In d

it n

umm

er o

.a. W

ater

: een

gro

te s

ucce

sfac

tor i

n he

t noo

rden

6Th

e En

ergy

Bat

tle 1

0 •

Flin

c is

beh

oorli

jk te

keer

gega

an 1

2 •

De

extr

a tr

oeve

n va

n de

NO

M 1

6Fi

thei

d, s

lagk

rach

t, pr

oduc

tivite

it: N

PAL!

22

• O

nze

part

icip

atie

s sp

reke

n vr

ijuit

26

Inspiratieenmotivatie

Siem Jansen

jansen@nom.nl

Gisteravond ging ik met een goed gevoel naar huis. Ik weet

niet of u op dit type ontboezemingen van mij zit te wachten,

maar als openingszin past hij uitstekend. Gisteravond was

namelijk de avond van 16 september. Ik reed naar huis na afloop

van het Ondernemers Congres (inhoudelijk meer hierover op

pagina 20 en 21). Een inspirerende dag!

Voor de nazit van het congres hadden wij als NOM een aantal

‘jonge honden’ uitgenodigd die via ons Flinc-loket een financiering

hebben gekregen om hun dromen als startende ondernemer waar

te maken. Tussen de al wat grijzer wordende koppen doet zo’n stel

gedreven starters je goed. De gedrevenheid en het doorzettings-

vermogen om van hun product en hun onderneming iets te maken

spat er vanaf. Maar ook het realisme dat ze het niet alleen kunnen,

en dat je op tijd de juiste ondersteuning moet zoeken om te voor-

komen dat dromen nachtmerries worden, viel me op. Het gesprek

aan onze eettafel paste daarmee perfect bij de hele dag: met passie

gaan voor je doel, je medewerkers daarin meenemen, en onder-

tussen realistisch blijven. En dat zeker in het huidige economische tij.

Na de sombere toon van Prinsjesdag geeft zo’n dag met alle

gesprekken je toch nieuwe motivatie. Motivatie om vanuit de NOM

een bijdrage te leveren aan de economische ontwikkeling in het

noorden. De artikelen in deze NOMMER illustreren hoe en met wie

we dat doen. Dat zijn vooral ondernemers die kansen zien. En die

zijn er gelukkig genoeg in onze regio. Ongeacht hun leeftijd zijn

ze allemaal gedreven! Ik denk dat ik het goede gevoel wel vast kan

houden.

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

I N H O U D

Aan het woord

Piek

Teamwork

Successen

Uitgelicht

Agenda

Podium

Nieuw!

Participaties

2

6

10

12

16

19

20

22

26

Een inspirerende dag voor en door Siem Jansen, directeur N.V. NOM

Het noorden maakt de borst nat: de ambities van Water

80 energietoppers, 14 teams en 5 finalisten, The Energy Battle 2009

Flinc bezig geweest: verhalen over en door Grote Jongens

MBO/MBI: over de extra troeven van de NOM

Gouden kansen voor de NOM: duurzaamheid

Petje op en petje af voor de ondernemers

Wereldtop komt steeds dichterbij in ’t noorden: NPAL

Drie ondernemingen vonden de weg en ... spraken erover

En verder … Nommer-shop 4 • NOM on tour 5 • Yes! Een crisis

door Harmen Hoogeveen, directeur Waterbedrijf Groningen 15 NOMMER Yvette Dijkshoorn 25

6 10

16 22

4

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en

speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die

geïnteresseerd is in de activiteiten van de

investerings- en ontwikkelingsmaatschappij

voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-

en resultaatgericht en beschrijft de economische

ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en

werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Gerrit Baarda,

Rob Castien, Geertje Dam, Gerben van Dam, Yvette

Dijkshoorn, Folkert van der Glas, Marloes Heeres,

Harmen Hoogeveen, Siem Jansen, Petra Kerrebijn, Rudy

Noordenbos, Cees Verhagen, Machteld van der Werf,

Lolle Wijnja.

Fotografie: Sam Maldonado en Tom ten Seldam (cover),

Partick Ruiter, stock, archief NOM.

Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

Oplage: 3.000 exemplaren.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,

vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke

toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-

hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er

kunnen geen rechten aan worden ontleend.

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,

Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij

voor Noord-Nederland.

Paterswoldseweg 810, Groningen.

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Cover: Tijdens het Ondernemers Congres konden

ondernemers zich op de NOM-stand laten vereeuwigen

als rasondernemer op de cover van een NOMMER.

Het enthousiasme was groot, de cover toont een kleine

selectie.

Nommer-Shop

Must have NOM-pet

Tijd voor een make over?

Heeft u het Ondernemers Congres bijgewoond? NOM/KvK workshop

gevolgd? Meegedaan met ‘petje-op, petje-af’? Alle vragen positief

beantwoord?! Dan heeft u geluk en is het nieuwe NOM-artikel, eentje

in de categorie must haves, reeds in uw bezit. Nog geen pet? Gewoon

even een mail sturen naar info@nom.nl (te verkrijgen voor € 5,-).

Zeker in deze tijd is de behoefte aan

heldere en praktische handvatten

groot. Ambities, voornemens en

plannen genoeg, maar hoe kunnen ze

daadwerkelijk gerealiseerd worden?

Het boek, De Management Makeover,

vergroot uw realisatiekracht en biedt

handvatten om de kans op succes

vele malen groter te maken!

Van ambitie naar resultaat dus. Daar

kun je mee thuiskomen! Te bestellen

voor € 15,- door een mail te sturen

naar info@nom.nl.

5

De NOM doet er alles aan om te zorgen dat

het de noordelijke economie voor de wind

gaat. Meestal figuurlijk, maar heel soms ook

letterlijk. We voeren mee met de Sail In tijdens

DelfSail 2009 op het Russische Tallship de MIR,

een authentieke driemaster waarop tot voor

kort 100 kadetten de fijne kneepjes van het

zeemanschap leerden. De dag was een groot

succes! Meer dan 450 gasten hebben kunnen

genieten van het geweldige evenement. Kijk op

NOM-TV (www.nom.nl) voor een impressie.

Van 16 tot en met 18 november vindt de Energy Delta Convention

plaats in Martiniplaza. De NOM organiseert dit congres samen met

de RuG en Energy Valley. Er staan veel inspirerende sprekers en inte-

ressante workshops op het programma. Heeft u energie-ambities? Zorg

dan dat u erbij bent! De finale van de Energy Battle (zie pagina 10 en 11

van deze NOMMER) vindt plaats tijdens de EDC. Kijk voor meer

informatie op www.rug.nl/energyconvention.

Op 3 en 4 november aanstaande is het weer

zover: de Promotiedagen Noord-Nederland

worden voor de 23e keer georganiseerd. Ook

de NOM is weer van de partij. Samen met con-

venantpartners Kamer van Koophandel, Syntens

en TCNN kunt u ons vinden op standnummers

6257 t/m 6266 in de Martinihal Expo 1. Samen

staan we sterk dus komt u vooral even langs!

De wind in de zeilen met de NOM

Promotiedagen Noord-Nederland

Energy Delta Convention

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Tijd voor een make over?

NO

M o

n to

ur ..

.

6

Water wordt steeds schaarserMet die luxe situatie mogen we onze

handjes dichtknijpen, want mondiaal

gezien is er sprake van een ernstige

watercrisis. Op dit moment heeft

meer dan een miljard mensen on-

voldoende schoon drinkwater en/of

sanitaire voorzieningen. En dat wordt

alleen maar erger. Door de groeiende

wereldbevolking en stijgende wel-

vaart is er steeds meer water nodig.

Niet alleen voor drinkwater, maar

vooral ook voor landbouw en indu-

strie. Om de wereld te voorzien van

voedsel, energie en gebruiksgoederen

zijn enorme hoeveelheden water

nodig. Om een beeld te geven: voor

elke auto die gemaakt wordt zijn al

honderdduizenden liters water nodig.

Watertechnologie slimmer makenAlex Berhitu is sinds januari Project-

manager Water bij de NOM. Als

‘watertechnoloog’ maakt ook hij zich

zorgen over de toenemende schaarste:

‘Ze zeggen wel eens dat water de olie

van de toekomst is. Dat hoop ik niet,

want olie raakt op. Maar het is wel

waar dat het toenemende waterver-

bruik zwaar drukt op de zelfreinigen-

de werking van de aarde. De rol van

moderne zuiveringstechnologie wordt

steeds belangrijker. Gelukkig zijn we

op dat punt tot heel wat in staat. Er

zijn al veel technologieën om van het

aan noordelijke

waterambities

Water is letterlijk van vitaal belang. Maar water is schaars.

In een land waar de regen vaak met bakken uit de lucht

valt en je zelfs je toilet doorspoelt met het zuiverste

drinkwater is dat moeilijk voor te stellen. In Nederland

is water vanzelfsprekend. Voor een verwaarloosbaar

bedrag (< 0,2 cent/liter) beschik je over een onbeperkte

hoeveelheid drinkwater van extreem hoge kwaliteit.

Groei naar Europese water hub krijgt steeds meer vorm

NOM draagt

steentje bij

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

7

vuilste water het schoonste water te

maken: fysische scheiding, biologi-

sche zuivering, chemische zuivering,

noem maar op. De uitdaging voor

de komende jaren is om die techno-

logieën slimmer te maken en/of ze

slimmer in te zetten. Met een lager

verbruik van energie en chemicaliën,

een hoger rendement en waar mo-

gelijk extra toegevoegde waarde. Zo

lopen er onderzoeken of je waarde-

volle componenten zoals fosfaten

uit vervuild water kunt verwerken

tot meststof. Of neem het Cradle to

Cradle Islands-project. Daarin willen

een aantal Noordzee-eilanden slimme

technologie toepassen om zelfvoor-

zienend te worden op het gebied van

water, energie en afval.’

Noord-Nederland en waterNederland blaast internationaal

al een stevig partijtje mee op het

gebied van water: ‘Door onze dijken,

molens en gemalen staan we overal

bekend als waterland. Maar ook op

watertechnologisch gebied hebben

we een uitstekende naam. Parels als

Paques in Balk en het Twentse Norit

behoren internationaal tot de top.

Noord-Nederland, met TTI Wetsus

als belangrijke pijler, profileert zich

steeds nadrukkelijker als dé nationale

regio voor watertechnologie. Maar

als we voorop willen blijven lopen is

innovatie noodzakelijk. Niet alleen

bij de watertechnologische bedrijven

en in de onderzoeksprogramma’s van

Wetsus, maar ook bij bedrijven die

watertechnologie toepassen.’

Het succes van de watercampusIn Leeuwarden vormt zich op dit mo-

ment een belangrijk kenniscentrum.

Een watercampus van Europese allure.

TTI Wetsus is daarin de spil, met

daaromheen een keur van ambitieuze

technologische bedrijven. Deze kun-

nen niet alleen gebruikmaken van

de ruim aanwezige kennis, maar ook

van allerlei professionele faciliteiten,

zoals laboratoria, een waterapplicatie-

centrum en verschillende demosites.

In een prachtig verbouwde kerk naast

Wetsus bevindt zich de ‘Incubator’, een

bedrijvencentrum waar jonge tech-

nologische bedrijven de stap naar de

markt onder begeleiding kunnen ma-

ken. De samenwerking tussen Wetsus

en het bedrijfsleven heeft al geleid tot

allerlei internationaal aansprekende

resultaten. Denk aan innovaties als

Blue Energy en Dutch Rainmaker,

maar ook aan het jaarlijkse Wetsus

Congres waar honderden bestuurders,

ondernemers en wetenschappers uit

vele landen elkaar ontmoeten.

Grote uitbreiding op komst Het succes van het watercentrum is

zo groot, dat er ruimteproblemen

dreigen te ontstaan. Daarom vinden

er de komende jaren gefaseerd grote

uitbreidingen plaats. Voor de korte

termijn staat de bouw van een nieuw

bedrijvengebouw op de planning. Op

de iets langere termijn komt er een

prachtig nieuw hoofdgebouw. Een

architectonische landmark waar ook

Wetsus wellicht naartoe verhuist. De

huidige Wetsus-locatie kan vervolgens

gebruikt worden bij de uitbreiding

Groei naar Europese water hub krijgt steeds meer vorm

De locatie van de uitbreidingsplannenin Leeuwarden.

8

van het waterapplicatiecentrum, een

nieuwe faciliteit gevestigd in het Van

Hall, waar bedrijven kunnen werken

aan kleinschalige proefopstellingen.

Europese water hubDe NOM draagt een actief steentje

bij aan de uitbreidingsplannen. ‘Dat

doen we niet alleen’, haast Alex Ber-

hitu zich te zeggen, ‘maar samen met

een groot aantal bedrijven, overheden

en kennisinstellingen, verenigd in de

Water Alliantie. Samen zetten we ons

in om er iets heel moois van te ma-

ken. Als je je internationaal wilt profi-

leren als excellent watercentrum dan

moet er ook iets staan. Daarom willen

we de uitbreiding groots aanpakken.

‘Eén van de ambities van de Water

Alliantie is namelijk om Leeuwarden

uit te laten groeien tot een Europese

water hub: the place tot be in Europa

op het gebied van waterkennis en

watertechnologie.’

‘In Noord-Nederland, met Leeuwar-

den als kernpunt, hebben we alles

om die rol te vervullen: de kennis, de

bedrijvenconcentratie, het innovatief

vermogen en de organisatorische

structuur. De ondernemers staan bol

van de briljante ideeën. We zijn er

zeker van dat we een belangrijke bij-

drage kunnen leveren aan de mondi-

ale watervraagstukken.’ Deze ambitie

wordt mede-ondersteund door het

Ministerie van Economische zaken,

dat Noord-Nederland heeft aange-

wezen als nationaal speerpunt voor

watertechnologie.

Het waterteam van de NOMAlex Berhitu is in zijn functie de wa-

terspecialist van de NOM, maar zeker

niet de enige NOMMER die actief

betrokken is bij de realisatie van de

plannen: ‘De NOM is op allerlei ter-

reinen actief om Noord-Nederland op

de kaart te zetten als internationaal

watercentrum. We zijn als partner

en adviseur betrokken bij de fysieke

uitbreiding van de faciliteiten, maar

we proberen ook watertechnologische

bedrijven naar het noorden te halen.

Daarnaast kan onze afdeling Finance

in veelbelovende waterbedrijven

participeren en kunnen starters in de

watersector een beroep doen op Flinc,

een initiatief van de NOM om nieuwe

ondernemers te helpen een goede

start te maken. Al met al hebben we

dus een compleet waterteam met

verschillende specialismen.’

Gebruikers betrekken bij nieuwe ontwikkelingenAlex zelf houdt zich bezig met

business development, een belang-

rijke succesfactor voor de sector.

Briljante ideeën komen immers pas

tot hun recht als ze toegepast worden.

‘Technologieontwikkelaars moeten

vaak eindeloos met hun idee/product

Het NOM-waterteam met v.l.n.r. : Reinder de Jong, Ruud van Dijk, Koen van den Berg, Herman de Vries en Alex Berhitu.

9

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

leuren om een geschikte launching

customer te vinden. Sommige ideeën

komen daardoor nooit de ontwikke-

lingsfase voorbij en dat is doodzonde.

Daarom gaat de NOM de afnemer

nu veel eerder en nadrukkelijker bij

het innovatietraject betrekken. We

richten ons op de driehoek techno-

logieleverancier - kennis - technolo-

giegebruiker. Met andere woorden:

we gaan de wensen en vraagstukken

van de watergebruiker als uitdaging

voorleggen aan technologiebedrijven,

die daarbij ondersteund worden door

kennisinstituten. Op die manier kun-

nen sneller nieuwe product-markt-

combinaties ontstaan die vervolgens

ook meteen toepassing vinden. Het

idee is niet nieuw. Kijk bijvoorbeeld

naar het drinkwaterteam van het pro-

ject Water in Balance. Verschillende

bedrijven werken daarin aan innova-

tieve oplossingen voor vraagstukken

van het Waterlab Noord.’

Een driedubbele slag slaanHet doel van de NOM is om inno-

vatieve ontwikkelingen te stimule-

ren die een bijdrage leveren aan de

concurrentiekracht van noordelijke

bedrijven. ‘Technologieproducenten

leveren relatief maar een kleine bij-

drage aan de totale productiewaarde

van de watergerelateerde sectoren.

De productiewaarde van de water-

afhankelijke industrie zoals food en

chemie is daarentegen vele malen

groter. Bovendien blijkt dat ruim 80%

van deze grootgebruikers hun water

in eigen beheer behandelen. Als we

ervoor kunnen zorgen dat er een

nauwe samenwerking tot stand komt

tussen deze gebruikers en de noorde-

lijke technologiebedrijven slaan we

een driedubbele slag. De ontwikke-

laars hebben een launching customer

voor hun innovaties, de gebruikers

profiteren rechtstreeks van de kennis

en innovatiekracht in de regio en de

concurrentiekracht van het noorde-

lijke bedrijfsleven neemt toe.’

Kom met watergerelateerde uitdagingen naar de NOMDe NOM en hun convenantpartners

TCNN, Syntens en Kamer van Koop-

handel spelen in dit traject de rol van

matchmaker en coördinator. ‘In het

noorden zie je overal ideeën, wensen

en uitdagingen, maar de uitvoering

stokt vaak bij het vinden van een

geschikte partner. Samen met onze

convenantpartners kunnen wij daarbij

helpen. We inventariseren de vragen

van de gebruikers en de mogelijke

technische oplossingen en brengen

partijen bij elkaar rond gemeenschap-

pelijke ontwikkelthema’s. Vervolgens

sturen we aan op het ontstaan van

concrete projecten waarbij de afnemer

de regie voert. Als het klikt zorgen wij

vanuit ons netwerk voor professionele

begeleiding en eventueel hulp bij de

financiering. Ook op subsidiegebied

kunnen we een steentje bijdragen. Die

beheren we niet zelf, maar we kennen

wel de weg er naartoe.’

Om zijn rol goed te kunnen spelen

moet Alex de markt op zijn duimpje

kennen: ‘Ik heb al met veel bedrijven

kennis gemaakt en ik wil er nog veel

meer leren kennen. Maar met alleen

praten bereik je niets, er moet wat

gedaan worden. Mijn oproep aan alle

noordelijke bedrijven is daarom: kom

met je watergerelateerde uitdagingen

naar de NOM. De kans is groot dat we

ze samen kunnen oppakken. Ik kijk er

naar uit.’ ■

Noord-Nederland,

met TTI Wetsus als

belangrijke pijler,

profileert zich steeds

nadrukkelijker als dé

nationale regio voor

watertechnologie.

1010

Op 12 september heeft Studentstock de Energy Battle 2009* georganiseerd. Tachtig laatstejaars energiestudenten uit het hele land streden in 14 teams om de meest ‘novel, non-obvious and usefull solution’ voor energievraagstukken die doorbedrijven aan hen werden voorgelegd. De rode draad inalle vraagstukken was: ‘Wat moeten we nu doen om in 2014 succesvol te zijn op het gebied van energie?’ De deskundige jury, onder leiding van Prof. Ton Schoot Uiterkamp, kreeg in de spannende ‘one-minute pitch’-ronde de oplossingen gepresenteerd. Vijf teams gaan met lovende woorden van de jury door naar de finale op 18 november tijdens de Energy Delta Convention in Groningen.

Energietoppers strijden in Groningen

Voor Greener and Cleaner!

‘Wat moeten we nu doen om in 2014 succesvol te zijn op het gebied van energie?’

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

11

Juryrapportvoor de vijf finalisten

Team BioMCN onderscheidde zich door out of the box

te denken: ‘Their proposal to use biomethanol both as a

fuel, a feedstock and an energy buffer is a fine example of

‘thinking out of the box’.

Team Gasunie keek verder: ‘Their advice to look

beyond fossil resources and to focus on renewables is

both valuable and timely.’

Team Groningen Seaports scoorde op usability:

‘Their proposed range of applications is surprising and

the sustainability benefits (including the economic

benefits) are potentially useful. Their slogan ‘from

CCS(torage) to CCR(ecycling)’ is nice.’

Team Magic Boiler zocht naar grote-schaal-

oplossingen: ‘Their proposed focus on large scale solar

power combined with technology and marketing is a

fine example of ‘thinking out of the box’.

Team Plugwise bekeek de casus vanuit de gebruikers:

‘Their focus on consumers and on making the interface

more userfriendly is both refreshing and useful.’

Geertje Dam, directeur van Studentstock, noemt de

Energy Battle een ‘lekker concreet‘ voorbeeld van het

verbinden van laatstejaars toptalent aan de energiesector.

‘Kennistransitie en het verbinden van jong toptalent is

essentieel. Deze laatstejaars energiestudenten staan op

het punt de arbeidmarkt te betreden. Dat betekent dat

ze dus goed moeten weten waar energiebedrijven zich

nu mee bezighouden en andersom.’

Door toptalenten collectief te verbinden aan de energie-

sector kan een kweekvijver gerealiseerd worden.

De speciaal voor de Energy Battle opgerichte Energy

Talentpool, stroomde binnen een maand vol met meer

dan 100 enthousiaste en geïnteresseerde energietalenten.

Frank van Es, van de nieuwe Hanze Interregio, pleit

voor het realiseren van één internationaal topopleidings-

instituut op energiegebied in de regio. ‘Een opleiding

waar energiestudenten uit heel Europa, de experts voor

de toekomst op afkomen, desnoods virtueel. Als we maar

gezamenlijk het hele pakket afdekken.’ Noord-Nederland

is hard op weg een leidende positie in te nemen als

energieregio in Europa, onder andere door de intensieve

samenwerking met Noord-Duitsland. Op gasgebied

speelt de Gasunie op wereldniveau al langer een belang-

rijke rol.

Het wordt tijd dat collectief getoond wordt wat het

noorden aan energie te bieden heeft, zowel voor

bedrijven als studenten. De Energy Battle laat zien dat

door samenwerking in korte tijd een regionaal event

georganiseerd kan worden met internationale allure

en aantrekkingskracht.

De finale van de Energy Battle vindt plaats op

18 november tijdens de Energy Delta Convention

waar de teams hun oplossingen aan een internationaal

publiek zullen presenteren. Jaap Dijkstra (wethouder EZ,

Groningen) zal het winnende team de prijs uitreiken. ■

* De Energy Battle wordt mede mogelijk gemaakt door de NOM, Flinc,

Gasunie, Groningen Seaports, Gemeente Groningen, BIOmcn, AkzoNobel

en RuG.

Energietoppers strijden in Groningen

12

Flinc tekeergegaan! ‘Flinc bestaat nu ongeveer een jaar. En in dat

jaar is ons team Flinc tekeergegaan: gemiddeld

zijn er 80 ondernemingsplannen in behandeling,

en het afgelopen jaar hebben we voor

27 startende ondernemers daadwerkelijk

financiering weten te vinden. Drie aansprekende

voorbeelden vind je in dit artikel’, aldus Wytze

Rijke van Flinc.

De Ground Consolidator is een won-

derlijke uitvinding: een kubusachtige

open vorm, waarvan enkele hoeken

ontbreken, zodat ze in elkaar haken

als je ze in grote aantallen stort. Wat

je ook probeert, je krijgt ze niet meer

uit elkaar.

Wat voor nut heeft dat? Je kunt er

drie dingen mee doen: taluds verster-

ken, dijken verstevigen en kunstriffen

aanleggen, zodat er een nieuwe ‘bio

space’ ontstaat: een plaats waar jonge

plantjes en andere organismen kun-

nen hechten.

Lieuwe Boskma, directeur van Anome

Projects, vertelt hoe de Ground

Consolidator ontstond: ‘Twintig jaar

geleden woonden Jos Hoeben en

zijn buurman langs een weggetje dat

telkens afbrokkelde. De twee wilden

daar iets aan doen, en gingen spelen

met vormpjes. Daaruit is uiteindelijk

de Ground Consolidator ontstaan ...’

Diverse schaaltests bij Deltarès

leverden een bemoedigend resultaat

op. De ‘grote jongens’ in de weg- en

waterbouw antwoordden met een

volmondig ‘Ja!’ op de vraag of zij

toegevoegde waarde in de Ground

Consolidator zagen.

Dat is wellicht mede te danken aan

het feit dat het product duurzame

kwaliteiten heeft: Ground Consolida-

tors worden vervaardigd uit kunst-

stoffen waarbij glasvezels vervangen

zijn door agrovezels, zoals vlas en

hennep. Ook kan de kunststof oplos-

baar gemaakt worden. Daarmee kan

bijvoorbeeld een kunstrif gebouwd

worden dat na verloop van tijd ‘op-

lost’ in het water, zodra de gewenste

bio space eenmaal ontstaan is. ‘Bij

dijken en taluds kiezen we natuurlijk

voor een variant die veel langer mee-

gaat’, voegt Lieuwe Boskma snel toe

om misverstanden te voorkomen ...

Flinc zorgde dat de Ground Conso-

lidator vaste grond onder de voeten

kreeg. Netwerken werden ontsloten,

zodat het gemakkelijker was om sub-

sidies te verwerven. Bovendien werd

er dankzij Flinc een achtergestelde

lening en eigen vermogen (een parti-

cipatie) verstrekt vanuit het NOM Pre

Seed Fund.

‘Dat geld helpt ons door een moei-

lijke fase. Maar de verwachtingen

zijn goed: we werken samen met

Rijkswaterstaat, Boskalis, Haven-

bedrijf, Witteveen+Bos en TU Delft

bij experimenten op de maasvlakte,

doen onderzoek naar dijkversterking

bij de IJkdijk en we werken samen

met Wageningen University and

Research Centre en Burgers Zoo aan

het herstel van koraalriffen’, sluit

Lieuwe Boskma optimistisch af ...

De Ground Consolidatorvan Anome Projects

CaseHet begon op een plattelands-weggetje dat telkens afbrokkelde ...

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

13

Flinc tekeergegaan!

LSID in Hooghalen ontwikkelt en pro-

duceert informatieschermen. ‘Maar die

waren er al!’, roept u uit. Dat is waar,

maar een informatiescherm zoals de

EventView bestond nog niet. Waarom

is het nieuwe scherm van LSID dan zo

vernieuwend?

Het begint met de technologie: de

EventView maakt gebruik van electro-

nic ink technology: de inkt wordt be-

waard in piepkleine kuipjes, verdeeld

over het gehele scherm. De inkt wordt

zichtbaar of onzichtbaar gemaakt door

het inktniveau in het kuipje aan te

passen, zodat het scherm de gewenste

afbeeldingen en teksten weergeeft. Het

geheugen kan meerdere combinaties

van beeld en tekst opslaan en in iedere

gewenste volgorde weergeven.

Deze technologie valt op door een

energieverbruik dat dicht in de buurt

van ‘de nul’ komt: de EventView

draait máánden op twee penlite-batte-

rijtjes ... Maar kan natuurlijk desge-

wenst ook aan het lichtnet.

De EventView heeft nóg een groot

voordeel ten opzichte van bestaande

schermen: de prijs. Waar een LED-

scherm een slordige 12.000 euro per

vierkante meter kost, betaalt de klant

een fractie van dat bedrag voor de

EventView.

Toegegeven: de EventView kan géén

bewegend beeld en ook geen duizenden

‘sexy kleuren’ weergeven. ‘Je moet het

zo zien’, zegt Hans Jongedijk, oprichter

van LSID, ‘eerst heb je posters, dan

een hele tijd niets, dan LED-schermen.

Dáár ligt de ruimte voor de EventView’.

Flinc werd enthousiast van de over-

tuiging waarmee Hans Jongedijk zijn

plannen presenteerde. Men bracht

hem in contact met M2 Accoun-

tants, die hem hielpen het business

plan in de juiste bewoordingen

te formuleren. Daarnaast werd er

via Flinc een achtergestelde lening

verstrekt aan LSID, zodat het bedrijf

de sprong van idee naar markt kon

maken.

Over belangstelling heeft LSID niet

te klagen: scoreborden voor cricket-

wedstrijden in India, schermen voor

de last-minute-aanbiedingen in super-

markten te Japan. En dat allemaal

vanuit het Drentse Hooghalen ...

Doe óók Flinc! Loop jij rond met een steengoed idee, en wil je een nieuwe onder-

neming oprichten? Doe Flinc! Want Flinc helpt je de weg omhoog te

vinden. In de eerste plaats door je businessplan kritisch te lezen en je

in contact te brengen met professionals die dat plan samen met jou

kunnen aanscherpen. En in de tweede plaats met geld: voor jou is

de financiële wereld misschien een jungle, maar voor ons bekend

terrein!

Het gat in de markt tussen poster en LED-scherm

De EventView van LSID

Case

1414

Amsterdam heeft zijn Noord-Zuidlijn, Groningen zijn parkeergarage aan het

Damsterdiep. Rondom beide projecten houden bezitters van onroerend goed

hun hart vast: het gevaar van verzakking ligt levensgroot op de loer.

De StabiAlert houdt de boel in de gaten. En waarschuwt in een zéér vroeg

stadium ... Hoe doet ‘ie dat?

De StabiAlert bestaat uit twee onderdelen: een sensor, de StabiPen, en een systeem

dat data verwerkt, de StabiBase. De StabiPen is niet groter dan een flinke vilt-

stift en kan derhalve overal geplaatst worden om verzakkingen, trillingen en

temperatuur te meten. De resultaten worden verzonden naar de StabiBase, die

ze razendsnel verwerkt en grafisch weergeeft. Meetgegevens worden opgeslagen

en events, zoals heiwerkzaamheden, kunnen toegevoegd worden. Webbased, dus

overal ter wereld uitleesbaar voor de opdrachtgever(s).

Snelheid is de grote kracht van de StabiAlert: de StabiPen kan desgewenst tot

honderd keer per seconde worden uitgelezen, de StabiBase geeft de resultaten

real time weer. Directeur medeoprichter Reinier Brongers vertelt: ‘We gaven een

presentatie aan het projectteam Noord-Zuidlijn, waarbij ook enkele Grote Jon-

gens uit de wereld van weg- en waterbouw aanwezig waren. Ze waren allemaal

flabbergasted.’

‘We hebben besloten deze onderneming heel gedegen, heel rustig op te zetten,

ook omdat we alledrie al andere bezigheden hebben. In het voortraject hebben

we uitvoerige gesprekken gehad met Flinc.

Daar werd adequaat gehandeld: er kwam

door hun tussenkomst een prima financie-

ringsvoorstel op tafel. Daardoor kunnen

wij nu de benodigde investeringen doen.

Dat is maar goed ook, want we hebben

al een viertal opdrachten die we gedeel-

telijk moeten voorfinancieren. Bovendien

willen we de StabiAlert software-technisch

optimaliseren, zodat ‘ie nóg completer

en sneller wordt ...’

De bouw van de Noord-Zuidlijn ligt voor-

alsnog stil maar de Gemeente Groningen

heeft StabiAlert gevraagd om de beweging

van de Oude Graansilo te monitoren

tijdens de bouw van de Berlagebrug ...

Metingen van bepaalde objecten kunnen

online gevolgd worden op www.stabiview.nl ■

Een uitvindingdie staat

als een huis CaseStabiAlert

KvK-StartersdagenOntmoet de Flincerds op de Startersdag van de Kamer van Koophandel!

Jazeker, ook dit jaar zijn er weer Startersdagen. Ambitieuze ondernemers in Fryslân,

Groningen en Drenthe zijn van harte welkom. De Kamer van Koophandel organi-

seert de Startersdag dit jaar op zaterdag 7 november. Kijk voor de locatie in jouw

omgeving op kvk.nl.

Mis dit evenement niet: het is dé kans om adviezen van succesvolle ervaren

ondernemers te krijgen, je netwerk te versterken en ervaringen uit te wisselen.

En natuurlijk: de mensen van Flinc te ontmoeten. Wie weet geven zij jouw bedrijf

een start van pole position ...

15

Yes!Een crisis

Zo luidt de titel van het boek van Marc Lammers (de voormalige coach van het gouden Nederlandse

dameshockeyteam) dat ik een dezer dagen onder ogen kreeg. Het is een gedurfde uitspraak in deze tijd

van economische teruggang. Lang niet iedereen zal het met zijn uitspraak eens zijn. Je zult bijvoorbeeld

net je baan zijn kwijtgeraakt.

Wat hij bedoelt, is dat je gebruik kan en moet maken van een gezamenlijk

gedeeld gevoel van urgentie. Het biedt je de kans om zaken anders te doen,

om buiten de bestaande kaders te denken en om werkelijk te vernieuwen.

Hoeveel crisis hebben wij eigenlijk op het gebied van water? Bij de meeste

mensen is er zelfs geen vermóeden van een mogelijk probleem. Water is hier

(meestal) in ruime mate beschikbaar, de benodigde technologie en organisatie

zijn aanwezig om te waarborgen dat het op het juiste niveau gezuiverd wordt,

en het is tenslotte nog erg goedkoop ook. Wat zou er mis kunnen gaan?

We beschikken immers over goede spelers hier in het noorden. Universiteit,

hogescholen, Topinstituut Wetsus, Energy Valley, Sensor Universe, en bedrijven

zoals bijvoorbeeld Paques, Landustrie, van der Wiel, Verkleij, maar ook partijen

als provincies, gemeenten, de NOM, de Kamer van Koophandel, de Wadden-

academie, natuur- en milieu-organisaties, waterschappen en waterbedrijven.

Goede spelers, maar nog geen team! En we hebben ook nog de beschikking

over een bijzonder goed speelveld: de chemische industrie is zwaar vertegen-

woordigd, net als de energiebedrijven, de landbouw- en voedingsmiddelen-

sector, de medische sector, we hebben de beschikking over veel ruimte, en de

lijnen zijn kort: we kennen elkaar.

Er liggen dus kansen om te innoveren, de kennis en de thuismarkt zijn aan-

wezig. En op wereldschaal is water een enorme groeimarkt, er wordt verwacht

dat de omzet (drinkwater, afvalwater, waterbeheer) wereldwijd binnen zes jaar

zal verdubbelen.

We mogen ons hier dan wel op ons gemak voelen over het onderwerp water,

maar op veel plaatsen in de wereld is de paniek al behoorlijk groot. Nu al

heeft bijna een miljard mensen geen beschikking over goed drinkwater en

sanitatie. Dat zal er niet beter op worden als de grondwaterbronnen opdrogen

of verzilten door het binnendringen van de zee. Er zal steeds meer energie

nodig zijn om drinkwater of industriewater van de juiste kwaliteit te maken.

En daarmee zal het op den duur peperduur worden. In markttermen: er liggen kansen voor onze bedrijven!

In maatschappelijke termen: we kunnen ons toch niet aan onze verantwoordelijkheid onttrekken?

We hebben dus goede spelers, een mooie thuismarkt, de technologie, maar weinig urgentiegevoel, on-

voldoende samenwerking om de kansen te pakken die er zijn, we zijn geen team, en we hebben heel veel

coaches. Wat is er nodig om hier verandering in aan te brengen? In de bancaire wereld was er eerst een

wereldwijde financiële crisis nodig voordat het systeem werd herzien. Wat is er nodig om de waterkrachten

in het noorden te bundelen, hoever zullen we het laten komen?

Harmen Hoogeveen

directeur Waterbedrijf Groningen nv

16

Management Buy-Out/Buy-In

17

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Wat heeft de NOM dan wat anderenniet hebben?‘Bij Management Buy-Out/Buy-In draait het niet alleen

om onderhandelingen en financiering. Ook de factor

emotie speelt vaak een belangrijke rol. Een (familie-)

bedrijf verkopen is voor de eigenaar een moeilijke stap

waarbij allerlei gevoelens een rol spelen. Wat gaat de

opvolger doen met het bedrijf? Is de continuïteit gewaar-

borgd? Blijft het zelfstandig en in de regio gevestigd? Kan

het personeel zijn baan behouden? Op dat soort vragen

moet een bevredigend antwoord komen. De eigenaar

moet immers zijn levenswerk loslaten. De NOM heeft

gevoel voor dat soort emoties.

Voordat de onderhandelingen met een koper beginnen

hebben we al regelmatig contact gehad met het bedrijf.

Soms al jaren voordat er concreet sprake is van een ver-

koop. We willen een eigenaar namelijk goed voorbereiden

en informeren. Het onbekende, het bedreigende wegne-

men. Zo’n proces kost tijd.’

Waarom stopt de NOM daar zoveel tijd in?‘Omdat we gezonde bedrijven graag voor de regio willen

behouden. Veel ondernemers zitten met opvolgingspro-

blemen. De NOM wil die opvolging graag in goede banen

leiden, zodat de continuïteit gewaarborgd wordt.

Daarom investeren we bij MBO/MBI ook zelf met risico-

dragend kapitaal. Dat blijft altijd een minderheidsaandeel

omdat we de nieuwe eigenaar de ruimte willen geven om

te ondernemen. NOM Finance is geen investeerder die zo

snel mogelijk maximaal rendement uit een onderneming

wil halen. We willen een langdurige relatie aangaan, >

Achterop dit nummer staat de

eerste advertentie van de NOM

Finance campagne voor

Management Buy-Out/Buy-In.

Een activiteit van de NOM die de

komende maanden extra onder de

aandacht wordt gebracht. Terecht,

vindt Geert Buiter, hoofd NOM

Finance, omdat de NOM in het

Noorden de aangewezen partner

is bij MBO/MBI. Zowel voor

kopende als verkopende partijen.

Meer dan een investering voor NOM Finance

Management Buy-Out/Buy-In

18

waarde creëren en continuïteit opbouwen. Als de resulta-

ten in het begin wat achterblijven rekenen we de nieuwe

eigenaar daar ook niet direct op af. We geven een onder-

nemer de tijd om een gezond bedrijf op te bouwen. Onze

exit plannen we ook nooit vooraf. We blijven aandeel-

houder zolang het nodig is. Vaak wel 4 tot 6 jaar.’

Dat klinkt bijna als liefdadigheid‘Dat is een misverstand dat we direct de wereld uit willen

helpen. De NOM is een winstgerichte onderneming die

net als andere investeerders zijn risico’s inschat, normale

rentes berekent en maatregelen neemt als het mis dreigt

te gaan. En net als anderen stellen we strenge voorwaar-

den aan een investering. We stappen er alleen in als we

overtuigd zijn van het feit dat het om een gezond bedrijf

met winstpotentieel gaat en dat de koper uitstekende

ondernemerskwaliteiten heeft. Verder verwachten we

uiteraard een gedegen businessplan waaruit de cashflow

en de waardeontwikkeling blijkt. Er is dus absoluut geen

sprake van een ‘softe’ aanpak, wel van betrokkenheid bij

de noordelijke economie.’

Wat zijn die extra troeven waar in deadvertentie over gesproken wordt?‘Ten eerste geven we de verkoper het vertrouwen dat zijn

onderneming op een voor hem acceptabele manier wordt

voortgezet. Zo’n eigenaar hoeft niet bang te zijn dat na

een maand de helft van de medewerkers op straat staat of

dat de productie naar Polen verhuist. Daar staat de NOM

voor. Dat maakt het onderhandelingstraject vaak een stuk

eenvoudiger.’

‘De koper krijgt met NOM Finance een degelijke en

betrouwbare aandeelhouder die meer op de toekomst

gefocust is dan op snelle resultaten. Dat geeft hem de tijd

en ruimte om processen te verbeteren en innovaties door

te voeren. NOM Finance beheert een revolving fund. Dat

wil zeggen dat we onze winsten uit participaties weer

investeren in andere veelbelovende noordelijke onderne-

mingen. Als we participeren in een MBO of MBI gaat het

meestal om bedragen tussen E 100.000,- en E 4,5 miljoen.

Dit bedrag wordt verstrekt als aandelenkapitaal, vaak

aangevuld met een achtergestelde lening.’

‘Een andere belangrijke troef is dat de NOM inhoudelijk

een stevige sparringpartner is. We denken graag mee over

stappen die voor de toekomst van het bedrijf belangrijk

zijn. Niet alleen bij de aankoop van het bedrijf, maar ook

ver daarna. Zo spelen we een actieve rol in aandeelhouders-

vergaderingen en benoemen we een ervaren commissaris.

Verder heeft de NOM een breed netwerk van bijvoorbeeld

banken, adviseurs, toeleveranciers en samenwerkings-

partners. Ook daar kan de ondernemer gebruik van maken

als hij wil.’ ■

19

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

‘Waarde creëren voor de business’

Duurzaamheid staat steeds steviger op de agenda van de NOM. Maar hoe geef je adequaat antwoord op de duurzaamheidsvraag? Is er voldoende kennis en begrip? En, niet onbelangrijk, loont duurzaam-heid eigenlijk wel?

DuurzaamheidHoog tijd dus om het onderwerp nog eens nader te belichten.

In het kader van een NOM Academy* bijvoorbeeld. Wat volgde

was een inspirerende presentatie, op maandag 14 september

2009 om precies te zijn. Een belangrijke stem uit het bedrijfs-

leven toonde de kracht van duurzaamheidambities: Ton van

Veen, directeur Sustainability van Philips Consumer Lifestyle.

Gouden kansenEén ding werd tijdens zijn verhaal snel duidelijk: als je als

bedrijf duurzaamheid niet goed weet op te pakken, heb je een

probleem. Consumenten, de regering en NGO’s eisen steeds

meer. ‘Alles draait om het creëren van waarde voor de business’,

benadrukte Van Veen meermaals. ‘Alleen dan ben je in staat

om duurzaamheid met succes te implementeren.’ Voor de

NOM ziet hij overigens gouden kansen. Als voorbeeld noemt

hij Water en Energie. Innovatieve sectoren die nauw verbon-

den zijn aan duurzame ontwikkeling. Een heldere visie op

duurzaamheid is dan vanzelfsprekend wel vereist. Weten welke

kant we als NOM op kunnen en willen met de verschillende

sectoren. Onderzoeken wat onze omgeving van ons verwacht.

Een complex proces? Nou, dat valt volgens Ton van Veen wel

mee. ‘Open staan voor het onderwerp, logisch redeneren,

make sense; dan komen slimme oplossingen vanzelf.’

Mooie aanzetNeemt niet weg dat duurzaamheid geen eenvoudig thema is.

Er is nog veel te ontdekken. Kansen zijn er zeker: duurzaam-

heid als kostenbesparingsstrategie, als manier om nieuwe

markten te betreden en als creativiteitsboost voor de medewer-

kers. Uit de vragen, na afloop van de presentatie, bleek dat veel

NOMMER’s nog met het thema worstelen. Siem Jansen wist

dat in zijn slotwoord prima te relativeren. ‘We moeten niet de

illusie hebben de wereld te kunnen veranderen, maar als NOM

kunnen we absoluut een grote bijdrage leveren aan de duur-

zame ontwikkeling van het bedrijfsleven en de economie van

morgen in de drie noordelijke provincies. Wat dat betreft was

deze sessie een mooie aanzet om dat proces op gang te brengen.’

En daarmee is niets teveel gezegd. ■

* (een externe deskundige informeert NOMMER’s over een onderwerp met

als doel kennis en inzicht over het betreffende onderwerp te vergaren)

De NOM organiseerde samen met de Kamer van Koophandel

tijdens het Ondernemers Congres de workshop ‘IMPULS voor

succes’. De workshop werd gegeven door Petra Kerrebijn,

ondernemerscoach van Intenza. Zij had geen theoretische

verhalen maar wel tips die hun werking in de praktijk al hebben

bewezen. Een korte terugblik …

Noordelijk Ondernemers Congres

groot succes!20

21

Focus op actie brengt succes …… aldus een van de deelnemende ondernemers.

De workshop had het doel om ondernemers praktische

tips te geven voor het ondernemen in een markt met

tegenwind. En dan moet je natuurlijk niet stil zitten!

Daarom werd gestart met een actieve warming up: een

vragenspel volgens het recept petje op, petje af. Hierna

werden de ondernemers meegenomen aan de hand van

het acroniem IMPULS, wat staat voor: Impact, Meer

met minder doen, Proactiviteit, Uniek zijn, Leiderschap

en Snel succes realiseren.

Zo kregen ze in een uur tijd praktische tips om: 3 x

zoveel impact te veroorzaken in klantcontacten; de rea-

lisatiekans van plannen te vergroten; meer te doen met

minder budget; proactief gedrag te stimuleren; je te

onderscheiden naar je markt; als leider acties te nemen

om het inspirerende voorbeeld te zijn en tot het recept

te komen om snel succes te realiseren!

Dit jaar deed de NOM voor het eerst mee als

kennispartner. Na overleg met initiatiefnemers

MKB Noord en organisatiebureau Synpact was de

samenwerking snel beklonken. En met succes! Het

congres leeft in Noord-Nederland. Binnen no-time

schreven honderden ondernemers zich in en was

de NOM/KvK workshop ‘uitverkocht’. Enthousiaste

reacties, ontmoetingen met bestaande en nieuwe

contacten, inspirerende workshops en interessante

sprekers. Volgend jaar is de NOM beslist weer van

de partij!

Noordelijk Ondernemers Congres

groot succes!De NOM en hetOndernemers Congres

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

De wereld wordt kleiner, de concur-

rentie groter. Noord-Nederlandse

ondernemers moeten steeds vaker

opboksen tegen concurrenten uit

Oost-Europa en Azië. Afnemers

kijken tevreden toe: zij kunnen

steeds hogere eisen stellen.

Producten en diensten moeten

sneller, beter en goedkoper dan

ooit geproduceerd worden.

Dat vraagt om fitheid, slagkracht,

productiviteit, dat vraagt om NPAL!

Noord-Neder landse ondernemers fitter in de ring

NPAL. Dé investering in productiviteitsverbetering

22

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

23

Een stevig offensief

NPAL is de afkorting van Noordelijke Productiviteits-

Alliantie. De naam zegt het al: ondernemers in Noord-

Nederland werken samen aan de verbetering van

bedrijfsprocessen. Een stevig offensief, waarbij de doelen

duidelijk zijn: hogere tevredenheid bij klanten, overbo-

dige handelingen uitbannen, (tussen)voorraden beper-

ken en natuurlijk fouten vermijden. Ook: innovatie,

samenwerken om de concurrentiekracht te verhogen en

de creativiteit van medewerkers aanspreken.

Er valt heel wat te winnen voor Noord-Nederlandse be-

drijven, want onderzoek toont aan dat de productiviteit

in onze regio achterblijft bij het landelijk gemiddelde.

De wereldtop binnen bereik Wat mag een ondernemer van NPAL verwachten? En

wat niet? Folkert van der Meulen vertelt: ‘Neem nu zo’n

spreker als Bart van Ark, die te gast was op onze eerste

bijeenkomst. Een man met een internationale scope

geeft nieuwe inzichten. Dat alleen al rechtvaardigt de

samenwerking in zo’n Alliantie: de wereldtop van sprekers,

denkers en deskundigen binnen bereik brengen voor

Fryslân, Groningen en Drenthe.’

Trainers, coaches en sparring partners

‘Deelnemers aan NPAL kunnen zich overigens niet beper-

ken tot achterover leunen, luisteren en kijken. De han-

den moeten uit de mouwen, er moet aangepakt worden.

Binnen de Alliantie zijn de ondernemers elkaars trainers,

coaches en sparring partners. Iedereen heeft zijn eigen

verbeterplan, gericht op het implementeren van metho-

des, technieken en processen die nóg efficiënter zijn.

Deelnemers houden elkaar scherp, sleuren elkaar door

moeilijke periodes en wisselen ideeën en ervaringen uit.’

Verdichten van het NPAL-netwerk:samen inhoudelijk aan de slagNPAL is niet vrijblijvend, deelnemers moeten erin willen

investeren: geld, menskracht, betrokkenheid en enthou-

siasme. De Alliantie kent twee niveaus: het platform en

clusters. Het platform is bedoeld als ‘vrije ruimte’ waarin

plantmanagers en directeuren op strategisch niveau

discussiëren. Het ligt in de bedoeling dat de deelnemers

elkaar vier keer per jaar ontmoeten om nieuwe ideeën en

inspiratie op te doen en om gezamelijk ontwikkellijnen

te ontdekken.

Daarnaast zijn er de clusters, waarin de focus op het

tactisch en operationeel niveau ligt. Deze clusters zijn

bedoeld voor managers en productieleiders. De onder-

werpen zijn concreter, de focus ligt op het uitwerken van

de ideeën en ontwikkellijnen.

Wilt u meer weten over NPAL? Kijk op www.npal.nl,

bel of mail Folkert van der Meulen: (050) 521 44 94 of

meulen@nom.nl of Bart Schanssema 050 521 44 77 of

schanssema@nom.nl >

Noord-Neder landse ondernemers fitter in de ring

NPAL. Dé investering in productiviteitsverbetering

Folkert van der Meulen

Bart Schanssema

24

Bart Schanssema,

Projectmanager Ontwikkeling & Innovatie NOM

‘Ik reed met een tevreden gevoel naar huis’ Donderdag 24 september was een grote dag voor NPAL: de eerste

bijeenkomst vond plaats op Landgoed Nienoord in Leek. Het betrof een

zogenaamd ‘diner pensant’: nader kennismaken en de gedachten vrijelijk

laten stromen in telkens wisselende tafelschikkingen.

Bart van Ark, de Vice President en Chief Economist van de Conference

Board in New York (een prestigieuze denktank), hield een boeiende inlei-

ding over de oorzaken van de crisis. Inzetten op productiviteit is volgens

hem de enig juiste keuze voor de toekomst. Daarna ontstond een geani-

meerd gesprek over dit onderwerp.

Folkert van der Meulen sloot af met een aantal nieuwe ontwikkellijnen:

scenarioplanning, leiderschap (hoe mensen te inspireren en in beweging

te krijgen), energie en het verdichten van regionale netwerken. Hij kijkt

tevreden terug: ‘We kregen suggesties voor sprekers, hebben al aanzetten

voor een vervolg in kleinere kring én werden aangespoord om het plat-

form vaker dan de geplande vier keer per jaar bijeen te laten komen...’ ■

op Landgoed Nienoord in Leek

Een sfeerimpressie

PLATFORM

Ontwikkelclusters

Scenario Analyse***Lean/6Sigma

CP**

ERIP**

SBE**

Procesindustrie*

VGMVGM N-N*

VGM I/d Keten** Smart Factory**

Customer Intimicy***

India**

Assessments*

* bestaat al

** in ontwikkeling

*** potentieel

Het NPAL-conceptverbeeld

2525

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Ik sta een beetje humeurig met een beker in mijn hand naar de rijst

te kijken. Ik wilde een kom yoghurt met cruesli als ontbijt. De schoon-

maakster is gisteren geweest en heeft de keuken flink aangepakt. De

keuken glimt weer, maar alles staat nu op een andere plek. Terwijl ik op

zoek ga naar de cruesli overweeg ik of ik alles weer op zijn vertrouwde

plek zal zetten of zal laten staan zoals het nu staat. Daarbij vraag ik me

eigenlijk helemaal niet af of de nieuwe plek beter is.

Ik realiseer me dat ik misschien toch niet zo flexibel ben met ver-

anderingen als ik dacht. Aan de andere kant, ik ben dit jaar met een

nieuwe baan gestart en we hebben een huis gekocht. Beide spannend

en leuk, en zeker veranderingen. Het verschil is dat ik er zelf voor geko-

zen heb. Bovendien overvalt het me niet. Weten wat er gebeurt en er

zelf voor kiezen maakt verandering blijkbaar makkelijker.

Het huidig economisch tij laat veel bedrijven op dit moment niet

de keuze om te veranderen. Een ondernemer wordt geconfronteerd

met de noodzaak van veranderingen om te kunnen overleven. Soms

is die dwang van buitenaf nodig, omdat het inzetten van een veran-

deringsproces niet gemakkelijk is. Het gaat namelijk niet alleen om

veranderingen van de ondernemer zelf, maar voor de gehele organisa-

tie met al haar werknemers. De veranderingen leveren vaak weerstand

op, omdat het belang ervan voor de werknemer niet duidelijk is. De

ondernemer wil tenslotte niet van de daken schreeuwen hoe nood-

zakelijk het is voor de toekomst van het bedrijf. Bovendien wordt vaak

vergeten de werknemers te informeren. Het succes van veranderingen

hangt naar mijn mening samen met het communiceren van een helder

doel en de belangen, de weg en het tijdspad om het doel te bereiken.

Als leden van een organisatie, moeten we reëel zijn ten aanzien

van het tijdspad waarin veranderingen plaats kunnen vinden. En als

we met zijn allen vinden dat de veranderingen voornamelijk vanuit

anderen moeten komen, betekent dit over het algemeen dat het

proces meer tijd vergt of zelfs mislukt. Met de kracht van de waarheid

van clichés zou ik daarom willen zeggen: verandering begint bij jezelf

en met de kleine dingen.

Ondanks dat ik het doel en het belang van de verschuiving van de

spullen in mijn kastjes niet ken, besluit ik, als ik mijn ontbijt op heb,

om de inhoud van mijn keukenkastjes voorlopig zo te laten staan.

Eerst maar eens ervaren. Misschien is het veel handiger en waarschijn-

lijk went het toch best snel. Acceptatie van een verandering? Of is het

toch gewoon de gemakkelijkste weg?

Yvette Dijkshoorn

Controller

dijkshoorn@nom.nl

Veranderingbegint bij jezelfen metkleine dingen

26

Autotrust is in 2006 opgericht in Terneuzen

(Zeeuws Vlaanderen). Het is een gespecia-

liseerde onderneming die particulieren de

mogelijkheid biedt om een garantie op een

auto direct af te sluiten. Van 2006 tot 2009

was de Autotrust Garantie volledig gericht op

de particuliere autoverkopers. In 2007 werd de

meerderheid van de aandelen van Autotrust

gekocht door Wegener NV en werd Auto-

trust gekoppeld aan Autotrack.nl. Vanwege

enigszins tegenvallende resultaten in 2008

gingen er na 2 jaar binnen Wegener geluiden

op om te stoppen. Als mede-oprichter besloot

ik daarop een poging te wagen om de activi-

teiten (terug) over te nemen en nieuw leven

in te blazen. Hierbij zocht ik hulp van een

Engelse partij (EPG Insurance), omdat zij het

concept van garantieverkoop aan particulieren

zeer succesvol exploiteerden in het Verenigd

Koninkrijk.

Uiteindelijk werd het een volledige samen-

werking, waarbij EPG een direct belang nam

in Autotrust. Omdat er ook nog aanvullende

financiering nodig was, zijn we als partners op

zoek gegaan naar potentiële investeerders. Het

besluit om de activiteit in Noord-Nederland

te vestigen was inmiddels genomen en omdat

de NOM vanuit een lokale visie investeert en

In 2002 hebben wij, Gerrit Baarda en Ed van den Brand, ZiuZ Visual

Intelligence opgericht. Bij de start hebben we ons bedrijfsplan voorgelegd

aan de NOM. Zij waren bereid om ons jonge bedrijf een renteloze lening

te verstrekken, waarvan het eerste jaar aflossingsvrij. Door deze lening

beschikte ZiuZ over een goed startkapitaal en kon het uitgroeien tot een

Europees opererende onderneming.

ZiuZ is een kennisintensief bedrijf dat software ontwikkelt en vaak de

daarbijbehorende hardware. We werken nauw samen met TNO en de

Universiteit van Amsterdam. De intelligente software van ZiuZ helpt om

digitaal beeldmateriaal (video en foto) op basis van de inhoud te begrijpen

en objecten automatisch te lokaliseren en te identificeren. Voor diverse

bedrijven en instellingen

in de opsporings- en

beveiligingsbranche, de

industriële automatisering

en de audiovisuele branche

in Europa, heeft ZiuZ al

oplossingen gevonden.

Tijdens een samenwerking

met TNO en de Universiteit

van Amsterdam kwamen

we in aanraking met foren-

sische opsporing bij de

politie. Nadat de eerste

aanzet was gegeven door TNO is ZiuZ de producten verder gaan ontwikkelen.

Er werd een applicatie ontwikkeld om versneld videomateriaal te analyseren.

Dit product was breed toepasbaar voor zowel bewaking en observatie als

voor kindermisbruik. Direct hierna volgden vele andere producten om het

werk in de opsporingsbranche te versnellen.

Na ruim zeven jaar telt het bedrijf nu meer dan 15 medewerkers en is het

actief in een groot deel van Europa.

Gerrit Baarda en Ed van den Brand

Participaties aan het woord

‘Veranderende marktomstandigheden brengen de NOM niet snel in de war’

Met de NOM op het juiste spoor

ZiuZ Visual Intelligence

Autotrust

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

geworteld is in de regio, genoot zij bij ons

de voorkeur boven andere investeerders. De

NOM bleek bovendien niet in de war gebracht

door veranderende marktomstandigheden,

daar waar anderen meer moeite hadden

om (snel) besluiten te nemen. Vanwege de

complexiteit van een Engelse aandeelhouder

(vreemde taal en verschillende rechtssystemen)

werd het nog een stevig proces om tot een

participatieovereenkomst te komen, waarbij

de NOM zich steeds zakelijk en voorspelbaar

opstelde. Met name dat laatste werd door ons

als zeer prettig ervaren.

Inmiddels heeft Autotrust een nieuwe start

gemaakt in Assen en werken we nauw samen

met UVM verzekeringen (Unigarant) uit

Hoogeveen. Assen is een prima plek voor onze

activiteiten. Prettige stad, goed bereikbaar

en zeer goed personeel! We werken met vier

mensen hard aan het succes van particuliere

garanties in Nederland. September zal met

enige zekerheid de beste maand worden in de

vierjarige geschiedenis van Autotrust. Dat is

alvast een eerste opsteker, al willen we dat re-

cord nog wel een aantal keren per jaar breken!

Gerben van Dam

Resato is doorgestart na het faillissement van de IFG De Wit groep in 1991.

De onderneming heeft zich gespecialiseerd in hoge druk: apparatuur,

systemen en toepassingen. Hoge druk betekent van 1.000 tot 14.000 bar

(ter verduidelijking: uw hogedrukspuit is slecht 100 bar!). We geloven in

innovatie en high-end technology en investeren zwaar in product- en kennis-

ontwikkeling: 9 van de 42 medewerkers werken op de afdeling Research &

Development! Productie vindt plaats in Roden en door de hoge toegevoeg-

de waarde en de lean manufacturing-principes is er geen enkele reden om

naar lagelonenlanden te verkassen.

Ons meest tot de verbeelding sprekende systeem is de waterjet. Deze pro-

ductiemachine is in staat om met 4.000 bar water - waar zand aan toege-

voegd wordt - door allerlei materialen te snijden (tot 20 cm staal) met een

nauwkeurigheid van 0,1 mm.

De grootste machines zijn 3 bij

6 meter en gebruiken high-tech

snijkoppen.

Verder worden Resato-systemen

gebruikt in allerlei toepassingen:

well head control voor de olie-

en gasindustrie, automatische

slangentestsystemen en testsyste-

men voor hogedrukapparatuur

van derden.

Meer dan tweederde van de omzet komt uit export, en de verwachting is

dat dit percentage alleen maar gaat stijgen. Belangrijkste groeimarkten zijn

‘gewoon’ Europa en het Midden-Oosten. De onderneming is in de laatste

vijf jaar meer dan verdubbeld.

In juli 2009 hebben de oprichters van Resato de onderneming verkocht

aan een BIMBO (Buy-In Management Buy-Out) team. Het nieuwe manage-

ment heeft een langetermijnvisie en wil de onderneming verder uitbouwen

vanuit Roden. Gezien het economische klimaat waarin de onderneming

werd overgenomen was een voorzichtige financiering gewenst. In de NOM

hebben we een investeringspartner gevonden die perfect aansluit bij de

uitgangspunten van het nieuwe management: een groeiende high-tech-

onderneming in het noorden van het land!

Rob Castien

Participaties aan het woord Resato International BV - RODEN

Goed omgaan met hoge druk!

28

Met NOM Finance heeft uextra troeven in handen!

Management Buy-Out / Buy-In?

BezoekadresPaterswoldseweg 810Postbus 4249700 AK Groningen

T (050) 521 44 08F (050) 521 44 01 E finance@nom.nlI www.nomfinance.nlINVESTEREN IN ONTWIKKELING

Deskundigheid, betrokkenheid en durf, daar draait het om bij de NOM.

Precies wat u nodig heeft wanneer u een bedrijf wilt overnemen. NOM Finance

is uw partner voor de lange termijn. Een speler met inzicht. Een inhoudelijk

stevige partij bij het overnametraject, de prijsbepaling en de structurering

van de deal. Maar met NOM Finance heeft u extra troeven in handen.

N.V. NOM Investerings- en

Ontwikkelingsmaatschappij

voor Noord-Nederland

NOM Finance biedt u de beste kaarten als het gaat om management buy-out

en buy-in. Neem onze uitstekende contacten met lokale banken, overheden

en adviseurs. Een netwerk dat u vooruit helpt bij de overname en ver daarna.

Maar uw belangrijkste troef is dat NOM Finance ook meefinanciert met risico-

dragend vermogen. Met een focus op de lange termijn in plaats van op snelle

winst. En met een minderheidsparticipatie, zodat u zelf baas blijft in uw bedrijf.

Wilt u geheel vrijblijvend en vanzelfsprekend vertrouwelijk een gesprek met één

van de investment managers, neem dan contact op. Kortom, schakel de NOM in!

Kijk voor alle ins en outsop www.nomfinance.nl