“ใหทกหนวยงานทเกยวของด�าเนนการชวยเหลอ

พฒนาพนทลมน�าปากพนง เรมดวยการปรบปรงคลอง

ระบายน�าตางๆ ตลอดจนขดคลองขนใหมเพอระบาย

น�าในแมน�าปากพนงลงสทะเลใหเรวขนรวมทงการสราง

ประตระบายน�าเพอชวยควบคมปรมาณและคณภาพน�า

การกกเกบน�าจด การแกปญหาดนเปรยว ดนเคม

การพฒนาสงแวดลอม การพฒนาอาชพดานตาง ๆ

เพอชวยเหลอราษฎรครอบคลมพนทลมน�าปากพนง”

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

102

ควำมเปนมำ พนทลมน�าปากพนง ตงอยทางตอนใตของจงหวดนครศรธรรมราชมพนททงหมดประมาณ

๑.๙ ลานไร ครอบคลมพนท ๓ จงหวด ไดแก พนททงหมดของอ�าเภอปากพนง อ�าเภอเชยรใหญ

อ�าเภอหวไทร อ�าเภอเฉลมพระเกยรต อ�าเภอชะอวด อ�าเภอจฬาภรณ อ�าเภอรอนพบลย และ

อ�าเภอพระพรหม กบพนทบางสวนของอ�าเภอเมอง และอ�าเภอลานสกา จงหวดนครศรธรรมราช

บางสวนของอ�าเภอควนขนน อ�าเภอปาพะยอม จงหวดพทลง และบางสวนของอ�าเภอระโนด

จงหวดสงขลา มแมน�าปากพนงเปนแมน�าสายหลกระยะทางประมาณ ๑๕๖ กโลเมตร ไหลผาน

กลางพนท ประชากรสวนใหญประกอบอาชพท�านา สวนไมผล สานยาพารา สวนปาลมน�ามน

ประมง เลยงกงทะเล รบจาง เปนตน ซงในอดตพนทลมน�าปากพนงเปน “เมองอขาวอน�า” ทส�าคญ

ของทางภาคใตทสามารถสงขาวออกไปขายตางประเทศจนมฐานะทางเศรษฐกจทรงเรอง ประชาชน

มความกนดอยด

เมอเวลาผานไป ประชากรเพมมากขน “ลมน�าปากพนง” ทเคยอดมสมบรณกลบมปญหา

หลายประการเกดขน ดวยสาเหตมาจากทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ ถกท�าลาย โดยเฉพาะอยางยง

ปาตนน�าล�าธารซงมสภาพเปนปาดงดบทอดมสมบรณไดถกบกรกท�าลายเพอการปลกยางพารา

ท�าใหพนทปาตนน�าล�าธารซงเปนแหลงก�าเนดน�า ไมมพนทเพยงพอส�าหรบการดดซบน�าหรอ

ชะลอน�าฝนไวได ดวยเหตนจงท�าใหล�าน�าธรรมชาตตาง ๆ ในพนทลมน�าปากพนงมปรมาณลดลง

เรอยๆ เคยมน�าจดใชจากแมน�าปากพนงและล�าน�าสาขาปละ๙ เดอน เหลอเพยง๓ เดอนสงผล

ตอปญหาอทกภยทตามมา เนองจากพนทลมน�าปากพนงมระดบทองน�าต�ากวาระดบน�าทะเล ท�าให

น�าเคมสามารถรกล�าเขาไปในแมน�าปากพนงและล�าน�าสาขาเปนระยะทางเกอบ ๑๐๐ กโลเมตร

ทางตอนใตของพนทล มน�าปากพนงยงมพนทดนพรประมาณ ๙๙,๐๐๐ ไร ซงเปนพนทล มต�า

นอกจากนพนทประมาณ๒๐๐,๐๐๐ไรมปญหาในเรองดนเปรยวซงไมสามารถใชประโยชนในการ

เพาะปลกไดสงผลใหน�าทไหลผานกลายสภาพเปนน�าเปรยวไมสามารถใชประโยชนไดเชนกน

โครงกำรพฒนำพนทลมน�ำปำกพนงอนเนองมำจำกพระรำชด�ำร

จงหวดนครศรธรรมรำช

๑๒

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน103

จากสาเหตดงกลาว ราษฎรในพนทล มน�าปากพนงตองเผชญกบปญหาขาดแคลนน�าจด

เพอการเกษตรและการอปโภค ท�าใหประกอบอาชพท�านาไมได และไดขยายวงกวางออกไปเรอย ๆ

ตามการรกตวของน�าเคม ตลอดจนเกษตรกรบางพนทหนมาประกอบอาชพเลยงก งกลาด�า

กอใหเกดปญหากบชาวนา เนองจากการถายเทน�าเสยทเปนน�าเคมจากบอเลยงกง สงผลใหพนทนา

กวา ๕๐๐,๐๐๐ ไร ลดลงกวาครง อกทงยงไมสามารถปลกพชชนดใด ๆ ได จนกลายเปนความ

ขดแยงทรนแรงระหวางผเลยงกงและผท�านา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงทราบถงความเดอดรอนของราษฎรในพนท จงทรง

มพระราชด�ารใหหนวยงานทเกยวของเขาชวยเหลอราษฎรในพนท ซงจดเรมตนคอ การกอสราง

ประตระบายน�าอทกวภาชประสทธ จากนนกกอสรางประตระบายน�า ระบบระบายน�า ระบบกกเกบน�า

และระบบสงน�าอน ๆ รวมถงการอนรกษและฟนฟ สภาพแวดลอม พฒนาอาชพ สงเสรมรายได

ใหแกราษฎรควบคกนไปอยางครบวงจร เพอความกนด อยดของราษฎรในพนทอยางยงยนบนฐาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสมดล

ประตระบายน�าอทกวภาชประสทธ

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

104

แนวพระรำชด�ำร “ใหทกหนวยงานทเกยวของด�าเนนการชวยเหลอพฒนาพนทลมน�าปากพนง เรมดวย การปรบปรงคลองระบายน�าตาง ๆ ตลอดจนขดคลองขนใหม เพอระบายน�าในแมน�าปากพนง ลงสทะเลใหเรวขน รวมทงการสรางประตระบายน�า เพอชวยควบคมปรมาณและคณภาพน�า การกกเกบน�าจด การแกปญหาดนเปรยว ดนเคม การพฒนาสงแวดลอม การพฒนาอาชพ ดานตางๆเพอชวยเหลอราษฎรครอบคลมพนทลมน�าปากพนง”

จากพระราชด�ารสขางตนหนวยงานตางๆทเกยวของไดด�าเนนการชวยเหลอราษฎรในพนท

โดยม งการด�าเนนงานตามแผนแมบทการพฒนา ตามแตภารกจของแตละหนวยงาน เชน

กรมชลประทานด�าเนนการพฒนาแหลงน�าสายหลก สายซอย การระบายน�าใหเรวขนรวมทง

การกกเกบน�าจด กรมพฒนาทดนแกไขปญหาเรองดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมการขาว

กรมวชาการเกษตร กรมประมง และกรมปศสตว ด�าเนนการศกษา วจย จดท�าแปลงเรยนร

แปลงสาธตเพอพฒนาดานอาชพเปนตน

แนวทำงกำรด�ำเนนงำนและบทบำทของ ส.ป.ก. ส�านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เปนหนวยงานหนงทรวมด�าเนนงาน

ในพนทโครงการพฒนาพนทล มน�าปากพนง อนเนองมาจากพระราชด�าร มภารกจหลกในการ

จดทดนใหกบเกษตรกรทงทอยอาศยและทท�าการเกษตร ควบคการพฒนาโครงสรางพนฐาน อาท

การกอสรางปรบปรงซอมแซมเสนทางคมนาคมและแหลงน�า เพอยกระดบสภาพความเปนอย

ตามความจ�าเปน และเพมประสทธภาพการใชน�าเพอการอปโภคบรโภค ส�าหรบการพฒนาอาชพ

เพอเพมรายใหแกเกษตรกรนนไดด�าเนนการใน๓ลกษณะดงน

๑) การพฒนารายบคคล เช น การ

สร างและพฒนาเกษตรกรร น ใหม ใน เขต

ปฏรปทดน การจดตงและพฒนาศนยเรยนร

ดานตาง ๆ กจกรรมไถกลบตอซงขาว การฝก

อบรมเพมความร ใหแกเกษตรกรในหลกสตร

ตางๆเปนตน

๒) การพฒนารายกล ม เชน การจด

ตงและพฒนากลมวสาหกจชมชน การพฒนา

เกษตรกรปราดเปรองในเขตปฏรปทดนโรงเรยน

ชาวนาตนแบบเปนตน

๓) การพฒนารายพนท เชน การจด

ตงนคมการเกษตร และนคมเศรษฐกจพอเพยง

เปนตน

กจกรรมโรงเรยนชาวนา

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน105

ควำมส�ำเรจของโครงกำร การประเมนผลโครงการซงด�าเนนการในปงบประมาณพ.ศ. ๒๕๕๗ ในดานความผาสก

ของเกษตรกรและสภาวะเศรษฐกจและสงคมชใหเหนวา ดชนผาสกของเกษตรกรในพนทโครงการ

โดยยดตามวธการจดท�าดชนความผาสกของประเทศ ซงวดจากการพฒนา ๕ ดาน ๑๖ ตวชวด

ไดแกดานเศรษฐกจสขอนามยการศกษาสงคมและสงแวดลอมผลปรากฏวาในปพ.ศ.๒๕๕๗

เกษตรกรมความผาสกในระดบ๘๑.๖๕จดอยในระดบพฒนาทดแตเมอพจารณาในแตละดานแลว

พบวา ผลการพฒนาไมสมดล เนองจาก คาดชนสขอนามยอยในระดบดมาก ดานเศรษฐกจและ

สงคมอยในระดบด ดานการศกษาอยในระดบปานกลาง แตดานสงแวดลอมอยในระดบทตอง

แกไขตวชวดทอยในเกณฑตองเรงปรบปรงและแกไขจ�านวน๔ตวชวดไดแกรายจายของครวเรอน

(ดานเครองดมและยาสบ) จ�านวนเกษตรกรทไดรบการถายทอดเทคโนโลยและการฝกอบรม

สดสวนพนทปาไมตอพนทในเขตลมน�าปากพนงและการฟนฟและอนรกษทรพยากรดน

ส�าหรบการศกษาดานสภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนเกษตรกรในพนทล มน�า

ปากพนง ปเพาะปลก ๒๕๕๖/๒๕๕๗ โดยใชผลการศกษาสภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอน

เกษตรกรในพนทโครงการฯ ในปเพาะปลก ๒๕๕๑/๒๕๕๒ เปนฐานขอมล และศกษาการ

เปลยนแปลงสภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนรายเดม จ�านวนตวอยางทงสน ๒๕๒ ราย

ในทกๆ๒ป เพอวดผลรายไดเงนสดสทธทางการเกษตรของครวเรอนเกษตรกรสรปผลการศกษา

สภาวะเศรษฐกจและสงคมฯในปเพาะปลก๒๕๕๖/๒๕๕๗ซงปรากฏผลดงน

๑. ครวเรอนทมพนทอย ในโครงการพฒนาพนทล มน�าปากพนง มพนทถอครองเฉลย

๒๐.๘๐ ไร ตอครวเรอน และมรายไดเงนสดรวมเฉลยครวเรอนละ ๒๙๓,๑๘๔.๖๗ บาท

เปนรายไดเงนสดทางการเกษตรเฉลยประมาณครวเรอนละ๑๕๔,๓๑๔.๘๘ บาท รายไดเงนสด

นอกภาคการเกษตร เฉลยครวเรอนละ ๑๓๘,๘๖๙.๗๙ บาท และมเงนสดคงเหลอกอนการ

ช�าระหนหรอเงนออมเทากบ๕๔,๙๐๔.๕๓บาท

๒. การรบรเรองเขตพนทและแผนแมบทการพฒนาอาชพและสงเสรมรายไดแกราษฎร

พบวา เกษตรกรรอยละ๗๙.๑๗ทราบวาตนเองอยในพนทลมน�าปากพนง และรอยละ ๒๐.๘๓

ไมทราบ

๓. ปญหาดานทศนคตและแนวคดของเกษตรกรในภาพรวมพบวา ครวเรอนเกษตรกร

ทมพนทอยในโครงการมปญหาดานการผลตมากทสดจากภยธรรมชาต รองลงมาไดแก ดานปจจย

การผลตปยเคมและยาปราบศตรพชมราคาแพงปญหาดานการตลาดและราคา ไดแก ราคาสนคา

เกษตรตกต�า ไมมเสถยรภาพ ปญหาดานความร โดยเกษตรกรสวนใหญไมทราบขาวสารทาง

การเกษตร ขาดความรดานการปรบปรงผลผลต การตลาดและการปรบปรงดน และปญหาดาน

เงนทนไดแกขาดแหลงเงนทนเงนกอตราดอกเบยสงและไมมหลกทรพยค�าประกน

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

106

๔. การเปรยบเทยบสภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนเกษตรกรในพนทลมน�าปากพนง

ระหวางปเพาะปลก ๒๕๕๑/๒๕๕๒ และป ๒๕๕๖/๒๕๕๗ พบวา ครวเรอนเกษตรกรมรายได

เงนสดทางการเกษตรเพมขนรอยละ ๑๖.๑๕ โดยสวนใหญเปนการเพมขนของรายไดจากกจกรรม

ดานพชเปนหลก โดยเฉพาะปาลมน�ามน ยางพารา และพชไร สวนรายไดจากกจกรรมปศสตว

และประมงลดลง ส�าหรบรายจายดานการเกษตร พบวา รายจายดานพชเพมขนรอยละ ๔๑.๘๓

สวนรายจายดานประมงและปศสตวลดลง เมอน�ารายไดเงนสดทางการเกษตรและรายจายเงนสด

ทางการเกษตรมาหกลบกนปรากฏวาครวเรอนเกษตรในพนทโครงการมรายไดสทธทางการเกษตร

เพมขนรอยละ๒๓.๓๑

การด�าเนนงานของ ส.ป.ก. ทผานมา ซงถอวาเปนสวนหนงของความส�าเรจของโครงการ

ไดแก การจดทดนเพอการเกษตรและทอย อาศยใหกบเกษตรกร และไดมอบเอกสารสทธ

ส.ป.ก.๔-๐๑ ใหเกษตรกรเพอแสดงสทธในการเขาท�าประโยชนในทดน และเกษตรกรยงสามารถ

น�าเอกสารนไปใชเพอกเงนกบสถาบนการเงนหรอกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดทง

รายบคคลและรายกลมในรปวสาหกจชมชนและสหกรณการเกษตรส�าหรบการพฒนาดานโครงสราง

พนฐานไดใหการสนบสนนเกยวกบการกอสราง ปรบปรง ซอมแซมเสนทางคมนาคมและแหลงน�า

ในการพฒนาอาชพเกษตรกรไดด�าเนนงานในหลายลกษณะเชนโครงการนคมการเกษตรโครงการ

นคมเศรษฐกจพอเพยง โครงการสรางและพฒนาเกษตรกรรนใหม โครงการศนยเรยนรดานตาง ๆ

โครงการอนรกษและฟนฟสภาพแวดลอมโดยนอมน�าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกในการ

ด�าเนนงานรายละเอยดปรากฏตามตารางสรปผลการด�าเนนงานดงตอไปน

มอบเอกสาร ส.ป.ก.๔-๐๑ แกเกษตรกรในพนทโครงการ

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน107

ตำรำงสรปผลกำรด�ำเนนงำนในสวนทเกยวของของ ส.ป.ก. ระหวำงป พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๗

ภำรกจ กจกรรม

๑. การจดสรรพนทท�ากน

และทอยอาศย

มอบเอกสาร ส.ป.ก. ๔-๐๑ ใหเกษตรกร จ�านวน ๑๐,๓๔๕ ราย

๑๓,๗๙๘แปลงเนอท๑๓๒,๙๓๔ไรใน๖อ�าเภอ๑๖ต�าบล

๒. การสงเสรมและ

พฒนาอาชพ

การพฒนารายบคคล

vฝกอบรมเชงปฏบตการหลกสตรตางๆจ�านวน๒๖๕ราย

vจดตงศนยเรยนรดานตางๆจ�านวน๓๙แหง

v จดท�าแปลงสาธตการเลยงเปดและไกในสวนปาลมจ�านวน๑๐แหง

vการสรางและพฒนาเกษตรกรรนใหมในเขตปฏรปทดน

จ�านวน๒๕ราย

การพฒนารายกลม

vโครงการอนรกษพนธกรรมพชฯจ�านวน๑แหง

vการพฒนาเกษตรกรปราดเปรองในเขตปฏรปทดนจ�านวน๓กลม

เกษตรกรจ�านวน๕๐ราย

vพฒนาและจดตงกลมวสาหกจจ�านวน๒กลม

vจดตงนคมเศรษฐกจพอเพยงจ�านวน๒แหง

vสนบสนนสนเชอเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

จ�านวน๔๙ราย

หมายเหต:ขอมลณวนท๓๐มถนายน๒๕๕๘

กจกรรมภายใตโครงการ

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

108

เกษตรกรตวอยำง “ท�าของด มคณภาพ ท�าไมตองเรขาย ใหเขามาซอทสวนเราส”

นายว โรจน บญวงศ เกษตรกรท

แสดงถงผลส�าเรจในการด�าเนนงานของ ส.ป.ก.

คนหนงทไดนอมน�าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

มาใชในการด�ารงชวต ในวยเดกเปนเรยวแรง

ส�าคญในการท�าการเกษตรของครอบครว โดย

ชวยพอแมท�าสวนยางพารา ภายหลงทพอแม

ไดสงตอการท�าการเกษตรใหตนเองรบผดชอบ

จงไดวเคราะหและเหนวาการท�าสวนยางพารา

อยางเดยวนนไมเหมาะสมเพราะราคายางพารา

มความผนผวน ไมแนนอน และทส�าคญคอ

บรโภคไมได จงเรมคดทจะปรบเปลยนรปแบบ

การผลตเชงเดยวจากสวนยางพาราเพยงอยางเดยวมาปลกพชทมความหลากหลายมากขน โดย

ในระยะแรกไดปลกมงคดรวมกบลองกองทเรยนและเงาะ

ตอมาไดเนนการปลกมงคดเพยงอยางเดยวเนองจากความถนดและรายไดคอนขางด

เพราะสามารถท�ามงคดนอกฤดได เทคนคในการท�ามงคดนอกฤดนน นายวโรจนไดใหความส�าคญ

กบการปรบปรงบ�ารงดน โดยใชปยหมกขไกและปลอยใหหญาคลมหนาดนไว และอกเทคนคหนง

นายวโรจน บญวงศ

การคดแยกผลผลตกอนจ�าหนาย

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน109

คอการใหน�าทบรเวณยอดของล�าตน โดยจะใหน�าในชวงเชามดหรอไมกชวงเยน เรองโรคและแมลงนน

คอนขางนอยเพราะการทหมนดแลสวนจะท�าใหสามารถปองกนไดทนโดยการใชสารไลแมลงชวภาพ

เชน น�าหมกสะเดา นายวโรจนมองรายไดของครอบครวเปน๓ แบบ คอ ๑) รายไดรายวน ไดแก

สวนยางพารา๒)รายไดรายเดอนไดแกพชผกเหดกลวยมะนาวและ๓)รายไดรายปไดแกมงคด

ส�าหรบมงคดนอกฤดของสวนไดรบการยอมรบจากพอคาคนกลางวาคณภาพดมาก ลกแกพอด

ท�าใหการขนสงผลผลตไมบอบช�าเมอถามตอไปวาท�าไมพอคาจงมารบซอถงสวนนายวโรจนกลาววา

“ท�าของดมคณภาพท�าไมตองเรขายใหเขามาซอทสวนเราส”

นอกจากจะมรายไดจากมงคดเปนหลกแลว ยงไดสรางความหลากหลายในแปลงเพอเพม

ความมนคงดานอาหารใหแกครอบครว โดยการท�าการเกษตรแบบผสมผสาน เพอไวบรโภคใน

ครวเรอนเปนหลก สวนทเหลอกจ�าหนายเพอเพมรายได นายวโรจนกลาวในตอนทายวา สงส�าคญ

ทท�าใหตนประสบความส�าเรจในการประกอบอาชพเกษตรกรรมคอน�าและความรดานการจดการ

สวนรวมทงการสนบสนนจากหนวยงานตางๆทเกยวของ

แนวทำงกำรขบเคลอนโครงกำร ปจจบนโครงการพฒนาพนทลมน�าปากพนงฯ ด�าเนนงานภายใตแผนแมบทการพฒนาอาชพ

และสงเสรมรายไดพ.ศ.๒๕๕๗-๒๕๕๙โดยมงเนนการพฒนาแบบองครวมโดยบรณาการรวมกบ

หนวยงานตาง ๆ มระบบการพฒนาทยงยน เปนมตรกบสงแวดลอม เพอใหเกดความมนคง ราษฎร

อยดมสขซงประกอบดวย๔ยทธศาสตรและนอมน�ารปแบบการท�าการเกษตร“เกษตรทฤษฎใหม”

เปนแนวทางและหลกในการด�าเนนงานดงแผนภาพตอไปน

กจกรรมในแปลงเกษตรกร

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

110