njia ya safiri kwa wakati · 2020-01-31 · njia ya safiri kwa wakati • kalmar county museum 3...

Njia ya Safiri kwa Wakati

Mtaala unaotumia Urithi Wetu kuleta Maendeleo

Christian Council of Tanzania (CCT)

Evangelical Lutheran Church of Tanzania

(ELCT/KKKT)

Act Church of Sweden

Njia ya Safiri kwa Wakati • Kalmar County Museum

3

Mwandishi Adam Norman & Johanna Ejderstedt, Kalmar County Museum, Pendaeli Kuyan, Evangelical Lutheran Church of Tanzaniatafsiri ya kiswahili Brown Emmanuel

Picha ya Jalada Johanna Ejderstedt, Kalmar County MuseumMpangilio Stefan Siverud, Kalmar County Museum Mchapaji Kalmar County Museum, Kalmar 2019

Umefadhiliwa na Swedish Institute

Njia ya Safiri kwa Wakati Mtaala unaotumia Urithi Wetu kuleta Maendeleo

Christian Council of Tanzania (CCT)

Evangelical Lutheran Church of Tanzania

(ELCT/KKKT)

Act Church of Sweden Kalmar County Museum


4


5

Yaliyomo

Yaliyomo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 . Utangulizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 . Mradi wa safiri kwa Wakati nchini Tanzania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 . Mbinu ya SafIri kwa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

3.1 Kanuni Tano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83.2 Matokeo ya Njia ya Kusafiri kwa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

4 . Mchakato wa Usafiri wa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 . Kuandika Kisa Mkasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

5.1 Lengo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135.2 Maswali ya Muhimu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135.3 Walengwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135.4 Uhalisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135.5 Hadithi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135.6 Majukumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145.7 Shughuli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145.8 Mpango Kazi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6 . Tukio la Kusafiri kwa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 . Sehemu tofauti za Tukio la Kusafiri kwa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

7.1 Andaa mazingira/eneo la tukio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177.2 Kusanya washiriki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187.3 Uanzishaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197.4 Kuvunja Ukimya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .207.5 Kugawanyika katika vikundi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217.6 Picha/jambo la kupendeza (Hiari) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237.7 Wakusanye washiriki na kuwapatia matokeo toka makundi yote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247.8 Kumaliza Tukio la Safiri kwa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257.9 Tafakari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

8 . Majukumu na Wajibu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279 . Baada ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2910 . Baadaye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Kiambatisho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1. Kisa Mkasa kilichotumika Tanzania juu ya ndoa za utotoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312. Kisa mkasa kilichotumika Tanzania kilicholenga ukeketaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

6


1 . Utangulizi

Mwongozo huu unakusudia kutoa mwongozo kwa watu ambao wanakusudia kutumia Mbinu ya Kusafiri kwa Wakati (TTM). Inakusudia kutu-mika kama mwongozo wa kufundisha kulingana na muktadha wa eneo husika ambao washirika/wadau hufanya kazi, na pia hutumika kama chan-zo cha habari na msukumo. Mwongozo huu una nadharia na mifano ya vitendo juu ya jinsi ya ku-tumia njia hii.

Mwongozo huu umetengenezwa kuelezea kwa ufanisi na namna bora ya kuutumia kwa kufua-ta mchakato mzima wa kuandaa tukio na ku-litekeleza. Na kama unapenda zaidi basi unaweza kutembelea tovuti ya Bridging Ages au unaweza kuwasiliana na wawezeshaji wa safari kwa wakati

(TTM) waliopo Tanzania , Sweden na Ulimwen-gu wote.

Mwongozo huu ni matokeo ya ushirikiano wa mradi wa mbadala wa kupinga ukatii wa kijin-sia unaofadhiliwa na kanisa la Sweden (nguvu ya ubunifu).

Mradi huu wa ushirikiano umefanyika kati ya Ka-nisa la Sweden (mmiliki wa mradi) na washiriki wawili wa Tanzania ambao ni Jumuiya ya kikris-to Tanzania na Kanisa la Kiinjili la Kilutheri la Tanzania (KKKT) na Jumba la makumbusho la Karmar, ambao wao ndio walitoa wataalamu wa kufundisha na kuandaa mwogozo huu wak-ishirikiana na timu ya Tanzania.


7

Mnamo mwaka wa 2018, mradi wa ushirikiano kati ya ACT Church of Sweden na washirika wake wawili wa Baraza la Kikristo la Tanzania (CCT) na Kanisa la Kiinjili la Kilutheri Tanzania (ELCT) pamoja na Makumbusho ya Kalmar County (KCM) ulianza. Lengo lilikuwa kusaidia juhudi za mashirika ya washirika dhidi ya Ukatili wa ki-jinsia na ukeketaji wa wanawake nchini Tanzania.

Ndani ya mradi huo, KCM ilikuwa ikifanya mafunzo ya Mbinu za Kusafiri kwa Wakati; visa mkasa vilitengenezwa na kutekelezwa katika ku-pambana na ukatili wa kijinsia. Mradi huo ulian-za kati ya 2018-2020 ukifadhiliwa na Taasisi ya Uswidi: Nguvu za ubunifu

Makanisa na mashirika yanayotegemea imani yamekuwa kihistoria, na yanaendelea kubaki, katika mstari wa mbele katika kutoa huduma za kijamii na msaada kwa wale wanaoishi pembez-oni kiuchumi na kijamii. Wana jukumu muhimu la kucheza katika kufanya kazi kwa juhudi kwa jamii na kuwahakikishia usalama.

Tanzania, mashirika ya kiimani kama Jumuiya ya Kikristo Tanzania (Christian Council in Tan-

2 . Mradi wa safiri kwa Wakati nchini Tanzania

zania) na Kanisa la kiinjili la Kilutheri Tanzania (KKKT) yanafanya kazi nzuri kwa mabadiliko ya maendeleo kwa kutumia imani kama zana ya ma-badiliko na kuchangia kwa kutimiza Malengo ya Maendeleo Endelevu ya UN yaliyotajwa kwenye Agenda ya 2030. Kama vyombo vya dini, KCM inatazama urithi wa kitamaduni kama rasilimali muhimu ya mabadiliko na maendeleo kwa kufa-nya kazi kwa bidii na sababu za msingi, mabadi-liko ya tabia yanaweza kutokea, na kwa upande yanaweza kusababisha mabadiliko ya tabia katika ngazi ya mtu binafsi na kijamii.

Katika Mradi wa Kusafiri kwa Wakati, lengo la kuingilia kati lilikuwa kutumia urithi na ima-ni kama rasilimali katika mapambano dhidi ya ukatili wa kijinsia (Gender Based Violence). Njia ya Kusafiri kwa wakati ilitumiwa katika mradi huo kujadili masuala ya vifungu vinavyogusa haki za watoto; ukeketaji wa wasichana; mimba za utotoni na zisizotarajiwa; na mazoea mabaya ya kitamaduni. Njia hiyo iliwezesha washiriki, haswa kutoka kwa vikundi waliotengwa, kuwa na sauti na kuwa sehemu ya kuunda maendeleo ma-zuri kwao na kwa jamii yao.

8


3 . Mbinu ya Safiri kwa Wakati

Mbinu ya Kusafiri kwa Wakati (TTM) ni njia shirikishi ambayo inasisitiza utumiaji wa urithi wa kitamaduni kushughulikia maswala ya kisasa kwa mabadiliko ya jamii.

Mbinu ya Kusafiri kwa Wakati:• Inatoa maana kwa maeneo na hadithi za watu

wa leo• ni juu ya maisha; zamani, leo na siku zijazo• ni uhusiano; unajifunza pamoja na wengine• ni uzoefu; unajifunza kwa kutumia mfumo

wa ufahamu• ni ya tafakari; kwani inatoa nafasi ya kuta-

fakari maswala ya leo katika muktadha wa kihistoria wa ndani.

TTM iliandaliwa na Makumbusho ya Kalmar Country huko Sweden mnamo 1980. Mbinu ya kielimu ilitumika katika makumbusho kwa kush-irikiana na shule na wadau wengine. Na sasa imee-nea kwenye nchi 15 ulimwenguni kote kwa kupitia shirika la kimataifa lisilo la kifaida la Bridging Ages.

Inaunganisha urithi wa eneo husika, maeneo ya asili ya kihistoria na hadithi za watu na maswala muhimu ya leo/sasa kwa lengo la kuunda mustak-abali mzuri. Njia hiyo ina mchakato wa kujifunza na tukio ambalo washiriki wanashiriki katika ma-jadiliano na utatuzi wa shida.

Urithi wa kitamaduni ni rasilimali wakati wa ku-fanya kazi na maswala magumu ya kijamii; kwa kufanya kazi kwa bidii na kuzingatia mambo ya msingi kama vile kanuni za kitamaduni, mila, nk, mabadiliko ya mitazamo yanaweza kuchukua na-fasi, ambayo inaweza kusababisha mabadiliko ya tabia katika ngazi ya mtu na jamii.

3 .1 Kanuni TanoMbinu ya safari kwa wakati (TTM) inatumiwa ul-imwenguni pote na muktadha wa eneo hilo huto-fautiana kulingana na mahali ulipo na washirika tofauti wanaohusika. Njia hiyo inaweza kubadil-ishwa kwa hali za kawaida, lakini kusaidia wa-tendaji wapya kujihusisha na Mbinu ya safari kwa wakati (TTM), hizo zimefafanuliwa katika kanuni tano:

“Njia ya Kusafiri kwa wakati ni njia ya kielimu, ambayo inatumia historia ya eneo husika katika mchakato wa kujifunza , kutafakari juu ya maswa-la na hali halisi na kusababisha mabadiliko katika jamii husika.”

Kanuni Tano za Safiri kwa Wakati1. Matumizi ya maeneo ya Kihistoria/muhimu

na hadithi zilizopita za kawaida

2. Maswali muhimu, kulinganisha hali halisi ya sasa na hali iliyopita

3. Kufanya kazi pamoja, kwa kuwashirikisha wadau mbalimbali

4. Kutumia Mitazamo tofautitofauti ya hali hali-si ya sasa na iliyopita hasa kuanzia chini

5. Kuendesha tafakari na mazungumzo katika mchakato mzima wa kuendesha matukio

Maeneo ya kihistoria yanaweza kutumika katika safari kwa wakati , makumbusho ya dhana za mawe hadi mti kwa nyakati za sasa, kama chombo mu-himu cha kutunza historia/hadithi muhimu kwa ajili ya kupatikana kwa urahisi kwa wadau wake.


9

Maswali muhimu yanayozingatiwa kwa sasa ka-tika safari kwa wakati ni pamoja na demkorasia, Ujinsia, Mazingira au ajenda yoyote muhimu kwa sasa, ambazo zinaendana na Malengo endelevu ya maendeleo ya kimataifa (UN Sustainable Devel-opment Goals ).

Washirika wanapaswa kuhusika, kwani TTM ni njia ambayo inaweza kutumika kufikia malengo ya vikundi au mashirika tofauti.

Vyombo vya ujenzi wa jamii vinajumuisha nafasi salama katika safiri kwa Wakati kwa majadiliano na tafakari, kuelewa mitazamo na maoni tofauti na kukuza jamii pamoja, vijana na wazee.

3 .2 Matokeo ya Njia ya Kusafiri kwa WakatiNjia hii ya safari kwa wakati ni kuhusu namna ya kujifunza na kujihusisha na urithi wetu wa mas-wala ya halisi ya sasa . Njia hiyo ni ya uzoefu na ya

Washiriki wa tukio la Kusafiri kwa Wakati huko Mtwara.


10

uhusiano, ambayo inamaanisha kuwa unajifunza na wengine, kwa kupata kitu pamoja. Matokeo yanaweza kutofautiana, kulingana na muktadha na mazingira yaliyotumika, lakini kawaida ma-tokeo yanaweza kugawanywa katika yafuatayo:

• Kujifunza• Uhamasishaji• Uwezeshaji• Mtazamo- na mabadiliko ya tabia• Mabadiliko mazuri katika jamii

Kujifunza: Njia ya Kusafiri kwa Wakati ina tab-aka nyingi tofauti za kujifunza. Kutoka kutafuta ukweli wa mchakato wa maandalizi hadi kuji-funza nyakati za zamani kwa kulinganisha na hali halisi ya sasa , na kujifunza kunaanza na mtu mmoja mmoja hadi kundi kubwa katika jamii.

Uhamasishaji: Kwa kuwa sehemu moja ya Njia ya Kusafiri kwa Wakati ni tukio, hii inaweza kutu-mika kuongeza uelewa juu ya suala fulani. Mtaza-mo wa historia / urithi wa mtaa ni njia nzuri ya kupanua utambuzi wa suala fulani lililoshughu-likiwa katika Usafiri wa Wakati.

Uwezeshaji: Nafasi salama iliyoundwa katika safiri kwa wakati ni kutengeneza uwezekano wa mazungumzo juu ya mada ambayo ni nyeti ya ku-jadili na kuitafutia ufumbuzi. Nafasi hii ni ya mu-himu kwani inakusanya makundi tofauti tofauti kujadili hali zao kwa kutumia urithi wa kihistoria na baadaye kushirikishana kwa pamoja badala ya maoni binafsi.

Mtazamo na mabadiliko ya tabia: Kwa kushu-ghulikia maswala ya halisi ya wakati kwa njia ya kujishuhulisha na ya furaha tunaweza kuanza ku-jadili na kutafakari jinsi tunavyotaka hali iwe siku zijazo kwa kutumia urithi wa kihistoria . Hii in-afungua mitazamo mipya na mabadiliko yanay-owezekana katika mitazamo kati ya washiriki.

Mabadiliko chanya katika jamii: Njia ya Kusafi-ri kwa wakati sio haraka. Kufanya kazi na mada kama vile mitizamo na tabia inachukua muda mrefu kuonesha/kutokea kwa matokeo na kupim-wa. Lakini hakuna mabadiliko halisi yanaweza kufanywa katika jamii bila kufanya kazi na kan-uni, mila na kutathimini yaliyopo.


11

4 . Mchakato wa Safiri kwa Wakati

TTM imegawanywa katika sehemu tofauti tofau-ti. Mchakato unaongoza kwa hali. Hali ni mfumo wa matukio. Tukio hilo husababisha kutafakari na uwezekano wa kuchukua hatua kwa mabadi-liko katika jamii.

Mchakato ni maandalizi yote ya tukio juu ya sa-firi kwa Wakati kama vile kutambua eneo, ku-washirikisha wadau, utafiti, kuamua hadithi na swali muhimu, kuandika hali halisi ya sasa, ku-jengea uwezo wafanyakazi/watekelezaji, miku-tano katika jamii ya wenyeji, kuandaa programu, nk.

Wakati unaotumika kwenye mchakato huto-fautiana, kulingana na ukweli ambao unahitaji kukusanywa, washirika wanaohusika na vifaa. Utaratibu huo unajumuisha wadau mbali mba-li na mikutano ya washirika kujadili, kufanya utafiti na kujenga uelewa wa maswala ya kisasa yaliyoshughulikiwa katika Usafiri wa Wakati. Utaratibu una vifaa kadhaa ambavyo vinaweza kutumika katika mlolongo pamoja au kutengana. Mchakato una hatua zifuatazo.

1. Washirika wanakubaliana juu ya nini kifa-nyike na ni maswala gani ya kisasa au mada ya kuzingatia. Maswala ya kisasa yanaweza kuwa maswala ya kijinsia kama vile ndoa za mapema / ujauzito usiotarajiwa na ukeketaji. Baada ya kuchagua mada, utafiti hufanywa ili kupata habari kulingana na takwimu. Ni wakati wa kuwashirikisha watu mbali mbali

wenye ujuzi katika jamii kulingana na mada uliyochagua ili kupata ufahamu juu ya mada hiyo na kueleweka na jamii.

2. Chagua eneo la kihistoria litakalo tumika. Eneo la kihistoria linaweza kuwa ni maeneo yenye heshima katika jamii ambapo maswala muhimu yanajadiliwa. Inaweza pia kuwa ka-nisani, kijiji au maeneo mengine muhimu.

3. Pata uelewa juu ya mada, ya zamani na ya sasa. Wadau/washiriki wote wanahitaji kuwa na maarifa juu ya mada, ukweli wa kihistoria na wa kisasa. Ikiwa unalenga ndoa ya mape-ma kwa mfano, hakikisha unatafuta sababu na sababu zinazohusiana na ndoa za mapema. Mara nyingi mazoea ya kitamaduni yanaun-ganishwa na mila na kanuni, kwa hivyo kuna haja ya uelewa kwa mapana. Unaweza kuhu-sisha wanajamii katika mchakato huu.

4. Andaa Kisa mkasa kitakachotumika. Andaa kisa mkasa ya juu ya mada itakayoshughu-likiwa au kujadiliwa. Mfano ni hadithi ya kubuniwa kwenye eneo, ukweli na maswali muhimu. Matukio huwekwa kila wakati ka-tika mwaka maalum na hadithi fulani / mada fulani kulingana na ukweli wa kihistoria. Mi-fano ni pamoja na:

• 1879 katika kijiji cha Kigungu, Entebbe, Uganda: Watu katika kijiji, wakati wana-fanya kazi zao za kawaida, kujadili kuja

BadilikoMrejeshoTukio la Safiri kwa wakati

Kisa mkasaMchakato


12

kwa wamisionari na dini mpya wanayokuja nayo. Suala: athari za dini

• 1860 katika kijiji cha Kiwafu, Entebbe, Ugan-da: Mkuu hukusanya wanakijiji kujadili na kuamua juu ya kesi tatu ngumu za mahaka-ma - kijana mdogo aliyepigwa na wazazi wake, ubakaji na wizi Suala: haki na uongozi

• 1964 katika ofisi ya Kamishina wa Wilaya huko Meru, Kenya: Tunasambazaje ardhi kwa usawa? Suala: kunyakua ardhi

• 1963 huko Gamalakhe, Port Shepstone, Af-rika Kusini: Kuondolewa kwa nguvu na ku-wasili kwa familia mpya katika mji. Suala: xenophobia, ubaguzi na usawa

• Muda mrefu uliopita huko Ngurunit, Kaska-zini mwa Kenya: vijana wawili wanaondoka katika kijiji kwenda chuo kikuu jijini Nairobi, familia / kijiji hukusanyika ili kutoa ushauri. Suala: mila ya kutunza, mila ya kuondoka. (kwa kuwa washiriki wa kijijini hawakuwa na kumbukumbu yoyote ya wakati “mazin-gira yalikuwa zamani”).)

• Miaka 2000 iliyopita huko Cederberg, Western Cape, Afrika Kusini: watekaji wa wawindaji hukutana na mizozo huibuka. Je! Tunaishije pamoja ingawa sisi ni tofauti? Sua-la: xenophobia, ubaguzi, ujumuishaji

• 1887 huko Fredriksberg manor, Oskarshamn, Uswidi. Mgogoro wa kilimo huko Uswidi hufanya vijana kuondoka nchini kutekeleza ndoto zao huko Amerika. Suala: Uhamiaji, ndoto za siku zijazo

• 1941 Kragujevac, Serbia. Siku 10 baada ya Belgrade kuzidiwa sana na Washiriki wa Ujerumani ya Nazi walikutana na kujadili ni nani anapaswa kusaidia kwanza katika mji ulioharibiwa. Suala: Uelewa wa baada ya vita, ubaguzi na maridhiano

• 1395, Ngome ya Korsholm, Ufini. Meli za uhasama zimeonekana kwenye upeo wa ma-cho na wakulima wa eneo hilo wameitwa kwenye jumba la ngome. Suala: vitisho na hofu.

Katika hatua ya ubunifu wa machakato, wana kikundi lazima wakubaliane lengo la kufanya Safari ya wakati.


13

5 . Kuandika Kisa Mkasa

Mfano ni Kisa mkasa cha kurasa 2–3 na inaju-muisha vichwa vifuatavyo: malengo, maswali muhimu, kikundi cha lengo, ukweli, hadithi, ma-jukumu, shughuli na mpango wa wakati. Mfano ni kisa Mkasa ambacho kinatusaidia kuan-daa mfumo wa kila mtu kwenye Timu ya safiri kwa Wakati. Hali hiyo imeandikwa wakati wa mchakato, lakini kabla ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati.

5 .1 Lengo Malengo yataeleza juu ya tukio la safari kwa waka-ti na nini tunatakiwa kufikia kama waandaaji.

5 .2 Maswali ya MuhimuSuala lililochaguliwa ambalo litashughuliki-wa wakati wa Kusafiri kwa Wakati, kwa mfano Ukeketaji/FGM, inapaswa kuandikwa kama mas-wali halisi. Hizi zinapaswa kutengenezwa kama maswali wazi bila majibu dhahiri, yaani “Je! Tu-nataka kuendelea na mila gani, tunataka kuacha mila gani?” Au “Tunawezaje kuishi pamoja tuki-wa na maoni tofauti?” Maswali muhimu ni msin-gi wa Usafiri wa Wakati, ambao Timu ya Kusafiri ya Wakati utatumia kuunda na kuwezesha ma-jadiliano.

5 .3 Walengwa Katika mchakato unahitaji kukubaliana juu ya kundi lengwa . Ni nani atakaye shiriki kwenye tukio la safiri kwa Wakati? Vikundi tofauti vina-hitaji mipango tofauti. Kikundi kinaweza kuwa na mchanyiko kulingana na jinsia na umri. Ikiwa unafanya kazi na darasa la shule, ni muhimu ku-washirikisha waalimu wao. Ikiwa unafanya kazi na jamii nzima, washiriki zaidi wanaweza ku-husika. Ili kufikia mabadiliko endelevu, ni mu-

himu kuwajumuisha watoa maamuzi katika safiri kwa Wakati, kama vile kiongozi wa dini, wazee wa vijiji, viongozi wa serikali. nk.

5 .4 UhalisiaSehemu hii inapaswa kuwa kwa muhtasari wa utafiti wa kihistoria uliofanywa katika mchaka-to. Ukweli unaweza kuhusisha muktadha wa ndani na viunganisho kwa muktadha mpana wa kijiografia. Ukweli unapaswa kusaidia washiriki kushiriki katika mazingira na kipindi cha wakati kwa njia salama na yenye ujasiri. Kwa kuwa tuna-fanya kazi na maeneo na hadithi katika Njia ya Kusafiri kwa Wakati, ni muhimu kwamba ukweli ni ukweli na msingi wa jamii ya wenyeji. Ukweli wa kihistoria umeandikwa wakati uliopita.

Katika hali nyingine, ukweli wa kisasa juu ya suala lililoshughulikiwa unaweza kujumuishwa na kutumiwa kuongeza uelewa na ufahamu kati ya mshiriki. Ukweli huu unaweza kuwa msaada mzuri ikiwa majadiliano juu ya maswala ya kis-asa yanatokea wakati wa tafakari. Kumbuka tu kuonyesha wazi ukweli ambao ni wa kihistoria na ni ukweli gani ambao ni wa kisasa.

5 .5 HadithiHii ni hadithi ya kufikirika juu ya ukweli wa ki-historia na maswali muhimu yaliyochaguliwa. Hadithi ni juu ya tukio maalum katika historia ambayo linaweza kuwa lilitokea kwenye eneo siku fulani na mwaka fulani. Hadithi imeandikwa kwa wakati uliopo/ sasa. Sio mchezo wa kuigiza ulio na mistari, lakini hadithi ambayo hutumiwa kama mfumo wakati wa safiri kwa Wakati. Ha-dithi inapaswa kutengenezwa ili iweze kufungua mazungumzo juu ya maswali muhimu na ku-


14

wapa washiriki nafasi ya kutafakari juu ya suala la kisasa. Hadithi inapaswa kujumuisha suala au mzozo na shida ambapo suluhisho haliko wazi. Hadithi ina njia ya chini, na inaonekana kutoka kwa “watu wa kawaida”, sio kutoka kwa maoni ya mfalme / rais / gavana / kuhani / mkuu. Kwa njia hii washiriki wanaweza kuhusiana zaidi na hali na muktadha wa kihistoria ambapo itawapa uhu-ru wa kujadili.

Maandishi/hadithi hutoa sababu ya kukusanyika kwenye eneo na inaonyesha kile kitakachotokea tunapoishia na tukio moja ndipo tunaandaa tukio lingine.jambo la kushangaza ni kwamba kile kilicho andikwa kwenye Kisa huenda kwenye tukio kikawa tofauti kabisa hivyo inatokana na washiriki watakavyo jadili na kutoa mawazo ya namna yakukabiliana na changamoto, na hiyo in-aweza kusababisha kubadilisha hata Historia kiasi fulani.

5 .6 Majukumu Kutakuwa na majukumu machache yanayoon-goza ndani ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati, ambayo itaonyeshwa katika mazingira. Inaweza kuwa majukumu ambayo washiriki wote katika Usafiri wa Wakati wanapaswa kujua, kwa mfano mkuu au watu wengine ambao ni muhimu kwa hali hiyo. Baadhi ya majukumu haya maalum yatatetea maoni tofauti ya maswali muhimu ili kuzuia kwamba kundi lote linachukua maoni sawa. Wengi wa washiriki wanaweza kuchagua maoni tofauti kama wao.

5 .7 ShughuliWakati wa tukio la Kusafiri kwa Wakati Washiri-ki watagawanyika katika vikundi kujadili suala fulani lililowekwa katika hadithi. Ikiwa ni mada

nyeti au jamii ya watawala wa kawaida kwamba washiriki wamegawanywa kwa kuzingatia jinsi kama wanawake, wanaume, wasichana na wavu-lana. Kila kikundi kinapaswa kuwa na kiongozi mmoja wa kikundi ambaye ni sehemu ya timu ya TT. Shughuli za kikundi ni nafasi salama ya kus-ikilizana, kujadili na kuja suluhisho.

Shughuli zinapaswa kuwa rahisi kupanga na kuwa sehemu ya muktadha wa kihistoria. Shughuli in-aweza kuunda hali ya nguvu ya wakati uliopita, na kwa hivyo inatoa uhuru wa kujadili. Inaweze-kana, kujaribu kujiepusha na shughuli ambazo washiriki hufanya kila siku au kitu ambacho ni maalum sana kwa wakati huu. Kila mtu katika ki-kundi lazima ashiriki kikamilifu katika shughuli hiyo na shughuli lazima ichukue washiriki wote kuzungumza na kusikiliza.

Buni shughuli hizo ili vikundi vikusanyike, ili kuruhusu majadiliano. Vielelezo vya shughuli ni: kama kuandaa chakula, karanga, kukausha unga, kunywa kahawa,nk Katika hali hiyo shughuli to-fauti zinapaswa kuorodheshwa, pamoja na vifaa vinavyohitajika kwa kufanya shughuli hizo.

5 .8 Mpango KaziHali hiyo inapaswa pia kujumuisha mpango wa muda na mpangilio wa wakati timu ya washiri-ki wa TT itakapokutana kwenye eneo, kuandaa tovuti, kukusanya washiriki, wakati Tukio la Kusafiri la Wakati linaanza, linapomalizika na wakati wa kutafakari.


15

Mara tu Kisa mkasa kitakapoandikwa ,kitaru-husu au kutoa muda wa kuandaa tukio la safari ya wakati . hili linakuwa jukumu au tukio hali-si katika eneo la kihistoria katika jamii itakayo-chaguliwa. Tukio hilo mara nyingi huchukua saa 1-3 . Tukio la Kusafiri kwa Wakati ni tukio moja; siku moja katika historia, iliyowekwa katika eneo fulani. Vifaa daima ni changamoto, kwa hivyo jaribu kuchagua eneo ambalo ni rahisi kwa watu wengi iwezekanavyo, haswa kwa washiriki.

6 . Tukio la Kusafiri kwa Wakati

Wakati wa tukio la Kusafiri kwa wakati wewe na timu yako ongoza washiriki kwa uangalifu na kuwafanya washiriki kwenye mchezo wa igizo. Tukio lisiharibiwe na pengine michezo fulani, hakuna watazamaji, hakuna watendaji ila watu wote ni washiriki katika tukio. Majukumu yote ya kisasa yameachwa, kwa hivyo ikiwa mashirika ya nje au viongozi wa ndani wamealikwa, wanashiri-ki kama kila mtu mwingine. Inaweza kuwa wazo zuri kubadilishana majukumu kati ya muktadha

Tukio la Kusafiri kwa wakati ni shirikishi na kila mtu ni muhimu sana katika tukio.


16

Jadili na timu yako kabla ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati: Je! Kuna hatari yoyote na hali hiyo? Je! Unafanya nini kushughulikia hatari hizo?

Sheria katika Tukio la Kusafiri kwa Wakati: Kila mtu anatunza umri na jinsia zao. Kila mtu anapata jina mpya. Kila mtu anakaa katika wakati wa kihistoria, bila kuongea juu ya wakati wa kisasa. Kumbuka kuwa na furaha!

wa kisasa na wa kihistoria, kiongozi wa kisasa kama Askofu au diwani anachukua jukumu la watu wa kawaida wa kijijini katika Kusafiri kwa Wakati na kwa kinyume chake.

Lengo la Tukio la safiri kwa Wakati ni kutengen-eza nafasi nzuri ya kujadili na kutafakari kutoka-na na hali halisi iliyopo. Nafasi salama huundwa na mifumo kadhaa tofauti, ambayo inawezesha washiriki kuzungumza kwa uhuru. Kwanza, tunabadilisha muktadha kutoka kwa kisasa, hadi nyakati zilizopita. Pili, tunacheza jukumu la mtu mwingine badala ya sisi wenyewe. Tatu, tunazu-

ngumzia maswala katika vikundi vidogo, wakati tunafanya shughuli za aina fulani. Hii inafungua mjadala mpana ambapo mambo nyeti yanaweza kuja juu.

Kisa mkasa kilichoandikwa kinaleta sura nzima ya tukio litakavyokuwa na itatumika kama msaa-da kiongozi katika tukio lako. Kisa hicho kinaweza kutumika mara nyingi tu, kama utabadilisha eneo na hakikisha una elewa kisa kulingana na mazingira . Idadi ya washiriki inaweza kutofau-tiana kutoka 10 hadi 100, lakini kwa kila ukubwa wa tukio ndivyo timu yako inavyokuwa kubwa.


17

Chagua eneo kwa uangalifu. Ikiwa unayo safiri kwa Wakati katikati ya kijiji kikubwa, watu kutoka sehemu mbalimbali za kijiji wanaweza kupendezwa, kukusanyika na hata kusumbua hafla na jukumu. Inaweza kuwa wazo zuri kuchagua nafasi ndogo kwa Tukio la Kusafiri kwa Wakati ambalo limetenganishwa kidogo na kila siku, kisasa, maisha.

7 . Sehemu tofauti za Tukio la Kusafiri kwa Wakati

Tukio la Kusafiri kwa Wakati linafuata safu mad-hubuti ya hatua ambayo hufanya kazi iwe rahisi kwa timu ya Kusafiri kwa Wakati. Awamu tofauti pia ni muhimu kwa kufanya kusafiri kwa waka-ti iwe salama na rahisi kwa timu nzima. Inaweza kuonekana kuwa ngumu kwa awamu zote, lakini baadhi yao ni mafupi sana kwa wakati, kumbu-ka kuwa Tukio zima la Kusafiri kwa wakati lin-achukua kati ya saa 1-3. Hakikisha kuongea kila kitu kupitia Kikosi chako cha Kusafiri kwa wakati kabla ya tukio ili kujenga ufahamu mpana. Un-aweza hata kufanya mazoezi kwa baadhi ya hatua mapema ili kuwa na uhakika kuwa kila mtu ana-jua cha kufanya.

7 .1 Andaa mazingira/eneo la tukioTukio la Kusafiri kwa Wakati wote hufanyika ka-tika eneo la kawaida kama kijiji, kituo cha jamii au shule. Jambo la kwanza lazima ufanye kama mratibu ni kuandaa eneo, hii inapaswa kufanywa kabla ya washiriki kufika. Fikiria tukio zima na jinsi unahitaji kutumia eneo. Waweza kukusanya wapi washiriki wote? Je! Vikundi tofauti vinaweza kukaa wapi wakati wa majadiliano na shughuli? Jaribu kuweka vikundi tofauti mbali ili majadil-iano ya vikundi tofauti yasiingiliane, lakini jar-ibu kukaa jirani na kila kundi ili uweze kuona vikundi vingine. Unarudi nyuma kwa wakati, kwa hivyo ondoa au kuficha vitu vya kisasa ikiwa

Timu ya Kusafiri ya Wakati ina fanya mazungumzo mafupi ili kuona kama kila kipo sawa na kama kuna mabadi-liko au maboresho kabla ya kuiendea jamii.


18

inawezekana. Ikiwa una pendekezo lolote la shu-ghuli tofauti ambazo wewe, au viongozi wa shu-ghuli tofauti unaweza kuziweka mahali sasa

Baada ya kutayarisha eneo/jamii, kuwa na mazu-ngumzo madogo na Timu yako ya Kusafiri kwa Wakati. Je! Kila kitu kimeandaliwa? Je! Kila mtu anajua la kufanya? Je! Kuna jambo ambalo hali-jatarajiwa limetokea?

7 .2 Kusanya washirikiWashiriki wanapowasili, nyinyi nyote mnak-usanyika kwenye duara kubwa. Huu ni wakati wa kuelezea kile kitakachotokea na kujionesha mwenyewe na sehemu zingine za timu. Kulingana na kile washiriki wanajua, lazima ueleze tukio la Kusafiri kwa Wakati ni juu ya nini. Kuwa mwan-galifu ili usifikie nadharia, badala yake waam-bie kwamba mtajadili maswala ya jamii kwa njia mpya na ya kufurahisha. Tengeneza mfano mzuri kwa kuongea na watu kwenye kikundi au ukitu-mia mwenyewe kama mfano. Kuwa wazi kabisa kuwa tunarudi nyuma kwa wakati na kwamba utakuwa mtu mwingine wakati wa hafla. Fafanua pia kuwa tutatumia majina mengine wakati wa

majadiliano. Awamu hii ni muhimu sana kwa ku-unda uaminifu na usalama kwa washiriki.

Katika kipindi hiki unaweza pia kuwaambia washiriki jinsi tunaweza kufikiria urithi na waka-ti. Mambo yalikuwaje wakati huo? Vipi mambo sasa? Je! Tunatakaje maisha yetu ya baadaye? Fa-fanua sheria pia, hatuzungumzi juu ya mambo ya

Awamu hii ni muhimu kwa kuungana na kikundi. Kukutana, kusalimia na kuanzisha mahusiano na watu wanaopaswa kushiriki.

Waweke watu wote katika duara ili kila mtu aweze kuona na kuonekana.

Majina mapya ni sehemu muhimu ya Tukio la Kusa-firi kwa Wakati. Wacha washiriki wafikirie na waamue wenyewe. Ni majina gani ambayo yalikuwa ya kawai-da wakati huo?


19

Hii ni sehemu muhimu sana kwa kuunda nafasi salama. Jaribu kuunda uzoefu mkubwa, kwa kutumia akili nyingi na uwape washiriki historia ya wakati na tovuti ambayo jukumu la michezo hufanyika. Awamu hii inaweza kufanywa na Timu yako ya Kusafiri ya Wakati kabla ya tukio.

kisasa, hakuna watazamaji, sisi sio watendaji, tu-nashiriki kwa pamoja katika hili.

Mwisho wa awamu hii timu ya TT itasambaza majina mapya kwa washiriki wote kwa kuwap-atia kalamu na karatasi ili waandike kwa kush-irikiana na sehemu hii huwa ni nzuri na yenye raha na kufurahiana sana kwani watu watacha-gua majina yale ya zamani kulingana na maeneo yao na kama kuna majukumu mshiriki anataki-wa kupewa basi yatajulikana hapa kama kiongozi mkuu wa kijiji, chifu nk.

7 .3 UanzishajiUanzishaji ni muhimu sana kwa kuunda nafa-si salama ya majadiliano na tafakari. Uanzishaji umefanywa kama sherehe ndogo, ambapo tuna-tumia hisia tofauti kuashiria mabadiliko kutoka wakati wa sasa hadi wakati uliopita. Uanzishaji unaweza kuchukua aina tofauti, na zifuatazo zi-napaswa kuonekana kama mfano:

1. Wakusanye washiriki wote kwenye duara, waombe wafunge macho yao na kushikana mikono

2. Tumia sauti ya chini, i.e kuuliza kikundi ku-fanya kitu kwa taratibu kama mtu kucheza muziki/kupiga ngoma.

3. Kiongozi wa Kusafiri kwa wakati anaelezea hadithi ambayo inarudisha kikundi kwa wakati, na wakati huo huo anaelezea sababu ya watu kukusanyika.

4. Kurudi kwa mwaka maalum inaweza kuwa ngumu kufahamu, rejea “miaka arobaini ili-yopita” au “wakati bibi yangu alikuwa mtoto” badala yake

5. Maliza hadithi kwa kuelezea kwamba washiriki warudi kwa wakati wanapofungua macho yao.

Katikati ya duara, mtu anaelezea hadithi inayowarudisha washiriki kwa wakati uliopita. Hii inaweka alama kati ya nyakati za sasa na za zamani.


20

7 .4 Kuvunja UkimyaAwamu hii inakuja mara tu baada ya kuan-zishwa, wakati washiriki wataanza kufungua macho yao. Wengi sio salama na hawajui la ku-fanya au jinsi ya kuchukua hatua. Kwa kuvunja ukimya, tunaashiria kwamba tuko kwenye ju-kumu la kucheza na kwa wakati uliopita. Mtu kutoka Timu ya Kusafiri na Wakati anaingia kwenye mduara, kwa tabia. Hii itafanywa na “mshindo”. Tumia sauti kubwa na karibu kuz-idi kuonyesha kuwa tumerudi kwa wakati na kwamba wewe ni mtu mwingine.

Fanya mazoezi haya kabla ya tukio kwa kukusanya kikundi chako. Chukua zamu ni nani atakuwa mtu anayeanzisha na nani atakayevunja ukimya.

Mtu anayevunja ukimya pia anapaswa kuwa ndiye anayewasilisha shida ya kikundi, kulingana na mas-wali muhimu na mazingira. Tumia wakati huu ku-washirikisha washiriki wengine, waulize maswali ya moja kwa moja kwenye maoni yao, ukitumia jina kwenye vibandiko vyao vya majina mapya. Wengine kutoka Timu ya Kusafiri kwa Wakati wanaweza kushiriki, kuchukua maoni tofauti kuonyesha kuwa maoni yanayokinzana ni sawa. Inaweza kuwa na msaada sana ikiwa itaonekana wazi kuwa vikundi haviwezi kukubaliana kwa sasa, basi kuna sababu nzuri ya kujadili hili kwa vikundi vidogo.

Mambo mengine yanaweza kufanyika kabla ya kuanza Safari kwa wakati, jaribu kuanzisha na kuvunja ukimya kwa wana kundi wako na kubadilisha majukumu na kila mtu aweze kujaribu.


21

Je! Kikundi kipo kimya sana? Wakati mwingine kikundi kinaweza kuwa kimya sana; hii ni ya kawaida katika vikundi vilivyo na watoto wengi. Kama kiongozi wa shughuli, haifai kuogopa ukimya. Washiriki wanafikiria na wanasita. Wanahitaji wakati. Kama kiongozi wa shughuli ni rahisi kuanza kuzungumza sana, karibu kutoa mihadhara. Badala yake unaweza kuzingatia shughuli na kuvunja ukimya; ukifanya hivyo kwa kuwachokoza wataanza kuchangia tu na kuongea.

7 .5 Kugawanyika katika vikundi Kiongozi wa safiri kwa Wakati, awaombe washiri-ki kugawanyika kwenye makundi madogo mado-go ambayo yatasaidia kujadili juu ya hali halisi ya eneo lao na kuja na mapendekezo nini kifanyike. Kutokana na unyeti unaweza kuwagawa watu kulingana na jinsia na umri mfano wanaume, wanawake, vijana wa kike na kiume ili kuongeza nafasi ya kuwa huru wanavyo jadili na kutoa mawazo.

Kila kikundi kinapaswa kuwa na kiongozi wa shughuli kutoka Timu ya Kusafiri kwa Wakati. Lengo la kiongozi ni kufanya mazungumzo yae-nde. Kiongozi wa kikundi anapaswa kuhakikisha kwamba washiriki wote wanachangia katika ma-jadiliano. Jukumu kama kiongozi wa shughuli ni kusikiliza, sio kuongea. Mara nyingi mtu katika kikundi huwa na hamu ya kusema, lakini kiongo-zi wa kikundi anapaswa pia kuzingatia wale am-bao wamekaa kimya. Washirikishe kwenye ma-

Watoto wadogo wakati mwingine huwa na aibu, hakikisha una kuwa muaminifu na mvumilivu.


22

Washiriki wamegawanyika kwenye makundi tofauti. Chifu anacheza kama mshiriki wa Safiri kwa wakati na anatembelea vikundi tofauti na kusililiza mijadala yao.

jadiliano kwa kuuliza maswali ya moja kwa moja, kwa kutumia jina walilonalo katika Kusafiri kwa Wakati, rejea hadithi ya hali na maswali maalum. Kumbuka kutumia maswali wazi ambayo hay-awezi kujibiwa na “ndio” au “hapana” maswali rahisi.

Kiongozi wa kikundi anapaswa kutokuhusika kati-ka mazungumzo, lakini ikiwa kikundi kinaoneka-na kuchukua maoni ya umoja kiongozi wa kikun-di anaweza kuchukua maoni mengine, hata ikiwa hii ni ya kutatanisha na maoni yako mwenyewe

kwa wakati huu. Hiki ndio kinachofanya kikundi kiende, ili kuinua majadiliano kwa ngazi inayofua-ta, kusaidia kikundi kuunda hoja zao.

Wakati wa kujadili, vikundi vinapaswa kuwa na shughuli za kufanya. Hii inapaswa kuhisi kama sehemu ya asili ya hali hii, watu walifanya nini siku ya kawaida katika muktadha huo?.Shughu-li inapaswa kuwa rahisi, na kila mtu anapaswa kupata nafasi ya kushiriki. Shughuli kama ka-ranga za kuchemsha, kuandaa chakula na kazi za mikono mara nyingi ni shughuli nzuri ambazo


23

ni rahisi kuandaa. Kumbuka kwamba washiriki lazima waweze kuzungumza wakati wa shughuli.

Kikundi pia kitambue nani atakuwa msemaji wa kikundi. Kiongozi wa shughuli haipaswi kuwa msemaji. Msemaji huyu atawaambia washiriki wengine wote hitimisho au suluhisho la kikun-di fulani waliofikia wakati wa majadiliano na ana jukumu muhimu la kufanya kikundi kidogo kukubaliana juu ya suluhisho.

Katika safiri kwa Wakati mwaka 1891 watu wote walikuwa wakizungumza juu ya ndoa za mapema/utotoni kwa watoto , ambayo wakina mama hawakukubalina na hali hiyo.Ghafula watu wawili wa misionari wanaingia kiji-jini na mawazo mapya.

7 .6 Picha/jambo la kupendeza (Hiari)Hii ni hatua ya hiari, wakati vitu tofauti tofauti vinaibuka kwenye mjadala, mtu anaweza ku-wasilisha uzoefu wake kwenye kundi na yaka-badilisha kabisa mwelekeo wa mjadala, hivyo unatakiwa upange mapema na timu utakayofan-ya nayo shughuli.Weka angalizo kwa timu kama mtu mpya naweza kuingia katikati na kutoa mao-ni kwa kuwa pengine alialikwa na uongozi wa kijiji, vikundi vizingatie habari hii mpya katika mazungumzoyao.


24

7 .7 Wakusanye washiriki na kuwapatia matokeo toka makundi yote Baada ya muda mdogo wa majadiliano, vikundi tofauti vinakusanywa tena. Mtu yule yule aliye-vunja ukimya na kugawanya washiriki mwanzo-ni mwa Usafiri kwa Wakati anaweza atawataka washiriki kurudi pamoja eneo moja. Sasa wakati umefika wa kutatua shida iliyotolewa katika Usa-firi kwa Wakati. Wakati vikundi vyote vinapok-usanyika kiongozi anafupisha muhtasari wa kile kilichotokea hadi sasa, na sasa anauliza washiriki wengine kwa msaada. Kila msemaji anawasilisha kile vikundi vyao vimeamua, kiongozi anasikil-iza na kuuliza maswali lakini hayashiriki.

Kuna wakati washiriki wote wa kikundi ha-wakubaliani. Katika swala hili, ni muhimu kwamba maoni yote tofauti yanaweza kuonyesh-wa. Wakati msemaji kutoka kundi moja ameon-gea, kikundi kinachofuata kinaalikwa kushiriki majadiliano yao.

Hii ni sehemu nyeti/muhimu ya Tukio la Kusa-firi kwa Wakati, kwa kuwa maoni yanayokinza-na yanaonyeshwa, na nafasi salama zilizoundwa katika vikundi vidogo zinagombewa. Hakikisha kuweka nafasi salama kwa kubaki huko nyuma na usikilize kwa uangalifu kwa wasemaji wote namna wanavyo fanya.

Baada ya kila msemaji kuwasilisha kama hiti-misho kwa kila kundi basi kiongozi wa safari kwa wakati anapata muda wa kuhitimisha kwa ufupi yale yote ambayo yamkini wamekubalika katika kila kundi, mfano kundi lingine linaweza kuwa na mapatano zaidi ya moja na kuwaambia wanayo nafasi yakufanya mabadiliko kwa yale ambayo wameona yanakwenda sivyo. Ikiwa vi-kundi tofauti haviwezi kukubaliana, Kiongozi wa Kusafiri kwa Wakati anaweza kutangaza kwamba lazima afikirie juu ya hili, na kwamba sio swali ra-hisi kutatuliwa kwa haraka. Mwishowe, awaombe washiriki kusimama tena katika duara na kufun-ga macho tena.

Mwisho wa tukio, washiriki wote wanakusanyika pamoja. Kiongozi chifu anasikiliza maoni toka wasemaji toka kila kundi.


25

7 .8 Kumaliza Tukio la Safiri kwa WakatiKusafiri kwa Wakati kwa nyakati za kisasa kuna-paswa kufanywa kwa njia ile ile kama Kusafi-ri kwa Wakati nyuma katika historia, kuashiria mabadiliko kutoka kwa Kusafiri kwa Wakati hadi leo. Kikundi kinasimama katika duara, kwa ku-funga macho, kushikana mikono.

Anza na muziki wakati mtu anaelezea hadithi ndogo. Katika hadithi hii unaweza kuungani-sha nyakati za zamani na za sasa na za baadaye. Waambie kikundi kile ambacho wamekuwa wakiongea na kile wameamua na kuunganisha

Kusafiri kwa Wakati mnasafiri mpaka wakati wa sasa ni sawa na maisha ya mwanzo kabisa, lakini watu wa mai-sha ya kati walitumia uzoefu wa sasa kulinganisha na maisha yaliyopita na hali ya sasa.

hii kwa wakati huu na siku zijazo. Je! Mabadiliko waliyoyategemea yametokea? Je! Shida zinafana-na? Kumbuka kuinua na kusisitiza pande chanya za urithi na mila, kwa hivyo kikundi hakiachilii Kusafiri kwa Wakati na hisia kwamba kila kitu kilikuwa kibaya zaidi wakati huo.

Wakati hadithi inamalizika, waulize washiriki wafungue macho yao na wakaribishe waelezee na itapendeza ukiwataja kwa majina yao mapya na hakikisha kila mtu ana jambo ambalo amelifiki-ri alipokuwa amefumba macho, ruhusu kicheko wakati wa kuwasilisha hii itaonyesha kuwa sote tupo pamoja.


26

7 .9 TafakariSehemu ya mwisho, na labda muhimu zaidi, ni tafakari. Huu ni wakati ambao tunapojadili kile tulichojifunza juu ya wakati uliopita na jinsi tuna-vyotaka hali yetu ya baadaye iwe. Mmoja wa watu kutoka Timu ya Kusafiri kwa Wakati huwezesha mjadala huu. Funguo muhimu ni kuuliza maswa-li wazi, unganisha majadiliano na yale yaliyotokea katika Usafiri kwa Wakati na hakikisha kila mtu anapata nafasi sawa ya kuongea.

Maswali ya kuanzia yawe rahisi unaweza kuuliza wanaona tofauti gani wakati ulio pita na sasa Je! Tunaweza kujifunza nini kutoka kwenye historia? Je! Tunataka siku zijazo kuwaje? Kumbuka kuwa mambo kadhaa ni sawa katika historia, wakati

mambo mengine yameimarika, na bado jambo lingine lilikuwa bora katika nyakati zilizopita. Kwa kuongea juu ya hili, hufanya mabadiliko ya siku za usoni yaonekane kuwa hatari. Vitu vime-badilika kila wakati, na vitaendelea kubadilika. Jambo bora tunaweza kufanya ni kujadili nini cha kuweka na nini cha kuondoka wakati wa mila, kanuni, maadili na kuona kwamba sisi ambao tu-naishi leo tunaamua siku zijazo.

Waalike watu wengi kwenye mazungumzo na ujaribu kutafuta njia ya kusonga mbele. Ikiwa kikundi kinaweza kukubaliana kama vile walivy-ofanya katika safiri ya Wakati, unaweza kuwapa changamoto kufanya njia ya kusonga mbele. Ni nini kifanyike na nani atakayekifanya?

Kila wakati wape wakati wa kutosha kutafakari. Ni muhimu kutafakari na kujadili mambo ambayo yalitokea wakati wa safiri ya Wakati, haswa ikiwa maswali muhimu yanatokana na maswala nyeti.

Tafakari inaweza wakati mwingine kuwa kubwa, na washiriki wengi wanataka kushirikisha uzoefu wao hivyo hakikisha kuwa unatimu iliyokamilika kulingana na ukubwa wa tukio lenyewe mahali husika.


27

8 . Majukumu na Wajibu

Wakati wa tukio la Kusafiri na wakati kila mtu ana jukumu, na watu wengine pia wana kazi fu-lani. Jukumu ni tabia unayocheza wakati wa Us-afiri na Wakati, ambao unatambuliwa sana na mabadiliko ya jina. Jukumu linaweza pia kuwa na hadhi maalum, taaluma nk Hii inaweza kuwa “Mkuu”, “mwakilishi wa Serikali”, “Muuguzi” au vivyo hivyo. Unapocheza jukumu, unaweza kubadilisha njia zako za kuishi, kusisitiza kwam-ba unacheza jukumu. Labda mkuu haangalii sana au muuguzi anaingilia kila mtu? Hii ni muhimu kwa kila mtu katika Timu ya Kusafiri kwa Waka-ti kufikiria, lakini washiriki wengi wako sawa na

jina mpya kama alama kwa jukumu ambalo wa-nacheza.

Washiriki wengine katika Tukio la Kusafiri na Wakati lina kazi fulani, au kuiweka kwa njia ny-ingine: Kazi zingine zinahitajika katika Tukio la Kusafiri kwa Wakati, hizi zinaweza kufanywa na mtu mmoja au idadi kubwa ya watu. Kila awamu, (tazama sura iliyopita) imeshikamana na mtu ambaye anapaswa kufanya kitu wakati wa kipindi hicho maalum, mtu ambaye ana kazi fulani. Kwa kweli, mtu mmoja anaweza kuwa na kazi tofauti katika awamu tofauti. Hakikisha kuongea haya na

Kabla ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati ,orodhesha majukumu yote na kazi zinazohitajika na uamue ni nani anayewajibika.


28

timu kabla ya kuanza hafla/tukio ya Kusafiri kwa Wakati, ili kila mtu ajue kile anapaswa kufanya.

Mbali na kazi zilizounganishwa na awamu tofau-ti kazi ifuatayo inaweza kutumika au kuhitajika wakati wa hafla ya Kusafiri kwa Wakati.

Kiongozi wa Safiri kwa Wakati: Kuwajibika kwa kuratibu matayarisho, kuongoza kazi ya vitendo na kutunza wakati.

Mpinzani mhusika: Watu ambao watachukua maoni kwa wazi kabisa kwa au dhidi ya mtaza-mo na mawazo yaliyowasilishwa . Kazi yao ni ku-wezesha na kufanya washiriki wengine kutafakari zaidi kama wachokonoaji wa maswali mbalimbali

Kuwajibika kwa pendekezo: Ikiwa maelezo maalum au mavazi yanahitajika kwa Usafiri kwa Wakati, mtu anahitaji kuwajibika katika kuipa-ta. Mtu huyo pia anapaswa kuwajibika kukusan-ya mapendekezo baada ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati, ili waweze kutumiwa mara kwa mara.

Mtu A atachukua jukumu la mkuu wakati wa Usafiri kwa Wakati. Yeye pia atakuwa na kazi ya Kiongozi wa Kusafiri kwa Wakati na “Kuvunja Ukimya.”Mtu B atachukua jukumu la afisa wa serikali. Pia atakuwa na kazi ya kufanya uan-zishaji na kuwezesha tafakariMtu C atacheza jukumu la mwanakijiji lakini hana kazi yoyote isipokuwa ya kushiriki.

Kabla ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati ,orodhesha ma-jukumu yote na kazi zinazohitajika na uamue ni nani anayewajibika.


29

Baada ya tafakari, tukio limekwisha. Baada ya kuondoka kwenye mazingira ya tukio timu ya Kusafiri kwa Wakati inaweza kutafakari juu ya kazi zao. Je! Kila kitu kilienda kama ilivyopang-wa? Je! Kuna haja ya kubadilisha kitu kabla ya kusafiri kwa Wakati unaofuata? Ni nini kilikuwa kizuri na kinachoweza kufanywa bora? Pia shiri-ki majadiliano tofauti ambayo ulihusika, mara nyingi maarifa mapya juu ya suala hilo yanaweza kufunuliwa hapa, ili kuweza kukusaidia kupanga shughuli mpya.

Natumaini jamii imefikia hitimisho fulani na hata njia halisi ya kusonga mbele kwa jinsi am-bavyo wanataka maisha yao ya baadaye yawe.

9 . Baada ya Tukio la Kusafiri kwa Wakati

Kusafiri na Wakati hutumika kama kufungua macho na njia ya kuongeza mwamko na ufaha-mu juu ya maswala muhimu ambayo yanahitaji kushughulikiwa. Lakini tukio hilo sio dhamana ya mabadiliko.

Ili kufikia mabadiliko jamii inahitaji kufanya kazi kwa matokeo kwa kutumia njia zao kulingana na tamaduni na mila zao. Kama waandaaji wa njia hii ya Usafiri na Wakati unaweza kutembelea jamii baadaye na kuona nini kimefanyika na jinsi ambavyo wao wenyewe wanataka kuendelea ku-toka hapo walipo, Ili kufikia mabadiliko, sababu nyingi zinaweza kuhitajika.

Kumbuka kukaa pamoja na timu yako baada ya tukio na kufanya tathimini na baadaye kuweka mpango wa mbeleni.

30


10 . Baadaye

Njia ya Kusafiri kwa wakati ilianzishwa nchini Tanzania mnamo 2018 na hadi sasa, kumekuwa na matokeo chanya hasa tunaposhughulikia suala la ukatili wa kijinsia. Katika jamii ambazo mra-di wa TT umekuwa ukifanya kazi, wanawake na watoto wamekuwa wakielezea maoni yao, wame-kuwa wakishiriki katika michakato ya kufanya maamuzi na wamepata matokeo mazuri katika jamii zao.

Tanzania sasa ni sehemu ya mtandao wa ki-mataifa wa Bridging Ages na ni moja wapo ya nchi nyingine ambazo zinaona urithi kama kifaa muhimu katika kuleta mabadiliko mazuri katika jamii.

Bridging Ages ni shirika la kimataifa linalolenga

utumiaji wa historia na jinsi tunavyotumia maa-rifa haya kwa faida ya jamii ya leo. Mazingira na hadithi za ndani zinaunganisha hali ya zamani na maswala ya sasa ya jamii kwa kutumia Mbinu ya Kusafiri kwa Wakati kama kifaa. Bridging Ages ina watu kutoka nyanja tofauti kama vile elimu, urithi na jamii kutoka nchi takriban 20 barani Ulaya, Amerika ya Kaskazini na Afrika. Nchi kadhaa zimeanzisha mitandao ya umri wa kitaifa na Kikanda Bridging Ages

Bridging Ages inahimiza sana wadau mbalimbali kutumia njia hii ya safari ya wakati kama njia au kifaa kwa jamii kufanya kazi kwa pamoja katika kutafakari juu ya masuala yaliyomo katika jamii zao.

TUMIA WAKATI ULIOPITA KUJENGA MAISHA YAJAYO

Soma zaidi www.bridgingages.com

http://www.bridgingages.com


31

Kiambatisho

Visa mkasa vifuatavyo viliandaliwa wakati wa mradi na washiriki kutoka Jumuiya ya Kikristo Tanzania na KKKT. Visa hivi vilikuwa vya ma-jaribio katika jamii za wenyeji kama sehemu ya mafunzo. Zinatokana na muktadha wa eneo hilo na zinaweza kutumika kama msukumo wakati wa kuunda Safari mpya za Wakati.

1 . Kisa Mkasa kilichotumika Tanzania juu ya ndoa za utotoniKufika kwa wamisionari 1891 Kisa hiki kimetolewa na KKKT

Lengo• Kuelewa mambo ya muhimu juu ya ndoa za

utotoni na Unyago• Kuelewa thamani ya mazungumzo na umu-

himu wa usawa wa jinsia / haki• Kuelewa umuhimu wa kihistoria / kitama-

duni na uhusiano wa nguvu ya maamuzi• Tambulisha Njia ya Kusafiri kwa Wakati

kama njia ya kutafakari juu ya maswala ya kisasa

• Kutatua shida kwenye changamoto za leo

Maswali ya msingi• Je! Ni mila gani ya kutunza?• Ni mila gani ya kuacha?• Jinsi ya kuchagua wakati mila / imani mpya

na za zamani zinapokutana?

Makundi lengwa• viongozi wa dini• wazazi • watoto

UhalisiaKatika sehemu nyingi za Tanzania, kuna jamii ambazo zinawatenga wanawake na watoto katika utoaji wa maamuzi. Wanawake wanachukuliwa kuwa chini ya wanaume na kwa hivyo wana-paswa kuwa watiifu kwa wanaume. Wakati huo huo, wanawake katika jamii nyingi huchukuliwa kama nguvu ya kufanya kazi kwa sababu ya ki-wango cha juu cha uzazi wa wasichana wachanga. Kwa hivyo, wanaume wanapenda kuoa wasichana wadogo, kwa sababu kadha wa kadha.

Wanaume wanaamini kuwa wasichana wadogo huwasaidia kuwa wadogo, wakinababa pia wa-naamini kwamba ikiwa msichana mdogo ameole-wa, anakuwa salama na mumewe. Kwa wanaume matajiri, msichana wadogo huchukuliwa kama warithi wake (mrithi). Kwa jamii masikini, ndoa kwa wasichana wadogo inachukuliwa kuwa chan-zo cha mapato kwa sababu ya mahari inayopang-wa na kulipwa na muoaji.

Unyago ni neno la Kiswahili ambalo linamaan-isha mambo yote ya tamaduni nchini Tanzania ikiwemo mitindo,muziki, densi, ndoa, matukio ya kimila nk. Sasa kuna tamaduni zisizo za ka-waida ambazo hufanya sherehe mara tu binti an-apobalehe na kupewa mafundisho ya namna ya kuishi hasa na mwanaume. Na shughuli hii kims-ingi hufanywa na wanawake wazee wa kimila hao hufundisha zaidi juu ya ngono na namna ya ku-juana. Kwa Kawaida shughuli hii huchukua siku kadhaa na kuambatana na ngoma na muziki am-bao unakusanya watu wengi na zawadi kwa binti ambaye ameingia hatua hiyo.Mkoa wa Mtwara ni mahali ambapo utamaduni wa jadi wa kuanza mazoezi bado unafanyika sana.


32

Maeneo mengine ya makabila ya Tanzania yana-fanya aina zingine za unyago ni Mtwara na huko ni suala la kijamii sana, lipo wazi, Ni katika un-yago ambapo msichana hujifunza juu ya jinsi ya kumtendea mwanaume kijinsia na jinsi ya ku-tunza kaya. Kupitia tafiti mbali mbali, kuishi na kumtendea haki ya ndoa mwanaume, lakini im-ebainika kuwa Unyago ni sababu ya kubwa ya ujauzito wa mapema kabla ya umri (Utoto) hii in-atokana na kuwafundisha watoto wadogo namna ya kumuhudumia mwanaume na mara wanajiona wamekuwa watu wazima na kufanya bila angal-izo.

Unyago huanza kabla ya kubalehe kwa sababu hufundishwa kabla ya hapo. Wasichana wengi mara baada ya kuhitimu, wanatambuliwa kama wanawake katika jamii yao na wanaonekana wenye thamani zaidi. Pia wanapokea pesa na zawadi katika tukio ya mwisho na kwa wasichana wengi, hii ni mara ya kwanza kupata pesa wana-zoweza kutumia kama watakavyo.

Muhtasari wa ukweli wa Kihistoria/KiutamaduniUNYAGO, au mafunzo ya jadi, yaliletwa pwani la Tanzania na Wangindo; Wamanyema; na Wan-yasa; makabila ya wahamiaji mwanzoni mwa karne ya 19 lakini kama shughuli, iliwekwa kwa watu wa Kiafrika hadi mwishoni mwa karne ya 19 wakati ilipopitishwa na jamii ya pwani ya Kiswa-hili na kuingizwa katika tamaduni za Kiswahili kama sehemu muhimu ya mafunzo kwa msicha-na.

Ujio wa wamisionari wa mapema kuna ushaw-ishi katika mapambano dhidi ya ndoa za mapema nchini Tanzania. Kati ya miaka ya 1860 na 1870 walifika wamisionari wa Kikatoliki, ambao wal-ishawishi sana juu ya ndoa za kike nchini Tan-zania.

Huko Bagamoyo walikuwepo Holy Ghost mwaka 1872 na David Livingstone (1874) ni Mmishonari wa kwanza katika kanisa kongwe huko Afrika Mashariki. Kanisa jipya limejengwa 1910-1914.

Kuja kwa Wamishonari kuliwahimiza wanawake kuahirisha ndoa yao ya kwanza na kukatisha tamaa kujiingiza katika mahusiano ya mtaala.

Kwa kuongezea, kwa sababu ya ushawishi wa umisionari, wanawake na wanaume wachache wanahamasishwa kugeuzwa kuwa wakristo na pia kupata stadi za masomo. Na wote waliogeu-ka na kuwa wakristo walipata bahati ya kusoma na kuwa viongozi katika makanisa yao na jamii zao pia, lakini wale ambao waliendelea na mila hawakupata nafasi ya kupata elimu ukilinganisha na wale wengine. Kwa sababu ya Ukristo watu waliishi maisha ya kistaarabu,maisha ya amani na maelewano kwa kufuata na kuzingatia misingi ya dini.

Mila na desturi zina nguvu sana na ziliendelea kwa kizazi hata kizazi , ni kwa wale tu waliso-ma ndio waliacha kufuata mazoea ya tamaduni kama kuabudu miungu yao. Na wana jamii wal-iwatenga wakristo kwa kuwa hawakutii miungu yao na imani zao. Kwa njia nyingine kuna baadhi ya Wakristo ambao waliamini kwa kujificha ili wasitengwe au kuonekana wa ajabu katika jamii zao, kwa hiyo waliabudu miungu yao na wachawi kwa siri.

Kuja kwa wamishonari kulianzisha madarasa katika jamii, wale wanaokubali Ukristo hujio-na kama watu walioendelea sana wakati wale wengine bado walionekana kama wamepitwa na wakati hivi.Wakristo hawafanyi mila mbaya za kitamaduni kwani kuizoea huwafanya waon-ekane kama watu wasiofaa kwa hivyo ili kudu-misha Ukristo wao wanakanusha mila na desturi zao.

Wana jadi wanaheshimu mila na mazoea yao ya kitamaduni kama vile unyago ambayo inachang-ia ndoa za mapema na ujauzito wa mapema kwa vijana. Tabia zisizofaa husababisha watoto kuacha shule, ndoa za mapema, utendaji duni mashuleni na watoto wa mzazi. Ndoa hii ya mapema kwa hivyo imekuwa sababu ya ukatili wa kijinsia ka-tika jamii nchini Tanzania.


33

Hadithi ya Kuja kwa wamisionari 1891Leo, watu katika kijiji cha Mihuta huko Mtwara wanapanga harusi. Mkutano wa kupanga - famil-ia mbili hukutana pamoja na jamaa na mshiriki wa jamii kujadili harusi iliyo chini ya mti. Bwa-na arusi na bibi harusi wanajiandaa kwa ndoa. Wanawake wanajiandaa kwa ngoma na nyimbo. Mama wa msichana ni kinyume na ndoa lakini wanaume wengine wanapendekeza ndoa ifanyike.

Kuna uvumi hewani, kwamba kila mtu anaongea juu ya hao wazungu wawili wanaoelekea kwenye kijiji cha Mihuta kule Mtwara. Wamevalia mavazi meupe meupe na wanapita kwa jina wamisionari au wazungu.

Wenyeji wamesikia juu ya wamisionari / wazungu kutoka Ulaya hapo awali. Wanahubiri dini mpya, injili ya Mungu mmoja, wanasema. Wenyeji ku-toka Mihuta wanahoji je! Wamisionari / wazungu mpya wanahubiri dini moja ya jadi, au ni tofauti? Watu katika kijiji cha Mihuta hawajui.

Wanakijiji wamechanganyikiwa. Je! Hawa wa-misionari / wazungu wataingiza imani zao, mila na aina yao ya maisha? Wakristo wanazungumza juu ya Mungu Mwenyezi na mtoto wake ambaye alikufa msalabani. Hii ina maanisha nini? Ni kwa namna gani mawazo haya yataathiri maisha yetu? Lakini labda wanaweza kutufundisha kitu? Labda tunaweza kujifunza kutoka kwa kila mmoja?

Wakati wanafanya kazi zao, wanakijiji wanajadili sana. Wote wanangojea kwa hamu, je! Wamision-ari au wazungu. Mkuu (Pendaeli) amekutana na wamishonari na ameanza kuhoji kitendo hicho kuhusu ndoa ya mapema. Anapewa wanajeshi

kazi - ikiwa tunapaswa kuendelea au la - vikundi vinahitaji kujadili na kuja na suluhisho – wagawe katika vikundi 4.

Shughuli1. Wanawake - kupalilia / kufunga / kuandaa

chakula (1 kiongozi wa shughuli za kike)2. Wanaume - kunywa kahawa (kiongozi 1 wa

shughuli za kiume)3. Wasichana - kupalilia / kuandaa chakula

(kiongozi 1 wa shughuli za kike)4. Wavulana - zana za kurekebisha (kiongozi 1

wa shughuli za kiume)5. Viongozi wa kidini - tembea karibu na vikun-

di tofauti kuuliza jinsi majadiliano yanaende-lea na ikiwa wana suluhisho (kiongozi 1 wa shughuli za kiume)

MajukumuKila mtu anakaa kwa umri na jinsia yake.

• Kiongozi wa kijiji – mwezeshaji wa TTM• Wamishonari - wawezeshaji wa TTM 1-2 wa-

taeneza misheni na maono ya Ukristo, waki-hoji mazoea ya jadi. Zinapingana na ndoa za mapema na msimamo kwamba watoto lazi-ma waende shuleni, sio kuoa wasichana waki-wa bado mchanga, nk.

• Wazazi kwa bwana harusi na bwana harusi - baba kwa mvulana (muwezeshaji wa TTM), mama kwenda kwa kijana (muwezeshaji wa TTM), baba kwa msichana (muwezeshaji wa TTM), mama hadi msichana (muwezeshaji wa TTM) dhidi ya harusi)

• Watoto - watoto kutoka kijijini• Wazazi / ndugu / wazee - wazazi / ndugu /

wazee kutoka kijiji


34

TakakariWakusanye washiriki wote pamoja baada ya sa-fari ya wakati na kutafakari kilichotokea kwa pamoja• Kwa nini jamii inaendelea kufanya mambo ya

ndoa za utotoni?• Ni mila gani mbaya zinazoshawishi ndoa za

utotoni Tanzania?• Nini matokeo ya ndoa za utotoni Tanzania?• Nini kifanyike kuondoa/kupunguza ndoa za

utotoni Tanzania?

• Je! Kuna mambo yoyote mazuri ya kutoku-kosoa linapokuja suala la kufikiwa kuhusu elimu ya kijinsia, VVU / UKIMWI,Ukeketaji n.k?

• ndoa ya mke mmoja dhiki ya mitala • Kuzingatia idadi ya watoto • uwezeshaji wa kiuchumi• Haki za kijinsia (wote tuko sawa mbele za

Mungu)

Muda Shughuli Muhusika

8:30-9:00 asubuhi Kufungua kwa Sala Baba Askofu

Maneno ya ufunguzi/utangulizi Mkurugenzi wa wanawake

9:00-9:30 asubuhi Kutambulisha tukio Mratibu wa TTM

9:30-11:30 asubuhi Shughuli Wahusika

11:30-11:40 asubuhi Majadiliano na tafakari Watu wote

11:40 asubuhi Kufunga Baba Askofu

Mpango Kazi


35

2 . Kisa mkasa kilichotumika Tanzania kilicholenga ukeketaji

“Ugonjwa wa Lawalawa” – Kisa mka-sa kiliandaliwa na jumuiya ya kikristo Tanzania huko Mkoa wa Mara Lengo• Kuelewa mambo muhimu juu ya tatizo la

ukeketaji• Kuelewa thamani ya mazungumzo na umu-

himu wa usawa wa kijinsia• Kuelewa umuhimu wa kihistoria / tama-

duni na mila na mahusiano katika utoaji wa maamuzi

• Kutambulisha njia ya kihistoria ya safari ya wakati kama njia ya kuwasaidia kutafakari juu masuala ya umuhimu wa urithi

Maswali muhimu• Kuna faida gani katika ukeketaji?• Kuna hasira gani katika ukeketaji?• Unafikiri kwanini wananchi wanaendelea

kufanya ukeketaji japo serikali imepiga malu-fuku?

• Je kuna madhara gani katika ukeketaji?• Je nini kifanyike kupunguza au kuondoa ka-

bisa Ukeketaji?• Ugonjwa wa Lawalawa

Kundi lengwa• Viongozi wa Dini• Wazazi• Watoto

Muhtasari wa ukweli wa kihistoria/kiutamaduniUkeketaji pia una sababu zake kutoka kwa baadhi ya dini (Wakristo, Waislam na wanajadi). FGM ilitoka Misri, karne ya 5 KK. Ilifanywa sana na Wasudan kwani wanaamini kuwa njia ya kuzuia ujauzito kwa watumwa pia ilitumiwa kama njia ya kudhibiti idadi ya watu. Inasemekana kwamba ilifanya wanawake watamani kuangalia na kum-fanya kuwa na unyenyekevu wa kijinsia. Ni imani

kwamba uke mwembamba utakuwa ngumu kwa wanawake kukubali kujamiiana na kwa hivyo inasaidia kudhibiti upatikanaji wa mimba. Baa-dhi ya watu ambao walifanya mazoezi waliamini kuwa njia ya kupunguza kwa wanawake. Huko Misri wanawake walio na uke uliyotengwa wal-idaiwa sana ili kupunguza uwezekano wa kupata ujauzito. Kwa hivyo, kuna imani nyingi zinazo-husiana na FGM barani Afrika ambayo inamaan-isha ili kukomesha ukeketaji (FGM )tunahitaji kufanya kazi na imani zote hizo katika jamii.

Ukeketaji wa watoto wa kike kwa makabila ya wakurya huko Mara na wanyaturu wa Singida ni sehemu ya mila na tamaduni zao. Makabila haya ‘yanathamini na kukumbatia tamaduni kwa sehemu kubwa sana ikiwemo suala la uketetaji wa watoto wa kike . Wasichana katika kabila la wakurya hupitia ukeketaji wakiwa na umri wa miaka 10-15 na Wanyaturu wao huanza zoezi hilo kwa watoto wachanga kabisa pindi wanapo-zaliwa.

Wakurya na Nyaturu ukeketaji /FGM inaambat-ana na elimu ya tamaduni ambayo hupitia kizazi kimoja hadi kingine. Watoto wameaminishwa kwamba ili mtu awe mwanamke halisi lazima afanyiwe ukeketaji. Msichana ambaye hajafany-iwa haheshimiwi katika jamii. Hii ndio sababu kubwa kuwa watoto wa kike huenda kwa kutaka au kutokutaka kwa kuwa wameaminishwa hivyo.

Kuna imani nyingi zinazohusiana na Ukeketaji/ FGM. Wanyaturu (Singida) FGM inachukuliwa kama tiba ya magonjwa ya kuambukiza inayo-julikana kama “lawalawa”. Mnamo mwaka wa 1970, milipuko ya maambukizi ya sehemu ya siri inayojulikana nchini humo kama Lawalawa yal-itokea Dodoma na Singida katikati na kaskazini mwa Tanzania. Milipuko hii ilisababisha tohara ya watu wengi kwa sababu watu wengi waliamini kuwa ukeketaji uliponya ugonjwa huo. Neno la-walawa, lililotumika kuelezea maambukizo fu-lani ya uke na mkojo, liliibuka mara tu baada ya 1968, kufuatia marufuku ya FGM katika Azimio


36

la Arusha, na bado inatumika. Lawalawa hutum-iwa kuhalalisha hitaji la FGM katika kabila la Wanyaturu huko Singida.

Sherehe za Ukeketaji (Female Genital Mutilation) kwa kawaida hufanywa mnamo Desemba katika kila mwaka ambayo unagawanyika kwa mbili, Kabla ya maadhimisho ya uhuru sherehe za ukeketaji huanza, kikundi cha viongozi wa jadi huenda mlimani kufanya ibada zingine (kuom-ba ruhusa kutoka kwa miungu) juu ya ukeketaji pamoja na kikundi cha watoto 7–8 kama dhabi-hu. Viongozi hawa hutumia fuvu kunywea kama amini. Wanatesa wale watoto ambao wameandal-iwa kwa dhabihu. Watoto hao wanapokufa kwa sababu ya uchungu mwingi hutupwa msituni ili kuliwa na wanyama. Inaaminika kuwa mtoto an-apokufa kwa sababu ya ukeketaji/FGM basi ame-laaniwa na hafai kuzikwa na wazazi na jamaa na watu hawapaswi kuchewesha.

Wanyaturu ambao wanaishi Singida, mtoto an-apozaliwa, mara moja hukata sehemu ya nje ya sehemu ya siri/uke ikiwa ni pamoja na clitoris. Baadhi ya “ngaribas” (wale ambao hufanya FGM) huchukua dawa ya jadi (mimea / majani) kuweka kwenye clitoris mpaka inapooza na kukatwa na yenyewe. Kitendo hiki husababisha vifo vingi vya mapema.

HadithiMnamo 1960 kuna jamii kadhaa nchini Tanza-nia zilianza kukata watoto kwa sababu wameam-bukizwa na ugonjwa unaojulikana kama Lawalawa. Kwa kuwa hakukuwa na maji ya kuosha kabisa, watoto walikua na kovu katika uke wao ulioonekana kuwa mweupe. Siku hizo kuliku-wa na pipi nyeupe maarufu inayojulikana kama LAWA LAWA na kwa hivyo jina la maambukizi ambayo wasichana wengi walikuwa wakikabili kwa sababu ya ukame iliitwa jina la pipi nyeupe “lawalawa.” Kabila la Wanyaturu bado linaungan-isha watoto waliokatwa na ugonjwa wa lawalawa

Januari hii mtoto aliugua ugonjwa wa homa kali na wana familia wao waliamini kuwa ni ugonjwa

wa Lawalawa. Familia walijadili juu ya tatizo hilo na waliamua kwenda kwa Mkeketaji “Ngarika” ili mtoto akeketwe kama tiba ya homa ile. Jamaa zake wana fahamishwa juu ya ugonjwa huo wa la-walawa kwa mtoto na ndipo wengine pia wanap-endekeza kukeketwa kwa mtoto kama tiba.

Lakini baadhi yao/wanajamii na jamaa wengine wanashauri mtoto anahitaji kupelekwa hospita-lini na sio kukatwa/FGM kama uponyaji. Baadhi ya ndugu na wanafamilia wako kwenye mazung-umzo na wanasema mtoto lazima apelekwe hos-pitalini na sio vinginevyo. Hivyo ilizua mjadala mrefu

Baadhi ya washiriki wa jamii wakitoa mfano wa watoto ambao walipata ugonjwa na wakati huo-huo walikeketwa , hivyo jamii kuwa na mjadala mkubwa na mgumu sana kuhusu watoto wao.

Wazazi na washiriki wengine wa jamii wana-jiandaa kwa watoto kukatwa ili kuwaponya dhidi ya ugonjwa wa Lawalawa. Wanatoa maoni kwam-ba watoto wao wanapaswa kukatwa mapema ili kuwazuia kuugua. Lazima tuwahimize wale walio na watoto kwamba watoto wanalazimika kukatwa ili kuwazuia wasiugue ugonjwa huo wa Lawawala.

Mjadala unaendelea kwa wazazi wale ambao ha-wataki watoto wao wapitwe na suala la ukeketaji.Wataalam wa jadi wanasema watoto wote lazima wapitie ukeketaji kuheshimu mila na desturi zao. Vivyo hivyo, wale wazazi wachache na viongozi wa kidini ambao wanaona ukeketaji ni miongoni mwa tamaduni mbaya na za zamani wanawalau-mu wanajadi.

Wale ambao hawataki suala la ukeketaji (FGM) waliamua kumpigia simu muuguzi ambaye ni mi-ongoni mwa mwanachama wa jamii kuelezea juu ya athari za Ukeketaji. Muuguzi anachukua na-fasi ya kuelimisha jamii kwamba lazima waache ukeketaji kutokana na athari zake.


37

Muda Shughuli

2:30-3:00 Asubuhi Sala

3:00-3:10 Asubuhi Ufunguzi na utangulizi juu ya tukio

3:10-4:10 Asubuhi Shughuli

4:10-5:40 Asubuhi Mkutano wa majadiliano na tafakari

5:40 Asubuhi Kufunga

Ratiba ya Tukio la Safiri kwa Wakati

ShughuliShughuli itakuwa kuimba na kucheza.

1. Mwanamke - kuandaa chakula / kuweka / kuchora (kiongozi wa shughuli za kike)

2. Wanaume - kunywa kahawa (kiongozi wa shughuli za kiume)

3. Wasichana - kuandaa chakula / kuweka / ku-chora (kiongozi wa shughuli za kike)

4. Wavulana - (kiongozi wa shughuli za kiume)

MajukumuKila mtu atakaa katika kundi kulingana na umri na jinsia yake.

1. Mchungaji – muwezeshaji wa TTM (dhidi ya FGM)

2. Muuguzi - muwezeshaji TTM (dhidi ya FGM, akiashiria athari mbaya)

3. Muwezeshaji mkuu wa TTM (akionyesha umuhimu wa maadili ya kitamaduni)

4. Mzazi – wanaoelewa TTM (dhiki ya ukeket-aji- FGM)

5. Watoto - watoto kutoka kijiji6. Wazazi / ndugu / wazee - wazazi / ndugu /

wazee kutoka kijiji

Takakari• Je! Ni mila gani nzuri ya kutunza?• Je! Ni mila gani mbaya ya kuacha?• Je! Inawezekana kuwa na utaratibu wa mbada-

la wa ukeketeji katika jamii ya Kikurya?• Muuguzi na viongozi wa dini wanajadili

juu ya maswala ya kisasa kama jinsia, usa-wa, elimu kwa wasichana wote na wavulana, majukumu ya kijinsia, athari za Ukeketaji (FGM)?

• Jadili maswala mengine muhimu ya maende-leo kama kuacha kumpiga wanawake, uhitaji wa kuwa na shule za kutosha za masomo ya wasichana

• Ni nini kilitokea mwanzoni mwa miaka ya 1970? Kujua ukweli juu ya ugonjwa wa Lawal-awa

38


Address Box 104, Phone +46 480-45 13 00 E-mail [email protected] 21 Kalmar, Sweden Web kalmarlansmuseum.se

njia ya safiri kwa wakati · 2020-01-31 · njia ya safiri kwa wakati • kalmar county museum 3...

Documents