟ شرکت در جماعت مجازند که افرادي : چه456 پرسشکنند، کودکان، می و سرپرستی پرستاري از بیماران که پاسخ: زنان، بیماران، کسانی

ت، نیس الزامی در نماز جماعت آنان دارند، شرکت عذر موجه که و افراد دیگري نابینایان شود. می ساقط آنان از عهده و جماعت در جماعت شرکت مجوز عدم عذرهایی شده، چه بیان غیر از عذرهاي: 457 پرسش

شوند؟ می شدید در شب، فرا رسیدن در مسیر راه، تاریکی و لجن شدید، وجود گل پاسخ: باران

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 132

و غایط، گرسنگی بول سفر، نیاز شدید به ماشین، هواپیما و یا دیگر وسیله حرکت وقت کلا رود، فکر و خیالش جماعت اگر به باشد که آماده غذا هم که شدید در صورتی

شود. می ساقط از آدمی حضور در جماعت غذا خواهد بود. در موارد یاد شده مشغول است؟ یا واجب کده مؤ جماعت، سنت نمازهایی در چه: 458 پرسش

و در » کفایه سنت« و در نماز تراویح» مؤکده سنت«نمازها در تمام پاسخ: جماعت است.» مستحب« رمضان مبارك ماهنماز وتر

است؟ وجود چند نفر الزامی ماعتنماز با ج برگزاري براي حداقل: 459 پرسش مقتدي صورت در این امام. البته باشد و دیگري مقتدي است. یکی پاسخ: دو نفر کافی

جلوتر از آنها بایستد. دو نفر باشند، امام مقتدي که بایستد و هنگامی امام راست در سمت باید ایستاد؟ چگونه در جماعت: 460 پرسش

نباشد، باقی خالی جاي در وسط که بایستند بطوري خط. راست پاسخ: در یک است. مکروه بزرگسالان در صف کودکان صفها بایستند. قرار دادن سر تمام پشت کودکان

شود یا خیر؟ فاسد می ها هم مقتديفاسد شد، نماز اگر نماز امام: 461 پرسششود و بر فاسد می فاسد شود، نماز مقتدیها هم نماز امام که پاسخ: آري، در صورتی

را اداء کنند. نماز خویش که تاس آنها لازم ست؟ا امامت و مستحق شایسته کسی چه: 462 پرسش

داشته کامل و آگاهی نماز اطلاع از مسایل باشد. یعنی عالم که کسی پاسخ: نخست باشد. درست هم باشد و اعمالش

از او باشد افضل که نماز کسی هنگام بود و به نمسجد معی اگر امام: 463 پرسش است؟ امامت مستحق یک د، کدامحاضر شو

امام دیگر در واقع شخص گرچه، آن تر است مستحق است معین که پاسخ: امامی باشد. افضل

است؟ نماز مکروه افرادي سر چه پشت: 464 پرسش

133 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

که یاد ندارد، فرد عامی چیزي که اي ، فاسق، بردهبدعت سر مرتکب پاسخ: نماز پشت زاده، مکروه حرام و شخص کند نمی احتیاط خویش در طهارت یاد ندارد، نابینا که چیزي است.

فرد زاده باشد، و حرام محتاط خویش باشد یا نابینا در طهارت اگر غلام، عالم ولیجایز کراهت آنها بدون متدیگر موجود نباشد، اما نها کسیباشد و بهتر از آ و صالح نیک

است. جایز نیست؟ نماز اصلا کسانی سر چه پشت: 465 پرسش

نماز جایز نیست. نماز سر دیوانه، بیهوش، کافر و مشرك، اصلا پاسخ: پشت چنین ست. همجایز نی هم سر زنان پشت و نماز مردان نابالغ سر کودك پشت بزرگسالان

نیست، صحیح سر عریان دارد، پشت لباس که سر معذور و کسی نماز غیر معذور پشتنماز که کسی نیست. اقتداي صحیح هم کننده سر اشاره کننده، پشت و سجده نماز رکوع

که یکس خواند به می فرض یک که خواند. و کسی می نفل که کسی خواند به می فرض خواند جایز نیست. می دیگري فرض

یا خیر؟ جایز است سر نابالغ تپش نماز تراویح: 466 پرسش باشد و هیچ رسیده سال پانزده به سنش که کسی نیست. البته پاسخ: خیر، صحیح

جایز لو نواف در فرایض وي نشود اقتدا، به در او مشاهده بلوغ هاي از نشانه اي نشانه را دارد. بالغ حکم وي چون تاس

کند: نماز را فاسد می آنچه شود؟ می گفته چیزهایی چه به» نماز مفسدات«: 467 پرسششود و از آنها نماز فاسد می شود که: می گفته چیزهایی به» نماز مفسدات«پاسخ: است. لازم آن برگرداندن کنند؟ نماز را فاسد می چیزهایی چه: 468 پرسش پاسخ:

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 134

باشد نماز را فاسد که سهوا، در هر صورت و چه عمدا در نماز چه سخن -1 کند. می

آوردن. بر زبان آن مشابه یا لفظی دادن سلام کسی نماز به قصد سلام، داخل به -2االله گفتن. یا ا یرحمکرا ب زننده عطسه و یا جواب را گفتن دهنده سلام جواب -3

گوید. » آمین«کند از نماز دعا می خارج که کسی در جواب

ا الله و « خبر ناگوار و نا خوشی در مقابل -4 يه ان ا ال ون اج ر ان و یا در مقابل گفتن» ع

گفتن. » االله سبحان« خبر عجیب و در مقابل» الحمدالله« و خوش خبر خوب

کردن.» آه. أوه، أف« و اندوه یا رنج یماريبر اثر ب -5 دادن. دیگر را فتح خود، کسی مبغیر از اما -6 خواندن. قرائت و از آن قرآن به کردن نگاه -7 مورد در قرائت. جا و بی یب اشتباه -8تصور کنند بینندگان که بطوري کارهایی نماز انجام داخل کثیر یعنی عمل انجام -9

نیست. نماز گزاردن در حال شخص این که در هر حال. و نوشیدن خوردن -10 رفتن. راه دو صف اندازه به -11 کردن. منحرف را از قبله عذر سینه بدون -12 نجس. بر مکان سجده -13 کردن. درنگ رکن یک اندازه به عورت شدن برهنه در حین -14 اینکه شود. مثل می خواسته از آدمیان عموما که خواستن نماز در دعا چیزي داخل -15

و غیره. بده اینقدر پول من بگوید: بار خدایا به و نمایان يجار آدمی بانبر ز حروف که گریستن چنان بر اثر درد و معصیت -16 شود.

بلند. در نماز با صداي بالغ نخندید -17

135 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

و غیره. بر امام بودن مقدم -18

نماز: مکروهات است؟ در نماز مکروه کارهایی ه: چ469 پرسش پاسخ:

باشد یا آویزان آن دو طرف که اي گونه به بر سر گذاشتن دستمال یعنی» سدل« -1 باشد. آستین دستها داخل اینکه ن، بدونانداخت پالتو و عبا بر دوش

آلود نشدن. خاطر خاك کردن، به ها را جمع لباس -2 کردن. و بازي بودن مشغول خویش یا لباس با بدن -3 خواب. کار و یا لباس با لباس نماز خواندن -4نماز شود، قرائت نشود، اگر مانع از قرائت مانع که گذاشتن چیزي دهان داخل -5

شود. فاسد می توجهی. و بی خاطر تنبلی دن، بهنماز خوان با سر برهنه -6 باشد. و غایط بول نیاز شدید به که در حالی نماز خواندن -7 و بستن. کردن سر جمع را رويموها -8 محل کردن بار صاف باشد یک مشکل اگر سجده ها را دور کردن، البته سنگریزه -9

ندارد. اشکالی سجده دیگر. در بعضی انگشتان بعضی یا قرار دادن انگشتان صدا درآوردن به -10 گذاشتن. گاه ها را بر تهی دست -11 این به را خویش نگاه یا فقط سو گرداندن سو و آن این را از قبله خویش رخ -12 بردن. طرف و آن طرفو زانوها را با و شکم و نشستن کردن رانها را قایم یعنی سگ صورت به نشستن -13

گذاشتن. و دستها را بر زمین دنچسبان سینه گستردن. بر زمین سجده هنگام مرد به هر دو بازو را براي -14

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 136

طرف به و رخش نماز گزار نشسته روبروي که کسی سوي به نماز خواندن -15 نمازگزار باشد.

سر یا دست. با اشاره سلام وابج -16 عذر چهار زانو نشستن. بدون -17 نکردن. از آن، جلوگیري جلوگیري یا با وجود توان کردن خمیازه عمدا -18 و عدم حواسدر اختلال چشمها باعث اگر باز کردن چشمها در نماز البته بستن -19 ندارد. چشمها اشکالی شود، بستندر نماز ب قلبی آرامش باشند کراهت از محراب بیرون وي اگر پاهاي در محراب، ولی امام تنها ایستادن -20 ندارد. امبا ام اگر چند نفري مقتدیها البته بلندتر از جاي در مکان امام تنها ایستادن -21 نیست. بایستند مکروه همراه باشد. خالی جاي صف داخل که در صورتی تنها ایستادن -22 جاندار باشد. تصویر حیوان ارايد که با لباسی نماز خواندن -23سر نماز گزار تصویر یا بالاي و چپ روبرو یا راست که در محلی نمازگزاردن -24 باشد. حیوان ها با انگشتان. ها، تسبیح ها، سوره آیه شمردن -25 خارج از آن راحتی دستها به که پیچیدن چنان اي خود را در چادر یا پارچه -26

نشوند. در نماز. و پاها بطور ورزش دست دادن و تکان خستگی رفع -27 کردن. از عمامه، سجده یا قسمتیو بر گوشه -28 دادن. انجام سنت خلاف کارهاي -29

نماز وتر: یا سنت؟ است نماز وتر واجب: 470 پرسش

137 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

برابر است. اگر قضاء شد فرض با نمازهاي وي و اهمیت است پاسخ: نماز وتر واجب آید. شمار می به بزرگی گناه آن عذر ترك شود و بدون باید قضاء آورده

است؟ نماز وتر چند رکعت: 471 پرسش بلند شده نشیند. سپستشهد ب براي از دو رکعت است. پس رکعت پاسخ: نماز وتر سه

بدهد. تشهد، درود و دعا بخواند و سلام دیگر خوانده رکعت یک د؟دار فرقی نماز وتر با سایر نمازها چه: 472 پرسش

شود: زیر خوانده شرح به» نوتق دعاي«آن، سوم پاسخ: در رکعت باز ببندد و دعاي کرده و سوره، تکبیر گوید، و دستها را بلند فاتحه از خواندن پس رود. رکوع بخواند و به قنوت

بلند بخواند یا بطور آهسته؟ دايرا با ص» قنوت عاي د«: 473 پرسش مقتدي. باشد و چه امام اند چهخو را باید آهسته قنوت پاسخ: دعاي

کار بکند؟ را بلد نبود چه» قنوت دعاي«: اگر 474 پرسش

﴿ دیگر بخواند، مانند: دعایی آن جاي پاسخ: به � ٱ � ءاتنا ر�نا خرة �ٱ و� حسنة يا� .]201: ة[البقر ﴾�ار ٱ عذاب وقنا حسنة

مقتدي رفت رکوع هب نرساند و امام پایان را به قنوت دعاي اگر مقتدي: 475 پرسش چکار بکند؟

برود. رکوع به کرده را ترك قنوت پاسخ: دعاي

و نفل: سنت نمازهاي گویند؟» کده مؤ سنت« نمازهایی چه به: 476 پرسش

و دو از نماز ظهر چهار رکعت ، و پیش نماز فجر دو رکعت از فرض پاسخ: پیشر د نماز تراویح رکعت و عشأ. و بیست از نماز مغرب پس از آن، دو رکعت پس رکعت

هستند.» کده مؤ سنت« رمضان اهم

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 138

» اند؟ کده غیر مؤ سنت« نمازهایی چه: 477 پرسشنماز عشاء، کده مؤ هاي از سنت پس از نماز عصر، دو رکعت پیش پاسخ: چهار رکعت

کده مؤ از سنت پس ، و دو رکعت مغرب کده مؤ سنت از دو رکعت پس رکعت شش

نماز یا چهار رکعت المسجد. هشت تحية الوضوء. دو رکعت يةتح جمعه، دو رکعت

التسبیح، ةنماز تهجد، صلو رکعت از نماز وتر، چهار یا هشت پس چاشت، دو رکعت

هستند. » کده غیر مؤ سنت«اینها نماز استخاره، نماز توبه، نماز حاجت، و غیره، تمام یا در مسجد؟ بهتر استشوند خوانده ها در خانه سنت: 478 پرسش

مانند: سنت جز چند نوع بهتر است، به در خانه ها و نوافل سنت تمام پاسخ: خواندن شوند. باید در مسجد خوانده که و غیره المسجد، نماز کسوف تراویح، تحیۀ

است؟ مکروه اوقاتی در چه افلنو خواندن: 479 پرسشاز نماز فجر و پس سنت بر دو رکعت علاوه صادق فجر صبح از طلوع پاسخ: پس

است. مکروه نفل خواندن آفتاب از نماز عصر تا غروب آفتاب، پس تا طلوع نماز صبح کراهت تلاوت، بدون و سجده فرضی، نماز جنازه قضاء نمازهاي وقت سه در این البته

جایز است. در درست بر استوا یعنی آفتاب قرار گرفتن وقت و در عین آفتاب طلوع وقت در عین

اگر نماز است. البته نماز مکروه هر نوع خواندن آفتاب غروب وقت ظهر و در عین وقت تواند بخواند. نیز در وقت می آفتاب غروب بود در وقت روز را نخوانده عصر همان

قضاء نمازهاي وقت سه در این است. البته مکروه هم و سنت خطبه، نماز نفل خواندن جایز است. کراهت تلاوت، بدون فرضی، نماز جنازه، سجده

: نماز تراویح

139 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

یا نفل؟ است سنت نماز تراویح: 480 پرسش» کفایه سنت« با جماعت و اداي آن» کده مؤ سنت« مرد و زن براي پاسخ: نماز تراویح

تنها در منزل شود و کسی خوانده با جماعت تراویح محله اگر در یک است. یعنیگناهکار زار نشود، همهبرگ جماعت شود. اگر اصلا بخواند گناهکار نمی تراویح خویش

شوند. می است؟ زمانی چه نماز تراویح توق: 481 پرسش

از وتر دارد. پیش شود و تا فجر ادامه می از نماز عشاء شروع پس تراویح پاسخ: وقتبود و مانده باقی تراویح چند رکعت اگر از کسی است. یعنی تراویح وقت و بعد از آن

دهمان باقی نماز وتر را خواند و سپس شده شریک وتر کرد، با امام خواندن به شروع امام را بخواند جایز است. تراویح

است؟ چگونه آن خواندن و روش است چند رکعت» نماز تراویح: «482 پرسش سلام با یک هر دو رکعت یعنی است سنت سلام با ده رکعت بیست پاسخ: تراویح

د. کند و بنشین مکث مقداري» چهار رکعت» از هر ترویحه شود و پس خوانده بخواند؟ بنشیند یا چیزي خاموش بعد از هر چهار رکعت: 483 پرسش

کند یا تسبیح تلاوت بنشیند یا بطور آهسته، قرآن خاموش که پاسخ: مختار است بخواند. نفل جداگانه صورت بخواند یا به دارد؟ حکمی چه در نماز تراویحمجید قرآن ختم: 484 پرسش

و دوبار بهتر است سنت در نماز تراویح رمضان ماه در تمام قرآن ر ختمبا پاسخ: یکمقتدیها در تنفر و که اجر است باعث بار زمانی دو یا سه دارد. البته بار ثواب و سه است

و تنبلی سستی هم قرآن بار ختم باشند، اگر در یک آن انزجار قرار نگیرند و علاقمند به نشود. توجه آن دهند به نشان خویش از

چطور است؟ خواندن نشسته صورت را به نماز تراویح: 485 پرسش است. باشد و بنشیند مکروه را داشته ایستادن توان که پاسخ: در صورتی

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 140

رکوع به امام که شوند، هنگامی نمی شریک با امام رکعت ها از اول : بعضی486 پرسش چطور است؟ عمل شوند این می رود، شریک یم

شد. شریک باید با امام از اول است پاسخ: مکروهشود، شریک با جماعت نماز عشاء را تنها بخواند و در تراویح اگر کسی: 487 پرسش یا خیر؟ جایز است

پاسخ: جایز است.

نمازها: قضاي کنید؟ را تعریف» اداء و قضاء«: 488 پرسشیا فرض انجام یعنی» قضاء«آن. و مقرره در وقت عبادت انجام یعنی» اداء«پاسخ:

آن. مقرره وقت از گذشتن پس واجب از وقت است. و اگر خارج» اداء«خواندن، آن شده تعیین نماز ظهر را در وقت مثلا شود. می» قضاء«شود. خوانده

است؟ واجب نمازهایی قضاء چه: 489 پرسشاز و بعضی اجبواجب، و و از نمازهاي فرضی، فرض نمازهاي پاسخ: قضاء تمام

است. سنتها سنت چگونه تأخیر انداختن و به اداء نکردن آن را در وقت یا واجبی فرض: 490 پرسش

است؟ و در وقت کردن را ترك اي کده مؤ یا سنت یا واجب عذر، فرض و بدون پاسخ: عمدا

اگر دارد. البته گناه خیلی و واجب فرض ترك خصوص است. به اداء نکردن، گناه آن رفت، در این خواب کرد یا به نماز را فراموش خواندن عمد، قضاء شد. مثلا بدون

نیست. گناهی صورت شوند؟ جا آورده به وقتی ند، در چهقضاء شد و واجب : اگر نماز فرض491 پرسش

141 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

در که است، مگر در صورتی گناه بخواند. تأخیر کردن یاد آمد فورا به پاسخ: هر گاه بخواند. شود، سپس تمام همکرو صبر کند تا وقت آمد، آنگاه یادش به مکروه وقت

شود؟ کرده نیت ماز قضاء چگونهن خواندن براي: 492 پرسشروز را قضاء یا ظهر فلان : نماز صبح کند که نیت قضاي نماز چنین پاسخ: براي

شود. تعیین نیست، بلکه نماز فجر و ظهر کافی نیت کنم. فقط می روزها بیادش آن دقیق بود تاریخ قضاء شده بسیاري نمازهاي اگر از کسی: 493 پرسش بود در چنین تعداد روزها مشخص بود، البته نماز نخوانده صلاا دو ماه یکی نبود، مثلا

کند؟ نیت قضاي آنها چگونه رايب صورتی: از کند که نیت جا آورد چنین قضاء نماز فجر را به خواهد مثلا می که پاسخ: هنگامی

همین به را هم و بقیه نماز را یا آخرین خوانم نماز را می نماز قضاء شده، اولین تعداد سی بخواند. روش

یا در خانه؟ نماز در مسجد بهتر است : قضاي494 پرسش بخواند بهتر است. ولی در خانه نماز قضاء شده از کسی تنهایی صورت پاسخ: اگر به

را هنماز قضاء شد نکند، که یادآوري با دیگران ندارد. البته اگر در مسجد خواند اشکالیو شمار آمده به منفی تبلیغ نوعی قضاء شده، با دیگران نمازهاي یادآوري خواند، چون می

است. مکروه است؟ سنت هایی سنت چه قضاي: 495 پرسش

ها آنها را با فرض از زوال بود پیش قضاء شده نماز فجر با فرض پاسخ: اگر سنتهاي شده ها ترك سنت ها را بخواند، و اگر فقط فرض بخواند فقط بخواند و اگر بعد از زوال

شمرده را بخواند، نفلو اگر آنها بعد از آن و نه آفتاب از طلوع پیش بودند قضاء نکند، نه شوند. می

بخواند یا بود، بعدا ندهرا نخوا سنت از نماز ظهر، چهار رکعت اگر پیش: 496 پرسش خیر؟

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 142

بعد از آن، و خواه سنت از دو رکعت پیش بخواند، خواه از نماز فرض پاسخ: پس شود بهتر است. خوانده عد از آناگر ب البته

مدرك، مسبوق، لاحق: شود؟ می گفته کسی چه به» مدرك«: 497 پرسش

» مدرك«را آن است هبود در نماز شریک تا آخر با امام از اول که پاسخ: کسی گویند. می

شود؟ می گفته کسی چه به» مسبوق«: 498 پرسش

سبوق«پاسخ: است. را نیافته یا چند رکعت نماز یک از اول گویند که: می کسی به» م

ق«: 499 پرسش شود؟ می گفته کسی چه به» لاح

و در وسط بوده شریک امام نماز با در اول شود که: می گفته کسی به» لاحق«پاسخ:

باشد و در قعده همراه با امام از اول : یکی اینکه مثل نداشته شرکت یا چند رکعت در یک باشد. را خوانده دو رکعت یکی امام شود که طولانی تا حدي رود و خوابش خواب

بخواند؟ وقتی چه و در است، چگونه مانده از مسبوق که رکعاتی: 500 پرسش رکعات بلند شده دهد، مسبوق سلام امام باشد و چون همراه پاسخ: تا آخر نماز با امام

اگر یک است. مثلا کرده نماز شروع گویا از اول بخواند که را طوري خویش گذشته فاتحه االله خوانده، سوره شود نخست، ثنأ، أعوذ با و بسم بلند می بود، وقتی مانده رکعت

برساند. و اگر دو پایان را به رکعت معمول، آن بخواند و بر حسب اي سوره همراه را بهخوانده، بود، نخست، ثنا و تعوذ و تسمیه از ظهر یا عصر یا عشاء یا فجر مانده رکعتو را بخواند. و د و سوره فاتحه هم دوم بخواند و در رکعت اي را با سوره فاتحه آنگاه

برساند. پایان به معمول را طبق رکعت

143 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

خوانده، اي سوره اول، فاتحه در رکعت بخواند که بود، چنین مانده رکعت اگر سه فقط سوم بخواند. در رکعت اي و سوره هم، فاتحه دوم تشهد بنشیند و در رکعت براي

برساند. پایان نماز را به ندهخوا فاتحهتشهد بخواند و براي و سوره را با فاتحه رکعت بود یک مانده از مغرب و رکعتاگر د

بخواند. و سوره فاتحه هم دوم بنشیند و در رکعت سهو رفت هسجد به بلند شد و امام امام سلام محض به اگر مسبوق: 501 پرسش

کار کند؟ چه مسبوق سهو کند. شود و سجده شریک مامپاسخ: بر گردد و با ا

چیست؟ داد، حکمش سلام با امام فراموشی به اگر مسبوق: 502 پرسش چیزي مسبوق دهد بر ذمه سلام با امام همزمان و یا درست از امام پاسخ: اگر پیش

شود می سهو لازم سجده دهد بر مسبوق امام، سلام از سلام اگر پس شود، ولی نمی لازم کند. سجده نماز خویش در پایانو

بخواند؟ وقتی و در چه را چگونه خویش نمازهاي مانده باقی لاحق: 503 پرسش که از خوابیدن، هنگامی است، مثلا مانده باقی عذري بنا به از لاحق که پاسخ: نمازي

جا به با امام نماز را همراه بقیه دهش همراه با امام را بخواند، سپس آن بیدار شود نخستسر پشت ، چونآید نمی لازم سهو بر وي رفت، سجده اگر سهوي وقت آورد و در این

قرار دارد. امام

سهو: سجده چیست؟» سهو سجده«: 504 پرسش ا زیادتیی در نماز کمی گاهی است. بر اثر فراموشی فراموشی معناي به» سهو«پاسخ:

اخیر نماز دو نقص، در قعده آن جبران شود. براي می در نتیجه، نماز ناقص شود که می نامند. سهو می را سجده آن شود که می سجده

شود؟ اداء می چگونه» سهو سجده«: 505 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 144

و به داده، تکبیر گوید سلام طرف یک اخیر به تشهد در قعده از خواندن پاسخ: پستشهد و درود و دعا بنشیند. دوباره برداشته سر را از سجده رود باز تکبیر گفته سجده

دهد. سلام هر دو طرف به اندهخودرود و دعا بخواند چطور اتالتحی سهو بعد از دنبال از سجده اگر پیش: 505 پرسش

است؟ ندارد. گر نخواند اشکالیا اند ولی را پسندیده از علما همین پاسخ: بعضی

نمازها؟ شود یا در تمام می لازم فرضی سهو در نمازهاي : سجده506 پرسش است. نمازها یکی سهو در تمام سجده پاسخ: حکم

است؟ سهو کرد چگونه نداد و سجده سلام طرف یک اگر به: 507 پرسش است. تنزیهی پاسخ: مکروه

کرد چطور است؟ سجده داد آنگاه سلام هر دو طرف اگر به: 508 پرسش طرف یک به که است همین صحیح قول جایز است. ولی روایت یک پاسخ: بر حسب

نماز را اعاده نکند، بلکهسهو داد سجده سلام هر دو طرف کند. اگر به سجده داده سلام کند.

شود؟ می واجب چیزهایی و از چهسه سجده: 509 پرسش پاسخ:

واجب. از ترك -1 از تأخیر واجب -2 از تأخیر فرض -3 دیگر. بر فرض فرض از تقدیم -4 کرد. دوبار رکوع رکعت در یک از تکرار فرض. مثلا -5 شود. می واجب سجده هم واجب کیفیت از تبدیل -6

چیست؟ داد حکمش انجام را عمدا موارد یاد شده اگر کسی: 510 پرسش

145 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

است. نماز واجب اعاده ود بلکهش نمی سهو لازم پاسخ: سجده سهو لازم سجده از هر یک آمد که نماز چند مورد پیش اگر در یک: 511 پرسش

کند؟ شد چند سجده می است. یکاف بار دو سجده ارد یکمو تمام پاسخ: براي

شود؟ می سهو لازم سجده قرائت در تغییراتی نوع از چه: 512 پرسش پاسخ:

یا تمام و در یک فرض از نمازهاي اول در دو رکعت فاتحه سوره شدن فراموش -1 و واجب. نفل، سنت رکعات

یاد شده. در رکعات بیشتر فاتحهدوبار با خواندن -2 خواندن. اي ر سورهدیگ فاتحه از سوره پیش -3 هم فرض و چهارم سوم بر رکعت نمازها علاوه در رکعات سوره شدن فراموش -4

کند. می سهو را واجب سجده سهو لازم سجده شد، ترك ارکان تعدیل فراموشی به که در صورتی: 513 پرسش

شود یا خیر؟ می شود. می پاسخ: آري، لازم

چیست؟ شد حکمش فراموش اول هاگر قعد: 514 پرسش نشستن به که بلند شد، تا زمانی بعد از دو رکعت فراموشی به که پاسخ: در صورتی

نزدیکتر بود، بلند شدن سهو نکند، و اگر بلند شد یا به نزدیکتر باشد بنشیند و سجده سهو کند. کند و در آخر سجده ركرا ت قعده

شود؟ می لازم چیزهایی و از چهسه بر موارد یاد شده، سجده علاوه: 515 پرسش پاسخ:

. از تکرار رکوع -1 . کردن بار سجده سه -2

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 146

یا آخر. اول در قعده التحیات از ترك -3، »محمد صل علی اللهم«حد درود خواندن: در این اولی از تشهد در قعده پس -4 . نشستن مقدار، خاموش همین قدر خواندن یا به امام. خواندن آهسته جهري در نمازهاي -5 . امام جهر خواندن ي سر در نمازهاي -6 گیرد. انجام فراموشی اینها به همه اینکه شرط به -7

کار کند؟ چه سهو رفت به سر امام پشت اگر مقتدي: 516 پرسش شود؟ نمی لازم چیزي از سهو خودش تديپاسخ: بر مق

کار کند؟ چه سهو رفت به نماز خویش مانده در باقی اگر مسبوق: 517 پرسش سهو کند. سجده نماز خویش پاسخ: در پایان

: تلاوت سجده چیست؟» تلاوت سجده: «518 پرسش

آنها یا از خواندن تند کههس هایی مجید آیه خواندن، در قرآن یعنی پاسخ: تلاوت» تلاوت سجده«را جدهس شود. این می واجب سجده از دیگران، بر آدمی شنیدن

گویند. می شود؟ می لازم آنها سجده شنیدنیا از خواندن چند جا هستند که: 519 پرسش

نیز » سجده چهارده«را آنها هستند که مقام مجید چهارده قرآن پاسخ: در تمام گویند. می

کند؟ سجده کرد کجا و چگونه وترا تلا سجده از نماز آیه اگر خارج: 520 پرسش کند و اگر در آن سجده کرد، فورا را تلاوت آیه هرگاه که است همین پاسخ: افضل

روندر بی سجده است. و روش تأخیر زیاد مکروه ندارد. ولی نکرد، اشکالی سجده موقع سر را از سجده کند، و باز تکبیر گفته تکبیر گوید و سجده ایستاده که است از نماز چنین

147 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

و باز سر را از رفت سجده به حال بود و در همان اگر نشسته بلند کند و بایستد. ولی ندارد. اشکالی بلند کرد و نشست سجده

وجود دارد؟ شرایطی چه تلاوت سجده براي: 521 پرسشوجود دارد. هم تلاوت سجده نماز وجود دارد، براي براي که شرایطی پاسخ: همان

کردن. تلاوت سجده نیت کردن، قبله سوي به لباس، مکان، رخ بودن پاك یعنی شود؟ فاسد می چیزهایی از چه تتلاو سجده: 522 پرسش

کند. فاسد می را هم تلاوت جدهند سک نماز را فاسد می که پاسخ: آنچه لازم کرد چند سجده وتتلا از آن را دو بار یا بیش سجده آیه اگر یک: 523 پرسش

شود؟ می سجده ا شنید، یکخواند ی و دوبار یا بیشتر از آن جلسه را در یک آیه پاسخ: اگر یک

شود. می لازمکرد قرائت دو جلسهرا در آیه یا یک سجده دو آیه جلسه اگر در یک: 524 پرسش

چیست؟ حکمش کرد به قرائت را در چند جلسه آیه خواند یا یک هر چند آیه جلسه پاسخ: در یک

شود. می واجب تلاوت داد، سجدهتع همان را ترك تلاوت سجده هاي مجید آیه قرآن تلاوت در حین اگر شخصی: 525 پرسش

است؟ کند چگونه کند. و نباید چنین است مکروه پاسخ:

در آنجا هم افراد دیگري که است تلاوت مشغول در جایی : اگر شخصی526 پرسشا ر سجده آیه حاضران خاطر نشنیدن شنوند، حالا اگر به را می حضور دارند و صدایش

چیست؟ کند حکمش تلاوت آهسته بخواند. آهسته که است ر همینبهت بلکه پاسخ: جایز است

نماز بیمار:

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 148

جایز است؟ نماز خواندن طور نشسته به حالی بیمار در چه براي: 527 پرسش بایستد ولی است را ندارد یا ممکن ایستادن و توان بیمار قدرت که پاسخ: هنگامی

سر و باشد یا خطر چرخش وجود داشته یا خطر ازدیاد بیماريشود. می ناراحت شدیدا را ندارد، در تمام و سجده رکوع توان هست، ولی ایستادن وجود داشت، یا توان افتادن

کند و سجده تواند رکوع اگر می بنشیند و نماز بخواند. حال که صورتها جایز است این کردن و خم آوردن پایین صورت به کند، اشاره اشاره جدهو س رکوع براي فبها! و گرنه

کند. خم را بیشتر از رکوع سرشسجده، براي سر باشد. البته لحظه ایستد و یک می لحظه یک بایستد بلکه تواند کاملا نمی اگر شخصی: 528 پرسش

نماز بخواند؟ نشیند، چگونه می است. لازم برایش یستد ایستادنند باتوا می که پاسخ: تا حدي

چیست؟ نماز بخواند، حکمش هم نشسته صورت اگر بیمار نتواند به: 529 پرسشدراز : کاملا که است صورت بدین اش نماز بخواند. طریقه طور دراز کشیده پاسخ: به

زانوها را بلند نگه کند بلکهپاها را دراز ن قرار دهد. البته قبله طرف بکشد و پاها را بهو رکوع بلند قرار گیرد و براي سرش قرار دهد تا مقداري اي تکیه دارد و در زیر سرش

تواند بنشیند. نمی که کسی براي است روش بهترین کند این اشاره کرده سر را خم سجده راست قرار دهد و بر پهلوي شمال طرف را به سرش که جایز است هم صورت این البته

نماز بخوابد و با اشاره چپ بر پهلوي قرار داده جنوب طرف را به بخوابد یا سرش است.بهتر نخست دو روش، روش بخواند. از این

کار نبود چه ممکن سر همبا اشاره شدید بود که در حدي اگر بیماري: 530 پرسش بکند؟

از یک اگر بیش تأخیر اندازد آنگاه نبود نماز را به ممکن اشاره ا سر همپاسخ: اگر بشود. و می ساقط وي از ذمه گذشته نمازهاي قضاي داشت ادامه حالت روز همین شبانه

149 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

با سر برایش اشاره و توان داشت ادامه حالت این روز یا کمتر از آن شبانه اگر تا یک شود. می لازم وي هستند بر ذمه نماز یا کمتر از آن پنج نمازها که آن د قضايمیسر ش

:نماز مسافر شود؟ می گفته کسی چه به» مسافر«: 531 پرسش

روز شبانه سه مسافت اندازه قصد سفر به که است» مسافر« کسی پاسخ: از نظر شرعی راه روز را یکسره شبانه سه تمام که نیست روز این شبانه سه از مسافت را بکند. هدف

باشد، معتبر است. طور میانه هو ب با استراحت همراه که رفتن راه برود، بلکهروز شبانه سه و مقدار مسافت چیست طور میانه به رفتن از راه هدف: 532 پرسش

چند کیلومتر است؟ میل و هشت مقدار چهل یعنی است، پیاده روي میانه، راه نرفت از راه پاسخ: غرض

باشد. کیلومتر) می 78برابر با ( که شرعیسفر یا قطار و غیره با شتر یا ماشین یاد شده مسافت اندازه به اگر کسی: 533 پرسش

چیست؟ کند، حکمش د برسد.مقص به کوتاهی در مدت ولو اینکه پاسخ: مسافر است

در نمازها دارد؟ فرقی چه مسافر با مقیم: 534 پرسشخواند و می چهار رکعت، دو رکعت جاي پاسخ: مسافر نماز ظهر، عصر و عشاء را به

خواند. می معمول و وتر را طبق نماز فجر، مغرب گویند؟ می بخواند، چه را دو رکعت چهار رکعت که عمل این به: 535 پرسش

گویند. می» قصر«را آن فقه پاسخ: در اصطلاح کند؟ نمازها را آغاز می» قصر« زمانی مسافر از چه: 536 پرسش

شود. خویش، خارج و آبادي محله از محدوده که پاسخ: هنگامی کند؟ می» قصر«نمازها را مدتی : مسافر تا چه537 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 150

پانزده مدت به شدن قصد مقیم اي در شهر یا محله در سفر باشد و که پاسخ: تا وقتی بخواند. کرد نمازها را کامل اي اراده باشد. و اگر چنین روز را نکرده

مدت را کرد و در این در جایی چهار روز ماندن قصد سه اگر شخصی: 538 پرسشماند باقی روز تا پانزده یقطر همین چهار روز دیگر و به نشدند، باز سه تمام کارهایش

نماز بخواند؟ چگونهو نمازها را قصر مسافر استبار نکند، روز را در یک قصد پانزده که پاسخ: تا مدتی

کند. دارد؟ حکمی خواند، چه را کامل اگر مسافر نماز چهار رکعتی: 539 پرسش

سهو بر وي نماز، سجده پایان در تشهد نشست براي اول پاسخ: اگر بعد از دو رکعتشود، کند، گناهکار می چنین قصدا که و در صورتی است صحیح شود و نمازش می لازم

اداء وي ننشست، نماز فرض اگر بعد از دو رکعت نیست. ولی نباشد، گناهی اگر قصدا بخواند. دوبارهرا شوند، نماز فرض می حساب نفل برایش هر چهار رکعت نشده

است؟ بخواند چگونه نماز مقیم سر اگر مسافر پشت: 540 پرسش لازم خواندن و بر مسافر چهار رکعت است صحیح سر مقیم پاسخ: اقتداء مسافر پشت

شود. می نماز بخواند؟ چگونه قیم، مقتديم مسافر باشد و مقتدي اگر امام: 541 پرسش

مسافر هستم، من«کند، دهد و اعلام سلام را خوانده خویش رکعتدو پاسخ: امام و سوره فاتحه دیگر را بدون دو رکعت مقتدیها بلند شده» کنید! را تکمیل شما نمازتان

شود. نمی سهو لازم آمد، سجده عمل از آنها به بخوانند و اگر سهوي یا خیر؟ است. جایز است حرکت در حال که یا قطاري نماز در ماشین: 542 پرسش

باشد بایستد و نماز بخواند و اگر ممکن برایش پاسخ: آري! جایز است. اگر ایستادنباشد، اگر قبله طرف رو باید به در هر حال نبود بنشیند و نماز بخواند ولی ممکن ایستادن

151 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

توجهم قبله سوي شود و نتواند به منحرف نماز از قبله نباشد یا در میان قبله طرف رو به شود. نمی صحیح شود نمازش

: نماز جمعه و یا سنت؟ یا واجب است فرض هنماز جمع: 543 پرسش

از نماز ظهر بیشتر است. در روز و اهمیتش است. فرضیت فرض پاسخ: نماز جمعه شود. برگزار می جمعهآن، نماز جاي شود به نمی نماز ظهر خوانده جمعه

است؟ فرض بر هر مسلمان آیا نماز جمعه: 544 پرسشاست. باشند فرض و سالم آزاد، بالغ، باهوش، مقیم که بر مردانی پاسخ: نماز جمعه

و ها، بیماران، نابینایان، معلولان، سایر معذورین، مسافران بر کودکان، غلامان، دیوانه پس نیست. فرض زنان، نماز جمعه

کنند، نماز آنها صحیح شرکت در نماز جمعه و زنان اگر مسافر یا بیماران: 545 پرسش یا خیر؟ است

گردد. می ساقط آنان شود و نماز ظهر از عهده می پاسخ: آري، صحیح وجود دارد؟ شرایطی چه نماز جمعه صحت براي: 546 پرسش

وجود دارد: قرار ذیل به متعددي شرایط جمعهنماز صحت پاسخ: برايباشد. نیز در بزرگ شود باید شهر یا روستاي می خوانده نماز جمعه که جایی -1

نماز و غیره ماشین، قبرستان باشد مانند فرودگاه، ایستگاه با شهر مرتبط شهر که اطراف جایز است. جمعه

جایز نیست. کوچک هاي در روستاها و آبادي نماز ظهر باشد. وقت -2 شود. خوانده از نماز خطبه پیش -3 وجود جماعت. -4

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 152

شرکت راحتی بتواند به هر کس باشد. یعنی عام إذن در نماز جمعه شرکت براي -5 جایز خواهد بود. باشد، نماز جمعه وجود داشته شرایط پنج این که کند. در صورتی

است؟ چگونه خواندن خطبه سنونم روش: 547 پرسش به اذان گوید. چون اذان ذن مؤ وي بر منبر بنشیند و روبروي از نماز، امام پاسخ: پیش

خوانده اول خطبه از اینکه بخواند پس شده، خطبه متوجه مردم سوي به رسد، امام پایان تمام دوم خطبه را بخواند وقتی دوم ند. باز برخیزد و خطبهبنشی کرده درنگ شود، اندکی

کند. نماز را شروع گوید و امامتکبیر ذن شد از منبر فرود آید و مؤ شود؟ گفته جایی در چه خطبه اذان: 548 پرسش

یا و فدو ص یکی فاصله در کنار منبر باشد یا به شود خواه گفته امام پاسخ: روبروي ها. صف از محدوده بیرون

اردو یا خواندن زبان یا به فارسی به مثلا غیر عربی به خواندن خطبه: 549 پرسش ست؟ا چگونه اشعار اردو در خطبه

اداء خطبه فرض است، البته دیگر مکروه هر زبان به خطبه عربی جز زبان پاسخ: به شود. می کاسته آن از ثواب لیشود و می

جایز نیستند؟ کارهایی چه خطبه خواندن در حین: 550 پرسش پاسخ:

گفتن. سخن -1 خواندن. یا سنت نماز نفل -2 غذا خوردن. -3 نوشیدن. آب -4 را گفتن. کسی پاسخ -5 و غیره. قرآن تلاوت -6

153 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

د، مکروهشو ایجاد کند و مانع خطبه، خلل به دادن در گوش که هر امري خلاصهموارد ذکر امتم خطبه کند تا پایان می حرکت خواندن خطبه براي امام که است، و از وقتی

است. شده، نادرست چیست؟ است شرط نماز جمعه براي شد، جماعت گفته منظور از اینکه: 551 پرسش

است. نفر دیگر ضروري بر امام، وجود سه نماز جمعه، علاوه برپا کردن پاسخ: براي نخواهد شد. ر نباشند، نماز صحیحنف سه اگر آن که

چیست؟» عام إذن«از هدف: 552 پرسشکند شرکت بخواهد در نماز جمعه : هر کس که است این» عام إذن«پاسخ: مراد از

کنند و شرکتبتوانند افراد خاص که محلی باشد. در چنین وجود نداشته مانعی برایش نیست. صحیح نباشد نماز جمعه ممرد عامه براي شرکت اجازه

شود؟ می خوانده چند رکعت نماز جمعه: 553 پرسشرا وي اخیره در قعده باشد و چه شریک با امام از اول چه است پاسخ: دو رکعت

بخواند. دریابد، دو رکعت

: نماز عیدین هستند؟ یا مستحب سنت کارهایی ز عید چه: در رو554 پرسش پاسخ:

زدن. و مسواك کردن غسل -1 پوشیدن. لباس بهترین -2 زدن. خوشبویی -3 خوردن. نماز در عید فطر خرما یا دیگر چیز شیرینی به از رفتن پیش -4 مصلی. سوي به و رفتن فطر را اداء کردن صدقه -5 خوردن. خویش قربانی و از گوشت دنآم خانه به بعد از عید اضحی -6 نماز عید در مصلی. خواندن -7

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 154

دیگر. از مسیري مسیر و برگشتن از یک مصلی به رفتن -8 رفتن. پیاده -9

بعد از و در عیدگاه در مصلی و چه در خانه چه نفل از نماز عید نخواندن پیش -10 دیگر نخواندن. نماز عید، نمازي

است؟ چگونه عید، در مسیر راه به رفتن هنگام به تکبیر گفتن: 555 پرسشبلند تکبیر يبا صدا در عید اضحی ندارد ولی تکبیر گوید، اشکالی پاسخ: اگر آهسته

است. گفتن، مستحب یا سنت؟ است نماز عید واجب: 556 پرسش

است، نماز عید فرض هنماز جمع که و بر هر کس است پاسخ: نماز هر دو عید واجب نماز عید هم بودند براي لازم نماز جمعه براي که شرایطی باشد. و همان می فرض هم

شود، بلکه نمی از نماز خوانده و پیش نیست فرض در عیدین خطبه هستند. البته لازم است. بعد از نماز سنت آن اندنخو

شود؟ می خوانده و چگونه است تچند رکع نماز عیدین: 557 پرسش شود: می خوانده زیر شرح و به است پاسخ: نماز هر دو عید دو رکعت

نیست. و تکبیر لازم اذان یدیننماز ع براي -1 را با شش عید فطر یا عید اضحی نماز واجب کند که نیت نماز چنین از خواندن پیش

ها را ببندد و تکبیر گفته، دست کنم. آنگاه امام، اداء می سر این تکبیر زاید پشت

ان « بح ك س م تکبیر گوید و دستها را رها ها را بلند کرده دست را بخواند. سپس » الله

کند. ها را رها کند. تکبیر بگوید و دستبار دوم، دستها را بلند کرده،

دستها را ببندد. یر گوید و سپسبار سوم، نیز دستها را تا گوشها بلند کرده، تکب کند. دیگر خوانده، رکوع اي سوره همراه را به فاتحه امام، تعوذ، تسمیه، سوره آنگاه

155 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

فارغ از قرائت بخواند و چون قرائت بلند شود، نخست دوم رکعت براي که هنگامینیز و سوم رها سازد، بار دوم تکبیر گوید و دستها را شود، دستها را تا گوشها بلند کرده

پایان معمول، نماز را به رود و بر حسب رکوع به تکبیر گفته کند، بار چهارم چنین برساند.

خطبه بنشینند و به خاموش مردم بخواند و همه بلند شود و خطبه در خاتمه، امام دهند. گوش

است. سنت هر دو نشستن وجود دارد و در میان نیز، دو خطبه در عیدین هستند؟ عید اضحی مخصوص احکامی چه: 558 پرسش پاسخ:

بلند، تکبیر گفتن. با صداي عیدگاه به رفتن در حین -1 نخوردن. از نماز، چیزي پیش -2 را گفتن. تشریق تکبیرات -3

دهید؟ را توضیح» یقتشر تکبیرات«: 559 پرسش اصطلاحا آن به شود که می فرضی، تکبیر گفته از نمازهاي تشریق، پس پاسخ: در ایام

گویند. » تشریق تکبیرات« شود؟ می گفته تشریق روزهایی، روزهاي چه به: 560 پرسش

روز هستند. سه تشریق سخ: ایامپا

.ةالحج ذي م، دوازدهم، سیزدهمیازده

دارد؟ ادامه شود و تا کی از میآغ مدتی از چه» تکبیر تشریق«: 561 پرسششود و تا نماز عصر روز می شروع الحجۀ ذي پاسخ: بعد از نماز فجر روز عرفه، نهم

بلند گفته با صداي است. تکبیر تشریق واجب گفتن تکبیر تشریق الحجه ذي سیزدهم بگویند. کرد، مقتدیها حتما فراموش گویند. اگر امام آهسته زنان شود. البته می

شود؟ می خوانده چگونه» تکبیر تشریق: «562 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 156

إلا االله، واالله «شود: می خوانده اینگونه» تکبیر تشریق«پاسخ:

، لا إله �بر، االله أ �بر

االله أ

مد �بر والح

، االله أ �بر

است. واجب آن بار خواندن یک فرضی بعد از نمازهاي .»الله أ

: نماز جنازه واجب؟یا است فرض نماز میت: 563 پرسش

دیگران را بخوانند، از عهده دو نفر آن است. اگر یکی کفایه فرض پاسخ: نماز میت شوند. میگناهکار ا نخواند، همهر آن شود و اگر کسی می ساقط

است؟ شرایطی چه داراي جنازه : نماز564 پرسش است: ذیل شرایط داراي جنازه پاسخ: نماز

میت. بودن مسلمان -1 میت. بودن پاك -2 وي. کفن بودن پاك -3 وي. عورت بودن پوشیده -4 نمازگزار. در مقابل میت قرار داشتن -5

است؟ چگونه اداي نماز جنازه کامل روش: 565 پرسشیا در صف زیاد بود در پنج مردم برابر بایستند، اگر جمعیت بسته صف پاسخ: نخست

را بکنند. هر نماز جنازه نماز شدند، نیت آماده مردم که بایستد، هنگامی صف دو یا هفت خوانم می امام سر این را پشت میت این خدا نماز جنازه براي کند که نیت چنین یک

را تا گوشها بالا تکبیر گویند. و هر دو دست ها آهسته بلند و مقتدي با صداي امام آنگاه

الي«ثنأ بخوانند و بعد از قرار دهند و آهسته زیر ناف برده ع ل ت ، ج ك د ناؤ ج »ك ث

درودي ود بخوانند. هماندستها بگویند و در بالا بردن را بدون تکبیر دوم بخوانند. سپس شود. می آخر نماز خوانده قعده در که

و مقتدیها با امام اي بالغه یا زن مرد بالغ بگویند، و اگر میت را آهسته باز تکبیر سوم

157 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

نا، اللهم اغفر لحينا وميتنا، وشاهدنا، وغائبنا و «بخوانند: دعا را آهسته این نا و�ب� صغ�يته منا �ت لإسلام، ومن تو�

حيه على ا

حييته منا فأ

�ثانا. اللهم من أ

وفه على وذكرنا وأ

رحملإ�مان، برحمتك يا أ

دعا را باشد این غیر بالغی کودك . و اگر میت1» الراحم� ا

عا«بخوانند. جرا وذخرا، واجعله لنا شافعا مشف . 2»اللهم اجعله لنا فرطا ، واجعله لنا أ

که تتفاو با این شود. البته دعا خوانده همین هم باشد بر وي اي و اگر دختر غیر بالغهو شافعا« جاي و به» اجعلها» نث ضمیر مؤ» اجعله«ضمیر مذکور جاي جا به در هر سه

طور ها به بلند و مقتدي با صداي امام شود. سپس می گفته» شافعۀ ومشفعۀ«، »مشفعا تسم به و سپس راست سمت به بلند نخست با صداي امام را گفته تکبیر چهارم آهسته دهند. سلام آهسته مقتدیها هم دهد و سلام چپ

کار کنند؟ شوند چه فارغ از نماز جنازه از اینکه پس: 566 پرسشببرند و قبرستان طرف به کرده را حمل شوند میت از نماز فارغ اینکه محض پاسخ: به

اخروي و منزلگاه خویش مالباشند و در فکر اع ساکت قبرستان به میت بردن در حین به که کنند. هنگامی مغفرت دعاي و خودشان میت براي خویش باشند و در قلب خویش بسپارند. خاك را به میت اصلهرسیدند بلاف قبرستان

اسلام: مهم از فرایض یکی روزه شود؟ می گفته چیزي چه به زهرو: 567 پرسش

و با نیت فجر صادق از طلوع همخوابی و ترك غذا و نوشیدن خوردن پاسخ: ترك و به» و صیام صوم» روزه گویند. به می» روزه» شرع را در اصطلاح آفتاب تا غروب اراده

الهى! زنده و مرده، حاضر و غایب، کوچک و بزرگ، مرد و زن ما را مورد آمرزش قرار دهد، یا االله! « ترجمه: -1

ار، و هرکسى را میرانى بر ایمان بمیران. بار اش نگاه د ارى بر اسلام زندهد هرکسى را از میان ما زنده نگه می .»الها

اي بار الها! او را براي ما توشهء آخرت بگردان توشه اي از پیش فرستاده شده، و او را براي ما اجر و ذخیره « -2 .»گردان، و او را براي ما شفیع و مقبول الشفاعه گردان

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 158

گویند. می» افطار« از روزه پس خوردن است؟ بر چند قسم روزه: 568 پرسش

است: قسم بر هشت پاسخ: روزه معین. فرض -1 غیر معین. فرض -2 معین. واجب -3 غیر معین. واجب -4 سنت. -5 نفل. -6 مکروه. -7 حرام. -8

شود؟ می گفته اي روزه چه به» معین فرض«: 569 پرسش است.» معین فرض« رمضان ماه یعنی ماه یک روزه سال پاسخ: در تمام

است؟ اي روزه چه» غیر معین رضف«: 570 پرسش فرض« ، قضاي آنقضاء شد رمضان عذر، روزه یا بدون خاطر عذري پاسخ: اگر به

است.» غیر معین است؟ اي روزه چه» معین واجب«: 571 پرسش

آن بگیرد روزه باید روزه تاریخ روز یا در فلان فلان نذر کرد که پاسخ: اگر کسی شود. می» معین واجب«روزها

است؟ اي روزه چه» غیر معین جبوا«: 572 پرسش نذر کرد که یکی مثلا است» غیر معین واجب« غیر معین و نذرهاي کفاره پاسخ: روزه

گیرم. می خدا روزه روز براي هس شدم موفق در امتحان اگر من هستند؟ » سنت« هایی روزه چه: 573 پرسش

159 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

در آنها پیامبر اکرم که ایامی ولی تنیس کده مؤ سنت اي روزه ها هیچ خ: در روزهپاس سنت گرفتن روزه روزهایی اند، در چنین نموده تشویق گرفتن روزه اند یا به گرفته روزه ، یعنی بیض الحجۀ، ایام ذي نهم یعنی مانند روز عاشورا و تاسوعا، روز عرفه است هر ماه. و پانزدهم هم، چهاردهمسیزد

هستند؟ » مستحب« هایی روزه چه: 574 پرسش بعضی اند ولی ها مستحب روزه بقیه و سنت فرض، واجب هاي بر روزه پاسخ: علاوه

ال، شو روز اول دارد مانند: شش بیشتري در آنها ثواب گرفتن روزه روزها هستند که ان، روز جمعه، دوشنبه، پنجشنبه، شعب پانزدهم

است؟ مکروه روزهایی در چه گرفتن روزه: 575 پرسش تاسوعا، روز نوروز، روزه یا روز عاشورا بدون گرفتن را روزه یکشنبه پاسخ: فقط

هستند. اینها مکروه شوهر همه اجازه بدون زن نفلی هستند؟ » ام حر« هایی روزه چه: 576 پرسش

است. عید فطر و عید اضحی، سه» حرام« گرفتن روز روزه در پنج سال پاسخ: در تمام الحجه). ذي سیزدهم و و دوازدهم تشریق، (یازدهم روز ایام

رمضان: روزه دارد؟ و فضیلتی ارزش چه مضانر روزه: 577 پرسش

پیامبر اکرم جمله دارد. از آن بسیاري و ثواب فضیلت رمضان پاسخ: روزه او معاف گذشته گناهان گیرد، تمام را روزه خدا رمضان رضاي براي که اند: کسی فرموده

نزد دار، به روزه بد دهان بوي«است: ذکر شده چنین دیگري شوند. در حدیث می .»تر است! محبوب و گلاب مشک يپروردگار از بو و من است من مخصوص خداوند فرموده: روزه«مذکور است: دیگري در حدیث

است. وارد شده خصوص در این هم دیگري هاي . فضیلت»دهم را می آن خود پاداش است؟ فرض کسانی بر چه رمضان روزه: 578 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 160

است. فرض زن مرد و چه د مسلمان، عاقل، بالغ، چهبر هر فر رمضان پاسخ: روزه و شدیدا کند فاسق را ترك عذر آن بدون که شود و کسی کافر می آن منکر فرضیت

براي نیست. ولی اند فرض نشده بالغ که بر کسانی گر چه رمضان شود. روزه گنهکار می شود تا روزه آنها گفته به شدن از بالغ کنند پیش تعاد روزه گرفتن به هم کودکان اینکه

که هنگامی«پیامبر فرمودند: که مذکور است در حدیث بگیرند و نماز بخوانند. چنانکه سالگی ده به دستور بدهید تا نماز بخواند و چون وي برسد به سالگی هفت به کودك

توانست، چند روز کهبگیرد، هر بتواند روزه نیز چون. »خاطر نماز او را بزنید رسید به گیرد. روزه

جایز است؟ روزه نگرفتن ذرهاییع از چه: 579 پرسش پاسخ:

اگر در سفر جایز است. ولی نگرفتن سفر است، روزه در حال که مسافري براي -1 است. گرفتن، افضل آید، روزه مین پیش برایش و زحمتی مشقت

بگیرد، یا خطر ازدیاد و بیمار نتواند روزه شخص که بیماري چنان یماري، یعنیب -2 باشد. وجود داشته بیماري شدت و سالخوردگی ر ضعفبر اث و سال سن نتواند در آن شخص که و کهولت پیري -3 گیرد. روزه برسد. ضرري وي حمل یا به زن به از روزه که در صورتی و بارداري حاملگی -4 رسد. ضرر می بچه بگیرد به وزهدهد و اگر ر شیر می اش بچه به که زنی -5 مرگ اندیشه و شدن هلاك احتمال شود که یا تشنه گرسنه چنان بر اثر روزه -6

باشد. وجود داشته جایز نیست. گرفتن روزه هم اسو نف حیض در حال -7

: مورد آن در و گواهی ماه یت رؤ شود؟ می ثابت شرایطی با چه نرمضا ماه رویت: 580 پرسش

161 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

براي مردم که است گذشت، واجب از شعبان روز تمام و نه بیست از اینکه پاسخ: پسگذشت، رجب روز از ماه و نه بیست از اینکه کنند و پس تلاش رمضان ماه یت رؤ

شود مشخص خوب شعبان ماه کنند تا حساب تلاش شعبان ماه براي که است مستحببگیرند و اگر روز روزه آن شد، صبح یت رؤ رمضان ماه شعبان و نهم بیست اگر در تاریخ

ابر آلود و غبار نگیرند و اگر مطلع بود روزه صاف مطلع که نشد در صورتی رویت ماه در جاهاي است نخورند، زیرا ممکن چیزي و ده نه حدود ساعتتا آلود بود، صبح

روز و نه بیست از گذشت شوند، و اگر پس آگاه باشد و آنها بعدا شده رویت دیگر، ماهو اگر از گیرم می رمضان باشد روزه اگر فردا رمضان که کردن نیت نشد اینگونه رویت ماه

است. گرفت، مکروه خواهم نفلی باشد روزه شعبان معتبر است؟ شهادتی نوع چه انرمض ماه رویت براي: 581 پرسش

یک گواهی رمضان ماه رویت ابر آلود باشد، براي نباشد مثلا صاف» افق«پاسخ: اگر زن، آزاد باشد یا غلام. مرد باشد و چه است، چه قبول نفر با تقوا و راستگو معتبر و قابل

نیز معتبر است. وي نیست، گواهی ظاهر و نمایان فسقش که کسی همچنین معتبر است؟ شهادتی نوع عید چه ماه یت رؤ ايبر: 582 پرسش

دو مرد گواهی عید فطر و عید اضحی نباشد براي صاف» افق« که پاسخ: در صورتی است. مورد قبول شان گواهی هم مرد و دو زن با تقوا و راستگو معتبر است، نیز یک

آنقدر افراد اقل و هر دو عید حد ضانرم ماه یت رؤ ثبوت باشد براي صاف» مطلع«اگر دروغ مقدار افراد به این نباشد که و محتمل ظاهر ممکن به بدهند که باید شهادت

شود. حاصل اطمینان ماه یت رؤ ثبوت آنان، به گواهی محض به دهند، بلکه می شهادت یا خیر؟ است قبول شد قابل دیگر واصل از شهرهاي ماه یت اگر خبر رؤ: 583 پرسش

را ماه برمه اگر اهل باشد، مثلا بسیار دور هم شهر و محل آن پاسخ: آري، ولو اینکه شود و این می بر آنها لازم دادند. روزه گواهی ماه یت رؤ به بمبئی نکردند و اهل یت رؤ

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 162

باشد، تلگراف شرعی شهادت سببر ح گواهی که شرطی خبر معتبر خواهد بود. به ندارد. بارياعت

نشد و دیگر کسانی پذیرفته بود شهادتش کرده یت را رؤ ماه که اگر کسی: 584 پرسشیا است لازم گرفتن روزه نشد آیا بر خود بیننده گرفته هم بودند و روزه نکرده یت رؤ هم

خیر؟گیرد ولو روز را روزه آن که است واجب کرده یت را رؤ ماه که پاسخ: آري! بر کسی

تمام روز از رمضان او، سی و شمارش حساب باشد. و اگر طبق رد شده شهادتش اینکه روز را هم آن که است اند بر او لازم گرفته روزه را هم و یکم روز سی مردم بقیه شد ولی

گیرد. روزه

ه:روز نیت یا خیر؟ است لازم کردن نیت روزه گرفتن آیا براي: 585 پرسش

تا غروب صادق از صبح طور اتفاقی است، اگر به شرط نیت روزه پاسخ: آري! براي بود، چنین را نکرده روزه نیت ورزید ولی اجتناب و جماع و نوشیدن از خوردن آفتاب نیست. صحیح اي روزه

شود؟ نیتباید زمانی در چه: 586 پرسشتا بکند یا در صبح را در شب و سنت نفل هاي و روزه رمضان، نذر معین پاسخ: نیت

جایز است. بکند هم از ظهر نیت پیش آفتاب. مثلا غروب تا هنگام صادق از صبح یعنی است مراد از روز، روز شرعی البته

صورت شش، در این ساعت آفتاب بود و غروب چهار دمیده در ساعت صادق اگر صبحگیرد و تا قرار می یازده ساعت در رأس آن نصف که است بوده ساعت روز چهارده این

ا باید ر و نذر معین قضاء، کفاره روزه شود. و نیت می صحیح نیت یازده از ساعت پیش کند.ب صادق از صبح پیش

کرد؟ باید نیت چگونه: 587 پرسش

163 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

ها را بکند یا فقط روزه همان نیت چه و نفل رمضان، نذر معین، سنت پاسخ: در روزهو رمضان روزه جاي به بکند در هر صورت، در رمضان نفل بکند یا نیت مطلق روزه اراده

شود. می واقع یا نفل سنت جاي روزها به باقیو در نذر معین جاي به نذر معین در روزههمانها را باید روزه طور خاص به و قضاي رمضان نذر غیر معین، کفاره روزه در نیت

کند. نیت بشود یا با زبان؟ با قلب نیت: 588 پرسش

هم با زبان اگر است کافی با قلب قصد و اراده است قصد و اراده معناي به پاسخ: نیت استکند بهتر نیت

روزه: مستحبات هستند؟ مستحب چیزهایی چه وزهدر ر: 589 پرسش پاسخ:

خوردن. سحري -1 کردن. روزه نیت در شب -2 سحري از خوردن صادق از صبح پیش که شرطی به خوردن سحري در آخر شب -3 شود. فارغ شود. حاصل یقین آفتاب غروب به اینکه به در افطار با توجه تعجیل -4 و غیره. گویی از غیبت، دروغ، فحش جستن دوري -5 خالص. با آب نبودن افطار با خرما و در صورت -6

است؟ زمانی چه آن و وقت چه یعنی سحري: 590 پرسش د و خوردنشو می فجر، گفته از طلوع پیش غذا در آخر شب خوردن به پاسخ: سحري

بخورد. دو لقمه یکی نداشت غذا هم دارد. اگر اشتهاي بسیاري و ثواب سنت سحري

روزه: مکروهات

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 164

است؟ مکروه چیزهایی چه در روزه: 591 پرسش پاسخ:

فرو نبرد. که شرطی به و جویدن گذاشتن را در دهان چیزهایی -1کند، بچشد تا می تهیه که از غذایی که ایز استج زن براي چیزي. البته چشیدن -2

باشد فرو نبرد. مواظب نشود، ولی شوهر واقع و غضب مورد خشم استنشاق. در وقت با بینی آب و یا بالا بردن مضمضه در وقت کردن غرغره -3 بسیار، در دهان. دهان آب کردن جمع -4 گویی، مجادله. غیبت، دروغ، فحش -5 و تشنگی. اطمینانی، گرسنگی اظهار بی -6 صادق. طور عمد تا بعد از صبح به جنابت تأخیر غسل -7 از خمیر دندان. استفاده -8

نیستند؟ مکروه در روزه چیزهایی چه: 592 پرسش پاسخ:

از سرمه. استفاده -1 مالیدن. روغن خویش و بدن بر سر و صورت -2 بدن. و سرد شدن خاطر نشاط به استحمام -3 شرعی. از مسواك استفاده -4 عطر و ادکلن. زدن -5 فراموشی. و نوشیدن، به خوردن -6 قصد و اختیار. بدون استفراغ -7 خویش. دهان آب فرو بردن -8 و یا دود و غبار در حلق. مگس اختیار فرو رفتن بدون -9

آید. وجود می به در آن کراهتی شود و نه می باطل روزه نه موارد یاد شده از تمام

165 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

کند: را فاسد می روزه آنچه چه؟ یعنی روزه» مفسدات«: 593 پرسششود. و آنها بر فاسد می : از آنها روزه شود که می گفته چیزهایی به» مفسدات«پاسخ:

لازم یگر قضاء و کفارهد و از بعضی قضاء واجب فقط بعضی رتکاباز ا اند که دو نوع شود. می

کنند؟ می را واجب را فاسد و قضاي آن روزه چیزهایی چه: 594 پرسش پاسخ:

شد. داده دار چیزي روزه به هاگر با زور و اکرا -1 فرو رفت. از حلقش آب مضمضه ندر حی بود ولی یاد روزه به -2 را فرو برد. آن عمدا کرد و سپس تفراغاس -3 کرد. استفراغ عمدا دهان پري اندازه به -4 فرو برد. یا چیز دیگري یا کلوخ سنگ عمدا -5آورد و خورد. در بیرون را با زبان بود آن مانده دندانها باقی در میان که غذایی -6

را فرو کرد باز آن بیرون باشد و اگر از دهان نخود یا بزرگتر از آن اندازه به که صورتی باشد یا کوچک. بزرگ شود. خواه فاسد می روزه برد در هر صورت

چکانید. گوش در و یا قطره روغن -7 کرد. از تنباکو و نسوار استفاده -8 بر آب که یرا فرو برد. در صورت بود آن آمده بیرون ها یا دهان از دندان که خونی -9 باشد. غالب دهان

شده باطل اش شاید روزه اینکه گمان به غذا خورد و سپس فراموشی به نخست -10 شد. بنو غذا بخورد یا آب عمدا

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 166

هنوز آفتاب شد که معلوم افطار کرد، سپس کرده غروب آفتاب اینکه گمان به -11 روز لازم و قضاي آن هفاسد شد روزه موارد یاد شده است. در تمام نکرده غروب

شود. می شوند؟ می هر دو لازم قضاء و کفاره صورتهایی در چه: 595 پرسش پاسخ:

عنوان به از آن خورد و یا نوشید که چیزي عمدا رمضان مبارك هما روزه در حال -1 شود. می استفاده شاطو ن لذت غذا، و یا حصول

کرد. همخوابی عمدا -2 شده باطل اش روزه اینکه گمان به کرد. سپس استفاده کرد و یا از سرمه حجامت -3 را فاسد کرد. خویش روزه

برایش و نوشیدن شد، خوردن باطل کسی روزه رمضان مبارك در ماهاگر : 596 پرسش یا خیر؟ جایز است

خودداري و نوشیدن از خوردن آفتاب تا غروب است لازم پاسخ: جایز نیست، بلکهیا گشت بالغ وارد شد یا غیر بالغی اش خانه به روز مسافري اگر در طول کند، همچنین

باقی که است شد، بر آنها لازم سالم اي شد یا دیوانه بود، پاك و نفاس در حیض هک زنی کنند. خودداري و نوشیدن خوردنروز را از مانده

لازم ها کفاره سایر روزه کردن رمضان، از باطل روزه کردن از باطل علاوه: 597 پرسش شود یا خیر؟ می

شود. می واجب رمضان روزه ردنک باطلاز فقط پاسخ: کفاره

: روزه قضاي شود؟ می لازم قضاي روزه صورتهایی در چه: 598 پرسش پاسخ:

167 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

را نگرفت. معین یا واجب فرض عذر روزه بدون -1 نشد. روزه گرفتن به موفق بر اثر عذري -2 را فاسد کرد یا فاسد شد. روزه بر اثر عذري -3

شود. می فرض ورتها، قضاي روزهص در این شود؟ باید گرفته کی قضاي روزه: 599 پرسش

عذر صحیح تأخیر بدون ستشود بهتر ا جا آورده زودتر قضاء به پاسخ: هر چه نیست.

جدید فرا رسید چه ضانبود و رم باقی اش بر ذمه قبلی اگر قضاي رمضان: 600 پرسش کار کند؟

جا آورد. را به قبلی قضاي رمضان سپس را گرفته رمضان پاسخ: روزه شود یا با فاصله؟ گرفته پیاپی قضاي روزه: 601 پرسش

جایز است. پاسخ: هر دو صورت چیست؟ را فاسد کرد حکمش نفلی اگر روزه: 602 پرسش

بر عهده عشرو محض به و نماز نفلی نفلی روزه است. چون لازم پاسخ: قضاي آن شوند. می واجب آدمی

کار کند؟ چه را نداشت قضاي روزه : اگر توانایی603 پرسشرا قضاي روزه توانست نمی بود که شده پیر و ناتوان قدري به که پاسخ: در صورتی

ود و از قضاء عاجز ب بیمار بود که نبود یا چنان استطاعت احتمال هم بیاورد و در آیندهجایز دادن» فدیه«صورتها شود، در این حاصل بهبودي در آینده نبود که هم این احتمال

شود. می ها چقدر است؟ روزه» فدیه«: 604 پرسش

جو یا خرما صاع کیلو گرم) یا یک )2/250( گندم صاع هر روز نصف پاسخ: در قبالو هر نماز فرض» فدیه«روز بپردازد. نرخ آنها را به معادل کیلو گرم) یا قیمت 4/5(

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 168

بخواند، باید با اشاره بتواند نماز را با اشاره که تا زمانی مقدار است. البته همین هم واجب شش قتو حال بمیرد یا در همان حال بخواند. و در همان نتواند با اشاره بخواند. و وقتی

شود. می ساقط اش نماز از عهده حالتی بگذرد، در چنین نماز بر وي کسی وي بود و مرد اگر از طرف چند روز باقی روزه کسی اگر بر عهده: 605 پرسش

یا خیر؟ گیرد، جایز است روزه یز است. بدهند جا فدیه اگر وارثان شود. البته نمی ساقط میت پاسخ: خیر! از عهده

روزه: کفاره چیست؟ روزه کردن باطل کفاره: 606 پرسش

به نیست غلام حاضر که در حال آزاد کند. البته غلامی یک که است این پاسخ: کفاره دو ماه اگر توان اینکه گیرد. دوم روزه پیاپی دو ماه اینکه بدهد. اول کفاره دو صورت

هر نفري بخوراند یا به طعام در دو وقت نفر مسکین شصت را ندارد، به پیاپی روزه را به کفاره را بدهد. و اگر تمام آن معادل کیلو گرم) یا قیمت )2/250 گندم ( صاع نصف

روز هر روز مقدار نصف نفر تا شصت یک داد، جایز نیست. اگر به وقت نفر در یک یک را بدهد جایز است. آن قیمت یا صاع

یا خیر؟ بدهد جایز است گندم صاع کمتر از نصف مسکین یک اگر به: 607 پرسش دادن روز بیشتر از آن یا در یک صاع نفر کمتر از نصف یک به پاسخ: خیر! در کفاره

اید داد. را ب آن یا قیمت گندم صاع هر روز نصف در قبال جایز نیست. بلکه چیست؟ بود، حکمش شده لازم بر کسی چند کفاره رمضان اگر در یک: 608 پرسش

بدهد جایز است. کفاره یک همه پاسخ: در قبال

: اعتکاف شود؟ می گفته چیزي چه به» عتکاف ا«: 609 پرسش

169 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

شود، می اقامه در آن تجماع که در مسجدي انسان گویند که: این به» اعتکاف«پاسخ: کند. قیام قصد عبادت به

است؟ در مسجد عبادت قیام چگونه: 610 پرسش خاطر کسب و به کرده سیر و تفریح، کارها و مشغولیتها را ترك آدمی پاسخ: چون

شود. می حساب عبادت برایش قیام کند، این می خدا در مسجد قیام رضاي بنشیند؟ در کجا اعتکاف زن: 611 پرسش

کرده، در همانجا بماند و اعتکاف خواند، نیت نماز می که خود جایی پاسخ: در خانه خاصی جاي نشود و اگر در خانه بیرون محل از آن و غیره عذر مانند وضو، غسل بدون را براي مخصوصی بنشیند جاي اعتکاف از اینکه نبود قبل معین نماز خواندن براي

بنشیند. اعتکاف کند، سپس تعیین اعتکاف دارد؟ فوایدي چه اعتکاف: 612 پرسش

جمله: وجود دارد از آن فواید بسیاري پاسخ: در اعتکافخداوند عبادت رايرا ب خویش و جسم وقت نشیند تمام می اعتکاف که کسی -1 کند. می وقف ماند. می محفوظ دنیوي شرارتهايو و جدال از جنگ -2نماز در اشتیاق همیشه معتکف دارد چون نماز جریان ثواب همیشه معتکف براي -3

برد. سر می به و جماعتدر وقت همه کند چون پیدا می مشابهت با فرشتگان اعتکاف در حال معتکف -4

چون خدا است میهمان اعتکاف الدر ح است. معتکف خداوند مشغول و عبادت تسبیح خدا است. مسجد خانه است؟ بر چند نوع اعتکاف: 613 پرسش

مستحب. -3 کده مؤ سنت -2 واجب -1است: قسم بر سه پاسخ: اعتکاف گویند؟ می اعتکافی چه به واجب اعتکاف: 614 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 170

روز خاطر خدا سه به نذر کرد که اگر کسی است. یعنی واجب نذري پاسخ: اعتکاف خاطر خدا دو روز اعتکاف بیانجامد به کارم گفت: اگر فلان بنشیند، یا چنین اعتکاف

نشینم. می گویند؟ می اعتکافی چه به کده مؤ سنت اعتکاف: 615 پرسش

رمضان بیستم آفتاب است. از غروب کده مؤ سنت رمضان اهآخر م دهه پاسخ: اعتکافاگر است. یعنی کفایه سنت اعتکاف یابد. این می عید پایان ماه یت شود و با رؤ آغاز می

مردم نشد تمام معتکف نفر هم شود و اگر یک می ساقط همه شود از ذمه نفر معتکف یک د. هستن ول مسؤ محله آن

است؟ اعتکاف کدام مستحب تکافاع: 616 پرسشو در است مستحب اعتکافی هر نوع کده مؤ و سنت واجب از اعتکاف پاسخ: علاوه

جایز است. اعتکاف هم سال یاما تمام وجود دارد؟ شرایطی چه اعتکاف صحت براي: 617 پرسش پاسخ:

گفتن. و دینی خوب هاي حرف -1 و نفاس. از جنابت، حیض بودن پاك -2 بودن. عاقل -3 کردن. نیت -4 نشستن. در مسجد اعتکاف -5

است. شرط هم واجب، روزه اعتکاف اند و براي لازم اعتکافی هر نوع موارد براي این

اعتکاف: مستحبات است؟ مستحب چیزهایی چه در اعتکاف: 618 پرسش پاسخ:

گفتن. دینی و خوب هاي سخن -1

171 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

قرآن. تلاوت -2 درود خواندن. -3 دینی. مسایل و تعلم تعلیم -4 و پند و اندرز. موعظه بیان -5 نشستن. اعتکاف در مسجد جامع -6

اعتکاف: اوقات چند روز است؟ اعتکاف مدت حداقل: 619 پرسش

روز یک آن مدت لذا حداقل است شرط هم روزه واجب اعتکاف براي پاسخ: چون نخواهد بود. صحیح شب اعتکاف روز یا فقط کمتر از یک است. لذا نذر اعتکاف

وقتی نفل اعتکاف است. براي رمضان مبارك اخیر ماه کده، دهه مؤ سنت اعتکاف وقت اعتکاف یا بیشتر و یا کمتر نیت دو ساعت یکی طور نفل تواند به نمی ینیست. یعن تعیین

به بسیاري روز ثواب کند، در شبانه اعتکاف مسجد اگر نیت به شدن داخل کند. در وقت خواهد رسید. وي

جایز است: در اعتکاف که کارهایی جایز است؟ رهاییکا چه براي معتکف آمدن بیرون: 620 پرسش پاسخ:

و غایط. بول براي -1 فرضی. غسل -2 رسد و پیش مسجد می به که یا در وقتی آفتاب زوال محض به نماز جمعه براي -3

بخواند. سنت بتواند چهار رکعت از خطبه گفتن. و اذان رفتن از مسجد بیرون اذان براي -4

تواند برود؟ مقدار دور می چه تا و غایط بول براي: 621 پرسش

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 172

وي به یکی دارد که اگر دو خانه باشد. البته دور هم ولو اینکه خویش پاسخ: تا خانه برود. نزدیک خانه همان به که است دور لازم و دیگري است نزدیک

یا خیر؟ جایز است در نماز جنازه شرکت براي معتکف رفتن بیرون: 622 پرسشجایز رفت خواهم بیرون نماز جنازه براي بود که کرده نیت اعتکاف پاسخ: اگر هنگام

جایز نیست. و گرنه است در مسجد جایزاند؟ کارهایی از امور مذکور چه علاوه: 623 پرسش

ر ب باشد، مشروط مورد لزوم که چیزي پاسخ: خوردن، نوشیدن، خوابیدن، خریداري کالا را در مسجد حاضر نکنند، انعقاد عقد نکاح. اینکه

کند: می را فاسد و یا مکروه اعتکاف آنچه اند؟ مکروه در اعتکاف چیزهایی چه: 624 پرسش پاسخ:

پنداشتن. را عبادت خاموشی اینو مطلق خاموشی -1 و حرفهاي مجادلهو آنها، جنگ و خرید و فروش در مسجد آوردن کالا و وسایل -2

گفتن. بیهوده شود؟ فاسد می چیزهایی از چه فاعتکا: 625 پرسش پاسخ:

.رفتن از مسجد بیرون یا سهوا عذر عمدا بدون -1 اعتکاف. در حال جماع -2 کردن. درنگ از حد ضرورت و بیش رفتن بیرون خاطر عذري به -3فاسد موارد اعتکاف این رفتن. در تمام از مسجد بیرون یا ترس خاطر بیماري به -4

شود. می یا خیر؟ است لازم فاسد شود قضاي آن اگر اعتکاف: 626 پرسش

173 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

واجب و نفل سنت و قضاي اعتکاف است واجب، واجب پاسخ: قضاي اعتکاف نیست.

نذر: است؟ چگونه کردن» نذر«: 627 پرسش

شود. می واجب آن و انجام پاسخ: جایز است است؟ واجب هر نذري آیا انجام: 628 پرسش

واجب آن جا آوردن شود، به فراهم آن نباشد و شرایط شرع خلاف که پاسخ: نذري آن، جایز نیست. جا آوردن شد بهبا مخالف با شرع که و نذري است

وجود دارد؟ شرایطی چه» نذر« صحت براي: 629 پرسش پاسخ:

خاطر شود به حل مشکل بگوید: اگر فلان باشد، مانند اینکه عبادتی انجام به» نذر« -1 یا خورانم می طعام قدر مسکین این یا به گیرم می یا روزه خوانم نماز می خدا دو رکعت

. کنم می صدقه قدر پول این نذر صحیح نباشد و گرنه خارج وي و توان است، از قدرت نذر کرده را که چیزي -2 کنم. می را صدقه فلانی مغازه بیانجامد اجناس کارم بگوید: اگر فلان اینکه شود، مثل نمیاز آن کردن و صدقه نیست او داخل در ملک دیگران مال چون نیست نذر صحیح این

بزرگتر نوشته تابهايدر ک نذر وجود دارد که براي هم دیگري است. شرایط رجخا توانش است. شده

دارد؟ حکمی چه و صالحی عالم یا دیگر شخص پیامبر یا امام نذر براي: 630 پرسش نوع نذر یک است. چون حرام دیگران براي خداوند جایز است براي پاسخ: نذر فقط

را ندارد. عبادت و شایستگی جز خداوند استحقاق به کس و هیچ است عبادت

اسلام: مهم از فرایض یکی زکات

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 174

شود؟ می گفته چیزي چه به» زکات«: 631 پرسشدستور بر حسب شود، که می گفته از مال مخصوص سهم آن به» زکات«پاسخ:

در آوریم. نماز و فقرا، و مستمندان نموده، در ملک ونبیر خویش را از مال خداوند، آن است. مالی عبادت هستند و زکات بدنی عبادت روزه

یا واجب؟ است فرض زکات: 632 پرسش آن و از فرمایشات قرآن از دستورهاي آن است. فرضیت فرض پاسخ: زکات

از که و کسی باشد کافر است آن منکر فرضیت که است. کسی شده ثابت حضرت است. کند، فاسق خودداري اداي آن

وجود دارد؟ شرایطی چه زکات شدن فرض براي: 633 پرسش بودن، اضافه نصاب بودن، مالک بودن، بالغ بودن، آزاد بودن، عاقل پاسخ: مسلمان

و بدهکار مقروض ولی هست نصاب اگر مالک و قرضها. پس از مایحتاج نصاب بودن شود. نمی صورتها نیز فرض نماند، در این باقی مالی برایش یا تا آخر سال است

کات:ز و مال نصاب است؟ فرض زکات مالهایی در چه: 634 پرسش

است. فرض زکات تجارت مال پاسخ: در نقره، طلا و هر نوع یا چیز دیگر؟ دو است آن سکه از طلا و نقره هدف: 635 پرسش

: سکه، زیور است. مانند فرض در آن باشد زکات از طلا و نقره که پاسخ: هر چیزي و غیره. فآلات، ظرو یا خیر؟ است فرض در جواهرات، زکات: 636 پرسش

و کسب پاسخ: اگر براي کسب و تجارت باشند زکات فرض است، و اگر براي باشند. داشته زیادي و بهاي ارزش نیست. ولو اینکه فرض نباشند، زکات تجارت

و باشد یا مغازه از حد نصاب بیش و غیره آلومینیوم، مس ظروف نزد کسی نیز اگر بهبر طلا و نقره، یا علاوه شده داده کرایه بیشتر باشد و به از نصاب باشد که داشته منزلی

175 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

لازم از اینها زکات یک نیستند، در هیچ تجارت براي دارد که دیگري و وسایل اسباب شود. نمی

ها رسمیت شود و از نظر دولت می غذ چاپکا صورت به که در اسکناسی: 637 پرسش یا خیر؟ است فرض و اعتبار دارد، زکات

است. فرض باشد زکات قدر نصاب اگر به ، پاسخ: آرياز هیچیک که موجود است نقره طلا و مقداري مقداري نزد کسی اگر به: 638 پرسش

یا خیر؟ است فرض در آنها زکات نیست نصاب اندازه دو به آن طلا معادله با قیمت نقره و یا قیمت نقره طلا با قیمت مذکور قیمت پاسخ: در صورت

و است لازم برسد، زکات نصاب اندازه دو به از آن یکی شود، اگر قیمت می و سنجیده نیست. اگر نرسد لازم

قیمت اگر با نقره که طلا موجود است مثقال یا شش پنج اگر در نزد کسی: 639 پرسشباشد در نزد او از نقره که غیر از طلا دیگر چیزي شود ولی می کامل نقره شوند نصاب

است؟ فرض زکات صورت این آیا در موجود نیست نیست. فرض زکات ذکر شده صورتپاسخ: در

چیست؟ تجارت از مال هدف: 640 پرسش مال«را باشد آن منفعت آوردن و بدست خرید و فروش براي که پاسخ: هر مالی

و غیره. باشد یا جو یا خرما یا کفش گندم نامند چه می» تجارت شود؟ می گفته چیزي چه به» نصاب«: 641 پرسش

و معینی مقدار خاص است، از نظر شرعی فرض در آن زکات که پاسخ: در هر مالیشود. می فرض زکات مقدار برسد، آنگاه آن به چون که است شده در نظر گرفته آن براي

شود. می گفته» نصاب» مقدار معین آن به چقدر است؟ نقره نصاب: 642 پرسش

باشد). نقره می گرام 612/35 (معادل درهم 200 نقره پاسخ: نصاب

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 176

شود؟ چقدر می نقره درهم دویست زکات: 643 پرسش آن. معادل یا قیمت درهم پنج یعنی آن چهلم پاسخ: یک

طلا چقدر است؟ نصاب: 644 پرسش یا قیمت مثقال طلا، نصف مثقال و از بیست است مثقال طلا بیست پاسخ: نصاب

بدهد. را زکات آن معادل چقدر است؟ تجارت اموال نصاب: 645 پرسش

طلا یا نقره با نصاب شوند آنگاه یا طلا قیمت باید با نقره تجارت پاسخ: اموال شود. می در آنها لازم نصاب همان طبق شوند و زکات می سنجیده

زکات: اداي چگونگی است؟ چگونه اداي زکات صحیح روش 646: پرسش

داد و در تحویل یا مستحقین فقرا و مساکین خاطر خدا به را باید به زکات پاسخ: مال در آورد. آنان ملک

فقرا لوازمی راياگر ب جایز نیست. البته و مزد کسی حقوق پرداخت زکات از مال از طرف که (کسی عامل شود جایز است. نیز براي تقسیم آنان میانو در خریداري وي قدر مایحتاج است). به مقرر گردیده زکات اموال مأمور گردآوري اسلامی حکومت

جایز است. دادن زکات از مال باید اداء کرد؟ موقعی را در چه زکات: 647 پرسش

اداء باید زکات بگذرد، بلافاصله زکات مال بر نصاب تمام سال یک که پاسخ: هنگامی نیست. صحیح شود و تأخیر در اداي زکات

یا خیر؟ جایز است سال، اداي زکات شدن از تمام پیش: 648 پرسش بود جایز است. مقدار نصاب پاسخ: اگر مالک

است؟ الزامی اداي زکات در وقت آیا نیت: 649 پرسش

177 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

خویش را از سایر اموال زکات مال که یا در وقتی اداي زکات در وقت ،پاسخ: آري قصد و اراده هستند. اگر بدون زکات اینها مال کند که: نیت چنین است کند، لازم جدا می

اداء کند، زکاتش ابحس زکات جاي را به آن بدهد و سپس و یا پولی مال کسی به زکات نخواهد شد.

مال شود، این اعلام که است شود، لازم می داده زکات که کسی آیا به: 650 پرسش است؟ زکات

طور به فقرا و مساکین اطفال یا به طور جایزه اگر به ندارد، بلکه لزومی ،پاسخ: خیر شود. میاداء شود نیز زکات ادهدر روز عید د هدیه

ضایع هایش بود و مال نداده زکات سال از گذشتن پس که در صورتی: 651 پرسش چیست؟ شدند، حکمش شود. می ساقط شا از ذمه پاسخ: زکات

اش ز عهدها کرد، زکات را صدقه اموالش تمام سال از گذشت اگر پس: 652 پرسش شود یا خیر؟ می ساقط

گردد. می ساقط اش از ذمه مذکور زکات رتپاسخ: آري، در صو را صدقه یا آن گشت ضایع از مالش سال، مقداري از گذشتن اگر پس: 653 پرسش

؟ چیست کرد حکمششود و می ساقط آن زکات است کرده یا صدقه شده ضایع که از مال پاسخ: هر مقداري

را باید بدهد. مانده باقی زکات آن؟ اعتبار دارد یا قیمت نقره ادا کرد وزن را با نقره نقره : اگر زکات654 پرسش

از گذشت باشد پس داشته کیلو نقره یک اگر کسی اعتبار دارد. مثلا آن پاسخ: وزنرا بدهد یا نقره گرم 25 قیمت که بدهد. حالا مختار است زکات نقره گرام 25 سال یک باشد. گرم 25 وزن به که اي نقره هقطع

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 178

کمتر باشد، از نقره گرام 25 معمول از قیمت و ارزش از نظر قیمت نقره اگر قطعه ولی . )1(شود اداء نمی زکات قیمت آن دادن

تواند زکات دیگر می چیزيآن، جاي بود، به لازم بر وي نقره : اگر زکات655 پرسش بدهد؟

تواند بدهد. می را چیز دیگري نآ معادل پاسخ: آري، قیمت

زکات: مصارف چیست؟ » زکات مصارف«از هدف: 656 پرسش

» زکات مصرف«باشد، را داشته گرفتن زکات استحقاق شرعا که کسی پاسخ: به گویند. می

هستند؟ کسانی چه» زکات مصارف«: 657 پرسش باشند: زیر می شرح به زکات پاسخ: در عصر حاضر مصارف

نیستند. نصاب مالک هستند، ولی اندکی و وسایل مال داراي که کسانی فقرا یعنی -1 ندارند. چیزي هیچ که ، کسانیمساکین -2در خویش، مالی هاي از اداي بدهی پس اند چنانکه مقروض که بدهکاران، کسانی -3 ماند. نمی باقی برایشان صابنحد بگیرند. توانند زکات نیاز می اند. در حد رفع دست سفر تهی در حال مسافران، که -4

یا خیر؟ جایز است علمیه هاي و حوزه دینی مدارس به زکات دادن: 658 پرسش به که هدف با این مدارس مسئولین و به دینی علوم طلاب به زکات پاسخ: آري، دادن

برسانند، جایز است. طلاب مصرف جایز نیست؟ دادن زکات کسانی چه به: 659 پرسش

جایز نیست: دادن زکات افراد ذیل پاسخ: به

گیرد. قرار می اولیه نصاب برایشروز نرخ به نقره گرم 612/35 قیمت یعنی -1

179 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

نصاب، مالی و یا برابر با یک است فرض بر خودش زکات و ثروتمند که غنی به -1 ظروف در نزد کسی زاید است، مثلا وي اساسی تاجاز مایح که در نزد او موجود است

جایز نیست. گرچه زکات گرفتن وي موجود است، براي نصاب یک قیمت معادل اضافی شود. نمی لازم ظرفها زکات آن در خود

عبدالمطلب، بن حارث حضرت فرزندان هاشم و مراد از بنی هاشم سید و بنی به -2 باشند. می علی عباس، حضرت عقیل، حضرت ، حضرتجعفر حضرت

پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، هر چند بالا روند. -3 باشند. تر قرار داشته چند پایینفرزند، نوه، هر -4 بدهند. توانند زکات یکدیگر نمی به و شوهر هم زن -5 کفار و مشرکان. -6 اغنیاء و ثروتمندان. غیر بالغ فرزندان -7

جایز است؟ مواردي در چه زکات مصرف: 660 پرسش باشد مانند: وجود نداشته و تصرفی ملکی استحقاق که پاسخ: در مواردي

براي مساجد، مدارس، خرید لوازم میت، ساختن میت، اداي قرض و دفن کفن و غیره. پل، حفر چاه جد، ساختنمس

اجاره را به دارد، یا آن سکونت در آن که دارد منزل باب یک اگر کسی: 661 پرسش جایز است زکات دادن شخصی چنین ندارد، به درآمدي دیگر منبع جز آن و به است داده

یا خیر؟ اضافه که هنگامی باشد البته می وي اساسی جزو نیازهاي منزل پاسخ: جایز است. چون

زکات برسد، گرفتن در حد نصاب آن قیمت باشد که شتهدا اساسی، کالایی بر نیازهاي شود. نمی جایز وي براي

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 180

شد، داده زکات وي شد و به داده تشخیص زکات مستحق اگر شخصی: 662 پرسش است. در چنین نبوده زکات یا مستحق سید یا ثروتمند بوده که گشت معلوم سپس

ا خیر؟ی ادا شده زکات صورتی نیست. واجب و اداي آن، دوباره است پاسخ: آري! اداء شده

بهتر است؟ زکات دادن کسانی هچ به: 663 پرسشمانند: برادر، خواهر، برادرزاده، خویش و نزدیکان خویشاوندان به پاسخ: نخست

نیازمند و که شرطی به خواهرزاده، عمو، عمه، خاله، دایی، پدر زن، برادر زن، داماد و غیره از آنها به اجر و مزد بسیار دارد. پس کسانی چنین به زکات باشند. دادن زکات مستحق بیشتري دینی نفع که جایی به باشند. سپس مستحق که خویش شهریهاي یا هم همسایه

. و غیره دینی علوم در آنجا وجود دارد مانند: مدارس، طلاب

فطر: قهصد گویند؟ می چیزي چه به» فطر هصدق«: 664 پرسش

خویش است. خداوند بر بندگان نگرفتن و یا روزه خوردن روزه معناي پاسخ: فطر بهافطار از در مقابل رمضان مبارك ماه یافتن از پایان پس که است مقرر فرموده اي صدقه آن کرد. و به را پرداخت باید آن از خداوند متعال سپاسگزاري عنوان به رمضان روزه

فطار از ا و خوشی ذوق خاطر همان را به روز بعد از رمضان گویند. اولین می» فطر صدقه« نامند. روزه، عید فطر می

شود؟ می واجب کسانی بر چه» فطر صدقه«: 665 پرسش است. فطر واجب باشد، صدقه مقدار نصاب لکما آزاد که پاسخ: بر هر مسلمان

یا خیر؟ است زکات نصاب همان فطر صدقه نصاب: 666 پرسش موجود است فرق فطر این صدقه و نصاب زکات در نصاب است. البته پاسخ: یکی

وبوج ، و براي است الزامی تجارت وجود نقره، طلا یا مال زکات فرضیت براي که: فطر قیمت صدقه در نصاب مالی ندارند. و هر نوع چیز خصوصیتی سه فطر این صدقه

181 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

بر بودن اضافه آید. ولی دست به کامل نصاب شود تا یک می اضافه آن و به گزاري است. شرط در هر دو نصاب و وام اساسی نیازهايروز بر نیاز و استفاده اضافه خانگی و لوازم یا ظروف هایی لباس اگر نزد کسی پس

از نیازهاي بود که و وسایلی یا دیگر اسباب خالی منزلی وجود داشت، یا داراي مره مالی رسید، در چنین می از آن یا بیش آنها در حد نصاب بودند و قیمت اضافه وي اساسی سال یک فطر گذشت صدقه است. در نصاب فطر واجب صدقه ولی نیست فرض زکات

است. فطر واجب شود، صدقه نصاب روز مالک یک اگر در همان بلکه نیست لازم شود؟ باید داده کسانی چه طرففطر از صدقه: 667 پرسش

و فرزندان خویش از طرف که است باشد لازم نصاب مالک که پاسخ: بر هر کسیداشتند، و سرمایه مال غیر بالغ، خودشان اگر فرزندان فطر بدهد. ولی صدقه خویش نابالغ

شود. فطر داده صدقه خودشان لاز اموا یا خیر؟ است لازم فطر بر وي صدقه است نگرفته روزه که کسی: 668 پرسش

است. باشد لازم نصاب مالک که در صورتی ،پاسخ: آري شود؟ آغاز می زمانی فطر چه قهصد وجوب : وقت669 پرسش

شود. لذا هر می شروع آن وجوب روز عید فطر وقت صادق صبح از طلوع پاسخ: پساست. و نشده فطر بر او لازم روز عید بمیرد، صدقه صادق از صبح پیش که کسی

شود. فطر داده و باید صدقها متولد شود، از طرف صادق از صبح پیش که فرزندي یا خیر؟ جایز است رمضان از روز عید در ماه فطر پیش : اداي صدقه670 پرسش

پاسخ: جایز است. است؟ فطر چگونه اداي صدقه روش بهترین: 671 پرسش

فطر صدقه که است مستحب رفت مصلی طرف به از اینکه پاسخ: در روز عید پیشاز است را اداء نکرده آن که د و اگر بعد از نماز اداء کرد جایز است. و تا وقتیاداء شو

شود. نمی ساقط اش ذمه

تعلیم الاسلام بر اساس مذهب فقه حنفی 182

چیست؟ آن فطر چقدر و نوع مقدار صدقه: 672 پرسش، خرما جو صاع کیلوگرم) و یا یک )2/250 گندم ( صاع فطر نصف پاسخ: مقدار صدقه

است. آن معادل یا قیمتچند نفر میان ینکهداد و یا ا توان فقیر می یک نفر را به فطر یک صدقه: 673 پرسش

شود؟ تقسیمشود نفر داده یک فطر چند نفر به یا چند فقیر جایز است. و اگر صدقه یک پاسخ: به

نیز جایز است. شود؟ داده کسانی چه باید به فطر صدقه: 674 پرسش

که کسانی باشند و به می زکات مستحق هستند که فطر کسانی دقهص پاسخ: مستحق فطر جایز نیست. صدقه تند، دادننیس زکات مستحق

فطر یا صدقه اتتوانند زک می است فطر واجب بر آنها صدقه که کسانی: 675 پرسش بگیرند یا خیر؟

جایز نیست. آنها براي واجب قهصد هیچگونه پاسخ: خیر، گرفتن 19/ 6/ 70 شنبه روز سه 4 در ساعت الإسلام تعلیم ترجمه

رسید پایان به ه 1412صفر 30برابر با

الله. فالحمد

183 بخش چهارم قسمت دوم: اعمال اسلامی

هوامش:

نوشته» الخواطر نزهة« کتاب مولانا به درخشان بیشتر از سیماي آگاهی براي -1 ندوي استاد سید أبوالحسن ،معاصر هندو دانشمند پدر نویسنده اللکنوي عبدالحی علامه شود. االله مراجعه رحمه مترجم - سانتیمتر مربع با شش مساوي درهم یک مساحت -2 گوید: شاعر می چنانکه -3

ولی کند نامش می کار شیطان

بر ولی لعنت اینست گر ولی

گیرد. قرار می اولیه نصاب روز برایش نرخ به نقره گرم 612/35 قیمت یعنی -4