In d

it n

umm

er o

.a. S

iem

Jans

en z

iet k

anse

n 2

• S

tart

kapi

taal

nod

ig?

Doe

Flin

c! 6

Buite

nlan

dse

bedr

ijven

op

de k

aart

13

• V

itaal

them

a: h

ealth

y ag

eing

16

Op

reis

met

Nor

dcon

nect

24

• S

hopp

en in

de

NO

MM

ER-S

hop

27

‘Kansenmoet jezien ...’

Siem Jansen

jansen@nom.nl

De laatste maanden is het economisch tij aanzienlijk verslechterd. Onder dit

gesternte komt NOMMER 3 uit met als thema ‘kansen’. Je zou het bijna cynisch

kunnen lezen. Dat is zeker niet de bedoeling, integendeel! Moet ik u overtuigen?

Lees mee!

Kans één: Duurzaamheid. In alle beschouwingen over de toekomst komt

duurzaamheid terug. Voor de langere termijn verwachten economen dat een

omschakeling naar duurzaamheid perspectief biedt. Jelle Zijlstra betoogde in

de jaren tachtig al dat investeren in milieu een positieve bijdrage levert aan

economische groei.

Kans twee: Water en Energie. De ‘pieken’ water en energie lenen zich prima

om een sprong voorwaarts te maken. Het naar voren halen van de doelstellingen

uit het noordelijk energieakkoord kan een impuls geven aan een aantal branches

in het Noorden. Juist op een moment dat de recessie toeslaat, ik denk daarbij

aan bijvoorbeeld de installatiebranche. Een versnelde uitvoering van het

energieakkoord levert ons dan voorsprong op het terrein van energietransitie

en draagt bovendien bij aan de beoogde duurzamere noordelijke samenleving.

Het marktpotentieel rondom technologie voor schoon water blijft hoog,

onafhankelijk van de conjunctuur.

Kans drie: Lean produceren. Het programma om Lean te introduceren bij

noordelijke bedrijven is ook een kans. Komen tot verbetering van de arbeids-

productiviteit is een anti-cyclische investering die zich gaat uitbetalen in de

nabije toekomst. De NOM zet zich in voor productiviteitsverbetering in Noord-

Nederland, waarbij Lean een belangrijke methode is. Maak gebruik van onze

ervaring!

Kans vier: Sensortechnologie. Ook programma’s rondom sensortechno-

logie waarbij zo’n 180 bedrijven intensief op zoek zijn naar nieuwe markten

zijn een kans. Sense for Society, eind november gestart met de lancering van

de communitysite www.senseforsociety.com, laat zien wat er allemaal aan

activiteiten speelt.

Kans vijf: Starten. Nog steeds grijpen jonge ondernemers de kans om te

starten. Vanzelfsprekend willen wij ze daarbij helpen. Het loket Flinc is sinds

november jl. open en heeft al mooie scores opgeleverd. Daarover meer in deze

NOMMER. Vanzelfsprekend willen we ook meedenken met de ondernemingen

die al in onze financieringsportefeuille zitten. Onlangs was ik op bezoek bij een

van de meest recente deelnemingen. Het is motiverend om met ondernemers

te praten over de kansen die ze zien, ook al is op korte termijn de verwachting

minder rooskleurig.

Nog zo’n mooie kans: healthy ageing! Ook hierover meer in deze ‘kansen-NOMMER’!

Kortom, volop kansen in deze tijd. Maar ze vragen wat meer combinatievoetbal

voordat het een succes kan zijn. De NOM wil in die combinatie zeker een partijtje

mee blijven spelen, om de kansen te vinden zodat u ze kunt verzilveren.

Succes!

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

I N H O U D

Aan het woord

Startkapitaal

Sense for Society

Kaartlezen

Thema

Ontwikkeling & Innovatie

Nordconnect

2

6

10

13

16

22

24

Kansen moet je zien … door Siem Jansen, directeur N.V. NOM

Doe Flinc, onderneem!

Vernieuwing voor en door uitvinders, makers en gebruikers

Buitenlandse bedrijven weten het Noorden goed te vinden

Healthy ageing: vitaliteit, vooruitgang en verdiensten

Samen werken om interactie te stimuleren

Grand Tourisme en zakendoen zijn echt prima te combineren

En verder … Wist u dat 4 • Beursnoteringen 5 • Jack van den Pol,

over kansen gesproken 12 • NOMMER Wim A,B. 20 • nom.nl 21Hoe werkt dat? Een achtergestelde lening 26 • NOMMER-Shop 27

6 10

22 16

4

Wist u dat...De kans groot is dat mensen die het Noorden na hun studietijd verlaten,na hun 30ste weer terugkeren?

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en

speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die

geïnteresseerd is in de activiteiten van de

investerings- en ontwikkelingsmaatschappij

voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-

en resultaatgericht en beschrijft de economische

ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en

werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving, AG-freelance-dtp.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Wim A,B., Manisch

Creatief, Marloes Heeres, Siem Jansen, David Offereins,

Jack van den Pol, Cees Verhagen, Machteld van der

Werf, Lolle Wijnja.

Fotografie: Judith van der Meulen (cover),

David Offereins, Manisch Creatief, stock, archief NOM.

Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

Oplage: 2.700 exemplaren.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden over-geno-

men, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schrifte-

lijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteurs-

rechthebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud,

en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,

Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij

voor Noord-Nederland.

Paterswoldseweg 810, Groningen.

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Cover: Siem Jansen ziet genoeg kansen in

Noord-Nederland.

Het woord kans afstamt van hetlatijnse cadere, wat vallen betekent?

De kans op een Straight Flush(5 kaarten van dezelfde kleur op eenrij tijdens het pokeren) 1 op 72.193 is?

De kredietcrisis ook kansen biedt?

De kans op een Elfstedentocht door de opwarming van Nederland gedaald is tot eens in de achttien jaar? In 1950 was dit nog eens in de vier jaar.

Tijdelijk werk de kans op vast werk vergroot? Van alle werklozen heeft na vijf jaar 80% een vaste baan. Als zij tussendoor geen tijdelijk werk zouden accepteren, zou dat maar de helft zijn.

De kans dat een tien eurobiljet in Duitsland geen cocaïnesporen bevat1 op 10 is?

Bronnen: NRC, Volkskrant, www.onanslemming.nl, www.stopcrisisnow.com, www.noorderlicht.vpro.nl.

De Staatsloterij de grootste kans op een jackpot biedt? Te weten 1 op 18 miljoen. Bij de Lotto is dat 1 op 48,8 miljoen, bij de Postcodeloterij 1 op 100 miljoen.

5

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N GG

EN

OT

EE

RD

OP

DE

BE

UR

S

PromotiedagenNoord-NederlandDe 22ste Promotiedagen Noord-

Nederland in Groningen op

4 en 5 november jl. Ook dit

keer weer een groot succes.

De kans dat je NOM tegenkomtop beurzen in Noord-Nederland is natuurlijk groot!

De kans op een Straight Flush(5 kaarten van dezelfde kleur op eenrij tijdens het pokeren) 1 op 72.193 is?

Alle succesvolle mensen hebben één ding gemeen: zij herkennen kansen!

Vorig jaar werden de Bedrijven Contactdagen voor Friesland bezocht door

maar liefst 23.676 bezoekers. Dit jaar zijn we samen met de provincie Fryslân,

Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN), Nordconnect, Kamer van

Koophandel, Technologiecentrum Noord Nederland (TCNN), MKB Noord

en Syntens te vinden op het Ondernemersplein in de Saksenhal (vlakbij het

beurscafé). Dus pak uw kans en kom langs bij het WTC Expo in Leeuwarden.

We zien u graag op dinsdag 24 en woensdag 25 maart!

Bedrijven Contactdagen Friesland

Niet zo gek natuurlijk met een opvallendenieuwe stand. Bedacht en uitgevoerd volgenshet principe ‘less is more ...’ ... lekker ijs ... oh, oh, niet allemaal tegelijk ...

... en heldere kleuren en een goede locatie ...

... zeg Marloes, waar zijn die leuke shirts te koop? In de NOM-shop, dat weet je toch wel!?

Energy Delta ConventionDe Energy Delta Convention vond vorig jaar plaats van

17 tot en met 19 november in Martiniplaza in Groningen.

De NOM was als Gold Sponsor prominent aanwezig

En volgens NOM’s eigen Allard van Dijk

was het meer dan de moeite waard:

‘De Energy Delta Convention was ook

voor de NOM weer een prima gelegenheid

om ondernemers, overheden en kennisdragers te ontmoeten rondom het

thema energie. Als energieplatform met een internationale context is het

een passend event om onze services en diensten breed onder de aandacht

te brengen, en de conventie met organisatiekracht en ons netwerk te

versterken. Zelf pakken we natuurlijk daar ook de actuele ontwikkelingen en

trends op het gebied van energie op. In 2009 zijn we zeker weer van de partij.’

6

Doe Flinc!

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

7Heel de wereld houdt de adem in omdat het kredietcrisis is. Hoewel: heel de

wereld? Nee, een kleine groep nuchtere Noorderlingen trekt zich er niets van

aan. Zij hebben ideeën, plannen en ambities alsof er niets aan de hand is. Zij

ondernemen, zij doen Flinc!

Een echte ondernemerdenkt in kansen

Doe Flinc!

Dé weg naar startkapitaal Crisis of geen crisis, een goed idee is

een goed idee. Ondernemers die wél

een idee hebben maar nog géén

startkapitaal, kunnen nu terecht bij

Flinc, een nieuw initiatief uitgevoerd

door de NOM.

Flinc weet de weg in het land van het

risicokapitaal. Dat is handig, want als

buitenstaander verdwaal je gemakkelijk

tussen de kredieten, fondsen, subsidies

en investeerders. Flinc brengt je zonder

omwegen in contact met de investeerder

die jouw idee net zo goedvindt als jij zelf.

Zo zet je je bedrijf snel op de kaart. >

8

Ook in de hotellerie is ‘beleving’ het toverwoord. Dat begint al aan het ontbijt-

buffet: er zit veel meer beleving in brood dat de gast zelf snijdt. Het liefst in lekker

dikke plakken. Daarvoor is de Hotelslicer ontwikkeld: een mes waarmee de gast

zelfs ovenvers brood moeiteloos in perfecte plakken snijdt, zo dik -of dun- als

hij wil.

Uitvinder van de Hotelslicer is Freek Herman, entrepreneur achter Abo Brood-

snijmachines te Leek. Perfectionist in productontwikkeling, maar geen marketeer-

pur-sang. Daar wist Flinc wat op te vinden: Maarten Goddijn besprak de case met

Jan Martin Timmer, en die kende op zijn beurt Dick van den Burg, een marketeer

die zijn halve carrière in hotels doorbracht.

Het contact werd gelegd, de spreekwoordelijke ‘klik’ deed zich voor en de twee

ondernemers sloten een zakelijk huwelijk. De eerste deal, met een gerenommeerde

horeca-groothandel, is reeds een feit ...

Kijk voor meer informatie op hotelslicer.nl.

Kijk voor meer informatie over

risico-kapitaal op www.f-linc.nl/

instrumenten.php. (Inderdaad:

mét een streepje ertussen).

De eerste stap Vergis je niet: risicokapitaal is heel iets

anders dan liefdadigheid. De inves-

teerder is bereid jou geld te lenen,

maar alleen als hij denkt dat hij het

terugkrijgt met een mooi rendement.

Daarom is het belangrijk dat je

ondernemingsplan staat als een huis.

Flinc leest je ondernemingsplan kritisch

door en doet suggesties ter verbetering.

Zo leggen we het fundament. Daarop

kun jij zelf verder bouwen, alleen of

samen met mensen met wie Flinc je

in contact brengt; menselijk kapitaal

is minstens even belangrijk als harde

valuta ...

Flinc ziet brood in de Hotelslicer

9

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Tijd voor hetbeeldhorloge! Flinc heeft twee speerpunten: innovatieve producten en/of diensten en

stuwende bedrijven, dat wil zeggen: bedrijven die hun omzet grotendeels

buiten Noord-Nederland realiseren. Daarom is het hoog tijd voor het

beeldhorloge.

Wat is het beeldhorloge? Een manier om te weten hoe laat het is voor mensen

die geen besef van tijd hebben en niet kunnen klokkijken. In de praktijk zijn

dit vaak mensen met een verstandelijke beperking. In de medische kringen

wordt dit ‘dyschronie’ genoemd. Het beeldhorloge werkt met pictogrammen

die verwijzen naar activiteiten. Een functie vergelijkbaar met een zandloper

geeft aan hoe veel tijd de gebruiker voor die activiteit heeft. Het beeldhorloge

stimuleert de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen.

Wat heeft Flinc gedaan? Een belangrijke bijdrage geleverd aan de sprong

van ‘goed idee’ naar ‘concrete onderneming’. Met twee verschillende soorten

kapitaal: geld en contacten. Allereerst heeft Flinc de directie van Timer BV

gewezen op het NOM Pre Seed Fund, waardoor de NOM nu participeert in

het beeldhorloge. De ultieme blijk van vertrouwen. Bovendien heeft Flinc de

uitvinders van het beeldhorloge, Ben Bunt en Ate van der Meer, gekoppeld aan

ondernemer-pur-sang Nanko Brattinga. Het prototype zal het tweede kwartaal

van 2009 beschikbaar zijn, de voorintekening is al wel geopend ...

Kijk op www.beeldhorloge.nl voor meer informatie.

Flincerds

Koen van den Berg

Helpt ondernemers op een

doeltreffende en creatieve manier

op weg.

Friese starters bellen Koen op

06 – 27 08 72 66

Jan Martin Timmer

Bruggenbouwer met groot

inlevingsvermogen.

Ondernemers in Drenthe bellen

Jan Martin op 06 – 29 24 08 99

Maarten Goddijn

Kent de do’s en don’ts uit ervaring.

Groningse ondernemers bellen

Maarten op 06 – 48 17 79 08

www.f-linc.nl

See me,hear me,

inspire meWetenschap en

bedrijfsleven

ontmoeten elkaar in

Sense for Society

De locatie ademt de sfeer van een ver verleden, maarde aanwezigen hebben de toekomst op het netvlies:het historische landgoed Overcinge te Havelte is op27 november 2008 het toneel van de tweede bijeenkomst van Sense for Society, een community die zoekt naar innovatieve toepassingen voor sensoren. De opkomst bewijst dat de sector gedreven en ambitieus is: maar liefst 180 bedrijven en wetenschappers geven acte de présence om ideeën uit te wisselen en elkaar te inspireren.

10

11

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N GI N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Sense for Society is het open innovatie-netwerk van Sensor

Universe waarin technologiebedrijven, kennisinstellingen en

‘vroege gebruikers’ samen zoeken naar nieuwe toepassingen van

sensortechnologie (of: smart monitoring & control). Gevoel voor

vernieuwing? Kom erbij!

De nieuwe website senseforsociety.com is gelanceerd. De site is een

typisch geval van ‘community’: het wordt pas echt interessant als je

niet toekijkt, maar meedenkt en -doet! Waar wacht je nog op?

www.senseforsociety.com.

Sensoren kunnen nogal wat: kijken, luisteren, voelen, ruiken

en proeven. Daarom heeft Sense for Society de sensorwereld

verdeeld in zeven velden. Zo komen geïnteresseerden met

gemeenschappelijke belangen elkaar sneller tegen en wordt er

doelgericht gewerkt aan de felbegeerde innovatie.

• Water in Balance (waterbeheer en -zuivering)

• Smart Farming (agribusiness)

• Smart Factory (industrie)

• Reliable Energy (energie)

• Care & Cure (gezondheidszorg)

• Environmental Processing (milieu)

• Responsible Mobility (infra, transport & vervoer)

Henk A. Koopmans, directeur van

Sensor Universe, opent de bijeenkomst.

Hij legt uit dat in de toekomstige infor-

matiesamenleving sensortechnologie

een essentiële rol gaat spelen om com-

plexe processen beter onder de knie te

krijgen. Bijvoorbeeld op het terrein van

de mobiliteit, de zorg of het beheer van

energienetwerken. In het innovatienet-

werk van Sensor Universe zijn drie

groepen bedrijven samengebracht

die voor dit soort terreinen slimme

besturingsconcepten kunnen ontwik-

kelen. Het betreft bedrijven die sensor-

technologie maken, ICT-bedrijven die

sensordata verwerken en bedrijven die

regeltechnologie maken waarmee deze

processen uiteindelijk worden aange-

stuurd.

Vervolgens maakt Goossen Boers van

Photonis indruk met zijn plannen

voor een nieuwe fabriek waar een soort

nachtkijker voor automobilisten ver-

vaardigd wordt: de sensor BrightEye.

Hans Praat van de NOM introduceert

de zeven themagroepen (zie kader) en

heeft de eer de nieuwe website

senseforsociety.com te lanceren.

Tijd om aan de slag te gaan: de aan-

wezigen vormen kleine groepen van

uitvinders, makers en gebruikers om

samen nieuwe toepassingen te bespreken.

De draad wordt weer opgepakt op de

volgende bijeenkomsten van Sense for

Society. NOMMER houdt u op de hoogte

van wat er gebeurt in sensorland ...

A sense for innovation? Join us!

Zeven Velden van Vernieuwing

12

GEW

OO

N D

URV

EN!

Volgens de dikke Van Dale is een kans een ‘mogelijkheid’,

‘waarschijnlijkheid’ of ‘gunstige gelegenheid’.

In ons dagelijks taalgebruik komt het woord ‘kans’ vaker voor

dan jij je werkelijk realiseert, bedenk maar eens:

• de kans dat het gaat regenen is groot.

• de kans op vorst is groot.

• de kans dat jij je blesseert bij het na 7 jaar weer eens

schaatsen is groot.

• de kans dat je 27,6 miljoen wint is klein.

• de kans dat je de ware liefde tegenkomt als je jong bent is

groter dan op latere leeftijd.

• de kans dat je gezond blijft is groot als je er ook naar leeft.

Een kans is derhalve geen zekerheid.

In het bedrijfsleven leven we van kansen en zijn we dagelijks

op zoek naar mogelijkheden om iets te bedenken, waardoor

wijzelf of een ander in staat worden gesteld financieel of

ander voordeel te behalen. Soms liggen ze zo voor de hand

dat we ze domweg niet zien.

Realiseer je dat als je een ‘kans’ ziet, jij alleen de keuze hebt

om deze wel of niet te pakken. Zo is het in de huidige

economie ook nog steeds jouw eigen verantwoordelijkheid

als er zich een kans op bijvoorbeeld een betere/mooiere baan

voordoet. Jij als enige kunt en moet beslissen of jij deze

neemt en geloof mij, juist op dit moment zijn deze kansen

er volop voor hen die durven te kiezen.

‘Durf te kiezen’ is direct gebonden aan het zich voordoen

van kansen, want een kans zonder hierin/voor te kiezen gaat

verloren.

De Apollo Groep pakt kansen. Een mooi voorbeeld

is de stijgende brandstofprijs, je kunt dit zien als negatief,

wij hebben dit gezien als positief. Brandbaar afval wordt

nu gecomprimeerd en verpakt in onze nieuw ontwikkelde

balenpers en stelt onze klanten in staat om hun ‘afval’

product voordelig op te slaan, te transporteren naar

verbrandingsinstallaties en hier energie op te wekken.

OVER KANSENGESPROKEN ...

Jack van den Pol

Directeur Apollo Logistic Systems B.V.

www.apollo-bv.com

13

Moederland

Australië

België

Brazilië

Canada

China

Cyprus

Denemarken

Duitsland

Finland

Frankrijk

Ierland

Italië

Japan

Luxemburg

Nederlandse Antillen

Nieuw Zeeland

Noorwegen

Oostenrijk

Singapore

Spanje

Taiwan

Verenigd Koninkrijk

Verenigde Staten

Zweden

Zwitserland

Totaal aantal

Medewerkers

5

1.167

449

40

210

1

351

3.058

605

3.455

2.139

45

2.445

150

3

4

201

72

6

246

273

3.956

4.688

1.461

464

25.494

Bedrijven

1

19

2

1

2

1

8

54

6

25

17

1

12

2

1

1

2

3

1

5

3

35

52

17

8

279

Sector

3.060

568

2.762

912

656

1.774

1.148

1.851

1.009

377

2.017

1.141

1.791

852

1.906

2.696

974

26

7

30

14

9

14

14

17

10

8

19

12

26

10

29

19

15

279

Medewerkers Bedrijven

25.494

Voor de NOM is het belangrijk een overzicht te hebben

van buitenlandse vestigingen in onze regio. Ze zijn alleen

al belangrijk vanwege hun potentie voor mogelijke ver-

volginvesteringen. Zelf helpen ze hieraan mee door het

moederconcern informatie te geven over de kwaliteit

van onze regio. Het komt ook vaak voor dat een bedrijf

uit hetzelfde moederland informatie krijgt van een

reeds gevestigd bedrijf. Onze regio kan zich in de volle

breedte beter profileren door de toegevoegde kennis

en competenties van buitenlandse nevenvestigingen.

Buitenlandse vestigingen zijn daarnaast zeer belangrijk

voor onze regionale ontwikkelspeerpunten, zoals bij-

voorbeeld AgriFood en Energie. Bij deelname van buiten-

landse bedrijven aan innovatieve projecten op het vlak

van onze ontwikkelspeerpunten krijgt die innovatie een

meer mondiaal dan regionaal karakter.

Buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland

105

Bedrijven Medewerkers

89

85

8.989

7.570

8.935 Drenthe

Friesland

Groningen

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

1414

Harlingen

Franekeradeel

Bolsward

Gaasterlân-SleatLemsterland

WymbritseradielSkarsterlân

Hoogeveen

Midden-Drenthe

Borger Odoorn

Meppel

Coevorden

Ooststellingwerf

Opsterland

Heerenveen

Weststellingwerf

EMMEN

LEEUWARDEN GRONINGEN

ASSEN

HarenHoogezand-Sappemeer

De Marne

Aa en Hunze

Eemsmond

Appingedam

Delfzijl

Smallingerland

Achtkarspelen

Dongeradeel

Tytsjerksteradiel

Menaldumadeel

Sneek

Noordenveld

Tynaarlo

Grootegast

Zuidhorn

Leek

Pekela

Vlagtwedde

Scheemda

Veendam

Slochteren

Winschoten

21

11

901

843

933

1093

461

31

1492

601

1453

501

391

2142

401

971

161

62

2923

3256

2501

2503

3094

5499

7677

3233

2874

7042

4312

4327

1.54114

1.53815

1.22913

1.13513

1.21814

1.09710

1.2537

1.18316

2.081

123.418

42

3.200

33

1401

21

2968

0 - 250

250 - 1.000

1.000 - 2.000

> 2.000

Aantal bedrijven

Aantal werknemers

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland

0 - 250

Aantal bedrijven

Aantal werknemers

250 - 1.000

1.000 - 2.000

> 2.000

15

Harlingen

Franekeradeel

Bolsward

Gaasterlân-SleatLemsterland

WymbritseradielSkarsterlân

Hoogeveen

Midden-Drenthe

Borger Odoorn

Meppel

Coevorden

Ooststellingwerf

Opsterland

Heerenveen

Weststellingwerf

EMMEN

LEEUWARDEN GRONINGEN

ASSEN

HarenHoogezand-Sappemeer

De Marne

Aa en Hunze

Eemsmond

Appingedam

Delfzijl

Smallingerland

Achtkarspelen

Dongeradeel

Tytsjerksteradiel

Menaldumadeel

Sneek

Noordenveld

Tynaarlo

Grootegast

Zuidhorn

Leek

Pekela

Vlagtwedde

Scheemda

Veendam

Slochteren

Winschoten

21

11

901

843

933

1093

461

31

1492

601

1453

501

391

2142

401

971

161

62

2923

3256

2501

2503

3094

5499

7677

3233

2874

7042

4312

4327

1.54114

1.53815

1.22913

1.13513

1.21814

1.09710

1.2537

1.18316

2.081

123.418

42

3.200

33

1401

21

2968

0 - 250

250 - 1.000

1.000 - 2.000

> 2.000

Aantal bedrijven

Aantal werknemers

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Verjongingskuur voorde Noord-Nederlandseeconomie

Healthy ageing

‘Healthy ageing is een fantastisch thema’, zegt Gerard Lenstra

(NOM), ‘omdat iedereen het herkent; ieder mens wordt

immers ouder. Met dit thema kan Noord-Nederland zich

internationaal uitstekend profileren.’

Gerard Lenstra, NOM

‘Alle kikkers in de kruiwagen houden’

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Gezond ouder worden Het is niet zo moeilijk om healthy ageing te vertalen:

gezond ouder worden. Maar dan wordt het al snel

lastiger, want eigenlijk weten we nog niet zo veel over

ouder worden. Waarom wordt de ene mens ziek en de

andere niet? Welke ziektes zijn aangeboren en welke

ontstaan in de loop van ons leven, bijvoorbeeld door

ongezonde gewoontes?

De Noord-Nederlandse economie is levendiger dan ooit. Dat komt doordat ondernemers, kennisinstellingen en overheden elkaar steeds beter weten te vinden. En doordat het besef doordringt dat focus op healthy ageing een kans is waarmee we de aandacht op ons vestigen, nationaal en internationaal. Want zo’n thema belooft de economie vitaliteit, vooruitgang én verdiensten.

Healthy ageing

Toch is het nog niet zó vanzelfsprekend dat ondernemers,

overheden en wetenschappers achter healthy ageing gingen

staan. Gerard Lenstra probeerde ‘alle kikkers in de kruiwagen

te houden’.

‘Kennisinstellingen hebben ideeën, ondernemers hebben

ideeën, overheden hebben ideeën. Je kunt niet afdwingen

dat ze allemaal op één lijn gaan zitten, je kunt het alleen

faciliteren. Geduldig kneden, lobbyen en netwerken.

Contacten leggen, bruggen bouwen.’

Maar het is gelukt: healthy ageing heeft genoeg ‘kritische

massa’ om een gezonde groei voor de Noord-Nederlandse

economie in te luiden.

17

18

Frans Jaspers, UMCG

18

voorkomen, exacter vast te stellen welke ziekte iemand

heeft én voorkomende ziektes effectiever te behandelen.

De kennis die het UMCG dankzij onderzoeken (zie

kader) verkrijgt, zal ontsloten worden voor ondernemers

in de regio. Een gezonde basis voor innovatieve

producten en diensten ...

Kansen voor jong en oud De ambitie van het UMCG om wereldleider te worden

op het gebied van healthy ageing geeft óók het bedrijfs-

leven een impuls. Hoe meer kennis over ouder worden,

De antwoorden op deze vragen worden goud waard in

een wereld die vergrijst. Daarom biedt healthy ageing

kansen voor diverse sectoren van de Noord-Nederlandse

economie, biomedische bedrijven voorop. Maar ook

food, agribusiness, ICT en sensortechnologie kunnen

profiteren, zoals we verderop zullen zien.

Nieuwe kennis over ouder wordende mensen Eerst moeten we naar het ziekenhuis. Want hier, in het

UMCG te Groningen, staat de wieg van healthy ageing.

Of de kraamkamer, als u wilt.

Zoals gezegd is de kennis over veroudering op dit

moment beperkt. Het UMCG wil hierin verandering

brengen. Het medisch centrum gaat onderzoeken

wat ‘een gezonde levensloop’ nu exact is. Ook

verouderingsprocessen worden onder de loep genomen.

Zo hoopt het UMCG op den duur meer ziektes te

Het UMCG is in dit artikel ‘de kraamkamer van healthy ageing’ genoemd.

Frans Jaspers, lid van de Raad van Bestuur van het UMCG, onderbouwt

deze stelling. Hij vertelt NOMMER over het onderzoek LifeLines en het

nieuwe instituut ERIBA.

‘LifeLines is een grootschalig medisch-biologisch onderzoek. De

centrale vraag is: waarom worden sommige mensen gezond oud en

waarom krijgen anderen al op zeer jonge leeftijd een chronische ziekte?’

‘De wereldtop op hetgebied van healthy ageing’

1919

Onderga nu metde NOM de verjongingskuurvoor de regionale economie:healthy ageing

hoe meer ideeën voor nieuwe producten en diensten er

kunnen ontstaan. In traditionele én nieuwe sectoren

van de Noord-Nederlandse economie; kansen voor jong

en oud.

Het ligt voor de hand dat de biomedische industrie

in Noord-Nederland een opkikker krijgt van healthy

ageing: nieuwe inzichten maken de weg vrij voor nieuwe

geneesmiddelen. Ook de agribusiness kan inspelen op

deze ontwikkeling: als leverancier van grondstoffen.

Alles wat we eten en drinken, ons voedingspatroon, heeft

invloed op onze gezondheid. Kersverse inzichten over

ouderdom & voeding trakteren de Noord-Nederlandse

foodsector op hapklare inspiratie voor nieuwe producten.

En bieden kansen voor de agribusiness, die natuurlijk de

gevraagde grondstoffen op het menu zet.

Tenslotte biedt healthy ageing arbeidsvitaminen voor

ICT en sensortechnologie: stel u voor dat de huisarts niet

in de auto stapt, maar via een webcam zijn patiënten

observeert. Het scheelt tijd en geld én is beter voor het

milieu; ook geen onbelangrijke factor voor wie gezond

ouder wil worden ...

‘Zuivel draagt bij aan gezondheiden welzijn’ Ger Willems, FrieslandCampina Domo

Er mag dan nog weinig bekend zijn over het

verschijnsel veroudering, vast staat dat alles

wat we eten en drinken invloed heeft op onze

gezondheid. Daarom is FrieslandCampina nauw

betrokken bij healthy ageing.

Ger Willems, die leiding geeft aan de researchers

bij de nieuwe zuivelreus: ‘FrieslandCampina

Domo neemt onder andere deel in het Top

Institute Food & Nutrition, waar healthy ageing

en eraan gerelateerde deelvragen onderzocht

worden. Het UMCG neemt ook deel in TIFN;

FrieslandCampina Domo werkt regelmatig

samen met Rijksuniversiteit Groningen aan grote

projecten.’

Zijn er dan ook nieuwe producten in het schap

van de supermarkt te verwachten, speciaal

voor ouderen? ‘In zijn algemeenheid dragen

zuivelproducten bij aan gezondheid en welzijn

van de consument, ook op langere termijn. Er zijn

op dit moment geen producten die wij specifiek

ontwikkeld hebben voor de oudere doelgroepen.’

Het onderzoek volgt maar liefst 165.000 mensen uit drie

generaties gedurende dertig jaar. Deze enorme omvang

is vereist om de betrouwbaarheid van de uitkomsten te

waarborgen.

ERIBA is kort voor: European Research Institute on the

Biology of Ageing. Frans Jaspers: ‘ERIBA gaat research doen

naar veroudering op celniveau. 2009 wordt een cruciaal jaar:

een aantal researchers is al actief, er liggen bouwtekeningen

klaar voor een nieuw instituut op het Bodenterrein en we

praten over samenwerking met de MAYO Clinic in Amerika.

Daarmee sluiten we aan bij de wereldtop op ons vakgebied.’

‘De wereldtop op hetgebied van healthy ageing’

20

Eenflinkekans

Wim A,B.

Projectmanager

ab@nom.nl

Ik was een jaar of zeven en ging op voetbal. Voetbal was leuk en al je

vriendjes zaten op voetbal. De keuze was dus simpel. Bijna veertig jaar later

zit ik nog steeds op voetbal. Want voetbal is nog steeds leuk en veel van

mijn vriendjes van toen ballen ook nog steeds. Dat ik het woord ‘kansen’

in sterke mate associeer met het spelletje voetbal is dus ingeprent door al

die jaren achter de bal aanrennen: op het voetbalpleintje vroeger bij mij

in de straat, op de modderige trainingsvelden bij de voetbalclub en op de

echte, groene wedstrijdvelden door heel Noord-Nederland en daar buiten.

En dat alles iedere keer met maar één doel: knal die bal tegen het net van

de tegenstander. Doelpunten maken! Scoren! Het ultieme resultaat van een

benutte kans.

Scoren geeft een lekker gevoel. Als rechtsbuiten heb ik vaak anderen

laten scoren uit mijn voorzetten. Maar ook ík heb de vreugdemomenten

gekend van het maken van doelpunten. Hoe en hoeveel ben ik natuurlijk

allang vergeten. Maar ik weet nog heel goed waar en hoe de bal van mijn

allereerste goal het doel in rolde. Ook nu geeft het scoren van een doelpunt

mij nog steeds het blije gevoel. De grote uitbundigheid is er inmiddels wel

van af. Geen metershoge sprongen, shirts over het hoofd of Braziliaanse

samba’s met de cornervlag. Het is in de loop der jaren verworden tot een

klein, meer innerlijk feestje, dat ik sporadisch mag vieren. Maar, feest blijft het.

En thuis vertel ik het alleen nog als mij er naar gevraagd wordt: ‘… ja, ik heb

óók gescoord’, is de louter statistische mededeling.

Voetbal is een veel gebruikte metafoor voor het managen van een

bedrijf. Zie alleen al de keur aan spraakmakende oud-voetballers die te pas

en te onpas op bijeenkomsten wordt gevraagd om hun voetbalervaringen,

omkleed met smeuïge anekdotes, te projecteren op de alledaagse beslom-

meringen en uitdagingen van het MKB-bedrijf. Met de logica-wetten van

El Salvador Cruijff geciteerd als ware het De Heilige Schrift.

Ook de activiteiten van de NOM passen in deze metaforische bena-

dering van het bedrijfsleven. Om uiteindelijk een top-team van de FC Noord-

Nederland te maken, moet je veel tijd en geld stoppen in de jeugdopleiding.

De uitzending van Talent Pitch Noord afgelopen jaar was een prima aanloop

naar de opzet van een scoutings- en begeleidingsapparaat voor een Noord-

Nederlands-beloften-team. De scouts van Flinc zullen de komende jaren

de trapveldjes en voetbalpleintjes afstruinen op zoek naar de Klaas Jan

Huntelaars of Arjen Robbens in de dop. En, eenmaal gevonden, zal de NOM

graag coachen en ondersteunen waar zij kan om de kans te vergroten dat

deze talenten de fraaiste goals gaan scoren en de nieuwe voetbalhelden

kunnen worden van de FC Noord-Nederland.

Ondernemerstalent van Noord-Nederland, speel je in de kijker bij de NOM

en grijp je kans. We zien je graag na dat schitterende doelpunt met een shirt

over je blije hoofd de samba dansen met de cornervlag.

21

www.nom.nl

nom.nl

www. nom.nlGekscherend hebben we de NOM

wel eens vergeleken met een relatie-

bemiddelingsbureau. Immers, het is

een van onze pijlers ervoor te zorgen

dat u met de juiste persoon of personen

in contact komt. Dat doen we door bijvoorbeeld netwerkbijeenkomsten te organiseren of u een naam

of mailadres door te geven. Een andere insteek is die van de community. Dat lijkt een hype, maar is dit

wat ons betreft zeker niet. We zijn dan ook via onze websites een aantal communities gestart.

NOM projecten

Onder projecten in het menu op www.nom.nl, is voor VGM-Noord Nederland een community voor

de leden van het VGM-netwerk gebouwd. Dit is gemaakt via Google apps, een handig tool voor het

bouwen van een community. Het netwerk heeft op dit moment zo’n 35 leden en wordt door hen

gebruikt voor het delen van een gezamenlijke agenda, het downloaden van verslagen en presentaties,

en het uitnodigen voor bijeenkomsten.

IJkdijkOok de website van de IJkdijk (www.ijkdijk.nl) heeft haar community, te vinden onder deelnemers in

de menustructuur. Deze applicatie is net als de community van VGM gebouwd via Google apps en

wordt voor vergelijkbare doeleinden gebruikt.

Bedrijventerreinen

Dan is er nog een community ‘bedrijventerreinen’. Deze is iets anders van opzet dan de andere. De

module maakt het mogelijk het aanbod van bedrijventerreinen in Noord-Nederland nader te bekijken.

Het maakt een vergelijking tussen de terreinen binnen de door bezoekers vastgestelde criteria. Een

open community voor ‘bedrijventerreinen-fans’ zeg maar en te vinden onder Noord-Nederland in de

menustructuur van de site. De site is gemaakt via een in house gebouwde applicatie.

Sense for SocietyLast but not least, de meest recente door ons gebouwde community is Sense for Society

(www.senseforsociety.com), waarover meer elders in deze NOMMER. Sense for Society is het

open innovatie-netwerk van Sensor Universe waarin technologiebedrijven, kennis-instellingen en

‘vroege gebruikers’ samen zoeken naar nieuwe toepassingen van sensortechnologie (of: smart

monitoring & control). Deze community is gebouwd in NING en geeft alle mogelijkheden weer:

blogs, groepen, discussie, et cetera, alle toepassingen zijn verwerkt. Gelanceerd in november zijn er

inmiddels al veel aanmeldingen.

Dit was nog maar het begin. We houden u op de hoogte van verdere ontwikkelingen.

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

22

Honger naar kennis Folkert van der Meulen van de NOM, vertelt met groot

enthousiasme dat Noordelijke bedrijven een enorme

honger hebben naar kennis. ‘Ze zijn nieuwsgierig naar

de nieuwste inzichten en onderzoeksresultaten van

universiteiten, zeker als het gaat over productiviteits-

verbetering. Logisch, want ze worstelen met vragen als:

hoe voorkom ik fouten, hoe kan ik het proces beter

controleren, hoe kan ik informatie eerder in handen

krijgen zodat ik eerder kan ingrijpen of bijsturen.’

Van het lab naar de werkvloer Professoren en studenten breken zich dagelijks het

hoofd over productiviteitsverbetering. Daarbij ligt het

accent vaak op procesbesturing, want dat vakgebied is

in ontwikkeling. Meet- en regeltechniek, maar dan in

Veel bedrijven in het Noorden, met name in de procesindustrie, maken grote hoeveelheden van nagenoeg hetzelfde product. Grondstoffen en halffabrikaten, zoals aluminium bij Aldel in Delfzijl en kunststoffen bij DSM in Emmen, maar ook producten voor de consument, zoals zuivel bij FrieslandCampina. De eisen die ze zichzelf stellen en die hen door de wetgever en de klant worden opgelegd, worden met de dag hoger. Overal zijn normen voor, afwijkingen worden hoe langer hoe minder door de vingers gezien, uitval moet worden voorkomen. Iedere plaat aluminium, iedere kilo kunststof, iedere liter melk moet van dezelfde kwaliteit zijn. Het Noordelijk bedrijfsleven pakt de handschoen op. De NOM haakt hierop in!

tekentvoor

productiviteits-verbetering

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Cursusleider Brian Roffel:

Reinoud Biesbroek,DSM Engineering Plastics:

23

de hoogste versnelling.

De NOM slaat graag een brug tussen

kennisinstellingen en bedrijfsleven,

zodat de theorie snel zijn weg vindt

naar de praktijk. ‘Stel je voor’, zegt

Folkert van der Meulen, ‘nu stel

je pas vast hoe goed of slecht een

bepaalde partij is als de productie

klaar is. Maar als je overstapt op feed-

forward-besturing kun je veel eerder

in het proces bijsturen waardoor

de stabiliteit toeneemt. Dat scheelt

natuurlijk massa’s tijd, geld en stress.’

In het netwerk Procesindustrie werd

enige tijd geleden een inspirerende

lezing gegeven door Prof. Dr. Ir. Brian

Roffel, wetenschapper en deskundige

op het gebied van procesbesturing.

‘We besloten hem te vragen een

cursus te geven voor ondernemers.

De belangstelling bleek zó groot, dat

we drie klassen konden vullen’, zegt

Folkert van der Meulen. ‘Het mooiste

is, dat niet alleen productiebedrijven

uit de maak- en procesindustrie

meededen, zoals AVEBE en Douwe

Egberts, maar ook de contractors,

zoals Emmtec, IJssel Technologie,

Grondmij en Imtech. Die gaan dat

toepassen in hun dienstverlening.

Zo moet het, zo verspreidt nieuwe

kennis zich als de spreekwoordelijke

olievlek over Noord-Nederland ...’

Meer weten over de NOM als bron

van kennis? Kijk op www.nom.nl,

klik eerst op ‘nom’, daarna op ‘ont-

wikkeling en innovatie’.

Wilt u van gedachten wisselen over

dit onderwerp?

Bel of mail Folkert van der Meulen,

NOM-O&I, (050) 521 44 94 of

meulen@nom.nl.

‘En nu van de theorie naar de praktijk ...’

DSM Engineering Plastics vervaardigt hoogwaardige kunststoffen

voor auto’s, computers, bouwgereedschappen en andere

toepassingen. Het productieproces kent vele variabelen, zodat

Multivariate procesbesturing de efficiency beslist naar een hoger

niveau kan tillen.

Reinoud Biesbroek had al geruimte tijd belangstelling voor het

vakgebied, en was daarom blij met het initiatief van de NOM om

een cursus over dit onderwerp te organiseren.

‘Het is prettig dat deze cursus op het Emmtec-terrein werd gegeven.

Als ik naar Amsterdam had moeten reizen, was de drempel een stuk

hoger geweest’, vertelt hij.

‘De cursus was een verkenning van wat er speelt en wat er mogelijk

is op dit gebied. We staan nu voor de uitdaging om de theorie te

vertalen naar de praktijk ...’

‘Betere informatie, meer controle’

‘Het doel van Multivariate procesbesturing is dat managers en

operators betere informatie en meer controle over het productie-

proces krijgen. Daarom streven we naar datareductie: we zorgen

dat we voortaan met minder variabelen te maken krijgen door nieuwe

variabelen te definiëren. Ook bekijken we of we informatie eerder

kunnen verkrijgen door toepassing van sensoren, want dan kan

de operator vanaf de start van het productieproces bijsturen. Deze

methode heet ‘feed-forward-besturing’, want het is zonde van onze tijd

om te wachten op de feed-back ...’

NOM organiseert cursus Multivariate procesbesturing

24

Nordconnect legt de verbinding De opkomende economieën van Estland, Letland en

Litouwen, maar ook de grote markten van oosterbuur

Duitsland en de Scandinavische staten: de kansen liggen

voor het oprapen, maar tot nu toe blíjven ze voor een

deel liggen.

Daarom is Nordconnect in het leven geroepen door het

Samenwerkingsverband Noord-Nederland. De organisatie,

waarmee de NOM samenwerkt, stelt zich ten doel de

contacten tussen Noord-Nederland en het Noordoosten

van Europa te intensiveren. Niet alleen tussen onderne-

mers, maar ook tussen overheden en kennisinstellingen.

Kijk voor meer informatie op www.nordconnect.eu.

Nuttige netwerken Nordconnect en andere ontwikkelingen in Noord-

Nederland werpen hun vruchten af. Er zijn nieuwe

netwerken gevormd voor ondernemers, zoals Supply

Networks, een keten van bedrijven in de toeleverende

industrie die zich richt op samenwerking en uitwisseling

van kennis en ervaring.

Ook International Foresight Planning verdient een

vermelding: een netwerk dat data verzamelt en analyseert

opdat ondernemers beter kunnen anticiperen op schom-

melingen in de conjunctuur en andere ontwikkelingen.

Vroeger deden de Nederlanders veel zaken ‘op de Noord’: met Noorwegen,

Zweden, Finland, Polen en de Baltische staten. De lading van de schepen

bestond vooral uit hout en vis, maar stiekem werd ook weleens een partij

wapentuig afgeleverd. Wist u dat deze handelsroute langer bestond en

meer geld opleverde dan de veelbesproken VOC?

Anno 2009 biedt zakendoen ‘op de Noord’ opnieuw volop kansen, al

noemen we het gebied nu anders: de Noordelijke Ontwikkelingsas,

afgekort tot NOA.

Handel drijven ‘op de Noord’Nordconnect laat gouden tijden herleven

Tenslotte halen we de banden met

Duitsland aan via het Carbohydrate

Competence Center (CCC), dat

studeert op innovatieve toepassingen

van koolhydraten in voeding, medi-

cijnen en cosmetica.

De gasrotonde van Europa En gas en olie dan, horen we u denken? Zeker, die geven

de Noordelijke Ontwikkelingsas energie. Nederland,

en vooral Noord-Nederland, koestert de ambitie om de

gasrotonde van Europa te worden.

In dat kader zijn hartelijke betrekkingen met Rusland en

de Baltische staten onontbeerlijk. Gasunie heeft op dat

vlak heel goede resultaten geboekt. De vergevorderde

plannen van het Duitse RWE voor een energiecentrale

in de Eemsmond hebben al de pers gehaald. De NOM

speelt daar een prominente rol in.

Ook met de Noorse energie- en petrochemiereus Statoil

zijn belangrijke contacten gelegd. Het zou mooi zijn

als de rijksoverheid, en dan met name Economische

Zaken, de ambitie van de Noordelijke Ontwikkelingsas

zou ondersteunen met een buitenkantoor in Letland,

Estland of Litouwen ...

NOMMER houdt u op de hoogte.

2525

Grand Tourisme en zakendoen, kun

je die twee combineren? Reken maar:

Nordconnect bewijst het met de

Nordconnect Trial 2009, een evenement

dat deelnemers in negen dagen door

zeven Noordeuropese landen voert.

Veel plezier en goede zaken!De Nordconnect Trial 2009 start op

zaterdag 2 mei in Leeuwarden en finisht

zondag 10 mei in Groningen. Een bonte

stoet oldtimers en youngtimers met een

accent op alternatieve brandstoffen

trekt in de tussentijd door Nederland,

Duitsland, Polen, Litouwen, Letland,

Zweden en Denemarken. Deelnemers

gaan de strijd met elkaar aan op het

gebied van navigatie en rijvaardigheid,

maar genieten als ze slim zijn ook van de

diverse Noordeuropese landschappen en

vergezichten.

Veel succes! Na de rit-van-de-dag vroeg naar bed?

Niks ervan. Netwerken! Toegegeven, de

uitdossing is nogal ongebruikelijk, maar

Nordconnect Trial 2009 is toch écht een

handelsmissie. In de pleisterplaatsen op

de route staan diverse netwerkbijeenkom-

sten met ondernemers en overheden op

de agenda. Ed van de Beek van de NOM rijdt

mee; hij krijgt van de NOMMER-redactie

opdracht om fototoestel en blocnote

voortdurend in de aanslag te houden ...

Klassiek, modern en duurzaam

Handel drijven ‘op de Noord’

26

Het is feest bij Steenindustrie Strating. Niet alleen bestaat de onderneming 125 jaar, zij is bovendien geëerd met het predikaat ‘Hofleverancier’ en mag voortaan het Koninklijk Wapen voeren.

Aandeelhouders N.V. NOM en Friesland Bank Investments B.V. feliciteren de onderneming van harte met deze Koninklijke complimenten voor goed ondernemerschap. Steengoed van Strating!

Steenindustrie Strating is voortaan Hofleverancier!

‘In 2005 hebben we Trilobes BV opgericht met 3 partners. Trilobes legt zich toe

op het ontwerp en de turn-key levering van terminals en flexibele & modulaire

scheepsladingsystemen voor (food) liquids. Tot nu toe worden deze systemen

met name geleverd aan grote Braziliaanse vruchtensapbedrijven, die gezamenlijk

goed zijn voor circa 90% van de wereldwijde handel in orange juice. Aangezien

het om grote projecten gaat (meer dan 5 miljoen euro per project) is de leadtime

ervan ook aanzienlijk. Daarom hebben we indertijd een aanspraak gedaan op een

‘Ton van de NOM’. Met deze achtergestelde lening van E 100.000,- en ons zelf

ingebrachte vermogen hadden we een stevige financiële basis om te beginnen.

Dit gaf de rust om ons te concentreren op onze marktniche. Gelukkig kregen we

vanaf het begin ook kleinere, meer service-georiënteerde projecten, waardoor

we tegelijk al een redelijke cash-flow

hadden. Het heeft inderdaad wel enige

tijd geduurd voor we het eerste grote

nieuwbouwproject kregen. Op het

moment bouwen we aan 2 modulaire

ladingsystemen van ieder meer dan

10.000 ton. Daarnaast begeleiden we de

bouw van 2 terminals (België, Brazilië).

Ook worden we in toenemende mate

gevraagd logistieke- en haalbaarheids-

studies uit te voeren voor de opzet

van bulk liquid transportconcepten

(port-ship-port). We zitten daardoor al

in een vroeg stadium bij onze klanten

aan tafel. Inmiddels werken we al met

14 man in Joure. De ‘Ton van de NOM’

is inmiddels bijna afgelost, maar deze

ondersteuning was in de beginfase toch

een belangrijke pijler bij de opzet van

ons bedrijf.’

Een achtergestelde lening van de NOM,hoe werkt dat eigenlijk?

Financiële belangenNieuwe participaties sinds

NOMMER nr. 2

Air Center Europe Aviation Academy B.V. Groningen

Het verzorgen van alle luchtvaart-,

operationele en technische opleidingen.

www.ruber-acia.eu

Baron-de Boer Beheer B.V. Marum

Het telen en oogsten van champignons.

Steinfort Capital B.V. Franeker

Ontwikkeling en productie van

producten van vlakglas voor de bouw,

meubelindustrie, interieurbouw,

winkelinrichting en ‘doe het zelf’.

www.steinfort.nl

Kijkt u voor nog meer informatie over

deelnemingen op www.nomfinance.nl

De NOM heeft de mogelijkheid een achtergestelde leningtot maximaal € 200.000,- te verstrekken. Deze lening kanworden verstrekt zonder dat de NOM een aandeelhouders-positie inneemt. Ook een eenmanszaak of VoF komt hiervoorin aanmerking. Diederik Brasser, directeur van Trilobes B.V. legt uit wat Trilobes met de aan hen verstrekte achtergesteldelening heeft gedaan.

27

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Nommer-Shop

Enjoy the weather! Dat doe je zeker

met zo’n prachtige Senz-storm-

umbrella in de kleur zwart en met een

groen NOM-logo. Tegenwind of de

wind in de rug, zet de plu in de juiste

stand en je hebt nergens last van. Het

formaat van de paraplu is de Senz

Original, goed voor stormkracht tot

100 kilometer per uur! Niet goedkoop

maar dan heb je ook wat: voor € 40,-

te bestellen via info@nom.nl.

Te beginnen met het enige echte

NOM-broodrooster. Zilverkleurig en

een waar designstuk in de keuken

(en op de ontbijttafel natuurlijk)!

En nu komt het: het rooster levert een

wel heel bijzonder broodje op. Niet te

missen dus! U kunt het bestellen voor

€ 25,- door een mail te sturen naar

info@nom.nl.

Enjoy the weather

1

2

Weer schitterende aanbiedingen!

28