ocena hydrologiczno - nawigacyjna roku...

1

Ocena hydrologiczno - nawigacyjna roku 2009

Rok 2009 pod względem hydrologicznym na granicznym odcinku rzeki Odry to zmiana

tendencji w stanach wód w porównaniu do ostatnich 7 lat. Można zaobserwować wzrost średnio

rocznych stanów wód na wszystkich profilach wodowskazowych granicznego odcinka rzeki

Odry. Średnie stany wód oscylowały na poziomie średnich stanów z wielolecia (SSW – Tabela

1).

Największe odchylenie od średniej wody z wielolecia zanotowano na wodowskazach w

Słubicach i Bielinku gdzie średnia woda w 2009 roku była odpowiednio mniejsza o 7 cm niż

stan wody SW na wodowskazie w Słubicach i 10 cm powyżej SSW na profilu wodowskazowym

w km 672,5 rzeki Odry (Bielinek). Najbardziej zbliżony średni stan wody w 2009 roku w

porównaniu do średniego stanu z wielolecia (SSW) odnotowano na wodowskazie w m.

Widuchowa gdzie odchył wynosił – 3 cm poniżej wody średniej z wielolecia. Jednak specyfika

stanów wód na wodowskazie w Widuchowej jest nieco inna niż na pozostałych punktach

wodowskazowych, ze względu na charakter rzeczno – morski tego odcinka rzeki (wpływ cofki

na stan wody). W tabeli nr 1 widoczne jest porównanie stanów wód z kilku lat do średniej wody

z wielolecia. Tabela 1

Średnie roczne* stany wody z lat 1999-2009 na wodowskazach granicznego odcinka Odry

Rok

Wodowskaz

Biała Góra

km 545,6

Słubice

km 584,1

Gozdowice

km 645,3

Bielinek

km 672,5

Widuchowa

km 701,8

1999 - 231 341 358 550

2000 - 216 312 326 539

2001 - 258 356 380 557

2002 248 241 361 382 562

2003 173 172 271 281 533

2004 183 179 277 288 532

2005 204 199 288 300 533

2006 237 224 315 332 542

2007 229 207 321 334 551

2008 204 186 299 309 538

2009 237 227 321 339 543

SSW z lat

1951-2000 - 234 315 329 546

* - liczone jako styczeń-grudzień

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IMGW

Jeżeli interpretować wysokość stanów wody w I i II półroczu to należy zauważyć, że

pierwsza połowa 2009 roku obfitowała w większą wodę niż to miało miejsce w drugim półroczu.

Jak zwykle związane to było z utrzymującymi się zjawiskami lodowymi na rzecze podczas

trwania zimy a także z topnieniem pokrywy śnieżnej, która w okresie wiosennym zasilała rzekę

Odrę w wodę. Jednak należy zauważyć, że stany wody w II półroczu roku nie były o wiele

niższe niż w pierwszej połowie roku jak miało to miejsce w latach poprzednich.

2

Okres jesieni 2009 roku przyniósł kilkudniowe podwyższone stany wód powyżej stanów

alarmowych związanych z wystąpieniem cofki odmorskiej, która swoim zasięgiem objęła rejon

Widuchowej i Bielinka. Podwyższone stany wód obserwowano również w grudniu 2009 ze

względu na wcześniejsze się wytworzenie zjawisk lodowych niż miało to miejsce w kilku

ostatnich latach. Różnicę między tymi stanami wód prezentuje tabela 2. Tabela 2

Średnie półroczne* stany wody z lat 1999-2009 na wodowskazach granicznego odcinka Odry

Rok I półrocze II półrocze Wodowskaz Wodowskaz

Bia

ła G

óra

Słu

bice

Go

zdo

wice

Bielin

ek

Wid

uch

ow

a

Bia

ła G

óra

Słu

bice

Go

zdo

wice

Bielin

ek

Wid

uch

ow

a

1999 - 283 405 432 572 - 179 277 284 528

2000 - 253 347 367 555 - 179 277 284 523

2001 - 247 347 368 548 - 275 364 391 567

2002 281 275 406 432 585 215 208 317 333 540

2003 231 236 334 352 546 114 109 208 210 517

2004 231 230 330 352 541 136 135 229 230 524

2005 245 243 336 355 546 163 160 248 253 523

2006 278 271 366 397 555 196 177 264 264 529

2007 253 231 354 370 559 205 184 288 299 542

2008 242 223 345 365 551 166 150 252 253 526

2009 249 246 339 359 546 225 208 303 320 541

* - liczone jako półrocza z roku styczeń do grudnia


W 2009 roku najmniejsze średnie poziomy wód zanotowano w IV kwartale roku.

W tym okresie najmniejsze średnie stany kwartalne wystąpiły na wodowskazach w Białej Górze,

Słubicach i Bielinku. Były one mniejsze od średniej wody z wielolecia w Słubicach o 41 cm a na

pozostałych wodowskazach w Gozdowicach o 16 cm, w Bielinku o 11 cm a w Widuchowej o 5

cm mniejsze.

Na wodowskazie w Białej Górze także w III kwartale zanotowano najmniejsze stany wody

(odnośnie do całego 2009 roku), jednak ze względu na zbyt krótki czas obserwacji (wodowskaz

został założony i włączony do sieci IMGW w listopadzie 2001 roku) nie można odnieść tych

wartości do średniego stanu wody z wielolecia. W II i III kwartale notowano zbliżone średnie

stany wód do SSW. W pierwszym kwartale roku stany wód na wodowskazach były wyższe od

średniej wody z wielolecia. Na wodowskazie w Widuchowej, którego stany wody często

uzależnione są od występowania zjawiska tzw. „cofki odmorskiej” prawie przez cały 2009 rok

(oprócz kwartału I) zanotowano zbliżone stany wody, oscylujące na granicy średniej z wielolecia

SW – 546 cm. (tabela 3).

3

Tabela 3

Średni kwartalny* stan wody w 2009 roku na wodowskazach granicznego odcinka Odry

Kwartały Wodowskaz

Biała Góra Słubice Gozdowice Bielinek Widuchowa

I 263 271 361 392 556

II 236 220 316 327 537

III 240 224 307 321 540

IV 209 193 299 318 541

* - liczone jako kwartały z roku styczeń do grudnia


Patrząc na dane statystyczne stanów wód z kolejnych miesięcy 2009 roku możemy

jednoznacznie stwierdzić, że najgorszym hydrologicznie miesiącem w roku dla odcinka rzeki w

obszarze administrowanym przez RZGW Szczecin był wrzesień, w którym średnie stany wód

wyniosły: 156 cm w Białej Górze 138 cm w Słubicach, 233 cm w Gozdowicach i 231 cm w

Bielinku, wartości te były niższe od średniej wody z wielolecia (tabela 4).

Najlepszymi hydrologicznie miesiącami w roku na całym odcinku granicznym rzeki

Odry były miesiące marzec, kwiecień oraz miesiąc lipiec obfitujący w duże opady deszczu

powodujące wzrost stanów wód powyżej alarmu. Średnie wartości poziomów wód w tych

miesiącach kształtowały się następująco1:

marzec: Słubice 353 cm (średni stan wyższy od SW o 119 cm); Gozdowice 431 cm (wyższy

o 116 cm od SW i o 21 cm od stanu alarmowego); Bielinek 456 cm (wyższy od SW o 127

cm); Widuchowa 574 cm (wyższy od SW o 28 cm)

kwiecień: Słubice 299 cm (średni stan wyższy od SW o 65 cm); Gozdowice 396 cm (wyższy

o 81 cm od SW); Bielinek 423 cm (wyższy od SW o 94 cm); Widuchowa 555 cm (wyższy

od SW o 9 cm);

lipiec: Słubice 333 cm (średni stan wyższy od SW o 99 cm); Gozdowice 398 cm (wyższy o

83 cm od SW); Bielinek 430 cm (wyższy od SW o 101 cm); Widuchowa 563 cm (wyższy od

SW o 17 cm)

Tabela 4

Średni miesięczny stan wody w 2009 roku na wodowskazach granicznego odcinka Odry

Miesiące Wodowskaz

Biała Góra Słubice Gozdowice Bielinek Widuchowa

Styczeń 181 244 337 376 550

Luty 230 211 312 339 543

Marzec 375 353 431 456 574

Kwiecień 313 299 396 423 555

Maj 191 178 273 276 519

Czerwiec 206 186 281 284 537

Lipiec 352 333 398 430 563

Sierpień 207 194 288 299 532

Wrzesień 156 138 233 231 523

Październik 176 157 258 263 549

Listopad 233 217 319 329 516

Grudzień 219 205 322 362 558


1 Średnich stanów wód z odczytów na wodowskazie w Białej Górze w km 545,6 rzeki Odry nie można porównywać

do średniej wody z wielolecia (SW) ze względu na zbyt krótki okres obserwacji. Wodowskaz w Białej Górze

włączony został do sieci IMGW dopiero w listopadzie 2001roku.

4

Maksymalne stany wód na granicznym odcinku rzeki Odry w 2009 roku przypadły na

miesiące: marzec kiedy to Odrą graniczną schodziły wody roztopowe, lipiec z powodu dużych

opadów deszczu kiedy duża ilość wody spływała z górnej i środkowej Odry, grudzień ze

względu na wytworzenie zjawisk lodowych i lokalne spiętrzenia pokrywy lodowej.

Najwyższe stany wody odnotowano w dniach: 21 marca w Gozdowicach 464 cm, w

dniach 8 i 9 lipca w Białej Górze 444 cm i Słubicach 424 cm oraz 24 i 26 grudnia w Bielinku

520 cm i w Widuchowej 640 cm.

W 2009 roku maksymalne stany wody na poszczególnych wodowskazach osiągano w

trzech różnych porach roku tj. marcu, lipcu i grudniu. W marcu z powodu ocieplenia i topnienia

pokrywy śnieżnej na południu kraju, w lipcu ze względu na obfite letnie opady deszczu a w

grudniu ze względu na występujące lokalnie zjawiska lodowe.

Najniższe poziomy wód na granicznej Odrze zanotowano przede wszystkim w miesiącu

październiku. Jedynie minimum w Widuchowej zanotowano 13 stycznia 2009 roku, kiedy to

nastąpił szybki spadek wody po rozbiciu zatoru lodowego. W dniach od 01 do 05 października

na wodowskazach w Białej Górze, Słubicach, Gozdowicach i Bielinku notowano najniższe stany

wody w całym roku. Dziesięć dni później tj. 15 października wystąpiła największa od wielu lat

powódź spowodowana wystąpieniem cofki odmorskiej, która zasięgiem objęła także rejon

Widuchowej i Bielinka.

Tabela 5

Minimalny i maksymalny stan wody w 2009 roku

na wodowskazach granicznego odcinka Odry

Wodowskaz

Minimalny stan wody

[cm]

Maksymalny stan

wody [cm] SW z lat

1951-2000

[cm] Data Stan Data Stan

Biała Góra 2009-10-01 134 2009-07-08 444 -

Słubice 2009-10-02 116 2009-07-09 424 234

Gozdowice 2009-10-01

2009-10-03

222

222 2009-03-21 464 315

Bielinek

2009-10-04

2009-10-05

215

215 2009-12-24 520 329

Widuchowa

2009-01-13

488

2009-12-26

640 546


Początek 2009 roku w odróżnieniu do ubiegłych w miarę łagodnych zim charakteryzował

się przede wszystkim niskimi temperaturami w miesiącu styczniu i lutym, które spowodowały

wytworzeniem się zjawisk lodowych obserwowanych najwyżej na Odrze granicznej od 3 lat

5

(Tabela nr 6). Miesięczne średnie temperatury powietrza i wody w 2009 roku mierzone w 4

nadzorach wodnych RZGW Szczecin przedstawia tabela nr 7.

Tabela 6

Średnie temperatury powietrza [oC] w okresie zimowym 2009 r

Słubice Gozdowice Widuchowa Szczecin-Podj.

Styczeń -3,8 -3,7 -2,6 -2,6

Luty -0,7 -0,9 0,0 -0,6

Marzec 3,4 3,9 3,7 3,3

Średnia -0,4 -0,2 +0,3 +0,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IMGW

Tabela 7

Miesięczne średnie temperatury powietrza i wody na wodowskazach IMGW

zlokalizowanych w Nadzorach Wodnych RZGW Szczecin, w 2009 roku2

Miesiąc Temperatury powietrza Temperatury wody

Słubice Gozdowice Widuchowa Szczecin-

Podjuchy

Słubice Gozdowice Widuchowa Szczecin-

Podjuchy

Styczeń -3,8 -3,7 -2,6 -2,6 0,1 0,2 0,2 0,6

Luty -0,7 -0,9 0,0 -0,6 1,1 1,1 1,0 1,2

Marzec 3,4 3,9 3,7 3,3 5,3 5,2 5,3 5,4

Kwiecień 7,6 9,7 8,3 9,0 12,6 12,9 12,9 12,8

Maj 11,3 11,6 11,1 12,0 16,9 16,6 16,9 17,4

Czerwiec 13,6 13,9 14,3 14,5 18,1 17,6 18,0 18,5

Lipiec 17,6 17,7 18,0 18,8 21,4 21,4 21,6 22,1

Sierpień 15,9 16,4 16,1 17,0 21,5 21,3 21,9 22,6

Wrzesień 11,0 12,3 11,6 12,9 17,6 17,3 17,9 19,0

Październik 6,4 7,1 7,0 6,7 10,0 9,8 9,9 11,3

Listopad 6,0 6,0 6,0 5,9 7,2 6,6 6,7 7,3

Grudzień -0,8 -0,7 -0,1 -0,5 2,9 2,6 2,6 3,3

Omówienie sezonu nawigacyjnego 2009

Z powodu występowania niskiej temperatury na Odrze Granicznej w dniach 03.01.2009 –

05.01.2009 r. konieczne było zamknięcie żeglugi na całym odcinku będącym w administracji

RZGW Szczecin (Tabela 8). Po ponad miesięcznym okresie zalodzenia, w dniu 13.02.2009 r.

administracja drogi wodnej otwiera dla żeglugi drogi wodne szczecińskiego węzła wodnego. W

dniu 14.02.2009 r. otwarta zostaje dla żeglugi rzeka Odra Zachodnia.

Po przetrałowaniu szlaku oraz wystawieniu oznakowania nawigacyjnego w dniu

19.02.2009 r. otwarto dla żeglugi drogę wodną przez Odrę Wschodnią

W dniu 28.02.2009 r. po wspólnym z administracją niemiecką sondowaniu, trałowaniu i

wystawieniu oznakowania nawigacyjnego zostaje otwarta dla żeglugi rzeka Odra graniczna. Po

okresie zimowym w dniu 17.03.2009 ostatni dla żeglugi otwarty zostaje tor główny wiodący

przez Jezioro Dąbie do połączenia z torem głównym Szczecin – Świnoujście.

Poza zalodzeniem w 2009 r. odnotowano krótkotrwałe zamknięcia żeglugi (szczegóły

Tabela 8) oraz przekroczenie stanów WWŻ powyżej których żegluga jest zabroniona.

2 Średnie temperatury powietrza i wody mierzone o godzinach: 07:00 (czas zimowy) i 08:00 (czas letni), w

Nadzorach Wodnych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie.

6

W pierwszej dekadzie lipca 2009 r. zanotowano przekroczenie I znaku Wielkiej Wody

Żeglownej (WWŻ) na wodowskazie Biała Góra (km 545,6) odnoszącym się do odcinka I rzeki

Odry tj. od km 542,4 (ujście Nysy Łużyckiej do km 586 (Słubice). Po przejściu fali w dniu

13.07.2009 r. stan wody na wodowskazie w Białej Górze opadł poniżej I znaku WWŻ.

W październiku 2009 po wystąpieniu bardzo silnej cofki odmorskiej w szczecińskim

węźle wodnym notowano rekordowe wysokie stany wody powyżej stanów WWŻ. Cofka swoim

zasięgiem objęła obszar Świnoujście – Bielinek. W dniach 14-15.10.2009 r. zabroniona była

żegluga na odcinku rz. Regalicy od km 730,5 do 741,6 (zdjęcie 1), a także na rzece Odrze

Zachodniej od granicy państwowej (od km 17,1) do granicy z wewnętrznymi wodami morskimi

w Szczecinie (km 36,55 rz. Odry Zachodniej).

Zdjęcie 1

Wielka Woda Żeglowna w dn. 14.10.2009 Nabrzeże NW Szczecin km 734,0 rz. Regalica

Najniższe głębokości tranzytowe odnotowane na granicznym odcinku rzeki Odry w roku 2009

wyniosły:

- Odc. 1 (542,4-586,0) –120 cm (12.10.2009) /m-ca limitujące: km 546,90-546,92;

- Odc. 2 (586,0-617,6) – 87 cm (02.10.2009) /m-ce limitujące: km 593,40 – 593,46;604,70 –

604,75; 605,15 – 605,20.

- Odc. 3 (617,6-667,2) – 83 cm (03.10.2009) /m-ca limitujące: km 625,46-625,56;

- Odc. 4 (667,2-704,1) – 119 cm (28.05.2009) /m-ce limitujące: km 667,64 - 667,73;

Miesiąc październik był miesiącem kiedy na odcinku administrowanym przez RZGW Szczecin

występowały najmniejsze głębokości tranzytowe (Tabele 10 -14).

7

Z powodu ochłodzenia w dniu 16.12.2008 zamknięto dla żeglugi Jezioro Dąbie, natomiast w dn.

19.12.2009 zamknięto dla żeglugi całą Odrę graniczną. Tabela 8

Terminy otwarć i zamknięć dróg wodnych dla żeglugi w roku 2009

Lp

Data

Droga wodna

Odcinek

Zamknięcie Otwarcie od km

do km

1

03.01.2009

godz.: 10:30

Odra Wschodnia

Regalica

Odra Zachodnia

Przekop Klucz -

Ustowo

Parnica

Przekop Parnicki

Ujście Tywy w Gryfinie (od

km 717,3)

Przekop Klucz – Ustowo

(od km 730,5)

Granica państwowa (od km

17,1)

rz. Regalica (od km 730,5)

Most Portowy (od km 4,0)

Przekop Klucz-Ustowo (do

km 730,5)

Ujście do Jeziora Dąbie (do

km 741,6)

Wewnętrzne wody morskie

(do km 36,55)

rz. Odra Zachodnia (do km

29,8)

Przekop Parnicki

2 05.01.2009

godz. 14:00

Odra Zachodnia Jaz Widuchowa (od km 0,0) Granica państwowa (do km

17,1)

3

13.02.2009

godz. 09:00

Odra Zachodnia

Regalica

Przekop Klucz-

Ustowo

Przekop Klucz –Ustowo

(od km 29,8)


(od km 730,5)



(do km 36,55)

rz. Parnica (do km 739,6)


29,8)

4 14.02.2009

godz. 08:00

Odra Zachodnia Jaz Widuchowa (od km 0,0) Przekop Klucz – Ustowo (do

km 29,8)

5

19.02.2009

godz. 09:00

Odra Wschodnia

Parnica

Przekop Parnicki

m. Widuchowa (od km

704,1)


Przekop Klucz – Ustowo (do

km 730,5)

Przekop Parnicki

6 28.02.2009

godz. 08:00

Odra ujście Nysy Łużyckiej (od

km 542,4)

m. Widuchowa (do km

704,1)

7 17.03.2009

godz. 09:00

Jezioro Dąbie Tor główny (od km 741,6) Tor główny (wew. wody

morskie)

8 10.06.2009

godz. 11:00

Odra Zachodnia Most Długi (od km 35,95) Trasa Zamkowa (do km

36,55)

9 15.06.2009

godz. 09:00

Odra Zachodnia Most Długi (od km 35,95) Trasa Zamkowa (do km

36,55)

10 08.09.2009

godz. 07:00

Odra m. Kłopot (od km 550,6) ujście. rz. Pliszka (do km

567,0)

11 08.09.2009

godz. 14:00

Odra m. Kłopot (od km 550,6) ujście. rz. Pliszka (do km

567,0)

12 06.11.2009

godz. 09:00

Odra Zachodnia Jaz Widuchowa (od km 0,0) Rejon przepustu wałowego

(do km 2,3)

13 06.11.2009

godz. 11:00

Odra Zachodnia Jaz Widuchowa (od km 0,0) Rejon przepustu wałowego

(do km 2,3)

14 16.12.2009

godz. 12:00

Jezioro Dąbie Tor główny (od km 741,6) Tor główny (wew. wody

morskie)

15 19.12.2009

godz. 07:00

Odra ujście Nysy Łużyckiej (od

km 542,4)

m. Widuchowa (do km

704,1)

16

21.12.2009

godz. 07:00

Odra Wschodnia

Odra Zachodnia

Jaz Widuchowa (od km

704,1)

Granica państwowa (od km

17,1)

Przekop Klucz-Ustowo (do

km 730,5)


(do km 36,55)

8

Przekop Klucz -

Ustowo

Parnica

Przekop Parnicki




29,8)

Przekop Parnicki

17 23.12.2009

godz. 07:00

Regalica


(od km 730,5)

Ujście do Jeziora Dąbie (do

km 741,6)

18 19.12.2009

godz. 11:00

Odra Zachodnia Wejście do Kanału Ho-Fri-

Wa (od km 3,0)


(do km 36,55)

Omówienie sezonu zimowego 2008/2009

Po dwóch względnie łagodnych zimach w poprzednich sezonach, pod koniec 2008 roku

wystąpiły kilkudniowe silne mrozy, które spowodowały pojawienie się zjawisk lodowych.

Pierwsze wyraźne ochłodzenie obserwowano już w okresie Bożonarodzeniowym.

Najzimniejszym dniem w grudniu 2008 był ostatni dzień miesiąca kiedy to zanotowano

temperatury: w Słubicach (-10,6oC), Gozdowicach (-7,2

oC), Widuchowej (-8,8

oC) i Szczecinie

(-8,4oC). Ujemne temperatury utrzymywały się na całym odcinku administrowanym przez

RZGW Szczecin aż do połowy stycznia 2009.

Skutkowało to wytworzeniem się zjawisk lodowych w postaci śryżu i stałej pokrywy

lodowej na rzece Odrze.

Najniższą temperaturę na obszarze działania RZGW Szczecin odnotowano w dniu 07

stycznia 2009 r. w Słubicach -17,4oC.

Druga połowa stycznia aż do połowy lutego to okres łagodniejszej zimy z

okresami dodatniej temperatury.

Najzimniejszym miesiącem podczas akcji lodołamania 2008 - 2009 był miesiąc styczeń

2009.

Średnie temperatury powietrza [oC] w sezonie zimowym kształtowały się następująco:

Tabela 9

Słubice Gozdowice Widuchowa Szczecin-Podj.

grudzień 2008 +0,5 +1,3 +1,3 +1,0

styczeń 2009 -3,8 -3,7 -2,6 -2,6

luty 2009 -0,7 -0,9 0,0 -0,6

marzec 2009 3,4 3,9 3,7 3,1

Średnia -0,2 0,2 0,6 0,2

.

Przebieg akcji lodołamania w 2009 roku

W związku z nadejściem ochłodzenia pod koniec 2008 roku polsko – niemiecka

administracja granicznego odcinka rzeki Odry przystąpiła do przerzedzania pływającego

oznakowania nawigacyjnego.

9

Po przejściu fali silnych mrozów w dniu 31.12.2008 r. zamknięty dla żeglugi został

graniczny odcinek rzeki Odry od km 542,4 do km 704,1 oraz rzeka Odra Wschodnia od km

704,1 do km 717,3.

Kilka dni później ze względu na nasilenie się zjawisk lodowych (w dniu 03.01.2009),

RZGW Szczecin zamyka pozostałe drogi wodne (Odrę Zachodnią i cały Szczeciński Węzeł

Wodny) będące w jego administracji.

W dniu 08.01.2009 r. stała pokrywa lodowa sięgała już rejonu m. Szumiłowo – km 621

rzeki Odry, przy temperaturze poniżej -10 o

C do stałej pokrywy lodowej dopływało ok. 70%

śryżu czyli świeżego lodu tworzącego się na rzece. Po analizie długoterminowej prognozy

IMGW, kierownictwo akcji lodołamania po konsultacji ze stroną niemiecką podejmuje decyzję

o rozpoczęciu akcji lodołamania.

I Faza lodołamania

W dniu 09.01.2009 r. rozpoczyna się pierwsza faza akcji lodołamania, następuje

przemieszczenie lodołamaczy w rejon Gryfina (Lodołamacze polskie – Dzik, Odyniec, Lis, Żbik,

lodołamacze niemieckie Frankfurt, Kienitz).

Dzień później tj. 10.01 lodołamacze pracują w dwóch rejonach:

czołówka lodołamaczy: rejon Gryfino – Widuchowa;

lodołamacze liniowe: Jezioro Dąbie – łamanie rynny na jeziorze w celu

odprowadzania połamanej kry lodowej z góry rzeki do Zalewu Szczecińskiego

(lodołamacze: Wilk i Ogar oraz niemiecki Eber).

Pierwsza faza lodołamania ze względu na złe warunki pogodowe związane z pojawieniem

się ujemnych temperatur zarówno w nocy jak i w trakcie dnia zostaje przerwana w dniu

11.01.2009 r. Podczas pierwszego etapu czołówce lodołamaczy udało się przebić do km 700,2,

została także wyłamana rynna na Jeziorze Dąbiu. Podczas tego etapu łamania lodu w akcji

uczestniczyło 10 lodołamaczy.

II Faza lodołamania

Druga faza lodołamania w sezonie zimowym 2008/09 jest zarazem najdłuższym

nieprzerwanym okresem kiedy pracują lodołamacze. Podczas tej fazy lodołamania pracowały

wszystkie siły w dyspozycji kierownictwa akcji tj. 13 jednostek.

W tym okresie obserwatorzy RZGW Szczecin zauważyli kilkanaście zatorów lodowych,

których spiętrzenia sięgały powyżej 40 cm i więcej (Załącznik 1).

W dniu 19.01.2009 r. zanotowano końcówkę stałej pokrywy lodowej w km 576,6 –

najdalej wytworzonej podczas akcji kruszenia lodu w 2009 roku.

10

Drugą fazę lodołamania rozpoczęły w dniu 16.01.2009 trzy polskie lodołamacze (Dzik,

Odyniec i Lis), które na odcinku od Gryfina do Widuchowej uruchamiały stojącą krę lodową, tak

by zrobić przedpole do uruchomienia akcji lodołamania przy użyciu większej ilości lodołamaczy

w kolejnych dniach łamania lodu na rzece Odrze.

W kolejnych dniach głównym celem akcji było połamanie stałej pokrywy lodowej

sięgającej powyżej Słubic. Czołówka lodołamaczy (Dzik, Wilk, Lis, Frankfurt, Kienitz) w

kolejnych dniach posuwała się w górę rzeki. Pozostałe lodołamacze pracowały w dwóch

rejonach: Widuchowa – Gryfino oraz Gryfino – Szczecin – Jezioro Dąbie, gdzie uruchamiały

spływającą krę lodową z górnego odcinka rzeki.

Etapy pracy czołówki lodołamaczy podczas łamania stałej pokrywy lodowej:

- 17.01.09 – km 689,5 (kilometr powyżej mostu drogowego w Krajniku Dolnym);

- 18.01.09 – km 680,0 (rejon m. Piasek);

- 19.01.09 – km 662,8 (500 m poniżej mostu w Osinowie Dolnym)

- 20.01.09 – km 645,0 (m. Gozdowice – od km 656,0 ze względu na

małe głębokości tranzytowe, lodołamacz Dzik kończy pracę w

czole lodołamaczy);

- 21.01.09 – 22.01.09 przerwa w pracy lodołamaczy czołowych ze względu na

duże zamglenie;

- 23.01.09 – km 617,6 (ujście rzeki Warty);

- 24.01.09 - km 607,5 (rejon m. Ługi Górzyckie)

- 25.01.09 – km 593,8 (m. Nowy Lubusz)

- 26.01.09 – km 593,8 – 585,6 (lodołamacze całkowicie pokruszyły stałą pokrywę

lodową uwalniając rzekę Odrę od lodu w środkowym jej biegu).

W dniu 24.01.2009 dwa polskie lodołamacze Wilk i Żbik zostały skierowane na rzekę Wartę

gdzie kierownictwo nad akcją lodołamania sprawuję RZGW Poznań. Akcja lodołamania na

rzece Warcie była krótka i objęła łamanie lodu na odcinku 7 km w górę rzeki od m. Kostrzyn.

W późniejszym czasie dobre warunki pogodowe spowodowały samoistne rozpadnięcie się

pokrywy lodowej na Warcie i zakończenie działań przy użyciu lodołamaczy.

III Faza lodołamania

Po trzech dniach przerwy spowodowanych silnymi wiatrami z kierunków północnych

(niekorzystny wiatr nie pozwalający odpływać połamanej krze w kierunku Morza Bałtyckiego),

RZGW Szczecin wraz z UWŻ Eberswalde planowały całkowicie połamać lód w dolnym biegu

11

rzeki Odry od km 671 m. Bielinek do km 718 m Gryfino; oraz odprowadzić połamany lód

poprzez rz. Regalice do j. Dąbia.

Podczas III fazy lodołamania brało udział 6 lodołamaczy. Podczas akcji wyłamano rynnę do

km 671 pozostawiając oblodzone brzegi rzeki aby nie dopuścić do ponownego „zapchania” krą

rejonu od m. Widuchowej w dół rzeki. Po trzech dniach akcji uwolniono rzekę Odrę, i Odrę

Wschodnią całkowicie od lodu, który trzeba było teraz odprowadzić z rejonu Szczecina.

IV Faza lodołamania

Czwarta faza lodołamania, a zarazem ostatnia trwała zaledwie 1 dzień. Podczas akcji w

której przeważały niemieckie lodołamacze (Hohensaaten, Frankfurt, Kienitz, Usedom, Gartz,

Eber), uruchomiono lód zalegający na dolnym odcinku rzeki Odry, Odrze Zachodniej i wodach

Szczecińskiego Węzła Wodnego.

W dniu 05.02.2009 r. zakończono główną akcję lodołamania oprowadzając krę lodową z

Odry granicznej poniżej Gryfina. W dniu 06.02.2009 lodołamacze niemieckie odeszły ze

Szczecina do miejsc postoju w Niemczech. Od dnia 09.02.2009 pokrywa lodowa znajdowała się

jedynie na jeziorze Dąbie.

Przebieg akcji lodołamania (grudzień 2009)

W związku z nadejściem ochłodzenia pod koniec 2009 roku polska i niemiecka

administracja granicznego odcinka rzeki Odry przystąpiła do przerzedzania pływającego

oznakowania nawigacyjnego.

Po przejściu fali silnych mrozów w dniu 19.12.2009 r. zamknięty dla żeglugi został

graniczny odcinek rzeki Odry od km 542,4 do km 704,1. Uprzednio zamknięte zostało Jezioro

Dąbie w dniu 16.12.2009 r.. Po zamknięciu Odry granicznej i przejściu ostatnich jednostek

pływających zamknięte zostały rzeka Odra Wschodnia od km 704,1 do km 717,3, Odra

Zachodnia od km 0,0 do km 36,55 w dniu 21.12.2009 r. oraz rzeka Regalica od km 730,5 do km

741,6 w dniu 23.12.2009 r.

Ze względu na korzystne warunki pogodowe (ocieplenie) oraz na zagrożenie wywołane

stanem alarmowym na wodowskazie w Bielinku (km 674,5) w dniu 24.12.2009 r. podjęto

decyzję o przystąpieniu do akcji lodołamania. Długość stałej pokrywy lodowej w tym dniu

wynosiła 48,7 km (km 669,5 – 717,0). Zdecydowano wysłać 3 lodołamacze w rejon

miejscowości Gryfina (km 718), aby od tego miejsca sukcesywnie łamać lód w kierunku

miejscowości Widuchowa (km 703). Lodołamacze pracowały 7 godzin i przełamały pierwszy

zator lodowy w km 704,5. W dniu 25.12.2009 r. akcja kontynuowana była 4 lodołamaczami,

12

które pracowały ok. 9,5 godziny w rejonie Widuchowej uruchamiając drugie spiętrzenie lodowe

w km 699 700. Po przebiciu bariery lodowej stan wody na wodowskazie Bielinek (km 674,5)

spadał stopniowo poniżej stanu alarmowego. Pokrywa lodowa zsunęła się o około 26 km w dół

rzeki i zalegała jedynie od km 695,5 do km 723,0. W dniach 26 27.12.2009 r. po zapoznaniu się

z warunkami zarówno pogodowymi jak i lodowymi zdecydowano zaprzestać akcję lodołamania.

Determinującym powodem była duża masa lodu, która na całej długości od Widuchowej do

Szczecina zalegała w korycie rzeki. Sytuacja taka uniemożliwia swobodny odpływ kry lodowej,

która powstałaby w skutek pracy lodołamaczy. W dniu 28.12.2009 r. ponownie wznowiono

akcję lodołamania. Lodołamacze uruchomiły krę lodową na Regalicy w Szczecinie. Dzień

później ostatni raz w 2009 roku kontynuowano działania przy użyciu lodołamaczy. Sześć

jednostek odprowadziło duże masy lodu z rejonu Widuchowej w rejon poniżej Gryfina. Stan

wody na wodowskazie w Widuchowej zaczął opadać poniżej stanu alarmowego oddalając

zagrożenie powodziowe. Ostatnie dni miesiąca to ponowne ochłodzenie ze znacznie ujemnymi

temperaturami powietrza i niekorzystnym wiatrem z kierunku północnego, które uniemożliwiły

dalsze prowadzenie akcji lodołamania.

W dniu 31.12.2009 r. dzięki działaniom przy użyciu lodołamaczy stała pokrywa lodowa

sięgała jedynie 11,4 km (od km 701,7 do km 713,1), a przy braku zagrożeń spowodowanych

zatorami lodowymi i prognozowanym dalszym ochłodzeniu na początku 2010 roku akcja

lodołamania została wstrzymana do odwołania.

.

13

Tabela 10

Tabela: Głębokości tranzytowe w roku 2009 na drogach wodnych administrowanych przez RZGW Szczecin

Droga wodna żeglowna Odcinek

Okres zamknięcia żeglugi Liczba dni nawigacji

LICZBA DNI UTRZYMANIA GŁĘBOKOŚCI TRANZYTOWYCH [cm]

> 251 201 191 181 171 161 151 141 131 121 111 101 91 81 71 61 51 41 31

300 300 250 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40

ODRA 542,4-586,0 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 64 29 43 25 5 20 13 25 30 19 20 1 - - - - - - - -

ODRA 542,4-553,4 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 69 26 68 8 11 21 27 24 10 14 16 - - - - - - - - -

ODRA 553,4-567,1 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 71 29 57 6 11 19 34 23 17 18 - - - - - - - - - -

ODRA 567,1-586,0 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 64 29 43 25 6 20 16 22 32 16 20 1 - - - - - - - -

ODRA 586,0-617,6 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 59 30 25 13 16 7 17 12 15 19 21 21 18 16 5 - - - - -

ODRA 617,6-667,2 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 30 33 38 16 33 12 5 5 10 21 16 9 20 31 15 - - - - -

ODRA 667,2-704,1 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 66 38 40 8 33 22 5 8 11 31 28 4 - - - - - - - -

ODRA 667,2-677,5 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 66 61 40 6 18 16 5 8 11 31 28 4 - - - - - - - -

ODRA 677,5-697,0 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 81 32 76 23 33 24 17 7 1 - - - - - - - - - - -

ODRA 697,0-704,1 01.01.09 –27.02.09 19.12.09 – 31.12.09 294 219 65 10 - - - - - - - - - - - - - - - - -

ODRA WSCHODNIA 704,1-730,5 03.01.09 – 19.02.09 21.12.09 – 31.12.09 306 306 - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

REGALICA 730,5-741,6 03.01.09 – 19.02.09 21.12.09 – 31.12.09 306 306 - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

PRZEKOP KLUCZ - USTOWO 0,0-2,8 03.01.09 – 19.02.09 21.12.09 – 31.12.09 306 - - 306 - - - - - - - - - - - - - - - - -

ODRA ZACHODNIA* 0,0-3,0*

04.01.09-13-02.09 15.10.09

21.12.09 – 31.12.09 215* - 2 71 28 28 22 26 25 8 4 1 - - - - - - - - -

ODRA ZACHODNIA* 3,0 – 17,1*

04.01.09-13-02.09 15.10.09

21.12.09 – 29.12.09 218* 218 - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ODRA ZACHODNIA 17,1 – 36,5

04.01.09-13-02.09 15.10.09

21.12.09 – 29.12.09 314 314 - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

JEZIORO DĄBIE Tor Główny 01.01.09 – 17.03.09 16.12.09 – 31.12.09 275 - - 275 - - - - - - - - - - - - - - - - -

* Głębokości tranzytowe na Odrze Zachodniej (od km 0,0 do km 17,1) podawane są tylko w dni powszednie od poniedziałku do piątku (odczyt

na wodowskazie Gryfino Odra Zachodnia km 14,1)

14

Tabela 11

Tabela: Głębokości tranzytowe na granicznym odcinku rz. Odry w km (542,4 – 586,0) w okresie styczeń – grudzień 2009

15

Tabela 12

Tabela: Głębokości tranzytowe na granicznym odcinku rz. Odry w km (586,0 – 617,6) w okresie styczeń – grudzień 2009

16

Tabela 13

Tabela: Głębokości tranzytowe na granicznym odcinku rz. Odry w km (617,6 - 667,2) w okresie styczeń – grudzień 2009

17

Tabela 14

Tabela: Głębokości tranzytowe na granicznym odcinku rz. Odry w km (667,2– 704,1)w okresie styczeń – grudzień 2009

18

Stany wody w roku 2009 na granicznym i dolnym odcinku rzeki Odry

0

100

200

300

400

500

600

700

2009-0

1-0

1

2009-0

1-1

5

2009-0

1-2

9

2009-0

2-1

2

2009-0

2-2

6

2009-0

3-1

2

2009-0

3-2

6

2009-0

4-0

9

2009-0

4-2

3

2009-0

5-0

7

2009-0

5-2

1

2009-0

6-0

4

2009-0

6-1

8

2009-0

7-0

2

2009-0

7-1

6

2009-0

7-3

0

2009-0

8-1

3

2009-0

8-2

7

2009-0

9-1

0

2009-0

9-2

4

2009-1

0-0

8

2009-1

0-2

2

2009-1

1-0

5

2009-1

1-1

9

2009-1

2-0

3

2009-1

2-1

7

data

cm

BIAŁA GÓRA

SŁUBICE

Słubice SW 234 cm

Słubice Al.. 370 cm

GOZDOWICE

Gozdowice SW 315 cm

Gozdowice Al.. 410 cm

BIELINEK

Bielinek SW 329 cm

Bielinek Al.. 460 cm

WIDUCHOWA

Widuchowa SW 546 cm

Widuchowa 620 cm

SZCZECIN-PODJUCHY

Szn-Podj. SW 515 cm

Szn-Podj. Al.580 cm

Rysunek 1 Charakterystyka stanów wody (godz. 7:00) rzeka Odra - rok 2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IMGW

19

0

100

200

300

400

500

600

700

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

miesiąc

sta

n w

od

y [c

m]

BIAŁA GÓRA

SŁUBICE

GOZDOWICE

BIELINEK

WIDUCHOWA

SZCZECIN-PODJUCHY

alarmSłubice

alarmGozdowice

alarmBIelinek

alarmWiduchowa

alarmPodjuchy

śr. roczna Słubice

SW Słubice

śr. roczna Gozdowice

SW Gozdowice

śr. roczna Bielinek

SW Bielinek

śr. roczna Widuchowa

SW Widuchowa

śr. roczna Szczecin-Podjuchy

SW Szczecin-Podjuchy

Rysunek 2 Średnie miesięczne stany wody w roku 2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IMGW

20

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

2008-1

2-0

1

2008-1

2-0

4

2008-1

2-0

7

2008-1

2-1

0

2008-1

2-1

3

2008-1

2-1

6

2008-1

2-1

9

2008-1

2-2

2

2008-1

2-2

5

2008-1

2-2

8

2008-1

2-3

1

2009-0

1-0

3

2009-0

1-0

6

2009-0

1-0

9

2009-0

1-1

2

2009-0

1-1

5

2009-0

1-1

8

2009-0

1-2

1

2009-0

1-2

4

2009-0

1-2

7

2009-0

1-3

0

2009-0

2-0

2

2009-0

2-0

5

2009-0

2-0

8

2009-0

2-1

1

2009-0

2-1

4

2009-0

2-1

7

2009-0

2-2

0

2009-0

2-2

3

2009-0

2-2

6

2009-0

3-0

1

2009-0

3-0

4

2009-0

3-0

7

2009-0

3-1

0

2009-0

3-1

3

Data

st. C

Temp. Pow. Słubice Temp. Pow. Gozdowice Temp. Pow. Widuchowa Temp. Pow. Szczecin

Temp. Wody Słubice Temp. Wody Gozdowice Temp. Wody Widuchowa Temp. Wody Szczecin

grudzień 2008 styczeń 2009 luty 2009 1-15 marzec 09

Rysunek 3 Charakterystyka temperatur powietrza i wody w st. C w sezonie zimowym 2008/2009 [01.12.2008 - 15.03.2009]

21

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2009-0

1-0

1

2009-0

1-1

5

2009-0

1-2

9

2009-0

2-1

2

2009-0

2-2

6

2009-0

3-1

2

2009-0

3-2

6

2009-0

4-0

9

2009-0

4-2

3

2009-0

5-0

7

2009-0

5-2

1

2009-0

6-0

4

2009-0

6-1

8

2009-0

7-0

2

2009-0

7-1

6

2009-0

7-3

0

2009-0

8-1

3

2009-0

8-2

7

2009-0

9-1

0

2009-0

9-2

4

2009-1

0-0

8

2009-1

0-2

2

2009-1

1-0

5

2009-1

1-1

9

2009-1

2-0

3

2009-1

2-1

7

Data

st. C

SŁUBICE GOZDOWICE WIDUCHOWA SZCZECIN Podjuchy

Rysunek 4 Charakterystyka temperatur powietrza w roku 2009 [godz. 7:00]

22

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

152009-1

1-0

1

2009-1

1-0

4

2009-1

1-0

7

2009-1

1-1

0

2009-1

1-1

3

2009-1

1-1

6

2009-1

1-1

9

2009-1

1-2

2

2009-1

1-2

5

2009-1

1-2

8

2009-1

2-0

1

2009-1

2-0

4

2009-1

2-0

7

2009-1

2-1

0

2009-1

2-1

3

2009-1

2-1

6

2009-1

2-1

9

2009-1

2-2

2

2009-1

2-2

5

2009-1

2-2

8

2009-1

2-3

1

2010-0

1-0

3

2010-0

1-0

6

2010-0

1-0

9

2010-0

1-1

2

2010-0

1-1

5

2010-0

1-1

8

2010-0

1-2

1

2010-0

1-2

4

2010-0

1-2

7

2010-0

1-3

0

Data

st. C

Temp. Pow. Słubice Temp. Pow. Gozdowice Temp. Pow. Widuchowa Temp. Pow. Szn-Podjuchy

Temp. Wody Słubice Temp. Wody Gozdowice Temp. Wody Widuchowa Temp. Wody Szn-Podjuchy

listopad 2009 grudzień 2009 styczeń 2010

Rysunek 5 Charakterystyka temperatur powietrza i wody w st. C w sezonie zimowym 2009/2010 [01.11.2009 - 31.01.2010]

ocena hydrologiczno - nawigacyjna roku...

Documents