oda bÜlteni buletini i odËs - kt-to.org · investuese do të kemi zhvillim te hovshëm. me këtë...

Oda Bülteni | Buletini i Odës 1 Eylül – Ekim / Shtator -Tetor 2013

ODA BÜLTENIBULETINI I ODËS

Eylül – Ekim / Shtator – Tetor 2013Sayı / Numri 3

LİMAK tarafından Aeroports de Lyon ortaklığında Uluslar arası ‘Adem Jashari’ havalimanı açıldı

Me koncesion koncorcumit Turko-Francez “Limak Aeroport de Lyon” u përurua Aeroporti Internacional ‘Adem Jashari’

Kosova ile Türkiye Arasında Serbest Ticaret Anlaşması İmzalandı

Sektori i Shëndetësisë në KosovëKosova’da Sağlık Sektörü

U Nënshkrua Marrëveshja e Tregtisë së Lirë në mes të Kosovës dhe Turqisë

Oda Bülteni | Buletini i Odës2 Eylül – Ekim / Shtator -Tetor 2013

Oda Bülteni /Buletini i OdësKosova Türkiye Ticaret Odasının yayın organı. İki ayda bir yayınlanırËshtë botim i Odës Tregtare Kosovaro Turke. Publikohet një herë në dy muaj.

Kosova Türkiye Ticaret Odası adına imtiyaz sahibi / Oda Tregtare Kosovaro Turke :Başkan Vekili / z.Kryetar : Ahmet Mithat Milli

Yayın Koordinatörü / Koordinator i Publikimit: Esin Muzbeg Redaktör / Redaktor: Arta Fejzullahu

Bu bülten Kosova Türkiye Ticaret Odası İdaresi tarafından Yayın Kurulu koordinasyonunda hazırlanmaktadır .Ky buletin me anë të koordinimit të Redaksisë përgaditet nga Administrata e Odës Tregtare Kosovaro Turke.

Yayın Kurulu KTTO-nun İcra Kurulu Üyelerinden oluşur:Redaksia përbëhet nga Antarët e Këshillit Ekzekutiv të OTKT-së:

Ahmet Mithat Milli –z. KryetarAyhan Demirkıran – Nënkryetar Ercan Gürelli - AntarëOrkun Mungan – AntarëGökhan Hacıibrahimoğlu – AntarëMustafa Erdem – AntarëAli Hocaoğlu – Antarë

Bültende aktarılan ekonomi haberleri, şirket haberleri ve yorumlar Odanın görüşünü temsil etmez . Kaynak gösterilerek alıntı yapılır. Lajmet ekonomike, lajme nga kompanitë dhe komentet e vendosura në buletin nuk përfaqësojnë vlerësimet dhe pikëpamjet e Odës. Mund të përdoren citime duke u deklaruar burimi prej nga është marrë.

Mizanpaj ve Yayın / Dizajni dhe Botimi:ASHA Sh.p.k.

Yayın tarihi / Data e botimit: 4/11/2013 Yıl /Viti 1, Sayı /Numri 3. (Eylül – Ekim / Shtator -Tetor 2013)

Adresa: Imzot Nike Prella No 42 Ulpianë Prishtinë – KOSOVËTel: + 381 38 550 [email protected]

PërmbajtjaIçindekiler3

4

7

15

21

30

32

36

Başlarken / Parathënie

Dünya için Hazırız / Të Gatshëm për Botën

Ekonomi Haberleri / Lajme nga Ekonomia

Analiz / Analizë

Reportaj / Reportazhi

Odadan Haberler / Lajme nga Oda

Şirketlerden Haberler / Lajme nga Kompanitë

Şirket tanitimi “KONAK” / Promovimi i Kompanisë “KONAK”

Türkçe / Shqip


Değerli üyeler, Sevgili işadamları,

Kosova Türkiye Ticaret Odasının hazırladığı bültenin yeni sayısı vesilesiyle hepinize Merhaba diyorum. Bültenlerimizde, ülkedeki ekonomik gelişmeler ve üyelerimizden haberlerin yanı sıra bir sektöre eğilmeyi de uygun gördük. Bu sayımızın ana temalarından biri sağlık sektörü olacak. Temel veriler ekseninde sağlık sektörü hakkında bir değerlendirmede bulunduktan sonra, sektörde faaliyet gösteren üyelerimizle yaptığımız röportajı paylaşacağız. Bir yandan sağlık sektöründeki gelişmeleri yakından takip etme fırsatı bulurken, öte yandan engellerle de yüzleşmiş olacağız. Üyelerimizin tanıtıldığı bölümde ise bu sayımızda Pristina Stars projesini tamamlayan KONAK inşaata yer verdik. Kosova ile Türkiye arasında iyi seyreden siyasi ve ekonomik ilişkiler önemli bir anlaşma ile daha taçlandı. Malumunuz 27 Eylül 2013 tarihinde Ankara’da Serbest Ticaret Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmanın iki ülkenin ekonomilerine getireceği faydaların büyük olacağı kanaatindeyiz. Anlaşmanın adında ‘ticaret’in vurgulanmasına rağmen, ticaretin yanı sıra yatırım ilişkilerini de geliştireceğini düşünmekteyiz. Bu anlaşma ile Türkiye 2 Milyonluk bir Pazara açılırken, Kosova ise 80 Milyonluk bir pazara açılmaktadır. Kosova’daki başta ucuz iş gücü olmak üzere, teşvik politikaları ve reformlarla daha da iyileştirileceğini düşündüğümüz yatırım ortamı sayesinde yabancı yatırımcıların dikkatini çekmesi beklenmektedir. Başta Türk olmak üzere yabancı yatırımcılar için bölgede üretip Avrupa ve Türkiye Pazarlarına ulaşım cazip bir hale gelebilecektir.

Të nderuar anëtarë, të respektuar biznesmenë,

Me rastin e përgaditjes së buletinit të ri nga Oda Tregtare Kosovare Turke dua të ju Përshëndes të gjithëve. Përveq lajmeve nga zhvillimet ekonomike dhe tregtare të vendit, në këtë buletin vendosëm të prekim një sektor specifik. Në këtë buletin një prej temave kryesore do të jetë sektori i shëndetësisë. Pasi të japim disa vlerësime mbi të dhënat themelore rreth boshtit të sektorit të shëndetësisë, do të shkëmbejmë reportazhin e realizuar me anëtarët tanë të cilët janë aktiv në këtë sektor. Në njërën anë duke pasur mundësinë të ndjekim zhvillimet në sektorin e shëndetësisë në anën tjetër do të ballafaqohemi edhe me pengesat në sektor. Në këtë buletin në pjesën e njoftimit të një anëtari tonë kemi përfshirë ndërtimtarinë KONAK me projektin e saj të fundit Pristina Stars. Marrëdhëniet e mira politike dhe ekonomike midis Kosovës dhe Turqisë u kurorëzuan me një marrëveshje mjaft të madhe dhe të rëndësishme. E dini që me datën 27 Shtator 2013 u nënshkrua Marrëveshja e Tregtisë së Lirë në Ankara. Besojmë se kjo marrëveshje do ti sjellë përfitime të mëdha ekonomike Kosovës dhe Turqisë. Edhe pse në marrëveshje thekson termi ‘Tregti’ përveq tregtisë mendojmë se edhe në aspektin e marrëdhënjeve investuese do të kemi zhvillim te hovshëm. Me këtë marrëveshje Turqia hapet tek një tregti me vlerë 2 milion, dhe Kosova në një tregti me vlerë rreth 80 milion. Duke përfshirë fuqinë e lirë të punës në Kosovë së bashku me mjedisin e përmirësuar me politika dhe reforma inkurajuese pritet nxitja dhe tërheqja e vëmedjes së investitorëve të huaj. Prodhimi në Kosovë sidomos për investitorët e huaj duke përfshirë edhe investitorët turk paraqet një treg tërheqës ku transporti në Evropë dhe Turqi do të jetë shumë më i favorshëm. Oda Tregtare Kosovare Turke me rolin e saj mbështetës në krahun civil të marrëdhënjeve ekonomike midis dy vendeve la pas 5. vjetorin e saj të shërbimeve në këtë drejtim. Në mënyrë të zhvillimit dhe fuqizimit të tregtisë dhe marrëdhënjeve investuese në mes të Kosovës dhe Turqisë uroj dhe dëshiroj zhvillimin e Odës tonë në aspektin e kapacitetit institucional, shërbyes dhe fuqisë edhe më tutje.

Saygılarımla, / Me respekt,

Ahmet Mithat MİLLİBaşkan V. / Kryetar z.

ParathënieBaslarken...Kosova Türkiye Ticaret Odası, iki ülke arası ekonomik ilişkilerin sivil kanadında bir destekleyici unsur olarak hizmetlerinin 5. Yılını geride bıraktı. Kosova ile Türkiye arasında hem ticaret hem de yatırım ilişkilerinin daha da geliştirilmesi ile Odamızın kurumsal kapasitesinin, hizmetlerinin ve gücünün de gelişeceğini temenni etmekteyiz.

Türkçe Shqip


Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Kosova Başbakanı Hashim Thaçi ve Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın yanı sıra çok sayıda bakan, milletvekili, bürokrat ve işadamının katılımı ile Uluslar arası Adem Jashari Havalimanının açılış töreni gerçekleşti.

23 Ekim 2013 – LİMAK tarafından Aeroports de Lyon ortaklığında, Kosova devletinden yap işlet devret modeli ile alınan ve 20 yıl boyunca işletilecek olan havalimanının yeni terminali açıldı. 42.000 metre kare büyüklüğündeki yeni havalimanı için 130 milyon € yatırım yapıldı. LİMAK bu dev proje için görkemli bir organizasyon tertip etti. Açılışa 2000’e yakın kişi katıldı. Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Kosova’da kendini evinde gibi hissettiğini dile getirerek, Türkiye ile Kosova arasındaki tarihi dostluk ve kardeşlik ilişkisine vurgu yaptı. Balkanların en büyük ve en modern havalimanının inşa edildiğine dikkat çeken Erdoğan, başta LİMAK olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür etti. Erdoğan “Türkiye Kosova’nın bağımsız bir devlet olarak varlığını ilk tanıyan ülkelerdendir. Aynı şekilde Türkiye, Kosova’nın imarı, Kosova’nın kalkınması için her türlü desteği sağlamıştır,

U realizua inagurimi i Aeroportit Internacional ‘Adem Jashari’ me një ceremoni solemne me pjesëmarrjen e Kryeministrit të Turqisë Recep Tayyip Erdoğan, Kryeministrit të Kosovës Hashim Thaqi dhe ai i Shqipërisë Edi Rama. Në këtë ceremoni ishin të pranishëm edhe shumë ministra, deputetë, burokratë dhe biznesmenë.

23 Tetor 2013 – Realizohet hapja e terminalit të ri të aeroportit, e dhënë nga qeveria e Kosovës me koncesion koncorcumit Turko-Françez “Limak Aeroport de Lyon” për periudhën 20 vjeçare sipas modelit ndërto-opero-transfero. Për terminalin e ri me sipërfaqe prej 42.000 m2 janë investuar rreth 130 millionë €. Për këtë projekt gjigand LIMAK realizoi një organizim madhështor dhe të shkëlqyer ku morrën pjesë rreth 2000 njerëz në ceremoninë e inagurimit. Kryeministri i Turqisë Recep Tayyip Erdoğan duke u shprehur se ndjehet si në shtëpi në Kosovë, gjatë fjalimit të tij theksoi miqësinë historike dhe marrëdhëniet vëllazërore në mes të Turqisë dhe Kosovës. Erdoğan falënderoi kryesisht LIMAK’un dhe të gjithë ata që kontribuan në realizimin dhe ndërtimin e aeroportit më të madh dhe më modern në ballkan. Erdoğan tha se: “Turqia është një prej shteteve të para e cila e njofti prezencën

“Të Gatshëm për Botën”“Dünya için Haziriz”

U Përurua Aeroporti Internacional ‘Adem Jashari’ me një Ceremoni Solemne me Pjesëmarrjen e Tre Kryeministrave

Üç ülke başbakanının katıldığı görkemli bir törenle uluslar arası ‘Adem Jashari’ havalimanı açıldı


Türkçe Shqip

sağlamaya da devam edecektir. Zira Kosova bizim için ortak bir tarihi, ortak bir kültürü paylaştığımız kardeş bir ülkedir” diye konuştu. “Türkiye özel sektörünün Kosova’da başta altyapı, üretim, sağlık, eğitim, bankacılık, sigortacılık, gıda inşaat, tekstil olmak üzere pek çok alanda başarılı yatırımları var. Bu yatırımların bugünkü değeri 335 Milyon €’ya ulaşmıştır. Buna ilaveten Türk müteahhitlik sektörünün Kosova’ya toplam yatırımı ise yaklaşık 800 Milyon € değerine ulaşmış durumdadır. Bu yatırımlarla Kosova’da binlerce kişiye istihdam sağlanmaktadır. Dünyada örnek gösterilen Türkiye firmalarının Kosova’daki yatırımlarının daha da artmasını, Türkiye ve Kosova firmaları arasında daha güçlü ortaklıklar kurulmasını temenni ediyor, bunu da her fırsatta teşvik ediyoruz ve destekliyoruz” diye konuştu. Öte yandan Kosova Başbakanı Hashim Thaçi, dostlarının Avrupalı bir Kosova’nın modern havaalanına iniş yapıp buraya gelmelerinden dolayı büyük bir mutluluk duyduğunu ifade etti. Thaçi ayrıca “Biz bağımsızlığımızı ilan etme hazırlıkları içinde iken telefon edip Türkiye’nin tanıma kararının hazır olduğunu söyleyen Sayın Erdoğan ile bir arada olmaktan dolayı onur duyuyorum” diye konuştu. Başbakan Thaçi altyapısı mükemmel böylesi bir havalimanını görmenin kendilerini ve gelecek nesilleri umutlandırdığını ifade ederek, kendinin gençlik dönemlerinde böyle imkanların maalesef kapalı olduğunu kaydetti. Thaçi, bu havalimanının Kosova için ekonomik olarak büyük bir öneme sahip olduğunu ifade ederek, modern altyapısı ve 100 Milyon €’nun üzerindeki yatırımı ile bu havalimanının Kosova’yı dünyaya bağladığını söyledi. Thaçi, “Kosova bir yandan dünya için hazır olurken, dünya da Kosova’yı kabul etmeye hazır oluyor” diye konuştu. Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ise Thaçi’nin bu törene davetinden ve bu vesileyle dost ve kardeş ülkelerin başbakanları ile bir araya gelmekten dolayı mutluluk duyduğunu ifade etti. Rama, diğer konuşmacıların da vurguladığı gibi halk kahramanı Adem Jashari’nin isminin seçilmesinin çok isabetli olduğuna dikkat çekti. Öte yandan LİMAK’ın Başkanı Nihat Özdemir, bu projede emeği geçen herkese teşekkür ederek Kosova’ya her alanda şans diledi. Özdemir, bu havalimanının Kosova için bir dünya bağlantısı olmasını umut ettiklerini belirtti. “Adem Jashari” Priştine Uluslararası Havalimanının ihalesini Türk- Fransız ortaklığı olan “Limak Aeroport de Lyon” 2010 yılında 20 yıllık süre ile devraldı. Terminal alanı 42 bin metrekare alana sahip olup yaklaşık 130 milyon €’ya mâl oldu. Kamu –Özel Ortaklığı Anlaşmasıyla alınan ihaleye göre terminalin 27 bin metrekare olması gerekirken Limak bunu ikiye katlayarak 42 bin metrekare ve yolcuların geçiş yapacağı 3 körük ve 4 bağlantıyı kapsayacak şekilde projeyi büyüterek inşa etti.

e Kosovës si një shtet të Pavarur. Gjithështu, Turqia ka dhënë të gjitha llojet e mbështetjes së saj në rindërtimin dhe zhvillimin e Kosovës dhe do të vazhdoje të jap mbështetjen e saj sepse për ne Kosova është një shtet vëlla që ndajmë një histori dhe kulturë të përbashkët.”“Sektori privat i Turqisë në Kosovë veçanërisht në infrastrukturë, prodhim, shëndetësi, arsimim, banka, sigurime, ushqim, ndërtimtari, tekstil dhe në shumë fusha të tjera ka investime të suksesshme. Vlera aktuale e e këtyre investimeve ka arritur rreth 335 millionë €. Përveç kësaj, sektori i ndërtimtarisë turke në Kosovë ka arritur vlerën e investimit rreth 800 milionë €. Me këto investime sigurohet punësim për mijëra njerëz në Kosovë. Shpresojmë që firmat turke që ceken si shembull për boten ti rrisin investimet e tyre në Kosovë dhe të krijojnë partneritete më të fuqishme me firmat kosovare, të cilën e mbështesim dhe e inkurajojmë në çdo rast.”Në anën tjetër, Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi shprehu kënaqësinë e tij me ardhjen e miqëve të tij në aeroportin modern në Kosoven Evropiane. Gjithëashtu Thaqi theksoi se: “Unë jam i nderuar të jem këtu së bashku me z.Erdoğan i cili kur ne ishim në përgaditje të shpalljes së Pavaresisë së Kosovës ai më telefonoi dhe më tha se Turqia kishte gati vendimin që ta njohë Pavaresinë e Kosovës. ”Kryeministri Thaçi tha se një aeroport me një infrastrukturë të tillë të shkëlqyeshme e bën jo vetëm atë por edhe brezat e ardhshëm që të ndihen të shpresuar për të ardhmen dhe theksoi se në kohën e tij fatkeqësisht mundësitë ishin të mbyllura. Ky aeroport ka një rëndësi të madhe për ekonominë e Kosovës dhe me një bazë të fortë moderne dhe me një investim mbi 100 millionë €, ky aeroport lidh Kosovën me botën. “Në njërën anë Kosova e gatshme për botën, në anën tjetër bota e gatshme për të pranuar Kosovën. ”Kryeministri i Shqipërise Edi Rama shprehi kënaqesinë e ftesës së ceremonisë nga z.Thaqi dhe me këtë rast takimin me kryeministrat e shteteve mike dhe vëllazërore. Rama gjithëashtu theksoi dhe tërhoqi vëmendjen se sa e saktë dhe me vend ishte zgjedhja e emrit të heroit të popullit ‘Adem Jashari’. Në anën tjetër Kryetari i LIMAK’ut z.Nihat Özdemir duke iu falënderuar të gjithëve që kontribuan në këtë projekt Kosovës i uroi fat në çdo sferë. Özdemir theksoi se shpresojnë që ky aeroport për Kosovën të jetë lidhje me botën. Tenderin e aeroportit internacional të Prishtinës “Adem Jashari” e morri partneriteti turko-françez “Limak Aeroport de Lyon” në vitin 2010 për periudhën kohore 20 vjeçare. Për terminalin e ri me sipërfaqe prej 42.000 m2 janë investuar rreth 130 millionë €. Sipas tenderit të fituar nga Marrëveshja e Partneritetit Publik-Privat, sipërfaqja e të cilës ishte parashikuar të ishte 27.000 m2 LIMAK’u këtë sipërfaqe e dyfishoi duke e bërë 42.000 m2 dhe duke përfshirë këtu edhe urat ndërlidhëse për udhëtarë nga 3 në 4.

Devam Vazhdim



Türkçe Shqip

Devam Vazhdim


Erdoğan, Prizren’de halka hitap etti Erdoğan ju drejtua njerëzve në Prizren

Havalimanı açılışının ardından 3 Başbakan ve heyetleri Priz-ren’e hareket etti. Prizren’de de halka hitap eden liderler kardeşlik mesajları verdi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Hepimiz ortak bir tarihin, ortak bir kültürün, ortak bir medeniyetin, birbirine dost, birbirine akraba, birbirine kardeş olduğu bir yapının insan-larıyız. Unutmayın, Türkiye Kosova’dır, Kosova Türkiye’dir” diye konuştu. Erdoğan konuşmasında şu ifadelere yer verdi: “Biz bu bölgede, bu güzel bölgede Balkanlar’ın tamamında, barışın, dostluğun, huzur ve istikrarın, dayanışma ve kardeşliğin egemen olmasını istiyoruz. Farklılıkların, bir zenginlik olarak görülmesini, farklılıkların bir renklilik olarak görülmesini, her-kesin birbirine hoşgörü gösterip ortak hedeflere yürümesini arzuluyoruz. Geçmiş, artık geride kalmıştır. Biz geçmişe değil geleceğe bakacağız.”Bugün Kosova’da bir büyük havalimanının terminal binasının açılışını yaptıklarını anımsatan Erdoğan, yıllık 5 milyon yolcu kapasiteli bu havalimanıyla artık yeni bir Kosvova’nın inşa edildiğini vurguladı. Erdoğan ayrıca önümüzdeki ay açılacak olan otoyol için de hayırlı olsun dileklerinde bulundu. Kosova Başbakanı Hashim Thaçi Prizren belediyesinin or-ganizasyonunda düzenlenen törende Türkiye ile ilişkilerin mükemmel olduğuna dikkat çekerek desteklerinden dolayı Türk Başbakanı Erdoğan’a teşekkür etti. Thaçi, iktidarları döneminde yeni otoyolları ve havalimanı inşa ettiklerini be-lirterek, Avrupai bir Kosova’nın inşa edildiğine vurgu yaptı. Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ise Prizren’in Kosova gibi ayrılmaz ve bölünmez bir yer olduğunu söyleyerek, Priz-ren’in sadece halkların birbiri ile karıştığı ve kaynaştığı bir şehir değil, aynı zamanda kültürlerin ve mimari yapıların da birbirine yakın durduğu bir yer olması nedeniyle tarihsel ve kültürel değere sahip olduğunu kaydetti. Prizren ziyaretinin ardından ikili görüşmeler için Priştine’ye geçen Başbakan Erdoğan, Kosovalı mevkidaşı Thaçi tarafın-dan verilen çalışma yemeğinin ardından Türkiye’ye döndü.

Pas hapjes së aeroportit tre Kryeministrat dhe delegacionet e tyre morën rrugën për në Prizren. Liderët të cilët ju drejtuan popullit në Prizren dhanë mesazhe vëllazërore. Kryeministri Recep Tayyip Erdoğan në fjalimin e tij shprehi këto fjalë, “Ne të gjithë jemi njerëz të strukturës së një histo-rie të përbashkët, një kulture të përbashkët, një qytetërimi të përbashkët, jemi mik me njëri-tjetrin dhe kemi lidhje të ngushta dhe vëllazërore me njëri tjetrin.”Erdoğan fjalimit të tij i shtoi edhe këto fjalë: “Ne në këtë rajon, në këtë rajon të bukur në gjithë ballkanin dëshirojmë që paq-ja, miqësia, stabiliteti, solidariteti dhe vëllazëria të dominojë. Dëshirojmë që të ecim drejt rrugës së qëllimeve të përbash-këta ku dallimet shihen si pasuri ku të gjithë kanë dhe trego-jnë tolerancë ndaj njëri tjetrit. E kaluara ka mbetur mbrapa. Ne do të shikojmë të ardhmen e jo të kaluarën. “Duke kujtuar sot hapjen e ndërtesës së terminalit të aeropor-tit të madh të Kosovës Erdoğan theksoi se ky aeroport me një kapacitet vjetor me 5 millionë pasangjerë tani ndërtohet një Kosovë e re. Erdoğan gjithëashtu uroi fat edhe për hapjen e autostradës e cila do të realizohet në muajin e ardhshëm. Kryeministri i Kosovës Hashim Thaqi në ceremoninë e orga-nizuar nga komuna e Prizrenit i falënderoi shumë Kryemin-istrit të Turqisë për mbështetjet e tyre dhe theksoi se mar-rëdhënjet në mes të Kosovës dhe Turqisë janë të shkëlqyera. Thaçi theksoi se gjatë periudhës së tyre në pushtet kishin ndërtuar një Kosovë Evropiane ku në mes të ndërtimeve të tyre ishin autostrada dhe aeroporti. Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama gjatë fjalimit të tij në Prizren duke theksuar se Prizreni ashtu si Kosova është një vend integral dhe i pan-dashëm, shtoi se Prizreni nuk është vetëm një vend ku pu-pujt janë përzier por është një vend ku ka një vlerë të rëndë-sishme historike dhe kulturore ku shumë struktura kulturore dhe arkitekturale qëndrojnë pranë njëra tjetrës. Pas vizitës në Prizren, për bisedime dypalëshe dhe dhënjes së drekës së punës nga homologu i tij z.Thaqi z.Erdoğan dhe delegacioni kaloi në Prishtinë. Pas bisedimeve dhe drekës z.Erdoğan u kthye për në Turqi.


Türkçe Shqip

Lajme nga EkonomiaEkonomi Haberleri

Kosova ile Türkiye Arasında Serbest Ticaret Anlaşması İmzalandı

U Nënshkrua Marrëveshja e Tregtisë së Lirë në mes të Kosovës dhe Turqisë

Në Ankara me datën 27 Shtator 2013 u nënshkrua Marrëveshja e Tregtisë së Lire (MTL) në mes të Kosovës dhe Turqisë nga Ministri i Ekonomisë së Republikës së Turqisë z. Zafer Çağlayan dhe Ministres së Industrisë dhe Tregtisë së Kosovës znj. Mimoza Kusari Lila. Marrëveshja e Tregtisë së Lirë midis dy shteteve përfundoi pas bisedimeve një vjeçare, duke zënë një vend të rëndësishëm në historinë Kosovare si marrëveshja e parë e realizuar nga Qeveria e Kosovës në aspektin e tregtisë së lirë. Ministrja e Industrisë dhe Tregtisë znj. Mimoza Kusari Lila theksoi se nënshkrimi i Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë do ti sjell përfitime të mëdha të dy vendeve dhe njëkohësisht do të rrisë jo vetëm vëllimin e punësimit por edhe do të inkurajojë realizimin e investimeve të huaja. Sipas Kusarit për shkak se një situatë e tillë do të ndihmojë në zhvillimin e biznesit kjo marrëveshje gjithëashtu do të sigurojë edhe avantazhe të shumta qeverisë dhe popullsisë së Kosovës. Ministri i Ekonomisë së Republikës së Turqisë z. Zafer Çağlayan tërhoqi vëmendjen se kjo marrëveshje do të ndikojë pozitivisht në marrëdhënjet ekonomike midis dy shteteve, ku edhe bashkëpunimet ekonomike midis Kosovës dhe Turqisë do të fuqizohen dhe po bëhen edhe më të forta dita ditës.

27 Eylül 2013 Cuma Günü Ankara’da T.C. Ekonomi Bakanı Sayın Zafer Çağlayan ile Kosova Sanayi ve Ticaret Bakanı sayın Mimoza Kusari Lila tarafından Kosova ile Türkiye arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalandı. Kosova ile Türkiye arasında bir yıldan bu yana yürütülen Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri sona ermiş ve Kosova tarihinde Serbest Ticaret anlamında Kosova Hükümeti tarafından imzalan ilk anlaşma olarak yerini almıştır. Kosova ve Türkiye arasında imzalan Serbest Ticaret Anlaşmasının iki ülkenin yararına olacağını söyleyen Sanayi ve Ticaret Bakanı sayın Mimoza Kusari Lila anlaşma sayesinde iş hacmi artacak ve yabancı yatırımcı teşviki gerçekleşmiş olacaktır diye konuştu. Kusari’ye göre böyle bir durum iş gelişimine yardımcı olacağından dolayı Kosova devletine ve halkına birçok avantaj sağlayacak. Türkiye Ekonomi Bakanı sayın Zafer Çağlayan iki ülkenin ekonomik ilişkilerine olumlu etki yaratacak olan bu anlaşma ile iki kardeş ülke olarak Kosova ve Türkiye arasında ekonomik işbirliğinin her geçen gün daha fazla güçlendiğine dikkat çekti.

Kosova ile Türkiye arasında bir yıldan bu yana yürütülen Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri sona ermiş ve Kosova tarihinde Serbest Ticaret anlamında Kosova Hükümeti tarafın-dan imzalan ilk anlaşma olarak yerini almıştır.

“ Marrëveshja e Tregtisë së Lirë midis dy shteteve përfundoi pas bisedimeve një vjeçare, duke zënë një vend të rëndë-sishëm në historinë Kosovare si marrëveshja e parë e real-izuar nga Qeveria e Kosovës në aspektin e tregtisë së lirë.

“


Lajme nga EkonomiaEkonomi HaberleriDevam Vazhdim

Türkçe Shqip

Cilat janë efektet e marrëveshjes së nënshkruar midis dy shteteve:

• Sëparimekëtëmarrëveshjetënënshkruarmidis dy shteteve do të ketë rritje në vëllimin e punësimit. Njëkohësisht për arsye të rritjes së numrit të eksportit do të rritet edhe e ardhura e TVSH’së dhe për shkak të zvogëlimit apo eliminimit të tatimit doganor nuk do të ketë ndonjë reduktim mbi të ardhurat buxhetore. • Përarsyetëeliminimittë10%tëtatimitdoganor,edhe pse gradualisht, të produkteve turke në tregun kosovar, kjo situatë do të inkurajojë ardhjen e investitorit turk në Kosovë, ku konsumuesi kosovar do të ketë mundësinë të konsumojë produktin me çmim më pak se10%.Kjodotëreflektohetpozitivishtnëbuxhetetefamiljeve në Kosovë. • Dotëketëmëshumëinvestimetëdrejtpërdrejtanga Turqia. Gjithëashtu, eksportuesit turk do të jenë në gjendje të konkurrojnë në kushte të barabarta me eksportuesit nga Shqipëria, Maqedonia, Sërbia, Bosna-Hercegovina, Moldova dhe Mali i Zi të cilat janë nën kornizën e marrëveshjes së Evropës Qëndrore të Tregtisë së Lirë (CEFTA) me mundësinë e hyrjes në tregun e Kosovës pa tatime doganore. • Memëshumëinvesimetëhuajatëdrejtpërdrejtanë Kosovë do të rritet prodhimi dhe punësimi. • Meinvestimetëdrejtpërdrejtadotërealizohettransferi Know-How në Njohuri dhe Teknologji. • TransferiKnow-HownëNjohuridheTeknologjidotë rrisë fuqinë e konkurrencës. • Kosovamerritjeneprodhimitdhekonkurrencësdotë zhvillojë eksportin e saj. • MerritjeneprodhimitdheeksportitKosovadotarrisë dhe zhvillojë ekonominë e saj.

Rritja e tregut të mesëm dhe të lirë mund të konsiderohet ndër përfitimet e Marrëveshjes. Me këtë marrëveshje Turqia realizon qasjen në tregun kosovar pa doganë, në anën tjetër Kosova do ta ketë mundësinë e qasjes së lirë në tregun e Turqisë me vlerë rreth 80 milion. Në këtë mënyrë edhe është formuar një mjedis i favorshëm dhe tërheqës për Kosovën për të krijuar bazën e saj prodhimtare. Gjithëashtu me këtë marrëveshje të veçantë Turqia Kosovës i aplikon një tarifë doganore prej 0% për disa produkte bujqësore kurse kjo tarifë doganore për vendet e tjera aplikohet rreth 47%. Në anën tjetër, duke ju bazuar burimeve të Ministrisë së Ekonomisë së Turqisë menjëherë pas marrëveshjes së nënshkruar së Tregtisë së Lirë midis Kosovës dhe Turqisë, nën kornizën e bisedimeve të arritura do të fillojnë bisedimet e tregtisë për shërbime.

İki ülke arasında imzalan anlaşmanın etkileri neler:

• İlkolarakikiülkearasındagerçekleştirilenanlaşma sayesinde ticaret hacminde artış sağlanmış olacaktır ve artan ihracat rakamı üzerinden alınan KDV geliri artacağından, düşen ya da kaldırılan gümrük vergisi nedeni ile bütçe gelirlerinde bir azalma meydana gelmeyecektir, • KosovapazarındakiTürkürünlerinde%10’lukgümrük vergisinin bazı ürünlerde kademeli dahi olsa kaldırılmasından dolayı hem Türk yatırımcının Kosova’ya gelmesiteşvikedilecekhemdeKosova’lıtüketici%10oranında daha ucuz mal tüketecektir. Bunun ise Kosovalı ailelerin bütçelerine olumlu yansımaları olacaktır, • Türkiye’dendahafazlaDoğrudanYatırımgelecektir. Ayrıca, Türk ihracatçıları hâlihazırda Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA) çerçevesinde Kosova pazarına gümrük vergisiz giriş imkânına sahip olan Arnavutluk, Makedonya, Sırbistan, Bosna ve Hersek, Moldova ve Karadağ ihracatçıları ile eşit koşullarda rekabet edebilecektir, • DahafazlaDoğrudanYatırımileKosova’daüretimve istihdam artacaktır, • DoğrudanYatırımlarileKnow-HowBilgiveTeknoloji transferi gerçekleştirilecektir, • Know-HowBilgiveTeknolojitransferiKosovarekabet gücünü artıracaktır, • ArtanüretimverekabetgücüyleKosovaihracatını geliştirecektir, • ÜretiminveİhracatınartmasıileKosovaekonomisi büyüyecektir.

Anlaşmanın faydaları arasında ortak ve serbest pazarların büyümesi olarak değerlendirilebilir. STA ile Türkiye Kosova pazarına gümrüksüz ulaşırken, Kosova da Türkiye’nin 80 milyonluk bir pazarına serbestçe ulaşabilecek. Dolayısıyla Kosova’nın üretim üssü olması için bir cazibe alanı yaratılmış olacaktır. Unutulmamalıdır ki Türkiye tarafından diğer ülkelere bazı tarım ürünlerinde %47’lik bir gümrük tarifesi uygulanmaktadır halbuki Kosova Türkiye arasında İmzalanan bu özel anlaşma sayesinde Kosova’ya uygulanan gümrük tarifesi %0’lık. Diğer taraftan, Ekonomi Bakanlığı kaynaklarına dayanarak Kosova ve Türkiye arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması’nın (STA) hemen ardından iki ülke arasında varılan mutabakat çerçevesinde, en kısa zamanda hizmet ticareti müzakerelerine de başlanacaktır.


Shtator 2013, PTK’ja po i afrohet përfundimit të ankandit, nënshkrimi i së cilës ishte shtyrë disa herë. Nënshkrimi pritet që të realizohet më 30 shtator 2013, mirëpo në anën tjetër sindikata e punëtorëve kërkoi anulimin e procesit. Federata e sindikatave të PTK’së së bashku me anulimin e procesit kërkon edhe anulimin e nënshkrimit të kontratës deri në fund të shtatorit. Punonjësit e PTK’së duke cituar fituesin e ofertës “Axos & Najafi companies” si kompani jo e Telekom’it kërkojne anulimin e ofertës dhe gjitheashtu cituan që PTK’ja nuk ka kapasitet financiar dhe seriozitet të përmbushë ofertën me 277 milion € për privatizimin e 75% të PTK’së, të cilën e konsiderojnë si jo reale. Duke pasur parasysh procesin ligjor, kompania fituese e ofertës duhet të kishte nënshkruar kontratën deri me datën 17 korrik 2013. Ministria e Zhvillimit Ekonomik, në një deklaratë tha se për plotësimin e kushteve ka zgjatur kohën edhe për 3 javë. Në mes lajmeve të pasqyruara në media, “Axos & Najafi Companies” ka arritur të marr premtimin për zbritje të çmimit prej 20 milionë eurosh me licencat 3G dhe në të njëjtën kohë duke konsideruar punën e Telekomit të Sërbisë si ‘de fakto’ përshkak të dialogut teknik në mes të Kosovës dhe Sërbisë ka kërkuar zbritje shtesë. Në përputhje me rrethanat, erdhi në pasqyrim një zbritje prej 90 milion € nga 277 milion € të ofruara për privatizimin e PTK’së. Në anën tjetër Ministri i Zhvillimit Ekonomik Fadil Ismajli njoftoi se kërkesa për zbritje nuk do të merret parasysh.

Eylül 2013, Birkaç defa imzalaması ertelenen PTK ihalesinde sona yaklaşılıyor. Bir yandan 30 Eylül 2013 tarihinde imzalamanın gerçekleşmesi beklenirken, öte yandan PTK çalışanları sendikası sürecin iptal edilmesini talep etti. PTK Sendikaları Federasyonu, Eylül sonuna kadar satış sözleşmesinin imzalanmamasını ve ihalenin iptal edilmesini istiyor. İhaleyi kazanan “Axos & Najafi companies”in bir Telekom firması olmamasını gerekçe gösteren PTK çalışanları, ihalenin iptalini isteyerek, PTK’nın %75’i için verilen 277 Milyon €’luk teklifi karşılayacak finanasal kapasiteye ve ciddiyete sahip olmadığının da kanıtlandığı ileri sürüldü. Yasal süreç göz önünde bulundurularak, ihaleyi kazanan firmanın 17 Temmuz 2013 tarihine kadar sözleşmeyi imzalaması gerekiyordu. Ekonomi Kalkınma Bakanlığı, bir açıklama yaparak şartların yerine getirilmesi için süreyi 3 hafta daha uzattığını açıklamıştı. Basına yansıyan haberler arasında, “Axos & Najafi companies”’in 3G yatırımları için 20 Milyon € indirim talep ettiği, ayrıca teklif verilirken gündemde olmayan ancak Kosova ile Sırbistan arasında yapılan teknik diyaloglar sonucu fiiliyatta olan Sırbistan’a ait telekomun işlerinin de ‘de fakto’ kabul edilmesi nedeniyle ilave indirimler talep ettiği yer aldı. Buna göre PTK için verilen 277 Milyon €’dan, 90 Milyon €’luk bir indirim gündeme geldi. Öte yandan Ekonomi Kalkınma Bakanı Fadil İsmaili, indirim taleplerinin dikkate alınmayacağını açıkladı. 30 Eylül 2013 tarihinde söz konusu anlaşmanın imzalanması

PTK Özelleştirilme Süreci Tıkandı Është Bllokuar Procesi i Privatizimit të PTK’së


Hükümet üyelerinden oluşan Özelleştirme Komisyonu, PTK hisselerinin%75’ininözelleştir-ilmesini öngören ihale sözleşme-sinin imzalanma tarihini 26 Aralık2013’eerteledi.

“ Me mbledhjen e një komisioni të privatizimit e përbërë nga anëtarët e Qeverisë nëshkrimi i kontratës së marrëveshjes së privatizimit të 75%tëaksionevetëPTK’sëushtyemedatën26dhjetor2013.

“



Marrëveshja ishte pritur të nënshkruhet më datën 30 shtator 2013. Mirëpo me pas me daten 16 tetor 2013 me mbledhjen e një komisioni të privatizimit e përbërë nga anëtarët e Qeverisë nëshkrimi i kontratës së marrëveshjes së privatizimit të 75% të aksioneve të PTK’së u shtye me datën 26 dhjetor 2013. Sipas komisionit të qeverisë shtyerja e datës së nënshkrimit të marrëveshjes është marrë duke u biseduar dhe diskutuar me institucionet këshilluese të proceseve të tenderit dhe në bazë të ligjit në fuqi dhe specifikimeve të tenderit. Në këtë mënyrë, kompanisë Axos & Najafi dhe ortakëve të saj ju mundësua një periudhë kohore deri më 26 dhjetor 2013. Komisioni i privatizimit gjithëashtu shtoi se raporti i procesit të privatizimit të PTK’së së pari do të trajtohet nga Parlamenti i Kosovës dhe pas miratimit të raportit nga ana e Parlamentit do të jetë i mundshëm nënshkrimi i marrëveshjes, përndryshe nënshkrimin e marrëveshjes si komision nuk e shohim të drejtë dhe kjo është arsye pse e kemi shtyer datën e nëshkrimit deri më 26 dhjetor 2013. Njëkohësisht komisioni i privatizimit gjatë mbledhjes së 16 tetorit bëri të ditur se edhe nga firma konsultuese për privatizimin e PTK’së Hunton&Williams kanë marrë konfirmimin dhe opinionin pozitiv në aspektin e procedurës ligjore të privatizimit. Në anën tjetër Parlamenti i Kosovës, bënë përgaditjet për formimin e një komisioni hetimor në lidhje me procesin e privatizimit të 75% të aksioneve të PTK’së. Iniciativa e filluar e Parlamentit më 6 tetor nuk arriti ndonjë rezultat për shkak të bojkotimeve të deputetëve në qeveri. Partitë e opozitës kërkojnë që komisioni hetimor të formohet nën kryesinë e deputetit dhe ekonomistit z. Muhamet Mustafa. Në anën tjetër, institucionet ekonomike shprehin shqetësimet e tyre mbi bllokimin e procesit të privatizimit të PTK’së nga ana e Parlamentit të Kosovës për shkak të hesapeve dhe interesave politike. Gjithëashtu, u theksua se situatat e tilla të krijuara vetëm se po japin mesazhe negative tek investitorët e huaj.

bekleniyordu. Ancak süre aşımından sonra 16 Ekim 2013 tarihinde toplanan Hükümet üyelerinden oluşan Özelleştirme Komisyonu, PTK hisselerinin % 75’inin özelleştirilmesini öngören ihale sözleşmesinin imzalanma tarihini 26 Aralık 2013’e erteledi. Hükümet komisyonuna göre erteleme kararı yürürlükte olan yasa ve ihale şartnamesine dayanılarak ve ihale sürecine danışmanlık yapan kuruluşlarla görüşülerek alındı. Böylece ihaleyi kazanan Axos & Najafi ve ortaklarına 26 Aralığa kadar süre verilmiş oldu. Özelleştirme Komisyonu, özelleştirme sürecine ilişkin raporun Kosova Parlamentosunda ele alınmaması ve prosedür gereği söz konusu rapor onaylanmadan Komisyon olarak özelleştirme sözleşmesini imzalamayı doğru bulmadıkları için süreyi uzattıklarını açıkladı. Özelleştirme Komisyonu ayrıca 16 Ekim tarihli toplantısında, PTK özelleştirmesine stratejik danışmanlık yapan Hunton & Williams şirketinin, özelleştirme sürecinin yasal prosedür açısından olumlu görüş verdiği raporunu onayladı. Diğer taraftan ise Kosova Parlamentosu, PTK varlıklarının %75’inin özelleştirilmesine ilişkin ihale süreci hakkında bir soruşturma komisyonu kurmaya hazırlanıyor. Parlamentosunun 3 Ekimde başlattığı inisiyatif, iktidardaki milletvekillerinin boykotu üzerine sonuçlanamamıştı. Muhalefet partileri soruşturma komisyonunun milletvekili ve ekonomi uzmanı Muhamet Mustafa başkanlığında oluşmasını istiyor. Diğer taraftan ise ekonomik kuruluşlar, siyasi hesap ve çıkarlar nedeniyle PTK özelleştirilmesi sürecinin Kosova Parlamentosu tarafından bloke edilme noktasında gelmesinden dolayı endişelerini dile getirdi. Bu tip olayların yabancı yatırımcılara olumsuz mesajlar olarak yansıdığı dile getirildi.

16 Eylül 2013, Kosova ve Makedonya arasında ithalatakonulan koruma önlemi ve blokajlar sonucu ortaya çıkan kriz,13EylülCumagünüyapılanheyetlerarasıtoplantıdauzlaşmayavarılmasıylaçözümekavuştu.İkiülkeninaldığıkararların karşılıklı olarak kaldırılması ile krizin aşılması bekleniyordu. Kriz Makedonya hükümetinin 24 Haziran 2013 tarihinde yerli piyasayı korumak maksadıyla Kosova’nın da dahil olduğu CEFTA ülkelerinden buğday ve un ithalatını kısıtlayan bir karar almasıyla başladı. Bu karara göre Makedonya’da 1kg buğday ithal etmek için en az 2kg yerli ürün buğdayın satın alınması şart koşuluyordu. 1kg unun ithalatı için ise 5kg yerli ürün buğdayın satın alınması şartlandırılıyordu. Karar,

Kosova ile Makedonya Arası Ticari Kriz

Kriza Tregtare në mes të Kosovës dhe Maqedonisë

16 Shtator 2013, Kriza tregtare në mes të Kosoves dheMaqedonisë si pasojë e masave parandaluese dhe bllokadave mbi importet, në takimin ndërmjet delegacioneve me datën 13shtatoruarrittëzgjidhetmepajtiminetëdypalëve.Meheqjen e vendimeve të marra në mënyrë reciproke nga të dy vendet pritej që të tejkalohet kriza. Kriza tregtare filloi me datën 24 qershor 2013 kur Qeveria Maqedonase në mënyrë që të mbrojë tregun e brendshëm, morri disa masa parandaluese mbi importin e grurit dhe miellit nga vendet e CEFTA’s duke përfshirë edhe Kosovën. Sipas këtij vendimi për të importuar 1kg grurë në Maqedoni Qeveria Maqedonase kishte vendosur kushtin e blerjes së paku 2kg produkt të grurit vendor. Ndërsa për importimin e


1kg miell kushtëzoi blerjen e 5kg të produktit të miellit vendor. Respektivisht, vendimi për importimin e grurit ishte e vlefshme deri me datën 30 shtator 2013, ndërsa për miellin 31 dhjetor 2013. Si përgjigje, Qeveria e Kosovës, me datën 5 shtator 2013, ka vënë një embargo mbi produkte të caktuara bujqësore dhe ushqimore të Maqedonisë. Në këto rrethana Qeveria Maqedonase duke theksuar objektivin e njëanshëm të Kosovës ndaj Maqedonisë vendosi një taksë të veqantë për qytetarët e Kosovës, ku çdo qytetarë në hyrje në Maqedoni do të paguajë 2€, çdo automjet 2,5€ dhe çdo autobusë 10 €. Pas këtij vendimi, Qeveria e Kosovës nga data 9 shtator 2013, ndaloi importin e të gjitha produkteve me origjinë Maqedonase.Të hënën më 9 shtator, Zëvendëskryeministrja e Kosovës dhe Ministrja e Tregtisë dhe Industrisë Mimoza Kusari Lila, Ministri i Financave të Kosovës Besim Beqaj dhe Ministri i Ekonomisë së Maqedonisë Valon Saraqini u takuan në Prishtinë. Mirëpo, nuk u arrit ndonjë rezultat nga takimi i realizuar. Nga ana e Kosovës u theksua se kriza filloi me vendimin e marrë mbi kufizimet e importit të grurit dhe miellit nga Qeveria Maqedonase dhe me zbatimin e ‘tatimit’ ndaj qytetarëve të Kosovës. Me heqjen e kufizimeve dhe tatimeve nga Qeveria e Maqedonisë, Qeveria e Kosovës njoftoi se do të heq vendimin mbi ndalimin e importit të produkteve Maqedonase. Në anën tjeter, Maqedonia theksoi se vendimi nuk është marrë vetëm ndaj Kosovës por ndaj të gjithë vendeve të CEFTA’s dhe se Qeveria e Kosovës kishte objektiv te njëanshem ndaj Maqedonisë ku Qeveria e Maqedonisë tha se vendimet i kishte marrë për mbojtjen dhe organizimin e tregut të brendshëm. Dhe se në qoftë se bllokimi i importit të mallrave të Maqedonisë nuk heqet, Qeveria Maqedonase prezantoi se mendon të marrë vendimin për vendosjen e vizave ndaj qytetarëve të Kosovës. Delegacionet e të dy vendeve më datën 13 shtator u mblodhën edhe njëherë për të zgjidhur krizën. Me negociatat e realizuara u tejkalua kriza tregtare në mes të dy vendeve. Zëdhënësi i Qeverisë Maqedonase Muhamed Hoxha theksoi se masa mbrojtëse e marrë për importin e miellit u hiq dhe do të jetë e vlefshme me datën 14 shtator në mesnatë. Udheheqësi i delegacionit të Kosovës Zëvendës Kryeministri Hajredin Kuqi dhe Ministrja e Tregtisë dhe İndustrisë Mimoza Kusari Lila specifikuan se kanë arritur marrëveshjen me Qeverine e Maqedonise, ku qështja e krizës tregtare është zgjidhur në mes të dy vendeve.

buğday ithalatı için 30 Eylül 2013, un ithalatı için ise 31 Aralık 2013 tarihine kadar geçerli idi.Kosova hükümeti, buna tepki olarak 5 Eylül 2013’te Makedonya’dan bazı tarım ve gıda ürünlerine ambargo koydu. Bunun üzerine Makedonya hükümeti, Kosova’nın tek taraflı olarak Makedonya’yı hedef aldığını ileri sürerek Kosova vatandaşları için ayrı bir vergi koyarak, Makedonya’ya giren her Kosovalıdan 2 €, araçlardan 5 €, kamyon ve otobüslerden ise 10 € tahsil etmeye başladı. Bu kararın ardından da Kosova hükümeti 9 Eylül 2013 tarihinden itibaren, Makedonya menşeili tüm ürünlerinin ithalatını durdurma kararı aldı. 9 Eylül Pazartesi günü Kosova Başbakan Yardımcısı, Sanayi ve Ticaret Bakanı Mimoza Kusari Lila, Kosova Maliye Bakanı Besim Beqaj, ve Makedonya Ekonomi Bakanı Valon Saraqini, Priştine’de bir araya geldi. Ancak toplantıdan bir sonuç alınamadı.Kosova tarafı krizin Makedonya hükümeti tarafından alınan un ve buğday ithalatına ilişkin kısıtlama kararı ile başladığını ve bu kararla birlikte, Kosova vatandaşları için uygulanan ‘ayak bastı vergisi’nin kaldırılmasının ardından Makedonya ürünlerine ithalat yasağının kaldırılacağını duyurdu.Makedonya tarafı ise, kararın Kosova’ya yönelik olmadığını, iç piyasayı korumak ve düzenlemek için tüm CEFTA ülkelerine yönelik olduğunu, Kosova tarafının ise tek taraflı olarak Makedonya’yı hedef aldığını duyurdu. Kosova tarafından uygulanan ithalat yasağının kaldırılmaması durumunda Makedonya’nın Kosova için vize uygulayabileceğini de ileri sürdü.İki ülke heyetleri 13 Eylül Cuma günü krizi çözmek üzere bir kez daha bir araya geldi. Müzakereler sonucu kriz aşıldı. Makedonya hükümet sözcüsü Muhamed Hoxha, un ithalatı için alınan koruma önleminin kaldırıldığını ve 14 Eylülü 15’ine bağlana gece yarısından itibaren geçerli olacağını söyledi. Kosova heyetine başkanlık yapan Başbakan Yardımcısı Hajredin Kuçi ve Ticaret ile Sanayi Bakanı Mimoza Kusari Lila, anlaşmaya varıldığını belirterek krizin başladığı “sıfır noktasına” gelinmek üzere meselenin hallolduğunu dile getirdiler.

Türkçe Shqip



9 Eylül 2013, Kosova ile Sırbistan arasında yapılan teknik müzakereler sonucu Kosova’nun 1 Ocak 2015 itibariyle uluslar arası telefon koduna sahip olması konusunda anlaşmaya varıldı. Avrupa Birliği Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton arabuluculuğunda devam eden 3’lü müzakeler sonucu iki ülke Başbakanı Hashim Thaçi ve Ivica Dacic’in anlaşmaya vardığıu bildirildi. Anlaşmaya göre Kosova 2015 yılından itibaren uluslar arası telefon koduna sahip olacak, ancak o süreye kadar Sırbistan’a ait ve halihazırda hizmet veren operatörler kalmaya devam edecek. Öte yandan telekom uzmanlarından Agron Dida, bu anlaşmayla Kosova’da ilegal olarak varlığını sürdüren ve vergi vermeyen Sırp telekom operatörlerine zemin yaratıldığını ve yerel tarifelerle hizmet verme imkanı sunulduğunu öne sürdü. Kosova’nın uluslar arası telefon kodu için 2015’i beklemesinin arkasında ise daha önce uluslar arası telefon kodu kullanımı için gerek Monako gerekse Slovenya ile yapılan anlaşmalar nedeniyle olduğu ileri sürüldü.

Kosova’nun Uluslar Arası Telekomünikasyon Kodu 2015’te

Kodi Ndërkombëtar i Telekomunikacionit të Kosovës në Vitin 2015

9 Shtator 2013, Pas bisedimeve teknike në mes te Kosovës dhe Serbisë u arrit marrëveshja që Kosova do të ketë kodin ndërkombëtar të telefonit me datën 1 janar 2015. Pas bisedimeve trilaterale me ndërmjetësimin e vazhdueshëm të përfaqësueses së Bashkimit Evropian për Politike të Jashtme dhe Siguri, Catherine Ashton, Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi dhe ai i Serbisë, Ivica Daçiç theksuan se kanë arritur marrëveshje për telekomunikacionin. Sipas marrëveshjes që nga viti 2015 Kosova do të ketë kodin ndërkombëtar telefonik, por deri në atë kohë shërbimi i operatorëve të Serbisë do të jetë në dispozicion.Në anën tjetër, eksperti i telekomit, Agron Dida, theksoi se me këtë marrëveshje po mundësohet shërbimi i operatorëve serbë jo vetëm në mënyrë jolegale por edhe me shërbim të tarifave vendore duke iu bashkangjitur edhe mos pagesa e tatimeve, gjë e cila po ofron një terren jashtëligjor për operatorët serbë. Gjithëashtu, prapa pritjes së kodit ndërkombëtar telefonik të Kosovës deri në vitin 2015 thuhet se shkaku qëndron tek marrëveshjet e realizuara më parë për përdorimin e kodit ndërkombëtar telefonik me Monakon dhe Slloveninë.

“ “9Eylül2013,KosovaileSırbistanarasında yapılan teknik müzak-erelersonucuKosova’nun1Ocak2015itibariyleuluslararasıtelefon koduna sahip olması konusunda anlaşmaya varıldı.

9 Shtator 2013, Pas bisedimeveteknike në mes te Kosovës dhe Ser-bisë u arrit marrëveshja që Kosova do të ketë kodin ndërkombëtar të telefonitmedatën1janar2015.



Süt Sanayisi, Piyasaya Yetecek Kadar Gelişebilir

Industria e Qumështit Mund të Zhvillohet edhe me Shumë

Eylül 2013, Kosova’da süt sanayi, piyasanın talebini karşılayabilecek potansiyele sahip ancak gerek bölge gerekse Avrupa ülkelerinden gelen ithal ürünler sektörün gelişimine olanak tanımıyor. Kosova, halihazırda süt ihtiyacının %40’ını yerli üretimle karşılarken, %60 oranında da ithal ediyor. Kosova Süt Üreticileri Derneği Başkanı Ramadan Mema, Kosova’da günde 150 ton süt üretildiğini ifade ederek, geömiş yıllarla kıyaslandığında bu rakamın üretimde yaklaşık %20’lik bir artışın gerçekleştiğini gösterdiğini kaydetti.

Öte yandan ekonomi uzmanları, süt üretim sektörünün gelişmesi için bazı koruma önlemlerinin alınabileceği üzerinde dururken, bunun piyasayı bozacak şekilde olmamasına dikkat edilmesi hususunda uyardı. OEK Genel Sekreteri Berat Rukiqi, koruma önlemleri alınırken, sektördeki firmalar ve kurumlar arasında iyi ve etkili bir iletişimin olması gerektiğine dikkat çekti. Ticaret ve Sanayi Bakanılığı Sözcüsğ Arta Istrefi ise, Bakanlığın koruma önlemleri konusunda her zaman öncelikli davrandığını dile getirdi. Istrefi, ithal ürünlerde damping uygulamalarına karşı önlemlerin alınması ve sübvanse edilmiş ithal ürünlere karşı dengeleyici karşı önlemlerin alınması konusunda Bakanlığın Anti Damping ve Dengeleyici Karşı Önlemler yasasının desteklediğini bildirdi. Kosova’da 2000 civarında ticari çiftlikte üretilen sütler 30 kadar lisanslı süt işleme tesisinde toplanıyor. Süt işleme sektöründe istihdam 1500 civarında iken, süt üretim sektöründe 10.000 civraında kişinin çalıştığı tahmin ediliyor.

Shtator 2013, Industria e qumështit në Kosovë ka potencialin për të përmbushur kërkesat e tregut mirëpo importimi i produkteve si nga vendet e rajonit po ashtu edhe nga vendet e Evropës nuk po lejon që ky sektor të zhvillohet në mënyrë të mjaftueshme për tregun. Kosova, aktualisht 40% të prodhimit të qumështit e plotëson nga brenda ndërsa 60%’in e importon nga vendet rajonale apo evropiane.Presidenti i Shoqatës së Prodhuesve të Qumështit të Kosovës Ramadan Mema, theksoi se në Kosovë prodhohet 150 Ton Qumësht në ditë, duke shtuar se kjo shifër ne krahasim me vitet e kaluara ka treguar një rritje prej 20% në prodhimin e qumështit.

Në anën tjetër ekspertët e ekonomisë, paralajmëruan se në mënyrë të zhvillimit të sektorit për prodhimin e qumështit duhet të merren disa masa mbrojtëse, pa ndikuar negativisht në tregun e prodhimit të qumeshtit. Sekretari i përgjithshëm i OEK’së Berat Rukiqi, theksoi se duke marrë masat mbrojtëse, vuri re të kenë parasysh që në mes të kompanive dhe institucioneve të sektorit të ekzistojë një komunikim i mirë dhe efektiv. Zëdhënësja e Ministrise se Tregtise dhe Industrise Arta Istrefi theksoi se ministria gjithmonë vepron duke pasur prioritet mbi qështjen e masave mbrojtëse. Në përputhje me rrethanat ministria gjithëashtu mbështet ligjin për Anti Damping dhe Masat Stabilizuese mbi produktet e importuara, theksoi zëdhënësja Istrefi.Në Kosovë prodhimi i qumështit në 2000 fermat tregtare tubohet në afër 30 fabrikat përpunuese të liçencuara. Në sektorin e fabrikave përpunuese të qumështit punësimi sillet rreth 1500, ndërsa në sektorin e prodhimit numri i punonjësve llogaritet të jeë afër 10.000.

“ “

Türkçe Shqip

Ekonomi uzmanları, süt üretim sektörünün gelişmesi için bazı koruma önlemlerinin alınabi-leceği üzerinde dururken, bunun piyasayı bozacak şekilde olma-masına dikkat edilmesi hususun-da uyardı.

Ekspertët e ekonomisë, para-lajmëruan se në mënyrë të zhvil-limit të sektorit për prodhimin e qumështit duhet të merren disa masa mbrojtëse, pa ndikuar neg-ativisht në tregun e prodhimit të qumeshtit.



Arta Fejzullahu, 27 Shtator 2013 – Instituti Demokratik i Kosovës (KDI)/Transparency International Kosova (TIK), në lidhje me temën mbi “Manipulimin e Kritereve në Prokurimin Publik” organizoi një tryezë të rrumbullakët. Në këtë debat morën pjesë përfaqësues nga institucionet publike, bizneset dhe organizatat joqeveritare. Tema kryesore e agjendës së debatit ishte dimensioni i korrupsionit mbi tenderët në prokurimin publik. Menaxherja e Projektit të KDI’së Merita Mustafa, theksoi se gjatë formulimit të specifikimeve të tenderëve kishin identifikuar manipulime dhe përshtatje të kritereve sipas bizneseve, gjë e cila çon deri tek konkurrenca e pandershme. Sipas KDI’së politikat dhe aplikacionet e tilla në Kosovë ndikojnë në tendencën e formimit të monopolizmit dhe gjithëashtu kufizojnë vargun e produkteve dhe zhvillimin e teknologjise së re. Për shkak të kësaj situate u raportua se edhe buxheti i Kosovës është duke u ndikuar negativisht në mënyrë të drejtpërdrejtë. Gjithëashu, KDI prezantoi dy raste shembull studimesh në lidhje me këtë temë:

I. Ministria e Shëndetësise - Tenderi “Furnizimi me Somatropin” dhe

II. Ministria e Infrastrukturës - Tenderi “ Mirëmbajtjen e Rrugëve Gjatë Stinës së VerësdheDimrit”.

Nga Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRPP) Kryetari Safet Hoxha tha se zyrtarëve të prokurimit padrejtësisht ju drejtohet gishti për situata të tilla mirëpo shprehu se shumica e specifikimeve të tendereve imponohet drejtpërdrejtë nga institucionet marrëse. Në debat morri pjesë edhe deputetja e LDK’së Hykmete Bajrami e cila ju tërhoqi vëmendjen të gjithë palëve të interesuara që të flasin hapur rreth korrupcionit në mënyrë që kjo situatë të marrë fund sa më shpejtë. Bajrami gjithëashtu u ankua se në mjedise të mbyllura kur të gjithë flasin hapur për manipulimet dhe funksionimet e korrupsionit, kur vie puna tek publiku askush nuk flet asnjë fjalë. Sipas Bajram’it rastet e ryshvetit dhe korrupcionit u sjellin buxhetit një barrë shtesë rreth 20%.

Arta Fejzullahu, 27 Eylül 2013 - Kosova Demokratik Enstitüsü (KDI)/Kosova Uluslararası Şeffaflık Örgütü (TIK), “Kamu Alımlarında Kriterlerin Uyarlanması” konusuna ilişkin bir yuvarlak masa toplantısı düzenledi. Konuyla ilgili tartışmaya kamu kurumları, işletmeler ve sivil toplum kuruluşları temsilcileri katıldı. Toplantının ana gündemi Kosova’da kamu alımı ihalelerinde yolsuzluk boyutu olarak belirlendi. KDI proje menejeri Merita Mustafa, ihale şartnameleri oluşturulurken işletmelere yönelik manipülasyonların yapıldığına dair tespitlerde bulunduklarını ifade ederek bunun haksız rekabete yol açtığını bildirdi. KDI’ye göre Kosova’daki bu uygulamalar bir yandan tekelleşme eğilimlerinin oluşmasına neden olurken diğer yandan yeni teknolojik gelişme ve ürün gamını sınırlandırmaktadır. Bu durumdan dolayı doğrudan devlet bütçesinin de olumsuz yönde etkilendiği bildirildi. KDI ayrıca konuya ilişkin örnek olay olarak iki ihale sundu.

I.SağlıkBakanlığı - İhale“SomatropinTemini” ve

II.UlaştırmaBakanlığı-İhale“UlusalveBölgeselYollarınYazveKışBakımı”

Kamu İhaleleri Düzenleme komisyonu (KRPP) Başkanı Safet Hoxha, hedef olarak kurumlarının gösterildiğini ancak birçok ihalenin şartnamelerinin doğrudan alıcı olan kurum tarafından empoze edildiğini ileri sürdü. Toplantıya katılan LDK milletvekili Hykmete Bajrami ise yolsuzluk iddialarının açık bir şekilde konuşulup sona erdirilmesi için ilgili olan tüm taraflara çağrıda bulundu. Kapalı ortamlarda herkesin yolsuzluk kumpaslarının nasıl işlediğini anlatırken, iş kamuoyuna gelince tek kelime edilmediğinden yakındı. Bajrami’nin iddiasına göre yolsuzluk olayları bütçeye %20 civarında bir ek yük getiriyor.

“Kamu Alımlarında Kriterlerin Manipülasyonu” ile İlgili Yazı

“Manipulimi i Kritereve në Prokurimit Publik”

Türkçe Shqip


Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut, të drejtën e shëndetit të njeriut duke e përfshirë në kuadër të së drejtës së jetesës së qenies njerëzore e cila është pranuar në vitin 1948, pika e 25. e deklaratës thotë kështu: - “Secila qenie njerëzore ka të drejtë të të ushqyerit, mbathjes, strehimit dhe kujdesit mjekësor për shëndetin dhe mirëqenien e vetvetes dhe familjes. Secila qenie njerëzore ka të drejtën e sigurimit në rast të papunësisë, sëmundjes, paaftësisë, vejeshmërisë, plakjes apo kushteve të tjera të shfaqura pa vullnetin e tij.”- Nënat dhe fëmijët kanë te drejtën për kujdes dhe ndihmë të posaçme. Të gjithë fëmijët, të lindur brenda ose jashtë martese, gëzojnë të drejtën për të njëjtat mbrojtje sociale.

Më pas edhe Organizata Botërore e Shëndetësisë (WHO) brenda kornizës së Kombeve të Bashkuara edhe mekanizmat tjera ndërkombëtare kanë ofruar rregullore dhe standarte të ndryshme në këtë drejtim. Mund të flasim për shumë të drejta në lidhje me shëndetin si për shembull e drejta e standartit shëndetësor, e drejta e mbrojtjes shëndetësore, e drejta e qasjes në shërbimet shëndetësore e shumë të tjera me radhë.

Organizata Botërore e Shëndetësisë (WHO), shëndetin e përkufizon jo vetëm si mbrojtje nga sëmundjet dhe mikrobet por në tërësi si një mirëqenie në aspektin fizik, shpirtëror, mendor ashtu edhe në atë social. Prandaj, kur në përdorim konceptin e shëndetit duhet të jemi të vetëdishëm që me këtë term nënkuptojmë dhe flasim për të drejtën shëndetësore të qenies njerëzore nga aspekti fizik, shpirtëror, mendor dhe social.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, insanın sağlık hakkını yaşam hakkı çerçevesinde ele almış ve 1948 yılında kabul edilen Bildirgenin 25. Maddesi şöyle demektedir: - “Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlıkve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.”- Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır. Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar”.

Daha sonra gerek Dünya Sağlık Örgütü gibi Birleşmiş Milletler çerçevesinde gerekse diğer uluslar arası mekanizmalar çeşitli düzenlemeler ve standartlar getirmiştir. Sağlık standardı hakkı, sağlığın korunması hakkı, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı gibi sağlıkla ilgili birçok haktan bahsedebiliriz. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sağlığı sadece hastalıklardan ve mikroplardan korunma değil, bir bütün olarak fiziki, ruhi ve sosyal açıdan iyi olma hali olarak tanımlar. Dolayısıyla sağlık kavramını kullandığımız zaman ruhi, fiziki ve sosyal olarak sağlıklı yaşama hakkından bahsettiğimizi bilmemiz gerek.

AnalizëAnalizKosova’da Sağlık SektörüHazırlayan: Arta Fejzullahu

Sektori i Shëndetësisë në KosovëPërgatitur nga: Arta Fejzullahu

Kosova’da Sağlık Sektörünün Yapılanması Strukturimi i Sektorit Shëndetësor në KosovëKosova e cila posa doli nga lufta ne vitin 1999 dhe mori përsipër sistemin e shembur shëndetësor të Ish-Jugosllavisë me mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare përsëri hyri në rrugën e ristrukturimit të sistemit shëndetësor dhe shërbimeve shëndetësore të vendit. Me ndihmën dhe mbështetjen e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për herë të parë u pranuar Strategjia Shëndetësore e Kosovës në shtator të vitit 1999. Në vitin 2001 filluan shërbimet e mjekësisë familjare. Me iniciativën e donatorëve ndërkombëtarë spitalet u mbështetën

Kosova 1999 yılında savaştan yeni çıkmış ve eski Yugoslavya’nın çökmüş olan sağlık sistemini devralmış bir ülke olarak uluslar arası camianın da desteği ile sağlık sistemini ve sağlık hizmetlerini yeniden yapılandırmaya girişti. Dünya Sağlık Örgütünün desteği ile Kosova’nın ilk Sağlık Stratejisi Eylül 1999’da kabul edildi. 2001 yılında aile hekimliği hizmetleri başladı. Uluslar arası donörlerin girişimi ile hastaneler hem medikal malzeme ve ekipman hem de uzmanlık eğitimleri ile desteklendi.


AnalizëAnalizDevam Vazhdim

dhe përkrahën me furnizime medikale dhe me trajnime specialistike.

Më 17 shkurt 2008, kur Kosova shpalli pavarësinë e saj, sektori i shëndetësisë ende ballafaqohej me probleme të shumta dhe fatkeqësisht këto probleme ende vazhdojnë të ekzistojnë. Ministria e Shëndetësisë në njërën anë përpiqej për të krijuar infrastrukturën për zhvillimin e sistemit të sigurimit shëndetësor, në anën tjetër me ndihmën dhe mbështetjen ndërkombëtare mundohej të përmirësojë shërbimet shëndetësore. Disa investime të rëndësishme dhe përmirësime në shërbimët shëndetësore filluan të realizohen edhe nga duart e sektorit privat. Brenda investimeve të huaja të rëndësishme merrnin pjesë edhe investimet turke. Investitorët turk të cilët i kanë realizuar investimet e tyre në sektorin e shëndetësisë ofruan shërbimet shëndetësore të standartit botëror edhe në Kosovë. Investitori i huaj jo vetëm që ofroi, solli dhe transferoi shërbimin, pajisjet, personelin e kualifikuar por edhe realizoi shkëmbimin - transferin e njohurisë dhe përvojës. Punonjësve të sektorit të shëndetësisë në Kosovë ja mundësoi arsimimin profesional dhe fitimin e përvojës apo eksperiencës në fushën shëndetësore.

17 Şubat 2008 yılında Kosova bağımsızlığını ilan ettiği zaman sağlık alanında hala ciddi sorunlar devam ediyordu. Sağlık Bakanlığı bir yandan sağlık sigorta sisteminin geliştirilmesi için altyapı oluşturmaya çalışırken öte yandan gelen uluslar arası desteklerle hizmetleri iyileştirmeye gayret ediyordu. Bazı önemli yatırımlar ve hizmetlerde iyileştirmeler özel sektörün eliyle de yapılmaya başlandı. Önemli yabancı yatırımların başında Türk yatırımları geldi. Kosova sağlık sektörüne yatırım yapan Türk yatırımcılar, Türkiye’de dünya standartlarında verilen hizmetleri Kosova’ya taşıdı. Yabancı yatırımcı sadece hizmet ve ekipman transferi değil aynı zamanda bilgi ve tecrübe aktarımını da gerçekleştirdi. Ülkenin sağlık sektörü çalışanlarına da profesyonel eğitim ve tecrübe kazanma imkanları tanıdı.

Pavarësisht nga mbështetja ndërkombëtare, përpjekja lokale dhe investimet e drejtpërdrejta të investitorëve të huaj ende ekzistojnë probleme të shumta në shërbimet shëndetësore, sistemin e sigurimit shëndetësor, personelit të kualifikuar në sektorin e shëndetësisë në Kosovë. Këto probleme që ende vazhdojnë të përjetohen mund të renditen si pengesat kryesore në sektor nën këta tituj të cekur më poshtë:

- ARSYET ARSIMORE! Në aspektin arsimor në Kosovë duke filluar nga hapi i parë shkollor e deri tek shkalla më lartë universitare për shkak të kurrikulës dhe mangësive mbi zbatimin e sistemit arsimor të duhur lindin boshllëqe të shumta të cilat vazhdojnë të ekzistojnë edhe sot. Për shkak të mundësive të kufizuara dhe qasjes në teknologjinë e re mjekësore studentët arsimohen dhe trajnohen në kushte të kufizuara dhe jo kualitative në këtë drejtim. Për këtë arsye, teknikët, infermieret dhe kuadrot e mjekëve pa arritur pjekurinë e tyre profesionale hyjnë në sektor dhe ballafaqohen me pengesa dhe probleme te shumta.

Uluslar arası destek, yerel gayret ve doğrudan yabancı yatırımlara rağmen Kosova’da sağlık sektöründe gerek hizmetler, gerek sağlık sigorta sistemi gerekse kalifiyeli eleman konusunda bazı sıkıntılar yaşanmaya devam ediyor. İşte ana başlıklar ile sektörün temel engelleri:

- EĞİTİMSEL NEDENLER! Kosova’daki eğitim sisteminde birinci basamaktan üniversiteye kadar eğitim alanında gerek müfredattan gerekse sistemin uygulanmasından kaynaklı boşluklar doğuyor. Yeni tıp teknolojilerinin kısıtlı olması nedeniyle sağlık alanında yetişen öğrencilerin bu alanlarda eğitilmesi de kısıtlı oluyor. Dolayısıyla gerek teknisyen ve hemşire gerekse doktor kadroları profesyonel olgunluklarını tamamlamadan sektöre girmiş oluyor. - EKONOMİK NEDENLER! Kosova sağlık sektörü 1999 yılından bu yana uluslar arası camia tarafından desteklenmesine rağmen ülkenin genel ekonomik durumu, halkın refah seviyesi, işsizlik oranının %45 gibi çok yüksek

Sektördeki Engeller Pengesat në Sektor“ “Sektördeki Engeller

-EĞİTİMSELNEDENLER!-EKONOMİKNEDENLER!-SAĞLIKSİGORTASININOLMAYIŞI!-YOLSUZLUKBOYUTU!

PengesatnëSektor-ARSYET ARSIMORE! -ARSYET EKONOMIKE! -MUNGESAESIGURIMITSHËNDETËSOR!-MADHËSIAEKORRUPSIONIT!



- ARSYET EKONOMIKE! Sektori i shëndetësisë në Kosovë që nga viti 1999 mbështetet dhe përkrahet nga komunitet ndërkombëtare. Mirëpo edhe pse ekziston një mbështetje mjaftë e rëndësishme situata e përgjithshme ekonomike e vendit, niveli i mirëqenies së popullatës, shkalla e lartë e papunesisë (papunësia ≈45%), mos hyrja në fuqi e sistemit të sigurimit shëndetësor për shkak të arsyes që do të dëmtojë buxhetin e vendit janë problemet kryesore dhe serioze të cilat po pengojnë zhvillimin e sektorit të shëndetësisë. - MUNGESA E SIGURIMIT SHËNDETËSOR! Buxheti i kufizuar dhe jo i mjaftueshëm i sektorit të shëndetësisë i alokuar nga shteti i Kosovës, alokimi i kufizuar i burimeve shtesë të vendit dhe përshkak të shkallës së ulët të të ardhurave të popullatës rezulton tek mosmundësia e formimit të fondit të sigurimit shëndetësor e cila paraqet një prej pengesave kryesore në sektorin e shëndetësisë. Kjo situatë e krijuar është duke dëmtuar dhe penguar zhvillimin e sektorit në vend dhe njëkohësisht është duke nxitur daljen e transfereve burimore jashtë vendit për shkak të trajtimeve shëndetësore. - MADHËSIA E KORRUPSIONIT! Shërbimet me kapacitet të kufizuar të cilat nuk mund të plotësojnë kërkesat intensive të popullit dhe sektorit përgaditin dhe krijojnë terrenin për rastet e ryshvetit dhe korrupsionit. Transformimi i korrupsionit në një formë institucionale është duke shkaktuar një mori problemesh mbi furnizimin e ilaçeve dhe ofrimin e shërbimeve shëndetësore dhe si rezultat është duke vendosur një barrierë apo pengesë përballë përpjekjeve të realizuara me pozitivitet dhe qëllime të mira.

bir oranda oluşu, sağlık sigorta sisteminin ülkeye getireceği maliyet nedeniyle yürürlüğe giremeyişi sektörün de gelişememesine neden oluyor. - SAĞLIK SİGORTASININ OLMAYIŞI! Kosova’da devletin sağlık sektörüne ayırdığı bütçenin kısıtlılığı, ülkenin ek kaynak ayırma imkanlarının sınırlılığı ve halkın düşük gelir seviyesi nedeniyle sağlık sigorta fonunun henüz oluşturulamaması sektörün önemli engellerinden birini teşkil etmektedir. Bu durum ülke içinde sektörün gelişmesini de baltalayarak, tedavi amaçlı kaynak aktarımlarının da yurtdışına çıkışını körüklemektedir. - YOLSUZLUK BOYUTU! Hizmetlerin kapasite sınırlılığı yoğun talebi karşılayamaz hale gelince, sektörde ‘bıçak parası’ olarak da bilinen rüşvet ve yolsuzluk olaylarına zemin hazırlamaktadır. Yolsuzluğun kurumsal bir hale gelmesi ise gerek ilaç tedariki, gerekse sağlık hizmetlerinin verilmesi konusunda bir dizi aksaklığı beraberinde getirmekte, iyi niyetle gayret edilen düzeltmelerin önüne de bir engel koymaktadır.

Sektörün Görünümü Pamja e Sektorit

Kosova birçok sektörde olduğu gibi sağlık sektöründe de sağlıklı veri tutulması ve işlenmesi problemi yaşanmaktadır. Bu yüzden sektörle ilgili değerlendirmelerde de sapmalar mümkün olmaktadır. Kosova İstatistik Ajansı sektörle ilgili son olarak 2011 yılına ait verileri yayınlamıştır.

Kosova İstatistik Ajansının verilerine göre Kosova sağlık sektöründe toplamda 13.573 kişi istihdam edilmektedir. Sektör çalışanlarının eğitim durumu ve cinsiyetlerine göre dağılımları şöyle:

(Kaynak: Kosova İstatistik Ajansı)

Kosova si në sektoret e tjera ashtu edhe në sektorin e shëndetësise ka probleme në ruatjen dhe përpunimin e të dhënave me saktësi. Për këtë arsye në vlerësimet mbi sektorin mund të hasemi me devijime të shumta. Agjencia e Statistikave të Kosovës së fundi ka publikuar të dhënat e sektorit të vitit 2011. Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës totalisht 13.573 persona janë të punësuar në sektorin e shëndetësise. Shpërndarja e punonjësve sipas nivelit të arsimit dhe gjinisë në sektor është pasqyruar në tablon më poshtë:

(Ref: Agjensia e Statistikës së Kosovës)

ErkekMashkull

KadınFemër

TOPLAMTOTALI

UzmanSpecialist

Yüksek ok.Arsim i lartë

LiseShk e mesme

IlkokulShk �ll�re

Sektörde to�la� �st��da� Punes�m� �otal ne Sektor yüzde

%

9072 4501 13573 4399 418 7155 1601

67 33 100 32.5 3 52.7 11.8

Türkçe Shqip


Në Kosovë sektori i shëndetësisë vetëm për shërbimet shëndetësore bazike ballafaqohet me afërsisht 4.5 milion raste. Edhe pse shumica e rasteve janë aplikacione për mjekësinë familjare numri i rasteve që kërkojnë trajtime të komplikuara nuk është jo më pak.


Në qoftë se numri i rasteve të paraqitura krahasohet me numrin e mjekëve dhe personelit të cilët ofrojnë shërbime shëndetësore shihet qartë se shërbimi jipet me mundësi të kufizuara. Duke marrë parasysh numrin total të kuadros së specialistëve, mjekëve dhe dentistëve 2707 dhe paraqitjen e 4.5 milion rasteve mund të llogaritet që vetëm një mjek duhet të meret me mbikqyrjen e 1632 pacientëve në vit ndërsa 4.47 pacientëve për një ditë. Gjithëashtu, kur meret parasysh edhe pranimi i pacientit disa herë për arsye të ndërhyrjeve dhe përcjelljes së gjendjes së pacientit mund të shihet se nevojitet dhe bëhet një punë mjaft intensive.

Tabela e mëposhtme pasqyron shpërndarjen e mjekëve dhe personelit tjetër që ofrojnë shërbime shëndetësore që punojnë ne Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK) dhe spitalet rajonale.

Kosova’da sağlık alanında temel sağlık hizmetleri için yaklaşık 4.5 Milyon vaka ile karşılaşılıyor. Çoğunluğun aile hakimliğine ilişkin başvurular olmasına rağmen daha komplike tedavileri gerektiren vaka sayısı da az değil.

(Kaynak: Kosova İstatistik Ajansı)

Vaka sayısı ile sağlık hizmeti veren doktor ve diğer personel rakamları kıyaslandığında kısıtlı imkanlarla hizmetin verildiği söylenebilir. Uzman doktor, hekim ve dış hekimi kadrosunun toplam sayısı 2707 iken, 4,5 milyonluk vaka, doktor başına yılda 1632 günde ise 4,47 vaka ile uğraşma anlamına geliyor. Bir hasta ile muayyene için birkaç kez görüşme veya müdahale etme gerekliliği hesaba katılınca yoğun bir çalışma temposunu gerektirdiği ileri sürülebilir.

Aşağıdaki tabloda Kosova Üniversite Kliniği Merkezi (QKUK) ve Bölge Hastanelerinde çalışan doktor ve diğer sağlık hizmeti veren personelin dağılımını göstermektedir.

Vaka sayısı��mr� � �asteve

Kosova'da temel sağlık ��metler�� bölümlere göre dağılımları

Shpërndarja e shër��meve shëndetësore �a��e s�pas departmenteve në Kosovë A

ile h

ekim

liğ

i

Mje

kës�

a Fa

m��j

are

Ann

e ve

Çoc

uk S

ağlığ

ı��

ën�e

t� � �

ënës

��e

Fëm

�jës

Kadı

n D

oğum

�bs

tetr

�kë

��e

�j�n

eko�

ogj�

Da�

�l��e

Inte

rno

Labo

ratu

var

Labo

ratu

ar

Ac�

l �er

v��

Emer

gjen

ca

Uzm

anlık

ger

ekt�

ren

d�ğe

r ��

zmet

ler

��ër

b�m

et tj

era

që k

ërko

jnë

eksp

ert��

ë

d��

�ağl

ığı

�tom

ato�

ogj�

Topl

amTo

tal�

1.830.240 160.658 44.297 1.367.162 263.373 142.882 328.636 281.501 4.418.749

�em��re �n�erm�ere

Sağlık yardımcı elemanı�s�stent �d�hmës Shëndetësor

QKUK ��l�e �astaneler�

370 500

1127

5

0

1885

1181

4

0

39

1

8

133

9

1341

�st��damın dağılımı Shpërndarja e P�nës�m�t Uzman eğ

Spe��al�st L�gjër�es

Uzman drMjek Spe��al�st

üst sev.��el� � Lartë

Orta s.��el� � Mesëm

Alt s.��el� � Ulët

Ps�kolo�Ps�kolog

Sosyal yrd�d�hmes So��al

D�ğerTjera

5,000,0004,500,000

4,000,0003,500,0003,000,000

2,500,000

2,000,000

1,500,0001,000,000500,000

0

Aile

hek

imliğ

iM

jekë

sia

Fam

lijar

e

Ann

e ve

çoc

uk s

ağlığ

ıSh

ënde

ti I N

ënes

dhe

..

Kadı

n do

ğum

Obs

tetr

ikë

dhe.

.

Dah

iliye

Inte

rno

Labo

ratu

var

Labo

ratu

ar

Acil

Serv

isEm

ergj

enca

Shër

bim

et tj

era

që..

Diş

sağ

lığı

Stom

atol

ogji

Topl

amTo

tali

Vaka sayısıNumri i rasteve


Qendrat e mjekësise familjare të cilat lehtësojnë punën dhe barrën e spitaleve rajonale dhe QKUK’së gjithëashtu punojnë me një intensitet mjaft të madh. Gjithë javën për një mjek ne vit 1444 raste ndërsa për një ditë 4 raste.


Megjithatë, pasqyra e dhënë në tablot e dhëna me lartë nuk tregojnë pamjen e qartë të sektorit të shëndetësisë në Kosovë. Statistikat e dhëna përfshijnë shërbimet e ofruara nga dora e publikut. Me përjashtim të shërbimeve të ofruara nga sektori publik shëndetësor, shërbimet e organizatave të licencuara private shëndetësore janë gjithashtu në dispozicion.

Institucionet private shëndetësore të licencuara nga Ministria e Shëndetësise janë keto:

Përvec këtyre institucioneve shëndetësore nv Kosovv ekziston edhe një potencial i turizmit shëndetësor mjaft serioz. Për shkak të trajtimeve mjekësore të një numri të madh të pacientëve në vendet rajonale dhe Turqi apo Evrope ekziston një transfer i madh i burimeve jashtë vendit.

Duke marrë parasysh edhe ofrimin e shërbimeve shëndetësore në shtëpitë apo ordinancat e palicencuara të mjekëve në Kosovë dhe shtuar edhe numrin e këtyre rasteve mund të themi që ky numër është shumë më i madh dhe i pakontrolluer apo monitoruar nga institucionet përkatëse.

Aile hekimliği merkezleri ise bölge hastaneleri ve QKUK’dan yükü hafifletmek yönünde önemli bir görev görmesine rağmen yoğunluğun az olduğu söylenemez. Tüm hafta günleri dahil doktor başına yılda 1444, günde ise yaklaşık 4 vaka düşmektedir.

(Kaynak: Kosova İstatistik Ajansı) Ancak genelde yukarıda verdiğimiz bu rakamlar Kosova’daki sağlık sektörünün net bir görünümünü ortaya koymamaktadır. İstatistiklere yansıyan veriler kamunun eliyle verilen hizmetleri kapsamaktadır. Kamu sağlık sektörünün verdiği hizmetler haricinde lisanslı olarak çalışan özel sağlık kuruluşlarının verdiği hizmetler de mevcuttur.

Sağlık Bakanlığından lisans alan özel sağlık kuruluşları şunlardır:

Bu sağlık kuruluşlarının yanı sıra Kosova’da dışa dönük ciddi bir sağlık turizminden de bahsedilebilir. Gerek bölge ülkeleri gerekse Türkiye ve Avrupa ülkelerine tedavi amacıyla giden hastalar Kosova’da önemli bir kaynak aktarımını da götürmektedir. Kosova’da ruhsatsız olarak doktorların kendi ev veya değişik muayenehanelerde verdiği hizmetler de hesaba katılınca Kosova’da sağlık sektörünün rakamlara yansıdığından daha büyük ve denetimsiz olduğu söylenebilir.

Hek�mMjek

D�� ek�m�Dent�st

Hem��re�n�erm�ere

D�� Tekn.Tekn�k � Dhëmbeve

LaborantLaburant

Sağlık yrd.�d�hmës shëndetësor

D�ğer Tjera

��t��dam dağılımı Shpërndarja e Punës�m�t

1080 187 3002 30 54 60 1054

��le �ek�ml�ğ� Mjekës�a �am��jare

Türkçe Shqip

ADEDİ NUMRI

Cerr

a�� m

uayy

enes

�

Ord

�nan

�a K

�rur�

j�ke

21 86 35 336 7 60 56 8 8 3 3 2 6349

RUH

SATL

I ÖZE

L SA

ĞLI

K KU

RULU

ŞLA

RI

INST

ITU

CIO

NET

PRI

VATE

SH

ËND

ETËS

ORE

TË

LICE

NCU

ARA

Has

tane

S�

�tale

��no

�o�o

�� m

uayy

enes

� O

rd�n

an�a

�j�n

ekol

o�j�k

e

Ped�

atr�

mua

yyen

es�

Ord

�nan

�a P

ed�a

tr�k

e

D��

�e�

�m��

� mua

yyen

es�

Ord

�nan

�a P

ed�a

tr�k

e

Da�

��ye

mua

yyen

es�

Ord

�nan

�a In

tern

e

Labo

ratu

var

Labo

rato

r�

Tan�

mer

�ez�

Q

endr

a D

�a�n

ost��

kues

e

T��

dan�

�man

�� m

er�e

z�

Qen

dra

Mje

këso

re K

onsu

ltues

e

F�z�

� te

dav�

F��o

tera

��a

Göz

mua

yyen

es�

O

rd�n

an�a

e S

�r�t

Pato

�o��

Pato

lo�j

�a

Neu

ro�o

��

N

euor

olo�

j�a

TOPL

AM

TOTA

LI

Cerr

a�� m

uayy

enes

�

Ord

�nan

�a K

�rur�

j�ke



SONUÇ PËRFUNDIM


Siq e kemi cekur edhe më herët edhe pse Kosova që nga viti 1999 vazhdon përpjekjet e saja në drejtim të revizimit të sistemit shëndetësor ende ekzistojnë probleme dhe kufizime në shërbimet shëndetësore. Për shkak të këtyre mangësive shërbimet shëndetësore nuk mund të ofrohen brenda vendit dhe kjo mungesë po shkakton kërkimin e trajtimeve jashtë vendit. Investimet e sektorit privat në sektorin e shëndetësisë nuk janë të mjaftueshme për të mbyllur boshllëqet e paraqitura në këtë fushë.

Mungesa e fondit të sigurimit shëndetësor paraqet një prej problemeve thelbësore dhe bllokuese të sektorit. Trajnimi i mjekëve mbi përdorimin e pajisjeve së teknologjisë dhe metodave të fundit mjekësore, trajnimi i infermierëve dhe teknikëve zëne një vend të rëndësishëm në këtë drejtim të zhvillimit të sektorit. Në mënyrë të hapjes së rrugës së sektorit privat në fushën e shëndetësisë dhe për të realizuar transferimin e teknologjisë së re dhe njohurisë së bashku me ekspertizën e ofroruar nga investitorët e huaj inkurajimi dhe lehtësimi i procedurave ndaj investitorëve të juaj është një prej qështjeve kryesore dhe vitale ku qeveria duhet ti përkushtojë një kujdes më të veçantë.

Kosova 1999’dan bu yana sağlık sistemini revize etme yönünde çalışmalarını sürdürmesine rağmen halen hizmetlerin aksamasına neden olan bir dizi eksikliği mevcuttur. Bu eksiklikler nedeniyle bazı hizmetler ülke içinde verilemediği için yurtdışında tedaviler aranmaktadır. Sağlık alanında özel sektörün bazı yatırımları da boşluğu tam anlamıyla kapatmış değildir. Sağlık sigorta fonunun oluşamaması ise sektörün en büyük engellerinden birini teşkil etmektedir.

Çeşitli hibe ve uluslararası diğer desteklerle sektöre sağlanan katkı takdirle karşılanmaktadır. Başta doktorların yeni tıp cihazları ve metotlarını kullanmaları olmak üzere, ara kademe ve teknisyen kadrosunun da eğitilmesi büyük önem arz etmektedir. Sağlık alanında özel sektörün önünün açılması ve özellikle hem teknoloji hem de bilgi – tecrübe transferi yapacak olan doğrudan yabancı yatırımların teşvik edilmesi ve prosedürlerinin kolaylaştırılması hayati öneme sahiptir.

“ “

Türkçe Shqip

Sağlık alanında özel sektörün önünün açılması ve özellikle hem teknoloji hem de bilgi – tecrübe transferi yapacak olan doğru-dan yabancı yatırımların teşvik edilmesi ve prosedürlerinin kolaylaştırılması hayati öneme sahiptir...

Në mënyrë të hapjes së rrugës së sektorit privat në fushën e shën-detësisë dhe për të realizuar trans-ferimin e teknologjisë së re dhe njohurisë së bashku me eksper-tizën e ofroruar nga investitorët e huaj inkurajimi dhe lehtësimi i procedurave ndaj investitorëve të juaj është një prej qështjeve krye-sore dhe vitale ku qeveria duhet ti përkushtojë një kujdes më të veçantë...


ReportazhiReportajTürk Yatırımcısı Gözüyle Kosova’da Sağlık SektörüHazırlayan: Esin Muzbeg ve Arta Fejzullahu

Sektori i Shëndetësisë në Kosovë nga Perspektiva e Investitorit TurkPërgatitur nga: Esin Muzbeg dhe Arta Fejzullahu

Që prej luftës nga viti 1999 Kosova është duke e dhënë kontributin dhe përpjekjet e saja për të përmirësuar sektorin e shëndetësisë. Mirëpo, edhe pse ekziston ndihma financiare ndërkombëtare, pajisjet mjekësore dhe materiale si dhe mbështetja arsimore sektori i shëndetësisë ende vazhdon të ballafaqohet me pengesa dhe probleme të ndryshme. Me një ekonomi të sapodalur nga lufta dhe me përpjekjet mbi përcaktimin e statusit të ardhshëm të Kosovës në arenën ndërkombëtare parashikimi i formimit të një sektori të shëndetësisë të cilësisë së lartë mund të konsiderohet dhe vlerësohet si një pritshmëri e lartë. Megjithatë, si një kontribut në këtë pritje mbi sektorin e shëndetësisë duhet te merren parasysh dhe shikohen edhe investimet dhe përvojat e transferuara nga jashtë. Në këtë numër të buletinit tonë, kemi realizuar reportazhe me përfaqësuesit e kompanive Turke të sektorit të shëndetësisë të cilët kanë investuar dhe kontribuar në aspektin material dhe në atë profesional me transferimin e përvojës së tyre cilësore në Kosovë. Nga anëtarët e Odës Tregtare Kosovare Turke (OTKT) biseduam me Drejtorin e Përgjithshëm të Spitalit “International Medicine Hospital” z. Ali Hocaoğlu, Drejtorin e Spitalit “Bahçeci Hospital” z. Emre Ak, Drejtorin e Përgjithshëm të Firmës Farmaceutike “Nobel Ilaç” në Kosovë z. Yurdaer Nayir dhe Drejtorin e Qendrës “International Health Center” z. Murat Durmaz.

Kosova 1999’daki savaştan bu yana sağlık sektörünü iyileştirme yönünde uğraşlar veriyor. Uluslar arası nakdi, medikal cihaz ve malzemenin yanı sıra eğitim desteğine rağmen sektör hala bir dizi engel ve sorunla uğraşmaya devam ediyor. Savaştan çıkmış bir ekonomiye sahip ve geleceğe ilişkin statüsünü belirleme konusunda uluslar arası arenada bir hayli uğraşan Kosova’da kaliteli bir sağlık sektörünün oluşmasını öngörmek yüksek bir beklenti olarak değerlendirilebilir. Ancak bu beklentiye bir katkı olarak yurtdışından gelen yatırım ve tecrübe aktarımlarını da görmek gerek. Bültenimizin bu sayısında yurtdışından yatırım yapan ve Kosova’ya hem maddi hem de tecrübe aktarımını gerçekleştiren Türk sermayeli firma temsilcileri ile görüştük. Kosova Türkiye Ticaret Odasının (KTTO) üyelerinden, International Medicine Hospital Genel Müdürü Ali Hocaoğlu, Bahçesi Hastanesi Kosova Müdürü Emre Ak, NOBEL İlaç Genel Müdürü Yurdaer Nayır ve International Health Center Müdürü Murat Durmaz ile sektörü konuştuk.

Perspektifi olan zor bir bölge Një rajon i vështirë me perspektivë

Të gjithë përfaqësuesit e kompanive investitore dhe furnizuese shprehin mendim të përbashkët në aspektin e sektorit shëndetësor të Kosovës si një zonë e vështirë ku ende sigurimi shëndetësor nuk funksionon. Megjithatë, përkundër këtyre vështirësive sektori përmban perspektivat e zhvillimit. Autoritetet vendimmarrëse sipas strukturës ekonomike, social-kulturore dhe madhësise së vendit duhet të zhvillojnë politika të duhura. Nëse Kosova, e cila ka një popullsi prej rreth 2 milionë banorë, ndjen një mungesë në nevojat për prodhimin e ilaçeve dhe materialeve mjekesore, një spital plotësisht të pajisur për të dhënë shërbime shëndetësore dhe mungesë të mjekëve specialist atëherë në kërkimin e këtyre standarteve botërore duhet ti vendosë këto kërkesa përpara tryezës dhe duke krijuar mekanizma monitoruese për të gjitha standartet në mënyrë të barabartë duhet të ndjekë politikat liberale.

Sağlık sigortası bile olmayan Kosova’nın, sağlık sektörü açısından zor bir bölge olduğu konusunda tüm yatırımcı ve tedarikçi firma temsilcileri aynı fikre sahip… Ancak bu zorluğa rağmen sektörün gelişme perspektifleri var. Karar verici mercilerin, ülkenin ekonomik, sosyokültürel ve büyüklük yapısına göre uygun politikalar geliştirmesi gerekiyor. Yaklaşık 2 milyonluk bir nüfusa sahip olan Kosova, gerek ilaç ve medikal malzemeyi üretme, gerekse sağlık hizmeti verecek tam teçhizatlı hastane ve uzman doktor konusunda bir eksiklik hissediyorsa, talep ettiği dünya standartlarını ortaya koyup, bu standartları herkese eşit bir biçimde denetleyici mekanizmaları oluşturup liberal politikalar izlemesi gerek. Aksi takdirde sektör kısır döngü içinde kalıp gelişemeyecek. Standartsız ve denetimsiz serbestlik durumunda ise sektörün kalitesiz gelişimi bir yana,


Përndryshe, sektori do të mbetet brenda një cikli vicioz dhe nuk do të zhvillohet. Në këtë rast të mungesës së standarteve dhe mekanizmave monitoruese-kontrolluese sektori jo vetëm se do të zhvillohet në mënyrë jo cilësore por edhe do të kërcënohet shëndeti i njeriut. Kompanitë Turke të cilat kanë bërë investime në sektorin e shëndetësisë dhe ofrojnë shërbime në Kosovë kërkojnë monitorimin e standarteve në mënyrë të barabartë dhe rritjen e cilësisë së shërbimeve.

insan sağlığı da tehdit edilmekte. Kosova’da sağlık alanında yatırım yapmış ve hizmet vermekte olan Türk firmaları, standartların herkese eşit bir biçimde denetlenmesini ve hizmet kalitesinin artırılmasını talep ediyor.

Sağlık sektöründe yabancı yatırım ve hizmetin katkıları

Kontributi i investimeve të huaja dhe shërbimit në sektorin e shëndetësisë Ardhja e investimeve të huaja në sektorin e shëndetësisë solli këto përfitime në Kosovë:

-Transferi i Njohurive / Transferi Know-How -Shërbim Shëndetësor Cilësor të Standarteve Botërore -Pacientëtnukkanënevojëtëshkojnëjashtëvenditdhenëafat të shkurtë shërbim më të mirë me kosto më të ulët-Në aspektin mjekësor dhe administrativ trajnimi i personelit -Ekzekutimi i projekteve të ndryshme mbështetëse në sektorin e shëndetësisë në Kosovë-Sigurimi i punësimit në sektor-Realizimi i opercioneve të cilat nuk ishin të mundshme të realizohen me parë-Përmirësimi i kujdesit shëndetësor në planifikimin e sëardhmes

Investitorët e huaj të cilët ofrojnë shërbime në sektorin e shëndetësisë ku duhet të përmenden në rend të parë edhe kompanitë Turke vazhdojnë të transferojnë njohuri dhe përvojë të rëndësishme në rajon. Drejtori i Përgjithshëm i spitalit International Medicine Hospital z. Ali Hocaoğlu tërheqi vëmendjen në këtë situatë dhe shprehi këto fjalë: “Me ardhjen tonë kardiologëve Kosovar u lindi një mundësi në aspektin shëndetësor. Për të mësuar mëmirë këtë shërbim u themelua një qendër. Gjithëashtu, u realizua trajnimi i infermierëve të kardiologjisë, klasë e ndërmjetme e cila nuk ekzistone më parë në Kosovë. PërherëtëparëuthemeluaDepartamentiiKirugjisësëZemrësnë Spitalin Universitar. Ky Departament imbështetur nganjë fond Italian është themelur dhe formuar plotësisht me mbështetjen tonë duke ju mundësuar Departamentitpersonelin dhe materialet e nevojshme. Shkurtimisht, me seriozitet dhe kujdes të veçantë u realizua një transfer i njohurisë dhe eksperiencës”.

Në anën tjetër Drejtori i Qendrës International Health Center z. Murat Durmaz theksoi se në fillim edhe tekniket e radiologjisë i

insan sağlığı da tehdit edilmekte. Kosova’da sağlık alanında yatırım yapmış ve hizmet vermekte olan Türk firmaları, standartların herkese eşit bir biçimde denetlenmesini ve hizmet kalitesinin artırılmasını talep ediyor.

SağlıkSektörüneYabancıYatırımınGelmesininKosova’yakazandırdıkları: -BilgiTranferi/Know-HowTransferi-Dünya Standartlarında Kaliteli Sağlık Hizmeti-Hastaların yurtdışına gitmelerine gerek kalmaması ve daha kısa zamanda daha düşük maliyetli daha iyi hizmetin alınabilmesi -Medikal ve idareci anlamında kalifiyeli elemanın yetiştirilmesi -Kosova’da sağlık alanında değişik destek projelerinin yürütülmesi -Sektörde istihdamın sağlanması-Kosova’da daha önce yapılamayan ameliyatların gerçekleştirilmesi-Geleceğinplanlanmasındasağlıkhizmetlerininartırılması

Sağlık sektöründe hizmet veren yabancı yatırımcılar, ki bunun başında Türk firmaları geliyor bölgeye önemli bir bilgi ve tecrübe aktarımını gerçekleştiriyor. Bu duruma dikkat çeken International Medicine Hospital Genel Müdürü Ali Hocaoğlu, “Bizim gelişimiz ile medikal anlamdaKosovalı kardiyologlara bir imkan doğdu. Bu hizmeti daha iyi öğrenmeleri için bir merkez kuruldu. Ayrıca daha önce Kosova’da olmayan ara kademe kardiyoloji hemşireleri yetiştirildi. Kosova’da daha önce olmayan Üniversite Hastanesinde Kalp Cerrahisi Departmanıkuruldu.BuDepartmanbirİtalyanfonuiledesteklenerektamamen bizim verdiğimiz personel ve malzeme desteği ile oluşturuldu. Kısacası ciddi anlamda bir bilgi ve tecrübe transferi gerçekleşti” diye konuştu.

Öte yandan International Health Center Müdürü Murat

ReportazhiReportajDevam Vazhdim


sjellnin nga Turqia kurse sot me realizimin e shpejtë të transferit të njohurisë dhe expersiencës filluan të përdorin burimet lokale. Duke folur për rëndësinë e transferit të njohurive z.Murat Durmaz vazhdoi me këto fjalë: “Për të realizuarKnow-Howtransferin në afat të shkurtë ose ju i dërgoni mjekët e juaj jashtë vendit ose mjekët nga jashtë vijnë këtu, mirëpo përderisa mjekët e huaj janë në vendin e tyre dhe mjekët e juaj këtu atëherë në këtë drejtim nuk mund të siguroni apo realizoni transferin Know-How. Këta mjekë duhet të punojnë së bashku. Për shembull nëse një mjek turk dhe tre mjekkosovar punojnë së bashku transferi Know-How jo vetëm që do të realizohet shumë më shpejtë por edhe do të jetë shumë më i dobishëm. Në këtë mënyrë siguroni punësimin dhe realizonitransferinKnow-Howbrenda3-5viteve”.

Drejtori i Grupit Bahçeci në Kosovë z.Emre Ak theksoi se në shërbimet e obstetrikës dhe infertilitetit pacientëve u ofrojnë shërbime të cilësisë së lartë sipas standarteve botërore. Arsyeja kryesore pse Grupi Bahçeci ka ardhur në Kosovë është për të ofruar këto shërbime të cilësisë së lartë dhe gjithëashtu shtoi këto fjalë, “Cilësia e lartë e Grupit Bahçeci e cila ofrohet në Turqi po realizohet dhe po ju ofrohet edhe pacientëve në Kosovë. Të gjitha pajisjet janë të standarteve të njëjta, nga aspekti i suksesit të terapisë dhe kostos shërbimi është mjaft i volitshëm, dhe pacienteve po ju ofrohet shërbimi i njëjtë sikurse në Grupin tonë në Turqi, kështu që pacientët nuk po kanë më nevojë që të shkojnë në Turqi ”.

Durmaz, başlangıçta radyoloji teknisyenlerini bile Türkiye’den getirdiklerini ama kısa sürede gerçekleşen bilgi transferinin ardından yerel kaynakları kullanmaya başladıklarını söyledi. Bilgi transferinin önemi üzerinde duran Murat Durmaz şöyle konuştu: “UzunvadedeKnow-Howtransferiiçinyasizdoktorlarınızıyurtdışına yollarsınız yada yurtdışından doktorlar buraya gelir, yabancı doktor kendi ülkesinde sizin doktor da burada olduğu sürece Know-How transferinisağlayamazsınız. Bu doktorların beraber çalışması lazım. Örneğin 1 Türk doktor 3 Kosovalı doktor ile beraberçalışırsa Know-How transferi hızlı gerçekleşmiş olur vefaydalıolur.Hemistihdamsağlarsınızhemde3-5senedebilgi transferi gerçekleşir.”

Bahçeci Grubunun Kosova Müdürü Emre Ak, kadın doğum ve infertilite hizmetlerinde hastalarına dünya standartlarında yüksek kaliteli hizmetler sunduklarını dile getirdi. Hizmeti buraya getirmek için geldiklerini ifade eden Emre Ak, “Türkiye’de olan kaliteyi biz burada sağlıyoruz. Bütüncihazlarımız aynı standartlara sahip. Tedavi başarısı ve maliyeti açısından oldukça uygun; hastaların ta Türkiye’ye gitmesi yerine aynı hizmeti buraya getirdik” dedi.

Sektörde perspektif var Sektori ka perspektivëEdhe pse ekziston një treg i vogël në Kosovë investitorët e huaj vlerësojnë se sektori ka perspektivë. Gjithëashtu shprehin mendimin që edhe vetë qeveria duhet të lehtësoje dhe të hapë rrugën e sektorit duke marrë masat dhe rregullat e nevojshme…Drejtori i Përgjithshëm i Kompanisë Farmaceutike Novel İlaç z.Yurdaer Nayır: “Nga pikëpamja e një prodhuesi farmaceutik sektori i farmacisë në Kosovë është shumë e qartë se ka potencial të zhvillimit. Novel İlaç është duke marrë një pjesë shumë të vogël të kësaj pjese të zhvillimit dhe mendoj që sektorin e shëndetësisë në Kosovë duhet ta zhvillojmë edhe më shume. Kështu për shembull zhvillimi i sektorit do të jetë i mundshëm me shkëmbimin e të dhënave, ruajtjen- monitorimin e të dhënave, realizimin e marrëveshjes dy palëshe në mes të Kosovës dhe Turqisë dhe gjithëashtu me nënshkrimin e marrëveshjes së licencimit. Edhe pse ekziston potencial i madh i zhvillimit për shkak të pengesave ligjore, zhvillimit jo të mjaftueshëm të tregut si dhe për arsye të mekanizmave kontrolluese problematike sektori i shëndetësisë nuk po mund të zhvillohet sa duhet. Tëgjitha sfidavepo ipërballohemivetëm.Për realiziminemarrëveshjeve dy palëshe me kontributin e znj.Ambasadore dheKëshilltarittëTregtisëjanëmarrëdisahapa.Popresimrezultatin e bisedimeve.”

Yabancı yatırımcı Kosova’da pazarın küçük olmasına rağmen perspektif olduğu yönünde değerlendirmelerde bulunuyor. Tabi hükümetin kolaylaştırıcı ve sektörün önünü açıcı tedbir ve düzenlemeleri de yerine getirmesi gerektiği görüşlerini de dile getirerek…. Nobel İlaç’ın Genel Müdürü Yurdaer Nayır, “Birilaçüreticisigözüyle baktığımızda Kosova ilaç sektörü gelişmeye çok açık.Nobel ilaçolarakbiz çokküçükbirpayalmaktayız.Kosova`daki sağlık sektörünü daha da geliştirmemiz lazım. Bunlar daha çok veri paylaşımı, veri tutulması ve Türkiye ile Kosova arasında ikili anlaşmaların gerçekleştirilmesi, ruhsatlama anlaşmalarının imzalanması ile mümkün olacak. Büyüme potansiyelimizin büyük olmasına rağmen kanunlardaki engeller, pazarın yeterince gelişmemesi, ülkenin kendi kontrol mekanizmalarının sorunlu oluşu nedeniyle istenilen gelişme kaydedilemiyor. Zorluklarımızı tek başımıza göğüslüyoruz. İkilianlaşmaların gerçekleşmesi için Sayın Büyükelçimizin ve Müşavirliğin katkılarıyla bir takim yollar alındı. Neticeyibekliyoruz.”


Türkçe Shqip


Sağlık sigortasının olmayışı sektörü olumsuz etkiliyor!

Mungesa e sigurimit shëndetësor ka ndikim negativ në sektor! Drejtori i Përgjithshëm i spitalit International Medicine Hospital z.Ali Hocaoğlu: “Mungesa e sigurimit shëndetesor po pengon mundësine e pacientave në arritjen tek shërbimet shëndetësore. Buxheti i vogël dhe jo i mjaftueshëm i Ministrisë së Shëndetësisë vështirëson hyrjen në fuqi të sigurimit shëndetësor. Buxheti i Ministrisë së Shëndetësisë është i mjaftueshëm vetëm për shërbimin e kujdesit parësor. ”Drejtori i Përgjithshem i Kompanisë Farmaceutike Novel İlaç në Kosovë z.Yurdaer Nayır: “ Mungesa e sigurimit shëndetesor po ndikon në mënyrë negative në sektorin e farmacisë, një dezavantazh i madh. Lëvizjet në treg nuk janë të qarta dhe ekziston një stabilitet i pakënaqur. Po formohet një cikëlvicioz dhe i parregullt. Kështu që në mungesë të sigurimit shëndetësor jo vetëm që nuk po mundemi të zhvillohemi si sektor por edhe nuk po mund ti realizojmë investimet e duhura.”

Drejtori i Përgjithshëm i spitalit Bahçeci Hospital z.Emre Ak: “Mungesa e sigurimit shëndetësor natyrisht që po prek edhe spitalin Bahçeci. Standardi i jetesës së pacientëve dhe mungesa e sigurimit shëndetësor po ndikon dhe pengon qasjen në shërbimet shëndetësore. Ku këto shërbime janë mjaft të kushtueshme. Të paktën disa shërbime specifike apo të caktuara duhet të përmbushen financiarisht. Kështu për shembull në Maqedoni, çifteve të cilët në vitin e parë nuk mund të kenë fëmijë i mundësohet e drejta të provojnë testin e IVF’it tri herë me pagesë nga arka e shtetit. Qëllimi themelor i këtij aplikacioni është që të vazhdojë rendin familjar, ta ruaj lumturinë familjare dhe me politikë pronataliste ta rritë numrin e popullsisë.”

Drejtori i Qendrës International Health Center z.Murat Durmaz: “Mungesa e sigurimit shëndetësor natyrisht po na prek edhe neve.Po të ishtenë fuqi sigurimi shëndetësorky sektordotë rritej shumë më shpejtë dhe do të zhvillohej shumë më hovshëm. Sigurimi shëndetësor është një temë e madhe dhe gjithëashtu një problem i madh për të gjithë botën. Të presim këtë nga Kosova është e padrejtë. Në mënyrë që sigurimi shëndetësor të financohet burimet e të ardhurave të shtetit duhet të jenë të rregullta. Për këtë arsye tatimi,të gjitha problemet joligjore dhe joformale të ekonomisë duhet të jenë të zgjidhura, përndryshe në qofte se ju kërkoni sigurimin shëndetor pa i zgjidhur këto probleme kjo do të shkaktonte deri tek ‘Lindja e Një Fryti të Vdekur’. Është një kërkesë shumë ambicioze, por në qoftë se realizohet do të jetëemikëpritshme.PunaeMinistrisësëShëndetësisëështëevështirëdhebesojsekanëqëllimetëmira.Disahapapondërrmirren por duhet të ndërmirren hapa më vendimtare.”

International Medicine Hospital Genel Müdürü Ali Hocaoğlu: “Sağlık sigortasının olmayışı hastaların hizmetlereerişebilirliğini engelliyor. Sağlık Bakanlığının az ve yetersiz bütçesi sağlık sigortasının hayatta geçirilmesini zorlaştırıyor. Sağlık Bakanlığının bütçesi sadece birinci basamak hizmetlere yetecek düzeyde. ”

Nobel İlaç Genel Müdürü Yurdaer Nayır: “Sağlıksigortasınınolmayışı ilaç sektörünü olumsuz etkiliyor, büyük bir dezavantaj. Pazarın içindeki hareketler belli olmuyor, istikrarı bozuluyor. Kuralsız ve bir kısır döngü meydana geliyor. Sağlık sigortasının olması istikrarı artırıyor ve kurallar belli oluyor. Sağlık sigortası olmadığında ise hem gelişme sağlayamıyoruz hem de firma olarak yatırım yapamıyoruz.”

Bahçeci Hastanesi Genel Müdürü Emre Ak: “Sağlıksigortasının olmayışı bizi de tabi ki etkiliyor. Hastaların yaşama düzeyi ve sağlık sigortasının olmayışı sağlık hizmetlerine ulaşımı etkiliyor. Ki bu hizmetler oldukça maliyetli. En azından belli hizmetlerin karşılaması gerekiyor. Örneğin Makedonya`da ilk yılda çocuk sahibi olamayan çiftlere devlet kasasından karşılanmak üzere üç kere IVF deneme hakki veriliyor. Böyle bir uygulamanın amacı aile düzenin devam ettirmek, aile mutluluğunu korumak ve pronatalist politikalarla nüfusu artırmak.”

International Health Center Müdürü Murat Durmaz: Sağlık sigorta sisteminin olmayışı bizi de tabi ki etkiliyor. Sağlık sigortası olursa bu sektör daha hızlı büyür ve çabuk bir gelişme olur. Sağlık sigortası büyük bir konu ve bütün dünya için büyük bir problem. Kosova’dan bunu beklemek adaletsizlik olur. Sağlık sigortasının finanse edilebilmesi için devletin gelir kaynaklarının düzenli bir şekilde oturmuş olması gerekiyor. Bunun için verginin, kayıt dışı ekonominin bütün problemlerinin çözülmüş olması gerekiyor, onlar çözümlenmeden siz sağlık sigortasını dayatmaya başlarsanız bu bir ‘ölü doğum olur’. Fazla iddialı bir istek, ama olursa da iyi olur. Sağlık Bakanlığının işi zor ve iyi niyetli olduğuna inanıyorum. Adımlar atılıyor ama daha kararlı adımlar atılması gerekiyor.”


Türkçe Shqip



Sektörün Handikapları Pengesat në Sektor

Vështirësitë kryesore me të cilat përballen investitorët e huaj në sektorin e shëndetësisë: -Vështirësitë në proceset e lejës së importit-Shkalla e lartë e paligjshmërisë farmaceutike-Problemenëprocesinelicencimit-Mospranimi i kompanive turke në tenderet qeveritare-Vështirësitë në proceset e lejës së punësimit (leja e qëndrimit dhe/apo vështirësitë mbi kërkesat e shtetësisë) -Mungesa e personelit të kualifikuar si në aspektin mjekësor ashtu edhe në atë ekzekutiv-Për shkak të mungesës së buxhetit jo të mjaftueshëm tëMinistrisë së Shëndetësisë dhe ende jo të hyrjes në fuqi të sigurimit shëndetësor probleme mbi qasjen në shërbimet shëndetësore-Për shkak të ndyshimeve të shpeshta në legjislacion dheboshllëqeve rregullatore shfaqja e arbitraritetit në praktikë -Kohëzgjatja e procedurave burokratike dhe mungesa e trajtimit të barabartë

Shumica e investitorëve të huaj në sektorin e shëndetësisë pajtohen me problemet me të cilat ballafaqohen dhe janë dakord në këto pika të përbashkëta. Një nga problemet më të mëdha janë mbi procedurat serioze që kërkohen mbi lejen e importit të produkteve specifike madje edhe që përdoren vetëm për shërbime shëndetësore… Investitorët shëndetësor turk të cilët janë duke ofruar shërbime jo të ofruara më parë në Kosovë me teknologjinë e fundit janë të detyruar të presin dhe të ndjekin me muaj proceset burokratike vetëm për një ilaç specifik apo import të pajisjes që përdoret gjatë shërbimeve shëndetësore. Në anën tjetër vazhdon hyrja ilegale e ilaçeve në treg. Përfaqësuesit e firmave theksojnë se edhe ilaçet e tyre që prodhojnë vazhdojnë të hyjnë në mënyrë ilegale dhe shprehin shqetësimet e tyre se sektori do të çrregullohet edhe më tepër nëse mekanizmat kontrolluese nuk vazhdojnë monitorim të barabartë ndaj të gjitha kompanive. Kohëzgjatja e procedurave të licencimit vetëm vazhdon të bëjë dobi mbi formimin e boshllëqeve në sektor. Prandaj, pas njohjes reciproke të licencës rekomandohet dhe inkurajohet marrëveshja dy palëshe me politika liberale. Një qështje tjetër e vecantë është mospranimi i firmave turke në tenderët qeveritarë me furnizim të ilaçeve dhe pajisjeve mjekësore. Një nga problemet me të cilat ballafaqohen qendrat të cilat kanë bërë investime dhe japin shërbime në sektorin e shëndetësisë është qështja e lejës së qëndrimit të mjekëve të huaj dhe kohëzgjatja e procedurave të licencimit. Edhe pse merret leja e punësimit nga Ministria e Shëndetësisë për mjekët e huaj të cilët vijnë për një kohë të shkurtër për operacione dhe aplikime specifike marrja e lejës së

Sağlık sektöründeki yabancı yatırımcının karşılaştığı temel sıkıntılar: -İthalatizinsüreçlerindeyaşanansıkıntılar-Kaçak ilaç oranının yüksekliği, -Ruhsatlama süreçlerindeki problemler-Devlet ihalelerine Türk firmalarının alınmaması -Çalışma izni süreçlerinin zorlu oluşu, (oturma izni ve/veya vatandaşlık taleplerin kolay karşılanamaması) -Gerek medikal gerekse idareci personel bakımındankalifiyeli eleman sıkıntısı -Sağlık Bakanlığının bütçe yetersizliği ve sağlık sigortasının henüz yürürlüğe girmemiş olması nedeniyle sağlık hizmetlerine ulaşma sorunları -Sık mevzuat değişikliği ve mevzuat boşlukları nedeniyle uygulamada keyfiyetin ortaya çıkması -Bürokratik prosedürlerin uzunluğu ve eşit muamelenin olmayışı

Sağlık sektöründe faaliyet gösteren yabancı yatırımcının çoğu ortak sorun olarak gördükleri birçok noktada hemfikirler. En büyük sorunlardan biri, sağlık alanında kullanılan ve satış amaçlı olmayan spesifik ürünler için bile ithalat izinlerinin ciddi bir prosedürü gerektirmesi… Kosova’da daha önce sağlanmayan bir hizmeti, son teknoloji ile vermeye başlayan Türk sağlık yatırımcısı bu hizmetin gerektirdiği bazı spesifik ilaç veya cihaz ithalatı için aylarca bürokratik bir süreci takip etmek zorunda kalıyor. Diğer taraftan ise piyasaya kaçak ilaç sokumu devam ediyor. Kendi ürettikleri ilaçların bile kaçak girdiğine dikkat çeken firma temsilcileri, denetim mekanizmalarının herkese eşit bir şekilde uygulanmamaya devam etmesi halinde piyasanın iyice deregülasyona uğrayacağından endişe duyuyor. Ruhsatlama süreçlerinin uzunluğu ise piyasadaki boşluğun devam etmesine yarıyor. Bu yüzden daha liberal politikalar ile karşılıklı ruhsat tanımaları suretiyle ikili anlaşmaların yapılması tavsiye ve teşvik ediliyor. Türk firmalarının devlet ilaç ve medikal malzeme ihalelerine giremeyişi ise ayrı bir sorunu teşkil ediyor. Sağlık alanında yatırım yapmış ve hizmet vermeye başlamış olan merkezlerin karşılaştığı sorunlardan biri de yabancı doktorlar için alınması gereken çalışma izinleri ve lisansları konusunun uzunluğu. Spesifik ameliyatlar ve uygulamalar amacıyla kısa süreliğine gelen doktorlar için sağlık bakanlığından lisans alınmasına rağmen çalışma bakanlığından çalışma izninin talep edilmesi, çalışma izni belgeleri için ise kaldığı yerin kira kontratına kadar birçok belgenin istenmesi süreci oldukça zorlaştırıyor.



qëndrimit nga Ministria e Punësimit dhe kërkimi i dokumenteve të shumta të bashkangjitur edhe me kontratën e qirasë vështirëson procesin, gjë e cila ndikon në qasjen e shërbimeve shëndetësore në kohë të duhur. Sepse mjekët të cilët vijnë për pak ditë vetëm për operacione specifike qëndrojnë në hotele në Kosovë, kështu që nuk do të kenë ndonjë kontratë të qirasë. Duke marrë parasysh të gjitha këto procedura të pakuptueshme ndër kërkesat kryesore të investitoreve të huaj është heqja apo lehtësimi i proceseve të tilla. Sepse vendosja dhe funksionimi i disa mekanizmave të rrepta kontrolluese dhe mbikëqyrese vetëm ndaj investitorëve të huaj shkakton konkurrencën e pandershme. Në këtë drejtim investitorët e huaj presin dhe kërkojnë që rregullat të funksionojnë në mënyrë të barabartë dhe të drejtë për të gjitha kompanitë dhe shpresojnë që sa më shpejtë institucionet e autorizuara të marrin masat e duhura.

Çünkü birkaç günlüğüne gelen doktorlar Kosova’da otelde kalıp dönebiliyor. Bu anlamsız prosedürlerin kaldırılması veya kolaylaştırılması önemli talepler arasında yer alıyor. Kosova’nın koyduğu bazı sıkı denetim kurallarının sadece yabancı yatırımcıya işletilmesi ise haksız rekabete yol açıyor. Öne çıkan talepler arasında kuralların herkese eşit işletilmesi yönünde.

Yurdaer Nayir (Nobel İlaç) Yurdaer Nayir (Nobel İlaç)

“Nëse qeveria ndjek politika më liberale kjo do të mundësojë lehtësim tek investitori. Ne kemi realizuar investime shumë më të mëdha në vendet e tjera të botës ku gjendemi, mirëpo në Kosovë ende nuk kemi realizuar investimet e dëshiruara. Për fat të keq Kosova nuk ka rregulla mbrojtëse apo ligje inkurajuese. Këto rregulla dhe ligje pa u stabilizuar apo zgjidhur, investitorët e huaj apo kompanitë e tyre investimin në Kosovë e shohin si një risk. Nëse në këtë drejtim shihet një vizjon atëherë edhe investimi do të jetë më i madh dhe ky investim do të rezultojë në rritjen dhe sigurinë e punësimit. Përshkak të shkallës se lartë të papunësisë ky punësim do ti sjell Kosovës kontribut në një masë shumë të madhe.”“Në fillim të hyrjes në tregun e Kosovës problemi më i madh që ballafaqohemi është mospranimi i kompanive turke në tenderët qeveritarë duke ju bashkangjitur proceset afatgjata të licencimit, problemet e paligjshme dhe çka është më interesante nuk shihet ndonjë zvogëlim në numrin e këtyre problemeve. Problemi mbi furnizimin me ilaçe ilegale jo vetëm që dëmton Kosovën por edhe kompanitë tona. Problemet jolegale në njërën anë duke shkaktuar dhe rezultuar në padrejtësi në fitim, gjithëashtu rrezikojnë shëndetin e njeriut për arsye të mosdijes së kushteve dhe mënyrës së ardhjes dhe ruajtjes së ilaçeve. Edhe në prodhimet tona ekziston një jolegalitet dhe fatkeqësisht vazhdon të ekzistojë. Nga qeveria e Kosovës presim që të aplikojë sankionet penale dhe mekanizma më të rrepta kontrolluese apo monitoruese në këtë drejtim.”

“Hükümetin izlediği politikalar daha liberal olursa yatırımcıya kolaylık sağlayacaktır. Biz bulunduğumuz diğer ülkelerde daha büyük yatırımlar yaptık fakat Kosova`da istediğimiz yatırımı henüz gerçekleştiremedik. Kosova’nın koruyucu kanunları veya teşvik edici yasaları yok maalesef. Bunlar belli olmadan firmalar buraya yatırım yapmayı risk olarak görüyor. Bu yönde bir vizyon görülürse yatırımlar da daha büyük olur ve bu yatırımlar istihdam sağlar. İstihdamın da Kosova’ya çok ciddi katkısı olur çünkü işsizlik oranı burada çok yüksek.”“Kosova pazarına girişte en büyük sıkıntımız devlet tarafından Türk firmalarının ihalelere alınmaması ve ruhsatlama süreçlerinin uzunluğu, kaçak probleminin olması ve nedense bunun bir türlü inişe geçmemesi. Kaçak ilaç sorunu hem Kosova ekonomisine hem de bize zarar vermekte. Kaçak problemleri yüzünden bir yandan haksız bir kazanç meydana gelirken diğer taraftan insan sağlığıyla oynanmış olunuyor. Çünkü ilaçların nasıl ve ne şartlarda geldiği bilinmiyor. Bizim ürünlerimizde de büyük bir kaçak mevcuttu ve hala da var. Kosova hükümetinden beklentimiz daha sıkı kontrol mekanizmaları ile denetimlerin ve cezai müeyyidelerin uygulanmasıdır.”

“ ““Kosovahükümetindenbeklen-timiz daha sıkı kontrol me-kanizmaları ile denetimlerin ve cezai müeyyidelerin uygulan-masıdır.”

“Nga qeveria e Kosovës presim që të aplikojë sankionet penale dhe mekanizma më të rrepta kontrol-luese apo monitoruese në këtë drejtim.”



Emre Ak (Bahçeci Hospital) Emre Ak (Bahçeci Hospital)

“ ““Grupi i Shëndetësisë Bahçeci duke marrë parasysh marrëdhenjët nga e kaluara me Kosovën dhe bazuar në afërsinë gjeografike dhe kulturore, dhe duke vlerësuar se sektori i shëndetësisë është i hapur për investim, në vitin 2010 morri vendimin që të investojë në Kosovë. Grupi Bahçeci është interesuar mbi temat në obstetrikë-gjinekologji, IVF, infertilitet dhe pediatri. Bahçeci gjithëashtu u ofron edhe në një shkallë të konsiderueshme shërbime shëndetësore diasporës së Kosovës. Ne duke përdorur teknologjinë më të re realizojmë operacione të mbyllura. Para se të vijnë në spital pacientët të cilët në fillim bëjnë një hulumtim të mirë preferojnë spitalin tonë.” “Nga menaxherët e Kosovës presim që të nxjerrin ligje të përshtatshme për vendin dhe ligje të cilat hapin rrugën e sektorit. Gjithëashtu, gjatë procesit të legjislacionit dëshirojmë që të konsultohet me sektorin. Duke theksuar konsultimin duam të themi, jo marrja e një opinioni nga sektori, por mendojmë që duhet të punohet më detajisht mbi legjislacionin rregullator.”“Një prej problemeve që hasemi kohët e fundit është për shkak të një vendimi të marrë nga Ministria e Shëndetësise, ku theksohet se nuk mund të bëjme reklamimin e testit të IVFìt (In Vitro Fertilization). Prezantimi i IVFìt nuk mund të realizohet as me broshurë. Nuk kuptojmë se në çfarë mënyre kanë vepruar këta persona të autorizuar të cilët kanë marrë këtë vendim: Shërbimin mund ta ofrojmë por nuk mund të realizojme prezantimin apo reklamimin e shërbimit të ofruar. Në vend të IVFìt përdorim termin trajtimi i infertilitetit.”

“Bahçeci Sağlık Grubu, Kosova ile geçmişe dayalı ilişkileri ve hem coğrafi hem de kültürel yakınlığı hesaba katarak, sektörün gelişmeye açık olduğunu değerlendirerek 2010 yılında Kosova’ya yatırım kararı aldı. Bahçeci burada kadın doğum, IVF ve infertilite, çocuk hastalıkları gibi konularla ilgilendi. Kosova diasporasına da önemli bir oranda hizmet veriyoruz. Biz en son teknolojiyi kullanarak kapalı operasyonlar gerçekleştiriyoruz. Hastaneye gelmeden önce iyi bir araştırma yapanlar bizim hastanemizi tercih ediyor.” “Kosova yöneticilerinden ülkeye uygun ve sektörün önünü açıcı yasalar çıkartmalarını bekliyoruz. Yasama süreçlerinde sektörle danışılmasını istiyoruz. Sektörle danışma derken usulen bir görüş alma değil yasal düzenleme üzerinde çalışma yapılması gerekiyor diye düşünüyoruz.”“Son zamanlarda karşılaşılan problemlerden biri Sağlık Bakanlığının bir kararı ile IVF reklamı veremiyor olmamızdır. IVF (tüp bebek) tanıtımı broşür dahil yapılamıyor. Bu düzenlemeyi getiren yetkili kişilerin hangi mantıkla hareket ettiklerini bilemiyoruz: Hizmeti verebiliyoruz, ama tanıtımını yapamıyoruz. Onun yerine infertilite tedavisi kavramını kullanıyoruz.”

Türkçe Shqip

“Nga menaxherët e Kosovës presim që të nxjerrin ligje të përshtatshme për vendin dhe ligje të cilat hapin rrugën e sektorit”

“Kosovayöneticilerindenülkeyeuygun ve sektörün önünü açıcı yasalar çıkartmalarını bekliy-oruz.Yasamasüreçlerindesek-törle danışılmasını istiyoruz.”



“Për fat të keq, Ministria e Shëndetësisë ka një buxhet shumë të kufizuar. Kjo situatë drejtpërdrejtë ndikon edhe në shërbimet shëndetësore. Një tjetër problem është mungesa e personelit të kualifikuar në aspektin e shërbimeve mjekësore dhe administrative. Legjislacioni ka karakteristika që vështirësojnë ofrimin e shërbimeve... Për shembull, në Departamentin e Kardiologjisë nuk ka stent për të vendosur tek pacienti, gjithëashtu nuk ka edhe buxhet për tu furnizuar me këtë pajisje. Edhe pse ekziston mungesë e pajisjeve mjekësore një proces i tenderit mund të zgjas deri dy vjet.” “Ne si International Medicine Hospital kemi ofruar një shërbim shëndetësor shtetit të Kosovës, gjë e cila mungonte më parë dhe nuk ofrohej jo vetëm nga sektori publik por edhe nga sektori privat. Kemi transferuar shërbimin, njohurinë dhe përvojën në një shtet ku nuk kishte Department të Kirurgjisë Kardiologjike.”

“Sağlık Bakanlığının maalesef çok kısıtlı bir bütçesi var. Bu durum direkt hizmetlere de yansıyor. Diğer bir problem de hem idari hem de medikal hizmeti sunanlar anlamında kalifiyeli personel eksiklidir. Mevzuat da hizmetin verilmesini zorlaştırıcı özelliklere sahip… Örneğin kardiyolojide hastaya takılacak stent yok bunu satın alacak bütçe de yok. Elinde hiç malzeme yokken ihale süreci 2 yıl sürebiliyor.” “International Medicine Hospital olarak Kosova’ya devletin ve özel sektörün o ana kadar vermediği bir hizmeti getirdik. Kalp cerrahisi olmayan bir ülkeye, hem hizmeti, hem bilgi transferini hem de tecrübeyi aktardık.”

Murat Durmaz(International Helath Center)

Murat Durmaz (International Helath Center)

“ ““Në bazë të vëzhgimeve tona që nga dita që kemi ardhur në Kosovë mund të themi se Kosova është zhvilluar. Natyrisht, në këtë periudhë kohore edhe qendra jonë International Health Center u zhvillua. Mbaruam Departamentin e Radiologjisë e furnizuar me MR (Magnetic Resonance), Tomografi, Rentgen dhe Mamografi. Tash jemi duke themeluar poliklinikat e Neurologjisë dhe Neurokirurgjisë. Një herë në muaj na vijnë mjekët nga Turqia. Pacientëve të cilët dëshirojnë të realizojnë operacionet e tyre në Turqi u ofrojmë shërbime këshilluese. International Health Center ofron shërbime të cilësisë së lartë jo

“Biz Kosova’ya geldiğimizden bu yana gözlemlerimize dayanarak Kosova’nın geliştiğini söyleyebiliriz. Bu sürede Tabi ki bizim merkezimiz International Helath Center da gelişti. MR, Tomografi, Röntgen, ve Mamografimiz var Radyolojiyi tamamladik. Simdi, Noroloji ve Beyin Cerrahisi poliklinikleri yapıyoruz. Ayda bir Türkiye’den doktorlarımız geliyor. Türkiye’de ameliyat olmak isteyen hastalara danışmanlık hizmeti veriyoruz. Verdiğimiz yüksek kaliteli hizmetle sadece Kosovalıların değil, Kosova’da görev yapan (EULEX, UN, OSCE, Bondsteel, Alman KFOR’u) kurumların da

Ali Hocaoglu(International Medicine Hospital)

Ali Hocaoglu (International Medicine Hospital)

“ “

“Sağlıksigortasınınfinanseedilebilmesi için devletin gelir kaynaklarının düzenli bir şekilde oturmuş olması gerekiyor.”

“Në mënyrë që sigurimi shëndetë-sor të financohet burimet e të ar-dhurave të shtetit duhet të jenë të rregullta.”

“InternationalMedicineHospitalolarak Kosova’ya devletin ve özel sektörün o ana kadar vermediği bir hizmeti getirdik.”

“International Medicine Hospital ka ofruar një shërbim shëndetësor shtetit të Kosovës, gjë e cila mun-gonte më parë dhe nuk ofrohej jo vetëm nga sektori publik por edhe nga sektori privat...”



vetëm popullit të Kosovës por edhe mundësoi që institucionet (EULEX, UN, OSCE, Bondsteel, KFOR’i Gjerman) me shërbim në Kosovë të realizojnë shërbimet e tyre shëndetësore në këtë shtet.” “Një prej problemeve që ballafaqohemi dhe na shkakton vështirësi të mëdha në këtë sektor është problemi gjatë procesit të importit të pajisjeve dhe materialeve mjekësore. Duhet të keni një licencë plotësisht të ndryshme për një material mjekësor që vjen nga jashtë. Vetëm për një produkt të cilin e përdorim gjatë shërbimeve mjekësore (jo për shitje) duhet të kemi një licencë të veçantë. Nuk po mundemi ti shprehim problemet tona. Kërkojnë dokument të autorizuar nga prodhuesit. Shumë mirë, mirëpo për një produkt apo pajisje (pajisja përdoret vetem tek qendra jonë dhe numri i konsumimit është shumë i ulët) distributori i të cilit nuk eksiston as në Turqi e që Kosova është një vend i vogël fare nuk ekziston, nuk kemi mundësinë që të marrim dokumentin e autorizuar nga shteti i Amerikës ku pajisja prodhohet... Disa ligje janë nxjerrë me qëllime të mira mirëpo mendojmë se ekzistojnë disa rregulla të cilat po dëmtojnë sektorin e shëndetësisë. Mendoj që për klinikat tona të cilat japin vetëm shërbime shëndetësore importi i pajisjeve dhe materialeve për nevojat konsumuese të klinikës duhet të lehtësohet.” “Bashkëpunimi në mes të Kosovës dhe Turqisë veçanërisht në sektorin e shëndetësisë dita ditës është në rritje. Në nivel të ministrive po realizohen dhe zhvillohen vizitat e delegacioneve në mënyrë reciproke. Kosova është duke marrë përkrahje dhe mbështetje jashtëzakonisht të madhe dhe të rendësishme në sektorin e shëndetësisë nga Turqia. Duke marrë parasysh marrëdhënjet e mira midis Kosovës dhe Turqisë dhe duke pasur një besim të madh ndaj sektorin të shëndetësisë në Turqi mendoj që kushtet e punësimit të mjekëve turk duhet të lehtësohen. Për shembull, një mjek turk i cili punon në Shqipëri duke marrë vetem një apostil nga Turqia mund të punoj atje. Kurse në Kosovë vetëm për të marrë lejën e punësimit duhet të prisni 6 muaj. Dhe jo vetëm nga Ministria e Shëndetësise por edhe nga Ministria e Punësimit kalohet nga një proces mjaft i gjatë, serioz ku kërkohet një procedurë e dokumentacioneteve të shumta. Pasi që Kosova dhe Turqia kanë marrëdhenje të mira në sektorin e shëndetësisë kjo domethënë se shteti i Kosovës ka besim në sektorin e shëndetësisë së Turqisë. Në këtë drejtim, duhet të ketë besim dhe tek mjekët turk. Dhe duke pasur parasysh të gjitha këto marrëdhënje në bazë të besimit të krijuar në mes të dy vendeve edhe kushtet e punësimit duhet të lehtësohen.”

hizmetlerinin bu ülkede yapılmasını sağladık.” “Bizi baltalayan, medikal cihazların ve medikal sarf malzemelerin ithalati problemleri var. Yurtdışından bir medikal sarf malzemesi için apayrı lisansınızın olması lazım. Satış amaçlı olmayan, kendimizin kullanacağı ürünler için dahi bizden özel bazı lisanslar istiyorlar. Dertlerimizi anlatamıyoruz. Üreticilerden yetki belgesi istiyorlar. Çok güzel ama bazı ürünler var ki örneğin distribütörü Türkiye’de dahi olmayan bir cihaz (Böyle bir cihaz sadece bizde var ve tüketim adeti çok düşük) için Kosova’nın boyutu çok küçük olduğu için Amerika’daki üretici firmadan yetki belgesi alamıyoruz ki… Bazı detaylar iyi niyetle çıkarılmış fakat iyi düşünülmeden sektöre zarar veren bazı yönetmenlikler var. Bizim gibi satış amaçlı olamayan kliniklere, kendi tüketim ihtiyaçları için ithalatın kolaylaştırılması gerektiğini düşünüyorum.” “Türkiye ile Kosova arasında özellikle sağlık alanında işbirliği giderek artıyor. Bakan düzeyinde karşılıklı heyet ziyaretleri gerçekleşiyor. Kosova, Türkiye’den sağlık alanında ciddi destekler de alıyor. İlişkiler bu kadar iyi iken ve Türk sağlık sektörüne güven varken Kosova’da Türk hekimleri için çalışma koşullarının ve kolaylaştırılması gerektiğini düşünüyorum. Örneğin Arnavutluk’ta çalışan bir Türk hekimi Türkiye’den bir apostil alıyor ve orada çalışabiliyor. Kosova da ise çalışma iznin çıkması için 6 ay beklemeniz gerekiyor. Üstelik sadece Sağlık Bakanlığından değil, daha sonra Çalışma Bakanlığından da çok cidi prosedür ve dokümantasyon süreçlerinden geçiyor. Kosova ile Türkiye sağlık alanında bu kadar sıkı işbirliği içinde ise demek ki Kosova Türkiye’nin sağlık sistemine güveniyor. Bu durumda Türk hekimlerine de güvenmesi lazım. Bu kadar güvene dayalı bir ilişki varken de çalışma koşullarının kolaylaştırılması gerekir.”

Türkçe Shqip


Lajme nga Oda… Odadan Haberler…

OTKT i Ofron 20 Nxënësve Bursë SuksesiKTTO’dan 20 Öğrenciye Başarı Bursu Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO), Kosova liselerinde eğitim gören 20 öğrenciye burs imkanı tanıyor. Kosova çapında sınavla belirlenecek ilk 20 öğrenci için bir yıl boyunca başarı bursu verilecek. 30 Eylül 2013’e kadar başvurular yapılıp, 5 Ekimde düzenlenecek olan sınavla başarılı 20 öğrenci tespit edilecek. Ekonomik etkinliklerin yanı sıra sosyal sorumluluk projelerini de önemseyen KTTO, daha önce de bir yıl boyunca 40 öğrenciye burs vermişti.

Oda Tregtare Kosovare Turke (OTKT) u mundëson bursë 20 nxënësve të shkollave të mesme në Kosovë. Sipas suksesit të treguar në provim do të bëhet zgjedhja e 20 nxënësve të cilëve do të ju jepet bursa e fituar për një vit shkollor. Aplikacioni për bursë do të jetë i hapur deri me datën 30 shtator 2013 ku provimi do të realizohet më 5 tetor 2013, në bazë të së cilës do të bëhet përcaktimi i 20 nxënësve që do të fitojnë të drejtën për bursë. Përveq aktiviteteve ekonomike, OTKT gjithëashtu i përkushton kujdes të veqantë edhe projekteve sociale ku gjatë viteve të kaluara u mundësoi bursë 40 nxënësve për një vit shkollor.

Kosova Türkiye Ticaret OdasıOda Tregtare Kosovaro TurkeKosovo Turkey Chember of Commerce

e Tyi ickr arü eT t a Ov do as so ı

K

KTTO Bursundan faydalanmak isteyen ögrenciler burs basvuru formunu

30 Eylül 2013 tarihine kadar teslim etmelidirler.


20 bursa për nxënësit

e shkollave të mesmeNxënësit të cilët dëshirojnë të përfitojnë nga Bursat e OTKT, formularin e aplikimit

duhet ta dorëzojn deri me datën 30 Shtator 2013Informatat lidhur me aplikimin dhe provimin mund

ti gjeni në faqën tonë të internetit www.kt-to.org

Türkçe Shqip


Lajme nga Oda… Odadan Haberler…

Anëtarët u Takuan në Iftar’in e Organizuar nga OTKT

Üyeler iftar yemeğinde buluştu

Kosova Türkiye Ticaret Odasının, üyelerine yönelik geleneksel iftar yemeği Country House Restoranında düzenlendi. Atlantik Group’un ev sahipliğinde düzenlenen iftar yemeğinde KTTO üyelerinin yanı sıra T.C. Priştine Büyükelçiliği ve TİKA temsilcileri katıldı.

Oda Tregtare Kosovare Turke organizoi iftar tradicional për anëtarët e OTKT’së në restorantin Country House. Në iftarin e organizuar nga Grupi Atlantik përveq anëtarëve nga OTKT, gjithëashtu morën pjesë edhe përfaqësuas nga Ambasada Turke në Prishtinë dhe nga TİKA.

Devam Vazhdim

VizatimGarë në

Apklikoni deri me datën

30.12.2013Informatat në faqën tonë të internetit:

www.kt-to.org


endV ina u TiD m E

OTKT Organizon Garë për Vizatim me Çmim Fitues

KTTO’dan ödüllü Resim Yarışması Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO), Kosova liselerinde eğitim gören 20 öğrenciye burs imkanı tanıyor. Kosova çapında sınavla belirlenecek ilk 20 öğrenci için bir yıl boyunca başarı bursu verilecek. 30 Eylül 2013’e kadar başvurular yapılıp, 5 Ekimde düzenlenecek olan sınavla başarılı 20 öğrenci tespit edilecek. Ekonomik etkinliklerin yanı sıra sosyal sorumluluk projelerini de önemseyen KTTO, daha önce de bir yıl boyunca 40 öğrenciye burs vermişti.

Oda Tregtare Kosovare Turke (OTKT) organizon garë për vizatim me çmim fitues me temën ‘’E Dua Vendin Tim’’. Aplikuesit mund të konkurojnë për garën për vizatim deri me datën 30 dhjetor 2013 (metoda dhe mënyra e vizatimit është e lirë). Zhgjedhja e tri punimeve të para do të përcaktohet me datën janar 2014 nga juria e cila përfshin edhe një mësues të artit figurativ dhe artistë të tjerë. 7 nxëësve të tjerë gjithëashtu do të ju jepet çmim inkurajimi. Ky aktivitet i organizuar për themelimin e përvjetorit të pestë të OTKT ka për qëllim jo vetëm inkurajimin e nxënësve në art por edhe për të theksuar dashurinë ndaj atdheut…


Lajme nga Kompanitë Sirketlerden Haberler

Yedi ülkede Dokuz Lokasyonda Sağlık Merkezleri bulunan Bahçeci Sağlık Grubu’nun en büyük Hastanesi olan Kosova Bahçeci Hastanesi; 2010 yılından bu yana 8 Hekim ve 45 Personeli ile İnfertilite, Kadın Hastalıkları, Doğum, Neonatoloji(Yeni Doğan, Yoğun Bakım) ve Çocuk Hastalıkları alanlarında ulusal ve uluslararası hastalarına başarıyla hizmet vermeye devam etmektedir.

Bahçeci Hastanesi Sağlık Grubu; Kosova’daki yatırımlarını 2014’te de devam ettirerek, Kosova’daki sağlık hizmetlerinin kalite ve hizmet çeşitliliğini arttırmayı hedeflemektedir. Yeni Hizmete giren Estetik-Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Bölümü’nde; Türkiye’den Op.Dr. Serhat Totan ve Fransa’da çalışmalarını sürdüren Op.Dr. Cem Zeybek görev yapmaktadır. Ulusal ve uluslararası birçok bilimsel yayını bulunan deneyimli hekimler hastanemizde, vücudun farklı bölgelerinde doğuştan, yaşam şeklinden veya yaralanmalar sonrasında oluşan istenmeyen durumlar için; başta Saç Ekimi, Yüz, Göz çevresi, Burun, Dudak, Meme, Karın Bölgesi, Liposuction, Yağ enjeksiyonu, Yanmış cilt tamiri, Malign melanom ve deri tümörleri, Botox ile Migren Tedavisi olmak üzere tüm şekil ve fonksiyon bozukluklarının teşhis ve tevasinde hastalarına hizmet vermektedir.

Medikal Estetik ve Güzellik Merkezi’nde ise; en yeni teknolojilerin kullanıldığı; Lumenis Lazer Epilasyon, Alma V-Shape Bölgesel Zayıflama Cihazı, Botox, PRP, Mezolifting,

Spitali Bahçeci në Kosovë është spitali më i madh në mes të Grupit Shëndetësor Bahçeci e cila ka Qendra Shëndetësore në Shtatë Shtete duke përfshirë gjithësej Nëntë Lokacione. Që nga viti 2010 Spitali Bahçeci në mënyrë të suksesshme vazhdon të ofrojë shërbime pacientëve kombëtar dhe ndërkombëtar në këto fusha si Infertilitet (Sterilitet), Gjinekologji-Obstetrikë, Neonatologji (Të Porsalindurit, Kujdesi Intensiv) dhe Pediatri. Grupi Shëndetësor i Spitalit Bahçeci duke vazhduar investimet e saja në Kosovë edhe në vitin 2014 synon të përmirësojë dhe rrisë cilësinë e kujdesit shëndetësor duke rritur edhe llojshmërinë e shërbimeve mjeksore.

Në departamentin e ri Estetik-Plastik dhe Rekonstruktiv Kirurgjik janë duke punuar Kirurgu nga Turqia Serhat Totan dhe Kirurgu Cem Zeybek i cili është duke i ndjekur punimet e tija në Fransë. Në spitalin Bahçeci mjekët me përvojën e tyre profesionale dhe me punimet shkencore në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar u shërbejnë pacientëve të tyre për diagnostifikimin dhe trajtimin e shumë rasteve të padëshirushme (të gjitha çrregullimeve formale dhe funksionale) në pjesët e ndryshme të trupit të shkaktuara nga lindja, nga forma e jetesës apo nga plagosjet, ku këtu përfshihen transplantimi i flokëve, fytyra, zona e syve, hunda, buzët, gjiri, zona e abdomenit (barkut), liposuction, injeksioni i yndyrës, riparimi i lëkurës së djegur, melanoma malinje dhe tumorëve të lëkurës, botox dhe trajtimi i migrenës. Ndërsa në Qendrën e Bukurisë dhe Estetikës Mjekësore pacientët shërbehen me aplikime të shumta të bukurisë pa

Spitali Special Bahçeci’de Yeni Estetik-Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Bölümü ve Medikal Estetik ve Güzellik Merkezi Hizmete girdi

Në Spitalin Bahçeci Hyri në Fuqi Departamenti Estetik-Plastik dhe Rekonstruktiv Kirurgjik së Bashku me Qendrën e Bukurisë dhe Estetikës Mjekësore


Lajme nga Kompanitë Sirketlerden Haberler

TEB bankası ve Tarım Kalkınma Ajansı arasında Kosova’da çiftçiler ve tarım projelerinin finansman koşullarınınm iyileştirilmesi amacıyla bir anlaşma imzalandı. Yapılan anlaşmanın ana amacı Kosova’da tarım sektürünün gelişimi. Tarım sektorünun ülkenin ekonomisinin hızla ilerlemesi ve gelişmesi açısından en önemli sektörlerden biri olması, geride bıraktığımız yıllara göre daha fazla verimlilik, üretkenlik sağlaması gerekmektedir. Ayrıca, tarım projelerinin finansman koşullarının ve biçimlerin eksikliği bugüne kadar ki zamanda tarım sektörünün ülkenin ihtiyaçlarını yeteri kadar sağlamaması açısından en önemli etkenlerden biri olarak kabul edilmektedir. Medyaya yapılan konferans organizasyonunda, TEB bankasının Genel Müdür Yardımcısı sayın Arton Celina tarımın ülkenin ekonomisinin kalkınması içim önemini vurgularken ilaveten TEB bankasının tarım sektörünü sürekli olarak destekleyeceğini ve en önemli önceliklerden biri olacağını ifade etmişti. TEB bankası Genel Müdürü sayın Orkun Mungan AZHB ile imzalanan anlaşmanın tarım sektörüne daha fazla destek sağlayacağını işaret ederek öneminden bahsetti. Tarım sektörüne sunduğumuz ürün ve hizmet taahhüt’ünden ve oluşacak rekabetten dolayı en fazla müşterilerimiz faydalanacağını açıklayan sayın Mungan, tarım alanına sadece klasik ürünler değil uluslararası uzmanlıklarını kullanarak tarım piyasasına yeni ürün ve hizmet sunacaklarını ifade etti. Böylece, TEB bankası ve AZHB ile imzalanan anlaşmanın çiftçiler ve tarım projeleri üzerine bilgi paylaşımına neden olarak Kosova ülkesinin tarım alanını ilerleteceğini ve geliştireceğini vurguladı.

Me datën 2 shtator 2013 në mes të Bankës TEB dhe Agjencisë për Zhvillimin e Bujqësisë u nënshkrua një memorandum mirëkuptimi mbi përmirësimin e kushteve të financimit për fermerët dhe projektet bujqësore në Kosovë. Objektivi kryesor i marrëveshjes është që të ndihmojë zhvillimin e sektorit të Bujqësisë së Kosovës. Bujqësia e cila konsiderohet si sektori më i rëndësishem për zhvillimin e ekonomisë së hovshme të Kosovës duhet që të sigurojë sa më shumë produktivitet – prodhimtari se sa vitete të lëna pas. Gjithëashtu, mungesa e formave të financimit për projektet bujqësore konsiderohet si një ndër faktorët kryesor pse sektori i bujqësisë ende nuk është në gjendje të plotësojë në tërësi nevojat e vendit.Në konferencën e organizuar për media, Arton Celina, Zëvendës Drejtor Menaxhues i Bankës TEB, ka spjeguar rolin vendimtar që ka bujqësia në zhvillimin ekonomik të vendit dhe se Banka TEB do të përkrahë këtë sektor vazhdimisht duke e konsideruar si një nga prioritetet e kësaj banke.Në konferencë, Drejtori Menaxhues i Bankës TEB zotëri Orkun Mungan theksoi rëndësinë e këtij memoradumi të mirëkuptimit me AZHB-në i cili pritet të sigurojë mbështetje të mëtejshme për sektorin e bujqësisë dhe se me angazhimin e tyre duke ofruar produkte dhe shërbime inovative duke përdorur ekspertizën internacionale më së shumti do të përfitojnë klientet pasi që do të krijohet një konkurrencë bankare në ofrimin e këtyre shërbimeve. Prandaj, nënshkrimi i kësaj marrëveshjeje do të na mundësojë që të shkëmbejmë informata më shumë mbi fermerët dhe projektet e mundshme bujqësore për të avancuar këtë sektor strategjik për zhvillimin e Kosovës ka theksuar z. Mungan.

Banka TEB nënshkruan memorandum mirëkuptimi me AZHB-nëpër avancimin e sektorit të bujqësisë

TEB Bankası Tarım Sektörünün Gelişimi için AZHB ile Anlaşma İmzaladı

Devam Vazhdim

Türkçe Shqip

Terleme Tedavisi, Derma Roller, Cilt bakımı, Cilt Yenileme, Kırışıklık Tedavisi, Selülit Tedavisi, Leke Tedavisi, Kimyasal Peeling ve daha birçok ağrısız ameliyatsız güzellik uygulamaları hastalarımızın hizmetine sunulmuştur.

Hastalarımızücretsizbilgiverandevualmakiçin;038582222/045727374nolutelefonlarımızdanulaşabilirveyasorularınıwww.spitalibahceci.cominternetadresimizdenveya [email protected] e-posta adresimize doğrudan iletebilirler.

intervenim kirurgjik dhe pa dhimbje duke përdorur teknologjinë më të re. Kjo qendër përfshin këto shërbime: Lumenis Lazer Epilasyon, instrumenti Alma V-Shape për Humbje të Peshës Regjionale, Botox, PRP, Mezolifting, Trajtimi i Djerësitjes, Derma Roller, Tretmani për Lëkurë, Përtëritja e Lëkurës, Trajtimi i Celulitit, Trajtimi i Njollave, Peeling Kimik dhe shumë të tjera.

Pacientëtmundtëkontaktojnëdhetëmarrininformacionfalasnganumriitelefonit:038582222/045727374osenëqoftë se kanë ndonje pyetje mund të kontaktojnë në email adresën [email protected] apo në web faqen www.spitalibahceci.com.


6 Ağustos 2013 tarihinde Ramazan Bayramı arifesinde Devolli Group muhtaç ailelere özel olarak inşa edilmiş dört evlerin anahtarları verilen aileleri ziyaret etti. Devolli Group şirketinin sahibi sayın Blerim Devolli kendileri ve toplumun için muhtaç ailelere yardım etmek ve hayat standartlarını yükseltmek amacıyla yapılan bağışların çok önemli olduğunu ve bunun bir sorumluk projesi olduğunu dile getirdi. Bu gibi bağışların ne ilk ne de son olduğunu vurgulayarak gelecek somut planları arasında ihtiyacı olan diğer ailelere de yardıma devam edeceklerini ifade etti. Bugün Devolli Group çalıştırdığı kaliteli kadrosuyla müşterilerine en iyi hizmeti sağlamak amacıyla çalışmalarını devam etmektedir. Ayrıca, 2000’e yakın süt çiftlikleri ile işbirliği sayesinde Kosova toplumunda en temel katkı sağlayan kurumlar arasında. Devolli Group yüksel kalitede sağladığı ürünler ile Kosova genelinde güvenirliğini ve itibarını kurmuş ve korumaya devam etmektedir. Diğer taraftan, kurumun gerçekleştirdiği insani hareketler faaliyetleri ile de Devolli Group topluma sadece yeni iş yerleri getirmekte değil aynı zamanda en fazla ihtihaç duyan ailelere yardım elini uzatarak topluma olan yüksek taahhütünü de kanıtlamıştır.

Me datën 6 Gusht 2013, në prag të festës së Fitër Bajramit, Devolli Group ka gëzuar familjet në nevojë duke u dhuruar çelësat e 4 shtëpive të reja të ndërtuara enkas për ta.Pronari i kompanisë ‘’Devolli Group’’ zotëri Blerim Devolli ka theksuar se ndihma ndaj familjeve në nevojë me qëllim të përmirësimit dhe rritjes së standarteve të jetesës së tyre është shumë e rëndësishme jo vetem për kompaninë e tyre por edhe për për shoqërinë në përgjithësi. Gjitheashtu, z.Devolli bëri të ditur se ndihmat e tilla të ofruara nga Devolli Group nuk janë të parat dhe të fundit dhe se në planet e tyre të ardhshme do të ketë projekte të tilla bamirëse për ndihmën e familjeve në nevojë në mbarë Kosovën. Sot, Devolli Group punëson një ekip të kualifikuar ku të gjithë punëtoret janë të fokusuar në përmbushjen e nevojave të konsumatorëve. Gjithashtu, Devolli Group bashkëpunon me 2000 ferma të qumështit, duke qenë baza e kontributit që kjo korporatë i jep shoqërisë kosovare.Devolli Group tashmë ka krijuar reputacion dhe besueshmëri për ofrimin e produkteve të cilësisë së lartë në mbarë Kosovën, ndërsa me këtë akt humanitar, dëshmohet edhe njëherë përkushtimi i lartë i kësaj korporate për t’i kontribuar komunitetit jo vetëm duke gjeneruar vende të reja pune gjatë gjithë kohës, por edhe duke i ndihmuar ata që kanë më së shumti nevojë.

Devolli Group dhuron shtëpi për familjet në nevojë

Devolli Group muhtaç ailelere ev bağışı yaptı

Lajme nga Kompanitë Sirketlerden HaberlerDevam Vazhdim

Türkçe Shqip


QKUK nënshkruan marrëveshje bashkëpunimi me IMH

Kosova’nın Üniversite Klinik Merkezinde, QKUK ve International Medicine Hospital arasında işbirliği anlaşması imzalandı. Bu anlaşma daha önce Kosova Sağlık Bakanlığı ve IMH ile imzalanan anlaşmaya dayanmaktadır. Anlaşma sürekli mesleki gelişim ve uzmanlık programlarının uygulanmasını, tıp eğitimini ve araştırma projelerini dahil ederek sağlık ve hemşirelik hizmetlerinin gelişmesini ve güçlendirilmesini amaçlıyor.QKUK adına anlaşmayı sayın Nijazi Gashi, International Medicie Hospital adına ise sayın Ali Hocaoğlu imzaladı.

Në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, është nënshkruar marrëveshja e bashkëpunimit ndërmjet QKUK–së dhe International Medicine Hospital. Kjo marrëveshje ka për bazë, marrëveshjen e lidhur më herët ndërmjet Ministrisë së Shëndetësisë së Kosovës me IMH.Marrëveshja ka për qëllim avansimin e shërbimeve shëndetësore dhe infermiore duke përfshirë zhvillimin e vazhdueshëm profesional dhe zbatimin e programeve të subspecializimit, edukimin mjekësor dhe projektet hulumtuese.Në emër të QKUK-së, marrëveshjen e nënshkroi zotëri Nijazi Gashi, kurse në emër të Internacional Medicine Hospital zotëri Ali Hocaoglu.

QKUK ve IMH ile İşbirliği Anlaşması İmzaladı

Lajme nga Kompanitë Sirketlerden HaberlerDevam Vazhdim


Promovimi i KompanisëSirket Tanitim

Yönetim kurulu başkanımız sayın Şenol Ata’nın Kosova’ya 2008 yılında yaptığı ziyareti sonucunda Kosova da Türkiye de olduğu gibi bir site mantığının olmadığını gördük. Böylece Kosova’da bir ilki gerçekleştirme kararı aldık. Bu araştırmaların ve Kosova ya evvelden gelen kardeşlik bağlarımızı da katarak Priştina Stars projesini başlatık.Prishtina Stars projesi Prishtina’nın şehir merkezinin hemen yanıbaşında yeni bir cazibe merkezi olmaya aday kalabria bölgesinde uygulanmaktadır.8500 metre kare alan üzerinde %70 yeşil alana sahip 1+1 den 3+1 dubleks dairelere kadar farklı bütçelere uygun daire tipleri, özel güvenliği, kapalı otoparkları, yürüyüş parkuru ve kamelyaları, bahçe düzenlemesi, kapalı devre kamera sistemi, site koruma duvarları, saunası, kapalı yüzme havuzu, fitnesİ, kafeterya, kreş ve oyun parkı ile sadece bir konut projesi olmaktan çok öte ihtiyacınız olan tüm konforu bulacağınız Prishtina Stars, birbirinden farklı boyuttaki yaşam alanlarıyla günlük yaşamınıza konfor getiriyor. Modern tasarımı ile hayatınıza değer katacak yaşam alanları Prishtina Stars’da...

SEKTÖRÜVEMİSYONUKonak SH.P.K olarak misyonumuz: Bireylerin yaşamlarına değer katan kalite, dürüstlük, prestij gibi temel niteliklerinden taviz vermeden modern hayatını tüm gereklerini uygun marka değeri yüksek yapılar inşaat etmektir.

İRTİBATI:Adress: Shefqet Shkupi cadd. no 47 / 48 - Kalabria Tel.: +381 (0)38 526 647,381 (0)38 526 660,+381 (0)38 526 639 Fax: +381 (0)38 526 676 E mail: [email protected] site: www.prishtinastars.com

KONAK Construction është themeluar në vitin 2008 me iniciativën e kryetarit të Bodit z.Şenol Ata, ku gjatë vizitës së tij në Kosovë vëzhgoi se nuk kishte ndonjë vend të llojit të tillë si në Turqi. Kështu që vendosën të realizojnë një punë të rëndësishme për herë të parë në Kosovë duke filluar projektin Prishtina Stars, e cila është duke u realizuar në qendrën e Prishtinës, një vend kandidat për tu bërë qendër atraktive dhe tërheqëse.

Prishtina Stars është një projekt i cili është fazën e fundit të ndërtimit në Lagjen Kalabrija. Projekti është i shtrirë në një hapësirë prej8500 m², ku 70 % e sipërfaqes janë të dedikuara për zonë të gjelbëruar. Me parking të mbyllur, sigurim të veçantë, hapësira të dedikuara për ecje, hapësira të rregulluara gjelbëruese, sistem të kamerave, mure mbrojtëse, saunë, pishinë të mbyllur, fitness, kafeteri, qerdhe dhe parkun e lojerave për fëmijë. Prishtinë Stars tashmë i ka hapur dyert për 205 familje. SEKTORIDHEMISIONI Misioni i Konak SH.P.K është: Në përputhje me kërkesat e jetës moderne të ndërtojë ndërtesa me vlerë të lartë të markës pa kompromentuar karakteristikat themelore që shtojnë vlerë në jetën individuale si cilësia, integriteti dhe prestigji.

KONTAKTI: Adresa: Rr. Shefqet Shkupi no 47 / 48 Lagja Kalabria Tel.: +381 (0)38 526 647,381 (0)38 526 660,+381 (0)38 526 639 Fax: +381 (0)38 526 676 E mail: [email protected] site: www.prishtinastars.com

FİRMA HAKKINDA FİRMA KONAK


ÜYELERİMİZ

ANËTARËT

Kosova Türkiye Ticaret Odası iki ülke arası ekonomik bağları geliştirmek için üyelerinden de güç alarak çalışmalarına devam ediyor…

KTTOÜYELİKKATEGORİLERİ

· Kurucu Üyelik Kategorisi · Asil Üyelik Kategorisi · KOBİ Üyelik Kategorisi · Mesleksel Üyelik Kategorisi · Bireysel Üyelik Kategorisi

Oda Tregtare Kosovaro Turke për të zhvilluar marrëdhënjet ekonomike në mes të Kosovës dhe Turqisë dhe duke marrë fuqinë dhe mbështetjen nga anëtarët e Odës vazhdon punën e saj në këtë drejtim… KATEGORITË E ANËTARËSIMIT NË OTKT · Kategoria e Anëtarësisë Themeluese · Kategoria e Anëtarësisë Permanente· Kategoria e Anëtarësisë NVM’ve · Kategoria Anëtarësisë Profesionale · Kategoria e Anëtarësisë Individuale

Türkçe

Shqip

BNP PARIBAS JOINT VENTURE

CONSTRUCTION

engineering decor

Specialized Customs And Legal Representatives

Shoqëria e Avokatëve - Law Firm

NDËRRMARRJA TREGTARE SHËRBYESE

PRISHTINË KOSOVË

ATLANTIKg r o u p

UgeGroup VISION

ÜYELERİMİZ/ ANËTARËT


www.kt-to.org

ODA BÜLTENIBULETINI I ODËS

Eylül – Ekim / Shtator – Tetor 2013Sayı / Numri 3

oda bÜlteni buletini i odËs - kt-to.org · investuese do të kemi zhvillim te hovshëm. me këtë...

Documents