nowa energia - minister olgierd dziekoński
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Nowa energia – spojrzenie z perspektywy Polski
Olgierd DziekońskiSekretarz Stanu
Kancelaria Prezydenta RP
Forum Nowej GospodarkiKraków, 15.11.2011
Co motywuje zmiany?• Skąd postęp, innowacja i wzrost gospodarczy społeczeństwa?
1. Synergia woli, wiary i potrzeby– Wola: altruizm, żądza, ciekawość, kultura (postępowania, ryzyka) – Wiara: idea, pasja, zaufanie– Potrzeba: Wolności, Niezależności, Przynależności, rozwiązania problemu, władzy
2. Sprzyjające reguły gry (regulacje i instytucje) – Prawo własności: bodźce do tworzenia, handlu, innowacji– Zdrowe prawo własności intelektualnej: innowacja, komercjalizacja – Konkurencyjny rynek: współpraca, wymiana, produkcja
3. Przypadek• Wynalazki: Inventions, General-Purpose Technologies (GPT), ‘disruptive’ technologies • Zasoby naturalne, położenie geograficzne
Źródło: E. Bendyk; J. Schumpeter; J. Mokyr, The Gifts of Athena: Historical Origins of the Knowledge Economy, Princeton University Press2
Energia a rozwój gospodarczy• Idee renesansu wykorzystano w pełni dopiero przy dostępie nowych źródeł energii
(energii parowej, silnika spalinowego) – XV-XVII wiek: renesans, druk, przełom kulturowy– XVIII-XIX wiek: rewolucja przemysłowa (oparta na węglu/energii parowej i technologiach zależnych
w transporcie i przemyśle)
• XX wiek: elektroenergetyka, energia jądrowa, przemysł, transport, medycyna • XXI wiek: rewolucja ICT; rewolucja energetyki rozproszonej i OZE; biotech; ...?
• Energia parowa = rozwój transportu, przemysłu, handlu elektroenerg.• Elektroenergetyka = rozwój przemysłu, transportu, usług ICT • ICT = rozwój komunikacji, organizacji, systemów zarządzania, przepływu
informacji w całej gospodarce i społeczeństwie NŹE
• Elektroenergetyka + ICT + rynek/innowacja NŹE (OZE, energetyka rozproszona) • NŹE = rynek, spadek energochłonności, oszczędności, wzrost wydajności
i konkurecyjności gospodarki
Źródło:; J. Mokyr; N. Crafts; J. Popczyk3
Energia parowa, elektroenergetyka, ICT, nowa energia
Wkład we wzrost gospodarczy różnych uniwersalnych technologii (GPT, General-Purpose-Technology) via efekt wzrostu wkładu do kapitału oraz wzrostu wydajności gospodarki (total factor productivity)
źródło: Nicholas Crafts, The Solow Productivity Paradox in Historical Perspective, London School of Economics, 20014
Nowe społeczeństwo• ICT ma ogromny wpływ na otwarte społeczeństwa i innowacyjne gospodarki
• Rewolucja ICT + energia rozproszona = społeczeństwo i gospodarka oparta na wiedzy
• Energia rozproszona: – prosument (konsument i producent energii elektrycznej) – gospodarstwa domowe jako
fundament systemu – smart grid: każdy odbiorca może się podłączyć, zarządzać konsumpcją, produkcją, handlować– smart grid, fotowoltaiczne ogniwa, kolektory słoneczne, samochody elektryczne,
mikrobiogazownie– wolność jednostki, niezależność energetyczna, niezależność od importu, dywersyfikacja– konkurencyjny rynek + innowacje = konkurencyjna gospodarka
• Nowy konkurencyjny rynek energii oparty jest o energię rozproszoną– Tradycyjny konkurencyjny rynek energii = dostęp stron trzecich do sieci (TPA)
• Postęp szokowy
5
Diagnoza Społeczna• Mobilni
– trwająca urbanizacja + migracja milionów do otwartych społeczeństw – Niemcy, W.Brytania, Holandia, Irlandia
• Wyedukowani – szkolimy wielu świetnych elektroników,
informatyków, inżynierów materiałowych, lekarzy • Rozwój kapitału ludzkiego
– kapitał ludzki: zasób wiedzy, umiejętności i kwalifikacje osób, grup i społeczeństwa, określający ich zdolność do pracy, przystosowania do zachodzących zmian oraz kreatywność
• Rosnące korzystanie z technologii• Potencjał generacji
wyżu demograficznego• Kwitnące społeczeństwo obywatelskie
Źródło: Diagnoza Społeczna 2011 i 2009, J. Czapiński
6
Społeczeństwo i gospodarka otwarte na ICT
• Polska #24 społeczeństwem na facebook• Duży potencjał wzrostu gospodarki online
• 2010-2015: 14% rocznie • 2009r: 2.7% udziału w PKB • 2015r: 4.1% - 4.9% PKB (większy udział w
PKB niż sektor finansowy)• Wpływ ICT na społeczeństwo i
gospodarkę?
źródło: comScore, Internet World Stats, social bakers; BCG “Polska Internetowa”; Americans Do I.T. Better: US Multinationals and the Productivity Miracle, N.Bloom, R.Sadun, J.Van Reenen, NBER, 2007
Penetracja internetu (% populacji)
Penetracja facebook (użytkownicy facebook, % populacji)
Polska 58.4% 18.5%
Niemcy 79.9% 24.5%
Europa 58.3% 25.4%
USA 78.2% 43.0%
Chiny 36.3% 0.40%
Wielka Brytania Szwecja Polska Hiszpania Włochy
Gospodarka internetowa
(% PKB)7.2% 6.6% 2.7% 2.2% 1.9%
7
Społeczeństwo i gospodarka otwarte na NŹE
• ICT: uwolniło komunikację; wolność w przestrzeni wirtualnej, niezależność jednostki, przynależność w przestrzeniu wirtualnej – Społeczeństwo otwarte na ICT pomimo słabej infrastruktury telekomunikacyjnej
• NZE: decentralizacja energetyki i uwolnienie rynku energii; wolność wyboru, niezależność energetyczna, przynależność do inteligentnej sieci – Społeczeństwo otwarte na NZE pomimo słabej infrastruktury instytucjonalnej i barier
• NZE zaspokoi potrzeby wolności, niezależności i przynależności. Wiara w technologię obecna; brakuje woli (państwa i doinformowanych obywateli) – vide elektryka jądrowa/tradycyjna = import technologii, specjalistów, kapitału; brak innowacji
i rynku
• Przebudowa strukturalna energetyki jest napędem gospodarki, strategią ukierunkowaną na zdobycie przewagi konkurencyjnej
• Struktura wydatków polskiej rodziny: 25% - żywność, 5% - telefon, 15% - samochód, 25% - dom z mediami (w tym energia/paliwa),
Źródło: Jan Popczyk, Rozwój innowacyjnej energetyki jako czynnik pobudzenia lokalnej gospodarki, 24/02/2011 8
Źródła energii w sektorze energetycznym (%) - Europa
źródło: M.Boni, ZDS Premiera, Polska 20309
Energy Mix: Polska, Niemcy, Europa
źródło: IEA 2010 Energy Balances of OECD Countries
10
OZE: Polska, Niemcy, UE• Niemcy:
– w wyniku strategii energetycznej znacząco zwiększyły pozyskanie energii z OZE – w 2008 wyparły z rynku 110mln ton CO2 dzięki OZE: nie CCS, IGCC, nowym elektr. Jądrowym– odejście Niemiec od energetyki jądrowej zmniejszy kapitalizację EON i RWE kilkakrotnie, rownocześnie
prowadzac do powstania szeregu nowych mniejszych firma energetycznych
• Udział energii odnawialnej w Polsce jednym z najniższych w Europie– OZE c.96% biomasa – Dlaczego skoro potencjał istnieje?
źródło: Eurostat11
Przyszłość energetyczna z NZE?
źródło: „Polityki Energetyczne Panstw MAE – Polska. 2011 Przeglad” IEA12
Potencjał Polski (1) – Innovation Union Scoreboard
źródło: Innovation Union Scoreboard
• W ogólnym rankingu wypadamy słabo – Polska jest umiarkowanym innowatorem z wydajnością poniżej średniej
• Atuty– kapitał ludzki – rynek finansowy – inwestycje firm (ale nie w B+R)– wzrost aktywów intelektualnych – wzrost ‘kreatywności’ innowacji społecznych
• Słabości: – system badań i rozwoju – przedsiębiorczość i powiązania biznesu i nauki – umiarkowany poziom aktywów intelektualnych – bardzo słaby poziom badań prowadzonych przez MSP – niski poziom współpracy MSP w innowacji 13
Potencjał Polski (2) – World Economic Forum Global Competitiveness Index 2011-2012
• Pozycja #41 ogółem, Niemcy #10• Atuty
– szkolnictwo wyższe (#19) – FDI i transfer technologii (#37) – rozmiar rynku (#20) – penetracja internetu (#37)
• Słabości – finansowanie B+R przez firmy (#80) – współpraca biznesu z nauką (#65) – klastry biznesu (#106) – technologia w administracji (#100) – absorpcja technologii przez MSP (#100) źródło: WEF GCI
2011-2012, Google Public Data
14
Bariery: nauczanie z XIX wieku, innowacja, finansowanie B+R, współpraca biznes-naukaAs Poland transitions to the innovation-driven stage of development, it will have to focus more strongly on developing capacities in innovation... Stronger clusters, more R&D orientation of companies, and intensified collaboration between universities and the private sector- WEF Global Competitiveness Report 2011-2012
• Wydatki na B+R (R&D) w 2009r.: – Niemcy – c. 2.53% PKB– Polska – c. 0.56% PKB
źródło: Jiao Tong University World University Ranking 2007; Eurostat; dobrowol.org 15
‘energy switch’ w kierunku nowych źródeł energii?
• Energetyka wielkoskalowa: wysokie koszta (kapitałowe, środowiskowe/społeczne, regulacyjne) • Energetyka rozproszona oparta o własne zasoby oraz o innowację (nauka, technologia, potrzeba)
• Czynniki zewnętrzne wpływające na relatywne koszta i korzyści: – Regulacje UE (emisje CO2, wymóg 20-20-20, regulacje środowiskowe) = większy koszt energetyki tradycyjnej– UE 20-20-20: wymóg zwiększenia udziału OZE do 15% zużycia energii brutto, w tym 10% OZE w transporcie– Wyższe ceny ropy, gazu z Rosji, Paliwa płynne – wysokie ceny ropy – Górnictwo – brak zdolności wydobywczych w Polsce – Państwo ma ograniczone możliwości finansowania wielkich inwestycji energetycznych – Czy rynki kapitałowe stworzą możliwości finansowania?
źródło: Global energy shifts: fostering sustainability in a turbulent age, B. Podobnik; BP 2030 Energy Outlook
16
Sprzyjające czynniki• Światowe inwestycje w energetyce odnawialnej
– +40% rocznie ogółem, – +80% rocznie (inwestycji) w fotowoltaice
• Szanse dla nowych źródeł energii – spadająca podaż (paliwa) przy wzroście popytu (wzrost PKB) – innowacja w produktach energetyki rozproszonej = spadające koszty w czasie – koszt pozyskania energii bardzo silnie związane z konkurencyjnością gospodarki – ochrona środowiska przed zanieczyszczaniem (paliwa kopalne) – energia z OZE + energia rozproszona tanieje i będzie konkurencyjna cenowo – bezpieczeństwo energetyczne (potrzeba dywersyfikacji) – duża sprawność energetyczna budynków – OZE – małe projekty (konsument płaci i produkuje – prosument) – ICT = budowa powszechnych systemów telematycznych – mikro-inwestycje, energetyka obywatelska (prosumentów) – bezpieczeństwo energetyczne – stworzenie prawdziwego konkurencyjnego rynku energii – innowacje i technika stałym motorem rozwoju NZE
• Zagrożenia dla nowych źródeł energii – koszty budowy sieci dystrybucyjnej (smart grid) – brak odpowiednich regulacji (instytucja prosumenta w prawie, brak liberalizacji rynku, monopolizacja rynku,
standardy budowlane, energooszczędna architektura) – niskie wydatki na B+R w OŹE, słaba współpraca nauka-biznes
Ogniwa fotowoltaiczne: spadające ceny, wzrastające inwestycje
17
Podsumowanie• Przebudowa struktury polskiej gospodarki oraz rozwój energetyki
– Potencjał otwartego społeczeństwa i gospodarki– Potencjał kogeneracji (ciepłownictwo) – Potencjał autogeneracji (przemysł) – Potencjał efektywności energetycznej (budownictwo, transport: miasta, gminy, przemysł,
gospodarstwa, prosumenci) – Rolnictwo energetyczne (gminy wiejskie) – Prosumenci (potencjał urządzeń energetyki rozproszonej)– Konkurencyjny rynek produktów rozproszonej energetyki
• Nowe społeczeństwo i gospodarka oparta na wiedzy – realizacja potencjału– Potrzebna inna rola panstwa i regulatorów; inne podejście do polityki energetycznej;
zlikwidowanie barieri i niewydajności– współpraca środowisk biznesu, nauki i administracji; wprowadzanie mechanizmów rynkowych
do polskiej nauki – Wykorzystanie potencjału ICT i otwartego społeczeństwa do budowy warstwy
teleinformatycznej i teletransmisyjnej sieci Smart Grid– Tworzenie warunków prawnych i instytucjonalnych dla realizacji potencjału technicznego
inwestycji w sieci dystrybucyjne
18
APPENDIXPo recentralizacji elektroenergetyki i na progu wielkich potrzeb inwestycyjnych (w samej elektroenergetyce, ale także w górnictwie), najważniejszą sprawą jest uwolnienie Polski od subsydiowania skrośnego pomiędzy technologiami energetycznymi i pobudzenie rozwoju segmentu niezależnych wytwórców/inwestorów. Potrzebne jest do tego środowisko regulacyjne, które na nowo trzeba zbudować. Jego podstawą powinny być koszty referencyjne dostawy energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Podkreśla się, że w nowej sytuacji technologicznej koszty referencyjne, uwzględniające pełną internalizację kosztów zewnętrznych, oznaczają, z punktu widzenia bezpieczeństwa elektroenergetycznego, zrównoważoną strukturę ryzyka inwestycyjnego w trzech segmentach: sieciowym (operatorskim), wytwarzania wielkoskalowego i w obszarze inteligentnej energetyki (rozproszonej, głównie odnawialnej) - prof. Jan Popczyk
19
20
21
22