ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ...

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 18123 Ιανουαρίου 2015

ΑΠΟΦΑΣΕΙΣΑριθμ. 8613/Δ2 Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος «Ιστορία» της Γ΄, Δ΄, Ε΄,

ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού, της Α΄, Β΄, Γ΄ τάξης Γυμνασίου, της Α΄, Β΄, Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου, της ομάδας προσανατολι−σμού Ανθρωπιστικών Σπουδών και της ομάδας προσανα−τολισμού Οικονομικών−Πολιτικών−Κοινωνικών και Παιδαγω−γικών Σπουδών της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Έχοντας υπόψη:1. Τις διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 11 εδαφ. ε και του άρθρου

5 παρ. 11 εδαφ. γ του Ν. 1566/1985 (Α΄ 167), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τις διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 1, 2 του Ν. 2525/1997 (Α΄ 188) «Ενιαίο Λύκειο, πρόσβαση των αποφοίτων στην Τριτο−βάθμια Εκπαίδευση, αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις».

2. Τις διατάξεις του άρθρου 42 παρ. 2 περ. α του Ν. 4186/2013 (Α΄ 193) «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις».

3. Τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 περ. α υποπ. ββ του Ν. 3966/2011 (Α΄ 118) «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑ−ΝΤΟΣ» και λοιπές διατάξεις».

4. Το Π.Δ. 89/2014 (Α΄ 134) «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρω−τών Υπουργών και Υφυπουργών».

5. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ Α΄ 98).

6. Την με αριθμ. 3/14−01−2015 πράξη του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

7. Το γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, αποφασί−ζουμε:

Άρθρο μόνον

Καθορίζουμε το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος «Ιστο−ρία» της Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού, της Α΄, Β΄, Γ΄ τάξης Γυμνασίου, της Α΄, Β΄, Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου, της ομάδας προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών και της ομάδας προσανατολισμού Οικονομικών−Πολιτικών−Κοινωνικών και Παι−δαγωγικών Σπουδών της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου ως εξής:

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣΓ΄ ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Γενικός σκοπός του μαθήματοςΓενικός σκοπός διδασκαλίας της Ιστορίας είναι η ανάπτυξη

της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης. Η ανά−πτυξη ιστορικής σκέψης αφορά την κατανόηση των ιστορικών γεγονότων μέσα από την εξέταση αιτίων και αποτελεσμάτων, ενώ η καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης αφορά την κατανόηση της συμπεριφοράς των ανθρώπων σε συγκεκριμένες κατα−στάσεις και τη διαμόρφωση αξιών και στάσεων που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συμπεριφοράς στο παρόν και το μέλλον. Έτσι, με τη διδασκαλία της Ιστορίας ο μαθητής μπορεί να αποκτήσει όχι μόνο την επίγνωση ότι ο σύγχρονος κόσμος αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος, αλλά και την αντίληψη ότι ο σύγχρονος ιστορικός ορίζοντας συνδέεται άμεσα με τη ζωή του. Ο σκοπός της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδη−σης συνδέεται έτσι με το γενικότερο σκοπό της εκπαίδευσης που αναφέρεται στην προετοιμασία υπεύθυνων πολιτών.

Οι σύγχρονες προσεγγίσεις της ιστορικής εκπαίδευσης, έχουν επεξεργασθεί διδακτικές μεθόδους που παρέχουν δυνατότητες ουσιαστικής μελέτης και επεξεργασίας της κατανεμημένης σε κάθε τάξη ύλης, καθώς, μεταξύ άλλων, προτείνουν την εναλλακτική χρήση και τον συνδυασμό πολλών εκπαιδευτικών διαδικασιών: την αφήγηση των εκπαιδευτικών, την ανάγνωση και μελέτη βιβλίων, τη συλλογή και επεξεργασία ιστορικών πληροφοριών που προ−έρχονται από διαφορετικές − γραπτές, υλικές, εικονικές, οπτικοα−κουστικές −πηγές, και την επεξεργασία επιλεγμένων υποενοτήτων με βιωματικές δραστηριότητες και ομαδικές εργασίες. Η ενεργός συμμετοχή των παιδιών στη διαδικασία μελέτης και επεξεργασί−ας επιλεγμένων ιστορικών υποενοτήτων έχει ως αποτέλεσμα τη δόμηση κριτικής και ουσιαστικής ιστορικής γνώσης και σκέψης, καθώς, μεταξύ άλλων, το μάθημα, από δύσκολο και βαρετό, δυνάμει καθίσταται αποδοτικό, ενδιαφέρον και ευχάριστο για τα παιδιά, στοιχείο απαραίτητο για τη δόμηση κάθε μορφής γνώσης.

ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Επιδιώκεται οι μαθητές:α) να αναπτύξουν ενδιαφέρον για την ελληνική μυθολογίαβ) να έλθουν σε επαφή με την πολιτιστική τους κληρονομιάγ) να κάνουν συσχετίσεις και να προβαίνουν σε απλές γε−

νικεύσειςδ) να προβληματιστούν για τη σχέση του ανθρώπου με το

φυσικό περιβάλλον και τον αγώνα του για πρόοδοε) να αναπτύξουν θετική στάση στην προαγωγή και διαφύ−

λαξη της εθνικής τους κληρονομιάς

2405

2444 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣΑ΄ TAΞH ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣΚεντρικό σκοπό της ιστορικής εκπαίδευσης αποτελεί η διαμόρφωση ενεργών, δημοκρατικώνπολιτών με κριτική σκέψη και ιστορική συνείδηση. Συνακολούθως, οι μαθητές επιδιώκεται νακατακτούν ένα συγκροτημένο πλαίσιο ιστορικής γνώσης, καθώς και να αποκτούν τηδυνατότητα κατανόησης βασικών εννοιών όπως ο χώρος, ο χρόνος και η αιτιότητα.Απαραίτητη προϋπόθεση για τα παραπάνω αποτελεί η καλλιέργεια δεξιοτήτων όπως ηπαρατήρηση, η σύγκριση, η ανάλυση και η σύνθεση, ο εντοπισμός κινήτρων, η κατανόησητης ιστορικότητας του παρελθόντος, η εξαγωγή συμπερασμάτων και η τεκμηρίωση.Παράλληλα, θα πρέπει να καλλιεργούνται αξίες όπως ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, η ισότητα,η υπευθυνότητα, η ελευθερία και η αναίρεση στερεοτυπικών αντιλήψεων.

ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΠρωταρχικός στόχος της διδασκαλίας της ιστορίας είναι να αποκτήσουν οι μαθητές

βασικές ιστορικές γνώσεις αλλά με τρόπο που να αντιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τηναιτιακή σχέση καταστάσεων και γεγονότων, καθώς και την ιστορική σημασία τους. Με αυτόντον τρόπο επιτυγχάνεται, παράλληλα με την απόκτηση γνώσης, η καλλιέργεια της ιστορικήςκαι κριτικής σκέψης των μαθητών, αναγκαία προϋπόθεση για την απόκτηση ιστορικήςσυνείδησης, η οποία και αποτελεί απαραίτητο εφόδιο για τη δημιουργία σκεπτόμενων καιυπεύθυνων πολιτών.

Για την καλλιέργεια της ιστορικής σκέψης απαραίτητη κρίνεται η ενεργητικήσυμμετοχή των μαθητών σε διαδικασίες εξοικείωσης με την ιστοριογραφική μεθοδολογία,στον βαθμό που το επιτρέπει η ηλικία τους. Η διδακτική χρήση των ιστορικών πηγώνθεωρείται απόλυτα συνδεδεμένη με τις διαδικασίες ενεργητικής μάθησης και προτείνεται ωςβασικό διδακτικό μέσο. Οι ιστορικές πηγές δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως απλήεπιβεβαίωση ή εικονογράφηση του ιστορικού αφηγήματος, αλλά να μελετώνται ως κεντρικόμεθοδολογικό εργαλείο προσέγγισης της ιστορικής πληροφορίας και γνώσης. Ωστόσο, ηπροτεινόμενη συστηματική χρήση των ιστορικών πηγών στη διδακτική διαδικασία δεναποσκοπεί στη μετατροπή των μαθητών σε "μικρούς ιστορικούς", αφού εκ των πραγμάτων οιμαθητές δεν εργάζονται, ούτε η ηλικία τους τους επιτρέπει να εργαστούν, όπως οι ιστορικοί.Η επαφή τους με τη διαδικασία διερεύνησης των ιστορικών πηγών γίνεται μόνο σε επίπεδοπροσομοίωσης και αποτελεί απλά το πρώτο βήμα στη γνωριμία τους με τη διερευνητικήεργασία του επιστήμονα ιστορικού και την εξοικείωσή τους με την ιστορική μεθοδολογία.Βασικός γνώμονας αλλά και προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα αυτής της διδακτικήςπροσέγγισης είναι ο σεβασμός στις γνωστικές ικανότητες και τις μαθησιακές ανάγκες τωνμαθητών της συγκεκριμένης ηλικίας.

Στο πλαίσιο της χρήσης των ιστορικών πηγών ως διδακτικού μέσου εντάσσεται ηανάπτυξη δεξιοτήτων απαραίτητων για την προσέγγιση και την κατανόηση της ιστορικήςγνώσης. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων της ιστορικής και κριτικής σκέψης αποτελεί βασικήπαράμετρο της καλλιέργειας της ιστορικής σκέψης των μαθητών, η οποία υπηρετείπαράλληλα τον περιορισμό της αποστήθισης. Τέτοιες δεξιότητες αφορούν στην αντίληψη τουιστορικού χρόνου, του χώρου, της αιτιότητας, της συνέχειας, της αλλαγής και τηςιστορικότητας του παρελθόντος, καθώς και στην παρατήρηση, ανάλυση, σύνθεση καιεξαγωγή τεκμηριωμένων συμπερασμάτων με την κατάλληλη χρήση ιστορικών εννοιών.Αυτές οι δεξιότητες θεωρούνται εξίσου σημαντικές με την καθαυτό δηλωτική γνώση, για αυτόκαι πρέπει να διδάσκονται μεθοδικά και όχι περιστασιακά και οπωσδήποτε με τρόπους

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 2445

προσαρμοσμένους στην ηλικία των μαθητών. Παράλληλα, η επιδίωξη μίας κατά το δυνατόβιωματικής προσέγγισης του αρχαίου υλικού πολιτισμού μέσα από δραστηριότητες εντός καιεκτός τάξης (π.χ. παρατήρηση, περιγραφή και σχεδιαστική ή φωτογραφική αναπαραγωγήέργων τέχνης, μνημείων, αντικειμένων κλπ.) πέρα από το ότι εξυπηρετεί τη διαθεματικότητα,μπορεί να προαγάγει έναν άλλο βασικό σκοπό του μαθήματος της Ιστορίας: τηνενεργοποίηση του συναισθήματος και της φαντασίας των μαθητών, στοιχεία πουκαλλιεργούν τη δημιουργική σκέψη των μαθητών, εξίσου σημαντική για την ανάπτυξη τηςιστορικής σκέψης τους.

Το μάθημα της Ιστορίας στην Α΄ Γυμνασίου θα πρέπει επίσης να λειτουργεί, όπως καιάλλα μαθήματα εξάλλου, ως μύηση στη φιλαναγνωσία. Θα ήταν λάθος να ταυτίσουμε τηφιλαναγνωσία με τη Λογοτεχνία, όπως θα ήταν λάθος να ταυτίσουμε την αγάπη για τηνΙστορία με την αποκλειστική ανάγνωση πηγών. Ευχής έργο θα ήταν να αποτελέσει τομάθημα της Ιστορίας μια αφορμή για να ενδιαφερθούν οι 12χρονοι μαθητές για το βιβλίο.Μυθιστορηματικές βιογραφίες, ιστορικό μυθιστόρημα, μεγάλοι κλασικοί, αρχαίοι συγγραφείςσε μετάφραση, ποίηση, αλλά και εγκυκλοπαίδειες, ιστορικά λήμματα, αρχαιολογικοί οδηγοί,περιγραφές συλλογών μουσείων· είναι καλό οι μαθητές να εξοικειωθούν με διαφορετικάκειμενικά είδη ενώ παράλληλα προσεγγίζουν ιστορικές πηγές. Είναι καλό, επίσης, ναεξοικειωθούν με την ιστορική αφήγηση, την παραγωγή κειμένων και τη χρήση της ορολογίας.Για τον λόγο αυτό και η αξιολόγηση (οι δραστηριότητες, τα φύλλα εργασίας και η τελικήγραπτή εξέταση) θα πρέπει να προτάσσει την ανάπτυξη του αφηγηματικού λόγου και όχι τηνπαράθεση μιας απομνημονευμένης πληροφορίας, με σύντομη απάντηση ή πολλαπλήεπιλογή.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Α) ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΚΑΙΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

Εισαγωγή:Ο Χρονολογικός Άξονας:Παλαιολιθική, Μεσολιθική, ΝεολιθικήΕποχή – Εποχή του Χαλκού -σταθμοί στην ανθρώπινη εξέλιξη

Ενότητα Πρώτη: Η ζωή τωνανθρώπων κατά την Παλαιολιθικήκαι την Νεολιθική Εποχή.

Το σπήλαιο του Λασκώ - ΤοΔισπηλιό της Καστοριάς - Το Διμήνικαι το Σέσκλο

1 ώρα

1. Να είναι εξοικειωμένοι με τονΧρονολογικό Άξονα, με τονιστορικό και γεωγραφικό χάρτη.

2. Να γνωρίζουν τα βασικάστοιχεία της οργάνωσης τωννεολιθικών οικισμών.

3. Να γνωρίζουν χαρακτηριστικάμνημεία της Παλαιολιθικής καιΝεολιθικής Περιόδου και να τατοποθετούν στον χώρο και τονχρόνο.

1. Να σχεδιάσουν τονχρονολογικό άξονα και νατοποθετήσουν σε αυτόν τηνεμφάνιση των διαφορετικώντύπων ανθρώπων, τωνεργαλείων, της φωτιάς, τηςγραφής, της τέχνης, τηςγεωργίας, κλπ.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτητης Ευρώπης-Μεσογείου-Μέσης Ανατολής τουςκυριότερους οικισμούς καιπολιτισμούς της περιόδου.

3. Να περιγράψουνχαρακτηριστικά ευρήματατων πολιτισμών αυτών καινα αφηγηθούν μια ιστορία σεσχέση με τον άνθρωπο πουτα χρησιμοποιούσε.

4. Να περιηγηθούναρχαιολογικούς χώρους καιμουσεία (π.χ. τοΑθανασάκειο Μουσείο τουΒόλου).

Ενότητα Δεύτερη: Δύο σημαντικοίΑνατολικοί Πολιτισμοί: ΗΑίγυπτος και η ΜεσοποταμίαΟι Αρχαίοι Αιγύπτιοι - Ο ναός του

1. Να τοποθετούν τον Πολιτισμότης Αιγύπτου και τηςΜεσοποταμίας στονΧρονολογικό Άξονα και στον

1. Να σχεδιάσουν τονχρονολογικό άξονα και νατοποθετήσουν σε αυτόντους πολιτισμούς της


Λούξορ - Πυραμίδες και Σφίγγα - Ηθρησκεία των αρχαίων Αιγυπτίων -Τα ιερογλυφικάΟι Σουμέριοι - Τα ευρήματα τωνανασκαφών στην Ουρ - Πήλινεςπινακίδες και σφηνοειδής γραφή - Οινόμοι του Χαμουραμπί – Το έποςτου Γιλγαμές

1 ώρα

Χάρτη.

2. Να εξηγούν τον ρόλο τηςγραφής στους πολιτισμούςαυτούς, τη σχέση των μνημείωνμε την θρησκεία και τηνκοινωνική διαστρωμάτωση.

3. Να κατανοούν τον ρόλο τωνπολιτισμών αυτών στηνδιαμόρφωση της παγκόσμιαςπολιτισμικής κληρονομιάς.

Αιγύπτου και τηςΜεσοποταμίας.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτητους κυριότερουςοικισμούς/πόλεις και τακυριότερα μνημεία.

3. Να περιγράψουν έναν ναό,παλάτι, πυραμίδα, ή άλλομνημείο και να εξηγήσουντον ρόλο τους στην κοινωνίατης Αιγύπτου ή τηςΜεσοποταμίας.

Ενότητα Τρίτη: ΚυκλαδικόςΠολιτισμόςΓεωγραφία και οικισμοί - Ταπρωτοκυκλαδικά πήλινατηγανόσχημα σκεύη - Τα μαρμάριναειδώλια1 ώρα

1. Να τοποθετούν τον ΚυκλαδικόΠολιτισμό στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη.

2. Να αναγνωρίζουν ταχαρακτηριστικά στοιχεία τουΚυκλαδικού Πολιτισμού.

3. Να ερμηνεύουν και να εξηγούντον χρηστικό, τον τελετουργικόή τον λειτουργικό ρόλο τωναρχαιολογικών ευρημάτων.

1. Να σχεδιάσουν τονχρονολογικό άξονα και νατοποθετήσουν σε αυτόν τονΚυκλαδικό Πολιτισμό.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτητους κυριότερους οικισμούςκαι τα κυριότερα μνημεία.

3. Να περιγράψουνχαρακτηριστικά ευρήματατου κυκλαδικού πολιτισμούκαι να αφηγηθούν μιαιστορία σε σχέση με τονάνθρωπο που ταχρησιμοποιούσε.

Ενότητα Τέταρτη: ΜινωϊκόςΠολιτισμός

Τα ανάκτορα: Κνωσσός, Φαιστός,Μάλια, Ζάκρο – Ο δίσκος τηςΦαιστού – Η Γραμμική Α΄ - Ηθρησκεία την μινωϊκή εποχή – Ημινωϊκή τέχνηΗ υστερομινωϊκή Θήρα – Οιτοιχογραφίες της Θήρας

2 ώρες

1. Να τοποθετούν τον μινωϊκόπολιτισμό στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη.

2. Να αναγνωρίζουν ταχαρακτηριστικά στοιχεία τουμινωϊκού πολιτισμού.

3. Να περιγράφουν ένα μνημείοτου μινωϊκού πολιτισμού ναεξηγούν τη σχέση των μνημείωνμε την θρησκεία, την κοινωνικήδιαστρωμάτωση και τηνκαθημερινή ζωή των αρχαίωνΚρητών.

4. Να κατανοούν τον ρόλο τηςγραφής Γραμμική Α΄.

5. Να κατανοούν τον ρόλο τουμινωϊκού εμπορίου για τηνεξάπλωση του μινωϊκούπολιτισμού στο Αιγαίο και στηνΜεσόγειο γενικότερα.

1. Να σχεδιάσουν τονχρονολογικό άξονα και νατοποθετήσουν σε αυτόν τονμινωϊκό πολιτισμό.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτητους κυριότερους οικισμούςκαι τα κυριότερα μνημεία.

3. Να περιγράψουνχαρακτηριστικά ευρήματατου μινωϊκού πολιτισμού.

4. Να περιγράψουν μιατοιχογραφία από τοΑκρωτήρι της Θήρας και νααφηγηθούν μια ιστορία σεσχέση με τους ανθρώπουςπου την φιλοτέχνησαν, ήτους ανθρώπους πουαναπαριστώνται σε αυτήν.

Ενότητα Πέμπτη: ΜυκηναϊκόςΠολιτισμόςΤα υλικά κατάλοιπα: Οι ταφικοί

1. Να τοποθετούν τον ΜυκηναϊκόΠολιτισμό στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη.

1. Να σχεδιάσουν τονχρονολογικό άξονα και νατοποθετήσουν σε αυτόν τον


κύκλοι των Μυκηνών - Οιακροπόλεις και τα ανάκτορα τηςμυκηναϊκής εποχής: Μυκήνες,Τίρυνθα, Πύλος – Το μυκηναϊκόανάκτορο -– Οι θολωτοί τάφοι – Οθησαυρός του ΑτρέαΗ πολιτική και κοινωνική οργάνωση:οι πληροφορίες των πινακίδων τηςΓραμμικής Γραφής Β΄Η Θρησκεία και η Τέχνη τωνΜυκηναίωνΗ παρουσία των Μυκηναίων στοΑιγαίο και στην ΚρήτηΟι εμπορικές και πολιτιστικέςσχέσεις με την ΑνατολήΗ κατάρρευση του μυκηναϊκούπολιτισμού (συνοπτική αναφορά στιςαπόψεις που έχουν διατυπωθεί)

2 ώρες

2. Να συνδέουν και νασυσχετίζουν τον μυκηναϊκόπολιτισμό με τα ομηρικά έπη καιτους μύθους των Ατρειδών.

3. Να αναγνωρίζουν ταχαρακτηριστικά στοιχεία τουμυκηναϊκού πολιτισμού.

4. Να περιγράφουν ένα μνημείοτου Μυκηναϊκού Πολιτισμού, ναεξηγούν τη σχέση των μνημείωνμε την θρησκεία, την κοινωνικήδιαστρωμάτωση και τηνκαθημερινή ζωή τωνΜυκηναίων.

5. Να κατανοούν τον ρόλο τηςγραφής Γραμμική Β΄.

6. Να συγκρίνουν τον μυκηναϊκόμε τον μινωϊκό πολιτισμό και ναεντοπίζουν ομοιότητες καιδιαφορές.

Μυκηναϊκό Πολιτισμό.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτητους κυριότερους οικισμούς,τις κυριότερες ακροπόλειςκαι τα κυριότερα μνημεία.

3. Να περιγράψουνχαρακτηριστικά μνημεία καιευρήματα του μυκηναϊκούπολιτισμού.

4. Να σχεδιάσουν την κάτοψητου μυκηναϊκού μεγάρου καινα το συνδέσουν με ένααπόσπασμα της Οδύσσειας.

Β) Ιστορικοί Χρόνοι. Ο ελληνικόςκόσμος από το 1100-800π.Χ.

Η απουσία γραφής καισυγκεντρωτικών μορφών εξουσίας -Οι μετακινήσεις των ελληνικώνφύλων (Αχαιοί, Δωριείς, Ίωνες,Αιολείς) στην Ελλάδα και ηεγκατάσταση Ελλήνων στις ακτές τηςΜικράς Ασίας (αρχαιολογικά καιγλωσσολογικά τεκμήρια, παραδόσειςκαταγεγραμμένες απόμεταγενέστερους συγγραφείς)- ηεπανεμφάνιση της γραφής και τηςαριστοκρατικής τάξης πολεμιστώνΗ δημιουργία του ελληνικούαλφαβήτου - Τα ομηρικά έπη ωςιστορική πηγή.Γεωμετρική Τέχνη: τα γεωμετρικάαγγεία – τα χάλκινα γεωμετρικάειδώλια – το πήλινο ομοίωμα τουΗραίου – οι πρώτοι ελληνικοί ναοί.

2 ώρες

1. Να τοποθετούν στονΧρονολογικό Άξονα και στονΧάρτη τις μετακινήσεις τωνελληνικών φύλων κατά τουςιστορικούς χρόνους.

2. Να γνωρίζουν και να κατανοούντις αλλαγές που επήλθαν στονελλαδικό χώρο μετά τηνπαρακμή του μυκηναϊκούκόσμου.

3. Να συνδέουν και νασυσχετίζουν τα ομηρικά έπη καιτους μύθους των Ατρειδών μετα ιστορικά γεγονότα και τηνεπέκταση των Ελλήνων σταμικρασιατικά παράλια καιγενικότερα στην Μεσόγειο καιτον Εύξεινο Πόντο.

4. Να γνωρίζουν τα βασικάχαρακτηριστικά της γεωμετρικήςτέχνης.

5. Να εξηγούν τον ρόλο τηςγραφής και της εξέλιξης τουελληνικού αλφαβήτου σε σχέσημε την ελληνική γλώσσα και τηδημιουργία της αρχαίαςελληνικής γραμματείας.

1. Να σχεδιάσουν τονχρονολογικό άξονα και νατοποθετήσουν τα ιστορικάγεγονότα και τα μνημεία ήαρχαιολογικά ευρήματα πουσυνδέονται με την εποχήπου εξετάζουν.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτητους κυριότερους οικισμούς,τις κυριότερες πόλεις και τακυριότερα μνημεία πουσχετίζονται με τιςμετακινήσεις των ελληνικώνφύλων στην Μεσόγειο καιτον Εύξεινο Πόντο.

3. Να περιγράψουνχαρακτηριστικά ευρήματαπου χρονολογούνται τηνεποχή αυτή: από τηνδιάλυση του μυκηναϊκούκόσμου έως τους αρχαϊκούςχρόνους.

4. Να αναπαράγουν εικαστικάένα γεωμετρικό αγγείο και νατο συνδέσουν με ένααπόσπασμα της Ιλιάδας ήτης Οδύσσειας.

5. Να αφηγηθούν μία ιστορίααπό τον πρώτο ελληνικόαποικισμό, ή ναδημιουργήσουν ένα «κόμικ».


ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ


Γ) Αρχαϊκοί Χρόνοι (800-500π.Χ.)

Ενότητα Πρώτη: Η πόλη-κράτος

1. Μορφή.

2. Πολίτευμα.

3. Ο πολίτης και η οπλιτικήφάλαγγα.

1 ώρα

1. Να ξέρουν πώς και γιατίδημιουργήθηκε η αρχαία πόλις, ναμπορούν να περιγράψουν τη μορφήτης και να γνωρίζουν τις διαφορές τηςαπό τις σύγχρονες πόλεις.

2. Να έχουν μία συνολική εικόνα για τοαριστοκρατικό πολίτευμα.

3. Να κατανοούν τον τρόπο λειτουργίαςτης οπλιτικής φάλαγγας και νααξιολογούν τη σημασία της για τηνπολιτική συνείδηση των κατοίκων τηςπόλης-κράτους.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες:συνοικισμός, πόλη-κράτος, ακρόπολη,πολίτης, ελευθερία, αυτάρκεια,αυτονομία, οπλιτική φάλαγγα.

1. Να τοποθετήσουν στον χάρτη τιςσημαντικότερες πόλεις-κράτη.

2. Σε μία αναπαράσταση πόλεως-κράτους (π.χ. αρχαία Αθήνα) ναεντοπίσουν τα βασικά τηςχαρακτηριστικά (οχυρωμένηακρόπολη, οχυρωμένη κάτω πόλη,μεγάλο ιερό, διοικητικά κτήρια,γυμνάσιο, ιδιωτικές κατοικίες). Στησυνέχεια να τη συγκρίνουν με τησημερινή μορφή της ίδιας πόλης καινα εντοπίσουν τις βασικές διαφορέςμεταξύ τους.

3. Να παρατηρήσουν νομίσματα καιαγγεία διαφορετικών πόλεων, ναεντοπίσουν τις διαφορετικέςτεχνοτροπίες και να εξαγάγουν ένασυμπέρασμα σχετικά με τον τρόποπου οι πόλεις διαφύλλασσαν ταιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

4. Να διαβάσουν από τον Πλούταρχο(Θησέας 25) για τον «συνοικισμό»του Θησέα και να εντοπίσουν τιςπληροφορίες που αναφέρονται γιατο πολίτευμα.

Ενότητα Δεύτερη:Η αποικιακή εξάπλωση

1. Αιτίες

2. Γεωγραφικό εύρος

3. Αποτελέσματα

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν πότε και για ποιουςλόγους πραγματοποιήθηκε τοφαινόμενο του αποικισμού.

2. Να γνωρίζουν το γεωγραφικό εύροςτου φαινομένου.

3. Να γνωρίζουν τις ποικίλεςεπιδράσεις του αποικισμού στις ζωέςτων ανθρώπων στον οικονομικό, τονκοινωνικό και τον πολιτιστικό τομέα.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: αποικία,αποικισμός, μητρόπολη, εμπορικέςσυναλλαγές, βιοτεχνία, οικονομικάισχυρή τάξη.

1. Να μελετήσουν χάρτη τουαποικισμού και να καταγράψουν ταονόματα των μητροπόλεων και τωναποικιών τους σε πίνακα. Νααιτιολογήσουν τη φράση τουΠλάτωνα ότι οι Έλληνες «κάθονταιγύρω από τη θάλασσα όπως ταβατράχια γύρω από τη λίμνη».

2. Να συγκρίνουν τα πρώιμανομίσματα (οβελοί) με ταμεταγενέστερα νομίσματα πουκόπηκαν από τον 7ο αι. και μετά, καινα εξηγήσουν πώς αυτή η αλλαγήδιευκόλυνε το εμπόριο.

3. Να συγκρίνουν αιγυπτιακάαγάλματα με τους αρχαϊκούςκούρους και να βρουν ομοιότητες καιδιαφορές. Να εξαγάγουν ένασυμπέρασμα σχετικά με τηνεπίδραση της αιγυπτιακής τέχνηςστην ελληνική και να τη συνδυάσουνμε το ιστορικό πλαίσιο τουαποικισμού.


Ενότητα Τρίτη:Η πολιτιστική ενότητα τωνΕλλήνων

1. Κοινή καταγωγή και γλώσσα.

2. Η θρησκείαα) λατρείαβ) Πανελλήνια ιερά και αγώνεςγ) Μαντεία και Αμφικτιονίες

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν ότι η πολιτιστικήενότητα των Ελλήνων καλλιεργήθηκειδιαίτερα κατά τη διάρκεια τουαποικισμού και αφορά την κοινήκαταγωγή, την κοινή γλώσσα και τηνκοινή θρησκεία.

2. Να γνωρίζουν ποιοι θεοί και ήρωεςλατρεύονταν πανελληνίως.

3. Να γνωρίζουν τι ήταν τα ΠανελλήνιαΙερά και οι Πανελλήνιοι Αγώνες· ναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικάκαι τη σημασία που είχαν οιΟλυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα.

4. Να γνωρίζουν τι ήταν τα μαντεία καιοι αμφικτιονίες.

5. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: Πολιτιστικήενότητα, Πανελλήνιος, ιερό, Μαντείο,χρησμός, Αμφικτιονία,

1. Να διαβάσουν απόσπασμα απότον Ηρόδοτο (Ιστορία) και νακαταγράψουν τους δεσμούς τωνΕλλήνων που αναφέρονται.

2. Να διαβάσουν το απόσπασμα απότον Στράβωνα (419) και νακαταγράψουν ποιες πλευρές τουΠανελληνισμού θεωρεί οσυγγραφέας θετικές.

3. Να παρατηρήσουν σεφωτογραφίες ιωνικούς και δωρικούςναούς από διαφορετικές περιοχέςτου αρχαίου ελληνισμού. Νασημειώσουν τις περιοχές στονχάρτη.

4. Να σημειώσουν στον χάρτη τιςπεριοχές των πανελληνίων ιερών.

5. Να καταγράψουν ταχαρακτηριστικά των ΠανελληνίωνΑγώνων όπως παρατίθενται από τονΙσοκράτη (Πανηγυρικός, 4, 43)

6. Να παρατηρήσουν την αναπαράσταση του χώρου τωνΔελφών, να καταγράψουν τηνπροέλευση των ποικίλων«θησαυρών» από μακρινές αποικίεςκαι να εξαγάγουν συμπέρασμα γιατην απήχηση του Μαντείου.

Ενότητα Τέταρτη:Η Αθήνα τον 7ο αι. π.Χ.

1. Εποχή Αριστοκρατίας

2. Αντιδράσεις στο αριστοκρατικόπολίτευμα - Η νομοθεσία τουΔράκοντα

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν ότι τον 7ο αι. π.Χ. τοπιο συνηθισμένο πολίτευμα στιςπόλεις-κράτη ήταν το αριστοκρατικό.

2. Να γνωρίζουν την κοινωνικήδιαστρωμάτωση και τους πολιτειακούςθεσμούς του αριστοκρατικούπολιτεύματος.

3. Να γνωρίζουν τους λόγους πουοδήγησαν στην καταγραφή των νόμωναπό τον Δράκοντα στην Αθήνα.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες:αριστοκρατία, άριστοι, ευγενείς,άρχοντας-βασιλιάς, επώνυμοςάρχοντας, πολέμαρχος, θεσμοθέτης,Άρειος Πάγος, καταγραφή νόμων,«δρακόντεια μέτρα»

1. Να σχεδιάσουν πίνακα με τακοινωνικά στρώματα και εκείνουςπου τα αποτελούσαν, καθώς και ταδικαιώματα και τις υποχρεώσειςτους.

2. Να σχεδιάσουν πίνακα με τουςπολιτειακούς θεσμούς τουαριστοκρατικού πολιτεύματος και ταχαρακτηριστικά του καθενός.

3. Να διαβάσουν απόσπασμα απότον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία,2.) και να εντοπίσουν ποιοι ήτανδυσαρεστημένοι από τοαριστοκρατικό πολίτευμα και γιατί.

Ενότητα Πέμπτη:Η Αθήνα τον 6ο αι. π.Χ. (1)

Η μεταρρύθμιση του Σόλωνα.

1. Να γνωρίζουν τα μέτρα που έλαβε οΣόλωνας για τα χρέη και να μπορούννα εξηγήσουν γιατί το σύνολο αυτώντων μέτρων ονομάστηκε

1. Να διαβάσουν το απόσπασμα απότον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία7) και με βάση αυτό να καταρτίσουνπίνακα με τις τέσσερις νέες


1. Σεισάχθεια.2. Τιμοκρατία.3. Δημιουργία νέου δήμου.

1 ώρα

«Σεισάχθεια».

2. Να γνωρίζουν τις νέεςκοινωνικές/εισοδηματικές τάξεις πουδημιουργήθηκαν με το τιμοκρατικόσύστημα, καθώς και πώς συμμετείχανστο πολιτειακό σύστημα.

3. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: Σεισάχθεια,τιμοκρατία, ολιγαρχία, καταγωγή,περιουσία έφεση, συμμετοχή στακοινά.

κοινωνικές τάξεις.

2. Να σχεδιάσουν πίνακα με τουςπολιτειακούς θεσμούς τουτιμοκρατικού πολιτεύματος και ταχαρακτηριστικά του καθενός.

Ενότητα Έκτη:Η Αθήνα τον 6ο αι. π.Χ. (2)

Η τυραννίδα των Πεισιστρατιδών.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν την αρχική έννοια τηςλέξης «τύραννος» και ότι βασικότερηεπιδίωξη του τυράννου ήταν ναπαραμείνει στην εξουσία.

2. Να γνωρίζουν ότι οι τύραννοιακολουθούσαν φιλολαϊκή πολιτική ενώουσιαστικά καταργούσαν ταπολιτικά δικαιώματα των πολιτών.

3. Να γνωρίζουν με ποιο τρόπο οΠεισίστρατος πήρε την εξουσία σταχέρια του και ποια έργα είναισυνδεδεμένα με το όνομά του.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: τύραννος,τυραννίδα, φιλολαϊκή πολιτική,κατάργηση πολιτικών δικαιωμάτων.

1. Να παρατηρήσουν διάσημακοινωφελή έργα τυράννων (ΝαόςΟλυμπίου Διός, Δίολκος, Ευπαλίνειουδραγωγείο), να μελετήσουναπόσπασμα από τον Αριστοτέλη(Αθηναίων Πολιτεία 16) σχετικά με ταμέτρα του Πεισίστρατου υπέρ τωνφτωχών και το απόσπασμα από τονΗρόδοτο (Ιστορία 5.92) για τηντακτική του τυράννου Θρασύβουλου.Να συντάξουν ένα κείμενο σχετικά μετην πολιτική των τυράννων,σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές.

2. Να συντάξουν έναν κατάλογο με ταέργα που έκανε ο Πεισίστρατος γιατην Αθήνα και να συζητήσουν, εάναυτά τον χαρακτηρίζουν ως καλόπολιτικό.

Ενότητα Έβδομη:Η Αθήνα τον 6ο αι. π.Χ. (3)

Οι καινοτομίες του Κλεισθένη και οιαπαρχές της δημοκρατίας.1. Δημιουργία των 10 φυλών.2. Η διαμόρφωση τωνπολιτειακών θεσμών.3. Οστρακισμός

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν τον τρόποδημιουργίας των φυλών από τονΚλεισθένη και τη σημασία τους για τηλειτουργία της δημοκρατίας.

2. Να γνωρίζουν για τη διατήρησηπροϋπαρχόντων πολιτικών θεσμώνκαι τη δημιουργία νέων (Βουλή 500 καιΗλιαία.

3. Να γνωρίζουν τι ήταν ο οστρακισμόςκαι γιατί επινοήθηκε.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες:

«ισονομία», «οστρακισμός».

1. Να δημιουργήσουν σχεδιαστικήαναπαράσταση του συστήματοςδημιουργίας των 10 φυλών.

2. Να δημιουργήσουν πίνακα με ταχαρακτηριστικά του αριστοκρατικούκαι του Σολώνειου πολιτεύματος.

3. Να μελετήσουν όστρακα πουέχουν διασωθεί από διαδικασίεςοστρακισμού και να καταγράψουν ταονόματα που αναγράφονται σε αυτά(Μιλτιάδης, Θεμιστοκλής, Περικλής).

Ενότητα Όγδοη:Η Σπάρτη τον 6ο αι. π.Χ.

1. Ο χαρακτήρας του κράτους

2. Κοινωνική διαστρωμάτωση καιπολιτειακοί θεσμοί.

3. Η θέση της γυναίκας.

4. Η αγωγή

1. Να γνωρίζουν ότι η δημιουργία τουσπαρτιατικού κράτους ήταναποτέλεσμα μίας πολύχρονηςεπεκτατικής πολιτικής που ξεκινά απότους προηγούμενους αιώνες.

2. Να γνωρίζουν τα βασικάχαρακτηριστικά των πολιτειακώνθεσμών της πόλης της Σπάρτης καιτων κοινωνικών κατηγοριών τουπληθυσμού του κράτους των

1. Να σημειώσουν στον χάρτη τιςφάσεις επέκτασης των Σπαρτιατώναναφορικά με τη θέση του αρχικούκράτους της Σπάρτης. Ναεκτιμήσουν τη συνολική επέκτασηαναφορικά με την έκταση τουαρχικού κράτους της Σπάρτης.

2. Να καταρτίσουν πίνακα με ταχαρακτηριστικά των τάξεων και τωνπολιτειακών θεσμών.


1 ώραΛακεδαιμονίων.

3. Να γνωρίζουν ότι οι Σπαρτιάτισσεςμπορούσαν να μορφώνονται, ναγυμνάζονται και να είναι ιδιοκτήτριεςγης και ακινήτων, σε αντίθεση με τιςγυναίκες σε άλλες πόλεις-κράτη.

4. Να γνωρίζουν τις βασικές αρχές καιτα χαρακτηριστικά της αγωγής τωναγοριών.

5. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες:«περίοικοι»,» είλωτες», «βασιλείς»,«Έφοροι», «Γερουσία», «Απέλλα».

3. Να παρατηρήσουν το χάλκινοειδώλιο γυναίκας που αγωνίζεται(Βρετανικό Μουσείο), να τοσυσχετίσουν με το απόσπασμα απότον Ξενοφώντα για την εκγύμνασητων γυναικών στη Σπάρτη(Λακεδαιμονίων Πολιτεία 1.4) και ναεξαγάγουν ένα συμπέρασμα για τησημασία, αλλά και τον τρόπο ζωήςτων γυναικών στη Σπάρτη.

4. Να εντοπίσουν τις αρχές τηςσπαρτιατικής ζωής στο σχετικόαπόσπασμα του Ξενοφώντα(Λακεδαιμονίων Πολιτεία 7.2-3).

Ενότητα Ένατη:Αρχαϊκή ποίηση και τέχνη

1. Το έπος και η λυρική ποίηση.

2. Η αρχιτεκτονική.

3. Η πλαστική.

4. Η αγγειογραφία.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν τα βασικάχαρακτηριστικά του διδακτικού έπουςκαι της λυρικής ποίησης.

2. Να γνωρίζουν ότι οι μνημειώδειςναοί άρχισαν να κατασκευάζονται τον7ο αι. π.Χ.. Να μπορούν νααναγνωρίζουν τα μέρη του ναού και ταχαρακτηριστικά του δωρικού και τουιωνικού ρυθμού χρησιμοποιώντας τηναντίστοιχη ορολογία.

3. Να γνωρίζουν ότι στην αρχαϊκήεποχή εμφανίζονται τα μνημειακάγλυπτά. Να γνωρίζουν τα βασικάχαρακτηριστικά της μνημειακήςπλαστικής και τα ιδιαίτεραχαρακτηριστικά των κούρων και τωνκορών.

4. Να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά τηςαρχαϊκής αγγειογραφίας (θεματολογία,τεχνοτροπία).

5. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: διδακτικόέπος, λυρική ποίηση, μνημειώδηςαρχιτεκτονική και πλαστική, γλυπτό.

1. Να μελετήσουν την κάτοψη τουναού και να προσπαθήσουν ναβρουν τη θέση των διαφόρων μερώντου (δίδονται οι όροι). Ναμελετήσουν το σχέδιο της ανωδομήςτου δωρικού και του ιωνικού ρυθμούκαι να καταγράψουν τα μέρη πουπαρουσιάζουν διαφοροποιήσεις(δίδονται οι όροι).

2. Να συγκρίνουν ένα αιγυπτιακόάγαλμα και ένα κούρο και να βρουντις μεταξύ τους ομοιότητες καιδιαφορές, ώστε νασυνειδητοποιήσουν ότι οι τελευταίεςαποτελούν την ελληνικήπρωτοτυπία.

3. Να καταγράψουν ταχαρακτηριστικά κούρων και κορώνπαρατηρώντας φωτογραφίες απόκάθε είδος.

4. Να τοποθετήσουν στη σωστήχρονολογική σειρά αρχαϊκάαγάλματα διαφορετικών περιόδων.

Ενότητα Δέκατη:Οι Πέρσες

1. Η γέννηση του περσικούεπεκτατισμού.

2. Η ιωνική επανάσταση ωςαποτέλεσμα της πολιτικής τουΔαρείου αλλά και ως αφορμή γιατις εκστρατείες των Περσών στηνΕλλάδα.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν πώς και πότεγεννήθηκε ο επεκτατισμός τουπερσικού κράτους.

2. Να γνωρίζουν ότι οι ιωνικές πόλειςτης Μικράς Ασίας υπήρξαν θύματα τηςπερσικής επεκτατικής πολιτικής

3. Να γνωρίζουν ότι οι ιωνικές πόλειςεπαναστάτησαν εναντίον του Δαρείουμε τη βοήθεια της Αθήνας και τηςΕρέτριας και ότι αυτό στάθηκε αφορμήγια την περσική εκστρατεία στηνΕλλάδα.

1. Να μελετήσουν τον χάρτη τηςπερσικής αυτοκρατορίας και ναχρωματίσουν τις βασικές φάσεις τηςεπέκτασής της αναφέροντας γιακαθεμιά το όνομα του εκάστοτεεπικεφαλής βασιλιά (Κύρος –Καμβύσης – Δαρείος).

2. Να σημειώσουν στον χάρτη τιςπόλεις της Ιωνίας πουεπαναστάτησαν εναντίον τουΔαρείου.

3. Να διαβάσουν απόσπασμα από


4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ανχρησιμοποιούν τις έννοιες:επεκτατισμός, επανάσταση, αιτία,αφορμή.

την επιγραφή στον τάφο του ΔαρείουΑ΄ («Είμαι ο Δαρείος, ο μεγάλοςβασιλιάς, βασιλιάς των βασιλιάδων,βασιλιάς όλων των κρατών, βασιλιάςτης απέραντης γης...»), να τησυνδυάσουν με την εξωτερικήπολιτική που εφάρμοσε αυτός και οιπροκάτοχοί του και να συντάξουνένα κείμενο/μία ανακοίνωση σχετικάμε τον επεκτατισμό των Περσών.

Δ) Οι κλασικοί χρόνοι (500 -323 π.Χ.)Ενότητα Πρώτη: Οι εκστρατείεςτων Περσών στην Ελλάδα (1)

1. Μαραθώνας

2. Θερμοπύλες

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν πότε έγινε η μάχη τουΜαραθώνα, ποιοι πήραν μέρος καιγιατί θεωρείται μία μάχη-ορόσημοστην ευρωπαϊκή ιστορία.

2. να μπορούν να περιγράψουν τοσχέδιο του Μιλτιάδη και την εφαρμογήτου.

3. να κατανοήσουν ότι στη μάχη τουΜαραθώνα βλέπουμε πώς οι πολίτες-στρατιώτες μιας πόλης-κράτουςυπερασπίζονται την ελευθερία τους.

4. Να γνωρίζουν τον τρόπο με τονοποίο χάθηκαν οι Θερμοπύλες· νααναγνωρίζουν στη στάση τωνΣπαρτιατών τις αρχές της ηγέτιδαςπόλης·να εκτιμούν τη σημασία τηςεπιλογής των Θεσπιέων.

5. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: στρατηγικόσχέδιο, απόβαση, στρατιωτικήπαράταξη, ενίσχυση άκρων, «μολώνλαβέ».

1. Να τοποθετήσουν στονχρονολογικό άξονα τις μάχες τουΜαραθώνα και των Θερμοπυλών.

2. Να σχεδιάσουν σε χάρτη τηςπεριοχής τις τρεις βασικές φάσεις τηςμάχης του Μαραθώνα.

3. Να σχεδιάσουν στο χάρτη τηςπεριοχής τις κινήσεις τωνστρατευμάτων στη μάχη τωνΘερμοπυλών.

4. Να αφηγηθούν τον τρόπο με τονοποίο οι Έλληνες νίκησαν στοΜαραθώνα και έχασαν στιςΘερμοπύλες.

Ενότητα Δεύτερη: Οι εκστρατείεςτων Περσών στην Ελλάδα (2)

1. Θεμιστοκλής και Σαλαμίνα

2. Η σημασία των Περσικών

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν τη σημασία τηςναυτικής πολιτικής του Θεμιστοκλή,καθώς και της διορατικότητας και τωνχειρισμών του που οδήγησαν στη νίκητων Ελλήνων.

2. Να γνωρίζουν τη σημασία τωνΠερσικών πολέμων για τηδιαμόρφωση της αίσθησης μιας κοινήςελληνικής ταυτότητας.

3. Να γνωρίζουν και να μπορούν νχρησιμοποιούν τις έννοιες:διορατικότητα, ευελιξία, έφοδος,τριήρης, χάλκινο έμβολο.

1. Να τοποθετήσουν στονχρονολογικό άξονα τη ναυμαχία τηςΣαλαμίνας.

2. Να μελετήσουν τηνεπιχειρηματολογία του Θεμιστοκλήαναφορικά με την καταλληλότητα τηςθέσης των Στενών για να γίνει ηναυμαχία (Ηρόδοτος, H, 60). Ναμελετήσουν αεροφωτογραφία τηςπεριοχής και να σημειώσουν τιςθέσεις των ελληνικών και τωνπερσικών πλοίων. Να διαβάσουν τοαπόσπασμα από τους Πέρσες τουΑισχύλου (406 κ.ε.) και ναπαρατηρήσουν το ομοίωμα αρχαίαςτριήρους. Με βάση τα παραπάνω νασυνθέσουν ένα κείμενο σχετικά μετην επιλογή των Στενών από τονΘεμιστοκλή.

3. Να αφηγηθούν τον τρόπο με τονοποίο οι Έλληνες νίκησαν στηΣαλαμίνα.


Ενότητα Τρίτη:Η Αθήνα τον 5ου αι. π.Χ.: Οιπολιτειακοί θεσμοί

1. Βουλή2. Εκκλησία του δήμου3. 9 Άρχοντες και 10 Στρατηγοί4. Ηλιαία,5. Ανάδειξη αρχών διάψηφοφορίας και κληρώσεως,6. Ηλιαστικός και βουλευτικόςμισθός

2 ώρες

1. Να γνωρίζουν ποιοι θεσμοίνομοθετούσαν, ποιοι ασκούσανεκτελεστική εξουσία και ποιοιαπέδιδαν δικαιοσύνη.

2. Να γνωρίζουν τις δικαιοδοσίες τηςΕκκλησίας του Δήμου.

3. Να γνωρίζουν τις δικαιοδοσίες τηςΒουλής και τη σημασία τουπροβουλεύματος.

4. Να γνωρίζουν για την υποβάθμισητου αξιώματος των 9 Αρχόντων καιτην ανάδειξη του αξιώματος των 10Στρατηγών.

5. Να γνωρίζουν ποια ενέργεια τουΕφιάλτη ανέδειξε την Ηλιαία σεκυρίαρχο δικαστικό όργανο.

6. Να γνωρίζουν ότι τα περισσότερααξιώματα αποδίδονταν με το σύστηματης κλήρωσης αλλά πως οι 10Στρατηγοί ήταν αιρετοί. Να γνωρίζουνότι ο Περικλής εκλεγόταν Στρατηγόςγια 15 συνεχή χρόνια.

7. Να γνωρίζουν ότι το σύστημα τηςκλήρωσης και η μισθοφορά,εξασφάλιζαν την πραγματικήσυμμετοχή όλων των πολιτών στηνάσκηση της εξουσίας.

8. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: κλήρωση,ψηφοφορία, προβούλευμα,μισθοφορά, ηλιαστικός καιβουλευτικός μισθός.

1. Να καταρτίσουν πίνακα με τιςκατηγορίες των θεσμών πουνομοθετούσαν, ασκούσανεκτελεστική εξουσία και απέδιδανδικαιοσύνη.

2. Με αφορμή μία αναπαράστασησυνεδρίασης της Εκκλησίας τουΔήμου και μία φωτογραφίασυνεδρίασης της σημερινής Βουλής,να σχολιάσουν ποιοι ψηφίζουν έναννόμο σήμερα και ποιοι ψήφιζαν στηναρχαία Αθήνα.

3. Να μελετήσουν το απόσπασμααπό τον Αριστοτέλη (ΑθηναίωνΠολιτεία, XXV, 1-2) και νασυζητήσουν τη σημασία αυτής τηςενέργειας σχετικά με τονεκδημοκρατισμό του πολιτεύματος.

4. Να παρατηρήσουν και ναπεριγράψουν «σύμβολα» (κέρματαηλιαστικού μισθού) που βρέθηκανστην Κλασική Αγορά της Αθήνας· ναδιαβάσουν το απόσπασμα τουΑριστοτέλη από την Πολιτεία(1292b41-1293a10) και ναεξηγήσουν προφορικά ή γραπτά τησημασία αυτών των ευρημάτων.

Ενότητα Τέταρτη:Αγώνες για την ηγεμονία τωνΕλλήνων τον 5ο αι. π.Χ.

Aθήνα και Σπάρτη:Ι. Συγκρότηση συμμαχιών.

2. Πελ/κός πόλεμος

2 ώρες

1. Να γνωρίζουν ποιες μεγάλεςσυμμαχίες συγκροτήθηκαν μετά τοτέλος των Περσικών πολέμων καιγιατί.

2. Να αναγνωρίζουν τη σημασία τηςΔηλιακής συμμαχίας για τηνοικονομική και πολιτιστική εξέλιξη τηςΑθήνας και τη μετεξέλιξή της σεαθηναϊκή ηγεμονία.

3. Να γνωρίζουν ότι η βασικότερη αιτίατου Πελοποννησιακού πολέμου ήταν ηδύναμη που απέκτησε η Αθήνα το α΄μισό του 5ου αι. π.Χ.

1. Να τοποθετήσουν στονχρονολογικό άξονα τους Περσικούςπολέμους, την ίδρυση τωνσυμμαχιών και τον Πελοποννησιακόπόλεμο.

2. Να μελετήσουν το απόσπασμα τουΘουκυδίδη (Α΄. 19) σχετικά με τονχαρακτήρα των δύο συμμαχιών.

3. Να το συσχετίσουν με το γεγονόςτης μεταφοράς του συμμαχικούταμείου από τη Δήλο στην Αθήναστα χρόνια του Περικλή και νασυζητήσουν κατά πόσο θεωρούν ότιευσταθεί η γνώμη του Θουκυδίδη για


4. Να γνωρίζουν τη συνολική διάρκειατου πολέμου, τα βασικά γεγονότα τωντριών περιόδων του και ότι η αθηναϊκήδημοκρατία ανατράπηκε από τουςολιγαρχικούς δύο φορές.

5. Να αναγνωρίζουν τις καταστροφικέςσυνέπειες του Πελοποννησιακούπολέμου στις αξίες του ελληνισμού

6. Να γνωρίζουν και να μπορούν ανχρησιμοποιούν τις έννοιες: πολιορκία,λοιμός, μείωση πληθυσμού, ανάμειξηΠερσών.

τα οφέλη της Αθήνας από τηναθηναϊκή συμμαχία.

4. Να συντάξουν πίνακα με τα βασικάγεγονότα του πολέμου ανά περίοδο.

5. Να παρακολουθήσουν την ιστορίατης Μύρτιδος, του ενδεκάχρονουκοριτσιού που πέθανε στο λοιμό του429 και το κρανίο του βρέθηκε σεομαδικό τάφο στον Κεραμεικό.

6. Να διαβάσουν τον χαρακτηρισμότου πολέμου από τον Θουκυδίδη (Α΄23) και να εντοπίσουν τα σημεία τουκειμένου που αποδεικνύουν τιςκαταστροφικές συνέπειές του.

Ενότητα Πέμπτη:Αγώνες για την ηγεμονία τωνΕλλήνων τον 4ος αι. π.Χ. (1)

Θήβα: η συμβολή Πελοπίδα καιΕπαμεινώνδα στην πτώση τηςσπαρτιατικής ηγεμονίας.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν ότι, μετά τη νίκη τουςστον Πελοποννησιακό πόλεμο, οιΣπαρτιάτες κυριαρχούν στον ελληνικόχώρο, αλλά πολύ σύντομα χάνουν τηνηγεμονία των Ελλήνων από τη Θήβα.

2. Να γνωρίζουν ότι η άνοδος τηςΘήβας ήταν ένα συγκυριακόφαινόμενο.

3. Να μπορούν να εξηγήσουν, γιατί ηπερίπτωση της Θήβας αντικατοπτρίζειτη νέα πραγματικότητα πουδημιουργήθηκε από τον τρόπο που ηΣπάρτη άσκησε την ηγεμονία.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: ΙερόςΛόχος, λοξή φάλαγγα, συγκυρία,παρακμή.

1. Να σχεδιάσουν σε χάρτη τηνπορεία της Θήβας μέχρι τηΜεγαλόπολη. Να εντοπίσουν επίσηςτη θέση των Λεύκτρων και τηςΜαντινείας.

2. Να διαβάσουν τη γνώμη τουΞενοφώντα (Ελληνικά 7.5.26-27) γιατην κατάσταση που επικρατούσεστην Ελλάδα μετά τον θάνατο τουΕπαμεινώνδα και να την συγκρίνουνμε την άποψη του Θουκυδίδη (Α΄ 23)για τα αποτελέσματα τουΠελοποννησιακού πολέμου.

Ενότητα Έκτη:Αγώνες για την ηγεμονία τωνΕλλήνων τον 4ος αι. π.Χ. (2)

Μακεδονία: η εκμετάλλευση τηςιστορικής συγκυρίας από τονΦίλιππο.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν για την οργάνωση τουμακεδονικού στρατού από τονΦίλιππο Β΄.

2. Να γνωρίζουν ότι ο Φίλιπποςεκμεταλλεύτηκε τη διαμάχη τηςΔελφικής Αμφικτιονίας με τουςΑμφισσείς και βρέθηκε κυρίαρχοςόλων των ελληνικών πόλεων με τηνίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας.

3.Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: μακεδονικήφάλαγγα, πεζέταιρος, σάρισα,πολιορκητική μηχανή,

1. Να περιγράψουν την παράταξητων οπλιτών και τον εξοπλισμό τους,παρατηρώντας μία σχεδιαστικήαναπαράσταση της μακεδονικήςφάλαγγας.

2. Να διαβάσουν απόσπασμα απότον Ισοκράτη (Φίλιππος, 140-141)και τον Δημοσθένη (Α΄ Ολυνθιακός,3)· να καταγράψουν όσα βρίσκουνυπέρ και κατά του Φιλίππου και νασυντάξουν έκθεση για τηνεπιχειρηματολογία της κάθεπλευράς.

Ενότητα Έβδομη:Αλέξανδρος (1)

1. Γενικό περίγραμμα τωνγεγονότων.

1. Να γνωρίζουν ότι ο Αλέξανδροςκατέκτησε όλη την περσικήαυτοκρατορία σε 11 χρόνια.

2. Να γνωρίζουν ποιες μάχες υπήρξανσημαντικές για την εξέλιξη της

1. Να σχεδιάσουν σε χάρτη τηνπορεία όλης της εκστρατείας και νασημειώσουν τα σημεία των βασικώνμαχών και τη σημασία τους (π.χ.«Γρανικός ποταμός, 334 π.Χ.,κυρίαρχος Μ. Ασίας»)


2. Η έκταση της εκστρατείας.

1 ώρα

εκστρατείας.

3. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: κυρίαρχοςτης Μικράς Ασίας, νόμιμος διάδοχοςτου Δαρείου, μυθοποίηση.

2. Να υπολογίσουν τις χιλιομετρικέςαποστάσεις μεταξύ των βασικώνσταθμών της εκστρατείας αλλά καιτης συνολικής πορείας πουακολούθησε ο Αλέξανδρος μέχρι τοτέλος του.

3. Να μελετήσουν απόσπασμα απότον Αρριανό (Ανάβασις, ΣΤ 24)σχετικά με την πορεία τουΑλεξάνδρου στην έρημο τηςΓεδρωσίας και να συντάξουν έκθεσηγια τις συνθήκες που αντιμετώπιζανοι στρατιώτες.

Ενότητα Όγδοη:Αλέξανδρος (2)

Η ιστορική σημασία τηςεκστρατείας.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν βασικά στοιχεία τηςπολιτικής που ακολούθησε οΑλέξανδρος για να κυβερνήσει τοαχανές κράτος του, καθώς και τησημασία της συνεργασίας του με τηνπερσική άρχουσα τάξη.

2. Να εξηγούν τη σημασία της ίδρυσηςτων πόλεων και του ρόλου που εκείνεςδιαδραμάτισαν στη διάδοση τουελληνικού πνεύματος.

3. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: διατήρησηδιοικητικής διαίρεσης, υιοθέτησηπερσικών εθίμων, μεικτοί γάμοι,ανεξιθρησκία, κοινό νόμισμα.

1. Να συντάξουν πίνακα με τα βασικάστοιχεία της πολιτικής που εφάρμοσεο Αλέξανδρος στο νέο κράτος.

2. Να διαβάσουν το απόσπασμα απότον Πλούταρχο για τους μεικτούςγάμους (Ηθικά, 329 D.E.) και ναπροσπαθήσουν να ερμηνεύσουν τηστάση του Αλέξανδρου κατά τηδιάρκεια της τελετής λαμβάνονταςυπόψη την επιθυμία του να αναμείξειτους πληθυσμούς του νέου κράτους.

3. Να μελετήσουν διαφορετικάνομίσματα με την απεικόνιση τουΑλέξανδρου και να προσπαθήσουννα αναπαραγάγουν σχεδιαστικά ένατης επιλογής τους.

2. Να σημειώσουν στον χάρτη τιςπόλεις που ίδρυσε ο Αλέξανδρος.

Ενότητα Ένατη:

Κλασική Γραμματεία

1. Ποίηση

2. Ιστοριογραφία

3. Ρητορική

4. Φιλοσοφία

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν τη θεματολογία τωντραγωδιών και των κωμωδιών(επιγραμματικά), καθώς και ταονόματα των τριών τραγικών και τουΑριστοφάνη.

2. Να γνωρίζουν πως ο Ηρόδοτοςθεωρείται πατέρας της Ιστορίας, αλλάθεμελιωτής της επιστημονικήςιστορικής έρευνας είναι ο Θουκυδίδης.

3. Να γνωρίζουν τη σημασία τηςρητορικής για τους αρχαίους Έλληνες.

4. Να γνωρίζουν ότι η φιλοσοφίαγεννήθηκε στην αρχαϊκή εποχή στηνΙωνία, αλλά από τα κλασικά χρόνια καιμετά η Αθήνα υπήρξε το κέντρο αυτήςτης επιστήμης μέχρι και τα πρώταχριστιανικά χρόνια.

5. Να γνωρίζουν ότι ο Σωκράτηςθεωρείται ένας από τους πιο

1. Με τη βοήθεια του ιστότοπουhttp://mappinghistory.uoregon.edu/english/EU/EU15-02.html νακαταρτίσουν καταλόγους με τουςσημαντικότερους πνευματικούςανθρώπους της αρχαίας Ελλάδαςανά αιώνα.

2. Να διαβάσουν το Α22 από τονΘουκυδίδη και να εντοπίσουν τασημεία όπου φαίνεται η επιθυμία τουιστορικού για ακρίβεια καιαντικειμενικότητα.

3. Να παρακολουθήσουν μίαπαρουσίαση για τον Σωκράτη καιστη συνέχεια να περιγράψουν α) τιςδιαφορές του από τους σοφιστές καιβ) τη μέθοδο της διδασκαλίας του.

4. Να αναζητήσουν πληροφορίες καινα παρουσιάσουν στην τάξη τηνΑκαδήμεια και το Λύκειο της αρχαίας


σημαντικούς ανθρώπους της δυτικήςσκέψης και να μπορούν ναπεριγράφουν με απλό τρόπο τοσύστημα της μαιευτικής μεθόδου.

6. Να γνωρίζουν ότι στην Αθήναδίδαξαν σε δικές τους σχολές οΠλάτωνας, ο Αριστοτέλης, αλλά καιδεκάδες άλλοι φιλόσοφοι. Ναγνωρίζουν ότι ο Αριστοτέλης υπήρξεδάσκαλος του Αλεξάνδρου.

7. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες:δράμα, τραγωδία, κωμωδία, σάτιρα,δικανικοί και πολιτικοί λόγοι,φιλοσοφία, ιστοριογραφία,επιστημονική έρευνα.

Αθήνας.

Ενότητα Δέκατη:Κλασική Tέχνη

1. Ο όρος «κλασικός»

2. Αρχιτεκτονική.

3. Η γλυπτική.

4. Η ζωγραφική.

5. Κλασικισμός.

2 ώρες

1. Να γνωρίζουν τι σημαίνει η έννοια«κλασικός».

2. Να μπορούν να αναγνωρίσουν ταβασικά κλασικά κτίρια της Ακρόπολης(Προπύλαια, Ναός Αθηνάς Νίκης,Παρθενώνας, Ερεχθείο) και ναγνωρίζουν τα κύρια χαρακτηριστικάτους.

3. Να γνωρίζουν τη θεματολογία και ταβασικά χαρακτηριστικά των κλασικώνγλυπτών.4. Να γνωρίζουν την εξέλιξη που είχε ηαγγειογραφία τον 5ο και τον 4ο αι.π.Χ. και να μπορούν να αναγνωρίζουνχαρακτηριστικά παραδείγματα απόκάθε αιώνα.

5. Να γνωρίζουν ότι η κλασική τέχνηεπηρέασε την τέχνη των ρωμαϊκών,αλλά και των νεώτερων χρόνων.

6. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: κλασικός,οικοδομικό πρόγραμμα, συνδυασμόςρυθμών, γλυπτός διάκοσμός,παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά,κλασικισμός, νεοκλασικισμός.

1. Να μελετήσουν την άποψη τουΠλουτάρχου (Περικλής, 13) για τηδιαχρονικότητα των μνημείων τηςΑκρόπολης και να την συνδέσουν μετην έννοια «κλασικός».

2. Να μελετήσουν το λόφο τηςΑκρόπολης σε αναπαράστασηπαράλληλα με μία κάτοψη και μίααεροφωτογραφία του λόφου. Ναεντοπίσουν σε όλες τα βασικάμνημεία (Ναός Αθηνάς Νίκης,Προπύλαια, Παρθενώνας, Ερεχθείο).

3. Να αναλάβουν την παρουσίασητων εξής θεμάτων για τονΠαρθενώνα: α) αρχιτεκτονικέςιδιαιτερότητες, β) η ζωφόρος, γ) τααετώματα και οι μετόπες, δ) ηεπιστροφή των μαρμάρων.

4.Να μελετήσουν αγάλματα όλων τωνπεριόδων της κλασικής εποχής καινα παρατηρήσουν τις αλλαγές στηντεχνοτροπία.

5. Να παρατηρήσουν τιςτεχνοτροπικές αλλαγές σε σειράαγγείων από τους δύο αιώνες καιστη συνέχεια να επιχειρήσουν τηχρονολογική κατάταξη κάποιωνπαραδειγμάτων.

6. Να αναγνωρίσουν κλασικά στοιχείασε νεοκλασικά κτήρια και αντικείμενααπό όλο τον κόσμο. Ναφωτογραφίσουν νεοκλασικά στοιχείασε κτίρια της γειτονιάς τους/ τηςπόλης τους και να τα παρουσιάσουνστην τάξη.


Ε. Ελληνιστικοί Χρόνοι

Ενότητα Πρώτη: Ταελληνιστικά βασίλεια στηνΑνατολήΟι διάδοχοι του ΜεγάλουΑλεξάνδρου και η δημιουργίαελληνιστικών βασιλείων στηνΑσία και στην Αίγυπτο:Πτολεμαίοι, Σελευκίδες,ΑτταλίδεςΟ προσωποπαγής χαρακτήραςτης ελληνιστικής μοναρχίας – οιβασιλικές πρωτεύουσες(Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια,Πέργαμος) - η μετανάστευσηΕλλήνων στην Ανατολή και στηνΑίγυπτο – η ίδρυση πόλεων-οιπολιτισμικές αλληλεπιδράσεις

1 ώρα

1. Να τοποθετούν στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη τις κατακτήσειςτου Μ. Αλεξάνδρου, τις κυριότερεςελληνιστικές πόλεις και τα ελληνιστικάκρατίδια.

2. Να συνδέουν τα ιστορικά πρόσωπα μετα ιστορικά γεγονότα της εποχής.

3. Να εξηγούν την παρουσία ελληνικώνονομάτων πόλεων και προσώπωνστην Μέση Ανατολή, την Ασία και τηνΒ. Αφρική.

1. Να σχεδιάσουν τον χρονολογικόάξονα και να τοποθετήσουν ταιστορικά γεγονότα, τις πόλεις καιτα κράτη των απογόνων του Μ.Αλεξάνδρου.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτη ταελληνιστικά βασίλεια, τιςκυριότερες ελληνιστικές πόλεις καιτα κυριότερα μνημεία.

3. Να περιγράψουν την ακρόπολητης Περγάμου/Εφέσου/ Πριήνης.

4. Να μιλήσουν για την Αλεξάνδρειατης Αιγύπτου και την Βιβλιοθήκητης.

5. Να εντοπίσουν την Αντιόχεια στονχάρτη και να περιγράψουν έναμνημείο της πόλης που να ανήκειστην ελληνιστική εποχή.

6. Να δουν εικόνες του Βωμού τηςΠεργάμου και να τονπεριγράψουν.

Ενότητα Δεύτερη: Η Ελλάδααπό τον θάνατο τουΑλέξανδρου έως την εμφάνισητης ΡώμηςΤο Βασίλειο της Μακεδονίας, οΚάσσανδρος και η ίδρυση τηςΘεσσαλoνίκης- Η επιδρομή τωνΓαλατών και η δυναστεία τωνΑντιγονιδών στη Μακεδονία-τοβασίλειο της Ηπείρου και οΠύρρος – Η ΑιτωλικήΣυμπολιτεία – Η ΑχαϊκήΣυμπολιτεία

1 ώρα

1. Να τοποθετούν στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη τα ιστορικάπρόσωπα, τα γεγονότα και τις πόλειςτης περιόδου.

2. Να αφηγούνται τα κυριότερα γεγονόταπου σημάδεψαν τον ελλαδικό χώροτην περίοδο που ακολούθησε τονθάνατο του Μ. Αλεξάνδρου.

3. Να κατανοούν τον όρο «συμπολιτεία».

4. Να γνωρίσουν τις ιστορικέςπροσωπικότητες της περιόδου

1. Να σχεδιάσουν τον χρονολογικόάξονα και να τοποθετήσουν ταιστορικά πρόσωπα, τα ιστορικάγεγονότα, τις πόλεις και τα κράτητων απογόνων του Μ.Αλεξάνδρου, καθώς και τουςνέους πολιτικούς συσχετισμούςστον ελλαδικό χώρο.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτη ταελληνιστικά βασίλεια τουελλαδικού χώρου, τις κυριότερεςελληνιστικές πόλεις και τακυριότερα μνημεία.

3. Να εντοπίσουν στον χάρτη τηνπορεία των Γαλατών και τουΠύρρου.

4. Να αφηγηθούν με συντομία τηζωή μιας ιστορικήςπροσωπικότητας της εποχής.

5. Να αφηγηθούν με συντομία τηνιστορία της ίδρυσης τηςΘεσσαλονίκης.

Ενότητα Τρίτη: Το ρωμαϊκόκράτος και η ανάδειξη του σεκυρίαρχη δύναμη της ΔυτικήςΜεσογείουΗ Ρώμη και ο θρύλος τηςίδρυσής της – η Πάλη τωνΤάξεων – το ρωμαϊκό πολίτευμα– η κατάκτηση της Ιταλίας και οι


2. Να διακρίνουν τις διαφορές τηςελληνικής πόλης-κράτους και τηςρωμαϊκής ελεύθερης πολιτείας, σεπολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό

1. Να σχεδιάσουν τον χρονολογικόάξονα και να τοποθετήσουν ταιστορικά πρόσωπα και τα ιστορικάγεγονότα της περιόδου.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτη τακράτη και τις πόλεις πουσχετίζονται με τα ιστορικάγεγονότα της περιόδου.


Καρχηδονιακοί πόλεμοι

1 ώρα

πλαίσιο.3. Να εξηγούν τους όρους: πατρίκιοι,

πληβείοι, σύγκλητος, ύπατοι,δήμαρχος, πελάτες κλπ.

4. Να συγκρίνουν τα χαρακτηριστικά τηςρωμαϊκής πολιτείας με την αθηναϊκήδημοκρατία

3. Να βρουν εικόνες του γνωστούγλυπτού «ΣύμπλεγμαΛαοκόοντα» ή το γλυπτό«Λύκαινα θηλάζει τον Ρωμύλο καιΡώμο» (ρωμαϊκό αντίγραφο στηνσυλλογή του Βατικανού στηνΡώμη) και να αφηγηθούν τηνιστορία που κρύβεται πίσω απότο γλυπτό

4. Να δουν σχεδιαγράμματα ήμακέτες της αρχαίας Ρώμης, ναεντοπίσουν τα κτήρια και να τασυνδέσουν με βασικούς θεσμούςτης πολιτικής και κοινωνικήςοργάνωσης της Ρώμης,

Ενότητα Τέταρτη: Η επιβολήτης ρωμαϊκής κυριαρχίας στηνΕλλάδα και στην ΕλληνιστικήΑνατολή και οι εμφύλιοιπόλεμοι της ΡώμηςΟι πόλεμοι της Ρώμης κατά τωνΜακεδόνων, των Σελευκιδών καιτης Αχαϊκής Συμπολιτείας(συνοπτική αναφορά)- Η ίδρυσηρωμαϊκών επαρχιών στηΜακεδονία και στη Μικρά Ασία(συνοπτική αναφορά) – ταεσωτερικά προβλήματα τηςΡώμης τον 2ο και 1ο αιώνα π.Χ.(συνοπτική αναφορά)-οι εμφύλιοιπόλεμοι (με έμφαση στη δράσητου Ιούλιου Καίσαρα και τουΟκταβιανού).

2 ώρες


2. Να συνδέουν τα γεγονότα τηςπεριόδου με αποφθεγματικές φράσειςόπως «ο κύβος ερρίφθη», «κι εσύτέκνον Βρούτε», κ.ά.

3. Να συνδέουν τα πρόσωπα και ταγεγονότα της περιόδου με σπουδαίαλογοτεχνικά, θεατρικά,κινηματογραφικά και εικαστικά έργα.Να κατανοήσουν τους λόγους για τουςοποίους η εποχή και τα πρόσωπαενέπνευσαν κλασικούς καισύγχρονους δημιουργούς.

4. Να κατανοήσουν τους λόγουςυπαγωγή του Ελληνισμού υπόρωμαϊκή κυριαρχία.


2. Να βρουν λογοτεχνικά κείμενα,ταινίες ή κόμικς που νααναφέρονται στην περίοδο αυτήκαι να διαβάσουν ή ναπαρακολουθήσουναποσπάσματα.

3. Να διαβάσουν αποσπάσματα σεμετάφραση από τα έργα τουΙουλίου Καίσαρα καθώς και απότους «Βίους» του Πλουτάρχου:Καίσαρ, Αντώνιος, Βρούτος

4. Να δουν πορτρέτα του Ιουλίουκαίσαρα, ρωμαϊκά ή νεοκλασικάκαθώς και πίνακες μεγάλωνζωγράφων που τοναπαθανατίζουν.

Ενότητα Πέμπτη: ΗΕλληνιστική Γραμματεία καιΤέχνηποίηση-ιστοριογραφία-φιλοσοφία-γλυπτική-ζωγραφική

1 ώρα

1. Να διακρίνουν τα βασικάχαρακτηριστικά της ελληνιστικήςτέχνης.

2. Να κατανοούν τον ρόλο τηςΑκαδημίας Πλάτωνος και του Λυκείουστην Αθήνα.

3. Να γνωρίζουν το έργο βασικώνεκπροσώπων της επιστήμης κατά τηνελληνιστικήεποχή.

4. Να κατανοούν τον ρόλο τηςελληνιστικής κοινής ως γλώσσαςδιακίνησης ιδεών.


2. Να δουν κατόψεις του Λυκείου καιτης Ακαδημίας Πλάτωνος στηνΑθήνα και να τα συνδέσουν μετην εποχή. Να εξηγούν τον ρόλοτων σχολών αυτών στονελληνορωμαϊκό και γενικότερα τονδυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό.

3. Να δουν εικόνες από τοναρχαιολογικό χώρο και ταευρήματα της Πομπηίας, τηςΔήλου, του Ζεύγματος, τουΑσκληπιείου της Κω, κλπ. και νατα συνδέσουν με τις πολιτισμικέςεκφάνσεις της εποχής πουεξετάζουν.

4. Να δουν εικόνες από έργα τέχνηςτης περιόδου που βρίσκονται σεδιάφορα ευρωπαϊκά μουσεία (π.χ.Νίκη της Σαμοθράκης, Αφροδίτη


της Μήλου) να τα περιγράψουνκαι να τα συνδέσουν με τιςπολιτισμικές εκφάνσεις τηςεποχής που εξετάζουν.

ΣΤ. Η αρχαία ελληνική πόληστα κλασικά και σταελληνιστικά χρόνια

Ενότητα Πρώτη:

Κοινωνική διαστρωμάτωση καιοικονομία στην αρχαίαελληνική πόλη

1. Πολίτες, μέτοικοι και δούλοιΑθήνας. Περίοικοι και είλωτεςΣπάρτης.

2. Η θέση της γυναίκας (Αθήνα –Σπάρτη)

3. Παραγωγή και επαγγέλματα.

1 ώρα

1. Να γνωρίζουν την προέλευση, ταδικαιώματα και τις υποχρεώσεις τωνπολιτών, των μετοίκων και των δούλωνστην Αθήνα. Επίσης να γνωρίζουν ότι οιπολίτες, οι περίοικοι και οι είλωτες τηςΣπάρτης διατήρησαν μέχρι τα ελληνιστικάχρόνια τα ίδια χαρακτηριστικά.

2. Να γνωρίζουν πτυχές της καθημερινήςζωής της γυναίκας στην Αθήνα. Ναμπορούν να τη συγκρίνουν με τη ζωή τηςγυναίκας στη Σπάρτη.

3. Να γνωρίζουν τη συμβολή της αγροτικήςπαραγωγής και του εμπορίου στηνοικονομία των πόλεων, καθώς και ποιαήταν τα σημαντικά επαγγέλματα.

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ναχρησιμοποιούν τις έννοιες: πολίτης,μέτοικος, δούλος, περίοικος, είλωτας,πολιτικό δικαίωμα, υποχρέωση, εισαγωγές,εξαγωγές, εμπορική δραστηριότητα,οικονομική ευημερία

1. Να καταρτίσουν πίνακα με τακοινωνικά στρώματα της Αθήνας καιτης Σπάρτης, τα δικαιώματα και τιςυποχρεώσεις τους.

2. Να συσχετίσουν σκηνές από αγγείοή ειδώλια πουαπεικονίζουν/αναπαριστούν γυναίκεςτης Αθήνας με το απόσπασμα απότον Ξενοφώντα (Οικονομικός, VII,21-23) σχετικά με τη θέση της γυναίκαςστην αθηναϊκή κοινωνία με βάση τιςπαρατηρήσεις τους. Επίσης, ναεντοπίσουν τις διαφορές ανάμεσαστη ζωή της Αθηναίας και στη ζωήτης Σπαρτιάτισσας.

3. Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α, IV, 1-3και Ξενοφών, Οικονομικός, VII,21-23:να συμπεράνουν τις αντιλήψεις τωναρχαίων για τις γυναίκες και τουςδούλους.

4. Να παρατηρήσουν απεικονίσειςαρχαίων επαγγελμάτων και να τιςπεριγράψουν.

Ενότητα Δεύτερη:

Εκπαίδευση και πολιτισμόςστην αρχαία ελληνική πόλητων κλασικώνκαι ελληνιστικών χρόνων

1. Μόρφωση – Ο θεσμός τουγυμνασίου

2. Θρησκευτικές εορτές. ΜεγάλαΠαναθήναια και ΕλευσίνειαΜυστήρια.

3. Θέατρο.

1 ώρα

1α. Να γνωρίζουν τον σκοπό και τηνοργάνωση της εκπαίδευσης με βάση τοπαράδειγμα της αρχαίας Αθήνας.

2α. Να γνωρίζουν τη σημασία που είχαν οιθρησκευτικές εορτές για τους αρχαίουςΈλληνες σε πανελλήνιο και τοπικόεπίπεδο.

2β. Να γνωρίζουν τι ήταν τα ΕλευσίνειαΜυστήρια και το λόγο για τον οποίοονομάζονταν «Μυστήρια».

3. Να γνωρίζουν ότι η τέχνη του θεάτρουγεννήθηκε στην Αθήνα και είχε μεγάληπαιδευτική αξία για τους Έλληνες

4. Να γνωρίζουν και να μπορούν ανχρησιμοποιούν τις έννοιες:παιδαγωγός, γραμματιστής, κιθαριστής,παιδοτρίβης, γυμνάσια, ρητορική, σοφιστέςΠαναθήναια, Ελευσίνεια Μυστήρια, κοίλον,διάζωμα, κερκίδες, ορχήστρα, προσκήνιο,παρασκήνιο, παρόδος

1. Να καταρτίσουν πίνακα με τιςειδικότητες των δασκάλων και ταδιδακτικά αντικείμενά τους.

2. Να μελετήσουν φωτογραφίεςγυμνασίων από διάφορα σημεία τουελληνικού κόσμου (έως τοΑφγανιστάν) και να σημειώσουν τουςτόπους εύρεσής τους. Ναπεριγράψουν τα κοινάχαρακτηριστικά τους. Να εξαγάγουνσυμπέρασμα σχετικά με τη σημασίατης σωματικής εκγύμνασης στηνκαθημερινή ζωή των Ελλήνων.

3. Να παρακολουθήσουν την ψηφιακήπαρουσίαση του περιεχομένου τηςζωφόρου του Παρθενώνα, η οποίααπεικονίζει την πομπή τωνΠαναθηναίων. Νε περιγράψουν τοσημείο της ζωφόρου που τους άρεσεπερισσότερο και να εξηγήσουν γιατίτους άρεσε.

4. Να μελετήσουν τι γράφει οΠαυσανίας (Ελλάδος Περιήγησις Ι,38, 7) για το ιερό της Ελευσίνας καινα εντοπίσουν το σημείο όπουαναφέρεται στην αυστηρότητα


σχετικά με τη μυστικότητα τηςλατρείας

5. Να εντοπίσουν τα μέρη τουθεάτρου σε μία σχεδιαστικήαναπαράσταση και σε μίαφωτογραφία αρχαίου θεάτρου.

Ζ. Αυτοκρατορικοί χρόνοι (27π.Χ- περίπου 284 μ.Χ.)

Ενότητα Πρώτη: Η PaxRomanaΤο αυτοκρατορικό πολίτευματου Αυγούστου και οισημαντικότεροι διάδοχοί του-τογεωγραφικό εύρος τηςαυτοκρατορίας και οπολυεθνοτικός της χαρακτήρας-οι ευεργετικές συνέπειες τηςρωμαϊκής ειρήνης (οδοί,υδραγωγεία, λουτρά, μεγάλαέργα όπως το Κολοσσαίο) και οικοινωνικές ανισότητες στοκράτος

1 ώρα

1. Να τοποθετούν στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη τα ιστορικάπρόσωπα, τα γεγονότα και τις πόλειςτης περιόδου.1. Να αντιληφθούν τους λόγους για

τους οποίους επιβλήθηκε νέαμορφή πολιτεύματος.

2. Να κατανοούν τον ρόλο τουΟκταβιανού στη διαμόρφωση τηςλεγόμενης Pax Romana.

3. Να αξιολογούν τον ρόλο τηςρωμαϊκής ειρήνης στην ελεύθερηδιακίνηση ανθρώπων και ιδεών.

1. Να σχεδιάσουν τον χρονολογικόάξονα και να τοποθετήσουν ταιστορικά πρόσωπα και τα ιστορικάγεγονότα της περιόδου.2.Να συντάξουν ένα χρονολόγιοδιαδοχής αυτοκρατόρων.3.Να μελετήσουν τον χάρτη τηςρωμαϊκής αυτοκρατορίας και να τονσυγκρίνουν με το κράτος του Μ.Αλεξάνδρου.4.Να βρουν λογοτεχνικά κείμενα,ταινίες ή κόμικς που να αναφέρονταιστην περίοδο αυτή και ναδιαβάσουν ή να παρακολουθήσουναποσπάσματα.5.Να περιγράψουν το Κολοσσαίοτης Ρώμης και να το συγκρίνουν μετα αρχαία ελληνικά θέατρα και ταρωμαϊκά ωδεία.

Ενότητα Δεύτερη: Οι Έλληνεςυπό ρωμαϊκή κυριαρχίαοι ελληνικές πόλεις υπό τηρωμαϊκή κυριαρχία- ηπνευματική και πολιτιστικήάνθιση του ελληνισμού

1 ώρα

1. Να τοποθετούν στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη τα ιστορικάπρόσωπα, τα γεγονότα και τιςπόλεις της περιόδου.

2. Να κατανοούν τους λόγους γιατους οποίους συγκεκριμένεςελληνικές πόλεις αναπτύχθηκανπολιτιστικά κατά τους ρωμαϊκούςχρόνους.

3. Να συνδέουν τα ρωμαϊκά μνημείατης Ελλάδας με το πολιτικό καιιστορικό τους πλαίσιο και νακατανοούν τη σύζευξη τουελληνικού και του ρωμαϊκούπολιτισμού.

1.Να σχεδιάσουν τον χρονολογικόάξονα και να τοποθετήσουν ταιστορικά πρόσωπα και τα ιστορικάγεγονότα της περιόδου.

2.Να δουν εικόνες και λεπτομέρειεςαπό το Ωδείο του Ηρώδου τουΑττικού, τη Βιβλιοθήκη τουΑδριανού, τη Ρωμαϊκή Αγορά τηςΑθήνας και να τα περιγράψουν,αφού τα συνδέσουν με τα γεγονότατης περιόδου.

3.Να Να δουν εικόνες καιλεπτομέρειες από το ρωμαϊκόΩδείο, τα ρωμαϊκά λουτρά και τορωμαϊκό υδραγωγείο της Πάτραςκαι να τα περιγράψουν, αφού τασυνδέσουν με τα γεγονότα τηςπεριόδου.

4.Να δουν εικόνες από τα ρωμαϊκάψηφιδωτά που εκτίθενται στομουσείο της Πάτρας και να ταπεριγράψουν, αφού τα συνδέσουνμε τα γεγονότα της περιόδου.

5.Να δουν εικόνες από τα ρωμαϊκάερείπια του αρχαιολογικού χώρουτων Φιλίππων και από τα ρωμαϊκάευρήματα που εκτίθενται στο


μουσείο των Φιλίππων και να ταπεριγράψουν, αφού τα συνδέσουνμε τα γεγονότα της περιόδου.

Ενότητα Τρίτη: η κρίση τουρωμαϊκού κράτους τον 3οαιώνα μ.Χ. και η διάδοση τουχριστιανισμούΤα πολιτικά και οικονομικάπροβλήματα της Ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας τον 3ο αώναπ.Χ.-Ο Διοκλητιανός και τοσύστημα της Τετραρχίας-οικήρυκες και απόστολοι τουΧριστιανισμού-οι διωγμοί-οΜέγας Κωνσταντίνος και ηεπικράτηση του Χριστιανισμού

1 ώρα

1. Να τοποθετούν στον ΧρονολογικόΆξονα και στον Χάρτη τα ιστορικάπρόσωπα, τα γεγονότα και τιςπόλεις της περιόδου.

2. Να αξιολογούν τον ρόλο τηςρωμαϊκής ειρήνης στη διάδοσητης νέας θρησκείας.

3. Να αντιλαμβάνονται τους λόγουςγια τους οποίους βρήκε απήχησηη νέα θρησκεία και εδραιώθηκεπαρά τους διωγμούς.

4. Να διατυπώνουν τους πολιτικούςλόγους για τους οποίους οΧριστιανισμός γίνεται αποδεκτόςαπό τη νέα πολιτική ηγεσία καιεδραιώνεται.

1. Να σχεδιάσουν τον χρονολογικόάξονα και να τοποθετήσουν ταιστορικά πρόσωπα και τα ιστορικάγεγονότα της περιόδου.2. Να δουν εικόνες και λεπτομέρειεςαπό την αψίδα του Γαλερίου στηνΘεσσαλονίκη και να τηνπεριγράψουν, αφού την συνδέσουνμε τα γεγονότα της περιόδου.3. Να δουν εικόνες από τα ρωμαϊκάερείπια της Κωνσταντινούπολης καινα τα περιγράψουν, αφού τασυνδέσουν με τα γεγονότα τηςεποχής.4. Να δουν εικόνες,αναπαραστάσεις, μακέτες από τοφόρουμ και τη στήλη τουΚωνσταντίνου στηνΚωνσταντινούπολη. Να τοπεριγράψουν και να το συνδέσουνμε τα ιστορικά γεγονότα τηςπεριόδου.

5. Να εντοπίσουν στον χάρτητόπους όπου σώζονται κατακόμβες(Μήλος, Παρίσι, Ρώμη) και ναερμηνεύσουν τους λόγους.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΗ προτεινόμενη διδακτική μεθοδολογία στηρίζεται στις παραδοχές της ενεργητικής μάθησης

και οργανώνεται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιστορικής επιστήμης, καθώς και την ηλικίατων μαθητών της Α΄ Γυμνασίου. Βασικό μέλημα του εκπαιδευτικού πρέπει να είναι η προσαρμογή τηςδιδασκαλίας του στις γνωστικές ικανότητες και τις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών του σε συνθήκεςενεργητικής μάθησης. Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να καταφεύγει στην εύκολη λύση της απλήςδιάλεξης. Αντίθετα, βασικό άξονα και αφετηρία της διδακτικής διαδικασίας πρεπει να αποτελούν οιπηγές. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται η συστηματική εισαγωγή των μαθητών στη μεθοδολογία τηςπροσέγγισης ποικίλων ιστορικών πηγών (εικόνα, φωτογραφία, αντικείμενο, μνημείο, παράθεμα,πρωτογενείς και δευτερογενείς). Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει αρχικά να δώσει συγκεκριμένες οδηγίεςστους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι μπορούν να προσεγγίζουν και να αξιοποιούνδιαφορετικά είδη πηγών και σταδιακά να επιδιώκει τόσο τη φθίνουσα εκ μέρους του καθοδήγηση, όσοκαι την κλιμακούμενη δυσκολία των δραστηριοτήτων, επίσης προσαρμοσμένη κατά περίπτωση.

Μέρος της μεθοδολογικής προσέγγισης των πηγών θα πρέπει να αποτελεί η σύνταξηερωτημάτων και σχολίων πάνω στις πηγές. Αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να συνειδητοποιήσουν οιμαθητές είναι πως μία πηγή αποκτά ιστορική αξία μόνο όταν της τεθεί κάποιο συγκεκριμένοερώτημα. Για τον λόγο αυτό, ο εκπαιδευτικός οφείλει να εξασκήσει τους μαθητές τους σχετικά,θέτοντας αρχικά ο ίδιος ερωτήματα πάνω στην κάθε πηγή και επιδιώκοντας σταδιακά να κάνουν τοίδιο και οι μαθητές του με βάση συγκεκριμένη μεθοδολογία.

Η διδασκαλία με βάση τις πηγές δεν ακυρώνει τη θέση του εκπαιδευτικού, ούτε τη χρήσηαφηγηματικού λόγου εκ μέρους του. Αντιθέτως, μετά από την ολοκλήρωση της μελέτης της κάθεπηγές, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ανακεφαλαιώνει τα βασικά ευρήματα των μαθητών και ναπροσθέτει τυχόν παραλείψεις συνθέτοντας μία μικρή αφήγηση, η οποία όμως να προκύπτει από τημελέτη των πηγών. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές θα είναι σε θέση να παρακολουθήσουν τηναφήγηση με ευκολία και αυξημένο ενδιαφέρον, έχοντας ήδη εξοικειωθεί με το θέμα μέσω της μελέτηςτων πηγών.


Πέρα από τη μελέτη των πηγών, απαραίτητη θεωρείται σε κάθε διδακτική ενότητα ηεξοικείωση των μαθητών με την έννοια του χρόνου και του χώρου, μέσα από την άσκησή τους στονχρονολογικό άξονα και τον χάρτη, καθώς και η εξοικείωσή τους με τους ιστορικούς όρους. Όσοναφορά στο τελευταίο, προτείνεται η καταγραφή εννοιών-κλειδιών για κάθε ενότητα. Στο τέλος κάθεενότητας οι μαθητές θα πρέπει να γνωρίζουν ποιο θέμα μελέτησαν, σε ποιο χρονικό και γεωγραφικόσημείο αυτό τοποθετείται και ποιες είναι οι βασικές έννοιες που σχετίζονται με αυτό.

Επίσης προτείνεται και ενθαρρύνεται η σύνδεση του μαθήματος της Ιστορίας με την ΤοπικήΙστορία, είτε μέσω σχολικών δραστηριοτήτων (πολιτιστικά προγράμματα, ευρωπαϊκά προγράμματα,κλπ), είτε μέσω εργασιών τύπου project που θα οργανώσει ο εκπαιδευτικός σε όλη την διάρκεια τηςσχολικής χρονιάς. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούν να αξιοποιηθούν οι αρχαιολογικοί τόποι και οιμουσειακές συλλογές των τοπικών μουσείων, καθώς και τα εκπαιδευτικά προγράμματα των μουσείωναυτών. Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι μαθητές τη σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς τηςιδιαίτερης πατρίδας τους με την εθνική, την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια Ιστορία. Με τον τρόπο αυτόεπιτυγχάνεται καλύτερα και ο γενικός στόχος για την καλλιέργεια της ιστορικής συνείδησης σεσυνδυασμό με την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης και της εθνικής αυτογνωσίας. Η εθνικήαυτογνωσία θα επιτρέψει αφενός την υγιή συνομιλία με την εθνική συνείδηση άλλων λαών καιαφετέρου την καλλιέργεια αξιών όπως ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, η ισότητα, η υπευθυνότητα, ηελευθερία και η αναίρεση στερεοτυπικών αντιλήψεων.

Με βάση τα παραπάνω, τα «αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα» κάθε διδακτικήςενότητας συνοδεύονται από αντίστοιχες ενδεικτικές δραστηριοτήτες, οι περισσότερες από τις οποίεςαφορούν στην επεξεργασία ιστορικών πηγών στο πλαίσιο της ενεργητικής μάθησης. Αυτές οιδραστηριότητες προσφέρονται είτε για ατομική είτε για ομαδική εργασία και αποβλέπουν τόσο στηνκατανόηση του εκάστοτε ιστορικού περιεχομένου όσο και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων της ιστορικής,κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Επίσης, στον πίνακα κάθε διδακτικής ενότητας γίνεται αναφορά σεενδεικτική βιβλιογραφία, έντυπη και ηλεκτρονική, καθώς και σε εκπαιδευτικά λογισμικά και ιστότοπους,που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τις προτεινόμενες δραστηριότητες, αλλά και να διευκολύνουντον εκπαιδευτικό στη δημιουργία άλλων δραστηριοτήτων. Αυτού του είδους η πληροφόρηση κρίνεταιαναγκαία, ακόμη και αν ο εκπαιδευτικός ειδικεύεται στην Ιστορία. Τόσο οι προτεινόμενεςδραστηριότητες όσο και η ενδεικτική βιβλιογραφία δεν θα πρέπει να θεωρηθούν ως δεσμευτικές ήπεριοριστικές για τον εκπαιδευτικό. Αντίθετα, αποτελούν βάση για περαιτέρω ανάπτυξη τωνσυγκεκριμένων προτάσεων ή και σύλληψη άλλων ιδεών βασισμένων στην ίδια λογική.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση θα πρέπει να είναι συνεχής και διαμορφωτική. Ο μαθητής πρέπει νααξιολογείται με βάση την καθημερινή του απόδοση και στάση στο μάθημα. Σε περίπτωση που οεκπαιδευτικός απευθύνει ερώτηση σε συγκεκριμένο μαθητή (εν είδει ‘προφορικής εξέτασης’)προτείνεται να αποφεύγονται γενικές ερωτήσεις που προωθούν την αποστήθιση (“Πες μου τι ξέρειςγια…”) αλλά να τίθενται συγκεκριμένες ερωτήσεις (π.χ. «με ποιους τρόπους αποφάσισε ο Μιλτιάδηςνα αντιμετωπίσει το σώμα των Περσών τοξοτών;») καθώς και ερωτήσεις που απαιτούν τη χρήσησυγκεκριμένων δεξιοτήτων (π.χ. να ζητείται μια τεκμηριωμένη απάντηση).

Οι γραπτές δοκιμασίες θα πρέπει να προσομοιάζουν στις δραστηριότητες που έχουν γίνειστην τάξη. Προτείνονται δραστηριότητες που θα ελέγχουν όχι μόνο τη δηλωτική αλλά και τηδιαδικαστική γνώση, π.χ. να ελέγχεται κατά πόσο οι μαθητές μπορούν να χειριστούν μία ήπερισσότερες πηγές, προκειμένου να δώσουν μία τεκμηριωμένη απάντηση. Οπωσδήποτε θα πρέπεινα υπάρχουν ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, ώστε να ελέγχεται η δυνατότητα ανάπτυξης ιστορικού λόγουαπό τους μαθητές, αλλά αυτή να τίθεται με βάση κάποιο είδος πηγής. Επίσης προτείνεται ναυπάρχουν ερωτήσεις για τον έλεγχο της αίσθησης του χρόνου (τοποθέτηση γεγονότων/προσώπων σεσωστή χρονολογική σειρά) και του χώρου (τοποθέτηση στο χάρτη περιοχών). Η αξιολόγηση μπορείνα βασίζεται επίσης στην εκπόνηση ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων αλλά και εκτενέστερων,συνθετικών εργασιών, σύμφωνα με τις αρχές της μεθόδου project.

Η τελική αξιολόγηση με γραπτές εξετάσεις θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπ’ όψιν τηνμεθοδολογία διδασκαλίας και συγκεκριμένα τον κεντρικό ρόλο των πηγών σε αυτήν. Συνεπώς, οιερωτήσεις στις γραπτές τελικές εξετάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν ικανό αριθμό πηγών γιασχολιασμό και μάλιστα από διαφορετικά είδη: φωτογραφία, απόσπασμα κειμένου, κλπ. Επιπρόσθετα,δεδομένου του βασικού ρόλου που έχει στην μεθοδολογική προσέγγιση ο χρονολογικός άξονας και οχάρτης (ιστορικός ή γεωγραφικός), προτείνονται ερωτήσεις που σχετίζονται με αυτά τα εργαλεία,δηλαδή να αφορούν στη συμπλήρωση του χρονολογικού άξονα και του χάρτη.


ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣΒ’ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ως βασικός σκοπός του μαθήματος της Ιστορίας ορίζονται: α) η καλλιέργεια ιστορικήςσκέψης και β) η ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης.Η ανάπτυξη ιστορικής σκέψης αφορά στην κατανόηση των ιστορικών γεγονότων και στησύνδεση αιτίων και αποτελεσμάτων.Η ανάπτυξη της ιστορικής συνείδησης σχετίζεται με τις έννοιες: ιστορική κατανόηση,πολυπρισματικότητα, ενσυναίσθηση.Η καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης συνδέονται με τονγενικότερο σκοπό της εκπαίδευσης, που αναφέρεται στην προετοιμασία υπεύθυνων καιενεργών πολιτών.


Με τη διδασκαλία της Ιστορίας στο Γυμνάσιο επιδιώκεται οι μαθητές:• Να κατανοήσουν ότι ο κόσμος στον οποίο ζουν είναι αποτέλεσμα μιαςεξελικτικής πορείας, με υποκείμενα δράσης τους ανθρώπους.• Να κατανοήσουν τους ποικίλους παράγοντες (κοινωνικούς, πολιτικούς,οικονομικούς, κ.ά.) που επηρεάζουν τις σύγχρονες καταστάσεις του εθνικού τουςπεριβάλλοντος.• Να αναζητούν και να χρησιμοποιούν ποικίλες ιστορικές πηγές.• Να αξιολογούν και να σχολιάζουν ποικίλες ερμηνείες ιστορικών γεγονότων ήφαινομένων.• Να οικοδομήσουν, μέσα από τη μελέτη του δικού τους πολιτισμού, την εθνικήκαι πολιτισμική τους ταυτότητα.• Να διακρίνουν την πληροφορία από το σχόλιο στην ιστορική πηγή.• Να «εντάσσουν» τον εαυτό τους μέσα στο ιστορικό γεγονός.• Να κατανοούν την έννοια του χρόνου και των τρόπων μέτρησής του και ναεντάσσουν τα γεγονότα στις ιστορικές περιόδους.• Να προσεγγίζουν τα ιστορικά γεγονότα, χωρίς άκριτη αποδοχή των ιστορικών ερμη-νειών και απόψεων.• Να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στη σπουδή του παρελθόντος, ωςπαράγοντα απόκτησης αυτογνωσίας και κατανόησης της κοινωνίας.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣΕΝΟΤΗΤΕΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ


Από τη ρωμαϊκήαυτοκρατορία στοΒυζάντιο. Ηοργάνωση τουπρώιμου βυζαντινούκράτους( 2 ώρες)

1.Να κατανοούν τις συνθήκες μετεξέλιξηςτου ρωμαϊκού κράτους στο χριστιανικόκράτος της ελληνορωμαϊκής Ανατολής(Βυζάντιο)

2.Να ερμηνεύουν τη σημασία τηςΚωνσταντινούπολης ως πολιτικούκέντρου εξαιρετικής γεωστρατηγικής και

1. Να γίνει συζήτηση στηντάξη σχετικά με τον ρόλο τουνομίσματος στιςπροβιομηχανικές κοινωνίες.2. Να ερμηνεύσουν οιμαθητές τη στάση του Κων/νουΑ΄ απέναντι στην παλιά και τη


πολιτισμικής αξίας.3.Να αξιολογούν τον ρόλο τουΚωνσταντίνου Α΄ ως πολιτικού ηγέτη σεσχέση με την επιλογή του να αναδείξειτην Κωνσταντινούπολη σε κέντροεξουσίας.

4. Να έχουν μια συνολική εικόναοργάνωσης και λειτουργίας τουπρώιμου βυζαντινού κράτους (4ος -6ος

αι.)

νέα θρησκεία.3. Να συντάξουν έναν πίνακαμε τα σημαντικότερα γεγονότατου 4ου και 5ου αιώνα.

Θρησκευτικέςεξελίξεις: Αρχαίαθρησκεία,χριστιανισμός,επίσημο δόγμα,αιρέσεις

( 1 ώρα)

1. Να κατανοούν τις συνθήκεςεξάπλωσης του χριστιανισμού καιεπικράτησης του ορθόδοξου δόγματος

2.Να γνωρίζουν την αλλαγή τηςφυσιογνωμίας του αρχαίου κόσμου

3.Να αξιολογούν τις επιπτώσεις τωναιρέσεων στον χώρο της Ανατολής

1. Γίνεται συζήτηση για ταστοιχεία που διαμόρφωσαν τηνιδιαίτερη φυσιογνωμία τουβυζαντινού κράτους καιαποτέλεσαν τους ενοποιητικούςδεσμούς των υπηκόων του.

2. Οι μαθητέςαναλαμβάνουν εργασία για τηζωή και το έργο του Ιουλιανού

Η Αυτοκρατορία επίΙουστινιανού:εσωτερικές καιεξωτερικές εξελίξεις(2 ώρες)

1. Να αξιολογούν την εσωτερικήπολιτική του Ιουστινιανού (διοίκηση-νομοθεσία)

2. Να γνωρίζουν τα πολεμικά γεγονόταπου οδήγησαν στην επέκταση τουβυζαντινού κράτους στα παλαιάσύνορα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίαςκαι να κρίνουν τα αποτελέσματά τους

3. Να διακρίνουν τη σημασία τουιστορικού ναού της Αγ. Σοφίας ωςμνημείου πολιτισμού

4. Να αποτιμήσουν τον ρόλο των δήμωνστην πολιτική ζωή τηςΚωνσταντινούπολης.

1. Οι μαθητές παρακινούνταινα παρουσιάσουν εργασίες ανάθεματική ενότητα για την ΑγίαΣοφία (αρχιτεκτονική, μύθοι καιθρύλοι γύρω από αυτήν,προφορική παράδοση καιδημοτικό/λαϊκό τραγούδι).

2. Ζητείται από τους μαθητέςη σύνταξή μιας παραγράφουσχετικά με τη σημασία τηςΙουστινιάνειας νομοθεσίας.

3. Γίνεται συζήτηση σχετικάμε τα αίτια και τις αφορμές τηςστάσης του Νίκα.

4. Με αφορμή τον ρόλο τωνδήμων στηνΚωνσταντινούπολη οι μαθητέςσυζητούν για τον ρόλο τωνσύγχρονων αθλητικώνσωματείων στην κοινωνική ζωήκαι γίνονται οι σχετικοίπαραλληλισμοί με τον ρόλοτων δήμων στηνΚωνσταντινούπολη.

7ος -8ος αι.: Εποχήαναδιοργάνωσης καιαναμόρφωσης.( 2 ώρες)

1. Να κατανοούν τη δυσμενή θέση τηςβυζαντινής αυτοκρατορίας στα χρόνιατου Ηρακλείου και να αναγνωρίζουντις ενέργειές του για έξοδο από τηνκρίση.

2. Να γνωρίζουν τον θεσμό τωνθεμάτων και να αξιολογούν τηνεφαρμογή του στη στρατιωτική καιδιοικητική οργάνωση του κράτους.

3. Να διακρίνουν τον τρόπο μετάβασηςαπό τη ρωμαϊκή στη μεσαιωνικήελληνική αυτοκρατορία και νααναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της.

1. Να συντάξουν οι μαθητές μίαπαράγραφο στην οποία θααναφέρουν πότεδημιουργήθηκαν τα πρώταθέματα και ποια ανάγκηοδήγησε στη δημιουργίας τους.2. Αναζητούνται διαφορές καιομοιότητες στον τρόποαπεικόνισης του ηγέτη (βασιλιάΠέρση / αυτοκράτοραΒυζαντινού) σε σκηνές μάχηςκαι γίνεται προσπάθεια ναερμηνευτούν αυτές.


4. Να συνδέουν την εποχή της συριακήςδυναστείας με τον εξελληνισμό τουΒυζαντίου.

5. Να είναι ενήμεροι για τους γειτονικούςλαούς που απειλούσαν το Βυζάντιο.

Σλάβοι καιΒούλγαροι στονπερίγυρο τουΒυζαντίου( 2 ώρες)

1. Να γνωρίζουν τις συνθήκεςεμφάνισης των Σλάβων σταΒαλκάνια.

2. Να διακρίνουν τις προϋποθέσειςδημιουργίας του βουλγαρικούκράτους.

3. Να έχουν μια συνολική εικόνα τηςεξέλιξης των βαλκανικών λαών κατάτη μεσαιωνική περίοδο

4. Να αξιολογούν την πολιτική πουεφάρμοσε το βυζαντινό κράτοςέναντι των γειτόνων.

5. Να διακρίνουν την επίδραση τουΒυζαντίου στη συγκρότηση καιεξέλιξη των Βαλκανικών κρατών.

7. Να έχουν εικόνα της εθνολογικήςσύστασης του πληθυσμού τηςβυζαντινής αυτοκρατορίας.

1. Με τη βοήθεια χαρτώνγίνεται προσπάθεια νακατανοηθεί η φύση της σλαβικήςεγκατάστασης στον ελλαδικόχώρο και οι λόγοι που οδήγησανσε αυτήν.

2. Μέσα από αποσπάσματαοι μαθητές καλούνται να βρουνπώς βλέπουν τουςάλλους/Σλάβους οι Βυζαντινοί.

3. Μελετάται χάρτης τηςεπέκτασης του βουλγαρικούκράτους παράλληλα με τηναναφορά στις σχετικές ιστορικέςεξελίξεις.

Η εμφάνιση τουΙσλάμ και ηεξάπλωση τωνΑράβων. Ο αραβικόςπολιτισμός( 1 ώρα)

1. Να αναγνωρίζουν τις συνθήκεςεμφάνισης και εξάπλωσης του Ισλάμκαι του ρόλου του στην ιστορία τουμεσογειακού και ευρωπαϊκού κόσμου.

2.Να κατανοούν τη σημασία των όρωνΙσλάμ και μουσουλμάνος στηνιστορική πορεία.

3. Να ελέγχουν τις αλληλεπιδράσειςμεταξύ Ισλάμ-Βυζαντίου και Δύσης.

4.Να αξιολογούν την επίδραση τουαραβικού πολιτισμού στην Ευρώπη.

1. Οι μαθητές καλούνται νακατανοήσουν τους λόγους τηςταχύτατης διάδοσης του Ισλάμκατά τον 7ο και τον 8ο αι, ενώαξιοποιούνται και σχετικοίχάρτες.2. Αναλαμβάνουν εργασίες στοσπίτι ομαδικές ή μη σχετικά με τησυμβολή του αραβικού κόσμουστις επιστήμες και μάλιστα τιςθετικές αλλά και τα γράμματα ήτις τέχνες.

Η έριδα για τιςεικόνες (Εικονομαχία)(1 ώρα)

1.Να κατανοούν τις συνθήκεςεκδήλωσης και την έκταση τηςεικονομαχίας.

2.Να γνωρίζουν τη συγκρουσιακή σχέσηπου δημιουργεί στην κοινωνία ηδιαφορά αντιλήψεων και ιδεών.

3. Να διακρίνουν τον ρόλο της πίστηςστην βυζαντινή κοινωνία.

4. Να αξιολογούν τα αποτελέσματα τηςεικονομαχίας και την επίδρασή τηςστην τέχνη.

1. Να χωριστεί η τάξη σε δύοομάδες. Η μία ομάδα θααναλάβει να παρουσιάσει τιςθέσεις των εικονομάχων και ηάλλη των εικονολατρών.2. Με αφορμή διατυπωμένες απότους σύγχρονους ερευνητέςαπόψεις καλούνται οι μαθητές ναεξηγήσουν ποια πολιτικήαναγκαιότητα επέβαλε τηνεικονομαχία.

Η ΜεσαιωνικήΕυρώπη: Από τημετανάστευση τωνλαών στο βασίλειοτων Φράγκων (4ος-10ος αι.). Πολιτικές καιεκκλησιαστικές δομές( 2 ώρες)

1. Να γνωρίζουν την έλευση τωνγερμανικών λαών στον ευρωπαϊκόχώρο και να αξιολογούν τις επιπτώσειςτης.

2. Να περιγράφουν τις συνθήκεςδημιουργίας του βασιλείου τωνΦράγκων και της αυτοκρατορίας τουΚαρλομάγνου.

3. Να κατανοούν τον όρο «ΚαρολίδειαΑναγέννηση».

4. Να αξιολογούν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα

1. Αξιοποιώντας αφηγήσειςσχετικά με την εισβολή τωνγερμανικών φύλων, οι μαθητέςαναπλάθουν την περιοχή τηςΓαλατίας του 5ου αιώνα και τηνεντοπίζουν στον χάρτη(http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/xartes/byzantio%20395.htm)Ενδεικτικά προτείνεται ηαφήγηση του επισκόπου του


της δυτικής μεσαιωνικής κοινωνίας.5. Να κατανοούν τον όρο «φεουδαρχία»

και να τον εντάσσουν στο ευρύκοινωνικό και οικονομικό πλαίσιοοργάνωσης του δυτικού μεσαιωνικούκόσμου.

6. Να είναι ενήμεροι για τη δημιουργία της«Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τουΓερμανικού Έθνους» από τον ΌθωναΑ΄ και για τις διπλωματικές σχέσεις τουμε το Βυζάντιο.

Άουχ στο έργο του Ζακ ΛεΓκοφ. Τοποθετούν στο χάρτητην πρωτεύουσα τουΚαρλομάγνου, αναγράφουντους λαούς που εισβάλλουνστον ευρωπαϊκό χώρο τηνεποχή των διαδόχων τουΚαρλομάγνου. Εναλλακτικάεργάζονται με το εκπαιδευτικόλογισμικό «Περιπλάνηση στοΧωρο-Χρόνο» (DVD-ROM).Καλούνται να αναφέρουνπληροφορίες που γνωρίζουνγια τις περιοχές του χάρτησήμερα και ποιοι λαοί τιςκατοικούν.

2. Καλούνται οι μαθητές νασυντάξουν μία παράγραφο γιατους παράγοντες πουσυνέβαλαν στη διάσωση τωνκλασικών γραμμάτων μετά τον5ο αιώνα.3. Να γίνει συζήτηση για τηδομή της φεουδαρχικήςκοινωνίας.

Επιδράσεις τουΒυζαντίου στουςσλαβικούς λαούς: ΟεκχριστιανισμόςΜοραβών καιΒουλγάρων( 1 ώρα)

1.Να αξιολογούν τη σημασία τηςδιάδοσης του χριστιανισμού στουςσλαβικούς λαούς.

2.Να διακρίνουν τη συμβολή τουΒυζαντίου στην πνευματικήσυγκρότηση της ΝΑ Ευρώπης.

3.Να αναγνωρίζουν τις μεθόδουςδιάδοσης του χριστιανισμού.

1. Δίνονται εργασίες κατά ομάδεςστους μαθητές με θέματα πουαφορούν στις συνθήκεςεκχριστιανισμού των συγκεκριμένωνλαών: η διαμόρφωση του σλαβικούαλφαβήτου, η ζωή και το έργο τωνδύο ιεραποστόλων Κυρίλλου καιΜεθοδίου, η αντίδραση της ΠαπικήςΕκκλησίας στο έργο τηςμετάφρασης των λειτουργικώνκειμένων στη σλαβική κ.α.

9ος -10ος αιώνας: Ημεγάλη ακμή τουΒυζαντίου (1 ώρα)

1. Να αντιληφθούν τον διμέτωποαγώνα του Βυζαντίου στα Βαλκάνιακαι την Ανατολή και να αξιολογούντη σημασία της επανάκτησηςβυζαντινών εδαφών.

2. Να αξιολογήσουν τις σχέσειςμεταξύ Βυζαντίου και Δύσης στοπλαίσιο της πολιτικής τωνΜακεδόνων για την προάσπιση τωνβυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία.

3.Να γνωρίζουν τη συμβολή τωνμεγάλων στρατηγών-αυτοκρατόρων στην ακμή τουβυζαντίου.

1. Οι μαθητές εντοπίζουν στονχάρτη τις περιοχές που έγιναν οιμεγάλες συγκρούσεις με τουςΆραβες.2. Βρίσκουν και μελετούν στοσχολικό εγχειρίδιο τηςΛογοτεχνίας αποσπάσματα απόακριτικά έπη και προσπαθούν ναεξαγάγουν από αυτάσυμπεράσματα ιστορικούχαρακτήρα.

Ο εκχριστιανισμόςτων Ρώσων

( 1 ώρα)

1. .Να περιγράφουν τη διαδικασία τουεκχριστιανισμού των Ρώσων.

2. Να αναγνωρίζουν τη σημασία τουεκχριστιανισμού των Ρώσων για τονπολιτισμό τους.

3. Να αξιολογούν τις συνέπειες τουεκχριστιανισμού των Ρώσων στις

Να γίνει συζήτηση για τιςρωσοβυζαντινές εμπορικέςσχέσεις και τη συμβολή τουςστη σύσφιγξη των σχέσεων τωνδύο λαών και στονεκχριστιανισμό των Ρώσων.


εμπορικές σχέσεις Βυζαντίου-Ρωσίας.

Η πολιτική τωνΜακεδόνων:κράτος (νομοθεσία)- κοινωνία-οικονομία(2 ώρες)

1. Να γνωρίζουν το νομοθετικό έργοτων Μακεδόνων και να αξιολογούντον χαρακτήρα και την σημασία τουγια την ενίσχυση του κράτους.

2. Να αξιολογούν την πολιτικήπροστασίας των ελεύθερωναγροτών που εφάρμοσαν οιΜακεδόνες.

3. Να κατανοούν τη συγκρότηση τηςοικονομικής δομής του βυζαντινούκράτους.

4. Να διακρίνουν τις διαφορές μεταξύπόλης και υπαίθρου σε κοινωνικόκαι οικονομικό επίπεδο.

Οι μαθητές καλούνται ναπροσδιορίσουν τη συμβολή τουΝικηφόρου Φωκά και τουΒασίλειου Β’ στην ενίσχυση τουκράτους.Να παρουσιάσουν οι μαθητές τιςκυριότερες μεταβολές στηνοικονομία.

Η πνευματικήαναγέννηση τηςεποχής τωνΜακεδόνων(1 ώρα)

1. Να είναι ενήμεροι για τις εξελίξεις στονπνευματικό και πολιτισμικό τομέα, ώστενα κατανοούν το περιεχόμενο τηςέννοιας της «αναγέννησης» κατά τηνεποχή των Μακεδόνων

2. Να γνωρίζουν τις πνευματικές τάσειςτης εποχής

Oι μαθητές έρχονται σε επαφή μεκαλλιτεχνικά έργα της εποχής καιιδιαίτερα της αρχιτεκτονικής, τηςζωγραφικής/ αγιογραφίας και τηςμικροτεχνίας και εξαγάγουνσυμπεράσματα σχετικά με τιςσυνθήκες που επικρατούσαν σεαυτήν (ιδεολογικές, οικονομικέςκ.α.)

Ο 11ος αι. και ησημασία του

(1 ώρα)

1. Να κατανοούν τις συνθήκες πουοδήγησαν στην εξασθένιση τουΒυζαντίου

2. Να απαριθμούν τα νέα εχθρικάμέτωπα που έχουν αναπτυχθεί σεΑνατολή (Σελτζούκοι) και Δύση(Νορμανδοί)

3. Να αξιολογούν τις συνέπειες τηςήττας των Βυζαντινών στο Ματζικέρτ

4. Να διακρίνουν τους λόγους πουοδήγησαν στο Σχίσμα τωνΕκκλησιών και τις συνέπειές του σεπολιτικό και πνευματικό επίπεδο.

1. Δίνονται αποσπάσματα απόέργα χρονογράφων καιιστορικών της εποχής σχετικά μετη μάχη του Ματζικέρτ και τιςσυνέπειές της.

2. Δίνεται εργασία σχετικά με τησταδιακή απομάκρυνση τηςΕκκλησίας της Ρώμης από εκείνη τηςΚωνσταντινούπολης. ήδη από τον 4οαιώνα.

Το Βυζάντιο μεταξύΑνατολής και Δύσης:Ο ρόλος τωνΚομνηνών( 1 ώρα)

1. Να σκιαγραφούν τις πολυμέτωπεςαπειλές που αντιμετώπιζαν οιΒυζαντινοί στον βαλκανικό χώρο, τηνΑνατολή και τη Δύση και να αξιολογούντην ήττα στο Μυριοκέφαλο

2. Να γνωρίζουν τις προσπάθειες τωνΚομνηνών για την αναδιοργάνωση τουκράτους

3. Να κατανοούν τον θεσμό της πρόνοιαςκαι την οικονομικο-κοινωνική σημασίατου

4. Να διακρίνουν την εξέλιξη τηςβυζαντινής διπλωματίας

5. Να αναγνωρίζουν τους όρους τηςοικονομικής επέκτασης των ιταλικώνπόλεων και των συνεπειών της για τηβυζαντινή οικονομία.

1. Οι μαθητές εντοπίζουν σεαπόσπασμα από το χρυσόβουλοτου 1082 τα προνόμια πουδόθηκαν στους Ενετούς στηνάσκηση της εμπορικής τουςδραστηριότητας.2. Δίνεται εργασία σχετικά με τηνεμπορική δράση των ιταλικώνπόλεων στον τότε γνωστόκόσμο, την πολιτιστική καιπνευματική τους ακτινοβολία, τηζωή σε αυτές κ.ο.κ.


Το «κίνημα» τωνΣταυροφοριών:αίτια και συνέπειες(1 ώρα)

1. Να διερευνούν τον χαρακτήρα τωνΣταυροφοριών.

2. Να αξιολογούν τα αποτελέσματάτους

3. Να γνωρίζουν την έννοια τουθρησκευτικού πολέμου.

1. Οι μαθητές ενθαρρύνονται ναχαρακτηρίσουν την εξωτερικήπολιτική του Αλεξίου Α΄Κομνηνού με αξιοποίηση τηςιστορικής αφήγησης και σχετικούπαραθέματος.2. Παρατηρούν και σχολιάζουνπαραστάσεις σταυροφόρων σεέργα τέχνης της μεσαιωνικήςεποχής. Περιγράφουν τηστρατιωτική εξάρτυση, τονοπλισμό, τον τρόπο απόδοσήςτους από τους καλλιτέχνες.Συγκρίνουν τις παραστάσεις τωνσταυροφόρων στα έργα τέχνηςμε τον τρόπο απόδοσης τωνσταυροφόρων σε ταινίες ήπαιχνίδια.3. Καλούνται να διερευνήσουν ταθρησκευτικά, δημογραφικά καιυλικά κίνητρα τωνΣταυροφοριών, αξιοποιώνταςπληροφορίες από ποικίλεςπηγές. Ενδεικτικά αναφέρεται τοέργο του Λε Γκοφ.

Η 4η σταυροφορίακαι οι επιπτώσειςτης. Ο διαμελισμόςτης βυζαντινήςαυτοκρατορίας

(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν την εξέλιξη της 4ης

Σταυροφορίας και να κατανοούν τουςλόγους που οδήγησαν στην Άλωση τηςΚωνσταντινούπολης.

2. Να αξιολογούν τον ρόλο των δυτικώνδυνάμεων και την εμπλοκή τωνΒυζαντινών στο πλαίσιο της 4η

Σταυροφορίας.3. Να αναγνωρίζουν τις συνέπειες τηςΆλωσης σε πολιτικό και οικονομικόεπίπεδο.

4. Να περιγράφουν τα ποικίλα λατινικά καιελληνικά κρατίδια και τις περιοχές υπόξένη κυριαρχία, όπως διαμορφώθηκανμετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης

1. Αξιοποιώντας σχετικέςιστορικές πηγές οι μαθητέςδραστηριοποιούνται σεπαιχνίδι ρόλων: Λατίνοι καιΒυζαντινοί στρατιώτεςγράφουν στο ημερολόγιό τουςγια τη ζωή μετά την Άλωσητου 1204.2.Οι μαθητές καλούνται νασυντάξουν μία παράγραφοσχολιάζοντας αποσπάσματααπό τα χρονικά πουέγραψαν οι σταυροφόροιαλλά και οι βυζαντινοίσυγγραφείς.

Εμφάνιση καιεξάπλωση τωνΟθωμανών

(1 ώρα)

1. Να είναι ενήμεροι για την πορείαεξέλιξης των τουρκικών φύλων ( μεταξύάλλων και των Σελτζούκων) και τηςεπικράτησης των Οθωμανών από τηνΑνατολία έως την κατάκτηση της Μ.Ασίας και την προώθησή τους σταΒαλκάνια.2. Να κατανοούν τις συνθήκες πουοδήγησαν στην αυξανόμενη δύναμη τωνΟθωμανών.

3. Να γνωρίζουν όρους, πουσηματοδότησαν την παρουσία τωνΟθωμανών στον ελληνικό χώρο.

1. Ο 1. Αξιολογούν -γραπτάσε δομημένη παράγραφο- τηνκοινωνική κατάσταση τωνκατοίκων της αυτοκρατορίαςσε συνδυασμό με την έλλειψηπρόσβασης τους στηνεκπαίδευση

2. Αξιοποιώντας τιςιστορικές γνώσεις και απόπροηγούμενη ενότητα,εντοπίζουν παράγοντες πουευνόησαν την εξάπλωση τωνΟθωμανών. Αφού


παρουσιάσουν τα ευρήματάτους, τα κατατάσσουναξιολογικά μέσα από διάλογο.

Οι προσπάθειεςανασυγκρότησης. Ηδυναστεία τωνΠαλαιολόγων

(2 ώρες)

1. Να περιγράφουν την πολιτική, πουεφάρμοσαν οι Παλαιολόγοι προκειμένουνα αντιμετωπίσουν τους Οθωμανούς.

2. Να διακρίνουν τα προβλήματα τηςβυζαντινής κοινωνίας

3. Να είναι ενήμεροι για τις πολεμικές καιοικονομικές δυνατότητες του βυζαντινούκράτους .

4. Να αξιολογούν τον ρόλο τηςορθόδοξης Εκκλησίας έναντι τηςφιλοδυτικής πολιτικής των Παλαιολόγων.

5. Να γνωρίζουν τη σερβική απειλή καιτην εξέλιξή της.

1. Εργάζονται σε ομάδες,ώστε να συνθέσουνσυνοπτικά την εσωτερική καιεξωτερική πολιτική (μεέμφαση στη διπλωματία) τωνκυριότερων εκπροσώπων τηςδυναστείας τωνΠαλαιολόγων. Εντοπίζονται οιβασικότερες αδυναμίες και οιθετικές επιλογές της πολιτικήςτους μέσα από συζήτηση.

2. Ενθαρρύνονται σεσυζήτηση για τον ρόλο τηςΕκκλησίας τηςΚωνσταντινούπολης έναντιτης φιλοδυτικής πολιτικής τωνΠαλαιολόγων με αφορμήκείμενα της εποχής.Ενδεικτικά προτείνεται ηαφήγηση του ιστορικού Δούκαγια τον Γεώργιο Σχολάριο.

3. Καταγράφουν ταεσωτερικά και εξωτερικάπροβλήματα του βυζαντινούκράτους που διαπιστώνονταιαπό την ιστορική αφήγηση καιάλλες πηγές. Τα ιεραρχούναξιολογικά μέσα από διάλογο.

4. Αξιοποιούν πληροφορίεςγια τη ζωή και το έργο τουΓεωργίου Γεμιστού, τουΓεωργίου Σχολάριου, τουΜανουήλ Χρυσολωρά, ώστενα κατανοήσουν σημαντικέςιδέες της εποχής

Η Άλωση τηςΚωνσταντινούποληςαπό τους Οθωμανούς(1 ώρα)

1. Να περιγράφουν το ιστορικό γεγονόςτης Άλωσης από την άποψη τωνπολεμικών γεγονότων.

2. Να αξιολογούν τη σπουδαιότητα τηςπολεμικής τεχνολογίας.

3. Να διακρίνουν τον ρόλο των δυνάμεωντης Δύσης.

5. Να εμβαθύνουν στις συνέπειες τηςΆλωσης για τον ελληνισμό και τη Δύση.

1. Οι μαθητέςενθαρρύνονται σε σύνθεσηπληροφοριών από ιστορικέςπηγές για να γίνειπαρουσίαση της κατάστασηςστην πολιορκούμενηΚωνσταντινούπολη.Συμπληρωματικά μπορούν νααξιοποιηθούναναπαραστάσεις των τειχώντης Πόλης και διαδραστικόςχάρτης.

2. Συζητούν τις εντυπώσειςκαι τα συναισθήματα από τηνΆλωση που απηχούνται σεποικίλα λογοτεχνικά κείμεναεπιλογής του διδάσκοντα.

3. Παρακολουθούν καισυζητούν εκπαιδευτική ταινία


30’ για τα αίτια πτώσης τουΒυζαντίου.Καλούνται να

δημιουργήσουν χρονογραμμή(γραπτή ή ψηφιακή) μεσημαντικά γεγονότα καιπρόσωπα από την ως τώραδιδαχθείσα ύλη.

Ο Ελληνισμόςμετά τηνΆλωση τηςΚωνσταντινούπολης: ηοθωμανική καιη βενετικήκυριαρχία( 2 ώρες)

1. Να εντοπίζουν τις περιοχέςεγκαθίδρυσης βενετικής και οθωμανικήςκυριαρχίας.

2. Να συγκρίνουν τις συνθήκεςοργάνωσης των βενετοκρατούμενων καιοθωμανοκρατούμενων περιοχών.

3. Να αναγνωρίζουν τις συνθήκεςεπιβίωσης του ελληνισμού υπό ξένηκυριαρχία.

4. Να διακρίνουν τον ρόλο της Εκκλησίαςκαι των κοινοτήτων.

5. Να αξιολογούν τους παράγοντεςστήριξης και ανανέωσης του ελληνισμού(Φαναριώτες, κ.α).

6. Να είναι ενήμεροι για την εξέλιξη τηςπαιδείας του ελληνισμού στο πλαίσιο τωνξενοκρατούμενων περιοχών.

7. Να επισημαίνουν τα στοιχεία πουδέχθηκε ο ελληνισμός από τους ξένουςκυριάρχους.

1.Συζητούν σχετικά με τηνπαραχώρηση κοσμικής εξουσίαςστην Ορθόδοξη Εκκλησία και τονθεσμό των κοινοτήτων στον υπόοθωμανική κυριαρχία ελληνισμό.

2. Με αφορμή ιστορική πηγή,γίνεται διάλογος σχετικά με τη ζωήτων κοινωνικών ομάδων στιςβενετοκρατούμενες περιοχές.

3. Μελετούν τη βιογραφία τουΔομήνικου Θεοτοκόπουλου καισυλλογές έργων του, συζητούν γιατη ζωή του καλλιτέχνη στηνβενετοκρατούμενη Κρήτη και στηΔύση του 16ου αιώνα.

4. Διερευνούν αν υπήρχανεμπορικοί συνεταιρισμοί στηνπεριοχή τους κατά τη διάρκεια τηςοθωμανικής / βενετικής κυριαρχίας.Παρουσιάζουν τα ευρήματά τους σεέντυπη ή ψηφιακή μορφή.

Η καθημερινήζωή στοΒυζάντιο(2 ώρες)

1. Να περιγράφουν πτυχές τηςκαθημερινής ζωής των Βυζαντινών.

2. Να ερμηνεύουν τον χαρακτήρα τηςβυζαντινής κοινωνίας

3. Να συγκρίνουν τις διαφορές σε θέματατης καθημερινής ζωής στο βυζάντιο καισήμερα.

1. Εργάζονται στο εκπαιδευτικόλογισμικό «Εξερευνώντας τονκόσμο του Βυζαντίου». Σε ομάδες(8) αναλαμβάνουν από μιαδραστηριότητα και καταγράφουν τιέμαθαν. Ένας εκπρόσωπος απόκάθε ομάδα παρουσιάζει στηντάξη το κείμενο.

2. Προμηθεύονται ποικίλο υλικό,έντυπο και ψηφιακό, για διάφορεςόψεις της καθημερινής ζωής(οικογένεια, εκπαίδευση, κοινωνικήπερίθαλψη, στρατιωτική ζωή,εμπόριο, βυζαντινό νόμισμα,υφαντική τέχνη, ψυχαγωγία,γαστρονομία, μοναχισμός κλπ).Αξιοποιώντας και το υλικό τουβιβλίου, καλούνται ναπαρουσιάσουν ανά ομάδα έναπολυτροπικό κείμενο σε αφίσα(χάρτινη ή ψηφιακή) με το θέμαπου επέλεξαν, αναφέροντας και τιςπηγές. Συζητούν ομοιότητες /διαφορές που εντόπισαν σε σχέσημε τη ζωή σήμερα.

3. Εργάζονται στο εκπαιδευτικόλογισμικό «Θεόδωρος: Στα βήματα


ενός μοναχού του 10ου αιώνα».Ολοκληρώνοντας τιςδραστηριότητες, καλούνται νασυζητήσουν για τη ζωή τωνμοναχών αξιοποιώντας εμπειρίες ήγνώσεις τους για το μοναχισμόσήμερα.

4. Αναζητούν στην ως τώραδιδαχθείσα ύλη την παρουσίαγυναικών. Αναζητούν επίσηςσχετικές πληροφορίες στηβιβλιοθήκη και το διαδίκτυο καιπαρουσιάζουν τα ευρήματα και τασυμπεράσματά τους για τη θέσητης γυναίκας στο Βυζάντιο.

Γράμματα,Τέχνες καιΕπιστήμες στοΒυζάντιο(2 ώρες)

1. Να γνωρίζουν τα είδη της βυζαντινήςγραμματείας και τους σημαντικότερουςεκπροσώπους της.

2. Να διακρίνουν τα διακρίνουν ταχαρακτηριστικά της βυζαντινής τέχνηςκαι να αναγνωρίζουν όσα διατηρούνταιμέχρι σήμερα.

3.. Να αξιολογούν την αξία τηςβυζαντινής τέχνης σε συνάφεια με τονχριστιανισμό

4. Να αναγνωρίζουν τη συμβολή τωνΒυζαντινών στη διάσωση τωνκλασικών γραμμάτων και στη συνέχειατης ελληνικής πνευματικήςπαράδοσης.

5. Να γνωρίζουν τους τομείς τηςεπιστήμης που αναπτύχθηκαν σταχρόνια της αυτοκρατορίας.

1. Διαθέτοντας κατόψεις απόχριστιανικούς ναούς μεαντιπροσωπευτικούςαρχιτεκτονικούς ρυθμούς, οιμαθητές καλούνται να εντοπίσουνομοιότητες και διαφορές με ναούςπου γνωρίζουν.

2. Παρακολουθούν εικονικήπεριήγηση στην Αγία Σοφία.Κατονομάζουν αρχιτεκτονικά μέλητου ναού.

3. Σε διαθέσιμο εικονογραφικόυλικό (του βιβλίου ή επιπλέονεπιλογής του διδάσκοντα),ενθαρρύνονται να εντοπίσουν ταχαρακτηριστικά της βυζαντινήςεικονογραφίας. Η εργασία μπορείνα επεκταθεί με επίσκεψη σε ναό ήάλλο οικοδόμημα της μεσαιωνικήςπεριόδου για παρατήρηση τηςτεχνοτροπίας, διάκρισηχριστιανικής και κοσμικής τέχνης,εντοπισμό στοιχείων που έχουνσυνέχεια ως σήμερα.

4. Αναζητούν πληροφορίες γιατον ναό της Αγίας Σοφίας τουΚιέβου. Παρατηρούν ομοιότητες καιδιαφορές με βυζαντινούςσταυροειδείς ναούς. Η εργασίαμπορεί να επεκταθεί και σε άλλουςχριστιανικούς ναούς, στη Ρωσία καιτη Σερβία.

Η διαμόρφωσητης ΔυτικήςΕυρώπης:Πολιτικές,οικονομικές καικοινωνικέςεξελίξεις (11ος -15ος αι.)(2 ώρες)

1. Να γνωρίζουν σχηματικά τις πολιτικέςεξελίξεις της συγκεκριμένης περιόδου.

2. Να προσδιορίζουν καθοριστικά για τηνοικονομική εξέλιξη των δυτικών κρατώνγεγονότα, όπως π.χ. ο Μαύρος Θάνατος.

3. Να κατανοούν τον ρόλο των πόλεωνστην ανάπτυξη της οικονομίας.

4. Να εξηγούν το πολιτικό κλίμα πουδιαμορφώθηκε στην Ευρώπη με τηνκρίση του φεουδαρχικού συστήματος.

1. Έχοντας διαθέσιμεςπληροφορίες από ποικίλες πηγέςγια σημαντικά εμπορικά κέντρα τουμεσαίωνα στη δυτική Ευρώπη,παρουσιάζουν τα ευρήματά τους σεπροβολή παρουσίασης.

2. Με αφετηρία τις γνώσεις τουςγια την πανδημία της μαύρηςπανώλης εντοπίζουν καικαταγράφουν τις προεκτάσεις της σεόλους τους τομείς του μεσαιωνικού


πολιτισμού.3. Μελετούν επιλεγμένους Χάρτες

Ελευθεριών μεσαιωνικών πόλεωνκαι ενθαρρύνονται σε διάλογοαξιοποιώντας τις ιστορικές γνώσειςτους για τη φεουδαρχική κοινωνία.

. Σχηματίζουν πίνακα με στοιχείαγια τη δομή και τον τρόπολειτουργίας των συντεχνιών στοΒυζάντιο και στη δυτική Ευρώπη.

Ο ρόλος τηςρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας(1 ώρα)

1. Να εντοπίζουν τον ρόλο τηςΡωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και τουδυτικού μοναχισμού στη διαμόρφωσητων κοινωνικών αντιλήψεων τουδυτικού κόσμου.

2. Να αξιολογούν τη δράση του δυτικούμοναχισμού στην εκπαίδευση.

3. Να περιγράφουν τις συνθήκεςδημιουργίας του παπικού κράτους.

4. Να εξηγούν την κρίση στηΡωμαιοκαθολική Εκκλησία κατά τονόψιμο Μεσαίωνα.

1. Αξιοποιώντας και τις γνώσειςτους για τον ρόλο της Εκκλησίας στηδυτική Ευρώπη κατά τηνπροηγούμενη περίοδο, 5ο -10οαιώνα, συντάσσουν μία παράγραφομε ανάλογο θέμα.

2. Μετά από διερεύνηση οιμαθητές καλούνται να αναφερθούνστην παρακμή του παπισμού κατάτον όψιμο Μεσαίωνα.

Ο δυτικόςμεσαιωνικόςπολιτισμός (2ώρες)

1. Να γνωρίζουν τον πολιτισμό τηςμεσαιωνικής Ευρώπης στους τομείς τηςτέχνης, των γραμμάτων, της επιστήμης καινα είναι ενήμεροι για την ίδρυση τωνπρώτωνΠανεπιστημίων στην Ευρώπη.

2. Να περιγράφουν την καθημερινή ζωήτου δυτικού μεσαιωνικού κόσμου και νατην συγκρίνουν με αυτή του βυζαντινού.

3. Να γνωρίζουν εκπροσώπους τηςπνευματικής ζωής του δυτικούΜεσαίωνα.

4. Να αξιολογούν τη σημασία τηςεπικράτησης των εθνικών γλωσσώνστη διαμόρφωση των εθνικώνταυτοτήτων.

1. Αντιπαραβάλλουν έναδημοφιλές στη δυτική και βυζαντινήτέχνη θρησκευτικό θέμα καιεντοπίζουν ομοιότητες –διαφορές.Ενδεικτικά αναφέρεται οΕυαγγελισμός. Ομοίως εργάζονταιμε ένα κοσμικό θέμα σε χειρόγραφακαι τοιχογραφίες Ενδεικτικάαναφέρεται «Οι μουσικοί». Γράφουντα συμπεράσματά τους.

2. Δημιουργούν πολυτροπικόκείμενο με τα τυπικά παραδείγματατης βυζαντινής, της ρομανικής καιγοτθικής τέχνης αξιοποιώντας υλικόαπό το διαδίκτυο και βιβλία.

3. Αντιπαραβάλλουν χάρτεςμεσαιωνικών πόλεων με τουςχάρτες των ίδιων πόλεων σήμερα.Συγκρίνουν τη θέση των εμπορικών,θρησκευτικών, διοικητικών κέντρωνκαι ενθαρρύνονται σεσυμπεράσματα.

4. Με αφορμή το κείμενο του LeGoff για τα πανεπιστήμια τουΜεσαίωνα καλούνται οι μαθητές νασυζητήσουν τις αντιλήψεις πουαποκαλύπτονται από την ονομασίαπου δόθηκε στα ευρωπαϊκάπανεπιστήμια ( universitas) και στααντίστοιχα βυζαντινά ιδρύματα ( π.χ.πανδιδακτήριο).

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΓια τη διδασκαλία της Ιστορίας απαιτείται η διαμόρφωση ενός εκσυγχρονισμένου πλαισίου τοοποίο θα αποτελεί και τον γνώμονα με βάση τον οποίο θα επιλέγονται, θα διατάσσονται και θα


διαρθρώνονται τα περιεχόμενα του μαθήματος και θα καθορίζονται οι στρατηγικές διδασκαλίαςκαι μάθησης.Ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας δεν θα πρέπει να είναι δασκαλοκεντρικόςκαι αφηγηματικός, διότι συνέπεια της πρακτικής αυτής είναι η συνεχής απομνημόνευσηονομάτων, όρων, χρονολογιών, η συσσώρευση ασύνδετων, κατά βάθος, γνωστικώνστοιχείων και η μηχανιστική αναπαραγωγή τους κατά τη διαδικασία των εξετάσεων.Στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν πολλές και ποικίλες πηγές πληροφόρησης, οι οποίεςπροσφέρουν πληθώρα δεδομένων. Επομένως, στόχος δεν είναι πλέον η ποσοτική παροχήπληροφοριών, αλλά η επιλογή του ουσιώδους μέσα από το πλήθος των πληροφοριών.Η μάθηση πρέπει να προσανατολίζεται στην κατανόηση της γνωστικής δομής του μαθήματοςκαι στην ικανότητα του μαθητή να την αξιοποιεί για την επίλυση προβλημάτων και γενικότεραγια την κοινωνικοποίησή του.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΗ αξιολόγηση δεν χρησιμοποιείται ως μέσον ιεράρχησης της ακαδημαϊκής θέσης τωνμαθητών, αλλά πρέπει να είναι αυθεντική και να διαπλέκεται με τη διαδικασία τηςμάθησης/διδασκαλίας. Χρησιμοποιεί πολλαπλά κριτήρια και συχνά προκύπτει από τηνπαρατήρηση, καθώς και την ποιοτική και ποσοτική ανάλυση της συμπεριφοράς και τουέργου των μαθητών. Πρέπει να είναι μία σχεδιασμένη και συνεχής δραστηριότητα, νααντανακλά τα επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα του Προγράμματος Σπουδών, ναλαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές και δημογραφικές διαφορές των μαθητών και να εμπλέκειενεργά τους μαθητές.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣΓ΄ TAΞH ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι ηδιαμόρφωση ενεργών, δημοκρατικών πολιτών με κριτική ιστορική σκέψη και ιστορική συνείδηση.Επιπρόσθετα, σκοπός είναι οι μαθητές να κατακτήσουν ένα συγκροτημένο πλαίσιο ιστορικής γνώσηςτης εθνικής και τοπικής ιστορίας σε σύνδεση με την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία.Κατανοώντας βασικές έννοιες του ιστορικού χώρου, του ιστορικού χρόνου και της αιτιότητας ναμπορούν να ερμηνεύουν ιστορικές πληροφορίες και να τις εντάσσουν στο κατάλληλο κάθε φοράχωροχρονικό ιστορικό πλαίσιο. Επιδιώκεται, επίσης, η βαθύτερη κατανόηση των ιστορικών ζητημάτωνκαι της πολυπλοκότητάς τους, με ταυτόχρονη διαμόρφωση της ιστορικής και εθνικής τους ταυτότητας.


Στόχοι του μαθήματος είναι:• να κατανοούν οι μαθητές ότι ο κόσμος στον οποίο ζουν είναι αποτέλεσμα μιας

εξελικτικής πορείας των ανθρώπινων κοινωνιών• να αντιλαμβάνονται τους ποικίλους παράγοντες (κοινωνικούς, πολιτικούς,

οικονομικούς, πολιτισμικούς κλπ) που επηρεάζουν τις σύγχρονες καταστάσεις τουεθνικού τους περιβάλλοντος, συνδέοντας τα ιστορικά γεγονότα με την επικαιρότητα

• να μάθουν να χρησιμοποιούν το ειδικό λεξιλόγιο και την καθιερωμένη ορολογία τηςιστορικής επιστήμης


• να είναι σε θέση να εντοπίζουν και να σχολιάζουν, κατά τη μελέτη των ιστορικώνφαινομένων, τα αίτια και τα αποτελέσματα, τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύτων ιστορικών γεγονότων

• να σέβονται τις ιδιαιτερότητες (θρησκευτικές και πολιτισμικές) των λαών και ναγαλουχούνται με τις αξίες του σεβασμού, της αλληλεγγύης, της ισότητας, τηςυπευθυνότητας, της ελευθερίας και να απορρίπτουν τις στερεοτυπικές αντιλήψεις

• να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στη σπουδή του παρελθόντος ως παράγοντααπόκτησης αυτογνωσίας και κατανόησης της κοινωνίας

να οικοδομήσουν, μέσα από τη μελέτη του δικού τους πολιτισμού, την εθνική και πολιτισμική τουςταυτότητα.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑΜΑΘΗΣΙΑΚΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ


Οι μαθητές να είναι σε θέση:

Η Ευρώπη στους ΝεότερουςΧρόνους (15ος-18ος αιώνας) (3ώρες)

Οι μεγάλες ΓεωγραφικέςΑνακαλύψεις. Αναγέννηση καιΑνθρωπισμός(2 ώρες)

Να αποκτούν μία συνολικήεικόνα για τις ΓεωγραφικέςΑνακαλύψειςNα γνωρίζουν τις συνέπειεςτων ανακαλύψεων για τηνπαγκόσμια ιστορία.Να αντιλαμβάνονται τησημασία της Αναγέννησηςγια το σύγχρονο κόσμο.

1. Να κατασκευάσουν χάρτη μετις κυριότερες περιοχές πουανακάλυψαν οικονκισταδόρες

2. Να καταγράψουν τα υλικάαγαθά της καθημερινότηταςπου δεν θα υπήρχαν χωρίςτις ανακαλύψεις

3. Να παρουσιάσουν έργατέχνης (αρχιτεκτονικής-ζωγραφικής-γλυπτικής) τηςΑναγέννησης και νασυζητήσουν την έκφραση τουπνεύματος της εποχής σεαυτά

4. Να αναζητήσουνπληροφορίες για τουςκυριότερους εκπροσώπουςτης Αναγέννησης και νασυζητήσουν τη σχέση τηςκαλλιτεχνικής τουςδημιουργίας με τοαναγεννησιακό πνεύμα.

Θρησκευτική Μεταρρύθμιση.Πολιτικές, κοινωνικές καιπολιτισμικές εξελίξεις από τον15ο ως τον 18ο αιώνα1 ώρα

Να αξιολογούν τα αίτια καιτη σημασία τηςΘρησκευτικήςΜεταρρύθμισης.Να παραθέτουν τιςσημαντικότερες πολιτικές,κοινωνικές και πολιτισμικέςεξελίξεις από τον 15ο ως τον18ο αιώνα.

1. Να ανατεθούν εργασίες μεστόχο την καταγραφή τωνβασικών αρχών τηςδιδασκαλίας του Λούθηρου καιτου Καλβίνου σε αντιπαραβολήμε τα μέτρα πουχρησιμοποίησε ηΡωμαιοκαθολική Εκκλησία γιανα επιβάλει την ΚαθολικήΜεταρρύθμιση

2. Να συγκρίνουν τα καλλιτεχνικά


ρεύματα του Μπαρόκ και τουΡοκοκό.

3. Να καταρτίσουν πίνακα με τιςσημαντικότερες συνθήκες τηςπεριόδου που υπογράφηκανμεταξύ των κρατών.

Από τον Διαφωτισμό ως το τέλοςτων Ναπολεόντειων Πολέμων (3ώρες)

Ο Διαφωτισμός1 ώρα

1. Να αναλύουν τιςπροϋποθέσεις εξάπλωσηςτου Διαφωτισμού.

2. Να γνωρίζουν τα βασικάχαρακτηριστικά και τουςκύριους εκπροσώπουςτου.

1. Να συζητήσουν την επίδρασητων φυσικών επιστημών στηδιαμόρφωση των βασικώναρχών του Διαφωτισμού.

2. Να επιλέξουν κείμενα τωνΔιαφωτιστών με βάση τα οποίανα αποδελτιώσουν τις πολιτικέςκαι κοινωνικές τους απόψεις.

Η Αμερικανική Επανάσταση1 ώρα

1. Να γνωρίζουν τις συνθήκεςεκδήλωσης της ΑμερικανικήςΕπανάστασης και τις βασικέςπολιτικές αρχές πουκαθιέρωσε.

2. Να εμπεδώσουν τη σημασίατης για την παγκόσμιαιστορία.

1. Να δημιουργήσουνχρονολογικούς πίνακες με τακυριότερα γεγονότα καιπρόσωπα που διαδραμάτισανσημαντικό ρόλο στηνΑμερικανική Επανάσταση.

2. Να μελετήσουν τον τρόπο μετον οποίο η ΑμερικανικήΕπανάσταση αποτυπώνεταιστη λογοτεχνία της εποχής.

3. Να συντάξουν εργασία με θέματην επίδραση της Διακήρυξηςτης Ανεξαρτησίας στασύγχρονα συντάγματα.

Η Γαλλική Επανάσταση1 ώρα

1. Να κατανοούν τις αιτίες πουοδήγησαν στην εκδήλωση τηςΓαλλικής Επανάστασης καιτις βασικές αρχές πουκαθιέρωσε.

2. Να αποτιμούν τη σημασία τηςγια την παγκόσμια ιστορία.

1. Να δημιουργήσουνχρονολογικό πίνακα με τακυριότερα γεγονότα καιπρόσωπα της ΓαλλικήςΕπανάστασης.

2. Να κατασκευάσουν σκαρίφημαμε τη σύνθεση του γαλλικούκοινοβουλίου κατά τις διάφορεςφάσεις της ΓαλλικήςΕπανάστασης

3. Να προσδιορίσουν τους όρουςφιλελεύθερος, συντηρητικός,ελευθερία, ισότητα,αδελφοσύνη και νασυζητήσουν τη χρήση τουςαπό τα σύγχρονα κράτη.

Η Ελληνική Επανάσταση του1821 και τα επαναστατικάκινήματα στην Ευρώπη κατά το19ο αιώνα (5 ώρες)Ο Ελληνισμός από τα μέσα του18ου ως τις αρχές του 19ου

αιώνα. ΝεοελληνικόςΔιαφωτισμός

1. Να γνωρίζουν τις συνθήκεςζωής των Ελλήνων ως τιςαρχές του 19ου αιώνα .

2. Να αξιολογούν την επίδραση

1. Να συλλέξουν δημοτικάτραγούδια και εικαστικά έργαπου αποδίδουν τη ζωή τωνυπόδουλων Ελλήνων


(1 ώρα) της Γαλλικής Επανάστασηςκαι του ΝεοελληνικούΔιαφωτισμού στην ιδεολογικήπροετοιμασία της ΕλληνικήςΕπανάστασης.

2. Να μελετήσουν τη Χάρτα καιτον Θούριο του Ρήγα Φεραίουκαι να εντοπίσουν τιςεπιδράσεις της ΓαλλικήςΕπανάστασης στα έργα αυτά.

3. Να αξιοποιήσουν κείμενα τωνκυριότερων εκπροσώπων τουΝεοελληνικού Διαφωτισμούπου καταδεικνύουν τηνεπίδραση του ΓαλλικούΔιαφωτισμού στο έργο τους.

Η Φιλική Εταιρεία και οισημαντικότεροι σταθμοί στηνεξέλιξη της ΕλληνικήςΕπανάστασης1 ώρα

1. Να είναι ενήμεροι για τηνίδρυση, την οργάνωση και τιςεπιδιώξεις της ΦιλικήςΕταιρείας.

2. Να γνωρίζουν τα κυριότεραγεγονότα της ΕλληνικήςΕπανάστασης και τη σημασίατους για την πορεία τουεθνικού ζητήματος.

1. Να κάνουν εργασία με θέματην καταγραφή των αρχών τηςΦιλικής Εταιρείας, μελετώνταςαποσπάσματα από τον Όρκοτων Φιλικών.

2. Να συντάξουν χρονολόγιο τηςΕλληνικής Επανάστασης με τακυριότερα πολεμικά καιπολιτικά γεγονότα που έλαβανχώρα κατά τη διάρκειά της.

3. Να δουν εικαστικό υλικό για τηνΕλληνική Επανάσταση(απεικονίσεις μαχών,προσωπογραφίεςπρωταγωνιστών, σημαίες καιλάβαρα) και να το συνδέσουνμε τα γεγονότα της περιόδου

4. Από τα απομνημονεύματααγωνιστών της Επανάστασης,να μελετήσουν αποσπάσματαπου αποτυπώνουν τον αγώνακαι τις συνθήκες ζωής τωνεπαναστατημένων Ελλήνων.

5. Μέσα από την ανάγνωσηποιημάτων να καταγράψουν τιςυψηλές αξίες και τα ιδανικά γιατα οποία θυσιάστηκαν οιΈλληνες.

Πολιτειακή οργάνωση τωνεπαναστατημένων Ελλήνων1 ώρα

1. Να κρίνουν τις εμφύλιεςδιαμάχες που ξέσπασαν κατάτη διάρκεια τηςΕπανάστασης.

2. Να αποτιμούν τιςσημαντικότερες αποφάσειςτων Εθνοσυνελεύσεων.

1. Να κατασκευάσουν διάγραμμαμε τις αντιτιθέμενες παρατάξειςκαι τους επικεφαλής τους.

2. Αξιοποιώντας τααπομνημονεύματα αγωνιστώντης Επανάστασης, νακαταγράψουν τις επιπτώσειςτης εμφύλιας διαμάχης στηνπορεία της Επανάστασης.

3. Να κατασκευάσουν διάγραμμαμε τις Εθνοσυνελεύσεις και τασυντάγματα που συντάχτηκαν.


4. Να εντοπίσουν τις επιρροέςτου Διαφωτισμού και τηςΓαλλικής Επανάστασης στηδιακήρυξη της Α΄Εθνοσυνέλευσης και σταΣυντάγματα της Επανάστασης.

Ευρωπαϊκή διπλωματία και τοκίνημα του Φιλελληνισμού1 ώρα

1. Να γνωρίζουν το κίνημα τουΦιλελληνισμού.

2. Να αντιλαμβάνονται τησημασία της στάσης τωνευρωπαϊκών δυνάμεων καιτου κινήματος τουΦιλελληνισμού για τηδημιουργία του ανεξάρτητουελληνικού κράτους.

1. Να κατασκευάσουν πίνακαστον οποίο νααντιπαραβάλλονται οι απόψειςτης Ιερής Συμμαχίας και τουΓεώργιου Κάνιγκ.

2. Μέσα από αποσπάσματακειμένων Φιλελλήνων νααποτυπώσουν το κλίμα πουείχε διαμορφωθεί στηνΕυρώπη για την ΕλληνικήΕπανάσταση.

3. Να καταγράψουν τις απόψειςτων Φιλελλήνων για τηνεπαναστατημένη Ελλάδα

4. Να παρουσιάσουν τις απόψειςτων επαναστατημένωνΕλλήνων για το Φιλελληνισμόκαι τους Φιλέλληνες με βάσηαπομνημονεύματα αγωνιστών.

Επαναστατικά κινήματα στηνΕυρώπη κατά το 19ο αιώνα1 ώρα

1. Να γνωρίζουν τα αίτια τωνεθνικών (1820-1821) και τωνκοινωνικών επαναστάσεων(1830 και 1848) στηνΕυρώπη.

2. Να αξιολογούν τη σημασίατων επαναστάσεων για τουςλαούς της Ευρώπης.

1. Να εντοπίσουν στον χάρτη τασημαντικότερα επαναστατικάκέντρα του 1830 και του 1848

2. Να παρουσιάσουν τις ηγετικέςμορφές των επαναστατικώνκινημάτων και να συσχετίσουντις ιδέες τους με τις αρχές τηςΓαλλικής Επανάστασης.

Οικονομικές, κοινωνικές καιπολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπηκαι στον κόσμο κατά το 19ο

αιώνα (2 ώρες)Βιομηχανική Επανάσταση. Οικοινωνικές και πολιτικέςδιαστάσεις της(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τα αίτια, τακύρια γνωρίσματα τηςΒιομηχανικής Επανάστασηςκαι τα σημαντικότεραεπιτεύγματά της.

2. Να αντιλαμβάνονται τιςκοινωνικές συνέπειες τηςΒιομηχανικής Επανάστασηςκαι να τις συσχετίσουν με τηνεμφάνιση των σοσιαλιστικώνιδεών.

1. Να καταρτίσουν πίνακα με τιςαλλαγές που επέφερε ηεκβιομηχάνιση.

2. Να καταγράψουν τιςεπιπτώσεις της εκβιομηχάνισηςστη ζωή των ανθρώπων μέσααπό λογοτεχνικά και εικαστικάέργα.

Νέα εθνικά κράτη στην Ευρώπηκαι ανάπτυξη της αποικιοκρατίας(1 ώρα)

1. Να αντιλαμβάνονται τιςσυνθήκες δημιουργίαςεθνικών κρατών στηνΚεντρική και Νότια Ευρώπηκαι στα Βαλκάνια.

2. Να εμπεδώσουν τις αιτίες και

1. Να εντοπίσουν στον χάρτη ταεθνικά κράτη πουδημιουργήθηκαν στη Δυτική καιΝοτιοανατολική Ευρώπη.

2. Να εντοπίσουν στον χάρτη τιςαποικίες των ευρωπαϊκών


τις συνέπειες τηςΑποικιοκρατίας.

κρατών.3. Να συγκρίνουν τα

χαρακτηριστικά των αποικιώντου 19ου αιώνα με εκείνα τωναποικιών της αρχαίας Ελλάδαςκαι να επισημάνουν ομοιότητεςκαι διαφορές.

Το ελληνικό κράτος από τηνίδρυσή του ως τις αρχές του 20ου

αιώνα (5 ώρες)

Ο Ιωάννης Καποδίστριας ωςκυβερνήτης της Ελλάδας(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν για τηνοργάνωση του νεοελληνικούκράτους από τον ΙωάννηΚαποδίστρια.

2. Να αποτιμούν το έργο του Ι.Καποδίστρια

3. Να προσδιορίζουν τα αίτιατης αντίδρασης στο έργο τουΙ. Καποδίστρια.

1. Να περιγράψουν τηνκατάσταση που επικρατούσεστην Ελλάδα, κατά την άφιξητου Ιωάννη Καποδίστρια.

2. Να συντάξουν πίνακα με ταμέτρα του Ιωάννη Καποδίστριαγια την παιδεία, την οικονομία,τη διοίκηση κ.λπ.

3. Με βάση απομνημονεύματα,να καταγράψουν τους λόγουςπου συντέλεσαν στηδολοφονία του ΙωάννηΚαποδίστρια.

4. Σε ένα παιγνίδι ρόλων νααντιπαραθέσουν ταεπιχειρήματα υπέρ και κατάτων επιλογών τουΚαποδίστρια.

5. Με τη βοήθεια χάρτη ναεντοπίσουν τα όρια τουπρώτου νεοελληνικού κράτουςκαι να συζητήσουν για τηνεπάρκειά τους.

Από την άφιξη του Όθωνα(1833) έως την έξωσή του(1862)(1 ώρα)

1. Να μάθουν για το έργο τηςΑντιβασιλείας.

2. Να αντιλαμβάνονται τα αίτιατης Επανάστασης της 3ης

Σεπτεμβρίου.3. Να αποτιμούν τη σημασία της

καθιέρωσης τηςσυνταγματικής μοναρχίας.

1. Να περιγράψουν τα γεγονότατης επανάστασης της 3ης

Σεπτεμβρίου μέσα από τοντύπο της εποχής και απόαπομνημονεύματα.

2. Να δουν εικαστικά έργα για τηνεπανάσταση του 1843.

Από την έξωση του Όθωνα(1862) ως το κίνημα στο Γουδί(1909)(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τις βασικέςαρχές του συντάγματος του1864.

2. Να είναι ενήμεροι για τησυμβολή του ΧαρίλαουΤρικούπη στη συγκρότησηενός σύγχρονου κράτους.

1. Να συγκρίνουν τα πολιτεύματαπου καθιέρωσαν ταΣυντάγματα του 1844 και 1864.

2. Να βρουν παροιμιώδειςφράσεις του ΧαρίλαουΤρικούπη.

3. Να συγκεντρώσουνγελοιογραφίες που σατιρίζουντην πολιτική του Χ. Τρικούπη

4. Σε ένα παιγνίδι ρόλων να


αντιπαραθέσουν ταεπιχειρήματα υπέρ και κατά τηςπολιτικής του ΧαρίλαουΤρικούπη.

Το Κρητικό Ζήτημα. Εθνικέςεπιδιώξεις στα Βαλκάνια. ΤοΜακεδονικό Ζήτημα.(1 ώρα)

1. Να αφομοιώσουν τον όροΜεγάλη Ιδέα.

2. Να αξιολογούν την επίδρασή«της Μεγάλης Ιδέας» στιςαλυτρωτικές επιδιώξεις στηνΚρήτη και τη Μακεδονία.

3. Να έχουν σαφή εικόνα για τηδημιουργία των εθνικώνκρατών στα Βαλκάνια.

1. Αξιοποιώντας πηγές ναγράψουν ένα σύντομο κείμενογια τους στόχους της ΜεγάληςΙδέας και την απήχησή τηςστην ελληνική κοινωνία του19ου αιώνα.

2. Να καταγράψουν τασημαντικότερα γεγονότα καιτους πρωταγωνιστές τουΜακεδονικού Αγώνα .

3. Να αφηγηθούν τη δράση ενόςαπό τους πρωταγωνιστές τουΜακεδονικού Αγώνα.

4. Μετά από μελέτηαποσπασμάτων λογοτεχνικώνβιβλίων για το Μακεδονικόζήτημα, να συζητήσουν τιςσυνθήκες διεξαγωγής του.

5. Να εντοπίσουν στον χάρτη τιςμεταβολές των ελληνικώνσυνόρων κατά το 19ο αιώνα.

6. Να εντοπίσουν στον χάρτη ταεθνικά κράτη πουδημιουργήθηκαν στα Βαλκάνιακαι να συζητήσουν τιςγεωπολιτικές αλλαγές πουεπήλθαν στην περιοχή.

Η ελληνική οικονομία καικοινωνία κατά τον 19ο αιώνα.(1 ώρα)

1. Να αποκτούν γνώσεις για τηνεξέλιξη του αγροτικούζητήματος και τιςδραστηριότητες τηςανερχόμενης αστικής τάξης.

2. Να προσδιορίζουν τουςλόγους της μετανάστευσης.

1. Μετά από μελέτηαποσπασμάτων λογοτεχνικώνβιβλίων και/ή φωτογραφικούυλικού να αφηγηθούν τιςσυνθήκες ζωής των αγροτώνκαι των αστών στα τέλη του19ου αιώνα.

2. Να καταρτίσουν πίνακα με ταμεταναστευτικά ρεύματα και τιςπεριοχές προέλευσης τωνμεταναστών.

3. Με χρήση κινηματογραφικούκαι λογοτεχνικού υλικού νασυζητήσουν τις επιπτώσεις τηςυπερπόντιας μετανάστευσηςστην ελληνική κοινωνία τωναρχών του 20ου αιώνα και τιςδυσκολίες προσαρμογής τωνμεταναστών στο νέοπεριβάλλον.

Η Τέχνη κατά τον 19ο αιώναστην Ελλάδα και στην Ευρώπη(1 ώρα)

1. Να διακρίνουν τα βασικάχαρακτηριστικά των

1. Να παρουσιάσουναντιπροσωπευτικά έργα τέχνηςτων σημαντικότερωνκαλλιτεχνικών ρευμάτων του


καλλιτεχνικών ρευμάτων τουρομαντισμού, του ρεαλισμούκαι του ιμπρεσιονισμού στηνευρωπαϊκή τέχνη του 19ου

αιώνα .2. Να αποτιμούν την επίδραση

των κυριότερων ευρωπαϊκώνκαλλιτεχνικών ρευμάτωνστην ελληνική καλλιτεχνικήδημιουργία του 19ου αιώνα.

19ου αιώνα.2. Να παρουσιάσουν τους

σημαντικότερους Έλληνεςκαλλιτέχνες του 19ου αιώνα καιτα θέματα που επέλεγαν.

3. Να βρουν φωτογραφικό υλικόγια τα νεοκλασικά κτίσματαστην Ελλάδα.

4. Να επισκεφθούν μουσεία,Εθνική Πινακοθήκη, ΔημοτικέςΠινακοθήκες.

Η Ελλάδα από το κίνημα στοΓουδί (1909) ως το τέλος τωνΒαλκανικών Πολέμων (1913) (2ώρες)

Το κίνημα στο Γουδί (1909) και ηβενιζελική πολιτική της περιόδου1910-1912.(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τους λόγουςπου προκάλεσαν το κίνημαστο Γουδί.

2. Να αποτιμούν τααποτελέσματά του κινήματοςστο Γουδί.

3. Να γνωρίζουν τοεκσυγχρονιστικό έργο τουΕλευθέριου Βενιζέλου (1910-1912).

1. Να μελετήσουνσυγκεκριμένες εφημερίδεςπου υπάρχουν σε ψηφιακήμορφή, για να σχολιάσουντην απήχηση του κινήματοςστο Γουδί.

2. Να καταγράψουν μέσα απόπηγές, τους σκοπούς τηςίδρυσης του ΣτρατιωτικούΣυνδέσμου.

3. Μελετώντας το Σύνταγμα του1911 να βρουν τις βελτιώσειςπου έφερε στην εκπαίδευση,την ιδιοκτησία και στη θέσητων δημοσίων υπαλλήλων.

Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)(1 ώρα)

1. Να διακρίνουν τις δύο φάσειςτων βαλκανικών πολέμων.

2. Να προσδιορίζουν τα αίτια καιτις συνέπειές των βαλκανικώνπολέμων.

1. Να καταρτίσουν χρονολογικόδιάγραμμα με τις κυριότερεςμάχες των βαλκανικώνπολέμων ή να σχεδιάσουντην πορεία του ελληνικούστρατού με τη βοήθειαφωτογραφικού καικινηματογραφικού υλικού.

2. Να συλλέξουν έργαζωγράφων με θέμα τουςβαλκανικούς πολέμους και νασυζητήσουν τις σκηνές πουπεριγράφονται.

3. Να μελετήσουν χάρτες με τανέα σύνορα των ΒαλκανικώνΚρατών και να εκφράσουν τιςαπόψεις τους για τη σημασίατης ενσωμάτωσης των ΝέωνΧωρών στην Ελλάδα.

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμοςκαι η Ρωσική Επανάσταση (3ώρες)Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος(1914-1918)(1 ώρα)

1. Να έχουν σαφή αντίληψη τωναιτιών του ΠρώτουΠαγκοσμίου Πολέμου.

1. Να εντοπίσουν στον χάρτητα αντίπαλα στρατόπεδα καιτα σύνορα των νέων κρατών


2. Να γνωρίζουν τα αντίπαλαστρατόπεδα.

3. Να αξιολογούν τις συνέπειεςτου Πρώτου ΠαγκοσμίουΠολέμου.

μετά τις συνθήκες ειρήνης.2. Να καταγράψουν τα υλικά, τα

μέσα και τις μεθόδους πουχρησιμοποιήθηκαν κατά τονΠρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο,για την εξουδετέρωση τουαντιπάλου.

Η Ελλάδα στον ΠρώτοΠαγκόσμιο Πόλεμο- Ο ΕθνικόςΔιχασμός(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τις συνθήκεςεμπλοκής της Ελλάδας στονΠρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο

2. Να διακρίνουν τις πολιτικέςσυνέπειες του ΕθνικούΔιχασμού.

1. Να συλλέξουν υλικό(φωτογραφίες, άρθρα απότον τύπο) για τη συμμετοχήτης Ελλάδας στον ΠρώτοΠαγκόσμιο Πόλεμο.

2. Να συζητήσουν για τα πάθηπου προκάλεσε ο ΕθνικόςΔιχασμός με αφορμή ταάρθρα του βενιζελικού καιαντιβενιζελικού τύπου τηςεποχής.

Ρωσική Επανάσταση(1 ώρα)

1. Να είναι ενήμεροι για τα αίτιακαι τις αρχές της ΡωσικήςΕπανάστασης .

2. Να αξιολογούν τη σημασίατης Ρωσικής Επανάστασηςγια την παγκόσμια ιστορία.

1. Να μελετήσουν κείμενα μέσααπό τα οποία να διακρίνουντα αιτήματα των Ρώσωνεπαναστατών.

2. Να κατασκευάσουνχρονολόγιο με τασημαντικότερα γεγονότα τηςΡωσικής Επανάστασης.

3. Αντλώντας υλικό από τηλογοτεχνία και τονκινηματογράφο να κάνουνεργασία με θέμα τηνπαρουσίαση τωνκοσμογονικών αλλαγών πουεπέφερε στην παγκόσμιαιστορία η ΟκτωβριανήΕπανάσταση.

Ο Μικρασιατικός Πόλεμος(1919-1922) (3 ώρες)

Οι διεκδικήσεις της Αντάντ καιτης Ελλάδας στην ΟθωμανικήΑυτοκρατορία.Ο ελληνισμός της δυτικήςΜικράς Ασίας και του Πόντου.Το τουρκικό εθνικό κίνημα(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τις συνθήκεςζωής των ελληνικώνκοινοτήτων της Μικράς Ασίαςκαι του Πόντου.

2. Να αναλύουν τουςπαράγοντες που συντέλεσανστην ανάληψη τουεγχειρήματος τηςμικρασιατικής εκστρατείας.

3. Να συσχετίσουν τημικρασιατική εκστρατείας μετην έξαρση του τουρκικούεθνικού κινήματος.

1. Να κατασκευάσουνακροστιχίδες ή σταυρόλεξαμε τις ονομασίες σπουδαίωνπόλεων και τοπωνυμιών τηςΜικράς Ασίας, του Πόντουκαι της Θράκης.

2. Να βρουν στοιχεία για τηνοικονομική και πολιτιστικήακμή των ελληνικώνπληθυσμών της ΜικράςΑσίας, του Πόντου και τηςΘράκης.

3. Να προσδιορίσουν τιςαλλαγές που επέφερε στηθέση των ελληνικώνκοινοτήτων της ΟθωμανικήςΑυτοκρατορίας η επικράτησητου κινήματος τωνΝεοτούρκων.


Η Μικρασιατική Καταστροφή(1 ώρα)

1. Να διακρίνουν τα κύριαγεγονότα του ΜικρασιατικούΠολέμου.

2. Να γνωρίζουν την κατάληξητου Μικρασιατικού Πολέμου.

1. Να κατασκευάσουνχρονολογικό πίνακα με τασημαντικότερα γεγονότα τηςμικρασιατικής εκστρατείας.

2. Με βάση φωτογραφικό/κινηματογραφικό υλικό καιμαρτυρίες να συζητήσουν τιςτραγικές συνθήκες υπό τιςοποίες οι πρόσφυγεςεκδιώχθηκαν βίαια από τιςπατρίδες τους.

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και τηνΤουρκία μετά τη ΜικρασιατικήΚαταστροφή(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τους όρους τηςΣυνθήκης της Λοζάνης

2. Να αποτιμούν τις πολιτικέςκαι κοινωνικές εξελίξεις τηςΜικρασιατικής Καταστροφήςστην Ελλάδα και την Τουρκία.

1. Να συγκρίνουν το περιεχόμενοτης Συνθήκης των Σεβρών μετο περιεχόμενο της Συνθήκηςτης Λοζάνης και να εξάγουνσυμπεράσματα.

2. Να καταγράψουν τιςεπιπτώσεις της μικρασιατικήςκαταστροφής σε ηθικό,κοινωνικό και οικονομικόεπίπεδο.

3. Στον χάρτη της Ελλάδας νασημειώσουν τις περιοχές στιςοποίες κατέφυγαν οιπρόσφυγες μετά τημικρασιατική καταστροφή.

Η εποχή του Μεσοπολέμου(1919-1939) (2 ώρες)

Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.Η παγκόσμια οικονομική κρίσηκαι οι κοινωνικές και πολιτικέςτης διαστάσεις(1 ώρα)

1. Να έχουν γνώσεις για τηνοικονομική κρίση του 1929και για τις σημαντικότερεςκοινωνικές της επιπτώσεις

2. Να αντιλαμβάνονται τουςλόγους της ανόδου τουφασισμού και του ναζισμού

1. Να συζητήσουν την επίδρασηπου άσκησε η οικονομική κρίσηστην άνοδο τωνολοκληρωτικών καθεστώτωνστην Ευρώπη.

2. Να βρουν τα σύμβολα και νασκιαγραφήσουν τιςπροσωπικότητες των ηγετώντων ολοκληρωτικώνκαθεστώτων.

3. Να επισημάνουν τα στοιχείατης ακραίας ιδεολογίας τωνολοκληρωτικών καθεστώτωνμέσα από λογοτεχνικά,θεατρικά και εικαστικά έργα μεαντιφασιστικό και αντιναζιστικόπεριεχόμενο.

Η Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Ηδικτατορία της 4ης Αυγούστου1936(1 ώρα)

1. Να έχουν βασικές γνώσεις γιατις σημαντικότερες πολιτικέςεξελίξεις στην Ελλάδα κατά τοΜεσοπόλεμο (ανακήρυξη Β΄Ελληνικής Δημοκρατίας,βενιζελική τετραετία,παλινόρθωση και δικτατορίαΜεταξά)

2. Να αξιολογούν την επίδρασητης παρουσίας τωνπροσφύγων στην κοινωνική,

1. Σε ένα παιγνίδι ρόλων νααντιπαραθέσουν ταεπιχειρήματα υπέρ και κατά τηςπολιτικής του Βενιζέλου

2. Διαβάζοντας μαρτυρίεςπροσφύγων καισυγκεντρώνονταςφωτογραφικό υλικό, νακαταγράψουν τασημαντικότερα προβλήματαπου αντιμετώπισαν οι


πολιτική και οικονομική ζωήτης Ελλάδας.

πρόσφυγες τα πρώτα χρόνιατης εγκατάστασής τους στηνΕλλάδα.

3. Να συνθέσουν εργασία μεθέμα πρόσφυγες και ρεμπέτικοτραγούδι/ή πρόσφυγες καιμικρασιατική παράδοση (χοροί,διατροφικές συνήθειες, έθιμα).

Ο Δεύτερος ΠαγκόσμιοςΠόλεμος και η Ελλάδα (3 ώρες)Ο Δεύτερος ΠαγκόσμιοςΠόλεμος(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τα αίτια τουΔευτέρου ΠαγκοσμίουΠολέμου.

2. Να διακρίνουν τις κύριεςφάσεις του πολέμου.

1. Να καταγράψουν τιςπροκλητικές ενέργειες τουΧίτλερ που προκάλεσαν τηνκήρυξη του ΔευτέρουΠαγκοσμίου Πολέμου.

2. Να σχολιάσουν τις ακρότητεςτου πολέμου μέσα απόφωτογραφικό καικινηματογραφικό υλικό.

3. Να αξιολογήσουν τη χρήση τηςατομικής βόμβας ως μέσου γιατον τερματισμό του πολέμου.

Η συμμετοχή της Ελλάδας στονΔεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο1 ώρα

1. Να αξιολογούν τη σημασίατης συμμετοχής της Ελλάδαςστον Δεύτερο ΠαγκόσμιοΠόλεμο.

2. Να αποτιμούν τα δεινά τηςΚατοχής και τη σημασία τηςΕθνικής Αντίστασης.

1. Να αποτυπώσουν με τηβοήθεια χάρτη τη νικηφόραπορεία του ελληνικού στρατούστο αλβανικό μέτωπο και/ή ναγνωρίζουν το έπος του ’40μέσα από εφημερίδες τηςεποχής ή μαρτυρίες.

2. Να παρουσιάσουν τα δεινά τουπολέμου και της Κατοχής μέσααπό μαρτυρίες ή έργα Ελλήνωνποιητών, λογοτεχνών,ζωγράφων και χαρακτών.

3. Να κάνουν εργασία με θέμα«Κατοχή και Αντίσταση»,χρησιμοποιώνταςφωτογραφικό/κινηματογραφικό υλικό καιμαρτυρίες.

4. Να γνωρίσουν τους τρόπουςπου αντιμετώπισαν οιΈλληνες τον πόλεμο με βάσηγελοιογραφίες και τραγούδιατης εποχής

Τα αποτελέσματα του ΔευτέρουΠαγκοσμίου Πολέμου και ηίδρυση του ΟΗΕ(1 ώρα)

1. Να προσδιορίζουν τιςεπιπτώσεις του ΔευτέρουΠαγκοσμίου Πολέμου.

2. Να αποτιμούν τον ρόλο τουΟΗΕ.

1. Να κάνουν εργασία για ταστρατόπεδα συγκέντρωσης καιτις καταστροφές από τονπόλεμο μέσα απόκινηματογραφικό/φωτογραφικόυλικό και μαρτυρίες Εβραίωνεπιζησάντων.

2. Να μελετήσουν τα βασικάδικαιώματα που


κατοχυρώνονται με τηΔιακήρυξη των ανθρωπίνωνδικαιωμάτων του ΟΗΕ.

Διεθνείς εξελίξεις από το τέλοςτου Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έωςτα τέλη του 20ου αιώνα (2 ώρες)

Η πολιτική διαίρεση τηςΕυρώπης, Διπολισμός καιΨυχρός Πόλεμος(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τα βασικά αίτιατου διαχωρισμού του κόσμουσε Ανατολή και Δύση.

2. Να αποτιμούν τις συνέπειεςτης αντιπαλότητας Ανατολής-Δύσης.

1. Να σχεδιάσουν χάρτη με τιςχώρες του υπαρκτούσοσιαλισμού και του δυτικούκόσμου.

2. Να συζητήσουν ταπροβλήματα που δημιούργησεο Ψυχρός Πόλεμος στουςλαούς της Ανατολής και τηςΔύσης μέσα από τονκινηματογράφο και τηλογοτεχνία.

3. Να βρουν στοιχεία για τανεανικά κινήματα της δεκαετίαςτου ’60 (χίπις, ακτιβιστές) με τηχρήση μουσικού,κινηματογραφικού,φωτογραφικού καιλογοτεχνικού υλικού.

Το τέλος της Αποικιοκρατίας καιη ανάδυση του Τρίτου Κόσμου(1 ώρα)

1. Να αξιολογούν τουςπαράγοντες που προκάλεσαντο τέλος της Αποικιοκρατίας.

2. Να γνωρίζουν για την άνοδοτων κρατών του ΤρίτουΚόσμου.

3. Να εντοπίσουν τα κυριότεραπροβλήματα πουαντιμετωπίζουν τα κράτη τουΤρίτου Κόσμου.

1. Να βρουν τα κράτη του ΤρίτουΚόσμου που αντιμετωπίζουν ταμεγαλύτερα προβλήματαυποσιτισμού.

2. Να παρουσιάσουν τιςσημαντικότερεςπροσωπικότητες του ΤρίτουΚόσμου και να εκτιμήσουν τησυμβολή τους στην πτώση τηςΑποικιοκρατίας.

3. Να καταγράψουν ταπροβλήματα του ΤρίτουΚόσμου μέσα απόφωτογραφικό, κινηματογραφικόκαι έντυπο υλικό.

Η Ελλάδα από το τέλος τουΔεύτερου Παγκοσμίου Πολέμουέως τα τέλη του 20ού αιώνα (4ώρες)

Ο Εμφύλιος Πόλεμος και τακύρια προβλήματα τηςμετεμφυλιακής Ελλάδας (1944-1963). Ο κυπριακός αγώνας(1955-1960)(1 ώρα)

1. Να γνωρίζουν τις αιτίες τουΕμφυλίου Πολέμου.

2. Να αξιολογούν τις επιπτώσειςτου στην ελληνική κοινωνίακαι πολιτική ζωή του τόπου.

3. Να γνωρίζουν τον κυπριακόαγώνα και τις προσπάθειεςγια την ένωση του νησιού μετην Ελλάδα.

4. Να γνωρίζουν το πλαίσιομέσα στο οποίο η Κύπροςκέρδισε την ανεξαρτησία της.

1. Να παραθέσουν διαφορετικέςαπόψεις για τον ελληνικόΕμφύλιο μέσα από τηλογοτεχνική, ποιητική καικαλλιτεχνική δημιουργία.

2. Να βρουν φωτογραφικό υλικόγια τον ελληνικό Εμφύλιο καιτους πολιτικούς πρόσφυγες.

3. Με τη βοήθεια χάρτη τωνκατεχόμενων περιοχών τηςΚύπρου να συζητήσουν τηναλλοίωση της πληθυσμιακήςσύνθεσης της μεγαλονήσου


μετά την εισβολή.

Όξυνση της πολιτικής κρίσης καιη δικτατορία της 21ης Απριλίου1967(1 ώρα)

1. Να είναι ενήμεροι για τουςλόγους επιβολής τηςδικτατορίας.

2. Να επισημαίνουν ταχαρακτηριστικά τουδικτατορικού καθεστώτος.

3. Να διακρίνουν τα αίτια τηςκατάρρευσής του.

1. Να καταγράψουν μερικές απότις μεθόδους επιβολής καικαταστολής πουχρησιμοποιούσε το δικτατορικόκαθεστώς.

2. Να συζητήσουν τα βασικάαιτήματα της εξέγερσης τουΠολυτεχνείου και τον ρόλο τηςστην ανατροπή της χούντας.

Η Ελλάδα από τηΜεταπολίτευση ως τα τέλη τηςδεκαετίας του ΄80(1 ώρα)

1. Να έχουν σαφή εικόνα γιατους κύριους θεσμούς πουσυντέλεσαν στηναποκατάσταση τηςδημοκρατίας.

2. Να αποτιμούν τα μέτρααναδιοργάνωσης της χώραςκατά την περίοδο αυτή.

1. Να βρουν για τις συνθήκες υπότις οποίες αποκαταστάθηκε ηδημοκρατία.

2. Μελετώντας το Σύνταγμα του1975, να συζητήσουν για τοέργο που επιτέλεσε ηκυβέρνηση εθνικής ενότηταςκαι τη συμβολή της στηνεγκαθίδρυση δημοκρατικώνθεσμών.

Η μεταψυχροπολεμική εποχήστην Ευρώπη και στην Ελλάδα(1 ώρα)

1. Να προσδιορίζουν τουςλόγους κατάρρευσης τωνλαϊκών δημοκρατιών τηςΑνατολικής Ευρώπης.

2. Να αξιολογούν τιςσυνακόλουθες αλλαγές τηςκατάρρευσης των λαϊκώνδημοκρατιών στα Βαλκάνια.

1. Να βρουν φωτογραφικό καιέντυπο υλικό για τηνκατάρρευση του υπαρκτούσοσιαλισμού.

2. Να παρουσιάσουν τηνανέγερση και την πτώση τουτείχους του Βερολίνου, ωςσυμβόλου του ΨυχρούΠολέμου.

3. Να συζητήσουν την επίδρασητης κατάρρευσης του υπαρκτούσοσιαλισμού στη σημερινήεποχή, ιδιαίτερα στα βαλκανικάκράτη.

Οι προσπάθειες ενοποίησης τηςΕυρώπης και η Ελλάδα (1 ώρα)

Η Ελλάδα και οι διαδικασίεςενοποίησης της Ευρώπης. ΗΕλλάδα κράτος-μέλος τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης(1 ώρα)

1. Να αξιολογούν τουςπαράγοντες που οδήγησανστην ευρωπαϊκή ενοποίηση.

2. Να αποτιμούν τη σημασία τηςσυγκρότησής της ΕΕ.

3. Να γνωρίζουν τις διαδικασίεςένταξης της

Ελλάδας στην ΕυρωπαϊκήΈνωση.

1. Να καταρτίσουν πίνακα με τακράτη-μέλη της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης και τον χρόνο ένταξήςτους σε αυτήν.

2. Να συζητήσουν τιςδυνατότητες, αλλά και ταπροβλήματα της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης.

3. Να διερευνήσουν τον ρόλο τηςευρωπαϊκής ενοποίησης στηνυπέρβαση των εθνικιστικώνδιαφορών μεταξύ τωνευρωπαϊκών λαών.


Η Τέχνη του 20ου αιώνα (1 ώρα)1. Να διακρίνουν τα βασικά

χαρακτηριστικά των κύριωνκαλλιτεχνικών ρευμάτων του20ου αιώνα.

2. Να γνωρίζουν τους μεγάλουςΈλληνες δημιουργούς.

1. Να παρουσιάσουν σημαντικάέργα κορυφαίων ζωγράφωντων σημαντικότερωνκινημάτων τέχνης.

2. Να συζητήσουν την επιρροήπου δέχεται η Τέχνη από τοιστορικό γίγνεσθαι.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Βασική μεθοδολογική στρατηγική είναι η προσέγγιση του ιστορικού περιεχομένου κατά διδακτικέςενότητες. Απαιτείται η πολυεπίπεδη παρουσίαση και επεξεργασία της διδακτικής ενότητας από τονεκπαιδευτικό με τη συνδρομή επαρκούς και πολυτροπικού διδακτικού υλικού.

Ο εκπαιδευτικός αξιοποιεί εναλλακτικές αναπαραστάσεις του ιστορικού περιεχομένου. Η αφήγησηαπό τον διδάσκοντα μπορεί να παρέχει με συντομία και ακρίβεια τις απαραίτητες πληροφορίες για τηνενεργοποίηση και τον προβληματισμό των μαθητών και να κινήσει το ενδιαφέρον τους. Επίσης, οδιδάσκων χρησιμοποιεί γραπτές πηγές, υλικά και άυλα κατάλοιπα, οπτικοακουστικά μέσα, τοδιαδίκτυο, συναφή λογισμικά και ιστορικές αφηγήσεις. Επίσης, μπορεί να εφαρμόσει και ενεργητικέςδιδακτικές τεχνικές και βιωματικές δράσεις, όπως η δραματική αναπαράσταση ιστορικών σκηνών, ηεπιτόπια έρευνα, οι επισκέψεις σε αρχαιολογικούς-ιστορικούς χώρους, σε μουσεία, σε αίθουσεςτέχνης. Αυτές οι διδακτικές δραστηριότητες στοχεύουν στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών στημαθησιακή διαδικασία, μέσω της διερεύνησης ιστορικών δεδομένων και πηγών (εικονικών ήγραπτών), Αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι να συνάγουν πληροφορίες ιστορικούενδιαφέροντος, να κρίνουν και να ερμηνεύουν τεκμήρια του παρελθόντος.

Σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της ιστορικής εκπαίδευσης διαδραματίζει η υιοθέτηση τηςερευνητικής εργασίας (project). Στο πλαίσιο των ομάδων οι μαθητές μαθαίνουν να μελετούν, ναεπεξεργάζονται το ιστορικό υλικό και να αξιοποιούν τις Νέες Τεχνολογίες, γεγονός που συμβάλλειστην προώθηση της ιστορικής μάθησης και στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.

Επίσης, κρίνεται σκόπιμη η δημιουργία εργαστηρίου Ιστορίας με διαδραστικούς πίνακες,προβολείς, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, βίντεο, μικρές βιβλιοθήκες κλπ. που προσφέρουν στουςδιδάσκοντες πολλαπλές επιλογές μεθόδων διδασκαλίας και ευελιξία ως προς την εφαρμογή τους, ενώταυτόχρονα υποστηρίζουν και εμπλουτίζουν το σχολικό εγχειρίδιο.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση του μαθητή αποτελεί βασικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς στοχεύειστην ανατροφοδότηση της διδασκαλίας και στην προοδευτική βελτίωση του μαθητή. Μέσα από τηδιαδικασία αυτή οι διδάσκοντες συνειδητοποιούν την επιτυχία ή αποτυχία των ακολουθούμενωνμεθόδων και την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών που υιοθέτησαν κατά τη διάρκεια τηςδιδακτικής πράξης και προβαίνουν σε βελτιώσεις.

Η αξιολόγηση χρειάζεται να είναι διαρκής και διαμορφωτική και να διεξάγεται ατομικά ή ομαδικά,με σκοπό τον περιορισμό της αποστήθισης και αναπαραγωγής των ιστορικών γνώσεων από μέρουςτου μαθητή. Ασκείται μέσα από πολλαπλές και εναλλασσόμενες μορφές, όπως η προφορική καιγραπτή εξέταση και η παρουσίαση εργασιών, κατά τις οποίες ελέγχεται η αφηγηματική ικανότητα, ηγνώση, η διατύπωση ιστορικού λόγου, η ανάπτυξη κριτικού συλλογισμού.

Επειδή το μάθημα της Ιστορίας στοχεύει στην καλλιέργεια και στην ανάπτυξη ιστορικής κριτικήςσκέψης και ιστορικής συνείδησης το μεγαλύτερο μέρος των ερωτήσεων, γραπτών και προφορικών,πρέπει να αποσκοπεί όχι μόνο στον έλεγχο της αφομοίωσης γνώσεων αλλά και στην κριτικήαξιοποίησή τους.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ...

Documents