RECAİ COŞKUN-2013

Nitel mi, Nicel mi?

Recai COŞKUN- 2013

Varlığın sırları saklı, benden;Bir düğüm ki ne sen çözebilirsin, ne ben.Bizimki perde arkasında dedi-kodu:Bir indi mi perde, ne sen kalırsın, ne ben

Ne bilginler geldi, neler buldular!Mumlar gibi dünyaya ışık saldılar.Hangisi yarıp geçti bu karanlığı?Birer masal söyleyip uyuya kaldılar.

Bir sır daha var, çözdüklerimizden başka!Bir ışık daha var, ışıklardan başka.Hiç bir yaptığınla yetinme, geç öteye:Bir şey daha var bütün yapıtlardan başka.

Dedim: artık bilgiden yana eksiğim yok;Şu dünyanın sırına ermişim az çok.Derken aklım geldi başıma, bir de baktım:Ömrüm gelip geçmiş, hiç bir şey bildiğim yok.

Biz de çocuktuk, bir şeyler öğrendik;Bildiklerimizle övündük, eğlendik.Şu oldu, bu oldu da ne oldu sonra?Bir bulut gibi geldik, yel gibi geçtik.

Hayyam bilgelik çadırları dokudu;Sonra dert potasında yandı kül oldu.Bir pula satıldı kader çarşısında,Ölüm celladı geldi, boynunu vurdu.

HAYYAM-RUBAİLER

Cânı cânana kurban eyleyen gelsin bu meydaneSoyup benliğini uryan olan gelsin bu meydaneBu meydan mekteb-i irfan cesaret edemez her canHaset kin kibr u cehlini koyan gelsin bu meydane (Kelami Baba)

Recai COŞKUN- 2013

“Zat-ı Hakk'da mahrem-i irfan olan anlar biziİlm-i sır'da bahr-i bi-payan olan anlar bizi” (Niyazi Mısri)

“Gerçi bugün Nesimi’yem, Haşimiyem, Kureyşiyem;Bundan uludur ayetim, ayet ü şana sığmazam!“ (Nesimi)

Meşhurdur ki fısk ile olmaz cihan harapEyler onu müdahanei aliman harap… (İzzet Molla)

Knowledge would be fatal; it is the uncertainty that charms one. A mist makes things beautiful. Oscar Wilde, The Picture of Dorian Gray (1891)

When one admits that nothing is certain one must, I think, also admit that some things are much more nearly certain than others. Bertrand Russell, Am I an Atheist or an Agnostic? (1947)

Felsefe ve Yöntem

Recai COŞKUN- 2013

Eğer bilimsel olanın arkasındaki felsefe farklı ise “yönteme” dair olanlar da asla birleşmemeli (mi?)

Yöntemde çoğulculuk kabul edilebilir ancak felsefede kabul edilemez (mi?)

Yöntem araştırma sorusuna bağlıdır, felsefeye değil (mi?)

Bir felsefi yaklaşımdan hareketle belli yöntemlere bağlı kalmak, dar bakış açısını getirir (mi?)

Yöntemler rakip değil, tamamlayıcı olmalıdır (mı?)

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Top-Down (Theory, Hypothesis, Onservation, Conformation)

Bottom Up- Obsrv-Pattern-Tentative Hypth-Theory

Recai COŞKUN- 2013

Burrell, G., & Morgan, G. Sociological Paradigms and Organizational Analysis,

Heinemann, 1979, 1-37

Recai COŞKUN- 2013

Y0rumlamacı-Fonksiyonalist Paradigma

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Recai COŞKUN- 2013

Nicel mi Nitel mi?

Recai COŞKUN- 2013

Tartışmalarda “pragmatizm-idealizm” ikilemi

Pragmatizmi daha baskın gözüküyorAraştırma tasarımında realizm: Türkiye

bağlamında bunlar kimin umurunda sahi?Araştırma tasarımında birincil kaygılar ne?

En kısa yoldan hedefe varmak? Bilinmeyeni bilmek, “ilk” olmak…

Nedir Nitel?

Recai COŞKUN- 2013

Sınamak, kestirmek , kontrol etmek yerine “anlamak” odaklı; sayısal çözümlemeler yerine anlam ve kavram üretmeye yönelik çalışmalar…

“Bilimsel araştırmanın “yumuşak” tarafı… Nicel’in derinlemesine anlamayı engelleyen kısıtlarını aşma

kaygısıyla gelişen araştırmalar Nitel araştırmacı “turist değil, kaşiftir” (Pauly 1991, p. 7). Araştırmacının “katılımcının verdiği ipuçlarından” yorumlamalar

yaptığı ve sosyal olanın arkasındaki karmaşık yolları keşfettiği bir süreç… Katılımcı ile araştırmacının “bağlantısız” değil, birbirlerini anlayabilecekleri bir araştırma ilişkisi…

Not: Her tanımlamada tereddüt, çelişki, gerilim olabilir (Denzin, 1994).

Bir NOT daha: Sanırım bira şişelerini, cep telefonlarını incelemek ile insanı ve sosyal olguyu araştırma konusu yapmak arasında bir fark olmalıdır!

Nitel de Anahtar Kavram: Bağlam

Recai COŞKUN- 2013

Eğer niyetimiz kendimizinki de dahil olmak üzere hayatları bulundukları sosyal etkileşim içerisinde incelemekse o zaman bunları ortaya çıkaran faktörlerin oluştuğu ortamı gözardı edemeyiz. İnsan ilişkilerine bir kere anlam verip durmaz, sürekli olarak yorumlamalar yapar ve kendinin dahi ne anlama geldiğini sorgular. Bu noktada istatistiksel tablolardan daha derin ve zengin olan ayrıntılara gerek olacaktır (Holstein 2000, p. 33).

Bağlam ayrıca anlamın hangi mühitte geliştiğini ve arkaplanını barındırır…

Değişik Nitel Yöntemler (1)

Recai COŞKUN- 2013

Action researchAnalytic inductionAttributional codingCase StudiesCognitive MappingConversation analysisCo-researchCritical analysisCritical Incident

TechniqueDiary studies

Discourse analysisDocument analysisElectronic InterviewsEthnomethodologyEthnographyGrounded theoryGroup methodsHermeneuticsInterviews Life HistoriesMatrices

Recai COŞKUN- 2013

Değişik Nitel Yöntemler (2)

• Metaphors• Narratives• Participant Observation• Pictures (video etc.)• Repertory Grid• Search conferences• Soft systems analysis• Story analysis• Template analysis

• Twenty Statements Test• Tracer studiesKaynak: ESRC workshops for qualitative research in

management

NOT: BULARIN BAZILARI “YÖNTEM”, BAZILARI VERİ TOPLAMA, BAZILARI İSE ANALİZ TEKNİKLERİDİR.

Recai COŞKUN- 2013

Nitel Araştırmada Örneklem

Recai COŞKUN- 2013

Doğal olarak nicelde “olasılığa dayalı”; nitelde “kasti” -purposeful- örneklem mantığı var.

Kastilik “kendine özgü”, bolca bilgi edinilebilecek gibi ölçütlere dayalı…

Her çalışmada “örneklem” seçilmez, bazen “kendine özgü olay” ortaya çıktığı için araştırma yapılır.

Nitel Örnekleme İlişkin Değerlendirmeler

Recai COŞKUN- 2013

Örneklem “istatistiksel olasılığa” dayanmazÖrneklem görece küçüktür ve zengin bilgi içermesi

öngörülürÖrnekler genelde “tam olarak tanımlanmaz” süreç

içerisinde yeniden oluşturulurÖrnek seçiminde dayanılan teoriden hareket edilir

veya araştırma sonucunda ortaya çıkan teoriye uygun örnek seçilir

Olay-eleman seçiminin makuliyeti açıklanmalıdır. Zira her olaya ilişkin farklı etik ve teorik imalar vardır

Nitel örneklem “ampirik genelleme” (yani sözkonusu teoriyi daha genişletme) kaygısı taşır, istatistiksel genelleme (örneklem özelliklerini evrene atfetme) kaygısı taşımaz.

Kaynak: Curtis et al. 2000, Approaches to sampling and case selection in qualitative research: examples in the geography of health, Social Science & Medicine 50 (2000) 1001±1014

Nitel Araştırmada Genelleme

Recai COŞKUN- 2013

Bazı araştırmacılar nitel araştırmalarda “genelleme kaygısının” olmaması gerektiğini iddia ederler zira “yorumlama” bağlama özgüdür!

Sınırlı bir genellemeden (moderatum generalizations) söz edenler var

Ancak, bilimsel çalışmaların doğasında “genelleme isteği” kaçınılmaz olarak var gibi…

Genellenebilirlik hem kapsam olarak (sınırlı süre, sınırlı alan mesela kültürlerarası iddiası yoktur) hem de aksiomatik olmamak, yanlışlanabilirliğe ve değişebilirliğe açık olmak anlamındadır.

O halde ne işe yarar nitel çalışma? Özel kavramlar ve anlamalar geliştirmeye…

Kaynak:

Geçerlilik-Güvenilirlik ve Diğer Şeyler…

Recai COŞKUN- 2013

Naturalistic-Tabii (nitel) araştırmalar “disiplinsiz-dağınık-gevşek-subjektif… “en yüksek ses veya en parlak ışığa koşan” çalışmalar mıdır?

Bu sorulara cevap aranırken bir yandan da bütün kurgulamayı “pozitivist” mantığı esas alarak yapmak gibi bir durum da ortaya çıkıyor.

Neylersin ki şu anda “pozitivist” kamp sorgulayan; “yorumlamacı kamp” “meşruiyet” arayışında olan yer…

Nitel Araştırmada Geçerlilik ve Güvenilirlik

Recai COŞKUN- 2013

“Reliability and validity are tools of an essentially positivist epistemology” Golafshani, 2003’ten alıntı)

Güvenilirlik, bir araştırmanın replike edilebilirliği ve tekrarlanabilirliği anlamına gelir. Bu açıdan bakıldığında pozitivizmi ima etmesi doğal…

“Açıklama” ile “anlama oluşturma” arasındaki farkAma bir araştırmacı, çalışmasının dikkate değer

olduğuna insanları nasıl ikna eder ki? Bunun için nicel de geçerlilik ve güvenilirlik söz konusu; nitelde ise bir çok ölçüt…

Trustworhiness, Credibility, Confirmability, Dependability, Transferability

Recai COŞKUN- 2013

Trustworthiness (İnandırıcılık): Bir araştırmanın bulgularına inanma düzeyi

Credibility: Oluşturulan kuramsal çerçevenin çalışmanın verilerinden oluşturulduğunun ve anlaşıldığının temin edilmesi

Dependability: diğer araştırmacıların kullanılan yöntemi takip edebilme becerileri

Transferability: Başka çalışmalarda uygulanabilirlik

Conformability: Nötürlük

Geçerlilik Güvenilirlik/İnandırıcılık (Trasworhiness)

Nitel Nicel

Kredibilite- Credibility İçsel Geçerlilik -Internal Validity (bir araştırmacının ölçüm aracı ve gözlemlerinin belli bir gerçeği doğru tanımlayabilme düzeyi)

Aktarılabilirlik- Transferability

Dışsal Geçerlilik External Validity (bu tanımlamaların başka gruplarla karşılaştırılabilme derecesi)

Dependability Reliability

Conformability Objectivity

Recai COŞKUN- 2013

Kredibilite İçin Ne yapmalı

Recai COŞKUN- 2013

1- Kridible: bulguları elde etme ihtimalini artırmak için faaliyetler yapmak: a) uzun zaman harcamak (kültürü öğrenmek gibi); b)Süreklilik (gözalıcı, atipik faktör ve olguları bulana kadar gözlem yapmak) c) Üçgenleme- (Farklı kaynak, yöntem teoriler ile olguya ilişkin kolay yorumlamalardan kaçınma)

2-Araştırma sürecine harici bir denetim sağlama faaliyetleri (özellikle meslektaşları ile “dürüst” bir tartışma, şeytanın avukatına katlanma)

Kredibilite İçin Ne yapmalı

Recai COŞKUN- 2013

3- Araştırma hipotezlerini süzme-imbikleme faaliyetleri: (Negatif olay analizi- hipotezi, bütün bilinen olayları dikkate alana dek süzmek)

4. Ön bulguları denetleme ve ham verilerle yorumlama; arşiv (ikincil) verileri ile ham verileri karşılaştırma-bunu dışarıdan birisine yaptırma)

5.Bulgu ve yorumların bulguyu sağlayanlar ve araştırmanın diğer tarafları ile denetlenmesi

Sürec

Recai COŞKUN- 2013

Tasarım, soru, yöntem araştırma süresince ortaya çıkabilir

Sorular veri toplama araçlarını oluşturabilir…

NİTEL Araştırmada 10 AşamaBromley (1986, p. 26)

Recai COŞKUN- 2013

1Problem-konu-soruların açıkça ortaya konması2Arkaplan bilgilerinin toplanarak ilgili bağlam,

kavram ve teorilerin anlaşılması3 Bu bilgiler ışığında araştırma problem veya

sorularına ilişkin birkaç yorum veya cevap önerin

4 Bunları sizin bulgularını elde etme ve yorumlamada kullanın. Destekliyor mu, çelişiyor mu? Gerekirse yorumlarınızı ve cevaplarınızı değiştirin.

Recai COŞKUN- 2013

5 İlgili bulguları incelemeye devam. Çelişkili yorum/cevapları elemeye devam. Çelişkilerden arınmış bir veya daha fazla yorum/cevaba ulaş.

6 Bulgu ve delillerinizin kalite ve kaynaklarının üzerinden tekrar geç ve “kesinlik ve tutarlılıklarını” sağla

7 Vardığınız sonuçların ve iddialarınızın arkasındaki mantıksal tutarlılığı denetle.

8Muhtemel sonuçlar arasından en güçlü olanını seç 9 Bunun ışığında eğer mümkünse bir eylem planı

öner.10Raporunuzu hazırlayın…

Süreci Nicel’den Ayıran Şey

Recai COŞKUN- 2013

Döngüselliğin hakim olduğu bir mantık, her aşamada geri dönüşler olabilir…

Araştırmada Ahlak Meselesi

Recai COŞKUN- 2013

Özel hayatDeneylerde sınırlılıklarKatılımlı gözlem- kimlik açık mı saklı mı?Katılımsız gözlem- bilgi verilmeli mi yoksa?

Doğallık nasıl sağlanacak?Bulguların ne kadarı açıklanacak?Bir de araştırmacının kendine karşı ahlak

mücadelesi: Buldukları, bildikleri, yazdıkları, yazma biçimi, yazmadıkları, seçtiği kelimeler… Her aşamada ahlak…

Nasıl İyi Bir Tez Yazılır

Recai COŞKUN- 2013

“Bulmakla” “sunmak” iki farklı meziyettir…Konuşmakla yazmak iki farklı meziyettir…