nyabo 3-4-r ulirald ordog hicheelvvd

1

3-Р УЛИРАЛ

ÁÈÇÍÅÑÈÉÍ АНГЛИ ХЭЛ - I ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

1. Индекс: ÁÀÕ - 201

2. Мэргэжил: ÍÁÁ, Санхүүгийн удирдлага,ОУХМ

3. Судлах кр: 3кр

4. Судлах улирал: III улирал

5. Зорилго: Бизнесийн англи хэл-1 хичээлийг Ерөнхий англи хэл-2 хичээлийн мэдлэгт тулгуурлан

заах бөгөөд хичээлийн зорилго нь өмнө эзэмшсэн үгсийн санг нэмэгдүүлэх, хэл зүйн мэдлэгèéã

ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ, áèçíåñèéí àíãëè õýëний ¿ãийн санг ýçýìøүүлэõ, дэлгэрэнгүй õàðèëöàí

ÿðèàã ñîíñîæ îéëãîõ, ÿðèõ, óíøèõ, çîõèîí áè÷ëýã áè÷èõ ÷àäâàðûã сàéæðóóëàõ çýðãýýð

äàðààãèéí ò¿âøíèé áèçíåñèéí àíãëè õýëèéã ¿çýõ суурь ìýäëýãèéã îëãîõîä îðøèíî.

6. Зорилт:

Àíãëè õýëíèé àíõàí øàòны мэдлэгт суурилан áèçíåñèéí англи хэлний ярианы болон

бичгийн хэлний чадвартай болгох, хэл зүйн àíõàí шатны үндсэн дүрмèéã áèçíåñèéí àíãëè

õýлэíä ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäàëæ, ñýäýâòýéãýý óÿëäóóëàí хэрэглэх чадварыг эзэмшүүлэх

Áàíê, çî÷èä áóóäàë, ðåñòîðàí, îíãîöíû áóóäàë, õóðàë öóãëààí, àæëûí áàéð, ãýõ ìýò

áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóäàä харилцаõàä õýðýãëýãäýõ 300 îð÷èì шинэ ¿ã õýëëýãòýé

áîëãîõ, тухайн газруудад өрнөж болох үйл явдлыг дүрчлэн тоглох

Мэргэжлийн үг хэллэгийг ашиглан зөв оновчтой өгүүлбэр зохиох, харилцан яриаг сонсож

ойлгох, бусдын яриаг сонсож асуулт тавих, чөлөөт болон мэргэжлийн сэдвээр 60-80 ¿ãòýé

монолог, 80-100 үгтэй диалог зохиож ярих, 80-100 үгтэй зохион бичлэг бичих

Àëáàí áà àëáàí áóñ çàõèäàë бичих

Áàãààð àæèëëàх, øèéäâýð ãàðãàх

7. Хичээлийн хэлбэр: дадлага

8. Ноогдох цаг: 96 цаг

9. Сэдвийн дэлгэрэнгүй агуулга: Бизнесийн áàéãóóëëàãа, êîìïàíий ¿éë àæèëëàãàà,

á¿òýýãäýõ¿¿í çýðãèéí òàëààð àñóóõ, õàðèóëàõ, бизнес àÿëàëä áýëòãýõ, аялах, çî÷èä áóóäàë

ñîíãîõ, çàõèàëàõ, îíãîöíû áîëîí ãàëò òýðýãíèé öàãèéí õóâààðü àñóóõ, õàðèóëàõ, óóëçàëò

òîâëîõ, хүñýëò òàâèõ, хаðèó ºãºõ, ÷èãëýë çààõ, àëáàí áà àëáàí áóñ çàõèäàë áè÷èõ, êîìïàíè

баéãóóëëàãûí äîòîîä çîõèîí áàéãóóëàëт, á¿òэц болон òºñөл òàíèëöóóëàõ, á¿òýýãäýõ¿¿н

¿éë÷èëãýýíèé ÷èã õàíäëàãûã ãðàôèê áîëîí á¿ä¿¿âч ашиглан танилцуулах, êîìïàíèé ò¿¿хтэй

танилцах, байгууллагын èðýэдүйг тààìàãëаõ, õýðýãëýã÷äèéí ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàх, øèéäâýðëýõ,

ìýäýýëëèéã øàëãàх, àëäààòàé ìýäýýëëèéã çàñàõ, àæëûí áàéð áîëîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààð

ñóðòàë÷èëãàà õèéõ, àæèëä îðîõ õ¿ñýëò ãàðãàõ, òîâ÷ àíêåò áè÷èõ, ººðèéíõºº òàëààð

äýëãýðýíã¿é òàíèëöóóëãà áè÷èõ, àæëûí áàéðàí äàõü íºõöëºº ä¿ðñëýí ÿðèõ ãýõ ìýò.

Áèçíåñèéí àнгли хэл -I хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

No Week Subject Hour Explanation

1 Sep

01-08

You and your company

People in business

\The Present Simple Tense\

2 Grammar and speaking

Talking about your company-Adverbs 2 Grammar and exercises

Company facts and figures –the numerals 2 Practice and speaking

2

2 Sep

08-15

Work and leisure –review 2 Speaking and exercises

Preparing a trip

Choosing a hotel-There is/are

2 Grammar and practice,

speaking

Booking a hotel- telling time 2 Practice

3 Sep

15-22

Flying out - vocabulary for making requests and orders 2 Listening

Away on business-Arriving

\Have and have got, countable or uncountable nouns\

2 Speaking

Going out-making a call 2 Practice and speaking

4 Sep

22-29

Arranging to meet-talking about giving directions,

much/many, some/any

2 Practice and speaking

Practice 2 listening

Eating out- would like/like 2 Grammar, practice and

writing

5 Sep

29-Oct

06

Review 2 Exercises

Midterm test I 2 Test

Visiting a company-Arriving at company-

Past Simple Tense

2 Exercises, speaking, and

writing

6 Oct

06-13

Meeting new people-introduction 2 Speaking and practice

Explaining structure –vocabulary 2 Speaking and listening

New developments –current activities, Present

Continuous Tense

2 Grammar and speaking

7 Oct

13-20

Company developments-a few/ a little, not much/ not

many

2 Grammar, reading and

writing

Personal developments- 2 Listening and speaking

Future engagements-present continuous for future 2 Grammar, listening and

writing

8 Oct

20-27

Fixing the date- arranging to meet 2 Listening

Getting connected - 2 Speaking

Appointments 2 Speaking and listening

9 Oct

27-

Nov

03

Describing and Comparing –comparing, comparative

and superlative adjectives 1

2 Grammar, reading and

speaking

Describing products 2 Speaking and writing

Midterm test II 2 Test

10 Nov

03-10

Evaluating products-adjectives for description 2 Listening and speaking

Success stories-a life story-past time reference 2 Reading

Lending and borrowing-financial vocabulary 2 Reading

11 Nov

10-17

A family business –sentence linkers 2 And listening

Dealing with problems-making decisions, will or present

continuous

2 Reading and speaking

Complaining-will and shall 2 Grammar, listening

12 Nov

17-24

Thinking ahead, I think that or I don’t think that 2 Reading and listening

Apologizing- 2 Speaking

People at work-suggesting and recommending

Should/shouldn’t

2 Speaking and writing

13 Nov24

-

Dec 01

Job responsibilities-modal verbs-must/have to 2 Grammar, reading and

speaking

Correcting information 2 Speaking and practice

Midterm Test III 2 Test

14 Dec

01-08

Getting a job-job advertisements 2 Speaking and reading

Applying for a job-The present Perfect Tense 2 Grammar, reading and

speaking

The interview –present perfect or past simple 2 Listening and writing

15 Dec Working in the nineties -Changing careers –review for 2 Reading and practice

3

10. Ýçýìøâýë çîõèõ ìэдлэг, чадвар, дадал

Мэдлэг

Бàéãóóëëàãа, êîìïàíий ¿éë àæèëëàãàà, дотоод зохион байгуулалт, удирдлагын бүтэц,

á¿òýýãäýõ¿¿í çýðãèéí òàëààð àñóóõ, õàðèóëàõ, á¿òýýãäэхүүíèé øèíæ ÷àíàð áîëîí

¿éë÷èëãýýíèé ÷èã õàíäëàãûã ãðàôèê áîëîí á¿ä¿¿â÷ àøèãëàí ä¿ðñëýõ, çî÷èä áóóäàë

ñîíãîõ, çàõèàëàõ, ãàëò òýðýã, онгоцны öàãèéí õóâààðü àñóóõ, õàðèóëàõ, хурал уулзалтын

öàã òîãòîîõ, àëáàí áà àëáàí áóñ çàõèäàë áè÷èõ, óòñààð ÿðèõ, çî÷äûã óãòàх, ¿äýõ,

òàëàðõàëûí çàõèäàë áè÷èõ, ìýäýýëýë ñîëèëöîõ, төсөл òàíèëöóóëàõ çýðýãò õýðýãëýãäýõ

øèíý ¿ã õýëëýг эзэмшүүлнэ.

Англи хэлний õýëç¿éí ìýäëýãèéã ã¿íçãèéр¿¿ëýí îëãîíî.

Чадвар

Á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí áàéãóóëëàãûí òàëààð ä¿ðñýëñýí ýõèéã óíøèæ îéëãîõ

Êîìïàíèé ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð õàðèëöàí ÿðèàã ñîíñîæ îéëãîí, õýðýãòýé

ìýäýýëëýý îëæ àâàõ, товчлол хийх

ªãºãäñºí ìýäýýëëèéн дагуу тодорхой ñýдвээр 80-100 ¿ãèéí õ¿ðýýíä õàðèëöàí ÿðèõ, 50-80

¿ãèéí õ¿ðýýíä ìîíîëîã зохион ярих

×èãëýë áîëîí áàéðøèë çààõ óãòâàð ¿ãñèéã àøèãëàí, çî÷èä áóóäàë, îíãîöíû áóóäàë,

ðåñòîðàí çýðýã ãàçðóóäàä î÷èõ ÷èãëýëèéã àñóóõ, õàðèóëàõ

Зî÷èä áóóäàë, îíãîöíû áóóäàë, ðåñòîðàí çýðýã ãàçðóóäàä çàõèàëãà ºãºõ ÿðèàã ñîíñîæ

îéëãîõ, адил õàðèëöàí ÿðèà çîõèîí ÿðèëöàõ

Öàãèéí õóâààðèéí äàãóó óóëçàëò, õóðëûí òîâ òîãòîîх, óòñààð ÿðèõ, çàõèäàë áè÷èõ,

ôàêñ ÿâóóëàõ

Êîìïàíèà òàíèëöóóëàõ, зî÷äûã óãòàæ àâàõ, ¿äýõýä ä¿ð÷ëýí òîãëîõ çýðýã ÷àäâàðóóäûã

ýçýìø¿¿ëíý.

Дадал

Áèçíåñèéí õ¿ðýýíä øèíýýð õ¿íòýé òàíèëöàõ

ªºðèéí àæèëëàæ áàéãàà áàéãóóëëàãûã òàíèëöóулàõ

Áèçíåñèéí àæëààð óòñààð ÿðèõ, çàõèäàë áè÷èõ

ªºðèéí àæèëëàæ áóé байгууллага áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãûí á¿òýö çîõèîí

áàéãóóëàëòûã òàéëáàðëàí, ÿðиõ

Áèçíåñèéí óóëçàëòûí öàã òîâëîæ, òºëºâëºãºº ãàðãàõ

Áèçíåñèéí õ¿ðýýíä ñàíàë õ¿ñýëò òàâüæ, õàðèóëаõ

ªºðèéí çàí áàéäàë, àæèë ìýðãýæëèéí òóðøëàãûí òàëààðõè òîâ÷ òàíèëöóóëãà áýëòãýõ

Àæèëä îðîõ ºðãºäºë áè÷èõ

Á¿òýýãäýõ¿¿í çàõèàëàõ áîëîí ñóðòàë÷ëàõ çýðýã ÿðèõ, áè÷èõ, óíøèõ äàäàë ýçýìø¿¿ëíý.

08-15 past, future, present perfect

In the office-Comparatives/superlatives 2 Grammar, reading

Company culture-Modal verbs in the past 2 Grammar, reading , speaking

16 Dec

15-22

Used to 2 Writing

Review Speaking and writing

Final Test 2 Final test

4

11. Агуулга хэрэгжүүлэх арга зам: Дадлагын хичээлийн хэлбэрээр хэрэгжинэ. Мөн багшийн

удирдлага доор оюутны танин мэдэх идэвхтэй үйл ажиллагаа давамгайлсан байдлаар хичээлийг

зохион байгуулна. Сургалтын идэвхтэй бусад аргуудыг хэрэглэнэ. Үүнд:

KWL ийн арга

Зураг харж санаагаа илэрхийлэх, зургийг дүрслэх

Үгийн сүлжээ

Өгүүлбэр зохиох

Эхэд анализ хийх

Багаар ажиллах

Харилцан яриа зохиох

Хэлэлцүүлгийн арга

12. Áèçíåñèéí àíãëè õýë-I õè÷ýýëýýð îþóòíû áèå äààí ã¿éöýòãýõ àæëóóä

Cýäýâ Äîëîî

õîíîã

Õýëáýð Àðãà÷ëàë ¯íýëãýý-

íèé

õýëáýð

Describing a

famous

businessman

I-II week 1 àëäàðòàé

áèçíåñìåíèé òàëààð

áè÷èæ ÿðèõ

Îþóòíóóä 1 àëäàðòàé áèçíåñìåí

ñîíãîí àâ÷ ò¿¿íèé òàëààð ìýäýýëýë

öóãëóóëàí áè÷èæ ÿðèíà

30

Translation

“Top 100

hotels”

III-IV

week

Äýëõèéí õàìãèéí

àëäàðòàé 100 çî÷èä

áóóäëûí òàëààðõè

ýõèéã óíøèæ

îð÷óóëàí ÿðèõ

Áàãø 2 îþóòíû äóíä íýã ýõ ºãºõ

áºãººä îþóòíóóä äóíäàà îð÷óóëàõ

áîëîâ÷ òóñ òóñäàà ÿðüæ õàìãààëíà.

30

Presenting a

company

V-VI

week

1 êîìïàíèé

òàíèëöóóëãà õèéí

áàãøèä áîëîí

àíãèéíõàíäàà ÿðèõ

Îþóòíóóä 1 êîìïàíè ñîíãîí àâ÷

òóõàéí êîìïàíèé ò¿¿õ, á¿òýö çîõèîí

áàéãóóëàëò, á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýý

çýðãèéã áàãòààñàí òàíèëöóóëãà

áýëòãýíý.

30

Describing and

advertising a

product

VII-VIII

week

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé

øèíæ ÷àíàð

îíöëîãûã ä¿ðñëýí

ñóðòàë÷ëàõ

Áàãø îþóòíóóäûã 4,4-ðíü áàã áîëãîí

õóâààæ íýã íýã á¿òýýãäýõ¿¿í ñàíàë

áîëãîíî. Áàãóóä áàãøèéí ñàíàë

áîëãîñîí ýñâýë ººðñäèéí ñîíãîñîí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ ÷àíàð

îíöëîãèéã ä¿ðñëýí ìºí òóõàéí

á¿òýýãäýõ¿¿íä çîðèóëñàí

ñóðòàë÷èëãàà õèéíý.

30

Writing a letter

of complaints

and apologizes

IX-X

week

Ãîìäîë ìýä¿¿ëñýí

áîëîí óó÷ëàë õ¿ññýí

çàõèäàë áè÷èõ

ªºðñäèéí ñîíãîñîí áàéãóóëëàãûí

á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ¿éë÷èëãýýíèé

òàëààðõ ãîìäîë ìýä¿¿ëñýí áîëîí ò¿¿íä

óó÷ëàë õ¿ññýí çàõèäàë áè÷èæ ãîë ãîë

õýëëýã¿¿äýýð àñóóãäàõ

30

Job

advertisement

XI-XII

week

Àæèëä àâàõ çàð

îð÷óóëàõ

Îþóòíóóä ñîíèíãîîñ 2,2 àæèëä àâàõ

çàð îëæ ñîíãîí îð÷óóëíà.

30

Writing a CV XIII-XIV

week

ªºðèéí àæëûí

íàìòàð áîëîí

òîäîðõîéëîëòîî

áè÷èõ

Îþóòíóóä ººðñäèéí àæèëä îðîõ

õ¿ñýëò áóþó çàõèäàë, çàí áàéäëûí

òîäîðõîéëîëòîî áè÷íý.

30

Ñomparing

two jobs

XV-XVI

week

2 àæëûã õàðüöóóëàõ 2 ìýðãýæèë ñîíãîí àâ÷ ñóë áîëîí äàâóó

òàëóóäûã õàðüöóóëàí áè÷èæ ÿðèõ

30

5

13. Үнэлгээний хэлбэр: Áàãø óëèðëûí ÿâöàä çààæ áóé õè÷ýýëýýð îþóòíûã òàñðàëòã¿é,

æèãä ¿íýëýí ä¿ãíýæ, 5аас доошгүй óäàà ÿâöûí øàëãàëò авсан байна.

Òóõàéí õè÷ýýëýýð îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûí óëèðëûí ¿íýëýëòèéã ãàðãàõäàà îþóòíû

õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü ирц 20 îíîî, èäýâõ îðîëöîî болон явцын шалгалтын 20 îíîî, áèå äààн

ã¿éöýòãýñýí àæил 30 îíîî, улирлын øàëãàëò 30 îíîî гэсэн үнэлгээний шалгуураар òóñ òóñ

дүгнэõ áºãººä нийт îноо 100 байна.

Бизнеийн мэргэжлийн 2-ð àíãèéí I óëèðàëä áèçíåñèéí àíãëè õýëèéã ñóäëàõäàà îþóòàí

íèéò 48ïàð áóþó 96 цаг õè÷ýýëд /äîëîî õîíîãò 3 ïàð/ õàìðàãäàõ ¸ñòîé áºãººä áàãø

óëèðëûí ýöýñò îþóòíû èðöèéí îíîîã íýã á¿òýí öàãèéã 0.4 îíîîãîîð òîîöîí õóâèëàí

ãàðãàíà.

Áàãø îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü èäýâõè îðîëöîî, ìýäëýãèéí õ¿ðýýã õàðãàëçàí 20

õ¿ðòýëõ îíîîã өгнө.

Îþóòàí íèéò 8 óäààãèéí /õî¸ð äîëîî õîíîãò íýã óäàà/ áèå äààõ àæëûã ã¿éöýòãýí

øàëãóóëàõ ¸ñòîé áºãººä áàãø íýã óäààãèéí áèå äààëòûã 30 õ¿ðòýëõ îíîîãîîð ä¿ãíýí

óëèðëûí ýöýñò íèéò àâñàí îíîîã 8-ä õóâààí ¿íýëãýýã òîîöíî.

Îþóòàí óëèðëûí ÿâöàä íèéò 5 óäààãèéí ÿâöûí øàëãàëò ºãºõ ¸ñòîé áºãººä áàãø íýã

óäààãèéí øàëãàëòûã 5 îíîîãîîð òîîöîí ¿íýëãýýã ãàðãàíà.

Îþóòàí óëèðëûí ýöýñò улирлын øàëãàëò ºãºõ áºãººä ýíý øàëãàëòûí ¿íýëãýý 30 îíîî

áàéíà.

Багш оюутны улирлын нийт оноог шалгалтын хуудас, оюутны сурлагын дэвтэрт оноо болон

үсгэн тэмдэглэгээгээр бичиж, гарын үсгээр баталгаажуулна.

14. Сургалтын хэрэглэгдэхүүн:

Áèçíåñèéí англи хэл-1 хичээлийн сургалтын үндсэн ном сурах бичиг нь New Business Basics

/Oxford University Press/ 1998 New Business basics íîìûí õóóðöàã байна.

Нэмэлт материалууд нь

English Grammar in Use / Raymond Murphy/ 1997

Business English by Jigjidsuren Baldandorj and Munkhbaatar Jugder 1998

The Language of Business English by Nick and Simon Sweeney 1994 ãýõ çýðýã íîìóóä

áàéíà.

Мөн хичээлийн нэмэлт материалыг багш нар интернет болон бусад англи хэл дээрх сонин сэтгүүл

ашиглан бэлтгэнэ.

Ашигладаг веб сайтууд:

www.bogglesworldesl.com

www.nonstopenglish.com

http://www.bogglesworldesl.com/

http://www.nonstopenglish.com/

6

Ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

1. Èíäåêñ: МСУ-206

2. Õè÷ýýëèéí íýð: Ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ

3. Êðåäèò: 3

4. Нийт заах цаг: 32 цаг лекц, 32 цаг семинар, нийт 64 цаг

5. Øààðäëàãà çàëãàìæ õîëáîî: Мàðêåòèíãийн үндэс, ñàíõ¿¿ãèéí ìåíåæìåíò, êîðïîðàöèéí ñàíõ¿¿,

áàíêíû ìåíåæìåíò, ¿éëäâýðëýë ¿éë àæèëëàãààíû ìåíåæìåíò зэрэг менежментийн хичээлүүдийн

суурь болно.

6. Õè÷ýýëèéã ñóäëàõ àðãà÷èëñàí çààâàð:

À. Õè÷ýýëèéí çîðèëãî, õýðýãöýý, à÷ õîëáîãäîë: Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëèéã áèçíåñèéí óäèðäëàãûí

àíãèóäàä ñóóðü õè÷ýýë áîëãîí ¿çíý. Ýíä óäèðäëàãûí óõààíû ìºí ÷àíàð, ¿íäñýí ôóíêöóóä,

áàéãóóëëàãûã óäèðäàõ òухай ñóóðü ìýäëýãèéã îëãîõîä ýíý õè÷ýýëèéí ãîë çîðèëãî îðøèíî.

Á. Ýçýìøâýë çîõèõ äàäàë, ÷àäâàð:

Òóñ õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð îþóòíóóä óäèðäëàãûí óõààíû òàëààðõ åðºíõèé îéëãîëòòîé

áîëæ, àæëûã ñèñòåìòýé äàðààëàëòàéãààð ã¿éöýòãýõ îíîëûí ¿íäñèéã îëæ àâàõ, öààøèä

ñóäëàõ õè÷ýýë¿¿äèéí ñóóðü äýâñãýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ ¸ñòîé.

Удирдлагын ухààíû ¿íäñýí îéëãîëòóóä, óðñãàë ÷èãëýë¿¿äèéí àãóóëãûã îíîëûí ã¿íçãèé

¿íäýñòýé òàéëáàðëàæ îþóòíóóä ººðñäºº áèå äààæ хүн, байгууллага, íèéãýì, ñýòãýõ¿éí

îëîí òàëò àñóóäëóóäàä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõ ÷àäâàð ýçýìø¿¿ëíý

Íèéãýì, àìüäðàë àõóéí àëèâàà òóëãàìäñàí àñóóäëóóäàä îëîí òàëààñ íü óõààëàã õàíäàæ,

çîõèñòîé õóâèëáàð ñîíãîí àâ÷ çºâ øèéäýë îëîõ, ñýòãýëãýýíèé ñî¸ë, àðãà ç¿é

ýçýìø¿¿ëñýí áàéíà.

Â. Îþóòíû áèå äààñàí àæèëëàãàà: Õè÷ýýëèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààíä õîëáîãäîõ íîì

çîõèîëóóäòàé òàíèëöàæ, ìýäëýãýý áàòàòãàõ ¿¿äíýýñ өгөгдсөн ñýäâ¿¿äýýñ ñîíãîëò õèéæ áèå

äààëòûí àæèë хийж мэдлэгээ үнэлүүлнэ .

Ã. Îþóòíû ìýäëýãèéã ¿íýëýõ: ¯íýëãýý íü ÿâöûí áîëîí улирлын ýöñèéí ãýñýí õî¸ð õýëáýðòýé

áàéíà. Îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõäýý

À. Òåñò Á. Àñóóëò Â. ßðèëöëàãà Ã. Áè÷ãèéí

ãýñýí õýëáýð¿¿äýýð 3-4 óäàà ¿íýëæ ä¿ãíýíý. ¯íýëãýý íü òóõàéн õè÷ýýëèéí ýçýìøèëò, îíîëûí

ìýäëýãèéã ïðàêòèêò àøèãëàõ ÷àäâàð, äàäàë, öààøèä áóñàä õè÷ýýë¿¿äòýé óÿëäóóëàí àøèãëàõ

÷àäâàð çýðãèéã òîäîðõîéëæ àíãè äýâøèí ñóðàëöàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ çîðèëãîòîé. ¯¿íèé

çýðýãöýý îþóòíû õýë ÿðèà, ñýòãýõ¿éã õºãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýãäýíý.

Îþóòíûã ¿íýëýõäýý äýýä áîëîâñðîëûí êðåäèò ñèñòåìèéí ¿íýëãýýíèé çàð÷èì, øàòëàëûí

çàãâàðûã ¿íäýñ áîëãîíî. ¯¿íèé äàãóó ¿íýëãýý íü 4 õýñãýýñ á¿ðäýíý. ¯¿íä:

1. Õè÷ýýëèéí èðöèéã ¿íýëýõ

Ýíý íü òóõàéí îþóòàí ëåêö, ñåìèíàðûí õè÷ýýëä áèåýð ñóóñàí áà îðîëöñîí áàéäàë, èäýâõ çýðýãò

¿íäýñëýãäýíý. Íèéò 20 оноо áàéíà.

2. Óëèðàëûí ÿâöàä ýçýìøñýí ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ

Òóõàéí õè÷ýýëèéí ñòàíäàðò, õºòºëáºðèéí äàãóó çàéëøã¿é ýçýìøâýë çîõèõ ìýäëýã, ÷àäâàðûã

¿íýëýõ ¿íýëãýý þì. ¯¿íä: Øàëãàëò ø¿¿ëýã, àñóóëãà, áè÷ãýýð ¿íýëãýý òîãòîîæ ¿íýëíý. Íèéт 20 оноо

áàéíà.

3. Улирлын явцад хийж гүйцэтгэх ажилбаруудыг үнэлэх

7

Оюутны семинарын хичээлээрх оролцоо, өгөгдсөн ажилбаруудыг хийж гүйцэтгэж байгаа

байдалд өгөх үнэлгээ. Нийт 20 оноо байна.

4. Îþóòíû ñóðàëöàõ ¿éë àæèëëàãàà, áèå äààëòûí àæëûã ¿íýëýõ

Îþóòíû õóâèéí èäýâõ, ººðèéí áèå äààí õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí áèåëýëò çýðýãò òóëãóóðëàí

áàãø îþóòíû õàìòðàí àæèëëàñíû ä¿íä îëãîõ ¿íýëãýý þì. Íèéт 15 оноо áàéíà.

5. Óëèðëûí ýöñèéí øàëãàëòûí ¿íýëãýý

Õºòºëáºð ¸ñîîð ¿çýæ ñóäàëñàí êóðñ õè÷ýýëèéí àãóóëãûã ñòàíäàðòûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, õàðúÿà

òýíõèìèéí ç¿ãýýñ õÿíàí áàòàëãààæóóëñàí àñóóëò, òåñòèéí äàãóó àìààð áîëîí áè÷ãèéí õýëáýðýýð

øàëãàæ ¿íýëíý. Нèéт 40 оноо áàéíà.

Õè÷ýýëèéí æèëèéí ýöýñò õºòºëáºðèéí çîðèëãîîð òîäîðõîéëñîí ìýäëýã, ÷àäâàð, äàäëûã ÿìàð ò¿âøèíä

ýçýìøñýíèéã íü õàðãàëçàí äîîðõ ýöñèéí ¿íýëãýýã ºãíº.

“À” õºòºëáºðèéí çîðèëãîîð òîäîðõîéëñîí ìýäëýãèéã äýýä çýðãýýð ýçýìøñýí, ýíý òàëààð òîäîðõîé êåéñ

äýýð àæèëëàæ, àðãà àðãà÷ëàëûã çºâ õýðýãëýõ ÷àäâàðûã õàíãàëòòàé ò¿âøèíä ýçýìøñýí, ýíý õ¿ðýýíä

õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ãàðãàõ äàäàë ýçýìøñýí

“B” õè÷ýýëèéí îéëãîëòûí òàäààð ìýäëýã òîäîðõîé ò¿âøèíä ýçýìøñýí, êåéñ äýýð àæèëëàõ àðãà

àðãà÷ëàëûã ýçýìøñýí, ýíý õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ãàðãàõ çîõèõ äàäàë ýçýìøñýí.

“C” õè÷ýýëèéí îéëãîëòûí òàëààð äóíä çýðýã, õè÷ýýëèéí ýçýìøèëò äóíä ýçýìøñýí, òîõèîëäîë êåéñ äýýð

àæèëëàõ, àðãà àðãà÷ëàëûã çºâ õýðýãëýõ, áîëîâñðóóëàëò õèéõ ýíý õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ ÷àäâàðûã äóíä

çýðýã ýçýìøñýí.

“D” õè÷ýýëèéí òóõàé îéëãîëò, ìýäëýãèéí èõýíõèéã ìóó ýçýìøñýí, õè÷ýýëèéí çîðèëãîîð òàâèãäñàí

÷àäâàð, äàäëûã èõýíõ òîõèîëäîëä ýçýìøýýã¿é.

“F” õè÷ýýëèéí òàëààð ìýäëýã ýçýìøýýã¿é, õè÷ýýëèéí çîðèëãîîð òîäîðõîéëîãäñîí ÷àäâàð, äàäëûã

ýçýìøýýã¿é.

Ä. Àøèãëàõ íîì ç¿é.

- Ò. Äîðæ, ¯. ×èìýä, Ìåíåæìåíò (2000)

- Á. Ìºíõæàðãàë, Á. Àìàðæàðãàë, Ìåíåæìåíò

- Þ. Àäúÿà, Ìåíåæìåíòèéí óõààí (2002)

- Ä. Äîðææàâ, Óäèðäàõóéä ñóðàëöàõ íü (2002)

- Õ. Ï¿ðýâäàãâà, Ìåíåæìåíò (1997)

7. Àíãè: Ñàíõ¿¿-2, Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë-2, Олон улсын хцдалдааны менежмент-2

Ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº

№ Хичээлийн сэдэв Цаг

1 Менежментийн тухай үндсэн ойлголт, менежер түүний

тухай

Менежмент гэж юу вэ?

Судлах зүйл

Менежмент шинжлэх ухаан болох нь

Үзэл баримтлал

Менежер гэж хэн бэ?

Менежерийн түвшин

Ур чадвар

Түүхэн хөгжил

2

2 Менежментийн чиглэл хандлагууд, X, Y, Z онол

Чиглэлүүд: Шинжлэх ухаанч, Захиргааны сонгодог, Хүмүүнлэг

харилцаа ба зан үйлийн, Тоон хамаарлын

Хандлагууд: Үйл явцын, Системийн, Нөхцөл байдлын

Х онол

2

8

Y онол

Z онол

3 Байгууллагын тухай үндсэн ойлголт

Байгууллагын тухай, түүний үндсэн шинжүүд

Байгууллагын гадаад орчин

Байгууллагын дотоод орчин

2

4 Нийгэмд бизнесийн байгууллагын гүйцэтгэх үүрэг, ѐс

зүй

Нийгэмд бизнесийн гүйцэтгэх үүрэг

Ёс зүй ба орчин үеийн удирдлага

2

5 Удирдлагын шийдвэр, түүний тухай

Удирдлагын шийдвэийн тухай, шинж чанар

Удирдлагын шийдвэрт нөлөөлөгч хүчин зүйлс

Шийдвэрийн ангилал

Шийдвэрийн загвар

Шийдвэр гаргах аргууд

2

6 Харилцаа, түүний тухай

Харилцаа ба удирдлагын үр ашиг

Харилцааны үйл явц

Хүмүүс хоорондын харилцаа

Харилцааны сүлжээ

2

7 Стратеги төлөвлөлт

Стратеги төлөвлөлтийн мөн чанар, чиг үүрэг

Бүтэц

Ангилал

Түвшин

Аргачлалууд

Орчин үеийн хандлага

4

8 Удирдлага зохион байгуулалт ба бүрэн эрх

Бүрэн эрх түүний тухай

Бүрэн эрхийн ангилал

Бүрэн эрхийн түвшин

Зохион байгуулалтын бүтцийн хэв шинжүүд

2

9 Идэвхжүүлэлт

Идэвхжүүлэлтийн тухай үндсэн ойлголт

Идэвхжүүлэлтийн хувьсал өөрчлөлт

Агуулгын онол

Процессийн онол

4

10 Манлайлал

Манлайллын тухай ойлголт

Манлайлагчийн шинж

Онолууд

2

11 Хяналт

Хяналт түүний төрлүүд

Хяналтын үйл явц

Хяналтын тухай байгууллага дахь үзэл бодол

Хяналтын шинж

2

12 Бүлэг, бүлгийн удирдлага

Бүлэг түүний шинж

Албан ѐсны бүлэг

Албан бус бүлэг

2

9

13 Хүний нөөцийн удирдлага

Хүний нөөцийн үзэл баримтлал түүхэн үйл явц

Хүний нөөцийг бүрдүүлэхүй

4

Нийт 32 цаг

Семинарын төлөвлөгөө

№ Хичээлийн сэдэв Хийгдэх ажил Цаг

1 Менежментийн тухай үндсэн ойлголт,

менежер түүний тухай

Менежмент гэж юу вэ?

Судлах зүйл

Менежмент шинжлэх ухаан болох нь

Үзэл баримтлал

Менежер гэж хэн бэ?

Менежерийн түвшин

Ур чадвар

Түүхэн хөгжил

Ярилцлага

Кейс

2

2 Менежментийн чиглэл хандлагууд, X, Y, Z

онол

Чиглэлүүд: Шинжлэх ухаанч, Захиргааны

сонгодог, Хүмүүнлэг харилцаа ба зан үйлийн,

Тоон хамаарлын

Хандлагууд: Үйл явцын, Системийн, Нөхцөл

байдлын

Х онол

Y онол

Z онол

Ярилцлага

Кейс

Бие даан унших

дасгал

2

3 Байгууллагын тухай үндсэн ойлголт

Байгууллагын тухай, түүний үндсэн шинжүүд

Байгууллагын гадаад орчин

Байгууллагын дотоод орчин

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

4 Нийгэмд бизнесийн байгууллагын гүйцэтгэх

үүрэг, ѐс зүй

Нийгэмд бизнесийн гүйцэтгэх үүрэг

Ёс зүй ба орчин үеийн удирдлага

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

2

5 Удирдлагын шийдвэр, түүний тухай

Удирдлагын шийдвэийн тухай, шинж чанар

Удирдлагын шийдвэрт нөлөөлөгч хүчин зүйлс

Шийдвэрийн ангилал

Шийдвэрийн загвар

Шийдвэр гаргах аргууд

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

6 Харилцаа, түүний тухай

Харилцаа ба удирдлагын үр ашиг

Харилцааны үйл явц

Хүмүүс хоорондын харилцаа

Харилцааны сүлжээ

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

10

7 Стратеги төлөвлөлт

Стратеги төлөвлөлтийн мөн чанар, чиг үүрэг

Бүтэц

Ангилал

Түвшин

Аргачлалууд

Орчин үеийн хандлага

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

4

8 Удирдлага зохион байгуулалт ба бүрэн эрх

Бүрэн эрх түүний тухай

Бүрэн эрхийн ангилал

Бүрэн эрхийн түвшин

Зохион байгуулалтын бүтцийн хэв шинжүүд

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

9 Идэвхжүүлэлт

Идэвхжүүлэлтийн тухай үндсэн ойлголт

Идэвхжүүлэлтийн хувьсал өөрчлөлт

Агуулгын онол

Процессийн онол

Ярилцлага

Кейс


дасгал

4

10 Манлайлал

Манлайллын тухай ойлголт

Манлайлагчийн шинж

Онолууд

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

11 Хяналт

Хяналт түүний төрлүүд

Хяналтын үйл явц

Хяналтын тухай байгууллага дахь үзэл бодол

Хяналтын шинж

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

2

12 Бүлэг, бүлгийн удирдлага

Бүлэг түүний шинж

Албан ѐсны бүлэг

Албан бус бүлэг

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

13 Хүний нөөцийн удирдлага

Хүний нөөцийн үзэл баримтлал түүхэн үйл явц

Хүний нөөцийг бүрдүүлэхүй

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

4

Нийт 32 цаг

11

Íýã. Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí òîäîðõîéëîëò

1. Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí òàíèëöóóëãà

Õè÷ýýëèéí íýð: Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ

Èíäåêñ: МЗ-216

Íèéò öàã: 32/32

Ñóäëàõ àíãè: Санхүү, Ня-бо

Êðåäèò: 3 êð

¯çýõ óëèðàë: 3-ð óëèðàë

Çàëãàìæ õîëáîî: Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ

¯íýëãýý: Îþóòàí íèéò ¿íýëãýýíèé 70 õóâèéã õè÷ýýëèéí ÿâöûí èäýâõ, îðîëöîî,

ÿâöûí øàëãàëò, ø¿¿ëýã, áèå äààëòûí àæëààð öóãëóóëíà. Õàðèí ¿ëäýõ 30 õóâèéã óëèðëûí øàëãàëòààð

öóãëóóëíà.

2. Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà

Îëîí óëñûí íèéãýì ýäèéí çàñãèéí õàðèëöàà óëàì á¿ð õ¿ðýýãýý òýëýí ºðãºæèõèéí õèðýýð áèçíåñèéí

áîëîí áèçíåñèéí áóñ á¿õ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ò¿âøèíä ìàðêåòèíã ÷óõàëä òàâèãäàæ áàéíà.

Èéìýýñ íýã óëñ îðîí òºäèéã¿é îëîí óëñûí ò¿âøèíä ìàðêåòèíãèéã íèéãìèéí õàðèëöààíû á¿õèé ë

õ¿ðýýíä ñîíãîìîë óòãààð íü õýðýãæ¿¿ëýñíýýð õóâü õ¿í, ºðõ ãýð, á¿õ òºðëèéí áàéãóóëëàãûí àøèã

îðëîãî íýìýãäýæ, óëñ îðíû õºãæèë ò¿ðãýñýõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Ýíý øààðäëàãûí óëìààñ õóäàëäààíû

ìýðãýæëýýð ñóðàëöàæ áóé èõ, äýýä ñóðãóóëèóäûí îþóòàí ñóðàëöàã÷èä ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéã

çààâàë ñóäëàõ øààðäëàãàòàé.

3. Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí çîðèëãî

Ìàðêåòèíã áîë çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýýã ìýäýýëýë ñóäàëãààíû ¿íäñýí äýýð ìýäýð÷ ò¿¿íä çîõèöóóëàí

õýðýãëýã÷äýä õàíäñàí áèçíåñèéí áà áèçíåñèéí áóñ á¿õèé ë ¿éë àæèëãààíû íèéëáýð öîãö þì. Èéìýýñ

ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ¿íäñýí çîðèëãî íü çàõ çýýëèéí ìýäýýëýë ñóäàëãààã öóãëóóëàõ, ò¿¿íèéã

çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ, ¿íýí çºâ øèéäâýð ãàðãàõ àðãà óõààíä ñóðãàõàä ÷èãëýãäýíý.

4. Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí çîðèëò

- Ìàðêåòèíãèéí ¿íäñýí óõàãäàõóóíóóä áîëîí òýäãýýðèéí óëäàà õîëáîîã øèéäâýðò

àøèãëàæ ñóðàõ

- Ìàðêåòèíãèéí øèéäâýð ãàðãàõ àðãà óõààíóóäòàé òàíèëöàõ

- Çàõ çýýëýý ñîíãîõ, áàãòààìæ, áîëîìæèéã òîãòîîõ ÷àäâàð ýçýìøèõ

5. Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàã õóâààðèëàëò

¹ Á¿ëýã

Ñýäâ¿¿ä Õè÷ýýëèéí

õýëáýð Öàã

1

Ìàðêåòèíãèéí

ìºí ÷àíàð

1.1 Ìàðêåòèíãèéí òóõàé îéëãîëò, ¿íäñýí

óõàãäàõóóíóóä

Ëåêö 2

1.2 Ìàðêåòèíã áèäèé àìüäðàëä Ñåìèíàð 2

1.3 Ìàðêåòèíãèéí õºòºëáºð, òºëºâëºãºº,

õÿíàëò

Ëåêö 2

1.4 Áàéãóóëëàãûí ìàðêåòèíãèéí

òºëºâëºãººòýé òàíèëöàæ,

Ñåìèíàð 2

12

áîëîâñðóëóàõ

1.5 Ìàðêåòèíãèéí îð÷èí Ëåêö 2

1.6 Áèçíåñèéí íýãæèä íºëººëºõ õ¿÷èí

ç¿éëñ

Ñåìèíàð 2

1.7 Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýëèéí ñèñòåì,

ñóäàëãàà

Ëåêö 2

1.8 Ìýäýý, ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ Ñåìèíàð 2

1.9 Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà Ëåêö 2

1.10 Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà õèéõ àðãàç¿é Ñåìèíàð 2

2

Çàõ çýýëèéí

òºðºë, îíöëîã

2.1 Õýðýãëýãч èéí çàõ çýýë Ëåêö 2

2.2 Ìîíãîëûí çàõ çýýëèéí îíöëîã

òîäîðõîéëîõ

Ñåìèíàð 2

2.3 Áàéãóóëëàãûí çàõ çýýë Ëåêö 2

2.4 Íºõöºë áàéäëûí øèíæèëãýý Ñåìèíàð 2

2.5 Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë, çîðèëòîò çàõ

çýýë

Ëåêö 2

2.6 Çàõ çýýëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, ñîíãîõ íü Ñåìèíàð 2

3 Ìàðêåòèíãèéí

èæ á¿ðäýë

3.1 Áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í Ëåêö 4

3.2 Áàðàà, ò¿¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿í Ñåìèíàð 4

3.3 ¯íý, ¿íý á¿ðäýëò Ëåêö 4

3.4 Áàðààíû íýð òºðºë, ¿íý òîãòîîëò Ñåìèíàð 4

3.5 Õóâààðèëàëò Ëåêö 2

3.6 Õóâèàðëàëòûí ñóâãèéí á¿ðäýëò Ñåìèíàð 2

3.7 Èäýâõæ¿¿ëýëò Ëåêö 2

3.8 Ðåêëàìíû òºðºë õýëáýð¿¿äèéã

àøèãëàõ

Ñåìèíàð 2

4 Ñàëáàð

ìàðêåòèíã

4.1 Îëîí óëñûí ìàðêåòèíã Ëåêö 2

Ãàäààä çàõ çýýëèéí îíöëîã Ñåìèíàð 2

4.2 Áèçíåñèéí áóñ õ¿ðýýíèé ìàðêåòèíã Ëåêö 2

4.3 Íèéãýì áà ìàðêåòèíã Ñåìèíàð 2

Ëåêö 32

13

Нийт цаг Ñåìèíàð 32

6. Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà

Ìýðãýæëèéí õóâüä:

Ýäèéí çàñãèéí áîëîí ìàðêåòèíãèéí ºíäºð ìýäëýãòýé, ìàðêåòèíãèéí óõààíû àëü íýã ÷èãëýëýýð

ìýðãýøñýí, îíîëûí ìýäëýãýý ïðàêòèêò õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé, çààõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí, ýðäýì øèíæèëãýý,

ñóäàëãààíû àæëûí çîõèõ ò¿âøíèé àðãà ç¿éòýé, áàãøèéí ¸ñ ç¿é òºëºâøñºí, áàãøëàõ äóð ñîíèðõîëòîé

ìýðãýæèëòýí áàéíà.

Áîëîâñðîë ñóäëàë, çààõ àðãà ç¿éí õóâüä:

- Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð, äàäëàãà áîëîí îþóòíû áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà õè÷ýýëèéí á¿ëýã,

ñýäýâ õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîî, ëîãèê äàðààëàëûã îíîâ÷òîé òîãòîîæ, îíîë ïðàêòèêèéí

õîëáîîã îéëãîìæòîé ãàðãàõ, îþóòíû ñýòãýí áîäîõ, ìýäëýãýý àøèãëàõ ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ

àðãà ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ

- Ñóðãàëòûí òºðºë á¿ðèéí àðãà õýëáýðèéã õîñëóóëàí àøèãëàäàã áàéõ

- Îþóòíû îëæ àâñàí ìýäëýã, ìýäýýëýëèéã ýìõýëæ öýãöëýõýä íü òóñëàõ ÷àäâàð, ýðìýëçýëòýé

áàéõ

- Îþóòàí ººðèéí ìýäëýã, ìýäýýëýëýý áóñàäòàé õóâààëöàõ, áóñäàä îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé

áîëîõîä íü òóñëàõ

Áóñàä ç¿éëèéí òàëààð:

- Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã øèíýëýã õýëáýðýýð, îéëãîìæòîé áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ àðãûã

îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

- Îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýýã îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áîëãîæ, îþóòàí á¿ðèéã

áîäèòîé ¿íýëýõ

- Ñóðãàëòûí ÿâöàä øèíý òåõíèê, òåõíîëîãèéã àøèãëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ

14

Бизнесийн статистик õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

Õè÷ýýëèéí íýð : “Бизнесийн статистик”

Èíäåêñ : БС-221

Íèéò öàã : 64 öàã (32ö-ëåêö, 32ö-ñåìèíàð)

Êðåäèò : 3кр

¯çýõ ñåìåñòð : 2-р курсийн 2– ð ñåìåñòð

Àíãè, ìýðãýæèë : НБ-2, СХ-2 àíãèуд

Çàëãàìæ õîëáîî : Эконометрикс õè÷ýýëèéí ñóóðü áîëíî.

¯íýëãýý : Îþóòàí, íèéò ¿íýëãýýíèé 60 õóâèéã õè÷ýýëèéí ÿâöûí èäýâõè, îðîëöîî, áèå

äààëòûí àæèë, ÿâöûí øàëãàëò, ø¿¿ëãýýð, õàðèí ¿ëäýõ 40 õóâèéã óëèðëûí øàëãàëòààð öóãëóóëíà.

1.2 “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéã ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà

Ýäèéí çàñãèéí микро түвшинд ажиллаж буй менежерүүд, ажил хэрэгч хүмүүс, санхүү бизнесийн

удирдлагын талбарт хүчээ сорихоор суралцаж буй залууст хэрэгцээт мэдээллээ оновчтой боловсруулан

ашиглах явдал юм. Чухам ийм учраас статистикийн арга аргачлалууд нь менежерүүдэд мэдээллийг

бизнесийн үнэт зүйлсийн түвшинд хүргэн ашиглах тэр гол хэрэгсэл, түлхүүр болох нь гарцаагүй. Нөгөө

талаар судалгаа шинжилгээ бол удирдлагын аль ч түвшинд шийдвэр гаргах тулгуур нь бөгөөд статистикийг

хэрэглэхгүйгээр эдийн засаг, социологийн ямар ч судалгаа явуулж чадахгүй нь ойлгомжтой юм.

1.3 “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí çîðèëãî,çîðèëò

Статистикийн онолын үндсэн ойлголт, арга аргачлалуудыг бизнесийн менежерүүдийн мэдээлэл

боловсруулан шийдвэр гаргах бодит хэрэгцээ шаардлагатай уялдуулан холбож чаддаг болох.

1.4 “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàã õóâààðèëàëò

№ Бүлэг Ñýäýâ лåêö ñåì Íèéò

1

Статистикийн үүсэл

хөгжил, судлах зүйл

- Статистикийн хөгжлийн товч түүх

- Статистикийн судлах зүйл, үндсэн аргууд

- Статистикийн тулгуур ойлголтууд

2 2 4

2

Мэдээлэл цуглуулах

үндсэн аргууд ба

мэдээллийн анхан шатны

боловсруулалт

- Статистик мэдээлэл цуглуулах үндсэн

арга зам

- Статистик ажиглалт

2 2 4

3

- Тархалтын цуваа байгуулах

- Тархалтын цувааны график дүрслэл ба

тархалтын нягтрал

2 2 4

15

4 Статистик хэмжигдэхүүн

- Абсолют хэмжигдэхүүн

- Харьцангуй хэмжигдэхүүн

- Дундаж хэмжигдэхүүн

2 2 4

5 Òархалтын цувааны

төвийн хэмжигдэхүүн ба

хэлбэлзлийн үзүүлэлтүүд

- Тархалтын цувааны дундажийг тооцоолох нь

- Òархалтын цувааны төвийн 2 дахь

хэмжигдэхүүн Медиан


хэмжигдэхүүн Мода

2 2 4

6 - Хэлбэлзлийн үзүүлэлтүүд, тэдгээрийг

тооцоолох аргачлал

- Тархалтын цувааны тэгш хэмийн шинжилгээ

2 2 4

7

Магадлалын онол ба

магадлалын тархалтын

цуваа

- Магадлалын онолын ерөнхий ойлголт

- Магадлалын тархалтын цуваа

- Нормаль тархалт, түүний үндсэн үзүүлэлтүүд

2 2 4

8

Түүвэр судалгаа

- Түүвэр судалгаа, түүний төрлүүд

- Түүврийн стандарт алдаа, түүнийг

тодорхойлох аргачлал

- Түүвэр тархалтын үндсэн үзүүлэлтийн

үнэлгээ

2 2 4

9

- Ерөнхий нийдмийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг

интервалаар интервалаар үнэлэх

- Ерөнхий нийдмийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг

гипотез дэвшүүлэн үнэлэх

- Түүвэр судалгаанд шаардлагатай нэгжийн

тоог тодорхойлох арга

2 2 4

10

Хоѐр нийдмийн дундаж

болон харьцангуй

хэмжигдэхүүний үнэлгээ

- Бие даасан хоѐр нийдмийн дундажийн ялгааг

үнэлэх нь

- Бие даасан хоѐр нийдмийн харьцангуй

хэмжигдэхүүний ялгааг үнэлэх нь

- Хоорондоо үл нийцэх хоѐр түүвэр нийдмийн

дундажийн ялгааг үнэлэх нь

2 2 4

11 Статистик таамаглал

шалгах аргууд

- Хи квадрат тестийн арга

- Дисперсийн шинжилгээний тооцоололын дэс

дараалал

- Нэг хүчин зүйлийн дисперсийн шинжилгээ

2 2 4

16

12

Нийдмийн хэлбэлзлийн

үзүүлэлтүүдийн үнэлгээ

- Нийдмийн дисперсийг интервалаар үнэлэх нь

- Дисперсийг гипотез дэвшүүлэн үнэлэх тухай

- Хоѐр нийдмийн хэлбэлзлийн үзүүлэлтүүдийг

үнэлэх нь

2 2 4

13 Хамаарал, харилцан

нөлөөллийг судлах арга

- Хамаарал түүний ангилал, судлах аргууд,

хамаарлыг тэгшитгэлээр нь илэрхийлэх нь

- Регрессийн коэффицентийн итгэлтэй эсэхийг

үнэлэх нь

- Хамаарлын хүчийг тодорхойлох корреляцийн

шинжилгээ

2 2 4

14 - Хамаарлын хүчийг хэмжих энгийн аргууд

- Олон хүчин зүйлийн регрессийн шинжилгээ 2 2 4

15

Индексийн арга

- Индекс, түүний төрөл

- Ерөнхий индексийг байгуулах тооцоолох

аргачлал

2 2 4

16

- Индексийг эдийн засгийн судалгаанд ашиглах

нь

- Индексийг ашиглах арга зүйн зарим практик

асуудал

2 2 4

нийт 32 32 64

1.5 “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí áèå äààõ àæëûí óäèðäàìæ, ñýäýâ

№ Бүлэг Ñýäýâ

Хам

рах

хүрээ

Гүй

цэт

гэх

хуга

цаа

Тай

лб

ар

1

Статистикийн

үүсэл хөгжил,

судлах зүйл

- Статистикийн хөгжлийн товч түүх

- Статистикийн судлах зүйл, үндсэн

аргууд

- Статистикийн тулгуур ойлголтууд

СХ

-2

7-1

4 х

он

ог

Ою

ута

н т

ус

бү

р ө

өр

ий

н с

он

госо

н с

эдви

йн

даг

уу

су

дал

гаа

хи

йж

, тү

үн

дээ

рээ

ши

нж

илгэ

энү

үд

ий

г х

ий

н д

үгн

элт

гарга

на.

2 Мэдээлэл

цуглуулах үндсэн

аргууд ба

мэдээллийн анхан

шатны

боловсруулалт

- Статистик мэдээлэл цуглуулах үндсэн

арга зам

- Статистик ажиглалт

3

- Тархалтын цуваа байгуулах

- Тархалтын цувааны график дүрслэл ба

тархалтын нягтрал

17

4

Статистик

хэмжигдэхүүн

- Абсолют хэмжигдэхүүн

- Харьцангуй хэмжигдэхүүн

- Дундаж хэмжигдэхүүн

5 Òархалтын

цувааны төвийн

хэмжигдэхүүн ба

хэлбэлзлийн

үзүүлэлтүүд

- Тархалтын цувааны дундажийг

тооцоолох нь


хэмжигдэхүүн Медиан


хэмжигдэхүүн Мода

6

- Хэлбэлзлийн үзүүлэлтүүд, тэдгээрийг


- Тархалтын цувааны тэгш хэмийн

шинжилгээ

7

Магадлалын онол

ба магадлалын

тархалтын цуваа

- Магадлалын онолын ерөнхий ойлголт

- Магадлалын тархалтын цуваа

- Нормаль тархалт, түүний үндсэн

үзүүлэлтүүд

СХ

-2

7-1

4 х

он

ог

Ою

ута

н т

ус

бү

р ө

өр

ий

н с

он

госо

н с

эдви

йн

даг

уу с

уд

алга

а хи

йж

, тү

үн

дээ

рээ

ши

нж

илгэ

энүүд

ий

г хи

йн

дүгн

элт

гарга

на.

8

Түүвэр судалгаа

- Түүвэр судалгаа, түүний төрлүүд

- Түүврийн стандарт алдаа, түүнийг

тодорхойлох аргачлал

- Түүвэр тархалтын үндсэн үзүүлэлтийн

үнэлгээ

9

- Ерөнхий нийдмийн үндсэн

үзүүлэлтүүдийг интервалаар

интервалаар үнэлэх

- Ерөнхий нийдмийн үндсэн

үзүүлэлтүүдийг гипотез дэвшүүлэн

үнэлэх

- Түүвэр судалгаанд шаардлагатай

нэгжийн тоог тодорхойлох арга

10

Хоѐр нийдмийн

дундаж болон

харьцангуй

хэмжигдэхүүний

үнэлгээ

- Бие даасан хоѐр нийдмийн дундажийн

ялгааг үнэлэх нь

- Бие даасан хоѐр нийдмийн харьцангуй

хэмжигдэхүүний ялгааг үнэлэх нь

- Хоорондоо үл нийцэх хоѐр түүвэр

нийдмийн дундажийн ялгааг үнэлэх нь

18

11

Статистик

таамаглал шалгах

аргууд

- Хи квадрат тестийн арга

- Дисперсийн шинжилгээний

тооцоололын дэс дараалал

- Нэг хүчин зүйлийн дисперсийн

шинжилгээ

12

Нийдмийн

хэлбэлзлийн

үзүүлэлтүүдийн

үнэлгээ

- Нийдмийн дисперсийг интервалаар

үнэлэх нь

- Дисперсийг гипотез дэвшүүлэн үнэлэх

тухай

- Хоѐр нийдмийн хэлбэлзлийн

үзүүлэлтүүдийг үнэлэх нь

СХ

-2

7-1

4 х

он

ог

Ою

ута

н т

ус

бүр ө

өри

йн

сон

госо

н с

эдви

йн

даг

уу с

уд

алга

а х

ий

ж,

түү

н

дээ

рээ

ши

нж

илгэ

энүүд

ий

г х

ий

н д

үгн

элт

гарга

на.

13 Хамаарал,

харилцан

нөлөөллийг судлах

арга

- Хамаарал түүний ангилал, судлах

аргууд, хамаарлыг тэгшитгэлээр нь

илэрхийлэх нь

- Регрессийн коэффицентийн итгэлтэй

эсэхийг үнэлэх нь

- Хамаарлын хүчийг тодорхойлох

корреляцийн шинжилгээ

14

- Хамаарлын хүчийг хэмжих энгийн

аргууд

- Олон хүчин зүйлийн регрессийн

шинжилгээ

15

Индексийн арга

- Индекс, түүний төрөл

- Ерөнхий индексийг байгуулах


16

- Индексийг эдийн засгийн судалгаанд

ашиглах нь

- Индексийг ашиглах арга зүйн зарим

практик асуудал

Ãóðàâ. “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí çààõ àðãà ç¿é

3.1 “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí çààõ àðãà ç¿éä òàâèãäàõ øààðäëàãà

3.2 Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà

3.3 Ñóðãàëòûí áîëîìæèò àðãóóä

3.1 “Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí çààõ àðãà ç¿éä òàâèãäàõ øààðäëàãà

“Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí ñóäëàõ ç¿éë, çîðèëãî, çîðèëòòîé óÿëäàí ýíýõ¿¿ õè÷ýýëèéã çààõ

àðãà ç¿éä äàðààõ øààðäëàãà òàâèãäàíà.¯¿íä:

Ýíý õè÷ýýëèéí åðºíõèé çîðèëãî, á¿ëýã, ñýäýâ òóñ á¿ðèéí çîðèëãûã

õàíãàõóéö, òóõàéí ñýäâèéíõýý àãóóëãûã áîãèíî õóãàöààíä ãàðãàæ èðýõýýð

ñóðãàëòûí àðãà õýëáýðèéã ñîíãîí õè÷ýýëýý ÿâóóëàõ

Îþóòàí á¿ð õè÷ýýëä æèãä, èäýâõèòýé îðîëöîõ áîëîìæ, íºõöºëèéã

á¿ðä¿¿ëýõ

Õè÷ýýëèéí àãóóëãà íü îíîë, ïðàêòèêò íèéöñýí áàéõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã áîãèíî õóãàöààíä, áîäèòîé ¿íýëýõ øàëãóóðûã

ñýäýâ áîëãîíä òîãòîîõ

3.2 Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà


19

Ìàòåìàòèêèéí îíîëûí ºíäºð ìýäëýãòýé, ìàòåìàòèêèéí îíîëûí àëü íýã ÷èãëýëýýð ìýðãýøñýí,

îíîëûí ìýäëýãýý ïðàêòèêò õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé, áóñäàä îéëãóóëàõ áóþó çààõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí, ýðäýì

øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûí çîõèõ ò¿âøíèé àðãà ç¿éòýé, áàãøèéí ¸ñ ç¿é òºëºâøñºí, áàãøëàõ äóð

ñîíèðõîëòîé ìýðãýæèëòýí áàéíà.


Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð, äàäëàãà áîëîí îþóòíû áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà õè÷ýýëèéí á¿ëýã,

ñýäýâ õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîî, ëîãèê äàðààëëûã îíîâ÷òîé òîãòîîæ, îíîë áà ïðàêòèêèéí

õîëáîîã îéëãîìæòîé ãàðãàõ, îþóòíû ñýòãýí áîäîõ, ìýäëýãýý àøèãëàõ ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ àðãà

ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ

Ñóðãàëòûí òºðºë á¿ðèéí àðãà, õýëáýðèéã õîñëîí àøèãëàõ

Îþóòíû îëæ àâñàí ìýäëýã, ìýäýýëëèéã ýìõýëæ, öýãöòýé áîëãîõîä òóñëàõ ÷àäâàð, ýðìýëçýëòýé

áàéõ

Îþóòàí ººðèéí ìýäëýã, ìýäýýëëýý áóñàäòàé õóâààëöàõ, ººðèéãºº çºâ èëýðõèéëæ, áóñäàäàà

îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõîä òóñëàõ

Áóñàä ç¿éëèéí õóâüä:

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã øèíýëýã õýëáýðýýð, îéëãîìæòîé áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ àðãûã

îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýýã îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áîëãîæ, òýäýíä õè÷ýýëèéí

ýõíýýñ ìýä¿¿ëýõ, îþóòàí á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ

Ñóðãàëòûí ÿâöàä øèíý òåõíèê, òåõíîëîãèéã àøèãëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ

3.3 Ñóðãàëòûí áîëîìæèò àðãóóä

“Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí ëåêö áîëîí ñåìèíàð õè÷ýýë¿¿äèéã õóâààðûí äàãóó àíãèä îðíî.

1. Ëåêöèéí õýëáýð íü ìýäýýëýë äàìæóóëàõ íýã ñóâàã áîëãîí àøèãëàäàã.

Áèçíåñèéí ñòàòèñòèê õè÷ýýëèéí óõàãäàõóóíóóä, òýäãýýðèéí õàðèëöàà õîëáîî,

¿íäñýí îéëãîëòûã ëåêöèéí õýëáýðýýð ºã÷, àøèãëàõ ýõ ñóðâàëæ ìàòåðèàëûã

çààæ ºãºõºä ëåêöèéí õýëáýð èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäàã.Ëåêöèéí ÿâöàä òóõàéí

ñýäâèéí òàëààðõ ¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ ìàòåðèàëûã ºðãºíººð àøèãëàõ ìºí òåõíèê

õýðýãñëèéã õýðýãëýõ íü áîãèíî õóãàöààíä èõ ìýäýýëýë äàìæóóëàõ, ñýäýâèéí

àãóóëãûã á¿ðýí ãàðãàõàä à÷ òóñòàé.

2. Ñåìèíàðûí õýëáýð íü îþóòíóóä îëæ àâñàí ìýäëýãýý áàòàòãàõ ìýäëýãýý õýðýãëýõ

÷àäâàð ýçýìøèõýä èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäàã. ßëàíãóÿà ëåêöýí äýýð îëæ àâñàí

ìýäëýãýý áàòàòãàí áîäëîãî áîäñîíîîð ìýäëýã íü èë¿¿ áàòæèí, ìàðòàëò óäààí

áàéõ áîëíî.

“Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí ¿íýëãýý

4.1 ¯íýëãýýíèé çîðèëãî

“Бизнесийн статистик” õè÷ýýëèéí çîðèëãîî õýðõýí õàíãàñàí, îþóòíóóä ýíý õè÷ýýëýýð ÿìàð ìýäëýã àâ÷,

÷àäâàð ýçýìøñýíèéã áîäèòîéãîîð òîäîðõîéëîõîä ¿íýëãýýíèé çîðèëãî îðøèíî.

¯íýëãýýã äàðààõ ç¿éëñýä àøèãëàíà.

Ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íä õè÷ýýëèéí çîðèëãî õàíãàãäñàí ýñýõ, ÿìàð ò¿âøèíä õàíãàãäñàí

Áàãø õè÷ýýëèéí àãóóëãûã á¿ðýí ãàðãàæ, ºãºõ ¸ñòîé ìýäëýãèéã ºã÷ ÷àäñàí ýñýõ

20

Áàãøèéí çààõ áîëîí ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàð ÿìàð ò¿âøèíä áàéãààã òîäîðõîéëîõ

Îþóòàí óã õè÷ýýëèéã ÿìàð ò¿âøèíä ýçýìøñýí, äàâòàí ñóðàõ øààðäëàãàòàé ýñýõ

Îþóòíû ñóð÷ áîëîâñðîõ ýðìýëçëèéã èäýâõæ¿¿ëæ ÷àäàæ áóé ýñýõ

4.2 ¯íýëãýýíèé øàëãóóð

Îþóòíûã íèéò 100 îíîîãîîð ä¿ãíýíý.

Õè÷ýýëèéí ÿâöàä áàãøààñ 60 îíîîã àâíà. ¯¿íä:

Èðö-10 (îþóòàí õè÷ýýëèéí íèéò öàãèéí 70%-ñ áàãàã¿é öàãò ñóóñàí áàéõ øààðäëàãàòàé)

Èäýâõ-10(Õè÷ýýë á¿ð äýýð ºãñºí äààëãàâàðûã õýðõýí öàãò íü áàãòààæ, çºâ ã¿éöýä õèéñíýýñ

õàìààðíà)

Áèå äààëò-20(Ñåìèñòðèéí òóðø 2-4 áèå äààõ àæèë õèéæ öàã òóõàéä øàëãóóëæ õàìãààëàõ)

ßâöûí øàëãàëò-20(Ñåìèñòðèéí òóðø íèéò 2-3 óäàà øàëãàëò àâíà)

¯ëäñýí 40 îíîîã óëèðëûí øàëãàëòààð àâíà.

21

Санхүүгийн бүртгэл-1 хичээлийн хөтөлбөр

Хичээлийн нийт цаг: 64-үүнээс 32 цаг лекц,32 цаг семинар

Кредит цаг: 3.0

Индекс: СБ-238

Анги, мэргэжил : Бизнесийн удирдлага-НББ, Санхүүгийн удирдлага

Улирал: 3-р улирал

Хичээлийн зориулалт : Санхүүгийн бүртгэл хичээлийг судалснаар оюутнууд эдийн засгийн

шийдвэр гаргахад нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээллийг ашиглаж чаддаг болох түүнчлэн

бизнесийн байгууллагын санхүүгийн мэдээллийг боловсруулж тайланг иж бүрнээр нь гаргаж сурах

чадварыг эзэмшүүлэх зориулалтаар судална.

Хичээлийн зорилго: Санхүүгийн тайлан гаргах аргчлалыг сурснаар бизнесийн байгууллагын

эдийн засгийн нөөц,тэрхүү нөөц ямар эх үүсвэрээр бүрэлдэн бий болсон,хэрхэн үр өгөөжтэй

хуваарилан зарцуулж ашиглаж байгаа зэргийн санхүүгийн үр дүнг тооцож чаддаг болохын тулд

холбогдох асуудлуудыг гүнзгийрүүлэн судлах зорилготой.

Залгамж холбоо: Санхүүгийн бүртгэл-1 хичээл нь санхүүгийн бүртгэл-2, нягтлан бодох

бүртгэлийн үндэс, зардлын бүртгэл, удирдлагын бүртгэл, санхүүгийн тайлангийн шинжилгээ,

санхүүгийн тайлангийн олон улсын стандарт зэрэг хичээлүүдтэй холбоотой юм.

Ном зүй, ашиглах материал:

1. Ñàíõ¿¿ãèéí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë Ðîáåðò Ô.Ìåéãñ,ÂîëòåðÁ.Ìåéãñ 1996

2. ÍÁÁ-í áîäëîãûí õóðààìæ Ë.Äàìáàäàðæàà 1997

3. Ñàíõ¿¿ãèéí øèíæèëãýý Ö.Ãóíãààíÿìáóó 1997

4. Ñàíõ¿¿ãèéí ÍÁÁ ÌÓÈÑ-í õàìòàðñàí á¿òýýë 1996

5. Àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãàä ìºðäºõ ÍÁÁ-í äàíñíû íýãäñýí çààâàð Ñàíãèéí ÿàì 1995

6. Ñàíõ¿¿ãèéí ÍÁÁ Ë.Äàìáàäàðæàà 1996

7. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ÿàæ óíøèõ âý? Í.Àãâààí 1995

8. Ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýëèéí áîäëîãî äàñãàëûí õóðààìж Ä.¯¿ðèéíòóÿà,Ä.Ýíõæàðãàë1998

9. Òåñò áîäëîãûí õóðààìæ ÌÌÍÁÈíñòèòóò 1999

10. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ àðãà÷ëàë Ð.Áàòæàðãàë, Í.Àãâààí 1999

11. ÍÁÁ-í Îëîí Óëñûí Ñòàíäàðò 2003

12. Îëîí Óëñûí Àóäèòûí Ñòàíäàðò 1999

13. Öîãö áîäëîãûí õóðààìæ Ð.Áàòæàðãàë, ×.×èìýäñ¿ðýí 2003

14. Äóíä øàòíû ÍÁÁ I, II äýâòýð

15. Роберт Н.Энтони "НББ-ийн үндэс" 1995 он 1-ГУбүлэг

16. Т.Жаваа "Санхүүгийн болон удирдлагын НББ" 1995 он

17. Н. Агваан "Шинэчлэгдсэн НББ" 1995 он

18. П.Жавзмаа, А.Саранчимэг "Санхүүгийн бүртгэл"

19. А.Сарантуяа, А.Одгэрэл "Дунд шатны НББ”

20. Н.Агваан. “ НББ, Аудит” 2009

21.ММНБИ. “ДШНББ” бодлого дасгал 2009

22. ММНБИ “НББ” 2009

23. Л.Удвал “НББ” 2009

22

24. Н.Агваан “Бизнесийн байгууллагын санхүү бүртгэл тайлан” 2009

25. Н. Самданжмц “Санхүү бүртгэл” 2006

26. ТИНБН А.Еркеш, О.Нүржигмаа “НББ” 2006

27. ТИНБН А.Еркеш, О.Нүржигмаа “ НББ” 2008

29. НББ-ийн цогц бодлогын хураамж II,III дахь хэвлэл

30. Г. Ундрах “ Төсөвт байгууллагын НББ” 2006

Àíãëè õýë äýýð:

1. Accounting and information system Joseph W.Wilkinson 1991

2. Financial accounting Robert Meigs,Walter Meigs 1989

3. Financial accounting Kermit D.Larson 1989

4. Financial accounting Richard D.Irwin 1992

5. Financial statement analysis Skousen, Langerderfer Albechi 1983

6. Financial accounting Robert K.Eskew, Daniel L.Jensen 1988

7. Intermediate accounting Smith, Skousen 1995

8. Intermediate accounting James Cashin,Saul Feldman 1989

9. Intermediate accounting Keiso Weygandt 1992

23

Санхүүгийн бүртгэл-1 хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

№ Сэдвийн нэр Лекц семинар

1 Худалдааны байгууллагын бүртгэлийн онцлог 2 2

2 Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл

Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ

Банкин дах мөнгө Банкны

зохицуулалт Жижиг мөнгөн сан

4 4

3 Авлагын бүртгэл

Дансны авлага,тэдгээрийн ангилал

Найдваргүй авлагын бүртгэл,НАН байгуулах аргууд

Авлагын бичиг

Авлагын бичгийн хөнгөлөлт

2 2

4 Бараа материалын бүртгэл ба үнэлгээ

Бараа материалын байнгын ба цаг үеийн систем

Бараа материалын өртөг үнэлэх аргууд

Бараа материалын өртөг зах зээлийн үнийн аль багаар нь үнэлэх

Бараа материалын эцсийн үлдэгдлийг тооцох аргууд

4 6

5 Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтын бүртгэл

Өрийн үнэт цаасаарх хөрөнгө оруулалт

Өмчийн үнэт цаасаарх хөрөнгө оруулалт

6 6

6 Үндсэн хөрөнгийн бүртгэл

Үндсэн хөрөнгийн өртгийг тодорхойлох нь

6 4

Хүүгийн капиталжуулалт

Үндсэн хөрөнгийн солилцоо

Үндсэн хөрөнгийн дараа үеийн зардлууд

Үндсэн хөрөнгийг ашиглалтаас хасах,худалдах

Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл тооцох аргууд

7 Байгалийн нөөцийн бүртгэл 2 2

8 Биет бус хөрөнгийн бүртгэл 2 2

9 Богино хугацаат өр төлбөрийн бүртгэл

Тодорхой өр төлбөр Болзошгүй өр төлбөр

4 4

Нийт цаг 32 32

Хоѐр. Санхүүгийн бүртгэл -1 хичээлийн заах

арга зүй

Багшид тавигдах шаардлага:

24

Мэргэжлийн хувъд:

Нягтлан бодох бүртгэлийн онолын өндөр мэдлэгтэй, НББ-н онолын аль нэг чиглэлээр

мэргэшсэн, онолын мэдлэгээ практикт хэрэглэх чадвартай,бусдад ойлгуулах буюу заах

арга зүйг эзэмшсэн эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын зохих түвшиний арга зүйтэй,

багшийн ѐс зүй төлөвшсөн, багшлах дур сонирхолтой мэргэжилтэн байна.

Боловсрол судлал,заах арга зүйн хувьд:

Лекц унших,семинар,дадлага болон оюутны бие даах ажлыг удирдахдаа хичээлийн

бүлэг сэдэв хоорондын уядлаа холбоо ,логик дарааллыг оновчтой тогтоож,онол

практикийн холбоог ойлгомжтой гаргах, оюутны сэтгэн бодох, мэдлэгээ ашиглах

чадварыг хөгжүүлэх арга зүйг эзэмшсэн байх

Сургалтын төрөл бүрийн арга ,хэлбэрийг хослон ашиглах

Оюутны олж авсан мэдлэг,мэдээллийг эмхэлж,цэгцтэй болгоход туслах

чадвар,эрмэлзэлтэй Байх

Оюутан өөрийн мэдлэг, мэдээллээ бусадтай хуваалцах,өөрийгөө зөв

илэрхийлж,бусдад ойлгуулах чадвартай болоход туслах

Бусад зүйлийн хувьд:

Сургалтын материалыг шинэлэг хэлбэрээр.ойлгомжтой бэлтгэхдэдгээрийг ашиглах

аргыг

оюутнуудад зааж сургах

Оюутны мэдлэг,чадварыг үнэлэх үнэлгээг ойлгомжтой тодорхой болгож,тэдэнд

хичээлийн

эхнээс мэдүүлэх, бүрийг бодитой үнэлэх

Сургалтын явцад шинэ техник,технологийг ашиглах

чадвартай байх

Гурав. Санхүүгийн бүртгэл -1 хичээлийн үнэлгээ

Үнэлгээний зорилго. Санхүүгийн бүртгэл-1 хичээлийн зорилгоо хэрхэн хангасан,

оюутнууд энэ хичээлээр ямар мэдлэг чадвар эзэмшснийг бодитойгоор тодорхойлоход

оршино.

Үнэлгээг дараах зүйлсд ашиглана.

Сургалтын үр дүнд хичээлийн зорилго хангагдсан эсэх

Багш хичээлийн агуулгыг бүрэн гаргаж,өгөх ѐстой мэдлэгийг өгч чадсан

эсэх

Багшийн заах болон мэргэжлийн ур чадвар ямар түвшинд байгааг

тодорхойлох

25

Оюутан уг хичээлийг ямар түвшинд эзэмшсэн ,давтан сурах шаардлагатай

эсэх

Оюутны сурч боловсрох эрмэзлийг идэвхжүүлж чадаж буй эсэх

Үнэлгээний шалгуур.

"Санхүүгийн бүртгэл"хичээлийн үр дүнгийн шалгуур

үзүүлэлт Тухайн сэдвийн агуулгыг эзэмшвэл зохих

түвшин

Сэдвийн агуулга A B C D

1 Худалдааны байгууллагын бүртгэлийн онцлог

Худалдааны байгууллагын ба үйлдвэрлэлийн

байгууллагын үйл ажиллагааны ялгаа, мөчлөг

Байнгын ба цаг үеийн систем

Нийт дүнгийн ба цэвэр дүнгийн арга

Худалдааны байгууллагын ажлын хүснэгт

бэлтгэх бэлтгэх арга зүй

+ +

+

+

2 Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл

Бизнесийн байгууллагын мөнгөн хөрөнгийн

бүтэц

Касст буй мөнгө түүний орлого зарлагын

хөдөлгөөн

Харилцахын орлого ба зарлага

Банкны тохируулга ,түүний г хийх шаардлага

+

+

+

+

+

3 Авлагын бүртгэл

Авлага, түүний төрөл

+

Дансаархи ба векселийн авлагын бүртгэл

Эргэлзээтэй авлагын хасалдуулга, нөөц

байгуулж ашиглах, журналын бичилтүүд

+

+

26

4 Бараа материалын үнэ бүхий зүйлийн бүртгэл

БМҮБЗ-н бүрэлдэхүүн

БМҮБЗ-н өртөг, түүний бүтэц

БМҮБЗ-н өртөг тооцох аргууд

БМҮБЗ-н үнэлгээ

БМҮБЗ-н үлдэгдлийг тодорхойлох аргууд

+

+

+

+

+

5 Үндсэн хөрөнгийн бүртгэл

Үндсэн хөрөнгийн ангилал

Үндсэн хөрөнгийн үнэлгээ ,өртөг

Үндсэн хөрөнгийн орлого ба зарлага

Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл тооцох аргууд

+

+

+

+

6 Байгалийн нөөцийн бүртгэл +

7 Биет бус хөрөнгийн бүртгэл +

8 Богино хугацаат өрийн бүртгэл

Түрээсийн өглөг

Болзошгүй өр төлбөр

Тооцоолсон өр төлбөр

Хуримтлагдсан өглөг

Цалингийн өглөг

+

+

+

+

+

ТАЙЛБАР:

D-тувшин: Оюутнууд тухайн сэдвийн агуулгыг сонссон байх ѐстой ба өөрийн

үгээр

тодорхойлох тайлбарлах чадвартай байх.

С-тувшин: Оюутнууд тухайн сэдвийн агуулгыг бүрэн мэддэг байх мөн

түүний зорилго

бусад сэдвүүдтэй хэрхэн уялдаж байгааг тайлбарлаж чаддаг байна.

В-түвшин: Оюутнууд тухайн сэдвийг бүрэн эзэмшсэн байх ба түүнтэй

холбоотой

асуудлуудыг шийдвэрлэж, бүрэн хариу өгч сурсан байна.

А-тувшин: Оюутнууд сэдвийг бодит амьдрал, практикийн нөхцөлд шилжүүлэн

ашиглах

чадвартай болсон байна.

27

Тоон шинжилгээний арга зүй

1. Индекс: ТША211

2. Хичээлийн нэр: Тоон шинжилгээний аргууд

3. Кредит цаг: 3 кр буюу 32 цаг лекц. 32 цаг семинар

4. Заах анги: Санхүүгийн удирдлага, нягтлан бодох бүртгэлийн 2-р анги

5. Заах багшид тавигдах шаардлага: Тухайн мэргэжлээр магистр болон түүнээс дээш зэрэгтэй

багш заана.

6. Хичээлийн залгамж холбоо: Энэ хичээлийг үзэхийн өмнө Математик-1, Математик-2,

Микро эдийн засаг хичээлүүдийг үзсэн байх ѐстой ба Макро эдийн засаг хичээлтэй зэрэг

үзнэ.

7. Хичээлийн зорилго: Оюутнуудад математик болон эдийн засгийн хичээлүүдээр үзсэн

онолын мэдлэгүүдээ хослуулан хэрэглэх чадвар эзэмшүүлж шийдвэр гаргах түвшинд тоон

шижилгээний орчин үеийн арга техникүүдийг зохих түвшинд эзэмших чадвар суулгахад

оршино.

8. Хичээлийн товч агуулга буюу сэдэвчилсэн төлөвлөгөө:

7

хоног Сэдэв Лекц Сем Ном

1

Систем, системийн математик загвар,

загварын параметр, Мэдрэмжийн

шинжилгээ

2 2 [1],[2],[3]

2 ШПБ-ын загвар, сүүдрийн үнэ, графикийн

аргаар мэдрэмжийн шинжилгээ хийх 2 2 [1],[3]

3 Симплекс арга хосмог бодлого ашиглан

мэдрэмжийн шинжилгээ хийх 2 4 [1],[3]

4 Шийдвэрийн онолын үндэс, шийдвэр

гаргах шалгуурууд 2 2 [1],[3]

5 Шийдвэрийн мод, дараалсан шийдвэрийн

мод, нэмэлт мэдээллийн үнэ цэнэ 2 2 [1],[3]

6 Сэтгэл ханамжийн онолыг шийдвэр

гаргахад ашиглах 2 2 [1],[3]

7

Тоглоомын онолын үндэс, матрицан

тоглоом, тэг нийлбэртэй тоглоом, оновчтой

стратеги, тоглоомыг шийдэх аргууд

4 2 [1],[3]

8 Тоглоомыг ШП-ын аргаар шийдэх 2 2 [1],[3]

9 Сүлжээг төсөлд хэрэглэх, Төслийн хугацаа, 2 2 [1],[3]

28

ажлын хугацаанууд

10 Төслийн хугацааг шахах, хугацаа

тодорхойгүй төслүүд 2 2 [1],[3]

11 Динамик программчлалын бодлого, богино

замын бодлого 2 2 [1],[2],[3]

12 Нөөцийн ба тоноглол солих бодлого 2 2 [1],[2],[3]

13 Нийтийн үйлчилгээний системийн онол 2 2 [1],[2],[3]

14 Олон сувагт үйлчилгээний системийн онол 2 2 [1],[2],[3]

15 Марковын гинж, түүнийг ашиглах 2 2 [1],[3]

Бүгд 32 32

9. Оюутныг үнэлэх дүгнэх: Ам шалгалт, бичгийн шалгалт, ярилцлага зэрэг бүх хэлбэрээр

явцын шалгалтыг авч болох ба ирц 10 , явцын шалгалт 30, идэвх оролцоо 20, бие даалт 40

оноогоор дүгнэгдэнэ.

10. Ашиглах ном:

Biermann/Bonin/Hausman Quantative Analysis for Business Decision

Д.Нарандэлгэр “Удирдлагын ерөнхий онол ба математик загварчлал”

Доржнаран “Тоон шинжилгээний аргууд”

29

4-Р УЛИРАЛД

БИЗНЕСИЙН АНГЛИ ХЭЛ –II ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

1. Èíäåêñ: БÀÕ -202

2. Õè÷ýýëèéí êðåäèò : 3 êð

3. Ñóäëàõ àíãè: НББ,Ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãа, ОУХМ

4. Ñóäëàõ кредит IY óëèðàë

5. Õè÷ýýëèéí çîðèëãî: Бизнесийн англи хэл –II хичээлийг бизнесийн англи хэлний

дундаас дээш түвшинд мэргэжлийн англи хэлний хичээлийн хүрээнд судлана. Бизнесийн

англи хэл –II хичээлийн зорилго нь Бизнесийн англи хэл –I хичээлийн агуулгаар эзэмшсэн

мэдлэгийн түвшинд тулгуурлан түвшин ахих замаар бизнесийн англи хэлний илүү өргөн

цар хүрээтэй мэдлэг, чадвар, дадлыг олгоход оршино.

6. Зорилт:

- Хүмүүстэй танилцах, өөрийгөө болон бусдыг танилцуулах

- Áèçíåñèéí үг хэллэгийг ашиглан зөв оновчтой өгүүлбэр зохиож, харилцан яриаг

ойлгож, агуулгын хүрээнд өгөгдсөн сэдвээр 60-80 ¿ãòýé монолог, 80-100 үгтэй

диалог зохион ярьж чаддаг болгох, 80-100 үгтэй зохион бичлэг бичих

- Компани, пүүсийн тухай мэдээлэл бэлтгэх, үйл ажиллагааг тодорхойлох, хүснэгт,

график дээр ажиллах

- Тайлан илтгэл бичих, ажил хэргийн захиа болон факс бичих

- Ажлын төлөвлөгөө бичих, хурлын тэмдэглэл, протокол хөтлөх, хурал зөвлөгөөн

зохион байгуулах, хойшлуулах, цуцлах, хугацааг өөрчлөх, хөтөлбөр зохиох

- Эдийн засаг, санхүү болон компанийн үйл ажиллагааны үзүүлэлтүүдийг

харьцуулах, өсөлт бууралт , ашиг орлого, алдагдлыг тооцоолох

- Шинэ ажилтан авах, сонгон шалгаруулалт явуулах, ажлын ярилцлага зохион

байгуулах, ажлаас халах, цомхотгол хийх

- Үйлдвэр, аж ахуйн газар, цех тасгаар зочлох, үйлдвэрлэлийн процесстой танилцах

- Тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэх арга замуудыг хайх зэрэг сэдвүүдийн хүрээнд

бизнесийн англи хэлний дунд түвшний мэдлэг, чадвар, дадлыг эзэмшүүлэх зэрэг

байна.

7. Залгамж холбоо: Óã õè÷ýýë íü Áèçíåñèéí àíãëè õýë-I хичээлийн ìýäëýãт тулгуурлан

яваõ áºãººä Áèçíåñèéí àíãëè õýë-III õè÷ýýëèéí ñóóðü áîëíî.

8. Хичээлийн хэлбэр: Дадлага

9. Ноогдох цаг: 96 цаг

10. Сэдвийн календарчилсан төлөвлөгөө:

Бизнесийн англи хэл – II хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

30

№

TOPICS OF THE LESSON

HO

UR

S

TASKS

HOME

WORK

I

wee

k

UNIT 1. MEETING PEOPLE. Formal & informal

situation (listening ) getting information,

2 h Page 6-9

Ex 1-5

Describing jobs, personality profile, conference

gamecommuters

2h Page 10 -

15

Ex 6-9

UNIT 2. TELEPHONING. Starting calls, transferring

information, telephone language

( listening )

2h Page 16 -

21

Ex 1-4

II

wee

k

Requests, business letter, telephone role play, spelling

alphabet and phone numbers ( listening )

2h Page 22 -

27

Ex 5-7

UNIT 3. COMPANIES. Company profiles, facilities,

organizations ( listening )

2h Page 28-31 Ex 1-4

Current activities, company strengths, company

departments, company presentation ( listening )

2h Page 32 -

37

Ex 5-8

II

I

wee

k

REVIEW OF UNITS 1-3 2h

TEST I 2h

UNIT 4. EXCHANGING INFORMATION.

Description, explaining what you need ( listening )

2h Page 38 -

41

Ex 1-3

IY

wee

k

Size and dimensions, sorting words, words with different

spellings that sound the same ( listening )

2h Page 42 -

45

Ex 4 -6

Crossword, speaking 1, 2 A sales team briefing

( listening )

2h Page 46 -

47

Ex 7 -8

UNIT 5. REPOTING. Company history, saying when 2h Page 48 -51

Prepare company

presentation

Y w

eek

Reporting on a trip, complaints 2h Page 52 -

55

Ex 1-3

Marketing problems and how to solve them, reporting on a

work project

2h Page 56 57 Ex 4-6

UNIT 6. SOCIALIZING.

Business Lunches, offers, interest & routines

2h Page 58 -

61

Ex 1-4

YI

wee

k

Expressions of frequency, chatting, polite replies,

Newspaper article on executive life styles

2h Page 62 -

67

Ex 5-8


TEST II 2h

Y

II w

eek

UNIT 7. MEETINGS. Recommending action, asking for

opinions ( listening )

2h Page 68 -71

Prepare minutes of the

OU’s Student’s

committee meeting

Making suggestions, justifying decisions, problem solving 2h Page 72 75 Ex 1-4

31

Skills work - Taking notes of decisions at a meeting

Holding a meeting to discuss budget cuts.

2h Page 76-77 Ex 5-8 Y

III

wee

k

UNIT 8. NAKING ARRNGEMENTS.

Dates, timetables, plans & arrangements

2h Page 78 -81

Write your own week’s

plan

Making appointments, invitations, fixing a time

2h Page 82 -

85

Ex 1-3

Faxes, arranging and rearranging a schedule 2h Page 86 -

87

Ex 4-7

IX

wee

k

UNIT 9. DESCRIBING TRENDS. To describe and discuss

about rises & falls, presenting graphs,

2h Page 88 -

90

Ex 1-3

Describing changes in a company’s finance, describing

graphs

2h Page 91 -

94

Ex 4-7

Giving reasons, speaking

Reading : The story of Coke.

2h Page 95 -97

Find and write one of top

company’s presenting

graphs

X

wee

k


TEST III 2h

UNIT 10. PROGRESS UPDATES.

Giving news, staff changes, employment verbs

2h Page 98 -101

Learn by heart

employment news

X I

wee

k

Targets, to give news about a company’s recent financial

results

2h Page102 –

105

Ex 1-3

Checking progress, to follow radio news, to review an

investment portfolio

2 h Page 106-

107

Ex 4-6

UNIT 11. PLANNING.

Talking about quantity, making predictions, giving advice

2h Page 108 -

112

Ex 1-3

X I

I w

eek

Offering help, conference planning, a project briefing on an

office move, planning a business venture

2h Page 113 -

117

Ex 4-7

UNIT 12. COMPARING INFORMATION.

Comparing sales figures, jobs and occupations

2h Page 118 -

121

Ex 1-4

Comparing countries & companies

2h Page 122 -

124

Ex 5-7

X I

II w

eek

Speaking – job satisfaction & discussing workplace stress,

reading – stress level of business people

2h Page 125 -127

Write your teacher’s

workplace condition

REVIEW OF UNITS 10 -12 2h

TEST IY 2h

X I

Y w

eek

UNIT 13. BUSINESS TRAVEL. Air travel,

rules & regulations, future possibilities, open conditionals

2h Page 128 -

132

Ex 1-4

Company policy, social customs, reading – business lunches,

speaking – introducing changes to work systems

2h Page 133 -

137

Ex 5-8

UNIT 14. COMPANY VISITS. Achievements, experience, 2h Page 138- Ex 1-5

32

141

X

Y w

eek

Reading - a report on leasing a fleet of vehicles

2h Page 142 –

144

Ex 6-8

Systems and processes, speaking – showing a visitor around

your organization

2h Page 145 -147

Working on the factory

showing

UNIT 15. TACKLING PROBLEMS. Consequences,

hypothesizing, Problems and solutions, negotiating

2h Page 148 -

153

Ex 1-4

XY

I

wee

k

Listening – problems with sales statistics, Second

conditional, speaking – Evaluating your progress in English

2h Page 154 -

157

Ex 5- 7

REVIEW OF UNITS 13 -15 2h

TEST Y 2h

REVIEW 5 X 2 = 10 h , PERIOD TESTS 5 X 2 = 10 h ,

TOTAL 96 HOURS

11. Эзэмшвэл зохих мэдлэг, чадвар, дадал

Мэдлэг

- Хүмүүсээс мэдээлэл авах, өөрийгөө болон бусдыг танилцуулах

- Компанийн үйл ажиллагааны талаар танилцуулах, хамтарсан хөрөнгө оруулалттай

болон бусад улс оронд салбартай бол тэдгээрийг танилцуулах

- Бараа бүтээгдхүүний хэмжээ, давуу тал, зах зээл дээрх худалдаа борлуулалтын

байдал, зар сурталчилгааны талаархи мэдээлэл, хэрэглэгчдийн түвшинг


- Хурал зөвлөгөөн зохион байгуулах, хөтөлбөр зохиох, урилга бэлтгэх, хойшлуулах,

цуцлах, хугацааг өөрчлөх

- Эдийн засаг, санхүү болон компанийн үйл ажиллагааны үзүүлэлтүүдийг

харьцуулах, өсөлт бууралт , ашиг орлого, алдагдлыг тооцоолох

- Шинэ ажилтан авах, сонгон шалгаруулалт явуулах, ажлын ярилцлага зохион

байгуулах, ажлаас халах, цомхотгол хийх

- Үйлдвэр, аж ахуйн газар, цех тасгаар зочлох, үйлдвэрлэлийн процесстой танилцах,

тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэх арга замуудыг хайх

- Албан томилолтоор явсан илтгэл бичих, жил, улирал, сарын тайлан гаргах

- Ажлын төлөвлөгөө бичих, хурлын тэмдэглэл, протокол хөтлөх

- Улс орнуудын эдийн засаг, худалдаа борлуулалтыг харьцуулан дүн шинжилгээ

хийх

- Өмнөх шатны англи хэлний хичээлээр үзсэн хэл зүйн мэдлэгийг гүнзгийрүүлэн

тэдгээрийг бизнесийн хэлтэй холбон ашиглах мэдлэгийг эзэмшүүлнэ.

Чадвар

- Дээрхи агуулгын хүрээнд эзэмшсэн мэдлэгээ ашиглан ажил хэргийн англи хэлний

унших,

бичих, ярих, сонсох чадварыг эзэмшүүлнэ.

33

- Дэлхийн улс орнуудын алдартай пүүс, компанийн талаархи мэдээ мэдээллийг

интернетээс эрж хайх, олсон мэдээлэл дээрээ боловсруулалт хийн, илтгэх чадвар

олгохоос гадна ТВ сонин хэвлэлийн бизнесийн мэдээллийг унших, орчуулах

чадвартай болгоно.

Дадал

- Агуулгын хүрээнд олж авсан мэдлэг, чадвараа амьдралд бүтээлчээр ашиглах дадал

суулгах

- Аливаа мэдлэг, чадвараа дадал болгон хувиргаж, өөрөө мэдлэг бүтээх,өөрт

хэрэгцээтэй мэдээллийг эрж хайх, олж авснаа боловсруулан хэрэглэх дадалтай

болгоно.

12. Агуулга хэрэгжүүлэх арга зам.

- Бизнесийн англи хэл –II хичээлийн агуулгыг дадлагын хичээл хэлбэрээр олгоно.

- Дадлагын хичээл нь багшийн удирдлаган доор оюутны ярих, сонсох, бичих, унших

чадварыг хөгжүүлэх, тэдний танин мэдэхүйн үйл ажиллагааг зөв чиглүүлсэн

идэвхтэй сургалтуудын арга болон анги зохион байгуулалтын хэлбэрүүдийг

ашигласан дасгалын хичээл хэлбэртэй байна.

- Багш тухайн мэргэжлийн англи хэл дээрхи сурах бичиг, номноос Case Study

хэлбэрийн ажлуудыг оюутнаар гүйцэтгүүлэх, эх бичвэрүүдээс орчуулга хийлгэж

болно.

- Мөн идэвхтэй сургалтуудын дараах аргуудыг багш бүтээлчээр ашиглаж

болно.Үүнд :

Багаар хамтран ажиллах

Асуудал шийдвэрлэх аргууд

Үзүүлэн таниулах арга

Харилцан ярилцлагын арга

KWL – / Know, Want, Learn / арга

Эх бичиг буюу / Text / дээр ажиллах арга гэх мэт

13.Бизнесийн англи хэл – II хичээлээр оюутны бие даан гүйцэтгэх ажлын төлөвлөгөө.

№

Topics.

Schedule

Spea

k-ing

Writ

-ing

Read

-

ing

Score

1

Prepare company presentation (with team)

30

2

New inventions of 20th century.(each

student less than 3)

30

3

The world’s famous airline companies.

(with team, less than 2 )

30

Youngest billionaires of the world. (more

34

4 than 3 people) 30

5

Billionaires of the world

(with team, each team less than 5 people)

30

6

“Business lunch” prepare menu of the top

Mongolian restaurants.

30

7

Composing company’s figures and graphs.

(each student 2 companies)

30

8

The world’s leading car manufacturers (

Germany - BMW, Mercedes, Italy – Alfa

Romeo, Fiat, French – Citroëns,

Peugeots,

Austin Rover, Ford, Chevrolet,

Lamborghini Diablo, Aston Martin

Lagonda, Ferrari )

30

14. Үнэлгээний хэлбэр: Áàãø óëèðëûí ÿâöàä çààæ áóé õè÷ýýëýýð îþóòíûã òàñðàëòã¿é,

æèãä ¿íýëæ, 5аас доошгүй óäàà ÿâöûí øàëãàëò авсан байна.

Òóõàéí õè÷ýýëýýð îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûí óëèðëûí ¿íýëýëòèéã ãàðãàõäàà

îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü ирц 20 îíîî, èäýâõ îðîëöîî болон явцын шалгалтын 20

îíîî, áèå äààн ã¿éöýòãýñýí àæил 30 îíîî, улирлын øàëãàëò 30 îíîî гэсэн үнэлгээний

шалгуураар òóñ òóñ дүгнэõ áºãººä нийт îноо 100 байна.

Бизнеийн мэргэжлийн 2-ð àíãèéí I óëèðàëä áèçíåñèéí àíãëè õýëèéã ñóäëàõäàà

îþóòàí íèéò 48ïàð áóþó 96 цаг õè÷ýýëд / äîëîî õîíîãò 3 ïàð/ õàìðàãäàõ ¸ñòîé

áºãººä áàãø óëèðëûí ýöýñò îþóòíû èðöèéí îíîîã íýã á¿òýí öàãèéã 0.4

îíîîãîîð òîîöîí õóâèëàí ãàðãàíà.

Áàãø îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü èäýâõè îðîëöîî, ìýäëýãèéí õ¿ðýýã õàðãàëçàí

20 õ¿ðòýëõ îíîîã өгнө.

Îþóòàí íèéò 8 óäààãèéí /õî¸ð äîëîî õîíîãò íýã óäàà/ áèå äààõ àæëûã

ã¿éöýòãýí øàëãóóëàõ ¸ñòîé áºãººä áàãø íýã óäààãèéí áèå äààëòûã 30 õ¿ðòýëõ

îíîîãîîð ä¿ãíýí óëèðëûí ýöýñò íèéò àâñàí îíîîã 8-ä õóâààí ¿íýëãýýã òîîöíî.

Îþóòàí óëèðëûí ÿâöàä íèéò 5 óäààãèéí ÿâöûí øàëãàëò ºãºõ ¸ñòîé áºãººä

áàãø íýã óäààãèéí øàëãàëòûã 5 îíîîãîîð òîîöîí ¿íýëãýýã ãàðãàíà.

Îþóòàí óëèðëûí ýöýñò улирлын øàëãàëò ºãºõ áºãººä ýíý øàëãàëòûí ¿íýëãýý

30 îíîî áàéíà.

Багш оюутны улирлын нийт оноог шалгалтын хуудас, оюутны сурлагын дэвтэрт оноо

болон үсгэн тэмдэглэгээгээр бичиж, гарын үсгээр баталгаажуулна

15. Ашиглах үндсэн ном, сурах бичиг ба нэмэлт материалууд, вэбсайтууд.

- Үндсэн сурах бичиг: “Business objectives” student’s book8 workbook, class

cassette

by Vicki Hollett. Oxford University Press 1997.

35

- Нэмэлт сурах бичигүүд: “Business English for the economics” , “English for

managers”,

“Banking and financial English” Mon Sudar publishing. 2004.

- Мөн багш нар хичээлийн нэмэлт материалуудыг дараах вэбсайтуудаас олж авч

болно. Үүнд :

www. businessengstudy.com

www. busineesengonline.com

www. flashcardexchange.com

www.expertenglish.com

www.abroadlanguages.com гэх мэт.

http://www.expertenglish.com/

http://www.abroadlanguages.com/al/english/

36

“Óëñ òºð ñóäëàë” õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

Хичээлийн нэр: Улс төр судлал

Индекс: УТ-201

Кредит цаг: 2

Нийт цаг: лекц 24 семинар 16 Íийт- 40

Óëñ òºð ñóäëàë õè÷ýýëèéã ñóäëàõ ¿íäýñëýë

Õ¿í òºðºëõòíèé óëñ òºðä õàíäàõ ýðò ýä¿¿ãýýãèéí õàíäëàãà, óëñ òºðèéí òóõàé ¿íäñýí

îéëãîëòóóäòàé òàíèëöàæ, óëñ òºðèéí ÿìàðâàà îíîë, çàãâàð, òîìú¸îëîëóóäûã ºíººãèéí

íèéãìèéí àìüäðàëä õºðâ¿¿ëýí áèå äààñàí ä¿ãíýëò õèéæ îëîí óðãàë÷ ¿çýë ñàíàà òºëºâøèí

òîãòîõ íºõöºë á¿õèé ºíººãèéí íèéãìèéí îð÷èíä çºâ ÷èã áàðèìæààòàé àìüäðàõ, óëñ

òºðèéí òîäîðõîé ìýäëýã ÷àäâàð îíîëûí ¿çýë áàðèìòëàëóóäûã èðýýä¿éí ìýðãýæèëòí¿¿äýä

îëãîõ îð÷èí ¿åèéí õýðýãöýýã õàíãàõ

Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû îíîë àðãà ç¿éã ýçýìøñýíýýð èðýýä¿éí ìýðãýæèëòýí

ñýõýýòí¿¿ä àðä÷èëñàí íèéãìèéí ýöñèéí ÷èã ¿îðèëãîòîé íèéöýõ¿éöýýð òºëºâøèæ, óëñ

òºðèéí áîäèò àìüäðàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, óëñ òºðèéí àëèâàà ¿éë àæèëëàãààíä óë

¿íäýñòýéãýýð, ñî¸ëòîé îðîëöîõ, óëñ òºðèéí îðîëöîîíû ñî¸ë ýçýìøèõ áîäèò íºõöºë

íýýãäýíý.

Óëñ òºð ñóäëàë õè÷ýýëèéí çîðèëãî:

1. Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû ¿íäñýí îéëãîëòóóä, óðñãàë ÷èãëýë¿¿äèéí àãóóëãûã

îíîëûí ¿íäýñ á¿õèé òàéëáàðëàæ, îâþóòíóóä ººðñäºº áèå äààæ íèéãýì óëñ òºðèéí îëîí òàëò

àñóóäëóóäàä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõ ÷àäâàð ýçýìøèíý.

2. Íèéãýì óëñ òºð, îþóí ñàíààíû àëèâàà òóëãàìäñàí àñóóäëóóäàä îëîí òàëààñ íü óõààëàã

õàíäàæ, çîõèîñòîé õóâèëáàð ñîíãîí àâ÷, çºâ øèéäýë îëîõ, óëñ òºðèéí ñî¸ë àðãà ç¿é

ýçýìø¿¿ëñýí áàéíà.

3. Äýëõèéí áîëîí Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õòýé òàíèëöàæ,

õºãæëèéí îëîëòûí îéëãîæ, ä¿ãíýñíèé ¿ð ä¿íä ýõ îðîí÷ ¿çýë ñàíààòàé èðãýí áîëæ

òºëºâøèõºä íü õóâü íýìýð îðóóëíà.

4. Áèå äààæ áîëîâñðîëîî äýýøë¿¿ëýí ãëîáàë íèéãýì óëñ òºðèéí îëîëòîññ íàñàí òóðøäàà

òàñðàëòã¿é ñóðàëöàõ àðãà áàðèë, äàäàë ä¿éã ýçýìø¿¿ëæ íèéãýì áîëîí ººðèéíõºº àìüäðàëä

èäýüõèòýé õàíäàõ ýðìýëçýë òºëºâø¿¿ëíý.

Óëñ òºð ñóäëàë õè÷ýýëèéí çîðèëò

Óëñ òºðèéí ñóóðü ìýäëýã ýçýìøèõ

Óëñ òºð ñóäëàëûí îíîë àðãà ç¿éí àñóóäëààð îþóòíóóä ººðñäºº óëñ òºðèéí ¿éë

àæèëëàãàà, ¿éë áàéäàë íèéãìèéí àìüäðàëä ¿íýëýëò ä¿íãýëò ºãºõ

Íèéãìèéí áîëîí îþóí ñàíààíû àìüäðàëûí õ¿ðýýíèé àñóóäëóóäûí óëñ òºðèéí

øèíæèéã ÿëãàí òàíüæ ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºã÷ òàéëáàðëàõ

37

ººðèéí ñàíàë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, áóñäûã ñîíñîõ èëòãýõ óðëàã,

ìýòãýëöýýíä ñóðàëöàõ

Çàëãàìæ õîëáîî

Óëñ òºð ñóäëàëûí õè÷ýýëèéã ñîöèîëîãè, ò¿¿õ, ôèëîñîôè, ñýòãýë ñóäëàë, ýäèéí çàñãèéí

ñóóðü óõààí, ýðõ ç¿éí åðºíõèé îíîë, óãñààòíû ñýòãýë ç¿é áîëîí áóñàä íèéãìèéí øèíæëýõ

óõààíóóäûí ñàëáàðóóäòàé õîëáîîòîéãîîð ñóäëàõ

Ìýäëýã ¿íýëýõ

Îþóòíû ìýäëýãèéã èðö 15-20, ÿâö áóþó îðîëöîî 25-30, áèå äààëò, äààëãàâàð25-30,

øàëãàëò 30 îíîî òóñ á¿ð ºã÷ ñóðàëöàõ áàéíãûí àæèëëàãàà, èäýâõè ÷àðìàéëò, ¿ð ä¿íã íýòãýí

ä¿ãíýõ A, B, C, D, F ãýñýí ñèñòåìýýð ÿëãààòàé ÷àíñààíû îíîîãîîð ¿íýëýíý.

ä/ä Á¿ëãèéí íýð Äýä ñýäâ¿¿ä Öàã

1 ÓÒØÓ-íû ¿¿ñýë

õºãæèë, ñóäëàõ ç¿éë

ñóäàëãààíû àðãà ç¿é

- Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû ¿¿ñýë

- Íèéãìèéí ¿¿ðýã, ýçëýõ áàéð ñóóðü

- Õºãæëèéí ¿å øàò

- Ñóäàëãààíû àðãà, õàíäëàãà

2

2 Óëñ òºðèéí

ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õ

- Óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíû ¿å÷ëýë

- Ýðòíèé Ãðåêèéí óëñ òºðèéí ñýòãýëãýý

- Àðèñòîòåëü, Ïëàòîíû íèéãýì óëñ òºðèéí

¿çýë ñàíààíû îíöëîã

- Ýðòíèé õÿòàäûí óëñ òºðèéí ñýòãýëãýý,

ê¿íçèéí ñóðãààëü, Äàîñèçì, Ëåãèçì îíöëîã

- Óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé ðàöèîíàëü

õàíäëàãûí ¿å

Í.Ìàêèàâåëëè, Æ.Ëîêê, Ø.Ë.Ìîíòåñüêèå

3 Óëñ òºðèéí çàñàãëàë -Ìºí ÷àíàð,

- çàõèðàãäàõ ñýäýë

- Íî¸ðõîë

-Õ¿ëýýí çºâøººðºãäºõ ÷àíàð

4 Òºðèéí òóõàé îéëãîëò - Ãàðàë ¿¿ñýë

- òºðèéí øèíæ, ¿¿ðýã

- Òºðèéí õýëáýð áàéãóóëàìæ

5 Óëñ òºðèéí ñèñòåì - Ñèñòåìèéí òóõàé îéëãîëò

- Á¿òýö ¿¿ðýã, àíãèëàë

- Çàãâàð

6 Óëñ òºðèéí äýãëýì - äýãëýìèéí òóõàé îéëãîëò

- äýãëýìèéí àíãèëàë

7 Óëñ òºðèéí íàì,

íàìûí ñèñòåì

- Íàìûí òóõàé ¿çýë áàðèìòëàëóóä

- Íàìûí õýâ ìàÿã, àíãèëàë

38

- Íàìûí ñèñòåì, àíãèëàë

- Çàãâàð

- óëñ òºðèéí ñèñòåì äýõ íàìûí ¿¿ðýã

8 Ñîíãóóëü, ñîíãóóëèéí

ñèñòåì

- Ñîíãóóëü ãýæ þó âý?

- ßàãààä õýíä õýðýãòýé âý?

- Ñîíãóóëèéí ñèñòåì

- Ñàíàë õóâààðèëàõ çàð÷èì

9 Óëñ òºðèéí ñî¸ë

- Óëñ òºðèéí ñî¸ë, ò¿¿íèé ¿íäñýí òàéëáàð

- Àãóóëãà, øèíæ¿¿ä

- ¯¿ðýã, òºëºâøèë

-

10 Óëñ òºðèéí ¿çýë

ñóðòàë

- Óëñ òºðèéí óõàìñàð, ñýòãýë ç¿é, ¿çýë

ñóðòàë

- ¿çýëñóðòàëûí ¿íäñýí õýâ ìàÿã

- Ëèáåðàëèçì, êîíñåðâàòèçì, ôàøèçì,

êîììóíèçì

11 Óëñ òºðèéí ñýòãýë ç¿é - Áèå õ¿í á¿ëýã íèéãìèéí ò¿âøèí äýõ óëñ

òºðèéí ñýòãýë ç¿é

- Øèíæ ¿çýãäë¿¿ä

- Ìàññûí ñýòãýë ç¿é

-

12 Óëñ òºðèéí ëèäåð, óëñ

òºðèéí ýëèò

- Ëèäåðèéí îíöëîã

- ¿¿ðýã íºëººëºë

- Õýâ øèíæ¿¿ä

- Ýëèòèéí îíîë

13 Óëñ òºðèéí ¿éë

áàéäàë, îðîëöîî

- Ýìõ æóðàì

- Îð÷èí ¿åèéí ¿éë áàéäëûí îíîë

- Óëñ òºðèéí îðîëöîîíû ó÷èð øàëòãààí

- Ñîíãîã÷äèéí ¿éë áàéäàë


ìºðºãºëäººí,

ãåîïîëèòèêèéí îíîë

- ìºðãºëäººí íèéãìèéí ¿çýãäýë áîëîõ íü

- ìºðãºëäººíèéã òîãòâîðòîé áàéäàëòàé

õîëáîõ íü

- õýâ ìÿàã øàò äàðààëàë

ä/ä Ñåìèíàðûí ñýäýâ Áèå äààëò öàã

1 Ìîíãîëûí íèéãýì óëñ

òºðèéí ñýòãýëãýýíèé

îíöëîã

1. Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îîí äàõü íèéãýì óëñ

òºðèéí ¿çýë ñàíààíû îíöëîãûã îëæ

òîäîðõîéëîí áè÷èõ

2. ýâ, ýåèéã ýðõýìëýõ ¸ñ óëñ òºðä ÿìàð

íºëººòýé îéëãîëò áàéñàí òóõàé” ýâ ýå”

ñýäâýýð ýññý áè÷èõ

2

39


ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õ,

Ýðòíèé õÿòàäûí óëñ

òºðèéí ñýòãýëãýý,

õîæóó ¿åèéí óëñ

òºðèéí ñýòãýëãýý

1. Ëåãèçì, äàîñèçìûí ¿çýë ñóðãààë, íèéãýì

óëñ òºðèéí ¿çýë áàðèìòëàëààð õàðüöóóëàë

áè÷èõ

2. Õîæóó ¿åèéí óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé

îíöëîã, àõèö, äýâøëèéã òîäîðõîéëîõ,

òýìäýãëýõ

2

3 Àðä÷èëàë õ¿í

òºðºëõòíèé ò¿¿õýíä…

1. “Àðä÷èëàë õ¿í òºðºëõòíèé ò¿¿õýíä”

ñýäâýýð ýññý áè÷èõ

2. “Àðä÷èëàëûí òóõàé ò¿¿âýð” èëòãýë¿¿äèéã

óíøèõ

2

4 Ìîíãîë äàõü óëñ

òºðèéí íàìóóäûí

òºëºâøèë

1. “1990 îíîîñ ºìíºõ áà õîéøõè óëñ òºðèéí

íàì ãýõ îéëãîëòûí ÿëãàà” òýìäýãëýë áè÷èõ

2

5 Óëñ òºðä íèéãýìøèõ

íü

2. “ãýð á¿ëèéí îð÷èí óëñ òºðèéí

íèéãýìøèëòýä íºëººëºõ íü” ñýäýâò ýññý

2

6 Ñîíãóóëü 1. 2000.2004 îíû ñîíãóóëèéí ¿éë ÿâöààð

õàðüöóóëñàí ä¿ãíýëò õèéõ

2. Ñîíãîã÷äûí ¿éë áàéäëûã ä¿ãíýñýí ä¿ãíýëò

õèéõ

2

7 Ìîíãîë äàõü èðãýíèé

íèéãìèéí òºëºâøèë

1. Èðãýíèé íèéãìèéí òîäîðõîéëîëòóäûã

ò¿¿æ, íýãòãýí ä¿ãíýëò áè÷èõ

2

8 Ìîíãîë óëñûí ãàäààä

áîäëîãî, îëîí óëñûí

õàðèëöàà

2. õºðø îðíóóäòàé ÿàæ õàðüöàõ âý? Ñýäýâò

ÿðèëöëàãàä áýëòãýõ

2

Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà

Ìýðãýæëèéí òàëààð:

- Óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé àñóóäëóóä, ¿íäñýí îéëãîëò, àðãà ç¿éí õàíäëàãóóäûã

ºíººãèéí íèéãýì óëñ òºðèéí ýýäðýýòýé ¿çýãäë¿¿äòýé õîëäáîí îð÷èí ¿åèéí îíîë,

ïðàêòèêûí ò¿âøèíä òàéëáàðëàõ ìýäëýã ÷àäâàð,äàäëàãà ñóäàëãààíû ìàòåðèàëòàé áàéõ

Çààõ àðãà ç¿é:

Óëñ òºðèéí øèíæäýõ óõààíû ãîë ¿çýë áàðèìòëàë áîëîí ¿íäñýí àñóóäëóóäûí àãóóëãà,

àðãà ç¿éã òîäîðõîéëñîí ëåêö óíøèíà.

Óëñ òºðèéí ¿¿ñýë, ìºí ÷àíàð, ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, ò¿¿õèéí àñóóäëóóä , çýðýã ¿íäñýí

àñóóäëóóäààð ñåìèíàðûí õè÷ýýë õèéíý.

Õºòºëáºðò çààñàí ýõ çîõèîëóóäûã áðèå äààëãàí ñóäëóóëíà.

Õºòºëáºðò òîìüú¸îëñîí ñýäâ¿¿äýýð áèå äààñàí àæèë, èëòãýë áýëòã¿¿ëæ, ñåìèíàð

ÿðèëöëàãààð õýëýëö¿¿ëíý.

Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààí, óëñ òºð ñóäëàëä ãàð÷ áàéãàà çààõ àðãà ç¿éí

øèíý÷ëýë¿¿äèéã ìýäýð÷, çààõ àðãàäàà øèíý÷ëýë õèéí áîëîâñðîíãóé áîëãîõ

ýðìýëçýëòýé áàéõ

Áàãø îþóòàíòàé õàìòðàí æèæèã äóíä á¿ëýã áîëæ áàãààð àæèëëàæ õýâøèõ

Ìýäýýëýë ò¿ãýýõ îðîëöîîíû èäýâõèòýé àðãóóäûí çîõèõ ìýäëýã äàäàëòàé áàéõ

40

Áóñàä:

- Ñóäàëãààíû ìàòåðèàë ñóðàõ áè÷èã, õîëáîãäîõ íîì çîõèîë, ëåêöèéí òýìäýãëýë,

á¿ä¿¿â÷èëñýí òîâ÷, ñåìèíàðûí ñýäâèéã øèíýëýã õýëáýðýýð áýëòãýõ, òýäãýýðèéã

àøèãëàõ àðàã ç¿éã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

- Îþóòíóóàä çîðèóëñàí òëâ÷ òîäîðõîé, ýíãèéí õÿëáàð÷èëñàí ãàðûí àâëàãà áýëòãýõ

- Õè÷ýýëèéí ÿâöàä îëñîí ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõ çîõèñòîé øàëãóóðóóäûã ñîíãîæ àâ÷

îþóòàí íýã á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ.

41

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн хөтөлбөр

Хичээлийн нэр : Экологи, байгаль хамгаалал

Индекс : ЭК-252

Нийт цаг : 40

Кредит : 2.25

Судлах анги : ОУХМ-2, Ня-бо2, САН-2

Залгамж холбоо :

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн зорилго

Орчин үеийн хүн амын өсөлт, нийгэм эдийн засаг, үйлдвэржилт хүм амын бөөгнөрөл зэрэг

нийгмийн экологийн хөгжлийн үндсэн шалтгаанаас болж байгаль орчинд гарч байгаа нөлөөллийг

багасгах нь орчин үеийн судалгааны нэг хэсэг болж байна. Тиймээс оюутан залууст экологийн

боловсрол олгох үүднээс экологи байгаль хамгаалах хичээлийг судлах нь зайлшгүй нийгмийн

шаардлага гарч ирж байна. Тиймээс экологи байгаль хамгаалалын хичээлийг судлаж экологийн

боловсрол олгох нь тус хичээлийн зорилго юм.

Экологи байгаль хамгаалал хичээлийн зорилт

Экологийн боловсролтой болох

Экологийн шинжлэх ухааны судалгааны чиглэлүүдийг судлах

Байгаль орчны мэдлэгтэй

ХБО хамгаалах арга ухаанд суралцах

Байгаль хамгааллын арга техниктэй суралцах

Экологи байгаль хамагалал хичээлийг судлах шаардлага

Орчин үеийн байгалийн доройтол, ХБО бохирдол нь хүн төрлөгтний өмнө хамгийн том

асуудал босж байна. Тийм учир тус хичээлийг судлах нь оюутан залуусын байгаль орчинтойгоо

харьцах түүнийг ойлгох, хагаалах зэрэг хүний ухамсрын наад захын ойлголтуудыгсудлаж

ойлгуулахад тус хичээлийн агуулга нийцнэ.

Экологи байгаль хамгаалал хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө, цаг хуваарилалт

№

Анги Хичээлийн агуулга Хичээлийн хэлбэр

Лекц Семинар

1 АЖМ

2-р

анги

Экологийн шинжлэх ухааны үндсэн ойголт 2

42

2

Экологийн шинжлэх ухааны судлах зүйл 2

3

3

Экологийн шинжлэх ухааны чиг хандлага, хууль дүрэм 2

4

Экологийн хүчин зүйлс, тэдгээрийн ангилал 2

5

ХБО, байгаль орчны ялгаа, түүний ач холбогдол 2

6

Усан орчин экологийн анхдагч судлагдахуун болох нь 2

7

Агаар мандлын нөлөө экологид нөлөөлөх нь 2

8

Хөрс, ургамал, амьтан экологийн судлагдахуун болох нь 2

9

Амьд организмуудын хоорондын идэш тэжээлийн

солилцоо

2

10

Монголчуудын байгаль хамгаалж ирсэн түүхэн

уламжлал, түүний ач холбогдол

2

11

Экологийн үндсэн ба системт чанар 2

12

II 2

13

Нийгмийн экологийн тулгамдсан асуудлууд 2

14

II 2

15

Хог хаягдлын үүсэл, түүнээс гарах экологийн асуудлууд 2

16

Хүний экологийн өвөрмөц орчин 2

17

Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт, түүнээс гарах

экологийн сөрөг нөлөөлөл

2

18

Экологийн тулгамдсан асуудлууд, туүнийг шийдвэрлэх арга

зам

2

19

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын үүсэл, түүний сөрөг

нөлөө

2

20

Монгол орон олон улстай хамтран экологийн салбарт дахь

хамтын ажиллагаа

2

Нийт цаг 40 32 8

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн заах арга зүй

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийг судлах зүйл зорилго, зорилттой уялдан энэхүү хичээлийг

заах арга зүйд дараах шаардлага тавигдана.

Энэ хичээлийн ерөнхий зорилго, бүлэг, сэдэв тус бүрийн зорилгыг хангахуйц, тухайн сэдвийнхээ

агуулгыг богино хугацаанд гаргаж ирэхээр сургалтын арга, хэлбэрийг сонгон хичээлээ явуулах.

Оюутан бүр хичээлд жигд, идэвхитэй оролцох боломж, нөхцөлийг бүрдүүлэх.

43

Хичээлийн агуулга нь онол, практикт нийцсэн байх.

Оюутны мэдлэг, чадварыг богино хугацаанд, бодитой үнэлэх шалгуурыг сэдэв болгонд тогтоох.

Сургалтын боломжит аргууд

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийг төрөл бүрийн аргаар явуулж болно. Энд хэрэглэх

боломжтой нилээд аргуудыг санал болгон тавьж байна. Мэдээж, тухайн сургуулийн нөхцөл

байдал, хичээл зааж буй багшийн боломж, чадвараас хамаарч, тохиромжой аргаа сонгох нь

зүйтэй юм.

1. Лекцийн хэлбэр нь мэдээлэл дамжуулах нэг суваг болон ашиглагддаг. Зочид

буудлын менежмент хичээлийн ухагдахуунууд, тэдгээрийн харилцаа, холбоо, үндсэн ойлголтыг

лекцийн хэлбэрээр өгч, ашиглах эх сурвалж, материалыг зааж өгөхөд лекцийн хэлбэр илүү үр

дүнтэй байдаг. Мэдээллийн өөр сувгуудыг ашиглан, холбогдох материалыг олох боломжтой

болсон орчин үед цээжээр бичүүлдэг аргаас бүрмөсөн татгалзаж, багш өөрийн цуглуулсан

мэдээллээ хураангуй хэлбэрт оруулан, оюутнуудад тайлбарлан, нарийн төвөгтэй, гол асуудлууд

дээр анхаарлыг хандуулах нь тэдний цагийг хэмнэх, мэдээлэл олж авах чадварыг нэмэгдүүлэх ач

холбогдолтой. Лекцийн явцад тухайн сэдвийн талаарх зураг, бүдүүвч, бусад үзүүлэн таниулах

материалыг өргөнөөр ашиглах, техник хэрэгслийг хэрэглэх нь богино хугацаанд их мэдээлэл

дамжуулах, сэдвийн агуулгыг бүрэн гаргахад ач тустай.

Лекцийн үед, зарим тохиолдолд тоглоомын хэлбэрээр явуулах боломжтой

бөгөөд ихээхэн бэлтгэл, цаг хугацаа шаардана.

2. Семинарын хэлбэр нь оюутнуудад олсон мэдлэгээ бататгах,

мэдлэгээ хэрэглэх чадвар эзэмшихэд илүү үр дүнтэй байдаг. Семинарын хэлбэрийг олон аргаар

явуулах боломжтой. Тухайлбал, ярилцлагын арга, асуудал дэвшүүлж шийдвэрлэх, кейс ажиллах,

тоглоомын арга, бодлого, дасгал ажиллах, эссэ, реферат бичих, загварчлал хийх г.м.

Багшид тавигдах шаардлагууд

Мэргэжлийн хувьд:

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн талаар өндөр мэдлэгтэй, нийгэм эдийн засгийн аль

нэг чиглэлээр мэргэшсэн, онолын мэдлэгээ практикт хэрэглэх чадвартай, бусдад ойлгуулах буюу

заах арга зүйг эзэмшсэн, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын зохих түвшиний арга зүйтэй,

багшийн ѐс зүйтэй, багшийн ѐс зүй төлөвшсөн, багшлах дур сонирхолтой мэргэжилтэн байна.

Заах арга зүйн хувьд :

Лекц унших, семинар дадлага болон оюутны бие даах ажлыг удирдахдаа хичээлийн бүлэг сэдэв

хоорондын уялдаа холбоо, логик дарааллыг оновчтой тогтоож, онол практикийн холбоог

ойлгомжтой гаргах, оюутны сэтгэн бодох, мэдлэгээ ашиглах чадварыг хөгжүүлэх арга зүйг

эзэмшсэн байх.

44

Сургалтын төрөл бүрийн арга, хэлбэрийг хослон ашиглах,оюутны олж авсан мэдлэг, мэдээллээ

бусаддаа хуваалцах,өөрийгөө зөв илэрхийлж, бусаддаа ойлгуулах чадвартай болоход туслах.

Бусад сургалтын материалын хувьд:

Сургалтын материалыг шинэчлэн боловсруулж, ойгомжтой бэлтгэх, тэдгээрийг ашиглах

аргуудыг оюуутнуудад дэлгэрэнгүй зааж өгөх. Оюутны мэдлэг чадварыг үнэлэх ¿нэлгээг

ойлгомжтой болгох үүднээс хичээлийн эхэнд мэдээлэл өгч оюутан бүрийг одитой үнэлэх

Сургалтын явцад шинэ техник, технологийг ашиглах чадвартай болоход туслах

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн үнэлгээ

Үнэлгээний зорилго

"Экологи, байгаль хамгаалал" хичээлийн зорилгоо хэрхэн хангасан, оюутнууд энэ

хичээлээр ямар мэдлэг авч, чадвар эзэмшснийг бодитойгоор тодорхойлоход үнэлгээний зорилго

оршино.

Үнэлгээг дараах зүйлсэд ашиглана.

Сургалтын үр дүнд хичээлийн зорилго хангагдсан эсэх, ямар түвшинд хангагдсан Багш

хичээлийн агуулгыг бүрэн гаргаж, өгөх ѐстой мэдлэгийг өгч чадсан эсэх , Багшийн заах болон

мэргэжлийн ур чадвар ямар түвшинд байгааг тодорхойлох. Оюутан уг хичээлийг ямар

түвшинд эзэмшсэн, давтан сурах шаардлагатай эсэх . Оюутны сурч боловсрох эрмэлзлийг

идэвхжүүлж чадаж буй эсэх

Үнэлгээний шалгуур

"Экологи, байгаль хамгаалал" хичээлийн явцад оюутан багшаас 50 оноо авах бөгөөд семистрийн

эцэст 50 онооны шалгалтанд орж зохих оноог авна.

Багшийн оноо:

Нийт оноо 100

Хичээлийн ирц, идэвх 40

Явцын шалгалт 20

Бие даалт 20

Улирлын шалгалт 20

45

Óäèðëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

Õè÷ýýëèéí íýð : Óäèðëàãûí á¿ðòãýë

Èíäåêñ : УБ-278

Íèéò öàã : 64öàã

Êðåäèò : 3

¯çýõ ñåìåñòð : Çàëãàìæ õîëáîî : Óäèðëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýë íü Çàðäëûí á¿ðòãýë

ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýë , ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí øèíæèëãýý õè÷ýýë¿¿äòýé óÿëäàæ àøèãëàãäàíà

¯íýëãýý : Îþóòàí, íèéò ¿íýëãýýíèé 50 õóâèéã õè÷ýýëèéí ÿâöыí èäýâõè, îðîëöîî,

áèå äààëòûí àæèë, ÿâöûí øàëãàëò, ø¿¿ëãýýð, õàðèí ¿ëäýõ 50 õóâèéã óëèðëûí øàëãàëòààð

öóãëóóëíà.

Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýëèéã ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà

Öàã õóãàöààíäàà ãàðñàí ìýäýýëýë ò¿¿íä òóëãóóðëàñàí òàéëàíãóóä íü øèéäâýð

ãàðãàëòàä ìàø ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Áîðëóóëàëòûí ìåíåæåðò ìàðæèíàë îðëîãî áîëîí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã çàðäëûí òàëààðõ ìýäýýëýë, áîðëóóëàëòûí ÷èã õàíäëàãà áàðàà

ìàòåðèàëûí õýìæýý ò¿¿í÷ëýí áóñàä òîî ìýäýýëýë øààðäàëàãàòàé áàéäàã. Õàðèí òýäýíä

òîäîðõîé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéí çàðäëûí òàëààðõ ìýäýýëëèéã íýã á¿ð÷ëýí ,

äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëýõ øààðäëàãàã¿é áàéæ áîëîõ þì. Áóñàä òàëààñ àâ÷ ¿çâýë ¿éëäâýðëýëèéí

ìåíåæåðò á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã çàðäëûí òàëààðõ òîäîðõîé äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë

øààðëàãàòàé áîëíî. Ýíý äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýëä çàðäëûí íèëýýä îëîí ç¿éë àíãèéã îðóóëäàã.

Çàðèìäàà ãàäààä çàõ çýýëä íýâòðýõ ýñâýë á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéí øèíý øóãàì òóðøèõ

øèíý àãóóëàõ õóäàëäàí àâàõ ýñâýë øèíý ¿éëäâýð çàâîä áàðèõ óó ¿ã¿é þó ãýõ ìýò õàðüöàíãóé

õîâîð òîõèîëäîëääîã øèéäâýð¿¿äèéã ãàðãàäàã. Ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëæ áàéãàà

ìåíåæåð¿¿äýä øèéäâýð ãàðãàõàä íü øààðäëàãàòàé ¿ðãýëæ õýðýã áîëäîã ç¿éë áîë óäèðäëàãûí

íÿãòëàí áîäîã÷èéí õèéñýí òóñãàé øèíæèëãýý þì.

Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýëèéí çîðèëãî

Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð áàéãóóëëàãûí óäèäëàãûã øààðäëàãàòàé

ìýäýýëëýýð õàíãàæ øèéäâýð ãàðãàõ , òºëºâëºõ , çîõèîí áàéãóóëàõ, õÿíàõàä òóñëàõ ÷àäâàðûã

ýçýìøèíý.

Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýëèéí çîðèëò

Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë õè÷ýýëèéí îíîëûí ñóóðü ìýäëýãèéã ýçýìøèõ

Òóõàéí íºõöºëä ìåíåæåðò ÷óõàë øààðäëàãàòàé ÍÁÁ-í òîî ìýäýýëëèéã

òàéëáàðëàõ

Óäèðäëàãàä çîðèóëæ òóñãàé øèíæèëãýý õèéõ ÷àäâàðòàé áîëîõ

Òîî ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ ÷àäâàð ýçýìøèõ

46

Удирдлагын бүртгэл õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàã õóâààðèëàëò

№ Á¿ëýã Ñýäâ¿¿ä Õè÷ýýëèéí

õýëáýð

Öàã

1 Óäèðäëàãûí

á¿ðòãýëèéí

åðºíõèé

õàíäëàãà

1.1 1.1 Áàéãóóëëàãà áà ò¿¿íèé çîðèëãî

Óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãàà

ëåêö

4 öàã

1.2 Óäèðäëàãûí á¿ðòãýëèéí ¿¿ðýã. Óäèðäëàãûí

á¿ðòãýëèéí çîðèëãî. Óäèðäëàãûí Íÿãëàí

áîäîã÷èéí ¿éë àæèëëàãàà

1.3 Óäèðäëàãûí á¿ðòãýëèéí åðºíõèé õàíäëàãà

/Àñóóëò, òåñò/

ñåìèíàð 4öàã

2 Çàðäëûí

á¿òöèéí

øèíæèëãýý

2.1 Çàðäëûí àíãèëàë. ëåêö

4 öàã

2.2 Õîëèìîã çàðäëûã àíãèëàõ àðãóóä

2.3

Çàðäëûí á¿òöèéí øèíæèëãýý /Áîäëîãî,

äàñãàë, àñóóëòóóä/

ñåìèíàð

4öàã

3 Çàðäàë

¿éëäâýðëýë

àøãèéí

õàìààðëûí

øèíæèëãýý

3.1 Õóãàðëûí öýãèéí òîîöîî Õóãàðëûí öýãèéí

ãðàôèê áàéãóóëàõ .Òîãòìîë çàðäëûí

ººð÷ëºëò

ëåêö

4 öàã

3.2 Íýãæèéí ºðòãèéí òîîöîî Õàìãààëàëòûí

õÿçãààð

3.3 Çàðäàë ¿éëäâýðëýë àøãèéí õàìààðëûí øèíæèëãýý

/Áîäëîãî äàñãàë /

ñåìèíàð 4öàã

4 Õýñýã÷ëýí

òàéëàãíàõ áà

çàðäàë

òîîöîîëîëòû

í õàíäëàãà

4.1 Áàéãóóëëàãûí õýñýã÷ëýí òàéëàãíàõ ¿éë

àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëàõ

ëåêö

4 öàã

4.2 Õýñýã÷èëñýí òàéëàíãèéí ¿å øàòóóä øèéäâýð

ãàðãàõ

4.3 Øóóä àðãà, øèíãýýã÷ àðãà

4.4 Øóóä àðãà øèíãýýã÷ àðãûí ÿëãàà

4.5

Áîäëîãî, äàñãàë

ñåìèíàð

4öàã

47

5 Òîäîðõîé áóñ

áàéäàëä

øèéäâýð

ãàðãàõ íü

5.1 Ìàãàäëàëûí øèíæèëãýý Øèéäâýðèéí ìîä

/Áîäëîãî, äàñãàë

ëåêö

4öàã

5.2 Ìàãàäëàëûí øèíæèëãýý

5.3 Øèéäâýðèéí ìîä. Õýâèéí òàðõàö.ßëãààòàé

ñòàíäàðò õýëáèéëò¿¿äèéí ýíãèéí ìóðóéí

õàðüöóóëàëò

ñåìèíàð 4 öàã

6 Òºñºâëºëò:

Àøèã,

Áîðëóóëàëò áà

ºðòºã çàðäàë

6.1 Òºñºâëºëòèéí çîðèëãî õóãàöàà: ¯å øàòóóä.

Àøãèéí òºñºâëºëò. Áàéíãûí òºñºâ á¿ðäýë

õýñã¿¿ä: Áîðëóóëàëòûí òºñºâ, øóóä

ìàòåðèàëûí òºñºâ, øóóä õºäºëìºðèéí òºñºâ,

¯éëâýðëýèéí íýìýãäýë çàðäàë òºñºâ

ëåêö 4 öàã

6.2 òºñºâëºëò /Áîäëîãî, äàñãàë/ Ñåìèíàð 4 öàã

7 Ñòàíäàðò

çàðäëûí

õÿíàëò

7.1 Ñòàíäàðò çàðäëûí ñèñòåìèéí òóõàé Ëåêö 4 öàã

7.2 Ñòàíäàðò çàðäëûã òîîöîõ, õýëáýëçëèéí

øèíæèëãýýíèé ¿íäñýí çàãâàð

7.3 Áîäëîãî, äàñãàë

Ñåìèíàð 4öàã

8 Á¿òýýãäýõ¿¿íè

é ¿íý çîõèîëò

8.1 Ýäèéí çàñãèéí àøèã- ¿íèéí òºâøèí

Ëåêö 4 öàã

8.2 ªðòãèéã ºñãºõ çàìààð ¿íý çîõèîõ, ¿íèé

ºñºëòèéí õóâèéã òîäîðõîéëîõ

8.3 Áîäëîãî, äàñãàë

Ñåìèíàð 4цаг

9 Íèéò öàã 32 32

2. Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà

48


Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îíîëûí ìýäëýãòýé, íÿãëàí áîäîõ îíîëûí àëü íýã ÷èãëýëýëýýð

ìýðãýøñýí, îíîëûí ìýäëýãýý ïðàêòèêò õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé, áóñäàä îéëãóóëàõ áóþó çààõ àðãà

ç¿éã ýçýìøñýí, ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûí çîõèõ ò¿âøíèé àðãà ç¿éòýé, áàãøèéí ¸ñ

ç¿é òºëºâøñºí, áàãøëàõ äóð ñîíèðõîëòîé ìýðãýæèëòýí áàéíà.


Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð, äàäëàãà áîëîí îþóòíû áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà õè÷ýýëèéí

á¿ëýã, ñýäýâ õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîî, ëîãèê äàðààëëûã îíîâ÷òîé òîãòîîæ, îíîë áà

ïðàêòèêèéí õîëáîîã îéëãîìæòîé ãàðãàõ, îþóòíû ñýòãýí áîäîõ, ìýäëýãýý àøèãëàõ

÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ

Ñóðãàëòûí òºðºë á¿ðèéí àðãà, õýëáýðèéã õîñëîí àøèãëàõ

Îþóòíû îëæ àâñàí ìýäëýã, ìýäýýëëèéã ýìõýëæ, öýãöòýé áîëãîõîä òóñëàõ ÷àäâàð,

ýðìýëçýëòýé áàéõ

Îþóòàí ººðèéí ìýäëýã, ìýäýýëëýý áóñàäòàé õóâààëöàõ, ººðèéãºº çºâ èëýðõèéëæ,

áóñäàäàà îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõîä òóñëàõ

Áóñàä ç¿éëèéí õóâüä:

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã øèíýëýã õýëáýðýýð, îéëãîìæòîé áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ

àðãûã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýýã îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áîëãîæ, òýäýíä

õè÷ýýëèéí ýõíýýñ ìýä¿¿ëýõ, îþóòàí á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ

Ñóðãàëòûí ÿâöàä øèíý òåõíèê, òåõíîëîãèéã àøèãëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ

49

Санхүүгийн бүртгэл-2 хичээлийн хөтөлбөр

Хичээлийн нийт цаг : 64-үүнээс 32 цаг лекц, 32 цаг семинар

Кредит цаг: 3.0

Индекс: СБ-268

Анги, мэргэжил : Бизнесийн удирдлага-НББ, Санхүүгийн удирдлага

Улирал: IV -р улирал

Хичээлийн зориулалт : Бизнесийн байгууллагын өдөр тутмын аж ахуйн үйл

ажиллагаа, түүнд оролцон ашиглагдаж буй хөрөнгө, эх үүсвэрийн байдал, түүний

өөрчлөгдөлт бүрт цаг тухайд нь баримт бүрдүүлж, “Монгол улсын нягтлан бодох

бүртгэлийн хууль”, “Олон улсын санхүүгийн тайлагналын стандарт”-ын дагуу аж ахуйн

үйл ажиллагааны үе шат, хөрөнгө, эх үүсвэрийн өөрчлөгдөлт, хөдөлгөөнийг эдийн

засгийн агуулгаар нь ангилан нэгтгэснээр нягтлан бодох бүртгэл хөтлөж санхүүгийн

тайланг тухайн бизнесийн байгууллагын дотоодын хэрэглэгчдэд зориулж өргөн

хүрээний иж бүрэн мэдээлэлтэйгээр, гаднын хэрэглэгчдэд зориулж “Баланс”, “Ашгийн

тайлан”, “Өмчийн өөрчлөгдөлтийн тайлан”, “Мөнгөн гүйлгээний тайлан” эдгээрийг

товч боловч бүрэн тодорхой бөгөөд шаардагдах тайлбар тодруулга бүхий

мэдээлэлтэйгээр бэлтгэн гаргаж толилуулах талаарх онол, арга зүй, практикийн

туршлагыг оюутан бүр судлаж эзэмшихэд “Санхүүгийн дунд шатны бүртгэл” хичээл

судлалын гол агуулга оршино.

Хичээлийн зорилго : Санхүүгийн болон удирдлагын бүртгэлээр мэргэшсэн

мэргэжилтэн бэлтгэх эрхэм зорилгоо биелүүлэхийн тулд “Санхүүгийн бүртгэл-2 ”

хичээлийг оюутнаар судлуулах зорилго нь бизнесийн байгууллагын олон талт аж ахуйн

үйл ажиллагаа хэрэгжүүлэлтээрх ажил гүйлгээний үй олон мэдээллийг эдийн засгийн

агуулгаар нь ангилан боловсруулж нягтлан бодох бүртгэлд нэгтгэн тусгаснаар

санхүүгийн тайланг хэрэглээний зориулалтын төрөл, хэлбэрээр нь, холбогдох тайлбар,

тодруулгатайгаар, тогтоосон хугацаанд нь бэлтгэн гаргах талаар мэргэжлийн гүнзгий

мэдлэг, ур чадварыг тэдэнд эзэмшүүлж, бизнесийн бүртгэл тооцооны ажил мэргэжилд

сургаж төлөвшүүлэхэд оршино.

Залгамж холбоо : Санхүүгийн бүртгэл-2 хичээл нь санхүүгийн бүртгэл-1 , НББ-н

үндэс, Зардлын бүртгэл,Удирдлагын бүртгэл, Cанхүүгийн тайлангийн шинжилгээ,

Cанхүүгийн тайлангийн олон улсын стандарт зэрэг хичээлүүдтэй холбоотой юм.

Ашиглах материал

1. Т.Жаваа "Санхүүгийн болон удирдлагын НББ" 1995

2. П.Жавзмаа, А.Саранчимэг "Санхүүгийн бүртгэл"

3. А.Сарантуяа Д.Одгэрэл "Дунд шатны НББ"

50

4. Роберт Ф.Мейгс, Волтер Б.Мейгс "Санхүүгийн бүртгэл " 1996

5. Л.Дамбадорж, Санхүүгийн дунд шатны бүртгэл, 2006

6. И.Киесо, Жерри Ж.Веугандт, Дунд шатны нягтлан бодох бүртгэл I, II боть 2000

7. Санхүүгийн тайлагналын Олон Улсын Стандарт 2003

8. Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт хэрэглээний тайлбар 2007, 2009

9. С.Лүндэн, Санхүүгийн нягтлан бодох бүртгэл, 1995

10. А.Өнөржаргал, Санхүүгийн дунд шатны бүртгэл тест, бодлогын хураамж, 2004

11. 13. А.Сарантуяа, А.Одгэрэл "Дунд шатны НББ”

12. 14. Н.Агваан. “ НББ, Аудит” 2009

13. 15. ММНБИ. “ДШНББ” бодлого дасгал 2009

14. 16. ММНБИ “НББ” 2009

15. 17. Л.Удвал “НББ” 2009

16. 18. Н.Агваан “Бизнесийн байгууллагын санхүү бүртгэл тайлан” 2009

17. 19. Н. Самданжмц “Санхүү бүртгэл” 2006

18. 20. ТИНБН А.Еркеш, О.Нүржигмаа “НББ” 2006

19. 21. ТИНБН А.Еркеш, О.Нүржигмаа “ НББ” 2008

20. 22. НББ-ийн цогц бодлогын хураамж II,III дахь хэвлэл

21. 23. Г. Ундрах “ Төсөвт байгууллагын НББ” 2006

22. 24. www.monicpa.mn

23. Donald E.Kieso, Jerry J.Weugandt. Intermediate accounting. 2005

24. http://www.amazon.com/books/intermediate accounting

Ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýë -2 õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èäñýí òºëºâëºãºº

¹ Ñýäâèéí íýð Ëåêö ñåìèíàð

1

Óðò õóãàöààò ºð òºëáºðèéí á¿ðòãýë:

Áîíäûí ìºí ÷àíàð àíãèëàë

Áîíäûí ºðèéí á¿ðòãýë

Õºíãºëºëòòýé áîíä

Óðàìøóóëàëòòàé áîíä

Õ¿¿ òºëºõ õóãàöààíû äóíäóóð ãàðãàñàí áîíä

Áîíäûã õóãàöààíààñ íü ºìíº ýðãýëòýýñ ãàðãàõ

Áîíäûã õóâüöàà ðóó õºðâ¿¿ëýõ

Áîíä ãàðãàëòûí çàðäàë

Óðò õóãàöààò ºðèéí áè÷èã:

Õ¿¿ã¿é óðò õóãàöààò ºðèéí áè÷èã

Ìºíãºí áóñ àæèë ã¿éëãýýãýýð ãàðãàñàí óðòõóãàöààò ºðèéí áè÷èã

4 4

2

Óðò õóãàöààò õºðºíãº îðóóëàëòûí á¿ðòãýë:

Áîíäîîðõ õºðºíãº îðóóëàëò

Õóâüöààãààðõ õºðºíãº îðóóëàëò

2 4

3 Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí ºì÷èéí á¿ðòãýë:

Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí ºì÷èéí òóõàé 4 4

51

Хоѐр. Санхүүгийн бүртгэл 2 хичээлийн заах арга зүé

Багшид тавигдах шаардлага:

Мэргэжлийн хувьд:

Íýðëýñýí ¿íýòýé áà íýðëýñýí ¿íýã¿é õóâüöàà ãàðãàëòûí á¿ðòãýë

Çàõèàëãûí ¿íäñýí äýýð áîðëóóëñàí õóâüöààíû á¿ðòãýë

Áóñàä ¿íýò öààñòàé õàìò ãàðãàñàí õóâüöààíû á¿ðòãýë

Ìºíãºí áóñ õºðºíãººð ãàðãàñàí õóâüöààíû á¿ðòãýë

Õóâüöààã áóöààí õóäàëäàí àâàõ

4

Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí á¿ðòãýë:

Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí ìºí ÷àíàð ò¿¿íèé á¿ðòãýë

Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí õÿçãààðëàëò

Íîãäîë àøãèéí á¿ðòãýë

Õóâüöààíû æèæèãð¿¿ëýëò

4 4

5

Õîðîãäóóëàã÷ ¿íýò öààñ áîëîí íýãæ õóâüöààíä íîãäîõ àøèã:

Õºðâºã÷ áîíäûí á¿ðòãýë

Õºðâºã÷ äàâóó ýðõòýé õóâüöàà

Íýãæ õóâüöààíä íîãäîõ àøãèéí òîîöîîëîë

2 2

6

Îðëîãî òîäîðõîéëîõ:

Îðëîãûí ìºí ÷àíàð áà îðëîãî õ¿ëýýí çºâøººðºëò

Áîðëóóëàëòûí öýã äýýð îðëîãî õ¿ëýýí çºâøººðºëò

Õ¿ðãýëòèéí ºìíº îðëîãî õ¿ëýýí çºâøººðºëò

Ã¿éöýòãýëèéí õóâèéí æèíãèéí àðãà

Ãýðýý ã¿éöýòãýëèéí àðãà

Õ¿ðãýëòèéí äàðàà îðëîãî õ¿ëýýí çºâøººðºëò

Õýñýã÷èëñýí òºëáºðòýé áîðëóóëàëòûí àðãà

ªðòºã íºõºëòèéí àðãà

4 4

7

Ò¿ðýýñèéí á¿ðòãýë:

Ò¿ðýýñ áîëîí ò¿¿íèé äàâóó òàëóóä

Ò¿ðýýñèéí àíãèëàë áîëîí á¿ðòãýë

¯éë àæèëëàãààíû ò¿ðýýñ

Êàïèòàë ò¿ðýýñ

Áîðëóóëàëò õýëáýðèéí ò¿ðýýñ

Øóóä ñàíõ¿¿æèëòèéí ò¿ðýýñ

4 4

8

Îðëîãûí òàòâàðûí á¿ðòãýë:

Òàòâàð íîãäîõ îðëîãî áîëîí òàòâàðûí ºìíºõ ñàíõ¿¿ãèéí àøãèéí

õîîðîíäûí ÿëãàà

Áàéíãûí çºð¿¿

Ò¿ð çºð¿¿

Áàéíãûí áîëîí ò¿ð çºð¿¿òýé ¿åä îðëîãûí òàòâàðûí çàðäëûã òîîöîõ

4 2

9

Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí:

Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàíãèéí çîðèëãî,à÷ õîëáîãäîë,á¿òýö

Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí áýëòãýõ àðãóóä

4 4

Íèéò öàã 32 32

52

Нягтлан бодох бүртгэлийн онолын өндөр мэдлэгтэй,НББ-н онолын аль нэг

чиглэлээр

мэргэшсэн,онолын мэдлэгээ практикт хэрэглэх чадвартай,бусдад ойлгуулах буюу заах

арга зүйг

эзэмшсэн ,эрдэм шинжилгээ,судалгааны ажлын зохих түвшиний арга зүйтэй,багшийн ѐс

зүй

төлөвшсөн,багшлах дур сонирхолтой мэргэжилтэн байна.

Боловсрол судлал, заах арга зүйн хувьд :

1. Лекц унших, семинар, дадлага болон оюутны бие даах ажлыг удирдахдаа

хичээлийн

бүлэг, сэдэв хоорондын уядлаа холбоо , логик дарааллыг оновчтой тогтоож, онол

практикийн холбоог ойлгомжтой гаргах, оюутны сэтгэн бодох, мэдлэгээ ашиглах

чадварыг хөгжүүлэх арга зүйг эзэмшсэн байх

2. Сургалтын төрөл бүрийн арга , хэлбэрийг хослон ашиглах

3. Оюутны олж авсан мэдлэг, мэдээллийг эмхэлж, цэгцтэй болгоход туслах чадвар,

эрмэлзэлтэй байх

4. Оюутан өөрийн мэдлэг, мэдээллээ бусадтай хуваалцах, өөрийгөө зөв илэрхийлж,

бусдад

ойлгуулах чадвартай болоход туслах

Бусад зүйлийн хувъд:

1. Сургалтын материалыг шинэлэг хэлбэрээр, ойлгомжтой бэлтгэх, тэдгээрийг

ашиглах аргыг оюутнуудад зааж сургах

2. Оюутны мэдлэг, чадварыг үнэлэх үнэлгээг ойлгомжтой тодорхой болгож, тэдэнд

хичээлийн

3. эхнээс мэдүүлэх, оюутан бүрийг бодитой үнэлэх

4. Сургалтын явцад шинэ техник, технологийг ашиглах чадвартай

байх

Гурав. Санхүүгийн бүртгэл -1 хичээлийн үнэлгээ

Үнэлгээний зорèëго. Санхүүгийн бүртгэл-1 хичээлийн зорилгоо хэрхэн хангасан, оюутнууд энэ

хичээлээр ямар мэдлэг чадвар эзэмшсýнийг бодитойгоор тодорхойлоход оршино.

Үнэлгээг дараах зүйлсд ашиглана :

Сургалтын үр дүнд хичээлийн зорилго хангагдсан эсэх

Багш хичээлийн агуулгыг бүрэн гаргаж, өгөх ѐстой мэдлэгийг өгч чадсан эсэх

Багшийн заах болон мэргэжлийн ур чадвар ямар түвшинд байгааг тодорхойлох

Оюутан уг хичээлийг ямар түвшинд эзэмшсэн , давтан сурах шаардлагатай эсэх

53

Оюутны сурч боловсрох эрмэзлийг идэвхжүүлж чадаж буй эсэх

Үнэлгээний шалгуур.

"Санхүүгийн бүртгэл" хичээлийн үр дүнгийн шалгуур үзүүлэлт

Тухайн сэдвийн агуулгыг эзэмшвэл зохих түвшин

¹ Ñýäâèéí íýð A B C D

1

Óðò õóãàöààò ºð òºëáºðèéí á¿ðòãýë:

Áîíäûí ìºí ÷àíàð àíãèëàë

Бонд гаргалтын бүртгэл

+

+

+

2

Óðò õóãàöààò õºðºíãº îðóóëàëòûí á¿ðòãýë:

Áîíäîîðõ õºðºíãº îðóóëàëò

Õóâüöààãààðõ õºðºíãº îðóóëàëò

+

+

3

Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí ºì÷èéí á¿ðòãýë:

Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí ºì÷èéí òóõàé

Íýðëýñýí ¿íýòýé áà íýðëýñýí ¿íýã¿é õóâüöàà ãàðãàëòûí á¿ðòãýë

Çàõèàëãûí ¿íäñýí äýýð áîðëóóëñàí õóâüöààíû á¿ðòãýë

Áóñàä ¿íýò öààñòàé õàìò ãàðãàñàí õóâüöààíû á¿ðòãýë

Ìºíãºí áóñ õºðºíãººð ãàðãàñàí õóâüöààíû á¿ðòãýë

Õóâüöààã áóöààí õóäàëäàí àâàõ

+

+

+

+

+

+

4

Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí á¿ðòãýë:

Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí ìºí ÷àíàð ò¿¿íèé á¿ðòãýë

Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí õÿçãààðëàëò

Íîãäîë àøãèéí á¿ðòãýë

Õóâüöààíû æèæèãð¿¿ëýëò

+

+

+

+

5

Õîðîãäóóëàã÷ ¿íýò öààñ áîëîí íýãæ õóâüöààíä íîãäîõ àøèã:

Õºðâºã÷ áîíäûí á¿ðòãýë

Õºðâºã÷ äàâóó ýðõòýé õóâüöàà

Íýãæ õóâüöààíä íîãäîõ àøãèéí òîîöîîëîë

+

+

+

+

6

Îðëîãî òîäîðõîéëîõ:

Îðëîãûí ìºí ÷àíàð áà îðëîãî õ¿ëýýí çºâøººðºëò

Орлого тодорхойлох аргууд

+

+

+

7

Ò¿ðýýñèéí á¿ðòãýë:

Ò¿ðýýñ áîëîí ò¿¿íèé äàâóó òàëóóä

Ò¿ðýýñèéí àíãèëàë áîëîí á¿ðòãýë

+

+

+

+

8

Îðëîãûí òàòâàðûí á¿ðòãýë:

Òàòâàð íîãäîõ îðëîãî áîëîí òàòâàðûí ºìíºõ ñàíõ¿¿ãèéí àøãèéí

õîîðîíäûí ÿëãàà

Áàéíãûí áîëîí ò¿ð çºð¿¿òýé ¿åä îðëîãûí òàòâàðûí çàðäëûã òîîöîõ

+

+

9 Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí: +

54

ТАЙЛБАР:

D-түвшин: Оюутнууд тухайн сэдвийн агуулгыг сонссон байх ѐстой ба өөрийн үгээр

тодорхойлох тайлбарлах чадвартай байх.

С-түвшин: Оюутнууд тухайн сэдвийн агуулгыг бүрэн мэддэг байх мөн түүний

зорилго

бусад сэдвүүдтэй хэрхэн уялдаж байгааг тайлбарлаж чаддаг байна.

В-түвшин: Оюутнууд тухайн сэдвийг бүрэн эзэмшсэн байх ба түүнтэй

холбоотой асуудлуудыг шийдвэрлэж, бүрэн хариу өгч сурсан байна.

А-түвшин: Оюутнууд сэдвийг бодит амьдрал, практикийн нөхцөлд шилжүүлэн

ашиглах

чадвартай болсон байна.

Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàíãèéí çîðèëãî,à÷ õîëáîãäîë,á¿òýö

Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí áýëòãýõ àðãóóä

+

55

Хөрөнгийн үнэлгээ хичээлийн тодорхойлолт:

1. Мэргэжлийн индекс: ХҮ-480

2. Хичээлийн нийт цаг 40, үүнээс лекц 24 цаг, семинар 16 цаг

3. Кредит цаг: 2

4. Анги, мэргэжил: Бизнесийн удирдлага, санхүүгийн удирдлага

5. Заах багш: М. Довууч

6. Хичээлийн зорилго:

Тус хичээл нь оюутнуудад тодорхой хөдлөх болон үл хөдлөх

хөрөнгийгбүртгэх, хөрөнгийн үнэлгээний зарчмууд, арга техник,

загвар,зохион байгуулалт, өмчийн харилцааныэрх зүйн үндэс, онол,

практикийнасуудлуудтай танилцуулж хөрөнгийг үнэлэх ур чадварыг

эзэмшүүлэхэд гол зорилго оршино.

7. Хичээлийн агуулга:

Тус хичээлээр Хөрөнгийн үнэлгээ хийх аргачлал, мөн чанар, ерөнхий

төлөв, үнэлгээний хандлагууд, ач холбогдол үнэлгээнд нөлөөлөх хүчин

зүйлс, хөрөнгийн үнэлгээний процесс зэргийг судлана.

8. Шаардлага буюу

залгамж холбоо:

Энэхүү хичээлийг судлахын өмнө Математик, Микро болон Макро

эдийн засаг,Менежмент, Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс, Маркетинг, Тоон

шинжилгээний арга, Бизнесийн статистик зэрэг хичээлүүдийг үзэж судалсан

байх

9. Оюутны бие даасан ажил болон мэдлэгийг үнэлэх:

Хичээлийн явцад болон улирлын эцэст заасан сэдвүүдийн бүрэн агуулгыг

багтаасан бодлого, тест болон бичгийн шалгалт авч дүгнэнэ.

56

Дүгнэхдээ хичээлд оролцсон байдал, даалгаврын биелэлт, бие даасан ажлын

гүйцэтгэл, идэвх санаачилга, мэдлэгийн ерөнхий түвшинг харгалзан үзнэ.

10. Хавсралт материал: - Сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

-Сэдвийн агуулга

-Ном, ашиглах материал

ХӨРӨНГИЙН ҮНЭЛГЭЭ ХИЧЭЭЛИЙН

СЭДЭВЧИЛСЭН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

№ Сэдвийн нэр Лекц Семинар

1. Удиртгал буюу Эд хөрөнгө

ба хөрөнгийн үнэлгээний

ерөнхий ухагдахуун

4 2

2. Хөрөнгийн үнэлгээнд

ашиглагдах мэдээлэл

2 2

3. Мөнгөний өртөг ба түүний

цаг хугацааны хамаарал,

хөрөнгийн хамаарал

2 2

4. Хөрөнгийн үнэлгээний

аргууд:

4.1. . Цэвэр хөрөнгийн буюу

зардлын хандлагын арга

4 2

4.2. Хөрөнгийн үнэлгээний 2 2

57

жишиг үнийн арга

4.3. Хөрөнгийн өртгийг


орлогын хандлагын арга

4 2

5. Хөрөнгийн үнэлгээний

тайлан, түүний агуулга

2 2

6. Өмчийн харилцаа, хөрөнгийн

бүртгэл

2 1

7. Газрын үнэлгээний арга 2 1

8. Нийт цаг 24 16

Хөрөнгийн үнэлгээ хичээлд ашиглах

ном, сурах бичгийн жагсаалт

1. Хөрөнгийн үнэлгээний эдийн засаг Г. Цэдэндагва

Улаанбаатар 2002 он

2. Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээ С. Доржсүрэн

Улаанбаатар 2002 он

3. А. Фрийдман, Н. Ордуэй Орлого оруулдаг хөрөнгийн үнэлгээ ба

судалгаа Америкийн үнэлгээний нийгэмлэг

1995 он

4. Шеннон П. Прат Аж ахуйн нэгжийн үнэлгээ. Хаалттай компанийн

шинжилгээ ба үнэлгээ. Улаанбаатар 1994 он

5.Үл хөдлөх хөрөнгийн тухай хууль, бусад эрх зүйн актууд

6. Myron J. Gordon The investment, financing and valuation of the corporation

1962

58

7. Richard D. IRWN, INC Homewood , ILLINOIS Valuation: of businesses,

shares and other equity

nyabo 3-4-r ulirald ordog hicheelvvd

Documents