nr 92 - vereniging documentatie prentbriefkaarten...tijdens deze dag zal de presentatie plaatsvinden...

nr. 92

k w a r t a a l u i t g a v e

v i e r e n t w i n t i g s t e j a a r g a n g n r. 2 A P R I L 2 0 0 7

VoorzitterMevr. E.T. (Eltina) DijkstraKerkewijk 1153911 SC Rhenentel mobiel: (06) 53 26 23 51e-mail: [email protected]

Penningmeester/AdministratieDhr. L.H. (Leon) ZijlmansDonauring 1615152 TE Drunene-mail: [email protected]: (0416) 37 78 83 (20-22 uur)

Archivaris/Redactie/SecretariaatDhr. H. (Henk) NieuwenhofTalmalaan 253761 AK Soesttel: (035) 602 25 81e-mail: [email protected]

BestuurslidDhr. J. (Jan) WasmusElzenbos 174191 MR Geldermalsentel: (0345) 57 48 42e-mail: [email protected]

Bestuurslid/freecardcoördinatorDhr. A.H. (Ton) van HaaftenSleutelbloem 934102 VD Culemborgtel: (0345) 534 134e-mail: [email protected]

BestuurslidDhr. H.H. (Hans) MullerLangswater 641069 TR Amsterdamtel: (020) [email protected]

Uitgave: Vereniging Documentatie PrentbriefkaartenHet VDP Bulletin is het Verenigingsblad van de VDP en verschijnt 4 maal per jaar. Leden ontvangen het Bulletin gratis. Het lidmaatschap van de VDP kost € 25,- per jaar (voor bedrijven en organisaties € 37,50 per jaar). Nadere informatie kunt u inwinnen bij het secretariaat van de VDP. Gironummer 2147118, Penningmeester V.D.P., Drunen.© copyright VDP Website: www.prentbriefkaarten.info

ADVERTENTIES Advertenties kunnen opgenomen worden voor een jaargang (= 4 nummers) of voor een individueel nummer. De tarieven bedragen: hele pagina € 57,50, halve pagina € 30,-, kwart pagina € 17,=, achtste pagina € 9,50. Voor de achterpagina bedraagt het tarief € 75,=. De tarieven gelden per nummer en zijn voor een zwart-wit adverten-tie. Bij opgave voor 4 plaatsingen tegelijk wordt op deze tarieven 10% korting verstrekt. Opgave en informatie bij de redactie of de penningmeester. U ontvangt voor de plaatsing(en) een factuur.

AFBEELDING VOORPAGINAAbsolut Queen, uitgegeven door Free Card in Colombia.

InhoUDBestuursmededelingen 1De prentbriefkaarten van Jos. nuss (I) 3

25 jaar VDP en 22 jaar freecards 11

Gratis kaarten? Wat zijn dat en wat moet ik me

daarbij voorstellen? 15

19e nederlandse Freecarddag 18

Jubileumboek 25 Jaar VDP 19

over de oren en de staart van de ezel 24

Dahliakweker hendrik hornsveld en

siertekenaar Dirk hornsveld 30

Toentertijd 45 34

De Jubileumviering op 10 maart 2007 36

“De Prentbriefkaartverzamelaar” (1984-1992) 40

notulen Algemene Ledenvergadering 10 maart 2007 42

Beursagenda nr.92 44

VDP-Bulletin 92, april 2007 �

BesTUURsmeDeDeLInGen

Freecard DagDe 19e Nationale Freecard Dag zal dit jaar worden gehouden op zondag 22 april van 9.00 tot 16.00 uur, zoals gebruikelijk in Partycentrum “ DE LANTAARN ”, Grote Kerkstraat 13, Culemborg.Tijdens deze dag zal de presentatie plaatsvinden van de Nederlandse Freecard Catalogus 2006. Verder zal er weer een verloting en veiling van freecards zijn De toegang en ruiltafels zijn gratis (voor leden van de VDP).

Festival 15 september 2006Nu de viering van het 25-jarig bestaan achter de rug is, is gestart met de voorbereidingen voor het festival van september. Dit wordt het 15e festival, dus eigenlijk ook weer een reden voor een feestje. Na het succes van de tentoonstelling van de heidelandschappen van Ad van Iersel de vorige keer willen we ook nu weer plaats maken voor één of meer tentoonstellingen. Verzoek: wilt u ook eens uw verzameling of een deel daarvan tentoonstellen, laat het ons dan weten.Iets wat er ook bij hoort is het verzamelen van vrijwilligers die willen helpen op de dag van het festival. U hoeft niet de hele dag te helpen maar het zou fijn zijn als er zo veel mogelijk mensen bereid zijn om bijvoorbeeld 1 of 2 uur aan de kassa te zitten. Laat het ons weten als u bereid ben ons te helpen dit festival tot een succes te maken. Stuur een mailtje naar [email protected] of een briefje (zie adres aan de binnenkant van de cover).

een tafel huren op het festivalHeeft u nog kaarten over waarvan u denkt dat anderen er misschien belangstelling voor heb-ben: denk er eens aan om bijvoorbeeld 1 metertje tafel te huren. Probeer het eens. Nu is er nog ruimte.

RectificatieIn het vorige nummer van het VDP-Bulletin (nummer 91), is in het artikel van René Klompma-ker over Gerd Arntz een storende fout gemaakt: de afbeeldingen op pagina 22 en 23 staan niet in de juiste volgorde afgebeeld. Het bijzondere van deze serie is dat de kaarten, mits op de juiste manier aan elkaar gelegd, in hun totaliteit een doorlopende afbeelding vormen. De afbeelding op pagina 21 liet zien hoe het totaalbeeld eruit moest zien. De fout komt geheel voor rekening van de redactie. Excuses aan de auteur.

Henk NieuwenhofBericht van uw penningmeesterNa de voorjaarsvergadering en de gezellige receptiebijeenkomst, waar ook ons jubileumboek werd gepresenteerd, is de kas van de vereniging aardig geslonken. De festiviteiten en de reke-ning van de drukker hebben een flink – maar niet ongepland – gat geslagen in het banksaldo van de vereniging. Anderzijds was het kunnen afhalen resp. ontvangen van het jubileumboek per post een heel aardige stimulans voor veel leden om snel hun contributie voor 2007 te betalen. Daarom is dat dit jaar boven verwachting vlot verlopen. Toch zijn er nog een aantal leden, die tot nu toe verzuimd hebben om de contributie te betalen en die treffen in dit VDP bulletin een aparte aanmaningsbrief aan met het verzoek hun contributie alsnog snel te willen voldoen. Als U zo’n brief dus niet aantreft is het voor U allemaal in orde en dank ik U voor uw betaling. Nu de festiviteiten voor het jubileum achter ons liggen begint het werk aan de organisatie van het Festival in Barneveld op 15 september a.s. Dat lijkt nog een eind weg, maar ook zo’n eve-nement kost nogal wat voorbereidingstijd en iedereen die de afgelopen jaren een tafel heeft gereserveerd zal binnenkort weer een brief in de bus ontvangen om de gewenste hoeveelheid

VDP-Bulletin 92, april 2007�

tafelruimte voor 2007 op te geven. Het is al weer de 15e uitgave van het Festival en dat is in ons jubileumjaar ook een mooie mijlpaal. Laten we hopen dat na een mooie zomer, die met een zonnig Paasweekend is gestart, dit evenement half september een tweede hoogtepunt van het jaar zal worden. De publiciteit is reeds gestart en ook U kunt daarbij behulpzaam zijn door de datum aan Uw collega verzamelaars door te geven. Wat betreft het jubileumboek het volgende. De leden, die niet in staat zijn om het boek per-soonlijk af te halen op een van onze evenementen (zoals de freecard dag op 22 april of het Festival op 15 september) kunnen het boek naar hun huisadres laten opsturen in een stevige kartonnen verpakking. Dat kost - boven op uw lidmaatschapsbedrag – een extra bedrag van € 5 voor de portokosten en deze speciale verpakking. Daarmee ontvangt U echter het boek in goede staat in uw brievenbus. Als U het boek wel wilt hebben, maar pas op het Festival persoonlijk wilt komen afhalen, laat het ons dan s.v.p. voor 1 mei even weten door een kaartje naar een van de bestuursleden (zie colofon voor de adressen). Dan weten wij hoeveel boeken er beschikbaar zijn voor de vrije verkoop. Bedenk dat het een beperkte oplage is van 650 stuks en er zal echt gelden “op is op”. U kunt ook een e-mail sturen naar onderstaand e-mailadres. Dank voor uw medewerking.

Penningmeester VDP Leon Zijlmans email: [email protected]


De PRenTBRIeFkAARTen VAn Jos. nUss (I)

Het vorig jaar verschenen in ons Bulletin twee bijdragen over het leven van de fotograaf en uitgever Joop Nuss (1879-1954), alias Jos. Nuss en over zijn activiteiten voor Willfried Deyhle in Amsterdam. Dit artikel waarin wij aandacht schenken aan zijn prentbriefkaarten sluit daarop aan.

Het leven van Joop is door ons voor het gemak verdeeld in vijf perioden die allemaal hun eigen, typische prentbriefkaarten kennen. De eerste omvat zijn Amsterdamse jaren, die liepen van 1900 tot 1905. Omstreeks het begin van dat laatste jaar verhuisde Joop naar Haarlem. Daar be-gon de tweede periode waarin hij tot medio 1908 onder de naam Jos Nuss & Co. samenwerkte met de bekende, grote Haarlemse drukker Emrik & Binger en zijn bekende Tulpkaarten uitgaf. Nadat zijn compagnon aan deze samenwerking een einde had gemaakt, volgde de derde perio-de, waarin Joop Nuss korte tijd alleen, maar al snel daarna met enkele anderen verder ging in de N.V. Haarlemsche Photo- en Lithografische Inrichting ‘De Tulp’. Deze korte periode eindigde bij Joops ontslag in 1909. De Tulp ging daarna zonder hem door, vermoedelijk tot omstreeks 1912. Joops vierde periode begint in 1909; hij trad toen in dienst bij N.V. Deyhle (in oprichting), ging enkele maanden later failliet en verhuisde naar het Gooi, waar hij daarna bleef wonen. Uit deze lange periode, die eindigde omstreeks 1945 zijn weinig kaarten bekend. Tenslotte was er de vijfde periode, waarin Joop Nuss onder de naam Jos.M.H. Nuss plots weer op grotere schaal kaarten ging uitgeven tot een nieuw faillissement in 1951 hier een einde aan maakte.

H.J. Haverkate heeft in 1985 bij onze vereniging een studie gepubliceerd over onder meer de fantasie- en gelegenheidskaarten die Joop Nuss tussen 1900 en 1907 heeft uitgegeven, Daarin gaf hij ook een aanzet voor een inventarisatie. Wij willen proberen wat nadere informatie aan te dragen, waar verzamelaars en latere onderzoekers wellicht profijt van kunnen hebben. Wij beperken ons hierbij hoofdzakelijk tot de topografische prentbriefkaarten, waarvan we onder meer willen nagaan wie de kaarten heeft gedrukt en wanneer. Want drukken heeft Joop Nuss zelf nooit gedaan.

eerste periode: Jos. nuss, AmsterdamUit de eerste jaren van de eerste periode zijn kaarten bekend van de drukkers Glückstadt & Münden in Hamburg (1900), Emrik & Binger in Haarlem (1901) en A. Senefelder in Amster-dam (1902). Van de eerste drukker kennen we een kaart van Amsterdam, Binnenamstel (num-mer 5834, zie fig.1) die is afgestempeld op 29 juli 1901. De naam van Jos. Nuss staat op de kaart vermeld, zij het dat die op het enige ons bekende exemplaar bij het afsnijden van de kaart

Fig.1a+1b Amsterdam, Binnenamstel. Uitgave Jos. Nuss, Amsterdam, gedrukt bij Glückstadt & Münden. gelopen 29-07-1900.


voor de helft is verdwenen. De naam en het handelsmerk van Glückstadt & Münden ontbreken. Dat dit bedrijf de drukker is, blijkt uit de combinatie van het lettertype en de rode kleur van de tekst op de beeldzijde en de uitvoering van de adreszijde, die identiek zijn aan een Glückstadt & Mündenkaart mét firmanaam. Van Emrik & Binger zijn kaarten bekend uit 1901 van het bezoek van koningin Wilhelmina en prins Hendrik aan Amsterdam; op deze kaarten is zowel de naam van de drukker als van de uitgever N.J. Boon of Jos. Nuss vermeld (fig.2). In hetzelfde jaar verschenen kaarten van de

Fig.2 Amsterdam, Weesperplein. De Versiering. 1901. Niet

gelopen kaart, gedrukt bij Emrik & Binger, Haarlem. Achter-

zijde: zie fig.3.

Fig.5 Amsterdam, Ygracht.

Deze kaart heeft gelopen

in 1901, maar de datum is

niet precies te lezen. Ge-

drukt bij Emrik & Binger.

Achterzijde: zie fig.3.

Fig.3 Kenmerkende achterzijde van drukker Emrik & Binger. De

tekst is hier in zwart gedrukt, maar paarsrood komt ook voor.

Fig.4 De Haagsche Feesten, februari 1901. De Bruidsstoet.

Vertrek uit de Kerk. Niet gelopen, druk Emrik & Binger. Achter-

zijde: zie fig.3.


Haagse feesten uit Den Haag (fig.4) en een serie met o.m. afbeeldingen van het Rembrandtplein en de IJgracht (fig.5) in Amsterdam, die allemaal Jos Nuss als uitgever vermelden, maar waarop de naam van de drukker ontbreekt. De lay-out van de adreszijden zijn echter identiek aan die van de genoemde Emrik & Bingerkaarten; deze Nusskaarten zijn daarom ongetwijfeld ook door Emrik & Binger gedrukt (fig.3).

Uit 1902 is een kaart bekend van o.m. ‘Brug in ‘t Park’ in Maastricht, die in juli is afgestem-peld. Op deze kaart wordt de ‘Kunstinrichting Jos. Nuss’ als uitgever genoemd. Vermoedelijk heeft Joop de naamswijziging van ‘Jos Nuss’ in ‘Kunstinrichting Jos Nuss’ doorgevoerd na-dat hij in maart van dat jaar meerderjarig was geworden, het ouderlijk bedrijf had verlaten en zich als zelfstandig ondernemer had gevestigd. De lay-out van de vier regels tekst en van de belijning op de adreszijde van de Maastrichtse kaart duiden op de drukker A. Senefelder in Amsterdam (fig.7). Van deze drukker is een kaart bekend van het koninklijk paar, die een identieke adreszijde heeft en waarop de naam van de drukker wél staat vermeld. Die functio-neert hier als sleutelkaart (fig.8).

Fig.6 Maastricht, Brug in’t Park. Kunstinrichting Jos. Nuss, Amst.

De kaart is gedruk door Senefelder, Amsterdam en de datum van

het poststempel is 11 juli 1902. Achterzijde: zie fig.7.

Fig.7 Achterzijde van veel kaarten gedrukt door Senefelder,

Amsterdam.

SleutelkaartHet begrip ‘sleutelkaart’ is geïntroduceerd door

Henk Voskuilen. Een sleutelkaart is een kaart waar

de naam van de drukker op vermeld is; kaarten

met een overeenkomstige lay-out en typografie

van voor- en achterzijde kunnen daarmee aan

een producent of drukker worden toegeschreven,

ook als de naam niet expliciet vermeld is.

Drukkersnamen als Senefelder blijven nogals eens

onvermeld, terwijl uitgeversnamen als N.J. Boon

en Jos. Nuss vaak voorkomen.

Opvallend is dat op kaarten betreffende het

Koninklijk Huis regelmatig zowel drukker als

uitgever en, in sommige gevallen, ook de fotograaf

genoemd worden.

Fig.8 Het Koninklijk Paar. ‘Sleutelkaart’ van drukker Senefelder,

hier in een uitgave van N.J. Boon.


Aan de hand van de drie bovenstaande voorbeelden kan van veel vroege Nuss-kaarten worden gezegd wie de drukker is. Natuurlijk bestaan er ook kaarten waarvan de drukker (ons nog) onbekend is. Als eerste voorbeeld noemen we een mooie kaart van Arnhem, die verzonden is op 24 juli 1902. In een met bloemen versierd gekleurd kader staat een ronde afbeelding van de Lauriersgracht (fig.9). Een tweede voorbeeld is de aquarel (?) van het Burgerweeshuis in Amsterdam door Jan Bleys (fig.10). Deze kaart is verzonden op 21 november 1903. Het derde voorbeeld is de kaart ‘Sneeuwgezicht’, waarop op de adreszijde het woord ‘Aan’ deels heel kenmerkend met kleine letters is gedrukt (fig.12). Ook van Maastricht heeft Joop Nuss een serie kaarten uitgegeven met een dergelijke adreszijde. Daarvan is de lay-out van de beeldzijde

Fig.9a+9b Arnhem, Lauersgracht, poststempel 24 juli 1902. De drukker van

deze kaart is onbekend. De kaart is voorzien van een stempel van de ver-

zamelaarsvereniging ‘Ansicht’, die kort daarvoor in april 1902 was opge-

richt. Afzender van de kaart is Theod.E.M. v. Mastrigt, lid nummer 3 van

‘Ansicht’.

Fig.10a+10b Amsterdam., Burgerweeshuis. De kaart is verstuurd op 21 no-

vember 1903. Jan Bleys maakte het ontwerp voor deze kaart van Jos. Nuss.

Rond deze tijd maakte Bleys ook de ontwerpen voor twee series Volksleven-

kaarten die werden uitgegeven door W.H.J. Dicke in Amsterdam.


weliswaar totaal anders, maar ongetwijfeld is die afkomstig uit dezelfde drukkerij (fig.13). Als laatste noemen we de totaal afwijkende lay-out van de gravures van Legrand, die door Jos Nuss werden uitgegeven (fig. 14). Mogelijk zijn er lezers die een of meer van onze problemen kun-nen oplossen. Wij willen daar dan graag in een volgende aflevering op terugkomen.

Fig.11 Amsterdam, Sneeuwgezicht, Blaauwbrug met Binnenam-

stel. De kaart heeft niet gelopen. Kaarten met deze lay-out zijn ook

door Jos. Nuss uitgegeven naar aanleiding van de Maartfeesten

1901. Achterzijde: zie fig.12.

Fig.12. Achterzijde van enkele Nuss-kaarten. Drukker onbekend.

Fig.13 Maastricht, Maasbrug. Gelopen, datum onbekend. Achter-

zijde zie fig.12.

Fig.14 Amsterdam, Nieuwmarkt, 11-09-1903; een kaart uit een serie van tenminste 12 stadgezichten naar gravures van L. Legrand.


standaardtypenGing Jos. Nuss in zijn vroegste periode nog met verschillende drukkers in zee, later lijkt hij zich hoofdzakelijk te beperken tot Emrik & Binger in Haarlem. Al in 1901 drukt dit bedrijf kaarten waarop het woord Briefkaart met een kenmerkend lettertype is gedrukt (zie fig.16 t/m 19). Weet iemand hoe dit type heet? Onder het woord staan drie regels gelijke tekst, waarvan de opmaak echter kan verschillen. Er zijn in deze uitvoering kaarten bekend van Jos Nuss, maar ook van N.J. Boon. Blijkbaar heeft Emrik & Binger dit soort lay-out ook voor andere afnemers dan Jos Nuss gebruikt. Vanaf ongeveer 1902 zijn de eerste twee standaardtypen ontwikkeld. Op beide uitvoeringen bestaat de liniëring uit drie regels, waarvan de derde vet is onderlijnd. Op een van

Fig.15 Roermond, Gods-

weerdersingel. Photo Jos.

Nuss, Amsterdam, no.7079.

Dit is een voorbeeld van het

‘standaardtype’ dat Jos.

Nuss in zijn Amsterdamse

periode op grote schaal

heeft uitgegeven. Soms

met zijn naam vermeld als

fotograaf, soms als uitgever

en regelmatig met andere

uitgeversnamen. De kaar-

ten zijn deels genummerd,

deels ongenummerd.

Fig.16 Achterzijde standdaardtype A van Emrik & Binger

Fig.18 Achterzijde standdaardtype B van Emrik & Binger

Fig.17 Achterzijde standdaardtype B van Emrik & Binger

Fig.19 Achterzijde standdaardtype D van Emrik & Binger


de typen loopt de tweede regel door onder het woord AAN en is de derde regel ongeveer 5½ cm lang (fig.16) en op de andere is de gestippelde tweede regel even lang als de eerste en is de derde regel ruim 7 cm lang (fig.17). Van het type kaart met de korte derde lijn zijn vanaf 1903 exemplaren bekend met boven het woord BRIEFKAART nog ‘Drukwerk’ en een tekst over de verzending als drukwerk in het postzegelvakje. Daarbij zijn weer twee mogelijkheden. Soms is de derde regel gelijk uitgelijnd als de achterzijden van de twee regels erboven, soms is dat niet het geval en zijn de eerste en tweede regel wat langer (fig.18 en 19).Op de beeldzijde van de topografische kaarten van deze vier typen zijn de straatnamen gedrukt in kleine en de plaatsnamen in hoofdletters (zie fig.x). De kaarten met de korte vette onderlij-ning (vooral de typen van fig.18 en 19) zijn soms op de beeldzijde nog genummerd. Het num-meren van de kaarten lijkt te dateren ongeveer vanaf het tijdstip waarop Jos Nuss in 1903 of kort daarvoor begon te adverteren als ‘Kunstinrichting Jos. Nuss’. De lage nummers ontbreken. Als de nummering van Jos Nuss is, kan hij bij de telling zijn uitgegaan van zijn eerste kaarten in 1900, maar is het ook mogelijk, dat hij met een hoog nummer (bijvoorbeeld 1000) is begonnen. In feite staat alleen vast, dat de nummering dateert uit de tijd dat Jos. Nuss met Emrik & Binger

Fig.20 ‘s Gravenhage,

Kneuterdijk. Niet gelo-

pen. Een variant op het

‘standaardtype’, geheel

in blauw gedrukt.

Fig.21 ‘s Gravenhage,

Vijverberg, gelopen 20

september 1904. Een vari-

ant op het ‘standaardtype’

met lithografisch aange-

brachte randversiering.

VDP-Bulletin 92, april 2007�0

samenwerkte en alleen op Emrik & Bingerkaarten voorkomt. Het laagste ons bekend nummer is 5318. het hoogste nummer uit de Amsterdamse periode is 12931. De afbeeldingen op de beeldzijde van de standaardtypen kunnen onderling sterk verschillen, zowel voor wat betreft de druktechniek als de uitvoering. Zo bestaan kaarten die geheel in blauw zijn gedrukt (zie fig.20), anderen hebben een lithografisch aangebrachte randversiering rond de afbeelding (zie fig.21). Ook is er een serie van tenminste acht kaarten met gravures van Oud Den Haag bekend (zie fig.22). Geen van deze varianten is genummerd. Op sommige kaarten staat de mededeling ‘Photo Jos. Nuss, Amsterdam’. Als Joop niet als foto-graaf wordt vermeld, wordt hij soms wel als uitgever genoemd met een tekst als ‘Uitgave (resp. Uitg.) Jos. Nuss (Amsterdam)’, of gewoon Jos Nuss, A’dam. In al deze gevallen is het duidelijk dat Nuss de uitgever is. Soms echter is in plaats van zijn naam alleen die naam van een regio-nale uitgever of van een winkelier vermeld. Deze kaarten kunnen door een regionale uitgever, fotograaf of winkelier bij Jos. Nuss zijn besteld, maar ook is het mogelijk dat de lay-out ook in deze latere periode niet van Jos. Nuss, maar van Emrik & Binger is geweest en dat die daarin ook bestellingen van andere klanten heeft uitgevoerd. De naam van Jos. Nuss, de regionale uit-gever of de winkelier en het eventuele nummer zijn steeds gedrukt in een typische langgerekte letter. (Weet iemand hoe dit type wordt genoemd?)Van de genoemde standaardtypen zijn uit een groot deel van het land kaarten bekend, van Dok-kum tot Maastricht en van Haarlem tot in de Achterhoek. Een van die vele kaarten staat afge-beeld in Bulletin 31: een kaart van Woudsend met ‘Uitg. R. v.d. Meulen, Sneek’ en het nummer 6896. Het is bekend dat de oprichter van de nog bestaande uitgeverij Van der Meulen zelf zijn foto’s maakte. Het zou aardig zijn te weten of hij zijn order rechtstreeks bij Emrik & Binger heeft geplaatst, of dat hij met Jos. Nuss in zee is gegaan.

H. Nieuwenhof en J. Spoorenberg (wordt vervolgd)

Fig.22 ‘s Gravenhage, ‘t Huis van Prins Maurits van Nassau, gravure uit ca.1735 van R. Boitet naar afbeelding van J. van Giessen.

VDP-Bulletin 92, april 2007 ��

25 JAAR VDP en 22 JAAR FReecARDs

In juni 1990 meldde ik me aan voor het lidmaatschap van VDP. Achteraf blijkt dat een prima beslissing te zijn geweest want in de loop der jaren kreeg ik er vele verzamelvrienden bij en vermeerderde mijn kennis van de prentbriefkaart. Het intensiveerde ook mijn verzameldrift en, naast mijn hoofdverzameling van mijn geboorteplaats Woudsend, ontstonden vele deelverza-melingen zoals o.m. Friese gedichtjes op kaarten. Ik kreeg ook interesse in de diverse aspecten van de prentbriefkaart, zoals uitgevers, illustratoren, fotografen etc. Met een verhaal over Uitgeverij Van der Meulen Sneek BV leverde ik in december 1991 mijn eerste bijdrage aan ons Bulletin, waarna nog vele artikelen zijn gevolgd. Want voor mij is ver-zamelen pas echt leuk als je die passie en je kennis met anderen kunt delen.

In mijn dagblad van 1 september 1993 stond een artikel over het nieuwe fenomeen “gratis kaar-ten”. Mijn interesse was gewekt en nadat ik de eerste kaarten uit de rekjes had gehaald, was ik verkocht. Dit was een nieuw verzamelgebied en nog gratis ook. Het leek me leuk om behalve klassieke prentbriefkaarten ook iets op modern gebied te gaan sparen. Nou, dat heb ik gewe-ten! Naast kaarten van Free Card en Boomerang begon ik ook buitenlandse freecards bijeen te garen. Mijn VDP achtergrond inspireerde mij om zoveel mogelijk gegevens van buitenlandse uitgevers en hun kaarten te achterhalen. Al spoedig was het mijn streven om van elke uitgever

een aantal kaarten te bewaren en een overzicht te maken van bijzonderheden over die uitge-vers. Uiteindelijk culmineerde het in een echt boek onder de titel “The Wonderful World of Freecards” dat, in nauwe samenwerking met Jan La-gendijk, in september 2001 uitkwam. Het boek ging over ruim 300 freecard uitgevers in 61 landen. Dat zijn er inmid-dels al heel wat meer, maar nu ik zo´n 50 albums en ordners vol prachtige kaarten heb, is het welletjes. Ik ben onlangs gestopt met het actief verza-melen van gratis kaarten.

In deze bijdrage aan het jubi-leumboek wil ik u graag een aantal kaarten laten zien die ik mooi, bijzonder of leuk vind. En dan beginnen we met zangeres Madonna die Risky Ruby lipstick van Max Factor op haar sensuele lippen heeft. Deze zeer chique kaart is uitge-geven door de weinig bekende Zweedse uitgever Studentvy-

VDP-Bulletin 92, april 2007��

kort die kaarten onder deze naam uitgaf tot 1998.De commerciële gegevens zijn rechtsonder vermeld en storen de schitterende uitstraling van Madonna allerminst.

Ik heb, gelukkig, niet alle freecards die ik van uitgevers en ruilcontacten kreeg bewaard. Maar wel de mooiste en meest interessante en ook als ze te maken hebben met Nederlandse produc-ten. Zo kwam ik in het bezit van buitenlandse kaarten van Heineken, Philips, KLM, Unilever e.a. Vooral Heineken heeft altijd zeer actief promotie gemaakt op freecards in vele landen. Als voorbeeld daarvan tonen we een door Ad Card in Japan uitgeven kaart van bierflessen kronen in diverse afmetingen. “Are you lonely tonight?”op de beeldzijde met op de achterzijde nog de vermelding “Open Up” Met zoveel kronen van geopende flesjes om je heen, kun je je niet meer eenzaam voelen. Maar ben je waarschijnlijk wel dronken geworden!

Een grappige en ontroerende kaart vind ik die van een kind dat haar moeder´s schoenen uitpro-beert. Ze voelt zich er waarschijnlijk groots in. Deze kaart doet mij denken aan mijn jongste zus die als kind de keukenkastjes als kinderen aansprak, terwijl ze zelf als juf in mijn moeder´s


schoenen paradeerde. Ach, er kunnen zoveel redenen zijn waarom een bepaalde kaart je aan-dacht vraagt. Deze kaart werd in opdracht van Ergo, een bedrijf in hypotheken, investeringen, sparen etc. uitgegeven door Creative Profile in Nieuw Zeeland onder nummer P 17.

Een opmerkelijke kaart is die van Grapevine Postcards in Zuid-Afrika uit waarschijnlijk 1998. De kaart laat de Zuid-Afrikaanse vlag zien die doorboord is met drie kogelgaten. Op de linkerhelft van de achterzijde van de kaart wordt de bedoeling ervan wel duidelijk. De kaart is geadresseerd aan Dear President Mandela en de tekst houdt, min of meer vertaald, een oproep in om de toene-mende criminaliteit te bestrijden en deze tot topprioriteit te maken. U, Mandela, heeft alles gege-ven om één natie en één ziel te bereiken, maar dat wordt nu neergeschoten in koelen bloede. Please make crime your priority today!De kaart diende ondertekend te worden en kon dan in een speciaal boxje aan het rekje worden gedaan, waarna Grapevine de kaarten zou bezorgen. Meer dan 70.000 getekende kaarten werden spectaculair vanuit de lucht gedeponeerd door parachutisten uit helikop-ters op het grondgebied van de Union Buil-dings in Pretoria, terwijl nog eens 80.000 stuks per truck werden afgeleverd. Deze actie was een groot succes en uiteraard kreeg Gra-pevine Postcards een enorme publiciteit door deze sympathieke actie.Van dit soort kaarten voor goede doelen zijn er heel veel te vinden, zoals van Amnesty In-ternational, Greenpeace, anti-racisme bewe-gingen en Aids preventie.

Een van de wereldwijd meest verzamelde thema´s is Absolut Vodka. Door ruilcontac-ten kom je soms in het bezit van die kaarten,


maar vooral op eBay, een internetveiling, wordt druk gehandeld in deze kaarten. Het is een spannende bezigheid die mij ook vaak verleidde daar te kopen of te verkopen. En dan kan een gratis kaart nog aardig duur zijn. Deze maand, ik schrijf dit in juli 2006, werd er voor één enkele kaart nog ruim 52 USD betaald! En daar komen de portikosten nog bij. Absolut Vodka is reclame rond hun ken-merkende fles en het is verbazingwekkend om te zien op hoeveel creatieve manieren daarmee wordt omgegaan. Ter illustratie laat ik Absolut Queen. zien die door Free Card in Colombia werd uitgegeven. De grootste uit-gever van Absolut kaarten is Promocard in Italië die al over de 300 verschillende heeft gedistribueerd. Maar ook Mexico, de U.S.A., Taiwan en Duitsland hebben ettelijke Abso-lut kaarten verspreid. Dit thema blijft mij boeien en is ook het enige dat ik nog actief blijf sparen.

Tenslotte laat ik u een kaart zien van Go-Card, U.S.A. waarop hun eigen rekje met kaarten is afgebeeld. Om het geen statische afbeelding te laten zijn is op de voorgrond een wat agressief kijkend model geplaatst wat de kaart dyna-miek geeft. Heel wat uitgevers hebben kaarten met hun eigen rekje erop vervaardigd; ik denk daarbij aan Shelley´s Postcards in Israël en Postalfree in Spanje. De meeste verzamelaars hou-den wel van dit soort kaarten. Ik denk dat ze vooral verspreid worden in maanden dat er niet zoveel commerciële kaarten worden gedrukt en zo´n eigen kaart mooi het rekje kan opvullen.

Heb ik u nu mijn mooiste kaarten laten zien? Nee, al is de kaart van Madonna een topper, veel-eer was het mijn bedoeling u iets van de verscheidenheid aan buitenlandse freecards te tonen.VDP concentreert zich met name op Nederlandse oude en moderne kaarten, maar staat gelukkig ook open voor kaarten van buitenlandse origine. De wereld is immers door Internet en e-mail zo klein geworden dat bijna alles binnen bereik is.Tenslotte mijn hartelijke gelukwensen met het 25-jarig jubileum en ik spreek de hoop uit dat onze vereniging nog lang mag groeien en bloeien.

Jan J. de Vries.

Bovenstaand artikel is oorspronkelijk geschreven voor het Jubileumboek. In dit boek hebben we ons beperkt tot vrij-

wel uitsluitend Nederlandse prentbriefkaarten. De bovenstaande buitenlandse kaarten wilden we u niet onthouden,

reden om het verhaal hier te plaatsen.

Henk Nieuwenhof, redacteur.


GRATIs kAARTen? WAT zIJn DAT en WAT moeT Ik me DAARBIJ VooRsTeLLen?

Vragen die voor elke verzamelaar van freecards / gratis kaarten geen onbekende vragen zullen zijn als ze hun familie, vrienden, kennissen of wie dan ook vertellen gratis kaarten te verzame-len. En aan wie ze dan ook een korte uitleg over gratis kaarten geven vaak komt die persoon dan tot de ontdekking de kaarten te kennen, zelfs wellicht ook wel eens een kaartje of meerdere kaartjes uit die welbekende rekjes te hebben meegenomen.

Zo verging het mij eigenlijk ongeveer ook jaren geleden na het lezen van de artikelen van Jan J. de Vries in het blad van de V.D.P., waardoor bij mij de basis werd gelegd voor een wel erg uit de hand gelopen hobby naast het reeds verzamelen van oude prentbriefkaarten van mijn geboorte- en woonplaats Delft (www.delft-prentbriefkaarten.nl). Hetgeen waarvoor ik in eerste instantie dan ook lid van de V.D.P. werd.

Begonnen met de Nederlandse gratis kaarten, maar snel nadat ik ook begonnen was met de in-ternetsite “Freecards around the world!”, met kaarten van over de gehele wereld door de ruilcon-tacten die ik middels via de site leerde kennen. Maar ook in de loop der jaren door de kaarten die ik van menig uitgever mocht ontvangen om op mijn site te zetten. De site groeide snel en steeds meer informatie en pagina’s kon op basis van die ruilcontacten, de contacten met de uitgevers en eigen zoeken speurwerk aan de site worden toegevoegd. Er waren zelfs uitgevers die hun bedrijf begonnen op basis van de informatie van onze site, terwijl in de loop der jaren wij zelfs van nieuwe startende uitgevers e-mails ontvingen met de vraag “Hoe komen wij op je site ?”.

“Freecards around the world!” werd dan ook een site waar verzamelaars maar ook uitgevers veel informatie vandaan konden halen en waar menig verzame-laar nieuwe ruilcontacten kon vinden. Wij kunnen U van het laatste melden dat sommige verzamelaars (wereldwijd) zelfs al jaren met elkaar ruilen..

Er ontstonden zelfs naast het verzamelen van de kaarten en het onderhouden van de site nieuwe / andere activiteiten. De uitgave van het boek “Wonderful World of Freecards” van Jan J. de Vries, diverse bezoeken naar uitgevers in diverse lan-den, mijn idee van de verkiezing van de beste / mooiste kaart van het jaar kon met medewerking van Edgar Medien Duits-land en diverse sponsors worden geor-ganiseerd en sommige uitgevers (Split

Kaart 1 Ice Tea. Een mooi lijf op een kaart doet

wonderen. Pas als je de kaart goed bekijkt blijkt het

om thee te gaan. Avant Card Australië, kaartnummer

9294, jaar 2005.


Mexico, Carte Blanche Egypte, Avant Card Australië en Postalfree Spanje) lieten zelfs hun waar-dering voor ons werk blijken door een speciale kaart ter promotie van de site uit te gegeven.

Kortom een meer dan leuke hobby waarvan ik helaas toch de afgelopen maanden heb besloten het toch wat anders en met wat minder tijd daarvoor te moeten gaan doen. De site zal worden voortgezet door Avant Card Australië (daar zijn we op het moment dat ik dit schrijf hard mee-bezig), terwijl ik ook heb gekozen een deel van mijn verzameling weg te doen en alleen nog van specifieke onderwerpen op die gratis kaarten verder te gaan. Een keuze vanwege mijn drukke werk, maar ook omdat ik graag ook wat meer tijd wil gaan besteden aan die andere hobby, de kaarten van Delft.

Hoe dan ook, ik zal zeker betrokken blijven bij de freecards / gratis kaarten. Wellicht niet meer zo fanatiek als ik jarenlang deed, maar ook wel met zo nu en dan wat activiteiten. En om dan één activiteit te noemen : Ik ben al enige tijd bezig met het maken van een update van het boek van Jan J. de Vries en hoop dat binnen niet al te lange tijd te kunnen presenteren. En hoe veel minder tijd ik dan ook aan deze hobby nog zal gaan besteden in de toekomst, het leukste van zo’n hobby blijven bovenal de contacten die je met andere verzamelaars, maar ook in mijn situ-atie met de veel uitgevers hebt / had.

Kaart 2 Absolut Welcome. Al was het alleen om de vele fraaie

kaarten, die er in de loop der jaren wereldwijd door dit merk wer-

den uitgegeven. Een adverteerder waarvan de kaarten wereldwijd

ook het meest gevraagd / gezocht worden van alle adverteerders

op freecards, maar ook van verzamelaars die alles van deze ad-

verteerder sparen. (Promocard Italië, kaartnummer 2041).

Kaart 3 Haagen Dazs ijs. Een fraaie kaart uit de beginperiode

toen ik met het verzamelen van deze kaarten begon. Masani

cards for free Zwitserland, kaartnummer 45-05-95-ZH-7.


Kaart 4 Older - George Michael.

Simpel zwart-wit, maar wel doel-

treffende. Creative Profile Nieuw-

Zeeland, kaartnummer P13, jaar

1996.

Kaart 5 Sony. Al met al naar ja-

ren nog één van mijn meest favo-

riete kaarten om in mijn collectie

te hebben. Boomerang Freecards

Nederland.

Kaart 6 Freecards around the world! Kaart werd uitgeven door

zowel Avant Card Australië, kaartnummer 8620, jaar 2005 en

in hetzelfde jaar ook door Postalfree Spanje). De illustratie werd

gemaakt, op mijn verzoek, door de illustrator Rick Geary (USA)

in 2003 gemaakt. Op de illustratie een groot aantal bekende

gebouwen uit de gehele wereld met daarop ook Molen “De

Roos” te vinden in Delft. Als verwijzing naar woonplaats

van “Freecards around the world!”, maar ook om de kaart te

kunnen toevoegen aan mijn andere collectie.

En daarmee is dan ook eigenlijk gewoon be-wezen dat het promoten / stimuleren van het verzamelen van ansichtkaarten (oud of nieuw) en het documenteren daarvan door die V.D.P. in 25 jaar niet voor niets is geweest. V.D.P. dan ook van harte gefeliciteerd ! Ik hoop er nog veel jaren plezier aan te mogen beleven.

Jan Lagendijk


19e neDeRLAnDse FReecARDDAG

ZONDAG 22 APRIL 2007 van 10.00 -16.00 uur

TOEGANG GRATIS

VOOR VDP-LEDEN GAAT DE ZAAL OM 9:30 OPEN ! ! !

PARTYCENTRUM “DE LANTAARN”,Grote Kerkstraat 13, Culemborg

ACTIVITEITEN: - Presentatie nederlandse Freecardcatalogus 2006 !!! - Verloting - Veiling - Freecardcatalogi 1993/94 t/m 2005 verkrijgbaar - Ruil, koop en verkoop - Gratis Kaarten-molen

In de (informele) veiling worden kaarten per opbod verkocht. De opbrengst komt ten goede

aan de kas van de VDP. Heeft U (bijzondere) kaarten dubbel of overcompleet?

Gun ze de VDP: neem ze mee op 22 april


JUBILeUmBoek 25 JAAR VDP

Een heerlijk boek! Eindelijk een boek dat recht doet aan de VDP en aan de prentbriefkaart. Een écht boek! En hierbij zou ik het kunnen laten, want voor wie zou ik een recensie moeten schrijven? De lezers zijn leden van de VDP. En die hebben dit prachtige boek allemaal al. Gratis gekregen! Die hoef ik niets meer te vertellen. Waarom schrijf ik dan? Ach, eigenlijk voor mijn eigen plezier. Gewoon het plezier om hardop te vertellen waarom ik het zo’n goed en zo’n leuk boek vind. Maar vooral om mijn waardering uit te spreken naar de samenstellers: Simon van Blokland en Henk Nieuwenhof. De voorzitter Eltina Dijkstra heeft het boek in haar inleiding treffend getypeerd, het is een boek met verhalen, geschreven door liefhebbers. Door alle hoofdstukken heen klinkt het enthousi-asme door van de liefhebber die het plezierig vindt om nu eens duidelijk te maken wat hem bezielt. Zelfs de hoofdstukken over oprichting en groei van de vereniging, in de meeste herin-neringsboeken niet het meest onderhoudende deel van het geheel, zijn geschreven op een wijze die zelfs een buitenstaander plezierig zal vinden. Als het verzamelen door Simon van Blokland wordt beschreven als een infectie voor het leven, wil iedereen wel weten hoe het de zieke verder vergaat en is er aan het einde tevreden mee dat er geen genezing mogelijk is. Sterker, hij voelt zichzelf een beetje aangestoken.Voor een omnivoor als ik staat alles er in! Alles waarvoor ik anders alle jaargangen en de uitga-ven van de VDP moet doornemen, is bijeengebracht. Bijna alle terreinen waarover iets gezegd kon worden staan beschreven. En zo aanstekelijk, dat ik bij alle hoofdstukken wil gaan spitten in mijn eigen collectie. Ik lees een artikel over verzamelverenigingen door Simon van Blokland en Henk Nieuwenhof en herinner mij dat ik ergens nog een kaart moet hebben met het stempel van Wilhelmina. Artje de Ruiter uit Mannekeburen, lid 144, verstuurde op 2 augustus 1902 deze kaart naar Marie Goetzmann in Kiensheim (afb.1) En ook een kaart van een lid van Globus, he-lemaal uit Bagdad van een zekere Elia Hoo, naar Paula Hillerstrom te Amsterdam. (afb.2). Door het hoofdstuk over De Nederlandse prentbriefkaart van René Klompmaker en Henk Nieuwen-hof ontdek ik dat ik zomaar ergens in een album een redelijk vroege kaart heb: 1 januari 1885. Een mooie chromolithokaart, die ik kocht vanwege het plaatje. Eén dag eerder en er had 1884 gestaan! Afgezonden door R. Heemstra, Visvliet, naar L. Sikkema te Kloostertille. Toch eens vragen aan Henk Nieuwenhof of dat veel uitmaakt, die ene dag (afb.3 en 4 voor en achterkant). Ik lees in het hoofdstuk Topografische prentbriefkaarten, door Simon van Blokland en Frans

Afb.1

Afb.2


Delvers, dat de eerste kaarten met een fotografische afbeel-ding afkomstig zijn uit een serie Nederlandsche Briefkaarten, waarvan ik meen dat ik er een exemplaar van moet hebben. Hup, weer door alle kaarten heen Ja hoor, Middelburg, een kaart van 28 november 1899, verstuurd uit Rozendaal naar Gorinchem. Grootstempels, zie ik nu, sinds ik het artikel van Frank van den Hoven over Filatelie op prentbriefkaarten gele-zen heb. En zo duik je van het ene onderwerp in het andere. Ik lees hoe Han Ruyters ons op een ontspannen wijze een kijkje gunt in De prentbriefkaartenhandel, toen en nu, en bedenk dat ik weer eens nodig bij hem langs moet. Ik lees bij hem ook wat ik gemist heb, het IPA van Ernst Zilver bijvoorbeeld. Eén keer ben ik er geweest en vond meteen een kaart van Rap-hael Kirchner voor twee gulden (afb.5). Dat was drie weken voor hij de zaak sloot. Ik lees hoe Hofman van HOKABO uit Utrecht, de kaarten gedurfd prijsde voor één gulden en bedenk

hoe vaak ik, ik woonde in Utrecht, bij hem langs ging en hij van een stugge Drent ontdooide tot een hartelijke man. Zijn vrouw was altijd al hartelijk en schonk een kop koffie in voordat ik zat. Een principiële vrouw. Ze hielp de klanten, maar aan de onvoorstelbare opeenstapeling van boeken, tijdschriften en kaartenbakken langs muren en gangpaden deed ze niks. Daar zat ze niet voor. Als de klanten iets vroegen wees ze met een wijds gebaar de winkel in. ‘Daar ergens’. Ik heb er geluk-kige uren gesleten.

Ik zie de foto van de bestuursvergadering bij Nelly Stoffer. Op welk moment je ook bij haar langskwam, altijd was er gebak in huis, onhollands grote stukken, en de laat-ste buitenlandse tijdschriften over kaarten.

Afb.4

Afb.3

Afb.5

Afb.6


Zij was het die mij enthousiast maakte voor moderne kaarten. Ze deed altijd alsof ze niet veel verstand van kaarten had, Ik vind plaatjes mooi, zei ze dan, maar je kon geen naam noemen of ze wist er iets over te vertellen. Ze heeft voor de grap een kaart ontworpen voor de VDP. Een vrouw die een kaartenplant begiet. Haar tekenstijl deed mij denken aan de grote engelse teke-naar James Thurber. Ze glimlachte verontschuldigend toen ik het haar vertelde. Ik werd er aan herinnerd door het totale overzicht aan VDP-kaarten, achterin het boek. De subtiele tekenaar Hermanides heeft voor 25 (!) kaarten getekend. Ik wil altijd nog eens weten hoe we aan die voortreffelijke man komen. Toch eens aan Jelte vragen.Bij het artikel over Fotokaarten door Wim Koning Gans valt mijn oog op een fotokaart met een opgeplakte foto. Ik vraag mij af of het niet een specifiek initiatief was van een Haagse fotograaf als ik twee identieke exemplaren in mijn verzameling vind, eveneens uit Den Haag. De eerste is verzonden naar Scheveningen op 6 juni 1903 met rondstempel, maar zegt over het afgebeelde huis alleen: ‘Hier zendt Nicht U de afbeelding van haar huis, herkent U ‘t?’ de tweede is een foto van Hooigracht 1 en verstuurd naar Domela Nieuwenhuis te Gent op 15 januari 1911, lange balkstempel (afb.7 en 8).De gedrukte prentbriefkaart, door Ad van Iersel toont mij tot mijn innige vreugde een afbeel-ding van een ‘Koloriersaal’. Ik wist dat er afbeeldingen van moesten zijn, en schreef erover in een artikel over handgekleurde kaarten, maar eindelijk wordt mijn zeker weten bevestigd. Nu nog op zoek naar een káárt met dergelijke voorstelling. En Van Iersel moet met zijn kennis over kaarten en hun drukwijzen eens een boek maken.

Gelukkig verzamel ik geen free-cards, behalve als ze reclame maken voor zichzelf, zoals Het visitekaartje van AdPost, een setje van 6 kaarten vastgehouden met een klinknietje met de tarieven van 1994, (afb.9) eenvoudig omdat ik niet in de ge-legenheid ben door heel Nederland te crossen, maar ben wel diep onder de indruk van de aandacht waarop Ton van Haaften c.s. registreren en zorgen dat er geen kaart aan zijn

Afb.8

Afb.7


aandacht ontsnapt, waarmee hij mij doet den-ken aan een zondagsschoolversje: ‘En geen-een ontglipt zijn oog’. Daarbij gaat het over de Heer en grote aantallen sterren, mensen en wolken.Bij elk hoofdstuk voel ik de drang om op te zoeken, te vergelijken, instemmend te knik-ken. Bij Prentbriefkaarten als reclame, door René Klompmaker, nog steeds een speer-punt in mijn zoeken. Klompmaker stelt in zijn conclusie terecht dat we bij de thema’s reclame- en tentoonstellingskaarten ‘parels’ kunnen ontdekken, die internationaal gezien niet onderdoen voor de ontwerpers van bui-tenlandse makelij. Als ik alleen al denk aan de serie kaarten van fruit en groenten van Hero, in chromolithodruk!,(Afb.10) die driekwart eeuw vooruitliepen op Andy Warhol met zijn Campbellsoepblikken en Brillodozen. Paul Harthoorn beschrijft een verrassend deel-terrein voor een verzameling: Holland en de Hollanders. Is nog zo aan te beginnen, want bijna niemand die oog heeft voor het bijzon-

dere karakter van dit onderwerp. Behalve Paul dan. Bijzonder bij dit onderwerp is dat Neder-landse ontwerpers als Wilm Wouters, Willy Sluiter, Mathijs Hage betere tekenaars zijn dan buitenlanders als Edmund G. Fuller. Dat Nederland echt wel parels van kaarten heeft bewijst het artikel van Adriaan Booijen, Neder-landse illustrators. En wat zou ik tenslotte graag met eigen kaarten bij de laatste artikelen willen stilstaan. Mokum en de mediene, van Kees Naaktgeboren, en Straat en volksleven door Joop Sybrandi. Maar bij deze vergezichten pas slechts een eerbiedig zwijgen.

Omnivoor

Afb.9

Afb.10


oVeR De oRen en De sTAART VAn De ezeL

door dr C. NaaktgeboreN eN H. NaaktgeboreN

Ezels zijn soms beschreven als paarden met te grote oren of men ziet in de ezel een paard met een koeienstaart. De oren van de ezel en zijn staart (afb. 1) hebben in de loop van de eeuwen vaak een rol gespeeld in de traditie en de folklore. Zelfs beroemde filosofen hebben zich bezig-gehouden met de ezel en zijn bijzondere oren en daarbij hun ongebreidelde voorstellingsvermo-gen –men mag het ook fantasie noemen– de vrije loop gelaten. Zo hebben Italiaanse filosofen in de Renaissance-periode bedacht, dat de ezel een goddelijk dier is omdat zijn naam asino is. In het Italiaanse woord ezel (asino) zien zij si = ja en no = nee. Zo’n tegenstrijdigheid in een eenheid is volgens deze geleerden alleen bestaanbaar bij God. Dat blijkt ook al uit het feit dat de eerste letter van zijn naam een a is en de laatste een o. Dat zijn de eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet, respectievelijk de alpha en de omega. Dat koppelen zij dan aan een tekst uit het laatste bijbelboek, waarin staat dat God begin en eind is, alpha en omega (Openbaring 1:8).

Hoe men zoiets in een andere taal moet zien is niet duidelijk. Deze zestiende-eeuwse katholieke filosofen hebben blijkbaar niet verder gekeken dan de landsgrenzen van Italië om hun theo-rie gestalte te geven. Dit voorbeeld moge duidelijk maken, dat grote vindingrijkheid soms tot vreemde conclusies kan leiden. We gaan er niet verder op in, maar gaan nu de oren en de staart van de ezel nader bekijken: een beetje theorie en veel kaarten.

In de literatuur en in fabels hebben veel dieren een rol gespeeld om menselijke eigenschappen uit te beelden. De wolf zou dan bloeddorstig en wreed zijn, de vos sluw, de hond trouw, de leeuw nobel en de beer een domme honingsnoeper. Geleidelijk aan heeft men de diersoorten vereenzelvigd met de rol, die hen is toebedeeld en waarin zij menselijke karaktereigenschappen aan de kaak stellen. Het bijzondere feit doet zich voor dat de ezel voor heel verschillende en te-genstrijdige rollen is gebruikt. In 1592 schreef Banchieri dat het zo vreemd is, dat men mensen kan horen zeggen: “Die is zo mooi als een ezel, die ander is zo lelijk als een ezel; knap als een ezel, gek als een ezel; geleerd als een ezel (afb. 2), onwetend als een ezel (afb. 3)….”. Dat de ezel zinnebeeld van wijsheid en zinnebeeld van domheid kan zijn is heel merkwaardig, maar wel verklaarbaar. Het heeft direct te maken met zijn grote oren.

Afb.1 Oren en staart fun-

geren als telefoon. De man

spreekt in het oor van de

ezel en de vrouw luistert

aan de staartpluim. Uitg.

BKWI (Brüder Kohn Wien

I). Nr 670/2. Gelopen.

Stempel onleesbaar. Onge-

deelde adreszijde.


Er bestaan veel afbeeldingen, waaronder prentbriefkaarten (afb. 6, 7 en 8), van kinderen die op school de ezelmuts op-gezet kregen. In Frankrijk was deze gewoonte wijdverbreid. In Nederland heb ik er niet van gehoord, maar ik herinner me wel dat op veel scholen er een “dommebank” was, waarop kinderen die dom waren als straf moesten plaatsnemen. Zo-wel de dommebank als de ezelmuts stigmatiseren leerlingen, die het tempo van de rest van de klas niet kunnen bijbenen. Het zijn zeer afkeurenswaardige gebruiken, want intelligen-tie is niet met zulke tactieken aan te kweken. De ezelmuts is nauw verbonden met de gedachte dat ezels domme dieren zouden zijn. Hoewel de domheid van de ezel in vele culturen in spreekwoorden en gezegden voorkomt, wordt de ezel ook gezien als symbool van de wijsheid. Met name zijn grote oren maken hem tot degene die bij uitstek goed kan horen en dus kennis in zich kan opnemen. Het is van belang dat we ons realiseren, dat in de oude culturen de bevolking overwegend of geheel analfabeet was. Om kennis over te dragen, diende het gesproken woord en om die kennis op te nemen was dus het gehoor onmisbaar. Zo werd het oor symbool van kennis:

wie grote oren heeft kan veel en goed leren (afb. 4). Door het gehoor kan men de onzichtbare wereld kennen, terwijl het gezicht slechts de zichtbare wereld kenbaar maakt. Het kennen van het onzichtbare is verwant aan goddelijke wijsheid. Zo werd het beeld van een mens met een ezelshoofd de voorstelling van wijsheid en geleerdheid. Geleerden hadden vaak een muts met twee op staande oren gelijkende uitsteeksels. Deze ezelmuts was een teken van waardigheid, dat respect afdwong. Er bestaan gravures van de vergadering van het Franse Sanhedrin in 1807 in Parijs waarbij te zien is dat de voorzitter Opperrabbijn David Sintzheim zo’n muts draagt (afb. 5). Deze vergadering was op last van Napoleon georganiseerd om de wetten van de joodse bevolking in te passen in de burgerlijke wetten. Het dragen van de ezelmuts was wel een uitzon-dering, want dit gebruik was al eeuwenlang gedegradeerd en had voor de bevolking allang niet meer de uitstraling van waardigheid. Dat hing samen met het feit, dat men na de Middeleeu-wen wetenschappen geleidelijk aan anders ging benaderen: naast de theologie ontstonden ook

Afb.2 De geleerde ezel: “Ik ben de we-

tenschap”. Ongedeelde adreszijde.

Afb.3 “Wat een mooi

schilderij van ons vijf”.

De toeschouwer is de

vijfde, domme ezel.

Begin 20ste eeuw.


profane wetenschappen. In de Middeleeuwen achtte men wetenschap, die niet religieus was, ijdel en aan de aarde ge-bonden. Geleerden die zich daaraan overgaven, waren geen ware wijzen, maar domme mensen, die hun eeuwig heil voor tijdelijke roem verkwanselden. Zo werd het beeld van de geleerde een uiting van domheid en de ezel werd hierin meegesleurd. De ezelmuts werd een zotskap. De ezel is een symbool van wijsheid en tevens symbool van domheid geworden (afb. 6, 7 en 8).

De staart van de ezel komt voor op de ezelbarometer (afb.9). Ezelbarometerkaarten bestaan in vele talen. Wij hebben ze in het Frans, Duits en Engels en ook één in het Nederlands, die we hierbij afbeelden. De staart is niet getekend, maar bestaat uit één of meer draadjes wol. Deze staart is door

Afb. 4: Met grote oren

kun je goed horen. Als

de papegaai nu ook iets

zinvols zegt…… Gelopen

1904.

Afb.5 Opperrabbijn Da-

vid Sintzheim (zie tekst).

Deze afbeelding is een

gravure uit een boek.

Afb.6 Bij het schooltje

spelen krijgt het jongste

zusje de ezelmuts op,

wat ze kennelijk niet

leuk vindt. 1905.


de kaart geprikt en aan de adreszijde vastgeplakt. Aan de beeldzijde hangt de staart los. Het behoeft geen betoog dat bij veel gelopen kaarten de staart verloren is gegaan, maar op de afgebeelde kaart is de staart nog gaaf. De tekst op de kaart vraagt niet om een nadere toelichting. Er is een spel dat over de hele wereld gespeeld werd door kinderen “Staartje Prik”. Op een grote plaat is een staartloze ezel getekend en een geblinddoekt kind moet nu de staart met een punaise op de juiste plaats proberen vast te pinnen. Tot grote hilariteit van de andere kinderen komt de staart natuurlijk vrijwel al-tijd op een verkeerde plaats (afb. 10 en 11). Er bestaat ook elektronische versie van het spel, waarbij de ezelstaart via een magneet op de ezel wordt geplaatst. De ezel roept: “Geef me mijn staart terug” en als hij fout geplaatst wordt roept de ezel zoiets als: “Mijn staart zit naast mijn kont”. Maar wij vinden de oude versie veel gezelliger, leuker en beschaafder. Het is merkwaardig, dat dit spel uit zeer veel landen bekend is en altijd met een ezel. Men zou het ook kunnen maken met een plaat van een hond, een kalf of een varken, maar geen en-kel dier heeft de ezel uit dit spel weten te verdrijven. Waarom de ezel juist zo populair is, is niet duidelijk.

Het is vroeger een gewoonte geweest om mensen, die het met de huwelijkstrouw niet zo nauw namen of echtelieden die elkaar sloegen met een ezel openlijk te schande te zetten. De Neder-landse folklorist D.J. van der Ven beschrijft heel wat voorbeelden in zijn boek uit 1929: ”Van vrijen en trouwen op ‘t boerenland”. Zulke gebruiken zijn behalve uit Nederland ook uit Bel-gië en Frankrijk bekend. De persoon die te schande gemaakt moet worden, bijvoorbeeld een man die door zijn vrouw geslagen wordt en dit toelaat, werd achterstevoren op een ezel gezet (afb.12). Hij moest zich aan de staart van de ezel vasthouden en werd zo door het dorp gereden. Op zijn rug werd een bord bevestigd waarop de reden van deze wonderlijke optocht vermeld was. De dorpsgenoten schreeuwden en joelden en maakten soms ook muziek. Dat laatste is op een tekening uit het tijdschrift “Le Dauphiné” van 1882 te zien (afb.13). Zo’n rit achterstevoren

Afb.8 De domme leerling

moet de ezelmuts dragen in

deze school uit 1870. Uitg.

Muséé départemental Albert

Demard. 70 Champlitte, Frank-

rijk. Recent.

Afb.7 Ook in het spel wordt de leerling

met de ezelmuts uitgelachen. Op de muts

staat ANE (= ezel). Uitg. C.C.C.&.C. Onge-

deelde achterzijde.


Afb.9 Ezelsbarometer.

De staart bestaat uit een

draadje wol. Uitg. MUVA.

Gelopen; postzegel met

stempel afgeweekt.

Afb.10 “The tail-less donkey” (= De

ezel zonder staart). Kaart naar een

origineel in het Museum of Adver-

tising and Packaging in Gloucester

(Engeland). Recent.

Afb.11 “Ezeltje, waar zit je

staart?”. Uitg. Ark Boeken, Am-

sterdam. Nr. 588278. Recent.


noemt men “La chevauchée de l’âne”. Een rit te paard heet ook chevauchée en in feite betekent het dus letterlijk niets meer of minder dan “een ritje op een ezel”, maar vroeger kende men in de dorpen de bijbetekenis van deze uitdrukking maar al te goed. Van der Ven besluit zijn be-schrijving van de schanderit op een ezel met de opmerking, dat de folklore rijk is aan gebruiken waarvan de herkomst soms zeer onduidelijk is.

Menigeen begrijpt er niets van en zelfs de “geleerde ezel” zal wel nooit begrepen hebben waar-om mensen zulke rare ideeën over zijn soort hebben. Tenslotte moeten wij nog opmerken dat een ezel zeker geen dom beest is, maar juist een dier met een heel goed geheugen, dat zeker intelligent is. Nee, dat zit hem niet in de grote oren. Bij veel diergroepen zien we dat verwante soorten in warme gebieden grote oren hebben en in de koude streken kleine oren. Men verge-lijke de woestijnvos met de poolvos als duidelijk voorbeeld van dit verschijnsel. In de familie van de paardachtigen heeft het paard, dat zijn origine in Europa en Azië ten Noorden van de Kaukasus heeft, kleine oren. De uit Afrika afkomstige ezel heeft lange oren. Daar is geen filo-sofische theorie voor op te stellen, want het is een biologisch fenomeen onder de zoogdieren.

Afb.13 Tekening uit 1882. Een

man in vrouwenkleren zit achter-

stevoren op een ezel. Hij houdt met

één hand de staart vast en heeft

in de andere hand een spinrokken

met vlas.

Afb.12 La chevauchée

de l’âne. De door zijn

vrouw geslagen echt-

genoot wordt rond

gereden terwijl hij ach-

terstevoren op een ezel

zit. Uitg. Chaumont,

édit. Montluçon. Gelo-

pen 1925.


DAhLIAkWekeR henDRIk hoRnsVeLD en sIeRTekenAAR DIRk hoRnsVeLD

De nieuwjaarskaart uit 1917 (figuur 1) van de maker D. Hornsveld, die is afgebeeld in de publicatie “Nederlandse illustrators van prentbriefkaarten” bleef een raadsel met betrekking tot zowel de afbeelding als de achtergronden van de maker. Bij een herziening en aanvul-ling van bovengenoemde publicatie kwam ik echter zoveel informatie op het spoor, dat een afzonderlijk artikel over deze kaart en kunstenaar mijns inziens gerechtvaardigd was.De kaart laat een spiraal zien die begint met BURBAnkIA’s BesTe Wensen VooR 1917, en verder gaat met → 1 Aug 1914 → OORLOG → 1 Aug 1915 → OORLOG → 1 Aug 1916 → OOR-LOG → 1 Jan 1917 → . PIOEN . DAHLIA .. BERTHA . VON . SUTTNER . DE VREDESBLOEM.Daarom heen is een lint gedrapeerd dat begint met een kroon en vervolgens de namen toont van Wilhelmina hert. hendrik . Prinses Juliana . kon. emma [Roem] van Baarn Prof de Vries . Geisha . carnegie Peary . mrs Vaughan . Latona Yellow king Attraction . sterna Boreel van hogelanden Bianca mrs Warnaar . king of the Autumn . en dat eindigt met een trommel.

Anekdote over Hendrik Hornsveld

Hendrik Hornsveld (figuur 3) kreeg in de loop der jaren door de vele tentoonstellingen naamsbekendheid. Opmerkelijk

is dat zijn naam ook ten paleize bekend werd. Zo werd hij elk jaar september op paleis Soestdijk ontboden om aan

koningin Emma, en later aan koningin Wilhelmina, zijn nieuwe aanwinsten te tonen. Een aantal nieuwigheden waren

inmiddels vernoemd naar leden van het Koninklijk Huis. Met glimmertjes in zijn ogen vertelde Hendrik graag en

veelvuldig de anekdote over zijn gesprek met de toenmalige koningin Emma. Op een grote tuinbouwtentoonstelling

te Zeist, die door haar werd bezocht, vroeg hij de majesteit -geheel tegen het protocol in – haar mening over de witte,

dubbelbloemige dahlia, die hij, na ontvangen toestemming, de naam “Prinses Juliana” had gegeven : “Mevrouw, mag

ik U vragen of U haar mooi vindt?” Koningin Emma antwoordde niet direct en vroeg naar bijzonderheden over andere

soorten. “Die daar, met dat gouden hart”, vroeg de hoge bezoekster, “hoe heet die?” Hendrik antwoordde dat die

Koning Leopold heette. Koningin Emma stak niet onder stoelen of banken dat zij Koning Leopold veel mooier vond,

….”want kijk, die bloem heeft een open hart, en ik heb altijd van een open hart gehouden, behalve dan bij kropsla.

Dag meneer Hornsveld”. De nieuwe “Prinses Juliana” werd met vele prijzen bekroond en vond natuurlijk ook haar

weg naar Soestdijk.

Bron: overgenomen van Daan H. Werner

Fig.1 Nieuwjaarkaart

Dahliakwekerij Burbankia

(collectie R. Klompmaker)


Het is een nieuwjaarskaart uit de periode van de Eerste Wereldoorlog, waarbij op een naderend einde van de oorlog gezinspeeld wordt. De ”hoofdpersoon” van deze kaart Bertha van Suttner (1843-1914) is een Oostenrijkse schrijfster en beijveraar voor de vrede. Zij schreef het boek De Wapens Neer en kreeg in 1905 de Nobelprijs voor de vrede.Burbankia is de naam van de Dahliakwekerij (figuur 2) van Hendrik Hornsveld (1863-1956) uit Baarn. Burbankia is genoemd naar de Amerikaanse bloemenkweker Luther Burbank.In 1908 kwam Hornsveld in contact met deze kweker en tuinbouwkundige in San Fransisco. Men schreef hem een ongebruikelijke werkwijze met ongekend succes toe. Burbank geloofde van jongs af in bovenzintuiglijke waarnemingen en in een wederzijdse relatie tussen planten en men-sen. Hendrik deed het schriftelijke verzoek zijn kwekerij naar Burbank te mogen vernoemen, het-geen hem toegestaan werd. Vanaf dat moment prijkte de naam Burbankia in fraaie, door zijn zoon Dirk geschilderde letters op de voorgevel van het woonhuis aan de Faas Elias-laan in Baarn.Hendrik Hornsveld, die de eretitel “Dahlia koning” bezat, was de kweker en naamgever van vele Dahliarassen. In de World Directory of Dahlia’s zijn 88 Dahliarassen te vinden die op naam van de kweker Hornsveld staan. De namen van 19 Dahliarassen die op de kaart staan zijn ook alle

Fig.2 (rechts)

Catalogus Dahlia-kwekerij

Fig.3 (links)

Foto Hendrik Hornsveld.

Fig.4 Vredespaleis,

onbekende uitgever


te vinden in deze World Directory. Daarvan zijn er echter vier waarachter geen naam van een kweker staat. Waarschijnlijk betekent dit, dat hij meer dan 88 Dahliarassen heeft laten re-gistreren. Allereerst is Bertha von Stuttner door hem in 1904 vereerd met een Dahlianaam. Daarna komen de leden van het konink-lijk huis Koningin Wilhelmina, Hertog Hendrik, Prinses Ju-liana en Koningin Emma, vervolgens Roem van Baarn, de plantkundige prof. Hugo de Vries (1848-1935), Geisha, An-drew Carnegie (1835-1919), bekend om zijn financiële bij-drage aan het Vredespaleis in Den Haag (figuur 4), de Noord-poolreiziger Robert Edwin Peary (1856-1920). Mrs Vaughan of Blanche Delacroix (1883-1948), de maîtresse van de Bel-gische Koning Leopold II (figuur 5), Latona, Yellow King Attraction Sterna (waarschijnlijk alle vier fantasienamen),

jonkheer Boreel van Hogelanden, mogelijk de politicus Willem Boreel van Hogelanden (1800-1883), Bianca, Mrs. Warnaar, mogelijk Mevr. Christina Cornelia Suzanna Frijlink, gehuwd met de bloembollenkweker en -handelaar Willem Warnaar (1867-1930). Deze Willem Warnaar was bestuurslid van de Nederlandsche Vereeniging van Bloembollencultuur en de Nederland-sche Dahlia Vereeniging. Vermeldenswaardig zijn nog de volgende Dahlianamen uit bovenge-noemde Directory, die door hem gekweekt zijn: Dr. H. Colijn, Garibaldi, H.J. Lovink, Koning Leopold, Leo XIII, Mevr. Hornsveld, Prins Bernhard, Sarah Bernhardt en Thorbecke.Tenslotte is in 1938 door de Dahliakweker W. Topsvoort uit Aalsmeer ook een Dahlia naar hem vernoemd, zij kreeg de naam “Nestor Hornsveld”.De kaart is getekend door zijn oudste zoon Dirk Hornsveld, die op 12 oktober 1892 in Baarn is geboren. Al op jonge leeftijd blijkt Dirk over schilder-, tekenen schrijftalent te bezitten. Hij was als oudste zoon voorbestemd om zijn vader in het bedrijf op te volgen. Zijn belangstelling ging echter meer uit naar het tekenen dan naar het kweken van bloemen. Dirk bezocht daarom in 1915 de grafische school in Utrecht, waar hij een opleiding volgde tot leraar schoonschrijven M.O. Op 9 mei 1933 trouwde hij met Anna Maria Klaassen en gingen zij wonen in Soest. Hij

Fig.5 Madame la Baronne de

Vaughan. Uitgave F. Decaigny.

Fotograaf G. O

Fig.6 Kaart met Oorkonde bij

de geboorte van Prinses Beatrix.

Calligrafie D. Hornsveld Soest-

dijk Tekst Adam Haag.


verdiende de kost als huisschilder en siertekenaar. Daar-naast had hij vele hobby’s, zoals fotograferen, dichten, musiceren en schrijven van korte verhalen. Hij werd een veelgevraagd reclame-, portret- en landschapschilder, maar vooral siertekenaar. Hij maakte vele oorkonden, ook in op-dracht van leden van het Koninklijk Huis. De oorkonde van de geboorte van Beatrix in 1938 is ook als prentbriefkaart uitgegeven (figuur 6). Deze oorkonde is op alle scholen in Baarn en Soest aan de kinderen uitgereikt. Naast zijn werk besteedde hij ook veel tijd aan het evan-gelisatiewerk. In het tijdschrift De Spiegel verscheen een artikel ter gelegenheid van het vijftigjarige jubileum van Dirk Hornsveld als evangelist (1912-1962). De laatste jaren van zijn leven bracht hij door in het verzorgingshuis Groot Engendaal in Soest, waar hij op 21 oktober 1971 overleed.

Lodewijk van Duuren

BronnenGerard Brouwer (2003), Dirk Hornsveld, een meervoudig getalenteerd man. Baerne. Tijdschrift van de Historische Kring Baerne 27e jrg. nr. 3: 2-11.daan H. werner (z.j.), Een ongekroonde koning in Baarn Hendrik Hornsveld, nestor van de dahliacultuur. Baarn in oude ansichten. http://www.oud-baarn.nl/dahlia/dahlia-koning.htmWorld Directory of Dahlia’s. www.dahliaworld.co.uk/directa.txt (/directb.txt enz.)

Fig.7 Sarah Bernhardt

Ingezonden door:

A. van der Pijl


ToenTeRTIJD 45

Maasland, de fietsenhandel van Jan van Dam (1926)

Aan het begin van de Heerenstraat, aan het “begin van het dorp”, had Jan van Dam met vrouw en twaalf kinderen zijn fietsenzaak. Behalve fietsen verkocht hij ook kinderwagens, huisorgels en nog zo het een en ander (naai- en breimachines). Hij staat zelf op bijgaande fotokaart, terwijl hij de hand schudt van een deftige klant, die juist een fiets van hem koopt. En deze klant is ook bekend, hij heet Guus Pink en is een Belgische vluchteling die ten tijde van de barre Eerste We-reldoorlog naar Nederland vluchtte en liefderijk werd opgenomen in Maasland. Hij is later dan ook in dit dorp blijven wonen en heeft als kapper zijn dagelijks brood verdiend.

Op bijgaande kaart staan behalve Jan van Dam nog twee knechten. De linker is zijn broer Jo-han, de rechter is niet bekend. De reparatieafdeling van de fietsenhandel bevond zich in het souterrain. Prachtige affiches hangen daar aan de wanden, een peertje aan het plafond, maar de fietsen hebben nauwelijks verlichting.

De kaart geeft een aardig beeld van dit nijvere Zuid-Hollandse dorp van rond 1920.

Kan enig dorp in Delflands kringOp ouderdom van eeuwen bogenOp fraaie ligging of vermogenDoor ijver van de dorpeling’t Is Maasland dat elks ogen streelt…

Er woonden protestanten en katholieken met ieder natuurlijk een eigen kerk.Verder bestond het dorp voor het merendeel uit agrariërs, maar dat is verleden tijd. Wie deze fraaie fotokaart heeft uitgegeven, is helaas onbekend.


Watersnood te Wierden (1926)

Het jaar 1926 begon voor het “midden-oosten” van ons land slecht: overstromingen. Bijgaande fotokaart lijkt geen beeld van het Twentse land te geven, maar toch is het zo. Een aantal vrou-wen en kinderen bevindt zich in de maand januari op een stenen dijkje, dat het water moet te-genhouden. Op deze manier hopen ze het droog te houden. Na hevige sneeuwval in november 1925 kwam begin december de regen met bakken uit hemel vallen, waarna januari met strenge vorst begon. Meteen daarna weer dooi: water uit de lucht en water uit de beken en rivieren. Heel zuidoost Overijssel en oostelijk Gelderland werden erdoor getroffen. Een tiental fotokaarten van Wierden getuigt ervan. Heel de omgeving van deze plaats en dan vooral het Zuidbroek (het gedeelte waar momenteel het verlengde van de A 35 wordt aangelegd) stond blank. Dit kwam overigens met de regelmaat van de klok voor. Het waterschap Regge en Dinkel heeft zijn best gedaan hieraan een einde te maken, maar desondanks was het zelfs in de laatste decades weer eens raak. Gelukkig hebben ruilverkaveling en de bouw van een gemaal ervoor gezorgd dat de huidige bewoners droge voeten houden. Bijgaande fotokaart is er dus eentje uit een serie van tenminste tien kaarten. Geen ervan heeft gelopen. Op alle negatieven is geschreven: Waters-nood 1926 Wierden. Er zijn enkele kaarten bij waarop eigenlijk alleen waterpartijen zijn afge-beeld met boompjes aan de horizon. Bijgaande fotokaart geeft een levendig beeld van dreigend water en winters geklede vrouwen en kinderen.

Joop Sybrandi


De JUBILeUmVIeRInG oP 10 mAART 2007

eltiNa dijkstra

Op een mooie voorjaarsmiddag kijk ik weer eens naar de leuke foto’s die oud bestuurslid Jelte van der Kamp heeft ge-maakt van de receptie dat is gegeven om het 25-jarig bestaan te vieren van de VDP. Het brengt direct mooie herinneringen te-rug aan zaterdag 10 maart 2007. De zater-dag begon voor mij met een ritje naar sta-tion Veenendaal-de Klomp om een van de leden van de trein uit Nijmegen te halen en eindigde met een gezellige nazit met een klein aantal betrokkenen.De mensen die daar om vijf uur á half zes

nog zaten waren voor het grootste deel ook de mensen die meer dan anderhalf jaar geleden waren begonnen met de voorbereidingen van de viering van het 25-jarig bestaan. Eerst had-den we tientallen ideeën over wat we allemaal zouden kunnen doen, maar in de loop van de eerste maanden werd het aantal ideeën ingeperkt. Al snel werd duidelijk dat niet alles haalbaar was en dat als je iets goed wilt doen dit veel tijd en energie vraagt. De belangrijkste ideeën die overbleef waren het maken van een jubileumboek en een feestelijke viering. Daarnaast zijn een aantal randactiviteiten verzorgd, zoals proberen publiciteit te krijgen in landelijke bladen en het uitgeven van een jubileumkaart. De jubileumkaart is uiteindelijk een extra jubileumcadeau van Boomerang Media geworden.

Simon van Blokland René Klompmaker

Een overzicht van de zaal tijdens de koffie voorafgaand aan de receptie


Zij hebben een kaart gekozen uit de ontworpen van de heer W. Jacobs met het getal 25 in licht-geel op een VDP-gele achtergrond en informatie over de VDP op de achterkant. Het bestuur is Boomerang Media zeer erkentelijk voor deze geste.En feestelijk is het geworden. Rond de honderd leden en genodigden hebben dit jubileum met ons gevierd in Restaurant La Montagne te Rhenen. Helaas hadden we de pech midden in de griepgolf te vallen, waar-door uiteindelijk een aan-tal mensen het feest hebben moeten missen. Ook een aan-tal oudere leden was niet in staat de receptie bij te wonen. Wel waren er een aantal men-sen waar ik, als relatief nieu-we lid en nieuwe voorzitter, nog nooit mee had kennisge-maakt, zoals de heren Henk Overdijk en Paul Klingeman.Na een snelle ledenvergadering en een snelle lunch werden er handen geschud en felicitaties in ontvangst genomen. Natuurlijk horen bij zo’n belangrijke mijlpaal ook toespraken. De voorzitter beet de spits af met de vraag wat nu eigenlijk de VDP is. En zij concludeerde dat de VDP niet alleen een heleboel ‘dingen’ is, zoals de gele kleur van onze omslagen en de rode letters daarop, het bulletin en de publicaties. Al deze dingen zouden geen betekenis hebben zonder de mensen die de VDP vor-men. Die mensen maken dat de VDP een levende vereniging is.Zij gaf het stokje over aan Gerard Rooijakkers, bijzonder hoogleraar in de Nederlandse etno-logie aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Gerard Rooijakkers ging in op het fenomeen prentbriefkaart zelf en op het “gebruikstraject” dat deze in zijn leven aflegt. Hoe deze van de geadresseerde en mogelijk via zijn of haar kinderen in een circuit van handel en uitwisseling terecht kan komen. Daar krijgen prentbriefkaarten dan vaak een tweede leven en een nieuwe betekenis als verzamelobject.

V.l.n.r. Simon van Blokland, Henk

Nieuwenhof, Paul Klingeman en

Eltina Dijkstra.

Jaap Bouwman, Eileen van den Berg-Stevens, René Klompmaker


Daarbij gaf hij ook aan dat bij de bestudering van het “gebruikstraject” en de prentbriefkaart als cultuurhistorisch fenomeen de achterkant net zo interessant is als de afbeelding op de voorkant, zeker als de kaart gelopen heeft. Dat sluit goed aan bij de manier van kijken van de derde spreker, oprichter en eerste voorzitter van de VDP, Simon van Blokland. Hij ging in op de geboorte van

zijn kindje en de eerste stapjes en activitei-ten van de nog jonge vereniging. Waarna de tweede voorzitter René Klompmaker verhaalde over hoe hij de groei van het kind verder had begeleid en het kind van Simon als een eigen kind had grootgebracht. Uit beide verhalen sprak zeer veel trots over de bereikte resultaten.Door Henk Overdijk echter werden we weer met beide benen op de grond gezet. Hij concludeerde dat er ook nog veel te doen was en dat hij een zekere teleurstel-ling voelde over wat er allemaal nog is blijven liggen.

Hoewel ik eigenlijk niet van het woord houd, zie ik als derde ‘voorzitter’ in deze laatste toe-spraak een grote uitdaging om het werk van mijn voorgangers voort te zetten. Henk Overdijk maakte duidelijk dat er nog genoeg vraagstukken zijn en archiefmateriaal is om nog jaren mee bezig te zijn. Na al deze toespraken was het grote moment aangebroken. Met een steekwagen werd een grote stapel dozen binnengereden. Voorzichtig werd de bovenste doos met een mes opengemaakt en kon eindelijk het resultaat van de enorme inspanningen van afgelopen maanden worden ge-presenteerd De eerste twee exemplaren van het prachtige jubileumboek werden met een grote pluim overhandigd aan de samenstellers Simon van Blokland en Henk Nieuwenhof. Ook voor Carlos Niehof was er een boek en een bloemetje om hem te bedanken voor het inzetten van zijn deskundigheid bij het begeleiden van het productieproces.Eindelijk konden de leden hun cadeauexemplaar afhalen en eventueel een beperkt aantal exem-plaren extra kopen. De rest van de receptie laat zich raden: onder het genot van een hapje en een drankje werden de boeken bekeken. Sommige aanwezigen vonden het maar moeilijk zich er uit los te maken om toch nog wat met de andere aanwezigen te praten. Daaronder waren er een aantal die elkaar al jaren niet gezien hadden. Over hoe en waar u het jubileumboek nog kunt afhalen (gratis) of bestellen (voor verzendkosten) leest u in de bestuursmededelingen meer. Ook heel leuk was te zien dat een aantal mensen zoveel mogelijk handtekeningen hebben ver-zameld van mensen die een bijdrage aan het boek hebben geleverd, in welke vorm dan ook. Zo kwam Jeroen Geurts er bijvoorbeeld achter dat ook hij vermeld stond als maker van een aantal van de gebruikte foto’s.Tot slot kan ik alleen maar concluderen dat de mensen die helaas niet konden komen een ge-slaagde en gezellige dag gemist hebben. U kunt dit ook zien aan de hierbij afgedrukte foto’s van Jelte van de Kamp. Naast Jelte heeft ook Jaap Bouwman nog een aantal foto’s gemaakt en Leon Zijlmans heeft een video gemaakt.Rond de jubileumdag is in verschillende media aandacht besteed aan de VDP en het jubileum-boek. Te noemen valt hier een paginagroot artikel in AD/Utrechts Nieuwsblad en AD/Amers-foortse krant, 4 pagina’s in de Verzamelkrant en vermelding van het boek in “Open Kaart”, het blad van TNT-post voor de wenskaartendetailhandel. Waarschijnlijk zijn we hier niet uitput-tend. Heeft u nog andere artikelen gezien laat het ons dan weten.

Met dank aan Jelte van der Kamp voor de foto’s bij dit artikel.

De pianist Dhr. Grijzenhout.


onDeRLInGe conTAcTen

Ten behoeve van de vele nieuwe VDP-leden het advies vooral het januarinummer van het VDP Bulletin goed te bewaren, omdat de gratis annonces alleen in dit nummer worden opgenomen. Leden, die in de loop van het jaar toetreden, krijgen de VDP Bulletins, die dat jaar verschenen zijn, ook, omdat het verenigingsjaar gelijk is aan het kalenderjaar. Dit betekent, dat het best voor kan komen, dat U in de loop van een jaar benaderd wordt over Uw annonce.Het bestuur van de VDP is niet verantwoordelijk voor eventuele geschillen, welke voortkomen uit de onderlinge contacten. Wij rekenen erop, dat deze verlopen met inachtneming van de gebruikelijke fatsoensnormen. Reageer dan ook zo snel mogelijk (ook als deze negatief is), stuur nooit ongevraagd originele kaarten en maak goede afspraken, die ook nagekomen worden.

Verzamelaar zoekt de betere kaarten van de plaatsen moerkapelle, nieuwerkerk a.d. IJssel en zevenhuizen.Ook alle andere materiaal (souvenirs, reclame-uitingen e.d.) van deze plaatsen gezocht.Ik heb veel ruilmateriaal. Telefoon: 0180-633077. Email: [email protected]

Gevraagd prentbriefkaarten van Amersfoort, hoogland en hooglanderveen.Ruilkaarten zowel binnenland als buitenland. Tevens te koop aangeboden kaarten van België en Duitsland.Ton Blom, Rubensstraat 59, 3817 EB AMERSFOORT, tel. 033-4613130.E-mail [email protected].

Te koop/ruil gevraagd: oude prentbriefkaarten, foto’s, brieven, rekeningen enz. van maassluis (Zuid-Holland). Portokosten worden vergoed!Lies Kap-Favié, Lijnbaan 63, 3142 BJ Maassluis.

Wie van de leden verzamelt er nieuwe en/of oude prentbriefkaarten over het onderwerp mUzIek (in de ruimste zin des woords)?F.R. van der Laken, Groenstraat 75,4841 BC Prinsenbeek, tel. 076-5412772.

Te koop: “Unicef”-kaarten, vanaf 1983 tot heden; te koop per nummer uit de catalogus of per doosje. Prijs nader overeen te komen; ook te ruilen tegen sigarenbandjes. Ik zoek en ruil sigarenbandjes en kistetiketten die met sigaren te maken hebben.Nel de Leeuw, Lentseveld 22, 6663 KM Lent. Tel 024-3600814.

Te koop/ruil gevraagd: oudere prentbriefkaarten en ander plat materiaal van Rhenen, elst (Utr.), Veenendaal en Achterberg. Hens Dekker, tel. 0317-613412. Email [email protected]

In 1954 ben ik geboren in de Dorpsstraat te zeist. Daar was een garagebedrijf gevestigd. Dit was een Fiatdealer, Broedelet genaamd. Boven dit bedrijf ben ik dus geboren. Onze (witte) voordeur was links naast de ingang van de garage. Nu ben ik op zoek naar een foto van dit bedrijf. De reden dat ik om de foto vraag is dat onze dochter ons een boek heft gegeven dat heet “Pap vertel eens”. Daarin kan ik het verloop van mijn leven beschrijven. Ik wil dat graag ondersteunen met foto’s. Ik ben geen verzamelaar maar ben bereid de briefkaart te vergoeden. Piet Kurvink ([email protected])

Verzamel : “carnaval” op prentbriefkaarten met werker van schilders, beeldhouwers, tekenaars, dichters, illu-strators, fotografen en hobby’isten uit binnen- en buitenland.Chr. Janssen, Plateel 21, 6596 GJ Milsbeek, tel: 0485 – 518439.


“De PRenTBRIeFkAARTVeRzAmeLAAR” (1984-1992)

Tijdens mijn verhuizing kwam ik de archiefdoos met oude prentbriefkaarten-tijdschriften tegen en het was onweerstaanbaar om enkele nummers weer eens door te bladeren. Wat mij daarbij opviel, was dat veel van de destijds opgenomen artikelen nog steeds actueel zijn. Zo waren de artikelen van Ria Nissen over de kaarten van Rie Cramer en die van George Eimermann over Willebeeck Le Mair de aanzet tot de enkele jaren geleden verschenen VDP publicaties over deze illustratrices.Maar er zijn nog veel meer interessante artikelen, die als basis kunnen dienen voor nader onder-zoek. Voor de mensen, die niet weten, waar ik het nu over heb, eerst het volgende. In de begin-jaren tachtig van de vorige eeuw stond de VDP nog in de kinderschoenen (oprichting in 1982). Er waren toen al ervaren verzamelaars bezig, die in het stadium verkeerden van internationale uitwisseling en regelmatig afreisden naar het buitenland om daar op beurzen en veilingen in te kopen voor hun collectie en handelsactiviteiten. Ton van Rhijn uit Noordwijk was zo iemand. Hij was, zeg maar, de eerste, die het commerciële aspect met het verzamelen verbond en kwam tot de oprichting van het blad “De Prentbriefkaartverzamelaar”, waarvan het eerste nummer verscheen in 1984. Eigenlijk is het de verzelfstandiging geweest van het verenigingsorgaan van de Vereniging van Prentbriefkaartenverzamelaars “De Bollenstreek”, die op 5 oktober 1983 werd opgericht. Van dit orgaan zijn slechts 3 nummers verschenen, ook onder redactie van Van Rhijn, waarna hij verder ging onder de naam “De Prentbriefkaartverzamelaar”.Uiteindelijk zijn er 37 nummers verschenen. De laatste in januari 1992. Men heeft mij wel eens gevraagd of de VDP geen hinder ondervond van het feit, dat naast het VDP-Bulletin er nog een blad verscheen op prentbriefkaarten-gebied. Mijn antwoord was dan altijd, dat het verschil tus-sen beide was, dat de VDP zich niet bezighield met commerciële aspecten van het prentbrief-kaarten verzamelen. Omdat veel verzamelaars doelgericht bezig zijn, zich alleen interesseren voor waar en wanneer wordt de eerstvolgende beurs gehouden, zich druk maken om de prijzen die gevraagd worden voor de kaarten, graag veilingen volgen om kaarten te kopen en Ton van Rhijn aan deze behoefte gehoor gaf, maakte het blad een snelle ontwikkeling door. In nummer 19 van december 1987 werd de 500ste abonnee verwelkomd. Een mijlpaal, die de VDP na 25 jaar nog steeds niet heeft bereikt! Maar toch is te zien, dat het op de lange termijn niet haalbaar is om een dergelijk blad te continueren wanneer de verschijning ervan afhankelijk is van één echtpaar. Toen zij ermee stopten, werd het nog wel even in andere vorm voortgezet, doch dat duurde niet lang.Het is daarom van groot belang voor het voortbestaan van de VDP, dat wij onze redacteur Henk Nieuwenhof en zijn vrouw Lineke koesteren en zoveel mogelijk terzijde staan bij de productie van het VDP-Bulletin. Dat kan voor een belangrijk deel door het insturen van leuke en interes-sante kopij.Naast de vele pagina’s, die betrekking hadden op commerciële activiteiten, zoals beursagen-da’s, schriftelijke veilingen, advertenties e.d. bevatte het tijdschrift ook artikelen over prent-briefkaarten. Als eerbetoon aan Ton van Rhijn, opdat zijnpublicaties niet in de vergetelheid raken, en als mogelijke opstap voor nader onderzoek, volgt hieronder een index van thema’s, die behandeld werden.

R. Klompmaker


ALFABETISCHE INDEX “DE PRENTBRIEFKAARTVERZAMELAAR”

Arcimboldesque nr. 15,16 - Olifant kaarten nr. 11Amsterdams straatleven nr. 1,26,28,29,31,32 - Olympische Spelen nr. 24Avondlicht ktn (de Haan) nr. 37 - Onderzeeboot NL nr. 15Bankbiljetten nr. 32,33,34 - Ost, Alfred nr. 13,19Barribal, W. nr. 18 - Poste dans Ie monde nr. 15Bauhaus-1923 nr. 13 - Postwisselkaarten nr. 33,34Boekenweekgeschenk 1934 nr. 16 - Postzegelkaarten nr. 5Boerenoorlog nr. 11,32 - Reuzenvoorwerpen nr. 6Boileau nr. 16 - Rotterdams straatleven nr. 4Braakman nr. 1,2 - Russisch-Japansche oorlog nr. 14Cinos, Editions nr. 37 - Schaakkaarten nr. 32Colorietkaarten nr. 30 - Schalekamp nr. 6Cramer, Rie nr. 10 t/m 20 - Schelpenvissers nr. 30Draagstoelen nr. 13 - Schildersezelkaarten nr. 3Dreyfus nr. 10 - Simons, Ubach over Worms nr. 20Earl, Christy F. nr. 18 - Skiën nr. 8Eendenkaarten nr. 19,20,21 - Sluiter, Willy nr. 35Eiffeltoren nr. 26,27 - Speelkaarten nr. 24Entreekaarten nr. 32,33 - Spier, Jo nr. 25,26,27,34ELTA nr. 20 t/m 24 - Stenografie nr. 30Esperanto nr. 22 - Stereokaarten nr. 36Europese eenwording nr. 24,25 - Stormrampkaarten nr. 30Fisher, Harrison nr. 18 - Stripfiguren nr. 23Geborduurde kaarten nr, 30 - Studentenmaskerades nr. 17Gerstenhauer nr. 6 t/m 37 - Thiele, Arthur nr. 28 t/m 37Groet uit-kaarten nr. 30 - Verkiezingen nr. 10,11Had je me maar nr. 10 - Vlinderkaarten nr. 27,28Hage, Matthijs nr.23,24,26,28,29, - Vogellijn nr. 2,5

34,35 - Vrouwenworstelen nr. 24Halley (komeet) nr. 9 - Wain, Louis nr. 17Hamm,. Patrick nr. 25 - Walvissen nr. 15,17,18Jamboree 1937 nr. 37 - Wapens en PostzegelserieKermer, An.K. nr. 18 (J.H. Schaefer) nr. 16 t/m 21, 24,Kerstkaarten nr. 14 25,31,32,33Kirchner, Raphaël nr. 3,4,5,16 - Wereldoorlog I nr. 16Koloman, Moser nr. 7 - Wiener Werkstatte nr. 25Macke, August nr. 18 - Wilhelmina, Verz.Ver. nr. 14 t/m 20Maneschijnkaarten nr. 32 - Willebeeck Le Mair, H, nr. 2 t/m 10,34Marinekaarten nr. 19 - Wood, Lawson nr. 17Midden Oosten nr. 9 - Zuivelfabrieken nr. 3Molens nr. 4 -Mucha nr. 2 -Nauta kalender nr. 8,11


noTULen ALGemene LeDenVeRGADeRInG 10 mAART 2007

43 VDP leden hebben de presentielijst getekend.

1. opening Op deze heugelijke dag opent de voorzitter de vergadering om 10.15 uur. Door enkele (bestuurs)leden worden een tiental afmeldingen gemeld.

2. Bestuursmededelingen en correspondentie Er is geen correspondentie . De Engelse versie van het proefschrift van dr. Mariel Peñaloza Moreno is beschikbaar op

de website van de Universiteit van Amsterdam, aan een Hollandse versie wordt gewerkt.

3. notulen De notulen van de Algemene Ledenvergadering zijn zowel inhoudelijk als tekstueel met

algemene stemmen goedgekeurd.

4. Jaarverslag 2006 Het Jaarverslag 2006 wordt terplekke aan de leden uitgedeeld. De voorzitter geeft een toe-

lichting. Ook dit verslag is door de vergadering goed gekeurd.

5. Financieel verslag De penningmeester doet verslag en meldt de vergadering dat er wederom een positief saldo

is ontstaan. De vergadering gaat akkoord met de financiele realisatie van 2006.

6. Verslag kascommissie Bij monde van dhr. Steenman verleent de kascommissie goedkeuring aan het financiële

verslag. Hij concludeert dat het verslag een goed beeld geeft van de financiële positie van de vereniging. Hierop verleent de vergadering haar goedkeuring

De kascommissie bedankt dhr. Zijlmans voor de gastvrije ontvangst bij de controle van de boeken.

De nieuwe kascommissie leden zijn: dhrn. Sipma en Onink met res.; dhr. v. Stralen.

7. Voortgang VDP Nu de druk van het jubileum jaar achter de rug is zal de productie van de VDP uitgaven

weer ter hand genomen worden. Vwb de Index: deze zal geactualiseerd worden tot het laat-ste VDP Bulletin nr. 91 (evt. nr. 92) en zal zsm op de VDP website komen met verwijzing naar een geavanceerde versie hiervan.

De website zal regelmatig geactualiseerd worden, vooral het onderwerp “Kaart met ver-haal” . De voorzitter doet een oproep voor kopij. Ook de encyclopedie zal ook geactuali-seerd worden.

Dhrn. Nieuwenhof en Voskuilen zullen gezamenlijk een begin maken voor een uitgave van uitgeverij Trenkler. Vanwege de te verwachte omvang zal het verhaal in delen gepubliceerd worden. Dhr. Nieuwenhof zal hierbij als ghostwriter fungeren. Het is de bedoeling deze uitgave losbladig uit te voeren.

Dhr. Zijlmans meldt dat zijn boek 50 jaar DAF eventueel een VDP uitgave kan worden.


Uit de vergadering kwam het voorstel om een catalogus van prentbriefkaarten samen te stellen, met als leidraad de catalogi van dhr. Bouwman 1979/1980 en 1981/1982.

8. Rondvraag. Dhr. Steenman geeft de vergadering enkele voorbeelden hoe men zijn/haar verzameling

kan publiceren in plaatselijke media.

Voorstel vanuit de vergadering om rest. “la Montagne” volgend jaar te kiezen als vervan-ging van de locatie in Amersfoort. Het bestuur zal zich hierover intern beraden en op de Najaars Ledenvergadering agenderen.

Een ander voorstel vanuit de vergadering is om op Marktplaats.nl bij het onderwerp an-sichtkaarten een advertentie te zetten.

Dhr. Klompmaker stelt voor een artikel te maken over de prentbriefkaart in het algemeen en over de VDP in het bijzonder.

Dhr. van Iersel houdt een betoog omtrent Living History.

Dhr. Tak vraagt naar een beleidsplan. Het bestuur zal zsm daarop reageren.

De voorzitter sluit de vergadering om 12.15 uur.


BeURsAGenDA nR.92

De aankondigingen in deze beursagenda zijn gratis. Echter de gegevens zijn voor verantwoordelijkheid van de desbetreffende organisatie (zie laatste kolom). Indien een beurs niet - of niet correct - vermeld is in deze agenda, meld het dan aan de redactie van het VDP Bulletin.

April 200722 cULemBoRG, 19e Nederlandse Freecarddag

Partycentrum “De Lantaarn”, Grote Kerkstraat 13VDP

28 etten-Leur, ’t Turfschip, Lange Brugstraat 63 NVVP29 Düsseldorf, 8ste Dag voor Ansichtkaarten, boeken en alles van papier,

Kolpinghaus Bilker Str. 36 Düsseldorf , AltstadtImmocard(0049)02054 940562

mei 2007 5 Barneveld, Veluwehal, Marktstraat (centrum) NVVP12 Waalwijk, Hotel Waalwijk, Burg. van der Klokkenlaan 55 NVVP19 naaldwijk, De Kandelaar, Dijkweg 19, centrum NVVP20 Brussel, 15e Europese ruilbeurs van de oude postkaart,

Autoworld Museum, Jubelpark 11 (10.00 - 17.00)Eric Christiaens

Juni 2007 2 houten, Megacarta 2007, College de Heemlanden, De Slinger 48 Han Ruyters16 LenT, Freecardbeurs, Sporthal “de Spil”, Laauwikstraat 5, 09:00-15:00 uur VDP24 keulen, Ansichtskartenbörse, Martinstrasse 27, Gürzenich, 11.00 - 16.00 Warning

(0049)0214 91431

Juli 2007 7 Rotterdam, Zuidplein, Rustburcht Zalen- en Partycentrum, Strevelsweg 760

(Metro/bus Zuidplein)NVVP

Augustus 200725 Rosmalen, MercureAccorHotel, A2 afrit 20 NVVP

september 2007 1 Utrecht, Grote Verzamelbeurs, Zalencentrum Maresca van de Veemarkthallen,

Grote Bovenzaal, Sartreweg. 09:30-17:00 uur.Verz.Nederland

15 BARneVeLD, VDP-Festival, Veluwehal VDP

200727 okt Rhenen/Veenendaal, Algemene Ledenvergadering VDP,

Restaurant “La Montagne”, Kerkewijk 115VDP

25 nov cULemBoRG, 20e Nederlandse FreecarddagPartycentrum “De Lantaarn”, Grote Kerkstraat 13

VDP

Beursinformatie vindt u ook op de VDP website : www.prentbriefkaarten.info

Telefoonnummers: NVVP, Gerard van Duyn: 06 - 12277769 De Verzamelaar (Gelderland) J. Bugter: 026 - 4456195 Verzamelend Nederland, Frits Spee: 0317 - 614760 of 06 - 12918888 Th. Brekelmans: 013-5332834, e-mail: [email protected] Jaarbeurs: 030 - 2952743Han Ruyters (“Groeten Uit”) 030 - 2 343 343Philip van den Bosch 033 - 2773097Eric Christiaens, tel: 0032 2 426 55 88, e-mail: [email protected]

Voor leden Voor niet-ledenJubileumboek 115 jaar in kaart gebracht (incl.portokosten) € 27,50 € 32,50Jubileumboek 115 jaar in kaart gebracht (afhalen) € 22,50 € 27,50

Geschiedenis van de nederlandse Prentbriefkaart Deel I (1871-1900) € 11,-- € 13,50Deel IIa (1900-1918) € 13,50 € 18,--Deel IIb (1900-1918) € 13,50 € 18,--Deel IIIa (1918-1945) € 13,50 € 18,--Deel IIIb (1918-1945) € 13,50 € 18,--Deel IVa (vanaf 1946) € 13,50 € 18,--Deel IVb (vanaf 1946) € 13,50 € 18,--Deel IVc (vanaf 1946) € 13,50 € 18,--Deel IVa t/m IVc (3 delen) € 34,-- € 45,--Compleet deel I t/m IVc (8 delen) € 90,-- € 118,-- encyclopedie van de nederlandse Prentbriefkaart Deel I A t/m M (losbladig in ringband) € 25,-- € 31,--Deel II N t/m Z (losbladig in ringband) € 25,-- € 31,-- Handleiding voor de beginnende verzamelaar € 4,50 € 5,50 Afleveringen Uitgevers Vivat € 7,-- € 9,--Vlieger Rotterdam € 7,-- € 9,--Nauta 1-1000 € 6,-- € 8,--Herz € 7,-- € 9,--Brouwer en de Veer (2e herziene druk) € 7,-- € 9,--Kotting /(A.Ost) € 12,50 € 16,--Buurman de Haas € 7,-- € 9,--La Rivière & Voorhoeve € 9,-- € 11,--Knackstedt & Näther randversieringen € 9,-- € 11,--Prentbriefkaarten van A’dam uitgeg. door Camphuysen/Lintvelt € 4,-- € 5,-- Thematische onderwerpen & Illustrators De Muinck & Co € 4,50 € 6,--De Prentbriefkaarten van Jan Toorop € 7,-- € 9,-- IPA Amsterdam (1959-1987) € 7,-- € 9,--Bokkenwagens op prentbriefkaarten € 9,-- € 11,--De prentbriefkaarten van Rie Cramer € 12,50 € 15,--Inleiding in de wereld van de Joodse prentbriefkaart € 10,-- € 12,50De prentbriefkaarten van Henriëtte Willebeek Le Mair € 10,-- € 12,50Nederlandse Illustrators van Prentbriefkaarten € 28,-- € 34,-- moderne kaarten Deel 1 Gratis kaarten 1993-1994 € 11,-- € 13,50Deel 2 Gratis kaarten 1994-1995 € 13,50 € 17,--Deel 3 Gratis kaarten 1995-1996 € 14,50 € 18,--Deel 4 Gratis kaarten 1996-1997 € 16,-- € 20,50Deel 5 Gratis kaarten 1997-1998 € 13,50 € 18,--Thematische Index en Verzamelaarslijst 1993-1998 € 6,-- € 8,--Deel 6 Gratis kaarten 1998-1999 € 13,50 € 18,--Deel 7 Gratis kaarten 1999-2000 € 13,50 € 18,--Deel 8 Gratis kaarten 2000-2001 € 13,50 € 18,--Deel 9 Gratis kaarten 2001-2002 € 13,50 € 18,--Deel 10 Gratis kaarten 2002-2003 € 13,50 € 18,--Deel 11 Nederlandse Freecardcatalogus 2003 € 17,50 € 22,--Deel 12 Nederlandse Freecardcatalogus 2004 € 19,50 € 24,--Deel 13 Nederlandse Freecardcatalogus 2005 € 18,50 € 23,-- oude nrs. VDP Bulletin Vanaf nr.19 per stuk (nrs.23, 47 en 51 uitverkocht) € 2,40 € 3,50Losse VDP ringband € 7,75 € 10,-- U kunt bestellen door betaling van het verschuldigde bedrag op girorekening 2147118 ten name van Penningmeester V.D.P, Drunen met vermelding van de gewenste uitgave(n).

14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit

PrentbriefkaartenbeursMEGACARTA 2007

ZATERDAG 2 JUNI 2007

TE HOUTEN

TIJD 10 - 16 UUR

PLAATS: COLLEGE DE HEEMLANDEN DE SLINGER 48 TE HOUTEN (UTR)

100 METER VAN HET NS STATION HOUTEN CENTRAALPER AUTO: A27 AFSLAG HOUTEN

PER TREIN: STATION HOUTEN CENTRAAL(ELKE 30 MIN. VANAF STATION UTRECHT)

DEELNAMECAPACITEIT 50 STANDHOUDERS

GRATIS TAXATIE! TOEGANGSPRIJS EURO 2.00

VOOR MEER INFORMATIE OF RESERVERINGHAN RUYTERS H/O GROETEN UIT

TEL: 030 - 2 343 343 /FAX: 030 - 2 400 234

14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit - 14 jaar groeten uit -

nr 92 - vereniging documentatie prentbriefkaarten...tijdens deze dag zal de presentatie plaatsvinden...

Documents