nkcjonowaniu i 17/2018 -...
TRANSCRIPT
swo
jej u
cze
lni
20
17
/20
18
Do
kto
ran
ci o
fu
nkc
jon
ow
aniu
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie ul. Dewajtis 5, 01-815 Warszawa www.uksw.edu.pl
Ośrodek Badań Jakości Kształcenia i Ewaluacji
ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa tel. 22 561 88 61
Doktoranci o funkcjonowaniu
swojej uczelni
2017/2018
Zespół OBJKiE
Rafał Wiśniewski (Instytut Socjologii)
Marcin Zarzecki (Instytut Socjologii)
Warszawa 2018
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................................................. 3
Metodologia ........................................................................................................................................................ 4
Próba badawcza .................................................................................................................................................. 6
Motywacja do podjęcia studiów III stopnia na UKSW ..................................................................................... 12
Proces rekrutacyjny .......................................................................................................................................... 14
Organizacja zajęć............................................................................................................................................... 14
Karty opisu przedmiotów .............................................................................................................................. 15
Proporcja zajęć praktycznych i wykładów ..................................................................................................... 16
Plan zajęć ....................................................................................................................................................... 17
Jakość obsługi doktorantów ............................................................................................................................. 19
Dostępność kierowników studiów ................................................................................................................ 21
Jakość obsługi w dziekanacie/sekretariacie studiów doktoranckich............................................................. 21
Strony internetowe wydziałów ..................................................................................................................... 22
Dział Pomocy Materialnej .............................................................................................................................. 22
Biuro Badań Naukowych ............................................................................................................................... 22
Dział Współpracy Międzynarodowej ............................................................................................................. 22
Centrum Inicjatyw Rozwojowych .................................................................................................................. 23
Działalność Samorządu Doktorantów .............................................................................................................. 23
Program studiów III stopnia ............................................................................................................................. 24
Odniesienie do poziomu 8 Polskiej Ramy Kwalifikacji ................................................................................... 24
Poziom, efektywność i oferta zajęć ............................................................................................................... 28
Wsparcie uczelni w realizacji projektów naukowo-badawczych .................................................................... 31
Praktyka dydaktyczna ....................................................................................................................................... 34
Perspektywa pracy jako nauczyciel akademicki .............................................................................................. 37
Relacje ze społecznością uczelnianą i z opiekunem naukowym/promotorem .............................................. 39
Etyka akademicka ............................................................................................................................................. 42
Stypendia i dotacje ........................................................................................................................................... 44
Infrastruktura uczelni ....................................................................................................................................... 46
Dostęp do literatury ...................................................................................................................................... 47
Wyposażenie sal ............................................................................................................................................ 48
Dostęp do WiFi .............................................................................................................................................. 48
Dostęp do punktów gastronomicznych ......................................................................................................... 48
Dostosowanie infrastruktury uczelni do potrzeb osób z niepełnosprawnością ............................................ 49
Inne ................................................................................................................................................................ 49
Satysfakcja ze studiów ...................................................................................................................................... 49
Wnioski i rekomendacje ................................................................................................................................... 52
Spis wykresów ................................................................................................................................................... 58
Spis tabel ........................................................................................................................................................... 59
3
Wstęp
Celem badania „Oceń uczelnię” skierowanego do uczestników studiów III stopnia na
Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie jest poznanie opinii doktorantów
przede wszystkim na temat warunków kształcenia i warunków materialnych, o których mowa
w par. 14 ust. 1 pkt 1 Zarządzenia w sprawie wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia i jego doskonalenia (nr 49/2015). Jest to badanie analogiczne do ankiety
przeprowadzanej wśród studentów studiów I i II stopnia, jednak ze względu na specyfikę
studiów III stopnia znacznie rozszerzone. Oprócz pytań o organizację zajęć, obsługę i wsparcie
oraz infrastrukturę uczelni doktoranci odpowiadają także na pytania o przebieg procesu
rekrutacyjnego, skuteczność kształcenia, współpracę z promotorem, wsparcie w zakresie
projektów naukowo-badawczych, doświadczenia związane z praktykami dydaktycznymi,
przyznawanie świadczeń i relacje ze społecznością uczelnianą. Ponadto badana jest ich sytuacja
zawodowa, motywacja do podjęcia kształcenia na UKSW i satysfakcja ze studiów.
Badanie przeprowadzane wśród doktorantów odbywa się co dwa lata. W porównaniu
z poprzednią – pierwszą – edycją (2015/2016) wykorzystany kwestionariusz został nieco
zmodyfikowany. Zmiany te były efektem nie tylko ewaluacji samego narzędzia, lecz także
wniosków wyciągniętych z raportu podsumowującego udział naszej uczelni w X konkursie
PRODOK 2017, organizowanym przez Krajową Reprezentację Doktorantów.
Prezentowany raport odzwierciedla opinie uczestników studiów doktoranckich
w przededniu wejścia w życie nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym, która zakłada duże
zmiany w organizacji kształcenia młodych naukowców, m.in. utworzenie szkół doktorskich,
likwidację studiów niestacjonarnych i stypendia dla wszystkich doktorantów. Kolejne badanie
prowadzone przez OBJKiE, które przypada na 2020 r., będzie więc przebiegało już w zupełnie
innych warunkach. Mimo to przedstawione w opracowaniu rekomendacje nie tracą na
aktualności, a nawet mogą być szczególnie przydatne w obliczu reformy szkolnictwa wyższego.
4
Metodologia
Dane zgromadzono za pomocą kwestionariusza internetowego bazującego na architekturze
kontaktu serwer – respondent. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą ankiety online,
techniką Computer-Assisted Web Interviewing (CAWI). Formularz ankiety w wersji
elektronicznej był dystrybuowany do adresowych jednostek obserwacji z poziomu platformy
online. Zwrot danych przybrał postać macierzy danych generowanych w czasie rzeczywistym
przez respondenta. Oprogramowanie komputerowe nawigujące ankietę internetową
monitorowało behavior coding respondenta, poprawność ścieżki pytań filtrujących, właściwą
kolejności pytań przesyłanych respondentowi i falsyfikowało poprawność logiczną wskazań.
Jest to jeden ze sposobów komputerowego gromadzenia danych. Internetowy kwestionariusz
ankiety jest nadzorowany przez system LimeSurvey, internetową aplikację, która zainstalowana
na serwerze UKSW zarządzała programem poprzez przeglądarkę internetową. LimeSurvey jest
rozprowadzanym na zasadach wolnego oprogramowania internetowym systemem ankiet
napisanym w języku PHP i wykorzystującym bazę danych MySQL, PostgreSQL lub MSSQL11.
Formularz ankiety w wersji elektronicznej jest dystrybuowany do adresowych jednostek
obserwacji z poziomu platformy online lub przez samowysyłkowy system online. Zwrot danych
przybiera postać macierzy danych generowanych w czasie rzeczywistym przez respondenta lub
wypełnionej ankiety badania wymagającej implementacji do macierzy.
W badaniu wykorzystano technikę CAWI ze względu na:
1. minimalne koszty dotarcia do respondenta;
2. brak ograniczeń w zakresie limitowanych przestrzeni publikowania narzędzi
badawczych;
3. dywersyfikację zamieszczanych treści i struktury narzędzi z możliwością integrowania
różnych skal i indeksów;
4. możliwość podpięcia narzędzi do vortalu tematycznego (vertical portal), czyli portalu
wyspecjalizowanego;
5. zastosowanie rozwiniętego systemu monitów;
6. konstrukcję surogatu interakcji opartej na odczuciu osobistego kontaktu respondent –
ankieter;
1 Web Survey Methodology article, http://www.websm.org/index.php?fl=1&nt=2&m2w=Guides,%20codes,%20best%20practice&sid=1 [dostęp: 19.01.2014].
5
7. zgromadzenie danych w formatach gotowych macierzy statystycznych;
8. formularz, który w systemie elektronicznego generatora sprawozdania (step by step)
redukuje błędy na poziomie wypełniania kwestionariusza.
Oprogramowanie metodologiczne LimeSurvey zapewniło:
1. obsługiwanie badania przez przeglądarkę internetową w środowisku tworzenia
kwestionariuszy elektronicznych;
2. zestaw szablonów wzorników kwestionariuszy, który może być rozwijany
i modyfikowany z wykorzystaniem edytorów HTML (jak np. Macromedia Dreamweaver);
3. język skryptowania, który zapewnia pełną kontrolę nad prezentacją kwestionariusza;
4. kreator aktywacji kwestionariusza pozwalający w prosty sposób opublikować
kwestionariusz w sieci WWW z prawami dostępu lub przesłać kwestionariusz w wersji
offline;
5. otrzymanie macierzy danych w formacie m.in. SPSS, Excel.
Zgromadzone dane ilościowe zostały przetworzone za pomocą oprogramowania
statystycznego IBM SPSS wersja 24. Rekomendacja kwantyfikacji danych bazowała na założeniu,
że ma ona dostarczać informacji o takim zakresie i rodzaju, aby pozwolić na uzyskanie
wieloczynnikowych charakterystyk pozwalających na eksplorację, opis i wyjaśnienie
w parametryczno-wskaźnikowej analizie danych. Formalnej podstawy dla rozwiązań w tej
materii dostarcza metodologia stosowana w sprawozdawczości publicznej, której zasadniczym
celem jest standaryzacja procedur na każdym poziomie realizacji pomiaru. Analiza danych
została przeprowadzona za pomocą tabel częstości empirycznej rozkładów wskazań oraz tabel
kontyngencji. Jest to klasyczny sposób analizy i redukcji danych. W procedurze krzyżowania
zmiennych zastosowano poprawkę Bonferroniego. Poprawka Bonferroniego jest stosowana w
celu utrudnienia uznania za statystycznie istotny wyniku pojedynczego testu przy wielokrotnym
przeprowadzaniu testów w oparciu o te same dane. Na przykład przy przeglądaniu wielu
współczynników korelacji tworzących macierz korelacji akceptowanie i interpretacja istotności
współczynników korelacji na konwencjonalnym poziomie 0,05 może nie być poprawna, biorąc
pod uwagę przeprowadzanie wielu testów. W szczególności może się okazać, że poziom
prawdopodobieństwa związany z błędnym przyjęciem zaobserwowanej wartości
współczynnika korelacji jako nieistotnie różniącej się od zera (podczas gdy w rzeczywistości,
tzn. w populacji, jego wartość wynosi zero) może w tym przypadku znacznie przekraczać 0,05.
Poprawka Bonferroniego była dokonywana przez podzielenie poziomu istotności alfa
(przyjmowanego na poziomie 0,05) przez liczbę przeprowadzanych testów.
6
Próba badawcza
W roku akademickim 2017/2018 na UKSW siedem wydziałów oferowało studia doktoranckie,
łącznie w dwunastu dyscyplinach. W sumie na naszym Uniwersytecie studiowało 650
doktorantów (w roku 2015/2016 – 800). Rozkład liczebności uczestników studiów III stopnia
z poszczególnych dyscyplin przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Liczba uczestników studiów doktoranckich w roku akademickim 2017/2018
Dyscypliny naukowe Liczba doktorantów na studiach
stacjonarnych razem niestacjonarnych razem
Polacy cudzoziemcy Polacy cudzoziemcy
Ogółem 520 20 540 99 11 110
Archeologia
8 – 8 – – –
Filozofia 36 1 37 – – –
Fizyka
2 – 2 – – –
Historia
43 1 44 – – –
Literaturoznawstwo
54 1 55 – – –
Matematyka
5 – 5 – – –
Nauki o polityce
52 3 55 – – –
Prawo 50 – 50 13 – 13
Prawo kanoniczne
98 2 100 – – –
Psychologia 38 1 39 – – –
Socjologia
24 1 25 – – –
Teologia 110 10 120 86 11 97
Źródło: Sprawozdanie GUS S-12, Dział Kształcenia UKSW; stan na 31 listopada 2017 r.2
Link do ankiety został wysłany e-mialem13 czerwca 2017 r. na adresy 632 doktorantów,
aktywne w systemie USOS. 27 czerwca ponowiono mailing i przedłużono badanie do 4 lipca.
W sumie w badaniu wzięło udział 162 doktorantów, z czego 106 wypełniło ankietę do końca.
W ostatecznych statystykach zostały uwzględnione tylko pełne odpowiedzi (tabela 2).
2 http://ksztalcenie.uksw.edu.pl/content/statystyka [dostęp: 22.08.2018].
7
Tabela 2. Statystyka udziału doktorantów w badaniu w roku akademickim 2017/2018
Liczba ankiet z kompletnymi odpowiedziami
106
Liczba ankiet z niekompletnymi odpowiedziami
56
Wszystkie ankiety
162
Liczba wysłanych zaproszeń do udziału w badaniu
632
Źródło: OBJKiE
Struktura badanej próby została sprowadzona do struktury badanej populacji dzięki
ważeniu. Polega ono na przypisywaniu każdemu respondentowi wagi (liczby) w celu usunięcia
obciążeń wynikających z braków danych. Wagi używane są następnie przy stosowaniu analiz
statystycznych. Ważenia dokonuje się, by usunąć nadreprezentatywność lub
niedoreprezentowanie jednostek o poszczególnych cechach w próbie. Pozwala ono na
skorygowanie próby badawczej. Ważenia tego dokonuje się po zgromadzeniu danych i bierze się
w nim pod uwagę wybrane dane metryczkowe. Dane porównawcze dotyczące populacji
badanych doktorantów potrzebne do zważenia próby zostały dostarczone przez Centrum
Systemów Informatycznych UKSW. W procesie ważenia próby wykorzystano moduł
skonstruowany w języku PYTHON 2.5.7 do ważenia wieńcowego – SPSSINC RAKE. Istota
ważenia wieńcowego polega na zadeklarowaniu stanu docelowego (zarówno proporcji, jak
i liczb bezwzględnych) zmiennych, które podlegają ważeniu. Program poprzez kolejne ważenia
i korekty uzyskanych wyników do założonych (iteracje) dochodzi do stanu próby możliwie
najbliższego stanu populacji.
Wykres 1 przedstawia procentowy udział kobiet i mężczyzn w badaniu, który był niemal
wyrównany – odpowiednio 50,9% do 49,1%.
8
Wykres 1. Rozkład próby badawczej ze względu na płeć (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Na wykresie 2 przedstawiono strukturę próby według roku urodzenia. Największą część
badanych stanowią osoby w wieku od 24 do 33 lat – 59,4%. Druga liczna grupa to osoby
w wieku 34–43 lat – 24,5%. Zdecydowanie mniej liczne kategorie badanych stanowią osoby
w wieku 44–53 lat (13,2%) i w wieku 54 lat i więcej (2,8%).
Wykres 2. Rozkład próby badawczej ze względu na rok urodzenia (w proc.)
Źródło: OBJKiE
W tym roku poproszono respondentów o podanie nie tylko dziedziny nauk, którą
reprezentują ich studia, lecz także dyscypliny – było to podyktowane chęcią bardziej
szczegółowego wykorzystania wyników badania. Rozkład badanej próby pod tym względem
przedstawiają wykresy 3 i 4.
50,9
49,1
Kobiety Mężczyźni
2,8
13,2
24,5
59,4
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
do 1964 1965-1974 1975-1984 1985-1994
9
Największą grupę wśród badanych stanowią reprezentanci nauk humanistycznych
– 58,5% (62 osoby). Ankietowani będący na studiach III stopnia z zakresu nauk społecznych to
39,6% próby (42 osoby). Z kolei doktoranci z obszaru nauk ścisłych byli reprezentowani jedynie
przez dwie osoby, czyli 1,9% próby badawczej.
Wykres 3. Rozkład próby ze względu na dziedzinę nauk (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Wśród studiów z dziedziny nauk humanistycznych najliczniej reprezentowana była teologia.
Wykres 4. Rozkład próby ze względu na dyscyplinę w dziedzinie nauk humanistycznych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
1,9
39,6
58,5
0 10 20 30 40 50 60 70
Nauki ścisłe
Nauki społeczne
Nauki humanistyczne
39,6
7,5
4,7
4,7
1,9
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Teologia
Historia
Filozofia
Literaturoznawstwo
Archeologia
10
W dziedzinie nauk społecznych najwięcej doktorantów wzięło udział w badaniu
z prawa i prawa kanonicznego.
Wykres 5. Rozkład próby ze względu na dyscyplinę w dziedzinie nauk społecznych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Nauki ścisłe, jak już wspomniano, miały najmniejszą reprezentację. W badaniu wziął udział
jeden przedstawiciel studiów III stopnia w dziedzinie matematyki i jeden doktorant z fizyki.
Jeśli chodzi o rok studiów, to najliczniejszą grupą byli doktoranci z II roku (33%), następne
w kolejności są: III rok (25,5%), IV (17,9%) i I (16%), osoby mające przedłużone studia
stanowiły zaś 7,5% (wykres 6).
15,1
10,4
5,7
5,7
2,8
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Prawo
Prawo kanoniczne
Psychologia
Socjologia
Nauki o polityce
11
Wykres 6. Rozkład próby badawczej ze względu na rok studiów (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Jedna czwarta badanych ma otwarty przewód doktorski, pozostałe 75% jest jeszcze na mniej
zaawansowanym etapie przygotowań rozprawy doktorskiej.
Wykres 7. Rozkład próby badawczej ze względu na status przewodu doktorskiego (w proc.)
Źródło: OBJKiE
16
33
25,5
17,9
7,5
0
5
10
15
20
25
30
35
I rok II rok III rok IV rok studiaprzedłużone
25%
75%
Otwarty przewód doktorski Przed otwarciem przewodu doktorskiego
12
Motywacja do podjęcia studiów III stopnia na UKSW
Kim są uczestnicy studiów III stopnia na UKSW i dlaczego wybrali naszą uczelnię? Z badania
wynika, że często są to absolwenci studiów licencjackich lub magisterskich, którzy postanowili
rozwijać się naukowo na swojej Alma Mater – taki powód wskazało 55,6% ankietowanych
(można było wybrać maksymalnie trzy odpowiedzi). Najczęściej jednak (62,2% wskazań)
respondenci decydowali się na UKSW ze względu na opiekuna naukowego/promotora, który jest
tutaj zatrudniony. Częściej niż w poprzednim badaniu wskazywano też na renomę uczelni bądź
danych studiów – jedna trzecia badanych (w 2016 r. – jedna piąta). Co dziesiąty respondent
twierdzi, że uczelnię/studia polecili mu znajomi. Niewielka grupa badanych (pięć osób) nie
dostała się na studia doktoranckie gdzie indziej i dlatego spróbowała swoich sił tutaj. Ponadto
ankietowani wskazywali inne przyczyny swoich wyborów, takie jak: zatrudnienie na UKSW,
chęć rozwoju w obszarze nauki, chęć rozwoju duchowego, chęć podjęcia pracy na rzecz uczelni
i pracy ze studentami, zainteresowanie badanym zagadnieniem, lokalizacja w Warszawie, dobra
atmosfera i życzliwość na studiach magisterskich, prośba przełożonego, skierowanie przez
biskupa, zbieg okoliczności.
Wykres 8. Przyczyny podjęcia studiów III stopnia na UKSW (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Z danych przedstawionych na wykresie 9 wynika, że wśród reprezentantów nauk
społecznych najczęstszą przyczyną podjęcia studiów doktoranckich na UKSW było to, że badani
10,8
4,7
10,8
30,2
55,6
62,2
0 10 20 30 40 50 60 70
Inne
Nie dostał(a)bym się na inną uczelnię
Nie zostałem(-am) przyjęty(-a) na inną uczelnię
Polecili mi je znajomi
Ze względu na renomę uczelni/wybranych studiów
Skończyłem(-am) tu studia licencjackie/magisterskie
Ze względu na mojego opiekunanaukowego/promotora, który pracuje na UKSW
Dlaczego zdecydował(a) się Pan(i) na studia doktoranckie na UKSW?
13
wcześniej tutaj studiowali (tak odpowiedziało 66,7% z nich). Dopiero w dalszej kolejności
podawali jako motywację do rozpoczęcia studiów III stopnia osobę promotora (54,7%
odpowiedzi). Na prestiż uczelni/studiów doktoranckich wskazało znacznie mniej
przedstawicieli tego obszaru nauk niż humanistów (odpowiednio 19% i 38,7%). Doktoranci
z nauk o polityce, psychologii, socjologii, prawa i prawa kanonicznego prawie w ogóle nie
kierowali się opinią znajomych (4,8%), za to rekomendacje innych liczyły się dla 14,5%
uczestników studiów doktoranckich z archeologii, filozofii, historii, literaturoznawstwa
i teologii. Odpowiedzi niewielkiej grupy doktorantów z obszaru nauk ścisłych mogą sugerować,
że o wyborze UKSW jako miejsca do doktoryzowania się w dziedzinie fizyki i matematyki
decydują głównie dwa czynniki: promotor i podjęte tu wcześniej studia, natomiast renoma
i polecenie przez znajomych nie mają wielkiego znaczenia.
Wykres 9. Motywacja do podjęcia studiów III stopnia na UKSW. Rozkład odpowiedzi ze względu na dziedzinę nauk (w proc.)
Źródło: OBJKiE
66,1
48,4
38,7
14,5
4,5
54,8
66,7
19
4,8
4,8
100
50
0
0
0
0 20 40 60 80 100 120
Ze względu na mojego opiekunanaukowego/promotora, który pracuje na UKSW
Skończyłem(-am) tu studialicencjackie/magisterskie
Ze względu na renomę uczelni/wybranychstudiów
Polecili mi je znajomi
Nie zostałem(-am) przyjęty(-a) na inną uczelnię
Dlaczego zdecydował(a) się Pan(i) na studia doktoranckie na UKSW?
Nauki ścisłe Nauki społeczne Nauki humanistyczne
14
Proces rekrutacyjny
Według 87,7% respondentów (w 2016 r. – 91,2%) kryteria dostępu na studia doktoranckie były
klarowne, ale prawie co dziesiąty badany miał negatywną opinię na ten temat. W tym roku
więcej osób uznało, że wymagania wstępne na studia doktoranckie były wysokie – 49%
(w poprzedniej edycji 39,1%), przeciwnego zdania było 26,5% ankietowanych. „Trudno
powiedzieć” to odpowiedź wskazana przez jedną czwartą doktorantów. Kobiety częściej niż
mężczyźni twierdziły, że niełatwo było dostać się na studia III stopnia (odpowiednio 53,7%
i 44,2%).
Tabela 3. Ocena postępowania rekrutacyjnego (w proc.)
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Trudno powiedzieć
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Czy kryteria dostępu na studia doktoranckie były według Pana(-i) jasno sformułowane?
50,9 36,8 2,8 4,7 4,7
Czy według Pana(-i) wymagania wstępne na studia doktoranckie były wysokie?
17,9 31,1 24,5 20,8 5,7
Źródło: OBJKiE
Organizacja zajęć
W tym module ankiety znalazły się pytania dotyczące spraw związanych z organizacją
i przebiegiem procesu dydaktycznego, takich jak dostępność informacji o formie zaliczenia zajęć
przed ich rozpoczęciem, przestrzeganie podanych kryteriów zaliczenia i prowadzenie zajęć
zgodnie z kartą opisu przedmiotu, a także proporcja warsztatów, ćwiczeń lub laboratoriów do
wykładów oraz dostosowanie planu zajęć do możliwości prowadzenia prac naukowo-
badawczych. Opinię uczestników studiów III stopnia w ww. kwestiach przedstawia tabela 4.
15
Tabela 4. Ocena organizacji zajęć (w proc.)
Jak Pan(i) ocenia: Bardzo dobrze
Dobrze Przeciętnie Źle Bardzo źle
Nie mam zdania
informacje o formach zaliczenia zajęć przed ich rozpoczęciem (np. na stronie WWW)
45,3 20,8 19,8 6,6 3,8 3,8
przestrzeganie kryteriów zaliczania zajęć zgodnie z informacją udostępnioną przed ich rozpoczęciem
57,5 20,8 14,2 3,8 1,9 1,9
dostęp do kart opisu przedmiotu przed rozpoczęciem zajęć (np. na stronie WWW)
41,5 30,2 18,9 3,8 0,9 4,7
zgodność prowadzonych zajęć z treścią w kartach opisu przedmiotu
48,1 24,5 17,9 5,7 0,9 2,8
proporcje zajęć w formie warsztatów/ćwiczeń/laboratoriów do zajęć w formie wykładów
29,2 24,5 25,5 13,2 5,7 1,9
dostosowanie planu zajęć do możliwości prowadzenia prac naukowo-badawczych (związanych z dysertacją doktorską, kwerendami bibliotecznymi itp.)
31,3 26,4 14,2 8,5 16 3,8
Źródło: OBJKiE
Karty opisu przedmiotów
W odniesieniu do czterech pierwszych pytań, które są związane z kartami opisu przedmiotów,
można zauważyć, że nieznacznie spadł odsetek pozytywnych odpowiedzi (bardzo dobrych
i dobrych) w porównaniu z poprzednim badaniem, ale jednocześnie opinie badanych w tym roku
są nieco bardziej zdecydowane. Dostęp do kart opisu przedmiotów przed rozpoczęciem zajęć
pozytywnie oceniło 71,7% osób (dwa lata temu 72,5%), dostępność informacji o formach
zaliczenia zajęć przed ich rozpoczęciem – 66,2% (75,6%), zgodność prowadzonych zajęć z ich
opisem 72,6% (76,6%), przestrzeganie kryteriów zaliczania zajęć przez wykładowców 78,3%
(84,5%).
W dodatkowych komentarzach pojawiły się uwagi dotyczące m.in. kwestii zaliczania zajęć
i oceniania studentów:
Powinna być zasada, że na zajęciach są sprawdzane listy (wybiórczo albo zawsze),
a obecność na nich promowana przy zaliczaniu. Tymczasem na niektórych zajęciach są listy,
ale przy wystawianiu ocen nie są brane pod uwagę. Niezależnie, czy ktoś na nie chodził, czy nie,
16
jest oceniany tak samo jak inni, którzy nawet raz na nich się nie pojawili. Nie ma również
promowania aktywności studentów. Wszyscy są traktowani jak jeden worek [prawo]3.
Nierówne ocenianie i zaliczanie roku. Są osoby, które przy wpisach widziałam 2 razy
w życiu i dostają oceny jak reszta, która uczciwie chodzi. Zmiany programu studiów
i wymogów w trakcie trwania studiów [teologia].
Proporcja zajęć praktycznych i wykładów
Stosunek zajęć prowadzonych w formie warsztatów, ćwiczeń czy laboratoriów do wykładów jest
odpowiedni w opinii nieco ponad połowy badanych – 53,7% (w 2016 r. uważało tak 50,9%), nie
spełnia zaś oczekiwań 18,9% respondentów (poprzednio 23%), natomiast 25,5% osób
ulokowało się ze swoją przeciętną oceną pośrodku badanej grupy (wcześniej 21,4%).
Do tej niezbyt wysokiej oceny dołączyły jeszcze krytyczne komentarze badanych:
Organizacja zajęć nie uwzględnia potrzeb doktorantów. Niewielki nacisk kładzie się na
umiejętność stosowania nabytej wiedzy w praktyce np. podczas warsztatów bądź ćwiczeń
z danego przedmiotu. Biorąc pod uwagę trudną sytuację finansową większości doktorantów,
która skłania ich do podjęcia pracy zarobkowej (najczęściej niezwiązanej z własną dyscypliną),
ukończenie studiów III stopnia graniczy z cudem. Powstaje więc rozbieżność między
podstawowymi potrzebami a chęcią kontynuowania nauki. Sytuację utrudnia jeszcze wymóg
uczęszczania na wszystkie zajęcia, listy obecności oraz brak indywidualnego podejścia.
Powyższe kilka zdań nie oddaje w pełni trudności, z jakimi codziennie mierzą się doktoranci
[historia].
Zbyt słaby nacisk na stronę metodyczną podczas ćwiczeń [teologia].
Kilku respondentów podzieliło się opiniami dotyczącymi programu studiów, które nie
powinny ujść uwadze władz dziekańskich na poszczególnych wydziałach:
Mała pula wykładów monograficznych do wyboru przy jednoczesnej wielkiej liczbie godzin do
zrealizowania powoduje, że doktoranci zmuszeni są poświęcać lwią część czasu spędzanego na
3 W nawiasach kwadratowych podano dyscyplinę, którą reprezentuje dany respondent.
17
uczelni obcym im, często bardzo specjalistycznym, zagadnieniom, które nie mają żadnego
odniesienia do ich własnych badań [filozofia].
Zajęcia organizowane dla kilku kierunków nie zawsze są w stanie odpowiedzieć na
oczekiwania wszystkich studentów (np. wykłady organizowane „pod” studentów jednego
kierunku powodują, że studenci z innych często nie mają możliwości aktywnego udziału
w zajęciach, bo po prostu nie mają pojęcia, o czym mowa, nie mieli wcześniej styczności
z tematem) [historia].
Powinna być również przeprowadzona ankieta dotycząca tematyki zajęć, która interesuje
doktorantów. Filozofia była dobrym wyborem, zasadne byłyby również zajęcia z ekonomii
[prawo].
Warto w tym miejscu dodać, że w poprzednim badaniu prowadzonym przez OBJKiE wśród
doktorantów respondenci zostali zapytani o tematykę kursów, w których chcieliby uczestniczyć,
a jedną z rekomendacji określonych w raporcie końcowym było szczegółowe zbadanie
oczekiwań uczestników studiów III stopnia w poszczególnych dyscyplinach w zakresie zajęć do
wyboru i kursów specjalistycznych oraz rozszerzenie oferty zajęć. Następnie realizacja tego
zalecenia była weryfikowana w badaniu samooceny wydziałów4.
Jeden z respondentów zasygnalizował potrzebę wprowadzenia zajęć z języka obcego:
W mojej ocenie w ramach studiów powinny być zajęcia z języka angielskiego (lub innego języka
obcego) dla doktorantów, dopasowane do planu zajęć. Powinny one być realizowane od
pierwszego roku studiów [historia].
Plan zajęć
16% badanych twierdzi, że plan zajęć jest ułożony bardzo źle, a 8,5%, że źle i utrudnia
prowadzenie prac naukowo-badawczych (związanych z dysertacją doktorską, kwerendami
bibliotecznymi itp.). Jedna z opinii podkreśla:
4 Zob. Raport z samooceny wydziałów za rok akademicki 2016/2017, OBJKiE, Warszawa 2018, s. 60-61, dostępny online: http://ksztalcenie.uksw.edu.pl/content/obj.
18
Niedostosowanie godzin zajęć do możliwości doktorantów, plan zajęć dla dwóch pierwszych
lat jest rozsypany po całym tygodniu, co utrudnia wyjazdy naukowe, na konferencje itp.
[historia].
Badani zwracali też uwagę na możliwość podjęcia pracy zawodowej poza studiami. Trzeba
zaznaczyć, że w poprzedniej ankiecie pytanie o optymalizację planu zajęć dotyczyło właśnie
zatrudnienia, a nie działalności naukowej. Wtedy łącznie 24,5% badanych miało negatywną
opinię. W tym roku respondenci zwrócili uwagę na ten aspekt w dodatkowych komentarzach:
Godziny zajęć, warsztatów i innych wydarzeń. Zajęcia odbywają się w większości
w godzinach pracy. Z uwagi, że tylko kilka procent otrzymuje stypendium, zdecydowana
większość pracuje i nie ma jak uczestniczyć zarówno w zajęciach, jak i dodatkowych wykładach
czy warsztatach. Ustalenie zajęć na godzinę np. 13:15 jest problemowe. Tylko część zajęć
odbywa się po godzinie 16. Zdecydowanie łatwiej wyjść z pracy tak, żeby na godzinę 16 dotrzeć.
Niż prosić o wyjście koło 12, żeby dotrzeć np. na 13:15. Inny przykład: Szkoła letnia – od 9:30
do 13:00. Kto ma wówczas czas, żeby na takie zajęcia uczęszczać? [prawo].
Program zajęć oderwany od potrzeb rozwoju naukowego. Zupełnie niedopasowany. Zajęcia
organizowane w zbyt wczesnych godzinach bez uwzględnienia potrzeb doktorantów. Każdy
pracuje, a zajęcia są we wtorki na 13! [teologia].
W mojej ocenie plan zajęć nie jest dostosowany do potrzeb doktorantów. Skoro Uniwersytet nie
może zapewnić stypendium dla każdego doktoranta, organizatorzy studiów powinni wykazać
się zrozumieniem wobec konieczności pracy na pełen etat oraz prowadzenia prac badawczych
przez doktorantów i dostosować plan do ich potrzeb. Argument, iż są to studia stacjonarne,
przy braku jakiegokolwiek wsparcia ze strony uczelni jest co najmniej nietrafiony [prawo].
Trzeba zaznaczyć, że po wejściu w życie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym
i zmianie organizacji kształcenia na studiach doktoranckich kwestia godzenia działalności
naukowej i zawodowej będzie wyglądać zupełnie inaczej m.in. ze względu na stypendia dla
wszystkich doktorantów i brak studiów niestacjonarnych.
19
Minusem jest też takie układanie planu, które czasem uniemożliwia swobodny wybór zajęć.
Może to być problematyczne zwłaszcza dla obcokrajowców, ponieważ jeszcze bardziej ogranicza
ofertę dostępnych przedmiotów w języku angielskim:
I think, those responsible for setting the academic time table should be aware that some courses
have clashing dates and time. As such, students won't be at liberty to select nor choose courses
of preference, especially the English students [teologia].
Ponadto zgłaszano zastrzeżenia w związku ze zbyt późno układanym planem:
Plan zajęć na II roku otrzymałam jeden dzień przed ich rozpoczęciem. To było skandalicznie
późno [literaturoznawstwo].
Jakość obsługi doktorantów
Doktoranci mieli możliwość oceny w badaniu jakości obsługi w jednostkach administracyjnych,
z których pomocy mogą najczęściej korzystać, takich jak dziekanat lub sekretariat, Biuro Badań
Naukowych, Dział Współpracy Międzynarodowej, Centrum Inicjatyw Rozwojowych i Dział
Pomocy Materialnej. Zapytano ich również, czy mają możliwość spotkania się z kierownikiem
studiów. Opinie respondentów zostały zebrane w tabeli 5.
20
Tabela 5. Ocena obsługi i wsparcia ze strony wydziału i uczelni (w proc.)
Jak Pan(i) ocenia: Bardzo dobrze
Dobrze Przeciętnie Źle Bardzo źle
Nie mam zdania/ nie korzystam
możliwość spotkania z kierownikiem studiów doktoranckich podczas jego dyżurów
50 21,7 4,7 9,4 3,8 10,4
fachowość obsługi doktoranta w dziekanacie/sekretariacie
71,7 19,8 3,8 2,8 0,9 0,9
życzliwość podczas obsługi doktoranta w dziekanacie/sekretariacie
76,4 17 1,9 2,8 0,9 0,9
telefoniczną/e-mailową możliwość uzyskania informacji na temat spraw doktoranckich w dziekanacie/sekretariacie
67 20,8 4,7 3,8 0,9 2,8
dostęp do informacji na temat spraw doktoranckich w kontakcie bezpośrednim z pracownikami dziekanatu/sekretariatu
68,9 22,6 3,8 3,8 0,9 -
możliwość uzyskania informacji na temat spraw doktoranckich przez stronę WWW wydziału
36,8 33 17,9 6,6 3,8 1,9
godziny przyjęć doktorantów w dziekanacie/sekretariacie
47,2 26,4 17 3,8 4,7 0,9
fachowość obsługi w Dziale Pomocy Materialnej (DWM)
23,6 33 10,3 1,9 0,9 30,2
życzliwość podczas obsługi w Dziale Pomocy Materialnej (DWM)
24,5 27,4 12,3 2,8 1,9 31,1
fachowość obsługi w Biurze Badań Naukowych (BBN)
49,1 14,2 6,6 - - 30,2
życzliwość podczas obsługi w Biurze Badań Naukowych (BBN)
46,2 14,2 9,4 - - 29,2
fachowość obsługi w Dziale Współpracy Międzynarodowej (DWM)
27,4 4,7 0,9 1,9 0,9 64,2
życzliwość podczas obsługi w Dziale Współpracy Międzynarodowej (DWM)
24,5 5,7 0,9 1,9 0,9 66
fachowość obsługi w Centrum Inicjatyw Rozwojowych (CentIR)
17,9 4,7 2,8 - 0,9 73,6
życzliwość podczas obsługi w Centrum Inicjatyw Rozwojowych (CentIR)
17 6,6 1,9 - 0,9 73,6
Źródło: OBJKiE
21
Dostępność kierowników studiów
Możliwość spotkania z kierownikiem studiów doktoranckich podczas jego dyżurów ogólnie
została oceniona pozytywnie przez 71,7% badanych (w 2016 r. – 81,3%). Poniższe zestawienie
przedstawia rozkład ocen respondentów w odniesieniu do kierowników studiów
w poszczególnych dziedzinach, których reprezentanci wypowiedzieli się na ten temat.
Wykres 10. Ocena możliwości spotkania z kierownikiem studiów doktoranckich (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Jakość obsługi w dziekanacie/sekretariacie studiów doktoranckich
Co warto podkreślić, bardzo wysoko została oceniona jakość obsługi w sekretariacie. Fachowość
pracowników doceniło 91,5% respondentów (oceny bardzo dobre i dobre; poprzednio 87,6%),
z życzliwym przyjęciem spotkało się 81,3% badanych doktorantów (wcześniej 89,2%).
Zarówno bezpośredni, jak i pośredni (telefoniczny, e-mailowy) dostęp do informacji
dotyczących spraw doktoranckich w dziekanacie/sekretariacie zostały ocenione podobnie
i zdecydowanie pozytywnie (możliwość uzyskania informacji bezpośrednio od pracowników –
85,3%, kontakt telefoniczny/e-mailowy – 82,5%).
Godziny przyjęć w sekretariacie są dogodne dla 73,6% badanych (niewielki wzrost
w porównaniu z poprzednią edycją – 68,2%), średnio odpowiednie dla 17% (wcześniej 17,6%),
a 8,6% respondentów uważa, że należałoby je znacznie lepiej dostosować do potrzeb
interesantów (dwa lata temu taką opinię miało 10,8%).
0 20 40 60 80 100 120
Archeologia
Filozofia
Fizyka
Historia
Literaturoznawstwo
Matematyka
Nauki o polityce
Prawo
Prawo kanoniczne
Psychologia
Socjologia
Teologia
bardzo dobrze dobrze przeciętnie źle bardzo źle nie mam zdania
22
W dodatkowym komentarzu jeden z respondentów zwrócił uwagę, że obsługa powinna być
dostosowana do potrzeb doktorantów studiujących w języku angielskim, a informacje na stronie
przetłumaczone na ten język – w innym wypadku ta grupa doktorantów może być
niedoinformowana:
An office should be created for the students of full time English programs. Messages also in the
University web, should be transmitted in English. This I believe if there is an office as mentioned
above, it would be a little bit easier to pass information to English speaking group [teologia].
Strony internetowe wydziałów
Same strony internetowe wydziałów nie są już postrzegane przez użytkowników tak
pozytywnie. Dwie trzecie badanych (69,8%) ma o nich dobre lub bardzo dobre zdanie (w 2016
r. takich wskazań było 46,4,%), jednak prawie jedna piąta (17,9%) ocenia je przeciętnie, a co
dziesiąty doktorant – źle lub bardzo źle.
Dział Pomocy Materialnej
Dział Pomocy Materialnej to jedno z biur, z których pomocy najczęściej korzystali badani
doktoranci (68,9%). Większość spotkała się z fachową (56,6%; poprzednio 44,4%)
i życzliwą (51,9% w porównaniu z 43,6% w 2016 r.) obsługą pracowników tego biura. Średnio
ten aspekt funkcjonowania DPM ocenia 10,3% (fachowość) i 12,3% ankietowanych
(życzliwość).
Biuro Badań Naukowych
Podobną frekwencją cieszyło się Biuro Badań Naukowych (69,8%). Warto zwrócić uwagę, że
w opiniach na temat fachowości i życzliwości pracowników BBN przeważają oceny bardzo dobre
(odpowiednio 49,1% i 14,2% oraz 46,2% i 14,2%).
Dział Współpracy Międzynarodowej
Znacznie rzadziej respondenci korzystali z usług Działu Współpracy Międzynarodowej (34%),
ale zdecydowana większość tych, którzy odwiedzili DWM, była bardzo zadowolona (27,4%)
z profesjonalnej obsługi i życzliwego podejścia (24,5%).
23
Centrum Inicjatyw Rozwojowych
Najrzadziej odwiedzaną jednostką przez badanych doktorantów był CentIR (26,4%), jednak
bardzo dobrze ocenianą zarówno pod względem fachowości (17,9%), jak i życzliwości (17%).
Działalność Samorządu Doktorantów
Samorząd Doktorantów Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego tworzą wszyscy uczestnicy
studiów doktoranckich prowadzonych na UKSW. Organy Samorządu są wyłącznymi
reprezentantami ogółu doktorantów Uniwersytetu, mają za zadanie reprezentować interesy
doktorantów oraz bronić ich praw wewnątrz Uniwersytetu i poza nim – czytamy na stronie
internetowej tej organizacji5. Zgodnie z regulaminem z 2015 r. strukturę samorządu tworzą:
zarząd, parlament, wydziałowe rady doktorantów, komisja rewizyjna, sąd koleżeński
I i II instancji, komisja wyborcza i walne zebranie doktorantów.
W ankiecie zadano dwa ogólne pytania odnoszące się do Samorządu Doktorantów UKSW –
dotyczyły one oceny tego, na ile samorząd dociera z informacjami o swojej działalności do
swoich głównych odbiorców, a także samych inicjatyw podejmowanych przez tę organizację.
Samorządność doktorancka jest podobnie oceniana w tych dwóch zakresach. Nieco ponad
połowa respondentów (53,8%) czuje się dobrze poinformowana w tej kwestii i ma pozytywną
opinię na temat działań samorządu, ale przeciętną ocenę jest skłonny wydać niemal co piąty
ankietowany. 13,2% odpowiedzi negatywnych wskazuje, że te informacje nie docierają do
zainteresowanych w wystarczającym stopniu, a podejmowane inicjatywy nie spełniają
oczekiwań respondentów. 13,2-15,1% badanych to grupa badanych, którzy nie mają zdania na
ten temat.
Tabela 6. Ocena funkcjonowania Samorządu Doktorantów (w proc.)
Jak Pan(i) ocenia: Bardzo dobrze
Dobrze Przeciętnie Źle Bardzo źle
Nie mam zdania
dostęp do informacji na temat działań podejmowanych przez Samorząd Doktorantów
27,4 26,4 19,8 5,7 7,5 13,2
działania Samorządu Doktorantów podejmowane na rzecz doktorantów
29,2 24,5 17,9 6,6 6,6 15,1
Źródło: OBJKiE
5 http://doktoranci.uksw.edu.pl/node/2 [dostęp: 1.08.2018].
24
Program studiów III stopnia
Odniesienie do poziomu 8 Polskiej Ramy Kwalifikacji
Pytanie o możliwość nabycia wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych określonych dla
studiów III stopnia, które pojawiło się w poprzedniej ankiecie, zostało zastąpione pytaniem
odnoszącym się do charakterystyki poziomu 8 Polskiej Ramy Kwalifikacji, opisującej efekty
kształcenia wspólne dla wszystkich obszarów kształcenia6. Zapatrywania respondentów na
kilka określonych aspektów kształcenia prezentuje tabela 7.
Definiowanie celu, przedmiotu i hipotez badawczych (1) to podstawa i początek
samodzielnej pracy naukowo-badawczej. O tym, że studia doktoranckie dobrze rozwijają tę
umiejętność (wszak powinna być już ona wstępnie ukształtowana na studiach
II stopnia), jest zdecydowanie przekonanych 27,4% respondentów, nieco mniejszą pewność
w tej kwestii wykazało 35,8% osób, czyli łącznie pozytywnie do tego zagadnienia odniosło się
63,2% badanych. Jednak odsetek osób mających negatywną opinię jest niemały – 15,1%
respondentów twierdzi, że studia raczej nie przygotowują odpowiednio do rozpoczęcia
własnych badań, a 8,5% ma zdecydowanie negatywne zdanie na ten temat (w sumie 23,6%). Co
ciekawe, początkowe roczniki, zwłaszcza II rok, są bardziej skłonne do wydawania negatywnych
opinii w omawianym obszarze. Z kolei ostatnie roczniki, rok IV i V – przedłużony, mają bardziej
sprecyzowane zdanie i jest ono raczej pozytywne (wykres 11).
6 Zob. Polska Rama Kwalifikacji. Poradnik użytkownika, IBE, Warszawa 2015, dostępny online: http://www.kwalifikacje.edu.pl/pl/strona-glowna/11-publikacje/996-polska-rama-kwalifikacji-poradnik-uzytkownika, s. 33.
25
Tabela 7. Ocena efektywności studiów doktoranckich (w proc.)
Czy Pana(-i) zdaniem program studiów odpowiednio przygotowuje do:
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Trudno powiedzieć
Raczej nie
Zdecydowanie nie
1. Definiowania celu i przedmiotu badań oraz formułowania hipotez badawczych
27,4 35,8 13,2 15,1 8,5
2. Wykorzystywania dorobku naukowego i twórczego do rozwijania istniejących i opracowania nowych metod, technik i narzędzi badawczych oraz twórczego stosowania ich w praktyce, m.in. przy opracowywaniu nowych materiałów, metod, technologii i produktów, transferowania wyników prowadzonych prac do sfery gospodarczej i społecznej
27,4 27,4 14,2 19,8 11,3
3. Projektowania warunków prawnych i organizacyjnych sprzyjających rozwojowi prowadzonej działalności
21,7 20,8 22,6 21,7 13,2
4. Planowania i realizowania indywidualnych i zespołowych przedsięwzięć badawczych lub twórczych, przewodzenia grupie i ponoszenia za nią odpowiedzialności, uczestniczenia w wymianie idei, także w środowisku międzynarodowym
26,4 26,4 10,4 21,7 15,1
5. Podtrzymywania i rozwijania etosu środowisk badawczych i twórczych, rozwijania i tworzenia wzorów właściwego postępowania w środowisku pracy i w innych środowiskach, wnoszenia twórczego wkładu do doskonalenia jakości oraz kultury współpracy
28,3 32,1 17 12,3 10,4
Źródło: OBJKiE
Wykres 11. Rozwijanie umiejętności definiowania celu i przedmiotu badań oraz formułowania hipotez badawczych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Słabiej od powyższej kategorii wypadła ocena studiów pod kątem ich nastawienia na
innowacyjność (2). Rozkład zagregowanych odpowiedzi na pytanie dotyczące umiejętności
„wykorzystywania dorobku naukowego i twórczego do rozwijania istniejących i opracowania
17,6
31,4 29,626,3 25
58,8
25,7
37
26,3
50
11,817,1 18,5
5,35,9
17,1 14,8 15,8
25
5,98,6
0
10
20
30
40
50
60
70
I rok II rok III rok IV rok studia przedłużone
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
26
nowych metod, technik i narzędzi badawczych oraz twórczego stosowania ich w praktyce, m.in.
przy opracowywaniu nowych materiałów, metod, technologii i produktów, transferowania
wyników prowadzonych prac do sfery gospodarczej i społecznej”, przedstawia się następująco:
54,8% odpowiedzi pozytywnych w stosunku do 31,1% negatywnych i 14,2%
niezdecydowanych. Z rozkładu odpowiedzi ze względu na rok studiów (wykres 12) wynika, że
zarówno najbardziej pozytywne, jak i najbardziej krytyczne zdanie na temat kształtowania
twórczego podejścia na studiach doktoranckich mają doktoranci z IV roku (po 31,6%
odpowiedzi zdecydowanie „zdecydowanie tak” i „zdecydowanie nie”).
Wykres 12. Rozwijanie umiejętności twórczych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Stosunkowo najbardziej krytycznie badani doktoranci odnieśli się do możliwości
kształtowania umiejętności „projektowania warunków prawnych i organizacyjnych
sprzyjających rozwojowi prowadzonej działalności” (3) – pozytywnie 42,5% z nich, negatywnie
34,9% – ale była to też kategoria, która wywołała największe wahania (22,6% badanych nie
miało zdania). W tym przypadku również najbardziej krytyczni okazali się doktoranci kończący
studia (wykres 13).
17,6
34,3
25,9
31,6
12,5
47,1
11,4
40,7
21,1
25
17,614,3 14,8
5,3
25
11,8
28,6
14,8
10,5
37,5
5,9
11,4
3,7
31,6
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
I rok II rok III rok IV rok studia przedłużone
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
27
Wykres 13. Rozwijanie umiejętności projektowania warunków prawnych i organizacyjnych sprzyjających rozwojowi prowadzonej działalności (w proc.)
Źródło: OBJKiE
W opinii 52,8% badanych studia doktoranckie umożliwiają zdobycie umiejętności
organizacyjnych i zarządczych, jeśli chodzi o planowanie i realizowanie przedsięwzięć zarówno
indywidualnych, jak i zbiorowych (4). Jednak przeciwnego zdania jest 36,8% respondentów.
Wykres 14. Rozwijanie umiejętności organizacyjnych i zarządczych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
A jak badani zapatrują się na kwestię etosu naukowca (5)? W tym wypadku wskaźnik
pozytywnych odpowiedzi wyniósł 60,4% – tylu uczestników studiów doktoranckich twierdzi, że
są świadomi etosu środowisk badawczych i twórczych i są zmotywowani do podtrzymywania
go i rozwijania. Jednak prawie co czwarty doktorant uważa, że studia nie zachęcają do rozwijania
11,8
28,6
22,2 21,1
12,5
35,3
14,318,5
21,12523,5
20
33,3
15,812,5
17,620
25,9
10,5
50
11,8
17,1
31,6
0
10
20
30
40
50
60
I rok II rok III rok IV rok studia przedłużone
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
17,6
37,1
22,2
26,3
12,5
41,2
14,3
29,626,3
37,5
5,92,9
25,9
5,3
12,5
29,4
22,9
18,5
10,5
37,5
5,9
22,9
3,7
31,6
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
I rok II rok III rok IV rok studia przedłużone
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
28
i tworzenia wzorów właściwego postępowania w pracy czy wnoszenia twórczego wkładu do
doskonalenia jakości oraz kultury współpracy. 17% badanych wstrzymało się od głosu.
Najczęściej pozytywne oceny padały na I roku studiów, negatywne zaś na II i IV.
Wykres 15. Podtrzymywanie i rozwijanie etosu środowisk badawczych i twórczych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
W kontekście powyższych zagadnień warto dodać, że w poprzednim badaniu 63,3%
respondentów odpowiedziało twierdząco na pytanie o to, czy studia III stopnia na UKSW dobrze
przygotowują do samodzielnej pracy naukowej. Przeciwnego zdania była jedna piąta badanych.
Poziom, efektywność i oferta zajęć
Ogólnie poziom merytoryczny studiów 44,3% badanych oceniło bardzo dobrze, a 26,4% dobrze,
co daje w sumie 70,7% pozytywnych opinii. Zdaniem co piątego respondenta poziom studiów
jest przeciętny.
39,6% osób twierdzi, że studia doktoranckie umożliwiają im w bardzo dużym stopniu
rozwijanie zainteresowań naukowych, a 19,8%, że w dużym (łącznie 59,4%), ale przeciwwagę
dla tych pozytywnych opinii stanowi 16% ocen przeciętnych, 16% złych i 8,5% bardzo złych.
Najrzadziej respondenci wypowiadali się pozytywnie o przydatności zajęć pod kątem
przygotowania przez nich rozprawy doktorskiej – takich głosów było 51,9%. 27,4% to opinie
negatywne, 20,8% zaś – przeciętne.
11,8
34,329,6
36,8
12,5
70,6
11,4
37
26,3
37,5
22,9 22,2
10,5
25
11,814,3
11,1
5,3
25
5,9
17,121,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
I rok II rok III rok IV rok studia przedłużone
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
29
Tabela 8. Ocena zajęć na studiach III stopnia (w proc.)
Jak Pan(i) ocenia zajęcia na studiach doktoranckich pod względem:
bardzo dobrze
dobrze przeciętnie źle bardzo źle
przydatności do przygotowania rozprawy doktorskiej
27,4 24,5 20,8 14,2 13,2
rozwijania Pana(-i) zainteresowań naukowych 39,6
19,8 16 16 8,5
poziomu merytorycznego
44,3 26,4 20,8 3,8 4,7
Źródło: OBJKiE
W tegorocznej ankiecie pojawiły się trzy nowe pytania dotyczące oferty zajęć. Na pierwsze
z nich – o możliwość wyboru zajęć fakultatywnych zawartych w programie studiów, związanych
z indywidualnymi zainteresowaniami – 38,7% badanych odpowiedziało negatywnie.
Wykres 16. Możliwość wyboru zajęć fakultatywnych zawartych w programie studiów, związanych z indywidualnymi zainteresowaniami (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Z kolei według 29,2% nie ma możliwości uczestniczenia w zajęciach fakultatywnych poza
macierzystą jednostką (np. międzywydziałowych i międzyuczelnianych), a 29,2% nie wie
o takiej możliwości (wykres 17).
43,4
38,7
17,9
Tak Nie Trudno powiedzieć
30
Wykres 17. Możliwość uczestniczenia w zajęciach fakultatywnych poza macierzystą jednostką (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Na koniec podano respondentom listę zajęć i zapytano, w których z nich chcieliby
uczestniczyć. Wśród doktorantów największym zainteresowaniem cieszył się specjalistyczny
kurs języka obcego – 89,6% osób chętnie wzięłoby udział w lektoracie. W badanej grupie istnieje
też duże zapotrzebowanie na zajęcia z zakresu przygotowywania publikacji naukowych w danej
dyscyplinie (84%) i z zakresu metodologii pracy naukowej (83%), co – warto podkreślić –
wyraźnie wybrzmiało także w poprzednim badaniu. 75,5% respondentów chętnie wzięłoby
udział w zajęciach z zakresu umiejętności prezentowania wyników badań naukowych. Dwie
trzecie badanej grupy chciałoby się dowiedzieć więcej na temat pozyskiwania i rozliczania
grantów/środków na badania, co świadczy o wciąż dużym zapotrzebowaniu na tego typu
wiedzę, pomimo różnych spotkań informacyjnych organizowanych na uczelni. Najmniej osób
wyraziło chęć uczestniczenia w zajęciach poświęconych etyce akademickiej – 50%, a zarazem
najwięcej w tej grupie pytań – 38,7% – odpowiedziało, że nie potrzebują takich zajęć (wykres
18).
41,5
29,2
29,2
Tak Nie Trudno powiedzieć
31
Wykres 18. Zainteresowanie wybranymi zajęciami (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Wsparcie uczelni w realizacji projektów naukowo-badawczych
Wśród ankietowanych o przyznanie środków na realizację projektu ubiegało się 46,2% osób –
to znacznie więcej niż w badaniu z 2016 r., kiedy ten udział wynosił 26%. Częściej były to kobiety
(61,1%) niż mężczyźni (30,8%).
Wykres 19. Ubieganie się o środki na realizację projektu naukowo-badawczego (w proc.)
Źródło: OBJKiE
75,5
69,8
84
50
83
89,6
15,1
17
13,2
38,7
14,2
7,5
9,4
13,2
2,8
11,3
2,8
2,8
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
z zakresu umiejętności prezentowania wyników badańnaukowych
z zakresu umiejętności pozyskiwania i rozliczaniagrantów/środków na badania
z zakresu umiejętności przygotowywania publikacjinaukowych w danej dyscyplinie
z zakresu etyki w zawodzie naukowca
z zakresu metodologii pracy naukowej
w specjalistycznym kursie języka obcego
Czy chciał(a)by Pan(i) uczestniczyć w następujących zajęciach:
Trudno powiedzieć Nie Tak
46,2
53,8
Czy ubiegał(a) się Pan(i) o przyznanie środków na realizację projektu badawczego?
Tak Nie
32
Ci, którzy mają już doświadczenie w ubieganiu się o środki na realizację projektu, zostali
poproszeni o ogólną ocenę wsparcia udzielanego przez uczelnię w zakresie formalnego
przygotowania wniosków oraz w zakresie dostępu do informacji o możliwościach uzyskania
środków wewnętrznych i zewnętrznych. Z badania wynika, że połowa ankietowanych, którzy
ubiegali się o środki na realizację projektu, uzyskała właściwą pomoc w przygotowaniu
dokumentacji. Jednak 18,8% nie jest w pełni usatysfakcjonowanych z otrzymanego wsparcia,
a 20,3% ma złe doświadczenia w tym zakresie. 10,9% ankietowanych doktorantów nie ma
zdania na ten temat.
Nieco ponad połowa respondentów (57,8%) twierdzi, że jest odpowiednio poinformowana
o możliwościach uzyskania finansowania swoich naukowych przedsięwzięć ze środków
zewnętrznych, przeciętnie – 15,6%, źle i bardzo źle – 20,3%. Podobnie w przypadku środków
wewnętrznych. Przypomnijmy, że prawie dwie trzecie badanych deklaruje, że chciałoby
uczestniczyć w zajęciach z zakresu pozyskiwania grantów i środków na badania (zob. s. 30-31).
Wykres 20. Ocena wsparcia uczelni w odniesieniu do projektów naukowo-badawczych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Respondentów nieubiegających się dotychczas o przyznanie środków na realizację projektu
zapytano o to, czy chcieliby podjąć takie działanie. Nieco ponad połowa badanych, którzy nie
mieli dotąd podobnych doświadczeń, deklaruje, że chciałaby złożyć wniosek o takie
dofinansowanie (19,3% – zdecydowanie tak, 33,3% – raczej tak) – to więcej o kilka punktów
procentowych niż w poprzedniej edycji badania. Najwięcej chętnych jest wśród doktorantów,
29,7
28,1
24,5
29,7
29,7
12,3
14,1
15,6
5,7
15,6
7,8
0,9
10,9
12,5
1,9
6,3
0,9
dostęp do informacji o możliwościach uzyskaniafinansowania ze środków wewnętrznych
dostęp do informacji o możliwościach uzyskaniafinansowania ze środków zewnętrznych
pomoc w przygotowaniu formalnym wnioskówna realizację projektów naukowo-badawczych
Jak Pan(i) ocenia:
Bardzo dobrze Dobrze
Przeciętnie Źle
Bardzo źle Nie mam zdania/nie korzystam
33
którzy są na I i II roku studiów (odpowiednio 70% i 77,7% – łącznie „zdecydowanie tak”
i „raczej tak”). Co czwarty ankietowany nie potrafi sprecyzować swoich zamierzeń w tej kwestii,
a co piąty nie bierze pod uwagę takiej możliwości (brak odpowiedzi „zdecydowanie nie”)
– w ostatniej grupie dominują doktoranci z III roku.
Wykres 21. Chęć ubiegania się o środki na realizację projektu naukowo-badawczego (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Osoby, które chciałyby się ubiegać o przyznanie środków na realizację projektu, zapytano,
czy umieją przygotować stosowny wniosek. Twierdząco na to pytanie odpowiedziało 43,3%
z nich. Prawie tyle samo osób miało trudności w określeniu własnych kompetencji pod tym
względem, ponieważ nigdy nie miały styczności ze sporządzaniem takich wniosków. Niewielka
grupa jest przekonana, że nie umiałaby napisać wniosku w sprawie projektu (wykres 22).
19,3
33,326,3
21,2
Czy chciał(a)by Pan(i) ubiegać się o przyznanie środków na realizację projektu badawczego?
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie
34
Wykres 22. Umiejętność przygotowania wniosku o środki na realizację projektu naukowo-badawczego (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Praktyka dydaktyczna
Wśród respondentów aż 95,3% prowadziło zajęcia dydaktyczne w ramach praktyk – te osoby
zostały poproszone o odpowiedź na dalsze pytania dotyczące ich doświadczeń związanych
z praktykami zawodowymi, które przygotowują do pracy nauczyciela akademickiego.
Wykres 23. Prowadzenie zajęć przez doktorantów w ramach praktyk zawodowych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
43,3
10,0
46,7
Czy potrafi Pan(i) sporządzić wniosek o przyznanie środków na realizację projektu naukowo-badawczego?
tak nie nie wiem, nie próbowałem(-am)
95,3
4,7
Czy prowadził(a) Pan(i) zajęcia dydaktyczne w ramach praktyk zawodowych?
Tak Nie
35
Aby praktyki zawodowe były efektywne dla uczestników, powinny być ściśle związane z ich
działalnością naukowo-badawczą. Dwie trzecie badanych potwierdziło, że powierzone zajęcia
były adekwatne do ich zainteresowań. Prowadzenie przypadkowych zajęć zdarzyło się 16,8%
respondentów. Kobiety sygnalizowały częściej niż mężczyźni, że w ramach praktyk prowadziły
zajęcia, które nie były związane z przedmiotem ich badań (opinie potwierdzające adekwatność
zajęć odpowiednio: 73% i 89,8%, zdanie przeciwne: 25% i 8,1%).
Z perspektywy uczelni/wydziału zasadnicze pytanie dotyczy tego, czy zajęcia
z metodyki dobrze przygotowały doktorantów do pracy dydaktycznej. Nieco więcej niż jedna
trzecia badanych odpowiedziała „raczej tak” na pytanie dotyczące przydatności zajęć, a prawie
jedna piąta – „zdecydowanie tak”. W użyteczność zajęć wątpi 16,8% osób, które próbowały
swoich sił jako nauczyciele akademiccy, niewielki odsetek wypowiada się zaś zdecydowanie
negatywnie. Mężczyźni mają lepszą opinię w tej kwestii niż kobiety (odpowiedzi pozytywne
odpowiednio: 65,3% i 46,1%, odpowiedzi negatywne: 23% i 26,9%).
Jak powyższe przekłada się na stosowanie nowoczesnych metod i technik dydaktycznych?
34,3% i 43,9% badanych odpowiednio zdecydowanie i raczej je stosuje, 9,1% nie stosuje ich
w ogóle, a 12,8% nie wypowiedziało się na ten temat. W tym wypadku kobiety częściej
odpowiadały twierdząco niż mężczyźni (odpowiednio 92,3% i 77,5%).
Tabela 9. Ocena elementów praktyk zawodowych (w proc.)
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Trudno powiedzieć
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Adekwatność prowadzonych zajęć do zainteresowań naukowo-badawczych
50,5 30,7 2,0 9,9 6,9
Przydatność przedmiotów z metodyki i technik prowadzenia zajęć
18,8 36,6 21,8 16,8 5,9
Stosowanie nowoczesnych metod i technik dydaktycznych
42,6 42,6 8,9 5,9 –
Źródło: OBJKiE
W badaniu starano się zidentyfikować bariery, które mogą napotykać doktoranci
w swojej pracy dydaktycznej na uczelni. O tym, które z sugerowanych wariantów odpowiedzi
były najczęściej wybierane przez badanych, informuje wykres 24.
36
Wykres 24. Doświadczenia doktorantów związane z prowadzeniem zajęć dydaktycznych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Prawie dwie trzecie praktykujących doktorantów nie zgłaszało żadnych problemów
w prowadzeniu zajęć. Wśród pozostałych wskazania najczęściej padały – tak jak
w poprzednim badaniu – przede wszystkim na nieodpowiednie wyposażenie sal, niemożność
realizacji własnych pomysłów i brak przygotowania dydaktycznego. W kategorii odpowiedzi
„inne” pojawiły się następujące odpowiedzi:
1) Brak wsparcia do odpowiedniego przygotowania do zachowania się i wymogów
w stosunku do studentów niepełnosprawnych.
2) Brak współpracy ze strony studentów.
3) Doświadczyłem nieodpowiedzialności niektórych studentów.
4) Braku pieniędzy od wydziału na prowadzenie zajęć np. w muzeach (bilety kupowane za
pieniądze prowadzącego).
Warto zwrócić uwagę na punkt pierwszy i czwarty – kwestie te wymagałyby rozważenia
przez władze wydziałów pod kątem możliwości wsparcia doktorantów.
3,9
60,4
16,8
20,8
5
7,9
13,9
0 10 20 30 40 50 60 70
inne
nie miałem(-am) żadnych problemów
niemożności realizacji własnych pomysłów
braku odpowiedniego wyposażenia sal
braku możliwości konsultacji z pracownikami naukowymi
braku zdobytego na studiach przygotowaniamerytorycznego
braku zdobytego na studiach przygotowaniadydaktycznego
Czy prowadząc zajęcia dydaktyczne, doświadczył(a) Pan(i):
37
Perspektywa pracy jako nauczyciel akademicki
Trzy czwarte badanych uczestników studiów III stopnia jest aktywnych zawodowo, jedna
czwarta obecnie nie pracuje (podobny rozkład odpowiedzi uzyskano w poprzednim badaniu).
Wśród ankietowanych kobiet odsetek aktywnych zawodowo wynosi 68,5%, a wśród mężczyzn
– 78,8%.
Wykres 25. Sytuacja zawodowa doktorantów (w proc.)
Źródło: OBJKiE
W kontekście tego zagadnienia zapytano respondentów, czy chcieliby podjąć pracę jako
nauczyciel akademicki. W badanej grupie czterech ankietowanych już teraz jest zatrudnionych
na takim stanowisku, pozostali doktoranci w większości (79,8%) chcieliby, aby rozwinęła się ich
kariera zawodowa na uniwersytecie. Niesprecyzowane zdanie w tej kwestii miało 11,3% osób
(wykres 26). Kobiety nieco częściej niż mężczyźni widzą się w zawodzie nauczyciela
akademickiego (wykres 27).
73,6
26,4
Jaka jest Pana(-i) obecna sytuacja zawodowa?
pracuję nie pracuję
38
Wykres 26. Chęć podjęcia pracy jako nauczyciel akademicki (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Wykres 27. Chęć podjęcia pracy jako nauczyciel akademicki. Rozkład odpowiedzi ze względu na płeć (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Osoby, które odpowiedziały twierdząco na powyższe pytanie, zostały poproszone
o ocenę możliwości zdobycia takiej pracy. Okazuje się, że ankietowani są nastawieni sceptycznie
do możliwości rozwoju swojej kariery naukowej na uczelni. 26,2% spośród tych, którzy chcieliby
pracować jako nauczyciele akademiccy, twierdzi, że raczej nie ma na to szansy, a 13,1%
zdecydowanie nie widzi takiej możliwości. Do grona sceptyków dołączają niezdecydowani –
39,3%. „Raczej” optymistycznie w tej kwestii nastawione jest 14,3% badanych, „zdecydowanie”
– 7,1%.
79,2
5,7
11,3
3,8
Czy chciał(a)by Pan(i) pracować jako nauczyciel akademicki?
Tak
Nie
Trudno powiedzieć
Pracuję jako nauczycielakademicki
83,3
3,7
75
7,7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Tak Nie
Czy chciała(a)by Pan(i) pracować jako nauczyciel akademicki?
Kobieta Mężczyzna
39
Wykres 28. Ocena szans na zdobycie pracy jako nauczyciel akademicki (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Relacje ze społecznością uczelnianą i z opiekunem naukowym/promotorem
Jeśli chodzi o kontakty z poszczególnymi kategoriami współpracowników na Uniwersytecie, to
respondenci oceniają je zdecydowanie pozytywnie. Zwraca uwagę spory odsetek odpowiedzi
niezdecydowanych w przypadku władz wydziału i instytutu, który może świadczyć
o niewielkich kontaktach doktorantów z przedstawicielami władz. Również w tym obszarze,
a także w odniesieniu do pracowników naukowych pojawiają głosy negatywne, ale są one
sporadyczne (tabela 10).
Tabela 10. Relacje ze społecznością uczelnianą (w proc.)
Jak Pan(i) ocenia swoje relacje z:
Dobrze i bardzo dobrze
Ani dobrze, ani źle / trudno powiedzieć
Źle i bardzo źle
władzami wydziału 68,9 28,3 2,8
władzami instytutu 74,5 20,8 4,7
pracownikami naukowymi 91,5 4,7 3,8
pracownikami administracyjnymi
94,3 5,7 -
innymi doktorantami 92,4 6,6 0,9
Źródło: OBJKiE
7,1
14,3
39,3
26,2
13,1
Czy według Pana(-i) są szanse na to, aby pracował(a) Pan(i) jako nauczyciel akademicki?
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
40
Z kolei jeśli chodzi o relacje z opiekunem naukowym, to większość badanych oceniła je
bardzo dobrze (72,6%) lub dobrze (16%). Dwie osoby miały złe doświadczenia we współpracy
ze swoim opiekunem naukowym, jedna – bardzo złe.
Wykres 29. Ocena relacji z opiekunem naukowym/promotorem (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Podobnie została oceniona możliwość skontaktowania się z promotorem. Ponad 90%
pytanych uczestników studiów III stopnia twierdzi, że ma możliwość kontaktu ze swoim
opiekunem naukowym. Najczęściej odpowiadali tak reprezentanci nauk humanistycznych –
59,2%. Niecałe 3% badanych ocenia źle i bardzo źle ten aspekt współpracy z promotorem.
0,9
1,9
8,5
16
72,6
Bardzo źle
Źle
Ani dobrze, ani źle / trudno powiedzieć
Dobrze
Bardzo dobrze
Jak Pan(i) ocenia swoje relacje z opiekunem naukowym/promotorem?
41
Wykres 30. Ocena możliwości kontaktu z opiekunem naukowym/promotorem (w proc.)
Źródło: OBJKiE
W odniesieniu do wsparcia udzielanego przez opiekuna naukowego w kwestiach naukowo-
badawczych zadano pięć pytań szczegółowych – odpowiedzi na nie przedstawia wykres 31.
Wykres 31. Wsparcie ze strony opiekuna naukowego lub promotora w poszczególnych sferach pracy naukowej doktoranta (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Najczęściej doktoranci mogą liczyć na pomoc ze strony opiekuna naukowego
w najbardziej podstawowym wymiarze, czyli w zakresie przygotowania pracy doktorskiej – tak
odpowiedziało 86,8% z nich (łącznie „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Warto jednak zwrócić
77,4
13,2
6,6
1,9 0,9
Jak Pan(i) ocenia możliwości kontaktu z opiekunem naukowym/promotorem?
Bardzo dobrze
Dobrze
Ani dobrze, ani źle
Źle
Bardzo źle
86,8
75,5
6763,2
48,1
Pomoc wprzygotowaniu
rozprawy doktorskiej
Pomoc w publikowaniuartykułów naukowych
Pomoc w pracynaukowej niezwiązanejz rozprawą doktorską
Pomoc w staraniach ogranty
Włączanie do pracyprzy własnym projekcie
42
uwagę, że co dziesiąty badany udzielił odpowiedzi negatywnej (łącznie „zdecydowanie nie”
i „raczej nie”). Oprócz przygotowywania rozprawy doktorskiej ważnym aspektem działalności
naukowej młodych badaczy jest publikowanie artykułów naukowych. W tym obszarze na
wsparcie promotora mogło liczyć 75,5% badanych, natomiast 16% twierdziło, że nie otrzymało
takiej pomocy. Ponad dwie trzecie ankietowanych deklaruje, że może liczyć na pomoc w pracy
naukowej niezwiązanej z rozprawą doktorską. W staraniach o granty pomaga 63,2%
promotorów. Najrzadziej współpraca doktorantów z opiekunem naukowym przybiera formę
udziału w jego projekcie – takie przypadki potwierdza 48,1% badanych (17,9% odpowiedzi
„trudno powiedzieć”, 34% – „zdecydowanie nie” i „raczej nie”).
Etyka akademicka
Z nieetycznymi zachowaniami na uczelni spotkało się 20,8% respondentów (22 osoby). Odsetek
odpowiedzi twierdzących wzrósł w porównaniu z 2016 r. o 6,8 punktu procentowego.
Wykres 32. Nieetyczne zachowania pracowników uczelni zaobserwowane przez badanych (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Spośród tych, którzy byli świadkami nieprawidłowości, sześć osób wskazało na
przywłaszczenie dorobku naukowego (plagiat), osiem osób zaś na presję dodawania
współautorów bez ich realnego wkładu w przygotowanie publikacji. Inne zachowania, które
budzą sprzeciw respondentów, to:
20,8
79,2
Czy będąc na studiach doktoranckich, spotkał(a) się Pan(i) z nieetycznymi zachowaniami pracowników uczelni?
Tak Nie
43
1) Agitowanie przyszłych studentów żeby poszli na inni kierunek niż wybrali, fałszywe
oskarżenia o manipulacje punktami, wyśmiewanie działań promocyjnych Uczelni
i bojkotowanie działań, brak szacunku.
2) Chora rywalizacja.
3) Lekceważenie doktorantów.
4) Mniejsze niż dla ludzi świeckich wymagania w stosunku do księży (ich obecności na
zajęciach, poziomu wiedzy potrzebnej do zaliczenia).
5) Mobbing pracowników, nieszczerość, zawiść.
6) Mobbing ze strony Kierownika Studiów Doktoranckich.
7) Niejasne kryteria kwalifikacji proponowanego referatu na ogólnopolską konferencję
naukową.
8) Postępowanie niezgodnie z przepisami prawa uczelnianego, ograniczanie swobody
działalności samorządowej, brak życzliwości wobec studentów i doktorantów oraz innych
pracowników.
9) Przejmowanie referatów doktorantów na konferencjach.
10) Szantaż i nieetyczne zachowania ze strony Kierownika Instytutu.
11) Układy, przywilejowanie wybranych doktorantów.
12) Wykorzystywanie środków finansowych, niezgodnie z pierwotnym celem, w jakim zostały
pozyskane (defraudacje).
13) Zawiść w dążeniu do profesury belwederskiej.
Wymienione przykłady dotykają zarówno różnych sfer funkcjonowania wydziałów
i współpracy, jak i indywidualnych zachowań i postaw. Niemniej prowokują do pytań
o obecność kodeksu etycznego w życiu uczelni i wymagają uwagi i refleksji środowiska
akademickiego. Przypomnijmy, że prawie co czwarty respondent uważa, że studia doktoranckie
nie zachęcają w wystarczającym stopniu do podtrzymywania etosu naukowca (zob. s. 27-28).
44
Stypendia i dotacje
Badani respondenci najczęściej korzystali ze stypendium z dotacji projakościowej (44,3%),
stypendium doktoranckiego (35,8%) i stypendium dla najlepszych doktorantów (32,1%). 17%
otrzymało dotację w ramach potencjału badawczego. Żadnego z wymienionych w pytaniu
świadczeń nie pobierało 45,3% ankietowanych.
Wykres 33. Doktoranci pobierający stypendia i dotacje (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Wszyscy respondenci zostali poproszeni o ocenę sformułowania kryteriów przyznawania
świadczeń i dostępu do informacji na ich temat. Zwraca uwagę, że dla 17% respondentów zasady
przyznawania stypendium doktoranckiego nie są jasne (podobnie w poprzednim badaniu –
17,3%). Ankietowani mają też wątpliwości związane ze stypendium z dotacji projakościowej,
stypendium dla najlepszych doktorantów i stypendium w ramach potencjału badawczego (po
14,18% wskazań). Duży odsetek osób niemających zdania na temat kryteriów przyznawania
dotacji dla młodych naukowców (48,1%) może świadczyć o tym, że respondenci nie interesują
się taką formą wsparcia.
35,8
44,3
32,1
17
2,8
8,5
3,8
45,3
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
stypendium doktoranckie
stypendium z dotacji projakościowej
stypendium dla najlepszych doktorantów
dotacja w ramach potencjału badawczego
stypendium dla młodych naukowców
stypendium socjalne
stypendium zewnętrzne (dla obcokrajowców)
stypendium specjalne dla osób z niepełnosprawnością
nie pobierałem(-am) żadnego z tych świadczeń
Czy pobierał(a) Pan(i) następujące świadczenia:
45
Tabela 11. Ocena kryteriów przyznawania świadczeń pod względem ich sformułowania (w proc.)
Czy Pana(-i) zdaniem kryteria przyznawania następujących świadczeń są jasno sformułowane?
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Trudno powiedzieć
Raczej nie
Zdecydowanie nie
stypendium doktoranckie
30,2 34,9 17,9 10,4 6,6
stypendium z dotacji projakościowej
32,1 34 19,8 6,6 7,5
stypendium dla najlepszych doktorantów
33 33 19,8 7,5 6,6
stypendium w ramach potencjału badawczego
19,8 28,3 39,6 7,5 6,6
stypendium dla młodych naukowców
16 26,4 48,1 3,8 5,7
stypendium socjalnego 22,6 35,8 33 3,8 4,7 stypendium zewnętrzne (dla obcokrajowców)
15,1 16 63,2 1,9 3,8
stypendium specjalne dla osób z niepełnosprawnością
18,9 18,9 56,6 1,9 3,8
Źródło: OBJKiE
Informacje na temat stypendiów: dla najlepszych doktorantów, socjalnego, dla osób
z niepełnosprawnościami, są dostępne na stronie DPM7. Z kolei informacje na temat stypendium
doktoranckiego i stypendium z dotacji projakościowej można znaleźć na stronach
internetowych wydziałów. Mimo to część badanych twierdzi, że dostęp do tych informacji nie
jest wystarczający. Najwięcej ankietowanych miało negatywne zdanie na temat dostępu do
informacji na temat stypendium dla młodych naukowców (22,7%) i dotacji uzyskiwanej
w ramach potencjału badawczego (20,8%) oraz stypendium doktoranckiego i stypendium
z dotacji projakościowej (po 18,8%).
7 Zob. http://www.dpm.uksw.edu.pl/.
46
Tabela 12. Ocena dostępności informacji dotyczących świadczeń (w proc.)
Czy Pana(-i) zdaniem dostęp do informacji dotyczących następujących świadczeń jest wystarczający:
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Trudno powiedzieć
Raczej nie
Zdecydowanie nie
stypendium doktoranckie
32,1 35,8 13,2 11,3 7,5
stypendium z dotacji projakościowej
32,1 36,8 12,3 11,3 7,5
stypendium dla najlepszych doktorantów
32,1 34,9 17 11,3 4,7
dotacja w ramach potencjału badawczego 25,5 23,6 30,2 12,3 8,5 stypendium dla młodych naukowców
20,8 18,9 37,7 14,2 8,5
stypendium socjalne
21,6 33 34 5,7 4,7
stypendium zewnętrzne (dla obcokrajowców)
18,9 16 53,8 6,6 4,7
stypendium specjalne dla osób z niepełnosprawnością
18,9 23,6 49,1 4,7 3,8
Źródło: OBJKiE
Infrastruktura uczelni
W części poświęconej infrastrukturze uczelni zapytano ankietowanych o dostępność literatury
potrzebnej w ich pracy naukowo-badawczej w bibliotece głównej i wydziałowej, dostęp do
repozytoriów tekstów online (to nowa kategoria), wyposażenie sal dydaktycznych
w nowoczesny sprzęt, dostęp do bezprzewodowego internetu, a także do punktów
gastronomicznych zlokalizowanych na UKSW (w poprzednim badaniu pytanie dotyczyło oferty)
oraz dostosowanie infrastruktury budynków dydaktycznych do potrzeb osób
niepełnosprawnych. Zestawienie udzielonych odpowiedzi na te pytania przedstawia tabela 13.
47
Tabela 13. Ocena infrastruktury uczelni (w proc.)
Jak Pan(i) ocenia: Bardzo dobrze
Dobrze Przeciętnie Źle Bardzo źle
Nie mam zdania/ nie dotyczy/ nie
korzystam
dostęp do literatury związanej z Pana(-i) pracą naukowo-badawczą w Bibliotece Głównej UKSW
30,2 19,8 19,8 14,2 8,5 7,5
dostęp do literatury związanej z Pana(-i) pracą naukowo-badawczą w bibliotece wydziałowej
30,2 17 17,9 12,3 10,4 12,3
dostęp do repozytoriów tekstów online 20,8 33 25,5 9,4 4,7 6,6 dostęp do nowoczesnych urządzeń technicznych (komputery, sprzęt audiowizualny) w salach dydaktycznych
20,8 18,9 29,2 8,5 3,8 18,9
dostęp do bezprzewodowego Internetu
16 19,8 30,2 13,2 9,4 11,3
dostęp do punktów gastronomicznych na UKSW
31,1 33 17,9 7,5 7,5 2,8
dostosowanie infrastruktury budynków dydaktycznych do potrzeb osób niepełnosprawnych
21,7 21,7 7,5 4,7 0,9 43,4
Źródło: OBJKiE
Dostęp do literatury
Dostęp do potrzebnej literatury w głównej bibliotece na UKSW został oceniony pozytywnie
przez połowę respondentów (50%), średnio – przez co piątego doktoranta (19,8%), negatywną
opinię miało 22,7% badanych, a 7,5% odpowiedziało, że nie korzysta z księgozbioru
zgromadzonego na uczelni lub nie potrafi go ocenić (w badaniu z 2016 r. odsetki odpowiedzi
wyniosły odpowiednio: 41,9%, 20,6%, 23% i 14,5%). Można zauważyć, że w porównaniu
z poprzednią edycją nieco większy odsetek ankietowanych ma lepsze zdanie na temat głównej
biblioteki na Uniwersytecie, jednak liczba osób, którym zgromadzona literatura niezupełnie
wystarcza lub nie wystarcza w ogóle, jest nadal wysoka.
W przypadku bibliotek wydziałowych rozkład odpowiedzi jest zbliżony: 47,2% ocen
pozytywnych, 17,9% przeciętnych, 22,7% negatywnych, przy czym wyższy jest odsetek osób,
które nie korzystają z wydziałowej biblioteki (nie na wszystkich wydziałach bowiem one
funkcjonują) lub nie mają zdania na temat jej zasobów, wyniósł on 12,3%.
Do nowej kategorii w tym module, jaką jest dostęp do repozytoriów tekstów online,
pozytywnie ustosunkowało się 39,7% badanych. 29,2% ocenia dostęp do repozytoriów tekstów
48
online przeciętnie, 12,3% – negatywnie, a 18,9% wstrzymało się od głosu. Pojawił się także jeden
komentarz w odniesieniu do tej kwestii: Z repozytoriów internetowych można korzystać tylko na
terenie uczelni (np. web of science) – potrzeba udostępnienia tej możliwości poza uczelnią.
Wyposażenie sal
Nieco ponad połowa badanych (53,8%) uważa, że sale dydaktyczne posiadają niezbędny sprzęt
komputerowy i audiowizualny (poprzednio sądziło tak 46,7%). Z kolei zdaniem jednej czwartej
respondentów wyposażenie sal mieści się w przeciętnej – opinia na tym poziomie utrzymała się
w porównaniu z badaniem sprzed dwóch lat. 14,1% ankietowanych to grupa negatywnie
wypowiadająca się o sprzęcie komputerowym i audiowizualnym zgromadzonym
w pomieszczeniach dydaktycznych (w 2016 r. negatywnych wskazań było 5,3%).
Dostęp do WiFi
Doktoranci najbardziej krytycznie w obszarze infrastruktury i zarazem w całym badaniu ocenili
dostęp do bezprzewodowego internetu, ale ogólna ocena wypadła lepiej niż
w poprzedniej edycji badania. Nadal opinii bardzo dobrych i dobrych jest najwięcej – 35,8%, ale
o przeciętnym funkcjonowaniu WiFi wypowiedziało się niewiele mniej badanych, bo 30,2%,
a na poważne trudności z połączeniem internetowym na uczelni wskazało 22,6% doktorantów
(w 2016 r. odpowiednio: 29%, 24,2%, 32,2%). Zdania nie miało 11,3% (poprzednio 14,5%).
Swoje niezadowolenie niektórzy podkreślali w dodatkowych komentarzach (Internet
bezprzewodowy na uczelni jest fatalny – nie działa w wielu miejscach).
Dostęp do punktów gastronomicznych
64,1% badanych doktorantów twierdzi, że dostęp do punktów gastronomicznych na uczelni jest
dobry i bardzo dobry, średnio ocenia go 17,9%, a negatywne zdanie na ten temat ma 15%
respondentów. Ocena ta wypada dużo słabiej niż w przypadku studentów, którym zadano takie
samo pytanie8. W dodatkowych komentarzach badani doktoranci wyrażali swoje
niezadowolenie z oferty i cen posiłków (Jedzenie w stołówce WFCh jest za drogie – następuje
ciągły wzrost cen, a jakość się nie poprawia; Oferta w barze „Luna” od lat jest droga i na niskim
poziomie; Punkty gastronomiczne na niskim poziomie. Cena nie równa się jakości).
8 Zob. Studenci o funkcjonowaniu swojej uczelni, OBJKiE UKSW, Warszawa 2018, s. 77, dostępny online: http://ksztalcenie.uksw.edu.pl/content/obj.
49
Dostosowanie infrastruktury uczelni do potrzeb osób z niepełnosprawnością
Wielu badanych nie zwraca uwagi na to, czy budynek jest odpowiednio przystosowany do
potrzeb osób z niepełnosprawnością – na pytanie dotyczące takich udogodnień 43,4%
odpowiedziało „nie mam zdania”. Tyle samo respondentów sądzi, że uczelnia jest właściwie
przygotowana pod tym względem. Nieliczni mieli odmienna opinię.
Inne
Pozostałe komentarze respondentów dotyczące infrastruktury odnosiły się do możliwości
wydruku na terenie uczelni (Tych naprawdę działających [punktów ksero] jest za mało)
i warunków w Audytorium Maximum (Sale w AM nie mają klimatyzacji, wobec czego zdarzają się
sytuacje, w których trudno uczestniczyć w zajęciach).
Satysfakcja ze studiów
Większość doktorantów jest zadowolona ze studiowania na UKSW – „zdecydowanie tak”
powiedziało 41,5% ankietowanych, „raczej tak” – 34,9% (w zeszłej edycji badania te proporcje
układały się odwrotnie, na korzyść jednoznacznie pozytywnych ocen). Co dziesiąta osoba nie ma
zdania na ten temat. Grupa niezadowolonych ze studiów III stopnia to łącznie 13,2%
(odpowiadających „raczej nie” i „zdecydowanie nie”), czyli nieco więcej niż poprzednio (10,7%).
Ocena doktorantów jest trochę słabsza od oceny studentów w analogicznym badaniu, wśród
których 86% deklaruje satysfakcję ze studiów na UKSW9.
9 Tamże, s. 81.
50
Wykres 34. Satysfakcja badanych ze studiów III stopnia (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Z badań (zarówno tegorocznego, jak i poprzedniego) wynika, że mężczyźni są bardziej
zadowoleni ze studiów doktoranckich na UKSW niż kobiety.
Wykres 35. Satysfakcja badanych ze studiów III stopnia. Rozkład odpowiedzi ze względu na płeć (w proc.)
Źródło: OBJKiE
Miarą satysfakcji doktorantów ze studiów jest też gotowość do podjęcia kształcenia na
UKSW po raz kolejny, gdyby jeszcze raz mieli oni podejmować decyzję o wyborze uczelni. 73,5%
41,5
34,9
10,4
7,55,7
Czy ogólnie rzecz biorąc, jest Pan(i) zadowolony(-a) ze studiów doktoranckich na UKSW?
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
40,7
29,6
1311,1
5,6
42,340,4
7,7
3,85,8
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Zdecydowanietak
Raczej tak Trudnopowiedzieć
Raczej nie Zdecydowanienie
Czy ogólnie rzecz biorąc, jest Pan(i) zadowolony(-a) ze studiów doktoranckich na UKSW?
Kobiety Mężczyźni
51
ankietowanych deklaruje, że podjęłoby po raz kolejny studia doktoranckie na naszym
Uniwersytecie (w poprzedniej edycji 77,2%). Częściej byli to mężczyźni (78,8%) niż kobiety
(68,5%). Jednak wzrosła liczba osób, które udzieliły odpowiedzi negatywnej – tacy respondenci
stanowią 18,9% ogółu badanych (wcześniej 11,5%).
Wykres 36. Gotowość badanych do ponownego wyboru studiów III stopnia na UKSW (w proc.)
Źródło: OBJKiE
44,3
29,2
7,5
10,4
8,5
Gdyby Pan(i) decydował(a) się jeszcze raz na studia doktoranckie, czy wybrał(a)by Pan(i) studia na UKSW?
zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie
52
Wnioski i rekomendacje
W analizie zbiorczych wyników ankiety przyjęto, że:
ocena zdecydowanie pozytywna występuje wtedy, gdy skumulowany procent ocen
bardzo dobrych i dobrych wynosi powyżej 75;
ocena pozytywna – skumulowany procent ocen bardzo dobrych i dobrych
mieści się w przedziale 50-75;
ocena negatywna – skumulowany procent ocen przeciętnych, złych i bardzo złych
mieści się w przedziale 50-75;
ocena zdecydowanie negatywna – skumulowany procent ocen przeciętnych, złych
i bardzo złych wynosi powyżej 75;
ocena neutralna – dominuje odpowiedź „nie mam zdania”.
Tabela 14 przedstawia zestawienie ocen tych kategorii, w przypadku których możliwe było
zastosowanie powyższego schematu – w porównaniu z poprzednią edycją badania.
Tabela 14. Podsumowanie badań 2015/2016 i 2017/2018 (w proc.)
Kategorie badane Ocena
edycja
2015/2016
edycja
2017/2018
1. PROCES REKRUTACYJNY
1.1. Sformułowanie kryteriów dostępu na studia Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
1.2. Wysokość wymagań wstępnych na studia doktoranckie Pozytywna Pozytywna
2. ORGANIZACJA ZAJĘĆ
2.1. Dostęp do opisów przedmiotów przed rozpoczęciem zajęć (np. na stronie
WWW)
Pozytywna Pozytywna
2.2. Informacje o formach zaliczenia zajęć przed ich rozpoczęciem (np. na stronie
WWW)
Zdecydowanie
pozytywna
Pozytywna
2.3. Przestrzeganie kryteriów zaliczania zajęć zgodnie z informacją udostępnioną
przed ich rozpoczęciem
Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
2.4. Zgodność prowadzonych zajęć z treścią w opisie przedmiotów Zdecydowanie
pozytywna
Pozytywna
2.5. Proporcje zajęć w formie warsztatów/ćwiczeń/laboratoriów do zajęć w formie
wykładów
Pozytywna (50,9%) Pozytywna
(53,7%)
2.6. Dostosowanie planu zajęć do możliwości podjęcia pracy10 Pozytywna
3. JAKOŚĆ OBSŁUGI I WSPARCIE DOKTORANTÓW
3.1. Możliwość spotkania kierownika studiów doktoranckich podczas jego dyżurów Zdecydowanie
pozytywna
Pozytywna
3.2. Fachowość obsługi doktoranta w dziekanacie/sekretariacie Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.3. Życzliwość podczas obsługi doktoranta w dziekanacie/sekretariacie Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.4. Telefoniczna/e-mailowa możliwość uzyskania informacji na temat spraw
doktoranckich w dziekanacie/sekretariacie
Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.5. Dostęp do informacji na temat spraw doktoranckich w kontakcie bezpośrednim
z pracownikami dziekanatu/sekretariatu
Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
10 Szarym kolorem oznaczono kategorie, których nie było w pierwszej edycji badania.
53
Kategorie badane Ocena
edycja
2015/2016
edycja
2017/2018
3.6. Możliwość uzyskania informacji na temat spraw doktoranckich przez stronę
WWW wydziału
Pozytywna Pozytywna
3.7. Godziny przyjęć doktorantów w dziekanacie/sekretariacie Pozytywna Pozytywna
3.8. Fachowość obsługi w Dziale Pomocy Materialnej Pozytywna Pozytywna
3.9. Życzliwość obsługi w Dziale Pomocy Materialnej Pozytywna Pozytywna
3.10. Fachowość obsługi w Biurze Badań Naukowych Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.11. Życzliwość obsługi w Biurze Badań Naukowych Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.12. Fachowość obsługi w Dziale Współpracy Międzynarodowej Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.13. Życzliwość obsługi w Dziale Współpracy Międzynarodowej Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.14. Fachowość obsługi w Centrum Inicjatyw Rozwojowych Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
3.15. Życzliwość obsługi w Centrum Inicjatyw Rozwojowych Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
4. SAMORZĄD DOKTORANTÓW UKSW
4.1. Dostęp do informacji na temat działań podejmowanych przez Samorząd
Doktorantów UKSW
Pozytywna Pozytywna
4.2. Działania na rzecz doktorantów realizowane przez Samorząd Doktorantów
UKSW
Pozytywna Pozytywna
5. PROGRAM STUDIÓW III STOPNIA
5.1. Przygotowanie do definiowania celu i przedmiotu badań oraz formułowania
hipotez badawczych
Pozytywna
5.2. Przygotowanie do wykorzystywania dorobku naukowego i twórczego do
rozwijania istniejących i opracowania nowych metod, technik i narzędzi badawczych
oraz twórczego stosowania ich w praktyce, m.in. przy opracowywaniu nowych
materiałów, metod, technologii i produktów, transferowania wyników prowadzonych
prac do sfery gospodarczej i społecznej
Pozytywna
5.3. Przygotowanie do projektowania warunków prawnych i organizacyjnych
sprzyjających rozwojowi prowadzonej działalności
Pozytywna
5.4. Przygotowanie do planowania i realizowania indywidualnych i zespołowych
przedsięwzięć badawczych lub twórczych, przewodzenia grupie i ponoszenia za nią
odpowiedzialności, uczestniczenia w wymianie idei, także w środowisku
międzynarodowym
Pozytywna
5.5. Podtrzymywania i rozwijania etosu środowisk badawczych i twórczych,
rozwijania i tworzenia wzorów właściwego postępowania w środowisku pracy i w
innych środowiskach, wnoszenia twórczego wkładu do doskonalenia jakości oraz
kultury współpracy
Pozytywna
5.6. Przydatność zajęć do przygotowania rozprawy doktorskiej Negatywna (50,9%) Pozytywna
(51,9%)
5.7. Możliwość rozwijania Pana(-i) zainteresowań naukowych podczas zajęć Pozytywna Pozytywna
(51,5%)
5.8. Poziom merytoryczny zajęć Zdecydowanie
pozytywna
Pozytywna
5.09. Możliwość wyboru zajęć fakultatywnych zawartych w programie studiów,
związanych z indywidualnymi zainteresowaniami
Pozytywna
5.10. Możliwość uczestniczenia w zajęciach fakultatywnych poza macierzystą
jednostką (np. międzywydziałowych i międzyuczelnianych)
Pozytywna
6. WSPARCIE UCZELNI W REALIZACJI PROJEKTÓW NAUKOWO-BADAWCZYCH
6.1. Dostęp do informacji o możliwościach uzyskania finansowania ze środków
zewnętrznych
Pozytywna Zdecydowanie
pozytywna
6.2. Dostęp do informacji o możliwościach uzyskania finansowania ze środków
wewnętrznych
Pozytywna Pozytywna
6.3. Pomoc w przygotowaniu formalnym wniosków na realizację projektów naukowo-
badawczych
Pozytywna (50%) Zdecydowanie
pozytywna
7. PRAKTYKA DYDAKTYCZNA
7.1. Adekwatność zajęć dydaktycznych prowadzonych w ramach praktyk zawodowych
do zainteresowań naukowo-badawczych doktorantów
Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
7.2. Przydatność przedmiotów z metodyki i technik prowadzenia zajęć Pozytywna Pozytywna
(55,4%)
54
Kategorie badane Ocena
edycja
2015/2016
edycja
2017/2018
7.2. Stosowanie nowoczesnych metod i technik dydaktycznych przez doktorantów Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
8.
8. STYPENDIA I DOTACJE
8.1. Sformułowanie kryteriów przyznawania następujących świadczeń:
8.1.1. Stypendium doktoranckie Pozytywna Pozytywna
8.2.2. Stypendium z dotacji projakościowej Pozytywna Pozytywna
8.2.3. Stypendium dla najlepszych doktorantów Pozytywna Pozytywna
8.2.4. Dotacja w ramach potencjału badawczego Pozytywna
8.2.5. Stypendium dla młodych naukowców Pozytywna
8.2.6. Stypendium socjalne (z DPM) Pozytywna Pozytywna
8.2.7. Stypendium zewnętrzne (dla obcokrajowców) Pozytywna
8.2.8. Stypendium specjalne dla osób z niepełnosprawnością Pozytywna
8.2. Dostęp do informacji dotyczących następujących świadczeń:
8.2.1. Stypendium doktoranckie Pozytywna
8.2.2. Stypendium z dotacji projakościowej Pozytywna
8.2.3. Stypendium dla najlepszych doktorantów Pozytywna
8.2.4. Dotacja w ramach potencjału badawczego Pozytywna
8.2.5. Stypendium dla młodych naukowców Pozytywna
8.2.6. Stypendium socjalne Pozytywna
8.2.7. Stypendium zewnętrzne (dla obcokrajowców) Pozytywna
8.2.8. Stypendium specjalne dla osób z niepełnosprawnością Pozytywna
9. WSPÓŁPRACA Z OPIEKUNEM NAUKOWYM/PROMOTOREM
9.1. Pomoc opiekuna naukowego/promotora:
9.1.1. w przygotowaniu rozprawy doktorskiej Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
9.1.2. w staraniach o granty Pozytywna Pozytywna
9.1.3. włączanie w prace przy własnym projekcie Pozytywna Pozytywna
9.1.4. w pracy naukowej niezwiązanej z rozprawą doktorską Pozytywna Pozytywna
9.1.5. w publikowaniu artykułów Zdecydowanie
pozytywna
Pozytywna
9.2. Relacje z opiekunem naukowym/promotorem Pozytywna Pozytywna
9.3. Możliwość kontaktu z opiekunem naukowym/promotorem Pozytywna Pozytywna
10. RELACJE ZE SPOŁECZNOŚCIĄ UCZELNIANĄ:
10.1. z władzami wydziału Pozytywna Zdecydowanie
pozytywna
10.2. z władzami instytutu Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
10.3. z pracownikami naukowymi Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
10.4. z innymi doktorantami Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
11. INFRASTRUKTURA
11.1. Dostęp do literatury związanej z Pana(-i) pracą naukowo-badawczą w
Bibliotece Głównej UKSW
Negatywna/pozytywna Pozytywna
(50%)
11.2. Dostęp do literatury związanej z Pana(-i) pracą naukowo-badawczą w
bibliotece wydziałowej?
Pozytywna/negatywna Pozytywna
(47,2%)
11.3. Dostęp do nowoczesnych urządzeń technicznych (komputery, sprzęt
audiowizualny) w salach dydaktycznych
Pozytywna Negatywna
(41,5%)
11.4. Dostęp do repozytoriów tekstów online Pozytywna
11.5. Dostęp do bezprzewodowej sieci Internet Negatywna Negatywna
11.6. Dostęp do punktów gastronomicznych na UKSW Pozytywna
11.7. Dostosowanie infrastruktury budynków dydaktycznych do potrzeb osób
niepełnosprawnych
Zdecydowanie
pozytywna
Pozytywna
12. SATYSFAKCJA ZE STUDIÓW
12.1. Zadowolenie ze studiów doktoranckich na UKSW Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
12.2. Gotowość do ponownego wyboru studiów doktoranckich na UKSW Zdecydowanie
pozytywna
Zdecydowanie
pozytywna
Źródło: OBJKiE
55
Ogólna ocena uczelni z perspektywy doktorantów jest bardzo dobra. Respondenci mają
zdecydowanie pozytywną opinię, co warto podkreślić, na temat jakości obsługi
w sekretariatach i innych biurach, z usług których korzystają, a także na temat atmosfery na
UKSW. Znacząca większość z nich jest zadowolona z wyboru uczelni i nie zmieniłaby swojej
decyzji, gdyby miała ją podjąć jeszcze raz.
Uwagę zwracają kategorie, które jedynie minimalnie spełniają przyjęte kryteria oceny
pozytywnej, a w poprzedniej edycji ich oceny również nie były jednoznaczne:
proporcja zajęć w formie warsztatów/ćwiczeń/laboratoriów do wykładów,
przydatność zajęć do przygotowania rozprawy doktorskiej,
możliwość rozwijania zainteresowań naukowo-badawczych na zajęciach,
przydatność przedmiotów z metodyki i technik prowadzenia zajęć,
zasoby biblioteczne.
Negatywne opinie badanych dotyczą elementów infrastruktury:
dostępu do bezprzewodowego internetu,
dostępu do nowoczesnych urządzeń technicznych.
W rozpoczynającym się roku akademickim – 2018/2019 – przed UKSW, a także przed
innymi polskimi uczelniami, stoi wyzwanie przekształcenia studiów III stopnia w szkoły
doktorskie według wytycznych określonych w znowelizowanej ustawie o szkolnictwie
wyższym. W nowych warunkach niektóre postulaty respondentów zgłaszane w tegorocznym
badaniu, np. dotyczące wczesnych godzin rozpoczynania zajęć czy zbyt małej liczby stypendiów,
przestaną być aktualne ze względu na odmienną organizację studiów. Z tego powodu pomięto je
w rekomendacjach przedstawionych poniżej.
Na podstawie analizy zgromadzonych danych ilościowych i jakościowych można wskazać
następujące rekomendacje mające na celu podnoszenie jakości kształcenia na studiach
doktoranckich prowadzonych na UKSW:
1. Skuteczne promowanie studiów doktoranckich poza UKSW i za granicą, m.in. za
pośrednictwem strony internetowej poświęconej szkołom doktorskim.
2. Umożliwienie doktorantom rozwijania zainteresowań naukowo-badawczych na
różnorodnych zajęciach do wyboru i fakultatywnych.
3. Położenie nacisku na kształtowanie umiejętności praktycznych w zakresie pisania
artykułów naukowych, metodologii badań, metodyki prowadzenia zajęć dydaktycznych,
składania wniosków o dofinansowanie projektu.
56
4. Podtrzymywanie i propagowanie etosu naukowca oraz doskonalenie jakości i kultury
współpracy.
5. Uwzględnienie potrzeb osób niepełnosprawnych w przygotowaniu dydaktycznym
doktorantów do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego.
6. Dbałość o respektowanie jednolitych zasad zaliczania zajęć, w tym w odniesieniu do list
obecności.
7. Zapewnienie odpowiedniej obsługi doktorantów obcojęzycznych i przeznaczonej dla
nich informacji w języku angielskim na stronach internetowych.
8. Uwzględnienie potrzeb doktorantów w rozwoju księgozbioru głównej biblioteki
i bibliotek wydziałowych.
9. Zapewnienie dostępu do elektronicznych repozytoriów i kolekcji bibliotecznych, np. Art.
& Science III Collection, a docelowo SAGE. Przeprowadzenie szkolenia w zakresie
korzystania z baz elektronicznych. Zakres szkolenia dotyczyć powinien baz
elektronicznych EBSCO dostępnych na platformie EBSCOhost oraz zasobów dostępnych
na platformie IBUK Libra. Zapewnienie dostępu do elektronicznych baz danych
Wydawnictwa Brepolis w Bibliotece UKSW (obejmują one kulturę antyczną oraz
średniowiecze i zawierają materiały źródłowe, artykuły, encyklopedie, słowniki itp.).
10. Szkolenia w zakresie funkcjonowania i korzystania z systemu Wypożyczeń
Warszawskich – BiblioWawa (umożliwia on studentom i pracownikom UKSW
wypożyczanie zbiorów z sześciu warszawskich bibliotek uczelnianych: Biblioteki
Uniwersyteckiej w Warszawie, Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej, Biblioteki
Głównej Akademii Pedagogiki Specjalnej, Biblioteki Głównej Akademii Wychowania
Fizycznego, Biblioteki Głównej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Biblioteki
Głównej Wojskowej Akademii Technicznej).
11. Zorganizowanie cyklicznych warsztatów, których celem będzie podniesienie
efektywności składanych wniosków projektowych – dotacyjnych.
12. Zorganizowanie zajęć z metodyk zarządzania projektami – AGILE, PRINCE2 itd.
13. Przeprowadzenie szkoleń z obsługi baz naukowych Scopus, Web of Science itd..
14. Zwiększenie puli zajęć obcojęzycznych, wraz z konwersatoriami umożliwiającymi naukę
języka hermetycznego, charakterystycznego dla danej dyscypliny naukowej.
15. Konieczne jest włączenie studentów studiów III stopnia w prace zespołów badawczych
realizujących tematyczne projekty badawcze na UKSW.
57
16. Należy zwiększyć dostęp doktorantów do profesjonalnego oprogramowania, nie tylko
biurowego, ale przede wszystkim analitycznego lub związanego z możliwością realizacji
złożonych działań przypisanych danej dyscyplinie (np. oprogramowanie dla
pracowników mediów).
17. Zwiększenie indeksu dostępnych zajęć realizowanych w ramach wymiany akademickiej
przez profesorów z zagranicy.
18. Zwiększenie puli wykładów realizowanych przez przedstawicieli instytucji
pozaakademickich – praktyków rynku.
19. Obligatoryjna realizacja zajęć z zakresu Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych oraz ogółem prawa własności intelektualnej.
20. Zwiększenie dostępu do różnorodnych i spełniających oczekiwania klientów punktów
gastronomicznych.
58
Spis wykresów Wykres 1. Rozkład próby badawczej ze względu na płeć (w proc.) .................................................................... 8
Wykres 2. Rozkład próby badawczej ze względu na rok urodzenia (w proc.) ..................................................... 8
Wykres 3. Rozkład próby ze względu na dziedzinę nauk (w proc.) ..................................................................... 9
Wykres 4. Rozkład próby ze względu na dyscyplinę w dziedzinie nauk humanistycznych (w proc.) .................. 9
Wykres 5. Rozkład próby ze względu na dyscyplinę w dziedzinie nauk społecznych (w proc.) ........................ 10
Wykres 6. Rozkład próby badawczej ze względu na rok studiów (w proc.) ...................................................... 11
Wykres 7. Rozkład próby badawczej ze względu na status przewodu doktorskiego (w proc.) ........................ 11
Wykres 8. Przyczyny podjęcia studiów III stopnia na UKSW (w proc.) .............................................................. 12
Wykres 9. Motywacja do podjęcia studiów III stopnia na UKSW. Rozkład odpowiedzi ze względu na dziedzinę
nauk (w proc.) .................................................................................................................................................... 13
Wykres 10. Ocena możliwości spotkania z kierownikiem studiów doktoranckich (w proc.) ............................ 21
Wykres 11. Rozwijanie umiejętności definiowania celu i przedmiotu badań oraz formułowania hipotez
badawczych (w proc.) ........................................................................................................................................ 25
Wykres 12. Rozwijanie umiejętności twórczych (w proc.) ................................................................................ 26
Wykres 13. Rozwijanie umiejętności projektowania warunków prawnych i organizacyjnych sprzyjających
rozwojowi prowadzonej działalności (w proc.) ................................................................................................. 27
Wykres 14. Rozwijanie umiejętności organizacyjnych i zarządczych (w proc.) ................................................. 27
Wykres 15. Podtrzymywanie i rozwijanie etosu środowisk badawczych i twórczych (w proc.) ....................... 28
Wykres 16. Możliwość wyboru zajęć fakultatywnych zawartych w programie studiów, związanych z
indywidualnymi zainteresowaniami (w proc.) .................................................................................................. 29
Wykres 17. Możliwość uczestniczenia w zajęciach fakultatywnych poza macierzystą jednostką (w proc.) ..... 30
Wykres 18. Zainteresowanie wybranymi zajęciami (w proc.) ........................................................................... 31
Wykres 19. Ubieganie się o środki na realizację projektu naukowo-badawczego (w proc.) ............................ 31
Wykres 20. Ocena wsparcia uczelni w odniesieniu do projektów naukowo-badawczych (w proc.) ................ 32
Wykres 21. Chęć ubiegania się o środki na realizację projektu naukowo-badawczego (w proc.) .................... 33
Wykres 22. Umiejętność przygotowania wniosku o środki na realizację projektu naukowo-badawczego (w
proc.) ................................................................................................................................................................. 34
Wykres 23. Prowadzenie zajęć przez doktorantów w ramach praktyk zawodowych (w proc.) ....................... 34
Wykres 24. Doświadczenia doktorantów związane z prowadzeniem zajęć dydaktycznych (w proc.) .............. 36
Wykres 25. Sytuacja zawodowa doktorantów (w proc.) ................................................................................... 37
Wykres 26. Chęć podjęcia pracy jako nauczyciel akademicki (w proc.) ............................................................ 38
Wykres 27. Chęć podjęcia pracy jako nauczyciel akademicki. Rozkład odpowiedzi ze względu na płeć (w proc.)
........................................................................................................................................................................... 38
Wykres 28. Ocena szans na zdobycie pracy jako nauczyciel akademicki (w proc.) ........................................... 39
Wykres 29. Ocena relacji z opiekunem naukowym/promotorem (w proc.) ..................................................... 40
Wykres 30. Ocena możliwości kontaktu z opiekunem naukowym/promotorem (w proc.).............................. 41
Wykres 31. Wsparcie ze strony opiekuna naukowego lub promotora w poszczególnych sferach pracy
naukowej doktoranta (w proc.) ......................................................................................................................... 41
Wykres 32. Nieetyczne zachowania pracowników uczelni zaobserwowane przez badanych (w proc.)........... 42
Wykres 33. Doktoranci pobierający stypendia i dotacje (w proc.) .................................................................... 44
Wykres 34. Satysfakcja badanych ze studiów III stopnia (w proc.) ................................................................... 50
Wykres 35. Satysfakcja badanych ze studiów III stopnia. Rozkład odpowiedzi ze względu na płeć (w proc.).. 50
Wykres 36. Gotowość badanych do ponownego wyboru studiów III stopnia na UKSW (w proc.) ................... 51
59
Spis tabel Tabela 1. Liczba uczestników studiów doktoranckich w roku akademickim 2017/2018 .................................... 6
Tabela 2. Statystyka udziału doktorantów w badaniu w roku akademickim 2017/2018 ................................... 7
Tabela 3. Ocena postępowania rekrutacyjnego (w proc.) ................................................................................. 14
Tabela 4. Ocena organizacji zajęć (w proc.) ...................................................................................................... 15
Tabela 5. Ocena obsługi i wsparcia ze strony wydziału i uczelni (w proc.) ....................................................... 20
Tabela 6. Ocena funkcjonowania Samorządu Doktorantów (w proc.) .............................................................. 23
Tabela 7. Ocena efektywności studiów doktoranckich (w proc.) ...................................................................... 25
Tabela 8. Ocena zajęć na studiach III stopnia (w proc.) .................................................................................... 29
Tabela 9. Ocena elementów praktyk zawodowych (w proc.) ........................................................................... 35
Tabela 10. Relacje ze społecznością uczelnianą (w proc.) ................................................................................. 39
Tabela 11. Ocena kryteriów przyznawania świadczeń pod względem ich sformułowania (w proc.) ............... 45
Tabela 12. Ocena dostępności informacji dotyczących świadczeń (w proc.) .................................................... 46
Tabela 13. Ocena infrastruktury uczelni (w proc.) ............................................................................................ 47
Tabela 14. Podsumowanie badań 2015/2016 i 2017/2018 (w proc.) ............................................................... 52