NhữngCâuChuyệnTrungHoaXưa:DanhY

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfree

CộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

TableofContentsDanhythờiChiếnQuốc-BIỂNTHƯỚCÔngtổsánglậprahồsơbệnhán-THƯƠNGCÔNGKinhPhươngđạisư-TRƯƠNGTRỌNGCẢNHThánhy-HOAĐÀVuathuốc-TÔNTƯMẠCÔngthánhnhikhoa-TIỀNẤTHọcgiảydượcthờiMinh-LÝTHỜITRÂNThầythuốcngoạikhoanổitiếng-TRẦNTHỰCCÔNG14tuổilàmnghềy-DIỆPTHIÊNSĨDanhybáchọc-TỪĐẠIXUÂN

GiớithiệuCuốnsáchnàyviếtvềnhữngpháthiệncũngnhưcáchchữatrịcácbệnhnộingoạikhoabằngnhữngphươngthuốccổtruyềncủacácdanhyTrungQuốc.

DanhythờiChiếnQuốc-BIỂNTHƯỚCLịchsửyhọcTrungQuốccórấtlâuđời,đãxuấthiệnnhiềuđạiphucónhữngcốnghiếntolớnđốivớithếgiớivàlưutruyềnlạinhiềucâuchuyệnrấtcóíchchođờisau,trongđócómộtcâuchuyệnthúvị,đólàBiểnThướcnhìnkhámbệnhchoTềHoànHầu.BiểnThướctênthậtlàTầnViệtNhân,làngườiởquậnBộtHảithờichiếnquốc(naylàtỉnhHàBắc,huyệnNhiệmBình).Nhờcóythuậtcaosiêu,ôngđãcứusốngđượcrấtnhiềubệnhnhâncậnkềvớicáichết,vìthếdângiangọiônglàThầnYBiểnThước,vàcũngđãlâulắmrồitênthậtcủaôngkhôngcònmấyainhớđến.Ngàynaymọingườiđềugọiônglà“BiểnThướcTáiThế”đểtônvinhythuậtcaocườngcủaông.

SuytônTrườngTangQuânlàmthầyKhicòntrẻ,BiểnThướcphảiđilàmthuêchomộtnhàtrọ,cómộtvịthầythuốcdângianrấtgiỏitênlàTrườngTangQuânthườnghayđếntrọởđấy.VìythuậtcủaTrườngTangQuânrấtgiỏinêncórấtnhiềungườiđếnnhờôngchữabệnh.BiểnThướclàmộtngườirấtchămchỉ,hễđượcrỗirãilàônggiúpTrườngTangQuânlàmmộtsốcôngviệcnhưchămsócbệnhnhânvàcũngchínhvìthếmàôngrấthứngthúsaymêđốivớingànhy.TừđấyvềsauôngluôncóýthứchọchỏicáchkhámbệnhbốcthuốccủaTrườngTangQuân.Gặpphảichỗnàochưarõ,ôngliềnnhờTrườngTangQuângiảnggiảivàtựmìnhmàymòtìmkiếmnhữngsáchyhọcđểđọcthêm.Thờibâygiờ,nhữngngườilàmnghềyđềuphảituânthủtheomộtquiước:ythuậtchỉcóthểtruyềnlạigiữachavàcon,nhấtthiếtkhôngđượctruyềnchongườingoài.NhưngTrườngTangQuânlạirấtthíchchàngtraichămchỉ,thôngminhhiếuhọcnày,nênmỗilầnBiểnThướchỏigìôngđềugiảiđápcặnkẽtỉmỉ,lúcrỗiôngcònchủđộngdạychoBiểnThướcnhữngtrithứcvềyhọc.Cứthế,thờigianmườinămthấmthoáttrôiqua,BiểnThướccũngđãbiếtkhámvàchữamộtsốbệnhđơngiản.Cómộthôm,BiểnThướclạiđếnnhờTrườngTangQuânchỉdẫn.Tronghơnmườinămtiếpxúcvớinhau,TrườngTangQuâncảmthấyBiểnThước làngườirấtthôngminhhơnnhữngngườikháclạicóbảnlĩnhhọcnghềy,vìthếôngquyếtđịnhtruyềnđạtlạihếtnhữnggìmàcảđờiôngđãtíchlũyđượcchoBiểnThước.Trường Tang Quân nói với Biển Thước: “Việt Nhân Quân, ta mang trong mình rất nhiềuphươngthuốcbítruyềntừcổxưa,nhữngphươngthuốcbítruyềnnàyrấtlinhnghiệm,naytuổitađãgià,nếuđểnhữngphươngthuốcnàymaimộtđilàđiềuđángtiếc.Conlàmộtngườicótấmlònglạirấtcóbảnlĩnhhọcnghềy,vìvậytasẽđemtấtcảnhữngphươngthuốcấytruyềnlạichocon”.BiểnThướcvừanghethấyvậyliềnquìxuốngbáitạ:“Đatạânsư”Từđóvềsau,BiểnThướccầnmẫnnghiêncứunhữngphươngthuốcbítruyềnmàTrườngTangQuânđãđểlạichoông,ythuậtcủaôngcũngtiếnbộkhôngngừng;bệnhnhânsaukhiuốngthuốccủaôngđềukhỏibệnhnhanhchóng;tiếngtămcứthếlanđi,uytíncủaôngcũngngàymộtrộnglớn.Từđóôngchínhthứclàmnghềyvàđichữabệnhrấtnhiềunước.

CảitửhoànsinhcứutháitửCómộtnăm,BiểnThướcđếnnướcTriệuđểhànhnghềy,vừamớiđếnnướcTriệu,đãnghenóiTháitửnướcnàybịbệnhnặnglâmnguy,ôngliềndẫntheohaiđệtửvộivàngđếnvươngcung.Đếnnơichỉthấytừngđám,từngđámngườiđangtấtbậtcúngbáitếthầncầuxinsốnglâu.Mộtlátsau,lạithấyngườitakhiêngđếnmộtchiếcquantài,xemraTháitửđãquađời.BiểnThướcnhìnthấyvậy,liềnbướcđếnhỏimộtvịquanviên:“XinhỏiTháitửbịbệnhgìmà

tạthế?”.VịquanviênđóđưamắtnhìnBiểnThướcvànói:“Tháitửkhíhuyếtthácloạn,bỗngnhiênsinhrabạobệnh,chínhkhíkhôngápđảođượctàkhí,cuốicùngđãlịmđivàchết”.BiểnThướckhônghàilòngvớisựgiảithíchđó,ôngdựavàonhữngphánđoáncủamìnhchorằngTháitửchưahoàntoànchếthẳn,vẫncònhyvọngcứusống,bènhỏi:“Tháitửmấtđượcbaolâurồi?”“Chưađếnnửangày”.BiểnThướcnghethấyvậy,cảmthấycàngcóhyvọng,ôngnóingayvớivịquanviênnọ:“TôilàTầnViệtNhânngườinướcTề,làmnghềy.XinngàibẩmbáovớiĐạivương,tôicóthểcứusốngTháitử”.VịquanviênnọkhôngtinlờinóicủaBiểnThước,khôngdámvàobẩmbáovớiđạivương.BiểnThướcrấtsốtruột,erằngôngtalàmchậmmấtthờigiancấpcứuchoTháitửnênđãchânthànhnóivớiôngtarằng“Ngàikhôngtin,ngàicóthểlậptứcđivàonhìnTháitửxem,ngàisẽthấytaicủaTháitửvẫncònngheđược,cánhmũivẫncònkhẽđộngđậy;tiệnđóngàisờvàochânTháitử,từđùitrởlênvẫncònnóngchưabịlạnhgiá...”.ViênquannọngheBiểnThướcnóirấtthathiếtchânthànhvàcặnkẽnhưvậy,sợrằngmìnhlàmhỏngmấtviệclớn,tộinàysẽkhôngthabènvộivàngchạyvàocungbẩmbáo.TriệuVươngsaukhinghexongvừangạcnhiênvừavuimừng,lậptứctruyềnlệnhmờiBiểnThướcvàocungchữabệnhchoTháitử.BiểnThướcđếntrướcgiườngbệnh,quansáttỉmỉkhísắccủaTháitử,bắtmạch,rồi lấyđồnghềra,ôngchâmcứuvào8huyệtvịtrênthânTháitử.MộtlátsauTháitửtỉnhlại.Vươngtriềuvôcùngkinhngạcvàvuisướng.Tiếptheosauđó,BiểnThướcđiềuchếrahailoạithuốccao,dặndòđệtửxoabópcẩnthậnlàmnóngphầndướihaibênnáchTháitử.Vớicáchchữatrịnhưvậy,Tháitửđãcóthểngồidậyđược.Mọingườicómặttạiđâyhếtlờicangợithánphục.VươngTriềuvôcùngcảmđộngrơinướcmắtnóivớiBiểnThước:“Thật làmaymắngặpđượctiênsinh,Tháitửmớiđượccứusống”.BiểnThướcvừaanủiVươngTriềukhôngnênquálolắngvừakêramộtđơnthuốc,dặndòTháitửphảiuốngthuốctheođúngcanhgiờ.Haimươihômsau,Tháitửhoàntoànbìnhphục.Tintứctruyềnrangoàicung,mọingườikháonhaurằngBiểnThướccótàicảitửhoànsinh.BiểnThướcnghenóivậycườivànói:“Talàmgìcóbảnlĩnhcảitửhoànsinh!Tháitửchỉbịhônmêchứđâuđãchết,tachỉlàmđượcmộtviệcgiúpTháitửphụchồilạisứckhỏemàthôi”.

ChỉnhìnbằngmắtkhámbệnhchoTềHoànHầuNếubạnđãđượcxemcácthầythuốcđôngykhámbệnhthìbạnsẽthấy:khithầythuốckhámbệnhluônquansátrấtkỹsắcmặtcủabệnhnhânvàbảobệnhnhânthèlưỡirađểxemđầulưỡi;sauđósờấnvàomạch,hỏihannhữngcảmgiáccủabệnhnhân.Đólàphươngphápkhámbệnhtruyềnthốngcủađôngy,gọilà“nhìn,nghe,hỏi,sờ(bắtmạch)”.PhươngphápkhámbệnhđólàdoBiểnThướclưutruyềnlại,đếnnayđãcóhơnhainghìnnămlịchsử.BiểnThướcđặcbiệtrấtgiỏivềkhámbệnhbằng“nhìn”.“NhìnbằngmắtkhámbệnhchoTềHoànHầu”làmộtcâuchuyệnrấthaytronglịchsửyhọcTrungQuốc.Mộthôm,BiểnThướcđếnkinhđônướcTề,QuốcquânTềHoànHầunghenóiythuậtcủaBiểnThướcrấttàigiỏimuốnlàmquenvớiBiểnThước,bènmờiBiểnThướcvàocung.BiểnThướcgặpđượcTềHoànHầu,theothóiquennghềnghiệp,ôngrấttựnhiênnhìnsắcmặtcủaTềHoànHầu.Nhưngkhôngngờ,vừanhìnsắcmặtcủaTềHoànHầuôngphátgiácraTềHoànHầuđangmangbệnhtrongngười,ôngcungkínhnóivớiTềHoànHầu:“BẩmĐạivương,ngàicóbệnhđấyạ,bệnhtàđangởgiữadavàcơ.Nếukhôngchữachạykịpthời,bệnhtìnhsẽngàymộtnặngthêm”.

TềHoànHầunghenói,nghĩ trong lòng,bản thânchẳng thấybệnh, chẳng thấyđauđâu, ănngon,ngủtốtlàmsaolạicóbệnhđược?ĐáplạisựtônkínhcủaBiểnThước,Đạivươngchỉlắcđầuvànói“Tiênsinhquálo,tarấtkhỏe,chẳngcóbệnhgìcả?”.SaukhiBiểnThướctừbiệtravề,TềHoànHầunóivớicácngườithâncậncủamình:“Làmthầythuốcaicũngthíchkhoetàigiỏicủamình,cảđếnthầythuốcnổitiếngnhưBiểnThướccũngnóibậy,lấybệnhđểhùdọangười”.

Nămngàysau,TềHoànHầuchomờiBiểnThướclầnthứhai,BiểnThướcxemsắcmặtcủaTềHoànHầurồinóimộtcáchlolắngrằng:“BẩmĐạivương,bệnhcủangàiđãđivàohuyếtmạchrồi,nếukhôngđiềutrị,sẽtiếptụcnặngthêm,kínhmongĐạivươngsớmchữatrị”.TềHoànHầunóimộtcáchbựcbội:“Tiênsinh,takhôngcóbệnh,chữatrịcáigìhả!”.Lạisaunămngàynữa,TềHoànHầulầnthứbachomờiBiểnThướcđến.BiểnThướcthấybệnhcủaĐạivươngđãkhánặngrồi,vìthếBiểnThướcvôcùngkhẩnthiếtnóivớiĐạivương:“BẩmĐạivương,bệnhcủangàiđãxâmnhậpvàotậnruộtganrồi,bâygiờchữatrịngayvẫncònkịpkhôngthìkhótrịkhỏi”.TềHoànHầuthấyBiểnThướclầnnàocũngnóimìnhcóbệnh,cảmthấyvôcùngphiềntoái,tronglòngnghĩ:“ĐạidanhBiểnThước,thìralàmộttênlangbăm,ngườitakhôngcóbệnhmà

cứbảolàcóbệnh,saunàykhôngthèmmờiôngtanữa”,vàđãdứtkhoátkhôngđểýgìđếnBiểnThướcnữa.Lạinămngàynữatrôiqua,BiểnThướcvìrấtlochosứckhỏecủaĐạivươngbènchủđộngxinvàogặpĐạivương.Nhưng,mớivừanhìnthấyĐạivương,ôngkhôngnóiđượclờinàocáotừthoáiluikhỏivươngcung.TềHoànHầucảmthấyrấtlạ,saingườiđếnhỏiBiểnThước,BiểnThướcthởdàivànói:“BệnhtàcủaĐạivươnglúcmớibắtđầuchỉthấyởngoàidavàthịt,sauđólạiđivàođếnruộtgan,lúcđóchữatrịcòncóthểcứuvãnđược,nhưngnaytôinhìnsắcmặtcủaĐạivương,bệnhtàđãđivàotậnxươngtủyrồi,tôikhôngcòncáchnàokhác,đànhkhôngdámnóilờitừbiệtmàlặnglẽravề”.CậnthầnđemnhữnglờinóiđócủaBiểnThướcvềtâuvớivua,nhưngTềHoànHầuvẫnkhôngtin.Nămngàysau,quảnhiênĐạivươngđổbệnhnặng,lúcđócuốngcuồngsaingườiđimờiBiểnThước,nhưngBiểnThướcđãrờikhỏinướcTềvềquê.CuốicùngTềHoànHầuvìgiấubệnhtránhthuốc,đểbệnhtìnhquánặngkhôngđiềutrịmàchết.

SáuloạibệnhkhôngchữaBiểnThướcchuducácnước,ngoàikhámchữabệnhchocácvươngcôngquítộcra,chủyếulàchữabệnhchobàconnôngdân.KhihànhnghềởnướcTriệu,ôngthấyrấtnhiềuphụnữởđóđềumắcnhữngbệnhvềphụnữ,nênôngđãmởra“Đớihạy”tứclàphụkhoangàynay;khiđếnChuVươngThành(ngàynaylàthànhphốLạcDươngtỉnhHàNam)ôngthấycácngườigiàởđấymắccácbệnhvềmắtvàtairấtnhiều,nênônglạilàmnhiệmvụcủathầythuốctaivàmắttứclàkhoangủquanhiệnnay.KhiđếnthủđônướcTần(ngàynaylàtỉnhThiểmTây),ônglạipháthiệnthấytrẻconởđâymắcrấtnhiềubệnhtrẻcon,ônglạilàmthầythuốcchotrẻcon,(tứclànhikhoangàynay).NhưngBiểnThướckhôngphảichữabệnhchobấtcứloạingườinào,cósáuloạingườimàôngkhôngchữa:Mộtlànhữngngườingạonghễngangtàng,khôngcóđạođức;Hailànhữngngườihámtiềnbạckhôngchúýđếnbảnthânmìnhbấtchấptấtcả;Balànhữngngườinhậunhẹtănuốngbêtha,sinhhoạtđồibại;Bốnlànhữngngườibệnhnặngmàkhôngchịuchữachạysớm,chứcnănghoạtđộngcủalụcphủngũtạngđãkhôngcònbìnhthườngnữa;Nămlànhữngngườimàthân thểđãquásuynhượccảđếnviệcuống thuốccũngkhôngcònkhảnăng;vàSáu lànhữngngườimêtíntàmakhôngtinvàothầythuốc.KhiBiểnThướcđếnnướcTầnthìlúcấyôngcũngđãgiàrồi.QuốcquâncủanướcTầnlàTầnVũVươngnghenóiythuậtcủaôngrấtcaonênđãmờiôngvàocungđểchữabệnhchovua.SaukhiBiểnThướckhámxong,kêđơnthuốcchoquốcvươngthìkhôngngờtháiyLýTâyvốnrấtcămghétBiểnThước,đãthôngđồngvớithầycúngnóivớiTầnVũVươngrằng:“BiểnThướcchẳngcógìlàtàigiỏicaocường,Đạivươngkhôngnêntinhắnta”.TầnVũVươngnghevậynênkhônguốngthuốcmàBiểnThướcđãkê,BiểnThướcthấyTầnVũVươngtinvàothầycúngcôđồngnênđãtứcgiậnbỏđi.DovậyLýTâyrấtlosaunàycóthểTầnVũVươnglạitínnhiệmBiểnThướcsẽlàmchomìnhthấtsủngnênđãlénlúthènhạsaingườiđâmchếtBiểnThước.SaukhiBiểnThướcbịsáthại,nhândânđãđưathithểcủaôngvềchônởHàmDương;vàởquêông,nhândânlạixâymộtmộtánggiả(chỉchônmũáongườichết).CòntênsátnhânLýTâybịnhândâncămghétđếntậnxươngtủy.CómộtlầnLýTâyngồixengựađirangoạiô,nhândânnhìnthấyxúmđánhchohắnmộttrậnthừachếtthiếusống,chothấynhândânđãthươngnhớBiểnThướcđếndườngnào.ỞmộtsốvùngnhưThiểmTây,HàNam,SơnĐôngv.v...đếnnayvẫncòngiữlạinhữngkỷniệmmàquacáctriềuđạinhândânđãxâydựngnhưcầu,biađá,chùav.v...đểtưởngnhớông.

Ôngtổsánglậprahồsơbệnhán-THƯƠNGCÔNG

Khikhámbệnh,cácthầythuốcđềughilạicáctriệuchứng,têncủabệnh,quátrìnhmắcbệnhvàđiềutrịcủabệnhnhânv.v...,cáiđógọilà“Bệnhsử”cũngcóngườigọilà“Bệnhán”và“Bệnhlịch”.Đólàcăncứđểchobácsĩchẩnđoánvàđiềutrịbệnh,cũnglànhữngtàiliệuquantrọngđểnghiêncứuyhọc.Bạncóbiếtailàngườisánglậprahồsơbệnhánsớmnhấttrênthếgiớikhông?ĐólàdanhyTruânỨÝởthờiTâyHán.Loạihồsơbệnhánnàylúcbấygiờgọilà“Chẩntịch”TruânỨÝsinhnăm205trướccôngnguyênlàngườiởLâmTruynướcTề.VìôngđãtừnglàmTháithươngTrưởngcửuQuốckhốnướcTềchonênmọingườitônkínhgọiônglà“ThươngCông”.

DốcsứctìmthầyhọcnghềyThươngCôngnhàrấtnghèo,ôngđãtậnmắtnhìnthấycảnhnhiềungườidokhôngcótiềnchữabệnhmàphảichếtoanuổng,vìthếngaytừnhỏôngđãquyếtchíhọcnghềyđểchữabệnhchonhữngngườinghèokhổ,khilớnlênôngđãsưutậpcácbàithuốchaymiệtmàinghiêncứuvàthửkhámchữachobệnhnhân,việclàmcủaôngcólúcđạtđượckếtquảnhưngcũngcólúckhôngthànhcông,vìthếôngýthứcđượcrằng:chỉcódựavàotựhọcthìchưađủ,cầnphảitìmthầyhọcnghề.Cómột lầnôngnghenóiởTruyXuyêncómộtvị thầy thuốc tên làCôngTônQuang,muốntruyềnlạinhữngbàithuốcxưachongườikhác,ThươngCôngtrànđầyphấnkhởilậptứclênđườngtìmthầyhọchỏi.ThươngCôngvượtxanghìndặmđểtìmthầyvàcảmkíchthànhýcủaThươngCông,CôngTônQuangđãnhậnThươngCônglàmhọctrò,truyềnđạtlạinhữngbíquyếtcủanghềy.Saumộtthờigian,ThươngCônghọcthuộcnhữngbàithuốccổmàCôngTônQuangđãdạy,nhưngôngvẫnphụcdịchCôngTônQuangnhưtrướcvàvẫntiếptụckhiêmtốnhọchỏi.Vàomộtđêmmáttrời,họcùngnhaungồiquanhngọnđèndầunghiêncứumộtbàithuốccổ,ThươngCôngnóilênýkiếncủamình,CôngTônQuangnghexongvỗtaymộtcáivànói:“Tốt,conquảlàmộtnhântàikhótìmthấy,saunàytấtsẽthànhmộtdanhy.Đángtiếclàhọcthứccủatacóhạn,chẳngcòngìđểchỉbảochoconnữa”.“Đệtửđãnhậnđượcởtiênsinhnhiềuđiềuhữuích.”ThươngCôngđãcảmkíchnhìnCôngTônQuangvànóinhưvậy.“Không”CôngTônQuangnhìnracửasổnóinhưdặndò:‘Thôinhưthếnàynhé,tagiớithiệuconđếnchỗanhtraicùngchakhácmẹcủatalàCôngThừaDươngKhánhđểhọcsâuhơn.Sựhiểubiết củaôngấy tacòn thuakémxa,đơn thuốcmàôngấykêvôcùngđặcbiệtvà linhnghiệm,hồicòntrẻ,tađịnhtheoôngtađểhọc,nhưngôngấybảotakhôngcónăngkhiếuvềviệcnày.Ôngấykhôngnhậnbấtkỳaivàolàmhọctròđâu,nhưngmàconthôngminhkhácngười,lạichịukhómiệtmàinghiêncứu,tatinrằngôngấysẽnhậncon”.ThươngCôngkhôngngờngườimàmìnhluônngưỡngmộlàCôngThừaDươngKhánhlạichínhlàanhtraicủaCôngTônQuang,hômnaylạiđượcCôngTônQuangmáchbảoquảlàniềmvuisướngngoàiướcmuốn.Nămđó,ThươngCôngvừatròn26tuổi,lạilênđườngtìmđếnCôngThừaDươngKhánhđểhọcthêm.Vớitháiđộhamhọcvàkhiêmtốn,ThươngCôngđãchiếmđượccảmtìnhcủaCôngThừaDươngKhánh,vị thầy thuốc lúcnàyđãngoài70tuổi.CôngThừaDươngKhánhđã tậntìnhtruyềnlạichoThươngCôngnhữngbíquyếtcủacácbàithuốccổtruyềnmàôngđãtíchlũytrongsuốtcuộcđời,màkhôngphảivớiaiôngcũngchỉdạynhưthế.Saubanămmiệtmàiđèn

sách,ythuậtcủaThươngCôngtiếnbộvượtbậc.Ôngđãtạmbiệtngườithầyđángkínhtrọngvàrađitựmìnhđộclậphànhnghềy.

Sánglập“Chẩntịch”Khikhámbệnh,ThươngCôngcóthóiquenlàghichéplạihọtên,địachỉ,triệuchứngbệnh,tênbệnh,quátrìnhđiềutrịcủabệnhnhânv.v...Ônggọinhữngsốliệughichépđólà“Chẩntịch”.Cóđiềuđángtiếclàđạibộphậnnhữngchẩntịchđóđãthấtlạc,chỉ25quyểncònđượcgiữlại,trongđócóghilạicáchkhámbệnhcủaThươngCôngnhưthếnào.Cómộtlần,trongmộtbữatiệc,ThươngCônggặpemtraicủaTềVươngHậulàTốngKiến,nhìnthấysắcmặtcủaTốngKiếnkhôxám,ôngđãnóivớiTốngKiến:“TốngKiếnQuân,ngàibịbệnhrồiđấy!Bốn,nămhômtrước lưngcủangàiđaukhôngđứngthẳngđượcvà tiểu tiệnkhôngthông,nếukhôngđiềutrịsớmbệnhsẽbiếnchứngvàothận.Hiệnnaybệnhchưavàođếnngũtạng,hãynhanhchữabệnhđi!”TốngKiếnvôcùngkinhngạcvànói:“Tiênsinhquảlàthầny,lưngcủatađaumỏikhôngchịuđược.Cáchđâynămhôm,cóngườithiváchònđá,tacũngbướclênthử,khôngngờhònđánặngquá,tađànhphảibỏxuống.Đếntối,tacảmthấytiểutiệnkhôngthông,tuyđãuốngmột

sốthuốcnhưngchođếnnayvẫnchưathấyđỡtínào.Tiênsinhlàmsaocóthểbiếtđược?”ThươngCôngnghexong,gậtđầuvànóichoTôngKiếnbiếtmìnhđãphánđoánnhưthếnàokhinhìnthấysắcđatrênmặtcủaTốngKiến.TiếpđóôngcònhướngdẫnTốngKiếnnênuốngthuốcgìvàbáochoTốngKiếnbiếtđộbaolâunữasẽkhỏibệnh.KhiravềcòndặndòTốngKiến:“Thanhniên,khôngnênkhoemẽhiếuthắng,bệnhcủangàilàdokhônglườnghếtsứcmình,hiếuthắngmàsinhra”.Lạimộtlầnkhác,TềBắcVươngchomờiThươngCôngđếnxemmạchchocácthịnữcủavua,khikhámđếnmộtthịnữcótênlàKiên,sắcmặtcủaThươngCôngbỗngđămchiêulại,chờchothịnữnàyđira,ThươngCôngnóivớiviênquanbêncạnh:“Tìtạngcủacôgáinàyđãbịtổnthấtnghiêmtrọng,theomạchbắtđược,trễlắmđếnmùaxuânsangnămsẽthổhuyếtmàchết”.ViênquannóivớiTềBắcVươngvềnhữngkếtquảkhámbệnhchovuanghe,TềBắcVươnglậptứcgọithịnữlên,vuanhìnkỹkhắplượtthịnữ,cảmthấycôtakhôngcómộthiệntượnggìchứngtỏđangmắcbệnhnênvuakhôngcholànhưvậy.Nhưngđâucóngờđếnmùaxuânnămsau,quảnhiêncôthịnữđóthổhuyếtvàchết.Từhaicâuchuyệnnhỏnóitrên,chúngtacóthểhìnhdungđượcythuậtcủaThươngCôngtàigiỏiđếnchừngnào.

KinhPhươngđạisư-TRƯƠNGTRỌNGCẢNH

ỞTrungQuốcngàyxưacómộtloạisáchchuyênghichéplạivàthảoluậnnhữngbàithuốcgọilà“Kinhphương”.Đólàvìnhữngbàithuốctrongđócóýnghĩakinhđiển,rấtnhiềubàithuốcsaunàyđềulấytừtrongđórapháttriểnvàthayđổithêmmàcóđược.Vậybạncóbiết“Kinhphương”cósớmnhấtởTrungQuốclàquyểnnàokhông?“Thươnghàntạpbệnhluận”,bạnđãnghenóichưa?TácgiảcủanólàdanhyTrươngTrọngCảnhvàocuốithờinhàĐôngHán.“Kinhphương”trongquyển“Thươnghàntạpbệnhluận”làkinhphươngcósớmnhấtởTrungQuốc.DanhyTrươngTrọngCảnhcũngvìthếmàđượcngườitatônvinhgọilà“Kinhphươngđạisư”.

DùngkếtquảthựctếcủayhọcchốnglạimêtínphongkiếnTrươngTrọngCảnh làngườiquậnNamDương(nay là tỉnhHàNam).Ôngsinhvàokhoảngnăm150.LúcnhỏôngđọcđượccâuchuyệnBiểnThướckhámbệnhchoTềHoànHầutrongcácsáchcổTrungQuốc,ôngrấtkhâmphụcythuậtcaosiêucủaBiểnThướcvàcũngtừđóôngvôcùnghammênghiêncứuyhọc.TừđóỏngtheodanhyTrươngBáTổđểhọchỏi,vàbảnthânôngcũngtựmiệtmàivớiđènsáchnênđãhọcđượcrấtnhiềutrithứcyhọcvàythuật,trởthànhthầythuốcnổitiếngthờibấygiờ.ThờiđạimàTrươngTrọngCảnhsốngđúngvàocuốiđờiĐôngHán,xãhộiloạnlạc,chiếntranhliênmiên,đóirét,bệnhtậthoànhhành;nhữngthảmcảnh“xươngtrắngphơiđầyđồng,làngxómvắngvẻkhôngnghenổitiếnggàgáy”...thườngxảyra.GiatộccủaTrươngTrọngCảnhcóđến200người,nhưngchưađầymườinămđãcóhơn100ngườichếtvìbệnhthươnghàn.Đãthếbọnthốngtrịđươngthờikhôngquantâmgìđếnđóikhổbệnhtậtcủadân,khôngcoitrọngyhọc;trongxãhộiđâuđâucũngchỉthấymêtíntàma,khôngítngườinghèonghelờicôđồng thầy cúng lừa gạtdùngnướcbùauốngđể chữabệnh, kếtquả làbệnh tậtđã cướpđikhôngbiếtbaonhiêusinhmệnh.TrướctìnhtrạngđóTrươngTrọngcảnhrấtbứcxúc,quyếttâmlấykếtquảthựctếcủayhọccứuchữabệnhchonhândânnghèokhổđểhọkhôngcònbịbọncôđồngthầycúngmêtínlàmhạinữa.MộthômTrươngTrọngCảnhđiquamộtngôilàngnhỏ,thấycómộtphụnữtrạctuổitrungniên,khithìlakhóc,khilạicườinhưđiêndại,ngườiđứngxemxungquanhđềulắcđầuthởdài.Mộtbàlãovừakhócvừanói:“VươngBánTiênnóilàcondâutôibịmaquỉnhậpvàongười,tôiphảimờithầycúngvềđểđuổitàmađi,nhờbàconhàngxómtrônggiúpcondâutôimộtlát”.TrươngTrọngCảnhliềnbướcđếnngănlại:“Xincụhãychờchomộtchút,tôilàthầythuốc,chotôixemquakhísắccủacôcondâubàmộttí”.TrươngTrọngCảnhquansátrấtkỹkhísắccủangườiphụnữđóvàhỏimộtsốtìnhhìnhvềbệnhcủangườiphụnữrồinóivớibàcụ:“Condâucủabàkhôngcómaquỉnàonhậpthâncả,mà làvìnhiệthuyếtnhập thất làmcho thần tríhỗn loạn.Bệnhnàyhoàn toàncó thể chữakhỏi.”.TrươngTrọngCảnhnóichưahếtlời,bàcụliềnquìxuốngvànói:“Đạiphucứugiúp,cứucondâutôi”.TrươngTrọngCảnhvộiđưatayrađỡbàcụđứngdậyvànóivớibà:“Bàyêntâm,tôisẽcứucondâubà.Nhưngbàphảinhớ,cóbệnhnhấtđịnhphảiđimờithầythuốc.ThựcramaquỉchínhlàcôđồngVươngBánTiên,nóbámvàobệnhnhânlàmchobệnhnhânkhôngđichữatrịđược,đómớilànguyhạilớnnhất”.TrươngTrọngCảnhnóixong,liềnlấykimchâmcứuchobệnhnhân,bệnhnhândầndầntrấntỉnhlại,vàingàysauthầntríhoàntoànhồiphụctrởlạibìnhthường.

ViênmậtongnhéthậumôntrịtáobónTrongquátrìnhchữatrịbệnhcủaTrươngTrọngCảnh,mộtmặtôngứngdụngnhữngphươngphápcủangườiđi trước,mặtkhácôngmạnhdạnsángtạoracáimới,dùngnhữngphươngphápmàngườitrướcchưadùng,đểchữabệnh.Cómột lần,mộtbệnhnhânbịbệnhtáobónkhôngđingoàiđượcđếntìmTrọngCảnhchữabệnh.Saukhikhám,ôngxácđịnhbệnhnhânnàymắcbệnhTrườngMinh,đólàmộtloạibệnhdosốtcaolàmbíđạitiện.Nhữngthầythuốcthờiđó,hễgặptrườnghợpnhưthếthườngchobệnhnhânuốngthuốctiêuchảy.RiêngTrươngTrọngCảnhthấybệnhnhânsứckhỏekhôngđượctốt,suynhượccơthể,khôngchịuđượcvớithuốctiêuchảy,songnếukhôngdùngthuốcnàythìnhiệttàtrongngườikhôngtốngrangoàiđượcvàbệnhcũngkhôngthểchữakhỏi.Nhưvậylàmcáchnàothìtốthơn?TrươngTrọngCảnhsuynghĩkhálâu,cuốicùngôngquyếtđịnhdùngphươngphápmàtrướcđâychưaaidùng,đểchobệnhnhâncóthểđingoàiđượcmà lạikhôngảnhhưởngđếnsứckhỏe.Ônglấyramộtítmậtongrồiđemđunchokhôlại,nhânlúcmậtongcònnóngviênlạithànhnhữngviêndàivànhỏ,chờchomậtongthậtkhô,từtừnhétvàohậumônbệnhnhân.Phânbịtáobónkhôcứngcùngvớinhiệttàđượcthảirangoài.Saukhiđingoàiđược,bệnhtìnhcũngkhỏingay.ĐólàphươngphápsúcrửaruộtcósớmnhấttronglịchsửyhọcTrungQuốc,nguyênlýyhọccủanóđếnnayvẫnđượcápdụng.

PhươngpháphôhấpnhântạosớmnhấtCómộtlần,TrươngTrọngcảnhtrênđườngđikhámbệnh,nhìnthấyrấtnhiềungườiđangvâyquanhmộtngườiđànôngnằmtrênđất,mộtngườiđànbàvàmấyđứabéquìbêncạnhanhtakhóclócthêthảm.TrươngTrọngcảnhvộiđếngầnhỏithăm:“Xinhỏicóviệcgìvậyạ?”“Ôichaoơi”mộtônggiàvừalắcđầuvừathanthở:“Vìquánghèomớiranôngnỗinày,ĐạiNgưunghĩquẩn,thắtcổtựtửbỏvợconlại.Emtraianhtapháthiệnra,đỡxuốngngaynhưngchẳngcònđộngđậygìnữa,bỏlạiconcôivợgóa.Làmthếnàođây?”TrươngTrọngCảnhnghexong,biếtđượcthờigiananhtatreocổchưalâu,cóthểchỉlàchếtgiả,vẫncònhyvọngcứusống,vìthếôngchenvàođámđôngngườiđangvâyquanhnói:“Tôilàthầythuốc,thờigiananhtatreocổchưalâu,còncókhảnăngcứuđược.Xingiúptôiđưaanhtalêngiườngvàđemchoanhtacáichănbông”.TrươngTrọngCảnhđắpchănchoanhtavànóivớihaithanhniênkhỏemạnhbêncạnh:“Cậuthanhniênơi,giúpchomộttay,haichúquìbêncạnhanhấy,mộtngườiấnliêntụcvàongực,mộtngườinắmvàohaivai,kéolênhạxuống”.

Căndặnxong,bảnthânTrươngTrọngCảnhdạnghaichânquìtrêngiường,dùngtayđỡphầnthắtlưngvàbụngnạnnhâncùngvớihaivainânglênhạxuống,lúcthìthảlỏnglúclạiấnxuống.Sauđộnửatiếngđồnghồ,nạnnhânbắtđầuthởđượcyếuớt,mọingườiđứngxungquanhvôcùngngạcnhiên,giương tomắtnhìn thánphục.TrươngTrọngcảnh tiếp tụcđộngviênhaithanhniên:“Khôngđượcdừng,tiếptụclàmthêm”.Mộtlátsaunạnnhântỉnhlại.PhươngphápcấpcứumàTrọngcảnhdùnglúcbấygiờlàphươngpháphôhấpnhântạohiệnnayđangápdụngrộngrãi.

“BiểnThướctáithế”KhiTrươngTrọngCảnhhànhnghềy,ôngđãđiđếnnhiềukinhthành.Doythuậtcủaôngcaocườngnênđượcrấtnhiềunhàchínhtrị,vănhọckínhtrọngvàchủđộnglàmquenvớiông;nhàvănhọcnổitiếngthờicuốiĐôngHán-VươngXánlàmộttrongsốnhữngngườiđó.VươngXánrấtngưỡngmộTrươngTrọngCảnh,hễTrươngTrọngCảnhvềkinhđôlàVươngXánđếnthămtrước;quanhộcủahọthậtthắmthiết.Saumấylầnluitớithămhỏinhau,vớikinhnghiệmlâmsàngcủamình,ôngnhậnthấyVươngXánđangủtrongngườimộtloạibệnhnany-bệnhphong.Thờiđómắcbệnhnàylàrấtnguy

hiểmmàcònbịcoilàmộtviệcrấtxấuhổ;nếunóivớiVươngXánkhôngbiếtôngấycóchấpnhậnkhông,cònnếukhôngnóithìsẽnguyhiểmđếntínhmạngcủaVươngXán.Suyđitínhlại,cuốicùngTrươngTrọngCảnhquyếtđịnhdùngphươngphápgợiýnhẹnhànguyểnchuyểnnóivớiVươngXán.Mộthôm,VươngXánlạiđếnthămTrọngCảnh,saukhichuyệntròmộtlúc,ôngnóivớiVươngXán:“Trongngườiôngđangtiềmẩnmộtloạibệnh,chữatrịsớmsẽkhỏi,nếukhôngthìsaunày lôngmàyđềurụnghết, thậmchícònnguyhiểmđếntínhmệnhnữa.ÔngnênuốngbàithuốcNgũthạchđi!”VươngXánlàngườirấtthôngminh,tuyTrươngTrọngCảnhkhôngnóiđếntênbệnhmàchỉnóibệnhtrạngnhưngôngtađãhiểuđượchàmýcủaTrọngCảnh;chỉcóđiềulàôngkhôngtinmìnhlạicóthểmắcbệnhđó.ChorằngTrọngcảnhdọamình,nênôngcũnghờhữngtrảlờivàcũngkhônguốngbàithuốcNgũthạch.Saumộtthờigian,họlạigặpnhau,TrươngTrọngCảnhnhìnkhísắccủaVươngXán,liềnhỏingayVươngXán:“ÔngđãuốngNgũthạchthangchưa?”“Uốngrồi”VươngXánnghehỏirấtkhóchịunhưngvìphéplịchsựnêntrảlờimộtcâuquaquítnhưvậy.TrươngTrọngCảnhsaukhixemkỹkhísắcVươngXán, lắcđầuvànói: “Hìnhnhưôngchưauốngthuốc.Hãynghelờitôinói,uốngngaythuốcnhanhlênkhôngthìcóchuyệnđấy”.NhưngVươngXánvẫnkhôngtinvànói:“Sứckhỏetôirấttốt,ôngđừngcóquálo”.Saumấynăm, lờinóicủaTrươngTrọngCảnhquả làứngnghiệm.VươngXánquảnhiênđổbệnh,lôngmàyđềurụnghết,nửanămkhôngđiềutrịnênđãchết,lúcđóVươngXánmới40tuổi.MọingườibiếtcâuchuyệnnàyđãtônvinhTrươngTrọngCảnhlà“BiểnThướcTáiThế”.TuynhiênTrươngTrọngCảnhlạirấtbuồn,ôngvôcùngtiếcchocáichếtcủamộtngườitàicònđangrấttrẻ.CốnghiếnlớnnhấtcủaTrươngTrọngCảnhđốivớiyhọcđấtnướclàôngđãđểlạitrướctác“Thương hàn tạp bệnh luận” và “Tạp bệnh luận”; đó làmột trong những trước tác có ảnhhưởnglớnnhấttronglịchsửyhọcTrungQuốc,cácbàithuốcghitrongsáchchođếnnayvẫncógiátrịsửdụngrấtcao.NókhôngnhữnghướngdẫnphươngphápđiềutrịchocácthầythuốctrongnướcmàcònlantruyềnquamộtsốnướcnhưNhậtBản,TriềuTiên,cótácdụngrấtlớnđốivớisựpháttriểnyhọcthếgiới.

Thánhy-HOAĐÀBạnđãnghecâuchuyện“VânTrườngcạoxươngtrịđộc”chưa?VịthầythuốccóythuậtcaocườngtrongcâuchuyệnđóchínhlàHoaĐà-ngườiđãđượchậuthếtônvinhlà“Thánhy”.TrongcácdanhycổđạiTrungQuốc,thànhtựucủaHoaĐàlàtolớnnhất.Ôngtinhthôngcáckhoanhưnộikhoa,ngoạikhoa,phụkhoa,nhikhoavàchâmcứu,trongđóngoạikhoalàgiỏinhấtvàcũngđượcnổitiếngcảtrênthếgiới.HoaĐàlàngườiThịQuốc(vùngGiangTô,AnHuyngàynay),ôngsinhvàokhoảnggiữathếkỷthứ2.ThờiđạiHoaĐàsốnglàthờikỳchiếntranhliênmiên;đờisốngnhândânvôcùngkhốnkhổ,đóikém,dịchbệnhhoànhhành.Thựctếxãhộiđóđãảnhhưởngsâusắcđếnông,vìthếôngquyếttâmhọcnghềyđểcứuchữachonhữngngườidânbịbệnh.ÔngđãmiệtmàinghiềnngẫmcáctrướctácyhọccổvàtiếpthunhữngtinhhoatrongthựctiễnchữatrịbệnhcủaBiểnThước,ThươngCôngnênôngđãnhanhchóngtrởthànhthầythuốcnổitiếngđươngthời.Lúcbấygiờcómộtsốquanviêngiớithiệuôngvớitriềuđình,cũngcóngườimờiônglàmthịy,nhưngôngđềutừchối,ôngchỉmuốnlàmmộtthầythuốcbìnhthườngchữabệnhchonhândânlaokhổ.

BộttỏitrộnvớigiấmtẩygiunđũaNhữngngườimờiHoaĐàchữabệnh,phầnlớnlànhữngnôngdânnghèokhổ,ôngbiếtrằnghọkhôngthểnàomuađượcnhữngthuốcđắttiền,chonênkhikêđơnthuốcôngthườngcốhếtsứcchọnnhữngthuốcrẻtiền,dễmuamàlạicóhiệuquảđểgiảmbớtnhữngkhókhănchobệnhnhân.Cómộtlần,mộtcụgiàômmặtđếntìmHoaĐàvànóilàđaurăngkhôngchịunổi.HoaĐàsaukhikhámcẩnthậnxongchẩnđoánbàbịviêmnhachu.VìnhàbàcụrấtnghèochonênHoaĐàchữabằngchâmcứukhôngmấttiềnmuathuốc.Saukhichâmcứuxongbàcụhếtđaungay,bàcụđãvôcùngcảmkíchvànói:“KimvàngcủaHoađạiphuthậtkỳdiệu”.Lạimột lầnkhác, trênđườngđiHoaĐàgặpmộtthanhniênnằmtrênxebòkêurênkhôngngớt,ôngvộibướcđếnhỏithăm.Ngườiđẩyxebònói:“Cháutôikhôngbiếtđaubệnhgì,bụngđóimàkhôngănđượcthứgì,đãmấyhômnayrồi,bâygiờtôiđưanóđitìmthầythuốcđểchữachạyđây”.HoaĐàbảongườiđánhxedừnglại,ôngxemxétkhísắccủangườibệnhrồibắtmạchchobệnhnhân,biếtlàcậuthanhniênấybịtắccuốnghọng,bènđộngviênvàanủicậuta:“Bệnhcủacậukhôngsaođâu,chỉlàvìtrongruộtcógiunmàthôi,khôngcầnphảiđitìmthầythuốcnữa.Tôisẽ chỉ cho cậu cáchđiều trị. Cóphảinơi các anhvừađiqua cómột cửahàngănnhỏphảikhông?Cácngườiđivềxinchủquán3lượngtỏivàmộtítgiấm,giãtrộnhaithứlạivớinhauvàuốngđi,bệnhsẽhếtngay”.NghetheolờichỉdẫncủaHoaĐà,cậuthanhniênđóuốnggiấmtrộntỏi,mộtlátsaunônramộtcongiunrấtdài.Saukhinônragiun,anhtaănđượccơmrấtngonvàbệnhcũngkhỏi.Saunày,ngườithanhniênbiếtngườiđãchữatrịbệnhchomìnhchínhlàdanhyHoaĐà,nênđãlấycongiunbịnônrađótreotrênxevàđếnnhàôngđểtạơn.TrênđườngđianhtanóivớimọingườivềHoaĐàđãchữabệnhchoanhtanhưthếnào.ĐếnnhàHoaĐàanhtathấyởtrongnhàôngcũngtreomấychụccongiuntonhưthế,mớibiếtHoaĐàđãdùngphươngphápgiảnđơnmàcóhiệuquảđãchữatrịchorấtnhiềungườirồi.CũngcólúcHoaĐàthậmchíkhôngdùngđếnmộtcâykimchâmcứuhaymộtviênthuốcnàomàcũngchữatrịđượcbệnh,giảmbớtnỗiđaukhổchobệnhnhân.Cómộthôm,TháiThúpháingườiđimờiHoaĐàvềchữabệnhchoôngta.TháiThúnóirằng:“Hoađạiphu,tronglòngtacảmthấyrấtbuồnbựcđãmấyngàynayrồi,uốngcũngnhiềuthuốc,dáncũngnhiềuloạicaomàcũngchẳngthấytốthơntínào,tamắcbệnhgìvậy?”.

HoaĐànhìnquasắcmặtôngta;vàsaukhibắtmạchxong,khônghềtrảlờicâuhỏicủaTháiThú,chỉđiđếntrướcbànviếtmộtláthưđưachoTháiThúrồibướcđi.TháiThúcảmthấyrấtnghingờ,mởthưraxemluôn,khôngthểnàonéngiận,thìrađâylàmộtláthưchửiôngta.TháiThúvôcùngcămphẫngọimọingười:“MauđibắtHoaĐàvềchota!Chẳngmay,ngườicửđibắtHoaĐàtrởvềnóikhôngbắtđược.TháiThúnghevậycàngbựcbộicămtứchơnvàlalênmộttiếng“Oa”đồngthờinônramộtbãimáuứđen.Nóiracũngthậtkỳlạ,saukhinônramáu,bệnhcủaTháiThúcũngđỡhẳn.LúcđóconcủaTháiThúmớinóichoôngbiếtlýdomàHoaĐàlàmchoôngchửi.ThìrasaukhiHoaĐàkhámbệnhchoTháiThúxong,ôngxácđịnhlàbệnhcủaTháiThúchỉcónổigiậnmộttrậnmớicóthểloạitrừđượcnhữngứkếttrongngườinênHoaĐàmớisửdụngphươngpháptrên.TháiThúnghexongrấtkhâmphụcHoaĐà.

ThầythuốcsửdụngthuậtgâymêsớmnhấttrênthếgiớiKhitiếnhànhthủthuậtngoạikhoachobệnhnhân,nhấtthiếtphảidùngthuậtgâymê.PhươngphápđóởcácnướcchâuÂuchâuMỹmớiápdụngvàothếkỷ19.Nhưngvàothếkỷthứ2,HoaĐàđãbiếtápdụngphươngphápđórồi.CóthểnóiHoaĐàlàthầythuốcđầutiêntrênthếgiớisửdụngthuậtgâymê.

ThuốcgâymêmàHoaĐàdùnggọilàMaphấttán(Móc-fin),điềuđángtiếclàmaphấttángồmnhữngthànhphầngì,trongcácsáchcổkhôngcóghichéplại,nhưngtrongsáchsử“Tamquốcchí”cóghichépmộtsốvídụmàHoaĐàdùngmaphấttánchữatrịthànhcông.Mộthôm,cóhaingườiđànôngkhiêngmộtbệnhnhân,đisauhọcòncómộtphụnữtrạctuổitrungniênhớthahớthảichạytìmHoaĐàchữabệnh.Bệnhnhânhaitayômlấybụngkêulađauđớnnóilàbụngđauquáchịukhôngnổi.SaukhiHoaĐàkiểmtraxongxácđịnhlàbệnhđườngruột,ngàynaychúngtagọilàviêmruộtthừacấptính.HoaĐàchâmcứuchobệnhnhânmấymũivàchouốngmấyviênthuốc.Látsauthuốcngấmvàocơthểđãpháthuytácdụng,đauđớnđãgiảmđimột ít,vợcủabệnhnhâncảmthấyyêntâmcònHoaĐàcũngthấynhẹnhõmmộtphần.Nhưnglátsau,bệnhnhânkêulađautrởlại,sovớilúcnãycònđauhơn.VợcủabệnhnhânvộiquìxuốngtrướcmặtHoaĐànướcmắtrànrụa,vanxinHoaĐà:“Hoađạiphu,xinngài,chodùthếnàoxinngàicứugiúpchồngcon,nếukhôngthìmẹconconchẳngcòncáchnàosôngnổi.”.HoaĐàvộiđỡngườiđànbàđóđứngdậy,lạiđếnxembệnhnhânmộtlầnnữarồiquảquyếtnói:“Châmcứu,uốngthuốcđềukhôngcókếtquả,chỉcònmổbụngmàthôi”.Lúcbấygiờnhậnthứccủaconngườichorằngthânthểconngườilàdochamẹsinhra,khôngthểđụngchạmđếnnó,nếukhôngthìsẽcólỗivớichamẹ.Vìvậyngườiphụnữđókhẩnthiếtvanxin:“Hoađạiphu,xinngàihãytìmcáchkhác,xinngàiđừngcómổbụngchồngcon,vảlạimổbụngrarồicócònsốngđượcnữakhông?”HoaĐàanủibàta:“Nếukhôngmổthìbệnhnhânsẽcóthểchết.Bàcứyêntâm,thủthuậtmổnàytôiđãlàmnhiềulầnrồi,bệnhnhânsẽđượcmổởtrongtrạngtháikhôngđauđớngìcả,bàkhôngphảilo”.Ngườiphụnữđóthấytìnhhìnhcàngkhẩncấp,đànhphảiđồngýmiễncưỡng.HoaĐàliềnbảođệtửlấymaphấttánđãđượcđiềuchếkỹlưỡngra,hòavàorượurồichobệnhnhânuống,đồngthờichuẩnbịdụngcụmổ.Bệnhnhânuốngthuốcxongchẳngbaolâukhôngnghekêuđaunữavàtừtừthiếpđi.HoaĐàthấythuốcđãngấm,bắtđầuphẫuthuật,mổrathấytrongruộtđầymáumủ,mùihôithốixônglêntậnmũi,thìrađoạnruộtthừađãthốinát.HoaĐàxửlýhếtmáumủvàchấtbẩntrongruộtvàcắtbỏđoạnruộtthừa,sauđódùngthuốcrửasạchchỗđauvàkhâubụnglại,bênngoàibôithuốccaosáttrùng.Saukhimổxong,mộtlátsaubệnhnhântỉnhlại,anhtavôcùngcảmkíchvànói:“ĐatạHoađạiphucứumạng,bâygiờtôithấykhỏelạirấtnhiềurồi”.Bốn,nămhômsau,vếtmổkéodanon,saumộtthángbệnhnhânhoàntoànbìnhphục.

Sánglập“Ngũcầmhý”HoaĐàkhôngnhữngythuậtcaosiêumàcònamhiểusâusắcnguyênlýcuộcsốnglàởtrongvậnđộng.Ôngchorằng:“Conngườiphảithườngxuyênhoạtđộng,làmnhưvậysẽthúcđẩynhanhtiêuhóa,tuầnhoànhuyếtdịch,conngườisẽkhôngdễbịbệnh”.Vìthếôngđãmiệtmàinghiêncứusángtạora“Ngũcầmhý”tứclàmôphỏngđộngtác,tưthếcủanămloạiđộngvậtkhácnhauthểhoạtđộng.NămloạiđộngvậtmàHoaĐàchọnlà:hổ,hươu,gấu,khỉvàchim,điềuđórấtcócơsởkhoahọc.Hổrấtgiỏinắmgiữ,hươulúcđinhẹnhàngthưtháilinhhoạt,gấugiỏitrèocâytreongười,khỉnhanhnhẹncơđộng,chimvỗcánh.Conngườimôphỏngnhữngđộngtáccủacácloàiđộngvậtđóđểluyệntậpsẽtăngcườngthểchất,đềkhángđượcbệnhtật.NghenóihaivịđệtửcủaHoaĐàkiêntrìluyệntập“Ngũcầmhý”,mộtngườiđãhơn90tuổimàtaivẫnrấtthính,mắtvẫnsáng,răngchắcchưalunglaycáinào;cònvịkiasốngđếnhơn100tuổi.

BịTàoTháothảmsátCuốiđờiĐôngHán,thựctếtriềuđìnhđềuởtrongtayTàoTháo.TàoTháomắcbệnhphongđầu(bệnhđauđầuthầnkinh)hễđaulàđầuxâyxẩmchóngmặt,nãotrướngto,khôngthểgiảiquyếtnhữngviệctriềuchínhđược.TàoTháođãmờirấtnhiềuthầythuốcđếnchữatrịnhưngđềukhôngcókếtquả.SauđónghenóiHoaĐàcóythuậtcaosiêunênđãmờiHoaĐàđếnchữabệnhchoôngta.Saukhichẩnđoán,HoaĐàquyếtđịnhdùngphươngphápchâmcứuđểđiềutrị,saumỗimũikimchâmvàoTàoTháothấyđỡđirấtnhiều.DoTàoTháohằngngàyphảixửlýrấtnhiềuviệccảquânsựlẫnchínhvụrấtcăngthẳngchonênbệnhđauđầuthườnghayphátsinh.CómộtlầnđộtnhiênTaoTháohỏiHoaĐà:“Bệnhđauđầucủatacóthểchữakhỏihoàntoànkhông?”.HoaĐàsuynghĩmộtlátrồinói:“Châmcứuchỉcóthểgiảiquyếtgiảmđau.Muốnchữakhỏihoàntoànphảilàmphẫuthuậtsọnão”.TàoTháovừanghevậynổigiậnđùngđùng:“Nóibậy,mổsọnãoracònsốngthếnàođượcnữa!”Đểmỗikhibệnhphátsinhcóthểlàmgiảmcơnđauđược,TàoTháolệnhchoHoaĐàluôntúctrựcbêncạnhkhôngđượcrakhỏiđôthành.HoaĐàcảmthấychỉđểchữabệnhchomộtmìnhTaoTháomàphảixaquêlâungàynêncũngbuồnvànhớquênhà,vìthếôngmượncớđilấythuốcxinphépTàoTháochoghévềquêthămnhàmộtlần.TàoTháođồngýchoôngđimộttháng.Mộtthángtrôiquarấtnhanh,HoaĐàkhôngmuốnlênđôthànhnữabènviếtmộtláthưchoTàoTháonóilàvợbịốmnặngxinnghỉthêmmộtthờigiannữa,sauđóônglạixinnghỉtiếp.TàoTháothấyHoaĐàđilâukhôngvềnênsinhranghingờ,chongườivềquênhàHoaĐàđiềuưavàdặn:“NếuvợHoaĐàốmthậtthìmuabiếuHoaĐà40đấuđậuxanhvàchonghỉthêm,nếuôngtanóidốitathìbắtlôicổnóvềđâyhỏitội”.ChỉcóvậymàHoaĐàbịbắtđemvềđôthành.TàoTháothấyHoaĐàkhôngmuốnphụcvụmìnhvôcùngtứctối,quyếtđịnhxửchếtHoaĐà.TuycácmưusĩTàoTháonhiềulầnkhuyêncảnnhưngôngvẫngiữýkiếncủamình,vìthếmàHoaĐàbịgiếthại.Chođếnsaunày,đứaconyêuquínhấtcủaTàoTháobịbệnhnặng,TàoTháomớithanthở:“TahốihậnvìđãgiếtchếtHoaĐànêncontakhôngcứuchữađược”.KhiHoaĐàbịgiamtrongngục,ôngđãviếtlạitấtcảnhữngkinhnghiệmchữabệnhcủamình.KhiôngbiếtTàoTháosắpgiếtchếtông,ôngđãtặngquyểnsáchấychocaingục,nhưngtêncaingụcsợliênlụyđếnmìnhkhôngdámnhận,HoaĐàthởdàimộttiếngvàbảocaingụcchotílửađốtcháyhếtquyểnsách.Mộtcuộcđờicủamộtdanhynuốthậnmàchết,cảđếntrướctácyhọccủaôngcũngkhônglưugiữđược,đólàmộttổnthấttolớncủavănhóaTrungHoa.

Vuathuốc-TÔNTƯMẠCNăm681,quyển“Thiênkimdựcphương”củamộtnhàyhọchơntrămtuổiramắt;trướcđó29năm,vịtácgiảnàycũngđãviếtmộttrướctácyhọc“Thiênkimyếuphương”.Haibộsáchđócũngnhưbộsách“Thươnghàntạpbệnhluận”củadanhyTrươngTrọngCảnh,lànhữngtrướctácvôcùngquíbáuvàquantrọngtronglịchsửyhọcTrungQuốc.VịtácgiảhơntrămtuổiđóđượcLýThếDânđờiĐườngTháiTôngphongdanhhiệu“Vuathuốc”TônTưMạc.Cònnhândânthìgọiôngbằngtêntônkínhlà“Ônggiàvuathuốc”.TônTưMạclúccònnhỏhayốmđaunhiềubệnh,đểchữabệnhchocon,bốmẹôngđãđikhắpnơiđểtìmthầytìmthuốc,hầunhưcảcơnghiệpđãbánđiđểchữabệnhchoông.Nhữngngàytuổithơgiankhổđãvunđắpchoôngýchísaunàylớnlênphảiđilàmnghềycứuchữanhữngthốngkhổchobệnhnhân.TônTưMạcvốnrấtthôngminhnênđãnhanhchónghọcđượcnhữngythuậtcaosiêu,uytíncủaôngtrongdânchúngcàngngàycànglanrộng.ĐườngTháiTôngbịbệnhtim,đãmờirấtnhiềuthầythuốcchữatrịnhưnghọđềubótay;cuốicùngđượcTônTưMạcchữakhỏi.DoythuậtcủaôngtàigiỏinênTùyVănĐế,ĐườngTháiTôngvàĐườngCaoTôngđềumờiôngralàmquannhưngôngkhôngthểbỏbệnhnhâncủamìnhđểhưởngdanhlợi,ôngđãtừchốivàsuốtđờinguyệnlàmmộtthầythuốcchữabệnhchodânnghèo.

MộtmũikimcứuhaisinhmạngTônTưMạcrấtcoitrọngchữabệnhchophụnữ,ôngchorằngthểchấtvàsinhlýphụnữkhônggiốngnhưđànông,vìvậyphươngphápđiềutrịkhônggiốngnhau,ôngđãđềxuấtxâydựngphụkhoariêng.Ôngđãnghiêncứuchuyênsâuvềphụkhoa,sảnkhoavàđãđạtđượcythuậtcaosiêu.TronglịchsửyhọcTrungQuốcđãlưutruyềnrộngrãicâuchuyệnmộtmũikimcứuhaisinhmệnh.Mộthôm,TônTưMạcđangtrênđườngđi,nhìnthấyphíatrướccómấyngườikhiêngmộtcỗquantàiđiđến,theosaulàmộtcụgiàkhócthanthảmthiết.Khichiếcquantàikhiêngđếngần,TônTưMạcnhìnthấyởtrongquantàinhỏramấygiọtmáutươi,ôngcảmthấycóđiềugìkhóhiểu:ngườichếtđãchovàoquantàirồitạisaomáutươicònchảyra?Vìthếôngbướcđếngầnhỏi:“Cụơi,xinhỏicụ,ngườinằmtrongquantàinhưthếnào?Bịbệnhgìmàchếtthếạ?”.Bàcụvừakhócvừanói:“Ngườinằmtrongquantàilàđứacongáiđộcnhấtcủatôi,nósắpsinhđứaconthìđãchết,sốnókhổquá!”.“Cụơi,xincụđừngkhócnữa,hãynóichocháubiết,congáicụtắtthởbaolâurồi?”.“Mớivàicanhgiờ,đứaconcònnằmtrongbụngmẹđấy!”TônTưMạcvừanghe,dựatheokinhnghiệmcủamìnhphánđoán,ngườiđànbànàycònchưachếthẳn,cókhảnăngcứusống.Ôngbènnóivớibàcụ:“Cólẽcháucóthểcứusốngđượccongáicụ.Xinmởquantàirachocháuxemcócònkhảnăngcứusốngđượckhông?”.Lúcđó,mọingườiđứngxungquanhnhận rađây làdanhyTônTưMạcnênbảobà cụgọinhanhngườimởquantàira.Saukhimởquantàira,TônTưMạcnhìnsắcmặtcủathiếuphụđãvàng,khôngcó lấygiọtmáu,bụngvẫncònphồngcao, tấtnhiên làkhósinhrồi.Ôngbắtmạchchothiếuphụ,pháthiệnmạchvẫncònđậpyếuớtôngliềnlấykimrachâmmộtmũivàohuyệt.Mộtlátsau,diệukỳthay,ngườithiếuphụấytừtừmởmắtra,vàsaumộtlátnữasinhrađứabé,mọingườiđứngxungquanhvuimừnghếtđỗi.NhưthếnhờmộtmũikimTônTưMạcđãcứuhaisinhmệnh.

Đậpnõnhànhcứutrẻsơsinh

TônTưMạcrấtcoitrọngcácbệnhcủatrẻcon,ôngchorằngconngườilàtừnhỏlớnlênthànhngườilớn,khôngcótrẻconthìsẽkhôngcóngườilớn,bệnhcủatrẻconkhônggiốngnhưngườilớn.Vìthếôngđãđềxướngthànhlậpnhikhoariêng.Cómộtlần,mộtngườiđànônghớthahớthảichạyđitìmTônTưMạc,vừamớiđẩycửavàođãlato:“Tônđạiphu,Tônđạiphu,chịdâutôisinhramộtđứabéđãtắtthởrồi,xinmờithầyđếnxemgiúpcóthểcứuđượckhông”.TônTưMạccùngngườiđànôngđóvộiđếnnơixem,thấytrênmiệngđứabémớisinhdínhđầymáubẩn,toànthântímbầm,khẽlaycũngkhôngcửđộnggiốngnhưđãtắtthởthật.Ôngvộilấyramộtmiếngbôngsạchlauhếtmáubẩntrênmiệngbévàvạchmiệngembéralauhếtmáuứtrongmiệng.Tiếptheoônggọiđemđếnmấycọnghànhtrắng,cắtbỏphầnláxanhởtrên,đậpnhẹphầntrắngvàothânđứabé.Thậtkỳdiệu,saukhiđậpmộtlúc,đứabé“oa”lênmộttiếng,nhữngngườiđứngxungquanhvừangạcnhiênvừavuimừng.TônTưMạclạibảongườimangđếnmộtchậunướcấm,đặtđứabévàochậunướcnhẹnhàngxoakhắpngườiđứabé.Xongdùngkhănvảilaukhôvàbaođứabélại.Nhưthếđứabéđãđượccứusống.Sauđócóngườiđãhỏiông:“Tônđạiphu,tạisaomộtviênthuốc,thầycũngkhôngdùngmàcóthểcứusốngđứabé?”TônTưMạctrảlời:“Đứabénàylúcsốngmáuứđọnglạitrongmiệnglàmcảntrởkhôngkhívàophổinênngừnghôhấptạmthời.Nếukhôngnhanhchóngloạibỏmáuứra,đứabésẽtắtthởthật.Chonêntôiphảilấysạchhếtmáuứtrướcđểkhôngkhícóthểđivào”.

“Tạisaodùnghànhđậpnhẹvàođứabévậy?”.Ngườiđólạihỏitiếp.“Làmnhưvậy làđểchođứabékhóc.Khiđứabékhóc lên thìkhôngkhí sẽvàophổi thôngsuốt”.“Tạisaolạidùnghànhmàkhôngdùngcácthứkhác?”“Dùngnõnhànhđậpnhẹnhẹlàvìhànhmềm,mịnkhônglàmtổnthươngdađứabé,vảlạihànhlàthứmànhànàocũngcó,dễtìmthấy”.Mọingườingheôngtrảlờivôcùngkhâmphục.

Pháthiện...“alàhuyệt”Phươngphápchữabệnhbằngchâmcứulàthầythuốcdựavàocáchuyệtvịđãđượcmôtảtrênsáchchâmkimvàocáchuyệtvịđóđểtrịbệnh,nhữnghuyệtvịđóđềucóvịtrícốđịnhvàcótêngọi.Nhưngcómộthuyệtvịrấtđặcbiệt,nókhôngcóvịtrícốđịnhmàtùytheođiểmấnxuốngthấyđauvàvịtríchỗđaumàdichuyển.Huyệtvịnàygọilà“huyệtathị”,doTônTưMạcpháthiện.Ởđâycómộtmẩuchuyệnrấtlýthúvềhuyệtvịđó.Mộtlần,cómộtngườibịđauchântìmTônTưMạcđểchữabệnh.Dochânđau,bệnhnhânđilại

khôngthuậnlợilắm,lạihằngngàyphảiđếnchâmcứu,uốngthuốcnữa,nênTônTưMạcsắpxếpchobệnhnhânđiềutrịởtạinhàmình.Nhưngthángđãtrôiquamàbệnhkhôngđỡđượctínào,bệnhnhâncảmthấythấtvọngvàchàocáobiệtđểvềnhà.ThựcraTônTưMạccũngrấtsốtruộtnhưngkhôngmuốnbỏqua.Ôngnóivớibệnhnhân:“Anhkhôngnênsốtruộtvềnhà,chúngtôi thửnghiệmthêmnửathángnữa,nếuquảthựckhônghiệuquả,anhvềnhà,đượcchứ?”Đêmhômđó,TônTưMạctrằntrọcmãikhôngsaochợpmắtđược,ôngnghĩlạitìnhhìnhchữachạynửathángqua,mìnhcũngchâmcứuđúngvàocáchuyệtnhưtrongsáchđãhướngdẫnnhưngtạisaolạikhôngcóhiệuquả?Độtnhiên,ôngnghĩra,haylàtrêncơthểconngườicòncónhữnghuyệtvịchưapháthiện?Nghĩđếnđó,ôngbậtngồidậy,tựtìmmòtrêncơthểmìnhvàtựthửchâmmộtsốhuyệttrêncơthể.Sánghômsau,ôngbảobệnhnhânnằmngaytrêngiườngcủamình,duỗithẳngchânra.Sauđóôngấnthửcáchuyệtvịtừngphântừngtấcmộtvàluônhỏibệnhnhân:“Cóphảichỗnàyđaukhông?”,nhưnglầnnàobệnhnhâncũngđềunói:“Khôngphải,khôngphải,khôngđau...”TônTưMạckhôngnảnchívẫntiếptụcấnthử,khiấnđếnmộtvịtrí,độtnhiênbệnhnhânkêuto“A,là,là,là,chỗđấyđau...”TônTưMạcliềnấnchặtchỗđấy,xemđólàmộthuyệtvịvàdùngkimchâmcứu.Mộtlátsau,bệnhnhânnóivớiông:“Tônđạiphu,châncủaconhếtđaurồi”.TônTưMạcghilạihuyệtvịnóitrên,đếnsángngàythứbaônglạichâmcứuvàohuyệtvịnóitrênnhưnglạikhôngcóhiệuquả.TônTưMạclạidùngphươngphápấnthửtìmchođượcđiểmđauvàchâmcứuvàođấy.Cứthế,châmtiếpmấyngàynữa,chânđaucủabệnhnhânđượcchữakhỏi.Từđó,TônTưMạctổngkếtlạimộtphươngphápchâmcứumớimàtrongcácsáchychưaghichéplại,đólàđauchỗnàochâmvàochỗnấy.Làmnhưvậy,đãmởrộngcáchuyệtvịchâmcứu.TônTưMạcchorằng:trongcácsáchcổchưacóđềcậpđếnhuyệtvịnày,nênđặtchonómộtcáitênđểmọingườibiếtvàgọi,nhưnghuyệtvịnàylạikhôngởmộtchỗcốđịnhtrêncơthể,cũngkhôngbiếtcómấycái,gọitêngìchophùhợpđây?Bỗngôngnghĩrakhilầnđầutiêntìmrahuyệtvịnày,bệnhnhânkêu:“a,là,là,là,chỗđấyđau...”Vậyđặtchonótênlà:“alàhuyệt”.

ỐngcọnghànhdẫntiểuBácsĩđầutiêntrênthếgiớidùngốngcaosuđểtiếnhànhkỹthuậtdẫntiểulàngườiPhápsốngvàogiữathếkỷ19.Nhưngtrướcđóhơn1000nămTônTưMạcđãdùngốngcọnghànhdẫntiểuthànhcôngchobệnhnhân.VìvậycóthểnóiTônTưMạclàthầythuốcđầutiêntrênthếgiớithựchiệnkỹthuậtdẫntiểu.Mộtlần,cómộtbệnhnhânvìkhôngđitiểuđượcnênbụngdướicăngphồnglên,rấtkhóchịu;cảđếnlưngcũngkhôngthẳnglênđược.TônTưMạcbiếtrõchỉcầnlàmchobệnhnhânđitiểuđượclàhếtđau.Nhưnglúcđóthuốcuốngđểđitiểuchưacó,dùngcáchgìđểgiúpbệnhnhâncóthểthảinướctiểura?TônTưMạcnghĩđinghĩlạichẳngthấycócáchgìsángsủahơn,trướcmắtchỉcònmộtcáchduynhấtlàdùngmộtcáiốngthôngvàođườngdẫntiểucủabệnhnhânđểnướctiểuchảyra.Nhưngđườngdẫntiểulạiquánhỏ,dùngốnggìmớicóthểthôngđượcvàobêntrong?Ônglạisuynghĩ,bỗngreolên:“Đâyrồi,cọnghànhrấtnhỏmàởgiữalạirỗng,saukhithổikhôngkhívàokhôngphảilàcóthểthảinướctiểurađượcđósao?”TônTưMạcliềnđitìmmộtcọnghành,cắthơinhọnởđầu,nhẹnhàngvàcẩnthậnthôngvàođườngdẫntiểucủabệnhnhân.Saumấylầnthấtbại,cuốicùngôngđãthôngvàođượcđườngdẫntiểu.Tiếptheoôngthổikhívàoốnghànhlàmchođườngdẫntiểumởtora.Saukhidừngthổikhí,nướctiểutừốngcọnghànhchảyra.Khithảihếtnướctiểu,bụngdướicủabệnhnhâncũngxẹpxuống,đauđớncũngtiêutan.

ChữakhỏibệnhquánggàvàphùnềNgoàiviệcdùngthuốcvàchâmcứuđểđiềutrịbệnh,TônTưMạccònđềxướngphươngphápchữabệnhbằngthứcăn,ôngchủtrươngkếthợpdùngthuốcvàthứcănđểđiềutrị.Ôngđãgiớithiệu29loạitráicây,58loạirau,29loạihạtvà40loạithịtđộngvậtcókhảnăngchữabệnh,nhưbệnhquánggà,bệnhphùnề...Trongquátrìnhhànhnghề,TônTưMạcđãrútramộtkếtluận:ngườinghèothườnghaymắcbệnhquánggà,ngườigiàuthìlạihaymắcbệnhphù.Ngườibịbệnhquánggà,banngàythịlựcvẫnbìnhthường,nhưngtốiđếngiốngnhưchimsẻ,chẳngnhìnthấycáigìhết.Ngườimắcbệnhphùthìchânphùsưnglên,phầncơđau,tứchimỏimệtkhôngcólựckhí,ấntayvàochỗphù,dathịtởđóbịlõmxuống,mộtlátsaumớihồiphụclạibìnhthường.Nhữngngườimắcbệnhquánggàthìkhôngmắcbệnhphù,ngườimắcbệnhphùthìlạikhôngmắcbệnhquánggà.Vậyviệcnàycóliênquannhưthếnào?HiệntượngmắcbệnhcótínhquyluậtnhưvậyđãkhiếnchoTônTưMạchếtsứcchúý.Ôngchorằngvấnđềnàycóthểcóliênquanđếnthứcănchăng?TônTưMạcsuydiễn:nhữngngườinghèokhổthườngăngạothôgiãchưatrắng,rấtítđượcănthịt,bệnhnàycóphảilàdothứcănthiếumộtloạichấtthịtnàođógâyra?Thếthìnênănthêmthứcăncóchấtthịtcóthểsẽtrịđượcbệnhnàychăng?VìthếTônTưMạcbắtđầuthửnghiệm.Quanhiều lần thửnghiệm,ôngnhậnthấyănnhiềuganđộngvậtcó thểđiều trịđượcbệnhquánggà.Cũngnhưvậy,ônglạisosánhlươngthựccủangườinghèovàngườigiàulạipháthiệnthấyngườigiàuthườngăngạotrắngtinh,lớpcámbênngoàicủagạokhôngcònnữa,cònngườinghèoăngạothôgiãchưatrắngnênlớpcámbênngoàivẫncònđượcgiữlại.“Cóphảingườigiàuvìăngạoquátrắngmàsinhrabệnhphù?”Nghĩđếnđấy,TônTưMạclạiquyếtđịnhthửnghiệmdùngtấmvàcámnấucháochonhữngbệnhnhânphùănthấybệnhtìnhcủahọgiảmnhẹrấtnhiều.Đượccổvũcủamọingười,ôngtiếptụcthửnghiệm,kếtquảlàbệnhnhânkhôngcầnuốngthuốcmàkhỏibệnh.Sauđóônglạipháthiệndùnghạnhnhâncũngcóthểchữađượcbệnhphùnề.Ngàynayyhọcnghiêncứuchứngminh,phươngphápchữabệnhcủaTônTưMạclàcócơsởkhoahọc.NgườimắcbệnhquánggàlàdocơthểthiếuvitaminA,trongganđộngvậtcógiàuvitaminA,dovậyăngancóthểphòngtránhbệnhquánggà.CòncámtấmgạorấtgiàuvitaminB,cóthểphòngtránhđượcbệnhphùdothiếuvitaminBgâyra.NgườichâuÂunóivềbệnhphùvàogiữathếkỷ17,cònTônTưMạcđãđưarabệnhnàysớmhơn1.000năm.

Ôngthánhnhikhoa-TIỀNẤTCácdanhycổđạiTrungQuốcrấtcoitrọngbệnhtậtcủatrẻcon,ởthờikỳchiếnquốc,danhyBiểnThướcđãlàthầythuốcnhikhoa.ĐếnđờinhàĐườngdanhyTônTưMạccàngchúýđềxướngthànhlậpnhikhoariêng.ĐếnđờinhàTốngxuấthiệnmộtdanhychuyênvềnhikhoa,ôngchínhlàTiềnẤt,đượchậuthếtônvinhlà“Thánhnhikhoa”.TiềnẤtlàngườiQuânChâu(naylàtỉnhSơnĐông)Ôngsinhnăm1023.ViệcTiềnẤtchuyênsâuvềnhikhoacóliênquanđếncuộcđờibithảmcủaôngthờiniênthiếu.

ĐứabémồcôiquyếtchíhọcnghềyBốTiềnẤtlàthầythuốcdângian,bìnhthânôngthíchnhấthaiviệc:mộtlàđichơixa,hailàuốngrượu.KhiTiềnẤtlênbatuổi,bốôngbỏnhàđingaodu,vàcũngtừđókhôngmộttintứcgìvềnhà.TiềnẤtởnhàvớimẹ,haimẹcondựadẫmvàonhausốngquangày.Mộtnămsau,điềubấthạnhnữalạiđến,mẹTiềnẤtlâmbệnhmàchết.Từđócậubébốntuổitrởthànhđứabémồcôichalẫnmẹ.Rấtmayđượchaibàcôvàdìđưavềnuôi.Lúcbốntuổi,TiềnẤtrấtốmyếutrôngchẳngkhácnàođứabémớilênhai,bàdìômTiềnẤtvàolòngmàlòngđaunhưcắt.Bàcôởbêncạnhcũnglàmộtthầythuốcdângian,nhìnthấykhísắccủaTiềnẤtbènbiếtđứabénàybẩmsinhkhôngtốt,suynhượcdinhdưỡng,nguyênkhítổnthương...VìthếbàhayanủidìcủaTiềnẤt:“Bàđừngquálo,trẻconchỉdolúcbéthiếusữamẹmàdinhdưỡngkhôngtốtđóthôi,chúngtasẽđiềuchỉnhdầndầnchonó,nósẽlớnkhỏengaythôi”.CảcôvàdìđềurấtyêuthươngTiềnẤt,họchămsóccẩnthận,bồidưỡngsứckhỏechoTiềnẤt.SaumộtthờigiansứckhỏecủaTiềnẤtđãtốtdần,thểchấtcũngrắnchắcthêmlên,nhưngvócdángthìvẫnthấphơnnhữngđứabécùngtuổi.LúcnhỏTiềnẤtbịbệnhbạiliệt,nênchântráihơibịteo,điđứngkhôngđượcthuậnlợi;chonêntínhtìnhcũngthíchyêntĩnh,khôngthíchhoạtđộng.Ôngrấtthíchthúkhixembàcôkhámbệnh;vìthếhằngngàyôngđềungồibêncạnhcôđểxemcôbốcthuốckêđơn.Lâungàyrồicũngvừamắtquentai,nhớđượctênmộtsốvịthuốcthườngdùngnhưcamthảo,hoàngliênv.v...Đếntuổiđihọc,bàcôgửiônghọcởmộttrườngtư.SaukhitanhọccácbạnbècủaTiềnẤtchơiđùachạynhảycònTiềnẤtthìlạithíchvềnhàlặnglẽngồibêncạnhcôđểxemcôkhámbệnh.Mộthôm,ngườiđếnkhámbệnhrấtđông,bàcôbậntíutít,trongánhmắtcủaTiềnẤtrấtmuốngiúpcômộttay,nênđãnóivớicô:“Côơi,chophépcháugiúpcôdánthuốccaochochúnàynhé!”Bàcôvừangạcnhiênvừavuivẻnói:“Cháubiếtlàmà?”.“Vângạ”,TiềnẤtcốgậtđầuvànói.Ônglấythuốccaotừtaycôvàdánchínhxácvàochỗđauởsaulưngbệnhnhân.“Giỏiquá,cháucóthểgiúpcôđượcrồiđấy”.Bàcôvuivẻxoađầuđứacháu.Từđótrởđi,TiềnẤtcóthểgiúpcôlàmmộtsốviệcnhỏtrongđiềutrịbệnhnhân.Đến14,15tuổi,TiềnẤttrởthànhtrợthủđắclựckhôngthểthiếuđốivớicô.Ônggiúpcôghilạicácđơnthuốc,phachếthuốc;cólúcbàcôcònbảoôngchâmcứuchobệnhnhân.Cũngbắtđầutừđó,banngàyđihọc,lúctanhọcvềnhàlàmtrợtáchocô,banđêmtựngồiđọcsáchyhọc.Vàinămsauôngcóthểtựđiềutrịmộtsốbệnhđơngiảnchobệnhnhân.Trongquátrìnhkhámchữabệnh,TiềnẤtpháthiệnnhữngngườibịhensuyễn,lưnggùv.v...phầnlớnlàdichứngđểlạicủacácbệnhbịmắcphảilúcnhỏ.Bảnthânôngcơthểgầyyếu,pháttriểnkhôngtốtcũnglàdolúcnhỏmắcnhiềubệnhmàsinhra.Vìthếôngcảmthấymuốncứu

ngườinênbắtđầutừsựquantâmcácbệnhtậtcủatrẻem.Mộthôm,ôngđemnhữngsuynghĩcủamìnhnóivớicô,bàcônghexongrấtđồngcảmvớiông,nhưngcôcũngkhuyênbảoông:“Khámvàchữabệnhchotrẻconlàviệckhôngđơngiảnđâu!Mạchcủatrẻconrấtyếu,vừanhìnthấythầythuốcđãkhócla lênrồinênbắtmạchrấtkhóđượcchínhxác.Trẻconlạikhôngbiếtcáchnóirabệnhcủamình,dùngthuốchơinhiềumộtchútlàdễxảyrachuyện.Vìthếchodùlàdanhycũngrấtsợkhámbệnhchotrẻcon”.TiềnẤtđáp:“Cônóirấtđúng,nhưngmàcháunghĩdobệnhtrẻconkhóđiềutrịmớicầnnghiêncứunhiềuđếnnó.Vìvậycháunghĩsaunàysẽchuyênnghiêncứuvềcáchphòngtrịbệnhtrẻcon”.BàcôthấyTiềnẤtđãquyếttâmnênđãtruyềnđạtlạihếtnhữngkinhnghiệmlâunayvềkhámchữabệnhtrẻemlạichoTiềnẤt.ĐồngthờiTiềnẤttiếptụcnghiêncứusâuvềyhọcđặcbiệtlàđôivớicácbệnhtrẻemvàtổngkếtnhữngkinhnghiệmthựctiễntrongđiềutrị;sángtạoranhữngbài thuốcmới,điềutrịđượcrấtnhiềubệnhphứctạpcủatrẻem.Vàcũngtừđóôngđượcnổitiếngkhắpnơi.

ChữabệnhchocongáicôngchúaVàokhoảngTiềnẤt50tuổi,ôngđộtnhiênnhậnđượcthưcủaTốngThầnTôngmờiđếnBiệnLươngchữabệnhchocongáicôngchúalàconbàchịgáiTốngThầnTông.Đứabénàyvốnthânthểsuynhượcgầyyếu,lạilườiăn,khônghoạtbátnhưnhữngđứatrẻcùngtuổi.Đãmờirấtnhiềudanhyđếnchữa,uốngkhôngbiếtbaonhiêu là thuốcquí,nhưngvẫnkhôngkhỏi.CôngchúanghenóiTiềnẤtrấtcókinhnghiệmchữabệnhchotrẻemnênđãnhờTốngThầnTôngmờivềkinhđô.SaukhiTiềnẤtbắtmạchkhámbệnhchocôcongáixongđãnóithẳngvớicôngchúa:“Cháubénàyquảthậtkhôngcóbệnhgì,chỉvìngườilớnquánuôngchiềutừbénênmớinhưthế”.Côngchúacảmthấycònchưahiểurõnênđãhỏilại:“Tạisaođạiphunóinhưvậy?”TiềnẤtphântích:“Đứabénàyhằngngàyănquánhiều,quánocácsơnhàohảivị;kếtquảlàlàmchotìvịsuygiảmchứcnăng,khôngmuốnănthêmcácthứkhác.Vìsợnóténgãnênkhôngchonóhoạtđộng,kếtquảlàlàmchonómấtsứcđềkháng,chonómặctoànnhữngnhungthegấmvócnênhễthờitiếthơithayđổilàkhôngchịuđược.Hễcócáigìkhôngvừalònglàliềnđượcđápứnghếtcáinọđếncáikia,càngkhôngchonólàmviệcnêntạochonótínhkhíbấtthường,nhìnthấyaicũngkhôngưakhôngthích...”“Tiênsinhnóithậtcólý”.Côngchúavôcùngkhâmphục:“Vậylàmsaocóthểkhắcphụcđược?”TiềnẤtđáp: “Khôngđượcdùng loại thuốcbổnhânsâmnữa,chỉdùngcác loại thuốc thôngthườngkhaivịtiêutrìlàđượcrồi.Chúýkhôngnênchocháuănquáno,quầnáomặccácloạivảimềm,mỏngmộtchút,đểchonóhoạtđộngnhiềuhơnchogâncốt,khíhuyết lưuthông,cháusẽkhỏevàhoạtbát”.Sángsớmhômsau,côngchúalạichomờiTiềnẤtđến.VừathấyTiềnẤt,côngchúahốthoảngnóivớiông:“Saukhiuốngthuốcxongcháungủlibìlạinóimê,gọinó,laynó,nóđềukhôngtỉnhgiấc,làmthếnàobâygiờ?”TiềnẤtanủicôngchúa:“Côngchúakhôngnênquálo,biểuhiệnnàylàchứngtỏnguyênkhívàbệnhtàđangđấutranhnhau.Lúcnàychúngtakhôngnênđánhthứccháudậymàcứđểchocháungủngonđểđánhgụctàbệnh”.TiềnẤtvừanóivừađiđếnbêngiườngngủ,ôngnhìnđứabémột látrồinóivớicôngchúa:“Xemdángngủcủacháu,côngchúacóthấytrẻcontronggiấcngủmêhễnghecótiếngđộnglàlậptứcthứctỉnhkhông?”Côngchúagậtđầu.TiềnẤtnóitiếp:“Saunàycôngchúakhôngnênlàmnhưvậy.Trẻconkhingủmêcóđộngtĩnh

làchuyệnbìnhthường,đánhthứcnólàquấyrầygiấcngủcủanóthìtínhkhílàmsaomàkhôngcaucóđược!”.CôngchúagậtđầuvàlàmtheonhữngđiềuTiềnẤtđãnói.Saumộtthờigianđiềuchỉnhlạisinhhoạtcủađứabé,sứckhỏecủanódầndầntốthơn.Côngchúavôcùngphấnkhởi.TốngThầnTôngđãphongchoTiềnẤtlàmHànlâmyhọc(mộtchứcvụthấptrongquanchứcngànhy).

ThuốcbằngđấtchữabệnhchoTháitửMộtnămsau,TháitửcủaTốngThầnTôngcũngbịbệnh.Tháiyđãchữachạynhiềulần,bệnhkhôngnhữngkhônggiảmmàcònnặngthêm,thậmchícònnônramáuvàcóhiệntượngteogân.TốngThầnTôngvôcùnglolắngkhôngbiếtnênlàmnhưthếnào.CôngchúanghetinliềnbẩmvớiTôngThầnTông,chomờiTiềnẤtđến.TiềnẤtkhámbệnhThái tử, chobiếtThái tửbị bệnhphong, bệnh tình rấtnặng, dùng các thuốc thông thườngkhôngcầmđượcnônramáuvàrútgân,vìthếôngkêramộtđơnthuốcđặcbiệt,trongđócómộtvịthuốcgọilàhoàngthổ.TốngThầnTôngxemđơnthuốcrấtngạcnhiênvàhỏiTiềnẤt:“Hoàngthổcũngcóthểlàmthuốcđượcà?”

TiềnẤttrả lời:“Vângạ,hoàngthổcũngcóthể làmthuốc,thuốcuốngnàylấynólàmthànhphầnchínhphốihợpvớicácvịkhác,chonêncòngọilàthanghoàngthổ.Hoàngthổnàylàđấtlàmôngtáođượcnungchíncóthànhphầnthuốc,vàhiệuquảchữabệnhrấttốt”.NhưngTốngThầnTôngvẫncònnghingờ,hỏitiếp:“Hoàngthổlàmsaocóthểchữabệnh?”.TiềnẤtđáp:“BệnhcủaTháitửlàbệnhphong,thậncóbệnh.Thậnthuộcdạngcónhiềunước,vìvậydùngđấtdểépnénlại.uốnghoàngthổthangthìcóthểchặnđượcbệnhphong”.TốngThầnTôngnghenóicólýbèntruyềnchỉphasắcthuốc.Tháitửsaukhiuốnghaithangthìcáctriệuchứngcogân,nônramáugiảmhẳnvàkhôngbaolâusaukhỏibệnh.TốngThầnTôngthấyvậyrấtvuimừngvàphongđặccáchchoTiềnẤtlàmTháiytrợ.

BệnhcủatrẻemphảichữatrịmộtcáchlinhhoạtTiềnẤtchữabệnhchotrẻem,baogiờcũngtuântheonguyêntắclà“chữatrịmộtcáchlinhhoạt”.Ôngchorằngcơthểtrẻemcóđặcđiểmriêngcủanó,vìvậykhikhámbệnhphảidựavàođặcđiểmcủanóđểchữatrịmộtcáchlinhhoạt,khôngnênrậpkhuôntheocácbàithuốccổ.Khikêđơncầnápdụngnguyêntắcmềmmỏnghếtsứctránhkêlungtung,nhầmlẫn.Mộthôm,cómộtthầythuốccầmđơnthuốcmàTiềnẤtkêra,hỏi:“TiềnTháiy,đốichiếuvớithangthuốcmàTrươngTrọngCảnhviếttrong“Kimquíyếulược”,thangthuốcnàycủangàihìnhnhưkêthiếuhaivị,cóphảingàiquênkê?”.TiềnẤtcầmđơnthuốcxemlạimộtlần,rồigiảithích:“ThangthuốcTrươngTrọngCảnhkêlàdùngchongườilớn.Trẻemdươngkhíđầyđủnếuchouốngnhụcquếvàphụtửcóthểbịchảymáucam,chonêntôibỏhaivịthuốcnóngnàyđi”.“A,thìralàthế,Tháiynóirấtcólý,khâmphục,khâmphục”.Vịthầythuốcđónghegiảithíchgậtđầuliêntục.TừkhiTiềnẤtliêntụcđiềutrịđượcbệnhchohaingườiconcủahoànggia,hằngngàyngườitìmôngđểkhámbệnhrấtđông.Hômđóởtrongkinhthànhcómộtvịnhàgiàuđếntìmôngđểchữabệnhchoconmình,thìrađứabémắcbệnhphếnhiệt,cácthầythuốctheothóiquenkêđơnthuốccóvịthuốcmátgiảinhiệtnhưsừngtêgiác,ngưuhoàng...Khôngngờtrẻemsaukhiuốngthuốcbệnhkhônggiảmmànặngthêm,holiêntục,bỏcảcơmnướckhôngchịuăn.TiềnẤtxemkhísắcvàbắtmạchđứabé,kêđơnthuốccócácvịthuốcônnhưchíchthảo,trầnbì...Ngườithầythuốcchữabệnhchoembétrướcđây,cầmđơnthuốcxemvàhỏi:“TiềnTháiy,cháuđóbịbệnhnhiệtrõràngnhưvậymàsaongàivẫnkêđơncócácvịôn?”Bốcủacháubénghevậycũngbứcxúchỏi:“TiềnTháiy,ngàicókêsaikhôngvậy?”.TiềnẤtcườinóirằng:“Cácôngkhôngnênloquá,tôikhôngkêsaibaogiờ.Cháuquảlàbịbệnhnhiệt,nhưngnhữngthuốcđãuốngtrướcđềulàcácvịhàn,hànquálàmtổnthươngđếntìvị,khiếnchocháukhôngmuốnănuống,vìthếmàbệnhnặngthêm.Nếubâygiờlạivẫndùngcácvịthuốchàn,thìcóthểsẽnguyhiểm.Tronglúckhẩncấpnày,chothuốcbổtìvịtrướcđểkhaivị,sauđótrịbệnhphếnhiệt,hiệuquảsẽtốthơn”.ĐứabéuốngthuốctheođơnTiềnẤtkê,haihômsau,quảnhiênvịkhẩutốthơn.Ônglạichođơnthuốccóvịhàn,saukhiuốngthangthuốcthứhainhiệtphổicũngtiêumất.

HọcgiảydượcthờiMinh-LÝTHỜITRÂNMộtsốnơiởTrungQuốc,chođếnnayvẫngiữtậptụckhiuốngthuốcđôngynhưsau:bệnhnhânsaukhiuốngthuốc,lấybãthuốcđổởxungquanhcổngcửanhàmình,chođếnkhibệnhnhânkhỏibệnhmớiquétdọnbãthuốc.TươngtruyềntậptụcđócóliênquanvớidanhyLýThờiTrânđờinhàMinh.

TruyềnthuyếtvềcứuchữabệnhchohổTươngtruyền,cómộthômLýThờiTrânđanglênnúiháithuốc,độtnhiêncómộtconhổvằntiếnđếngầnông,LýThờiTrânsợkhiếpvía,lúcnàybỏchạycũngkhôngkịpnữarồi,ôngđànhđứngngâyrađấyphómặcđịnhmệnh.Thậtkhôngaingờ,conhổtiếnđếnchỗcáchLýThờiTrânđộ10thướcthìdừnglại,nóđưaánhmắtnhưcầucứunhìnvềphíaLýThờiTrân,rồikêumộttiếngbithảmvớiâmthanhtrầmlắng.LýThờiTrâncảmthấythậtkỳlạ,theothóiquennghềnghiệp,ôngnghĩ:“Haylàconhổnàybịbệnh,muốntìmmìnhđểmongđượccứuchữa?”Nghĩđếnđó,LýThờiTrânbạodạnhỏiconhổmộtcâu:“Ngươimuốntìmtakhámbệnhphảikhông?”ConhổvẫnnhìnLýThờiTrânvàkêulênvớiâmthanhtrầmtrầmnhưrênrỉ.LýThờiTrânnghĩđếnchuyệnhổkhôngbiếtnói,nênônglạihỏitiếp:“Nếungươimuốntìmtakhámbệnhthìgậtđầubacái”.Chuyệnrấtkỳlạlạixảyra,quảnhiênconhổấygậtđầubacái.LýThờiTrâncũngvôcùngkinhngạcvànóitiếp:“Nếungươimuốntìmtakhámbệnhthìhãynằmxuốngchotakhám”.Conhổquảthậtngoanngoãnnằmxuống,LýThờiTrânbạodạntiếnđếngần,quansátkỹ,đúnglàdướibụngnó cómột vết thương lở loétnungmủ. LýThờiTrân lau sạch chỗmiệngvếtthương,lấythuốcmangtheongườiđắpvàochỗvếtthươngchohổvàvỗvỗđầuhổnói:“Điđi,chỉvàingàylàkhỏithôi”.Conhổđứngdậy,dùnglưỡiliếmquanhtayLýThờiTrân,vẩyvẩyđuôirồiđi;nhưngđiđượcvàibướcnólạiquayđầunhìnLýThờiTrânmộtlầnnữarồimớiđihẳn.Hơnmộtthángsau,LýThờiTrânlạilênnúilấythuốc.Vừamớiđếnchânnúi,mộtconhổđộtnhiênxuấthiệntrướcmặtônglàmônghốthoảngnhảylên.Khôngngờconhổấykhôngsáthạiôngmàvừachạyquanhôngvừakêulênvuithích.LýThờiTrântrấntĩnhnhìnnó,thìralàconhổlầntrướcôngđãchữabệnhchonó.Khôngnhịnđượccười,ôngxoađầunóvàđịnhbướcđi,nhưngbỗngnhiênconhổquỳxuốngtrướcmặtôngcảnkhôngchoôngđivàvẩyđuôiliêntục.LýThờiTrânchợtnghĩra,thửhỏinó:“Cóphảingươimuốntacưỡilênlưngngươiphảikhông?Nếuphảithìhãygậtđầubacái?”Quảnhiênconhổgậtđầubacái,LýThờiTrântrèolênlưnghổ,conhổliềnđứngdậy,cõngônglênnúi.Từđótrởđicứmỗikhiônglênnúiháithuốcthìconhổxuốngđứngchờôngởchânnúi.Saunàyconhổđócònđưaôngđiđếnnhàbệnhnhânđểkhámbệnhnữa.Chẳngngờvừađếnđầulàng,dânlàngsợkhiếpvíalachạy;lúcđóLýThờiTrânmớisựcnhớdoôngvàconhổquenbiếtnhaulâungàynênxemnónhưmộtconvậtbìnhthường,nhưngdânlàngthìlạirấtsợhổ.Vìthếôngphảigiảithíchvớidânlàng:“Xinmọingườiđừngsợ,conhổnàyrấtthuầnlương,khôngănthịtngười”.LýThờiTrândặnhổđứngchờôngởcổngnhàbệnhnhân,cònôngvàonhàkhámbệnh.Tuymọingườiđềubiếtconhổnàykhôngănthịtngườinhưngtronglòngvẫnlosợ,dovậymàôngđãnóivớihổ:“Saunàyngươikhôngphảichờtaởcổngnhàbệnhnhânnữa.Tasẽbảovớibệnhnhânđembãthuốcđổởgầncổng,thìngươibiếttađangkhámbệnhởgầnđó,chờtarangươimớiđếnchởtađinhé!”.Ngườinhàbệnhnhânvàconhổnghetheolờidặncủaôngcứthếlàm.NhưngLýThờiTrân

cảmthấycưỡihổđikhámbệnhcóảnhhưởngkhôngtốtđốivớitâmlýbệnhnhân,vìvậyôngnóivớihổrằng:“Dânlàngvẫnrấtsợngươi,ngươiđivềnúiđi,tựtacóthểđikhámbệnhđượcrồi”.Conhổnghelờiôngngoanngoãnbướcđi,điđượcmươibước,nóquayđầulạigậtbacái,vàkêulênmộttiếngrồichạylênnúi,từđókhôngtrởlạinữa.Thếnhưngviệcđembãthuốcđổởxungquanhcổngnhàđượclantruyềnngàymộtrộngravàtừđờinàyquađờikhác,nhândâncoiviệcđólàthểhiệnsựtônkínhđốivớiLýThờiTrân.Câuchuyệntrênchỉlàmộttruyềnthuyết,nhưngythuậtcaosiêuvàyđứccaothượngcủaôngthìtrongsửsáchđềucóghirõ.

“Hãyđểchoconhọcythuậtcủacha!”LýThờiTrânlàngườiKỳChân(naylàtỉnhHồBắc).Ôngsinhnăm13VũTôngChínhĐứcthờinhàMinh(năm1518).Nhàôngnhiềuđờilàmnghềy.Ôngnộiônglàmnghềbánthuốcrong,ôngđikhắphangcùngngõhẻmtaycầmchuônglắcđểbánthuốcchữabệnhnênngườitagọiônglà“ychuông”.Vìđịavịcủa“ychuông”rấtnhỏbénênchacủaLýThờiTrânlàLýVănNgônquyếttâmhọchànhhyvọnglàmmộtchứcquannàođó.Nhưngsaukhiđỗtútàiônglạikhôngthiđậucửnhân.ĐểkiếmsốngLýVănNgônđànhkếnghiệpchalàmnghềy.LúcnhỏLýThờiTrânrấtốmyếuvàđãmắcbệnhlaophổi,maylàbốôngcóythuậtcaosiêu,chouốngrấtnhiềuthuốcnênđãcứusốngông.CũngnhờthếmàLýThờiTrânrấtsaymêđọccácsáchydượcvàthườngtheochalênnúiháithuốc.Nămông12tuổi,bốônghạquyếttâm,bắtLýThờiTrânhọcthuộcbátcổvăn(văntế)đểthilấycôngdanh.LýThờiTrânkhôngmuốnbốthấtvọngđànhphảitheolờibốhọcbátcổvăn,nhưngđốivớiôngbátcổvănkhônggâychoôngmộthứngthúgì,ôngchỉmuốnlàmmộtthầythuốcdângiannhưcha.Vìthếôngcứlénlútxemsáchydược.Khibốkhámbệnh,ôngmượncớngồibêncạnhxem.Cứthế,nhữngviệclàmđóđãảnhhưởngrấtlớnđếnviệchọcycủaông.Nămlên14tuổi,ôngđỗtútài,bốôngrấtvuimừngvàbảoôngtiếptụchọcbátcổvăn,nhưngLýThờiTrânvẫncứnhưcũ,âmthầmhọcy.Kếtquảlàba lầnratỉnhthànhthicửôngđềukhôngđậu.Lầnthứbathicử,lúcnàyôngđã23tuổirồi.Trênđườngvềnhà,LýThờiTrânnóivớicha:“Conthậtcólỗivớicha,balầnthiliêntụcđềuthấtbại,chakhôngvuinữarồi”.LýVănNgônlắcđầu,thởdàinói:“XemrahọnhàLýchúngtakhônglàmquannổi”.LýThờiTrânnói:“Nămnayconđã23tuổirồi,khôngthểđểchamẹnhọcnhằnlonghĩ,xinhãyđểchocontheohọcnghềycủacha”.LýVănNgônnói:“Thựcrachacũngbiếtconmuốnhọcnghềy,cũngthấyconcónăngkhiếuhọcy.NhưnghọnhàLýtamấyđờilàmnghềy,mấyđờiđềukhổcực,chacũngkhôngmuốnconphảinhưvậymớibảocontheođườngcôngdanh.Đếnnayconvẫnmộtlònghọcy,làmcha,tacũngkhôngngăncảnconnữa,contheochahọcnghềythôi”.Lànhưvậy,LýThờiTrânchínhthứctreobiểnhànhnghề.

Quyếttâmviếtlại“Bảnthảo”MộthômcómộtngưdântênlàLãoBàngvộivàngđếntìmLýThờiTrân:“Lýđạiphu,bàlãonhàtôibịbệnhnặng,mờithầyđếnxemgiúp”.LýThờiTrânvộiđếnnơi,nhìnthấybệnhnhânnằmquấntrongchiếcchănbôngráchtảtơi,hầunhưkhôngcònthởnữa,nhưngsaukhibắtmạchthấybệnhnhânchưađếnmứcnguykịch,vìthếôngvừaanủivừahỏichuyện:“Ôngđãchobànhàuốngthuốcgìrồi?”.LãoBàngđáp:“Hômquabànhàtôihơimệt.Vừalúcđócómộtônglangđiqua,liềnmờiôngta

khámvàchữagiúp.Khôngngờuốngthuốcxonglạiranôngnỗinày”.“Ôngđemthuốcrađâytôixemthử”.LýThờiTrâncầmthangthuốctừtayLãoBàng,xemđixemlạicảmthấyđơnthuốckhôngcónhầmlẫn,thếthìvấnđềlàởchỗnào?Phảichăngphanhầmthuốc.Nghĩnhưvậy,ôngliềnbảoLãoBàngđembãthuốcraxem,đốichiếuvớithangthuốctừngvịmột,độtnhiênôngpháthiệncómộtvịthuốcgọilàHổchưởngtrongđơnthuốckhôngkêlạicótrongbãthuốc,cònvịLậuLamTửtrongđơnthuốccómàtrongbãlạikhôngthấy.Vậylàđãrõtoathuốcphanhầm.LãoBàngnghevậybènchửithầylangvàtìmôngtađểtínhsổ.LýThờiTrânkhuyêncanông:“Cáinàycũngkhôngnênhoàntoàntráchhọ,trongsáchviếtlàLậuLamTửlạicónơigọilàHổchưởng,ngườibốcthuốctưởnglàhailoạithuốcnàycóthểdùnglẫnlộn.Cũngmaylàpháthiệnsớm,uốngthuốcgiảiđộcsẽkhôngcóchuyệngì”.Vềđếnnhà,LýThờiTrânvẫnsuynghĩmãicâuchuyệnvừarồivà liêntưởnglạinhiềuviệcgiốngnhưvậy.Ôngnhớlạitrongquátrìnhhànhnghềcủamìnhthườngpháthiệnhiệuquảđiềutrịcủamộtsốthuốckhônggiốngvớisáchycổđạiđãviết;trongsáchcổcóloạithuốccóviếthiệuquảđiềutrị,cóloạikhôngviếthiệuquảđiềutrị.Giốngnhưlúcnhỏôngbịbệnhlao,bốôngdựatheosáchvởchouốngrấtnhiềuloạithuốcnhuậnphổinhưsàihồđểtrịhànnhiệtnhưngkhôngcótácdụng.SaunàyđổilạidùngHoànglinhthìbệnhlạikhỏi.NhưngHoànglinhlàmsaocóthểchữađượclaophổithìtrongsáchkhôngnóiđến.Nếucứtheosáchcũdùngthuốc,khótránhkhỏibốcnhầm.Nghĩđếnđây,LýThờiTrânquyếttâmđemnhữngsáchyđờixưacònđểlạichỉnhlýtoànbộ,sửachữanhữngsailầmtrongsách;vànhữngphầntrongsáchcònthiếuchưađủthìbổsungvào.LýThờiTrânđemnhữngsuynghĩcủamìnhnóivớicha,LýVănNgônvôcùngkinhngạcnói:“Conđịnhviếtlại“Bảnthảo”?Việcđóquảlàkhônggiảnđơnđâucon!Vảlạiphảixinphéptriềuđìnhmớiđượclàmđấyconà!”.“Bảnthảo”cónghĩalàthựcvật.Từthờithượngcổconngườiđãbiếtdùngthựcvậtđểchữabệnh,dođólấy“Bảnthảo”gọithaydượcliệu.Viếtlại“Bảnthảo”mấtrấtnhiềucôngsứcvàtiềncủa.“Chứngloạibảnthảo”màĐườngChâuVicuốithờiBắcTốngviếtlàdựavàosứcmạnhcủatriềuđình.Vìthế,LýThờiTrânnói:“Thếthìchúngtađixinphéptriềuđìnhđi!”.LýVănNgôncườiđaukhổvànói:“Triềuđìnhcóthểphêchuẩnchonhữngngườinhưchúngtaviếtlạiđượcsao?”Đúngvậy,triềuđìnhcóthểphêchuẩnchonhữngthầythuốcdângiankhôngchútdanhvọngnhưhọviếtlại“Bảnthảo”chăng?LýThờiTrânđãrõ.Nhưngôngchorằngcáikhókhănnhấttrướcmắtkhôngphảilànhânlựcvàtiềntài,màlànhữngkiếnthứcvềydượccủabảnthâncònchưađủ.Vìthếôngvừahànhnghềvừatìmđọcnhữngsáchcóliênquanđến“Bảnthảo”.

HailầnxuấtngoạikhảosátthựcđịavềdượcliệuChuẩnbịtrọnmườinăm,bútkýmàLýThờiTrânviếtrađãchấtđầymấytủ,lúcnàyLýThờiTrânđã35tuổirồi,ôngcảmthấyđãcóthểbắttayvàoviếtlại“Bảnthảo”.Ôngđặttênchotrướctácnàylà“Bảnthảocươngmục”,vìôngnghĩcầnphânloạilạibộsáchnày,phânchiaracácngành,bộ,họchorõràngđểtiệntracứu.Nhưngkhichínhthứcbắttayvàoviết,ôngcảmthấyrấtkhó;điềulàmôngđauđầunhấtlàhìnhdạngvàsựsinhtrưởngcủarấtnhiềucâythuốccònchưađượcrõ.Trongmộtsốsáchcổcógiảithíchnhưngkhôngcóhìnhvẽ,ngôntừkhôngrõlàmchoôngrấtkhósửa.LýThờiTrânsuốtngàysuynghĩkhôngbiếtlàmthếnàođểgiảiquyếtvấnđềnày,thìđượcbố

nhắcnhở:“Conviếtkhôngđầyđủlàchưanhìnthấynhữngcâythuốcđó.Conphảiđếntậnnơichỗnómọcđểxem,thìvấnđềsẽđượcgiảiquyếtngay?”.LýThờiTrânbừngtỉnhra,quyếtđịnhđithựcđịađiềutramộtlần.Ôngkêtên,họnhữngcâythuốccầnđiềutra,điềutranơisảnxuấttrước,sauđómớitìmhiểuthêmbênngoài;khảosátkhôngđượcthìmờingườibảnđịachỉdẫn.Khôngkểlànôngdân,ngưphủ,tiềuphuhoặcthợsănôngđềukhiêmtốnmờihọgiảng.Mọingườibiếtđượcýđồcủaôngđềuvuivẻgiúpđỡ,cóngườicònđíchthândẫnôngđikhảosát.Ôngvừaxemvừaghichéptỉmỉ.VídụcómộtloạithựcvậtgọilàVậnthái,trongcác“Bảnthảo”cónóiđến,cóthểdùnglàmthuốcnhưnghìnhdángnónhưthếnàothìtrongsáchkhôngmôtả.LýThờiTrânhỏinôngdânvàsaukhixemxétkỹmớibiếttênthườnggọicủanólàcảidầu-mộtloạicảiđầunămgieohạt,quanămthứhaimớitrổhoa,hạtcóthểépdầu.Mộtvídụkhác:Máuhổcódùnglàmthuốcđượckhông?Bácthợsănbảochoôngbiết:“Máuhổlàloạithuốctốtlàmtrángthâncườngchí”.Cònngườichuyêntrịrắnđộcthìbảovớiônglà:“Rắncóhơnmộttrămloài,thảodượcchuyêntrịrắnđộccắncũngcóhơn80loài”.MộtngườiamhiểuvềnôngdượcđíchthândẫnLýThờiTrânđiđàophụclinhvànóivớiông:“Thứnàylàmthuốccóthểlợitiểu”.CònngườibánthuốckhibiếtLýThờiTrântìmkiếmthảodượcthìnhiệttìnhđemhếtthảodượcmàôngđãthuthậpgiớithiệuvớiLýThờiTrân:“Đâylàhoàngliên,cóthểtrịkiếtlỵ;đâylàtamthấtcóthểdùnglàmthuốccầmmáu,...”LýThờiTrânghihếtnhữngđiềumìnhđãnghevàthấyvàosổ.Khảosátđókéodàibanăm.Trongnhàôngchấtđầynhữngtiêubảnđộngthựcvậtcóthểlàmthuốctrịbệnh;treođầycácsáchcóvẽchim,thú,côntrùng,cỏ;trongvườntrồngđầynhữngthảodược.

Trởvềnhàkhôngbaolâu,triềuđìnhchomờitấtcảdanhycácnơivềkinhthành,LýThờiTrâncũngđượcmờidự.Ôngkhôngmuốnlàmôngquanthầythuốc,màvàchỉmuốnđượcđếnTháiyviệnhoànggiavìtrongđócórấtnhiềusáchycấtgiấukỹvàcácdượcliệuquícủacácnơidângtặng,nhữngcáiđórấtcólợichoviệcviếtlại“Bảnthảocươngmục”chonênôngquyếtđịnhlênkinh.ỞTháiyviện,LýThờiTrânquảnhiênnhìnthấyrấtnhiềudượcliệuquíhiếmtrongnướcsảnxuấtvàcònnhìnthấycácdượcliệuquíbáumàcácnướckhácdângtặng,đồngthờiôngcũngtranhthủđọcđượcnhiềusách.Quanămthứhaiôngmượncớcóbệnhcáobiệtvềnhà.Vềquêhương,LýThờiTrânvừahànhnghềyvừaviếtsách.Vìcònrấtnhiềuthảodượcôngchưađượctiếpxúcnênđếnnăm47tuổiônglạiquyếtđịnhlầnthứhaiđithựcđịakhảosát.Lầnđó,dấuchâncủaôngđãđikhắpcácnơimàngàynaygọilàtỉnhHồBắc,HồNam,GiangTây,QuảngĐông,AnHuy,GiangTôv.v...thờigianhết4,5năm.Lầnkhảosátđóôngđãtìmthấyrấtnhiềudượcliệumàtrướcđâychưapháthiệnvàsưutậpđược,rấtnhiềubàithuốcdângianvàcáctàiliệuyhọc.

TácphẩmydượcvĩđạiđánhdấuthờidạiĐểviếtquyển“Bảnthảocươngmục”,LýThờiTrânđãtíchlũytưliệucóđếnhàngtriệuchữ.

cầnchỉnhlýthànhmộtquyểndượcđiểnrồicònvẽsắpxếphình...quảlàmộtviệckhôngđơngiảnchútnào,vìthếLýThờiTrânđãkêugọimọingườicùngbắttayvàolàmviệc:ngườithìsaochéplại,ngườithìvẽhình,ngườithìhiệuđính...QuabalầnsửachữabổsunglạitrướctácvĩđạiydượcđượchunđúcbởitâmhuyếttrọnđờicủaLýThờiTrânđãđượchoànthànhvớithờigian27năm.LúcđóLýThờiTrânđãlàlãonhân60tuổi.“Bảnthảocươngmục”vớiquimôthậtvĩđại,hơnmộttrămchínmươivạntừ,chiathành52tập,cácsáchxếplạicaođếnmấythước.Trongsáchthuthậptấtcả1.892dượcliệu,kèmtheo1.100hìnhvẽhìnhtháicâythuốc,hơnmộtvạnmộtnghìnbàithuốc.Bảnnháptuyđãhoànthànhnhưnginnóthànhsáchđểtruyềnbákhắpnơiquảlàmộtviệckhôngđơngiản.Lúcbấygiờmuốninsáchphảitựbỏtiềnrathuêngườixếpchữđểin.NhưngLýThờiTrânlàmsaocóđượcnhiềutiềnnhưthế,ôngđikhắpnơivaytiềnnhưngđềukhôngkếtquả.Chomãiđếnmườihainămsau,mộtvịthươngnhânxuấtbảnởNamKinhđãbỏtiềnrain,nhưnglúcnàyLýThờiTrânlạibịbệnh,quanămthứhaibệnhôngcàngnặnghơnvàđãchết.Trướckhichếtônglạidặndòngườinhàphảiđemquyểnsáchnàytruyềnbárộngrãilàmphúcchodângian. Sauhơnmộtnămnữaquyển sáchmớiđượchoàn thành, “Bản thảo cươngmục”mớiđượcramắtmọingười.ConcủaLýThờiTrânnhớmãi lờidặncủacha, tìmmọicáchdângtặngchohoàngđếThầnTông,hyvọngdựavàosứcmạnhcủatriềuđìnhđểtruyềnbárộngrãiquyểnsáchnày,saunàysáchđược lưutruyềnranướcngoàivàdịchthànhcácthứtiếngNhật,Đức,Pháp,Anh,Nga,Triều,đượccôngnhậnlà“trướctácydượcvĩđạiĐôngPhương”.HoàngđếThầnTônglúcbấygiờcũngkhôngbiếtđólàtrướctácvĩđạiydượcđánhdấuthờiđại.Chođếnngàynayquyểnsáchnàyvẫnlàquyểnsáchgốiđầugiườngchotấtcảcácthầythuốcđôngy.

Thầythuốcngoạikhoanổitiếng-TRẦNTHỰCCÔNG

TrungQuốcthờicổđại,thầythuốcngoạikhoagọilà“ngoạikhoay”,kỹthuậtngoạikhoamàhọthựchiệnđượcxemlà“kỹthuậtnhỏ”,chonênđịavịxãhộicủahọkhôngcao.ĐếnđờinhàMinh,donhữngtrướctácvềngoạikhoarấtnhiều,lạixuấthiệnnhữngthầythuốcngoạikhoakỹthuậtcaocường,cáchnhìnnhậnđódầndầnđượcthayđổi,trongđócómộtvịthầythuốcngoạikhoakiệtxuấtnhấtlàTrầnThựcCông.TrầnThựcCôngquêởĐôngHải-ThôngChâu(naylàtỉnhGiangTô-ThànhphốNamThông).Ôngsinhnăm34MinhThếTôngGiaThanh(năm1555).Cũnggiốngnhưthờiniênthiếucủanhiềudanhykhác,TrầnThựcCônglúcnhỏcũngrấtgầyyếu,thườnghayốmđau,vìthếngaytừnhỏôngđãcóchíhọcnghềy.Lớn lênông lấynghềy lậpnghiệp.Năm62 tuổi,ôngviếtquyển“Ngoạikhoachínhtông”mộtquyểnsáchcótiếnglàmộtcốnghiếnquíbáuchoyhọcngoạikhoaTrungQuốc.MộtnhàvănđờinhàMinhtênlàLýPhanLongđãnóimộtcâunhưthếnày:điềutrịbệnhngoạikhoakhóhơnđiềutrịbệnhnộikhoa,vìbệnhnộikhoakhôngnhấtthiếtphảichữabênngoài,nhưngbệnhngoạikhoangượclạiphảiđiềutrịbêntrong.

PhươngphápkhámchữabệnhkếthợpnộingoạiTrầnThựcCôngcũngđồngývớinhậnthứccủaLýPhanLong,ôngcònnhấnmạnhthầythuốcngoạikhoakhôngnhữngphảinắmvữngkỹthuậtngoạikhoamàcònphảibiếtnhữngkiếnthứcnộikhoa.Khiđiềutrị,thầythuốcphảidựavàotìnhhìnhcụthể,cóngườicầnđiềutrịngoạikhoatrước,điềutrịnộikhoasau;cóngườilạicầnđiềutrịnộikhoatrước,ngoạikhoasau;cóngườithìnộingoạicầnkếthợp,nhưthếmớiđạthiệuquả.MộtvídụsauđâysẽchứngminhchochủtrươngyhọccủaTrầnThựcCônglàđúngđắn:Cómộtngườibịbệnhhoaliễu,trênthânđãcónhữngvếtsưngnungmủ,đauđớnkhóchịu,đimờiTrầnThựcCôngkhámchữabệnh.Saukhikhámxongôngchorằngcầnphảiphẫuthuậttrướcđể loạibỏkhíđộc.Nhưngbệnhnhânlạisợphẫuthuật,nghĩ làđểnhữngchỗbịsưngnungmủtựnósẽtiêuđinênkhôngnghelờiTrầnThựcCôngmàtựuốngthuốcgiảiđộc.Kếtquảlàchỗsưngnungmủkhôngnhữngkhôngtiêuđimàcònlàmtổnthươngnguyênkhícơthể,cácchỗsưngmáumủchảyra,gâncốtđaunhức,cảđếnviệcđilạicũngrấtkhókhăn.VìthếbệnhnhânlạimờiTrầnThựcCôngchữabệnhchoôngtalầnthứhai.Saukhikiểmtraông thấy tình hình bệnh đã thay đổi không như trước nữa, cần phải trị nội khoa, bổ sungnguyênkhírồisaumớitrịngoạikhoa.Aingờ,bệnhnhânlạikhôngtinvàoTrầnThựcCông,tựmìnhtiếptụcuốngthuốcgiảiđộc.Saukhiuốngthuốcgiảiđộc,sứckhỏebệnhnhânsuygiảmnhanhchóng;ngaycảđếnviệcănuốngcũngkhôngmuốn,cơthểđauđớnđếnnỗikhôngngủđược,đànhphảilầnthứbađimờiTrầnThựcCôngđiềutrị.Khikhámlầnthứba,TrầnThựcCôngnóirấtkhẩnthiếtvớibệnhnhân:“Căncứvàotìnhhìnhsứckhỏecủaônghiệnnaycầnphảibồibổnguyênkhítrướcđểchothânthểkhỏemạnhlên,sauđómớicóthểđiềutrịcácchỗsưngmủ.Nếutiếptụcuốngthuốcgiảiđộc,vếtthươngnungmủcủaôngkhôngthểlànhđượcvàcòncókhảnănglàmchosứckhỏeôngsuysụpthêm”.VìbệnhnhânđãhailầnkhôngnghelờiTrầnThựcCôngnênđãkhổsởđếnnhưthếnàyrồi,cảmthấyrấtânhậnvàgậtđầulialịanói:“Trầnđạiphunóirấtchílý,lầnnàyconnhấtđịnhnghetheolờichỉdẫncủađạiphumàuốngthuốc”.TrầnThựcCôngchobệnhnhânuốngthuốcbồibổnguyênkhívàthuốcanthầnđểngủngon,sauđólạichouốngthuốctiêusưnggiảiđộc.Saunửanămđiềutrịbệnhnhânhồiphụcđược

sứckhỏe.

“Cắtđứtcuốnghọngrồi,còncóthểcứusốngđượckhông?”SởdĩTrầnThựcCôngđượcmọingườigọilà“Nhàngoạikhoa”làvìôngcóbàntaykỳdiệuđãtừngcứusốngbaonhiêungườithậptửnhấtsinh.Cómộtlầncómộtgiađìnhbịcướp,mấyngườitrongnhàđềubịcắtđứtcuốnghọng,saukhiTrầnThựcCôngđượctinvộichạyđếnhiệntrường.MộtnhasaiđếntrướcmặtTrầnThựcCôngnói:“Trầnđạiphu,cuốnghọngmấyngườinàyđềubịcắtđứthếtcả,còncóthểcứuđượcnữakhông?”.TrầnThựcCôngnói:“Đểchotôixemtrướcđã”.Ôngđặttayvàomũinạnnhân,cảmthấycònhơithở,ônglạisờtránvàtoànthânnạnnhânthấycònhơinóngvìthếôngquyếtđịnhcấpcứungay.Ôngquayngườilạinóivớinhasai:“Họcònhyvọngcóthểcứusống”.TrầnThựcCôngkhâulạivếtthươngtrướcvàrắcthuốclênchỗvếtthương,lạidùngbốn,nămlớpgiấyvảibăngvếtthươnglạiđểgiữkhôngchothuốcrơira.Tiếptheoôngnhẹnhàngđỡđầunạnnhânlênvàkêmộtchiếcgốicao.Saukhidượcxửlýnhưvậy,trongmiệngvàmũinạnnhâncóhơithởrõrệt,ônglạitừtừchonạnnhânuốngthuốcvàăncháoloãng.Nhữngngườiđứngxungquanh thấyTrầnThựcCôngchữa trịnhưvậy rấtkhâmphục.Mộtngườihàngxómcủanạnnhânnói:“MaymàTrầnđạiphucóđôibàntayvàngcảitửhoànsinh,nếukhôngthìcảnhàAKhôntiệtnòi”.Saukhicấpcứuthànhcông,ônglạitiếnhànhhộlý.Khithaythuốcôngdùngnướchànhđặcrửavếtthương,sauđódùngđàongọccaobôilênchỗvếtthươngcốgắnggiảmbớtđauđớnchonạnnhânvà làmchovết thươngmaukéodanon; sauđó chonạnnhânuốngbát trânthang.Sautừmộtđếnbatháng,nhữngnạnnhânbịcắtcổlầnlượthồiphục,họgọiônglàchamẹtáisinh.

NămcấmvàmườinênTrầnThựcCôngthườngnói:làmthầythuốcphảithựchiện“nămcấm”và“mườinên”.“Nămcấm”làthầythuốckhôngđượctínhtoánsođotiềncôngnhiềuít,khôngđượcbỏvịtrícôngviệc,lúcnàocũngsẵnsàngcứuchữabệnhnhân,đốivớingườigiàunghèocótháiđộđốixửvôtưcôngbằng.“Mườinên”làchịukhóđọccácsáchdanhycổđạivàlĩnhhộiđầyđủđểkhikhámchữabệnhkhôngcósaisót,đốivớithuốcphảicósựlựachọncẩnthậnkhôngđượcqualoađạikhái...TrầnThựcCôngđãnóinhưvậyvàcũngđãlàmnhưvậy.Đốivớibệnhnhângiàunghèosanghènđềuxemnhưnhau.Gặpnhữngbệnhnhânnghèohoặctăngđạoduthựcđếnkhámbệnh,ôngkhônglấytiền,cólúccònphátthuốcmiễnphíthậmchícòntặngquà.Ôngthườngủnghộtiềnđểlàmđườngsửacầu,thậmchícònxâydựngcácviệndưỡngtếchonhữngngườinghèo.Mộtlần,mẹcủaPhủQuânTôChâubịbệnhngoạikhoacómộtcáiunungmủởsaulưng,hầunhưđãmờikhắpcácdanhyởvùngGiangNamđếnchữanhưngđềukhôngcóhiệuquả.PhủQuânrấtcócóhiếuvớimẹthấybệnhmẹngàymộtnặnghơnloquýnhlên,cảngàyngồibêngiườngmẹkhóclóc.Sauđócóngườimáchvớiông:“TrầnThựcCôngởThôngChâulàthầythuốcngoạikhoanổitiếngythuậtcaosiêu,mờiôngấyđếnxemsao?”PhủQuânnghenóiliềncửngườiđimời.Lúcnàybệnhnhânđãhấphối,TrầnThựcCôngnghĩhếtcách,cuốicùngchuyểnnguythànhthắng,cứuchữađượcbệnhhoàntoàn.

PhủQuânvôcùngcảmkíchTrầnThựcCông,đãbiếurấtnhiềuvàngbạc,gấmvócđểtạơn,nhưngôngđềutừchối.PhủQuânvannàidùthếnàocũngnhậnchútlễvậtnhưngTrầnThựcCôngnói:“Đạinhânđãcảmơntarấtnhiều,thếthìcũngxinđạinhântiếpnhậnthỉnhcầucủata,xinđạinhânsửacầuđiquaNamMôn-ThôngChâuthànhcầubằngđáđểbàconđi lạithuậnlợi,đóchínhlàđềnđáptốtnhấtđốivớita”.PhủQuânnghexongrấtcảmkích,nói:“TanhấtđịnhlàmtheoyêucầucủaTrầnđạiphu”.Chẳngbaolâu,PhủQuâncửngườisửacầugỗthànhcầubằngđá,bàconđilạithuậnlợirấtphấnkhởi.TrầnThựcCôngchữabệnhkhôngvì tiền,yđứccaocảđóđãtruyềnkhắpGiangNam.

14tuổilàmnghềy-DIỆPTHIÊNSĨNămKhangHyđờinhàThanh,ởGiangNamxuấthiệnmộtthầythuốcmới14tuổiđãtreobiểnhànhnghềy,ôngchínhlàDiệpThiênSĩđượcnhândânlúcấygọilà“ThiênYTinh”.DiệpThiênSĩlàngườiGiangTô,sinhnămKhangHythứ6triềuThanh(năm1667).Ôngnộivàchaôngđềulàthầythuốc,DiệpThiênSĩtừnhỏxemchakhámbệnhkêđơnchonênôngrấtsaymêyhọc.Dướisựchỉdẫncủacha,DiệpThiênSĩđãđọcrấtnhiềusáchydược.Nămônglên14tuổichẳngmaychaôngmấtsớm,ôngnốinghiệpchalàmnghềy.Lúcđầumọingườirấtngầnngạiđốivớivịthầythuốcthiếuniênnày,nhưngchẳngbaolâuythuậtcủaôngtađãthuyếtphụcđượcmọingười,ngườimờiôngkhámbệnhcũngtăngdần.NhưngDiệpThiênSĩcũngbiếtmìnhyđạohãycònnôngcạn,chữacácbệnhthôngthườngcòncóthểđượcnhưngđốivớicácbệnhphứctạpthìgặpkhókhan,chonênôngmuốntìmmộtdanhyhọcthêm.

ĐổitênđểtìmthầyhọcyMộthômcómấysaidịchtrênđườngtừhuyệnNgôvềkinhđô,trongsốđóđộtnhiêncómộtngườiđổbệnhnênđãtìmđếnDiệpThiênSĩđểkhámchữabệnh.DiệpThiênSĩsaukhikhámxongnóivớiviênsaidịchrằng:“Bệnhcủaônglàdogặpphonghàn,uốnghailiềuthuốcnàysẽkhỏi.Nhưngnhìnvàolưỡicủaông,chẳngbaolâunữaôngsẽbịmộtbệnhnặng,bệnhđáitháo.Nhưngtôikhôngchữađượcbệnhnày,chỉcóthểnóitrướctìnhhìnhnhưvậy”.Viênsaidịchnghenóirấthoangmang,bènnói lạinhữngnhậnxétđóvớiđồngnghiệp,cácđồngnghiệpcủaôngtakhuyên:“Ôngthầytrẻconđódọacậuđây,đừngtinnhữnglờinónói”.Viênsaidịchuốnghailiềuthuốcquảnhiênbệnhđãkhỏivàtiếptụclênđườngđikinhthành.Trênđườngđi,ôngtanghemáchcómộtvịhòathượngythuậtcaocườngnênđãđếnnhờôngtakhámxemcóđúnglàôngtasẽbịbệnhnặngkhông.Hòathượngxemmạchchoôngtaxongrồinói:“Hiệnnayanhkhôngcóbệnh,nhưngchẳngbaolâunữasẽbịbệnhđáitháo”.ViênsaidịchnghethấykếtquảkhámhômnaycũnggiốngnhưnhữngđiềuDiệpThiênSĩnóinênrấtlo,vàvanxinhòathượngcứugiúp.LãoHòathượngnói:“Bệnhnàymuốnchữacũngrấtdễ,ngươiđimuamộtrổlê,mangtheotrongngười,chờkhinàocóbệnhthìănliêntụchếtchỗlênày,ănchođếnkhiđếnkinhthànhthìsẽkhỏi”.Sauđó,quảnhiênviênsaidịchbịbệnhđáitháo,nghetheolờihướngdẫncủahòathượng,ôngđãănlêliêntụcvàđúngvậy,bệnhtìnhđãhếthẳn.Ítlâusau,viênsaidịchđólạitrởvềhuyệnNgô,đemchuyệnHòathượngchữabệnhđáitháokểchoDiệpThiênSĩnghe,DiệpThiênSĩvôcùngkhâmphục,tronglòngliềnnảyraýđịnhtìmhòathượngđểhọcthêm.NhưngDiệpThiênSĩlạilo,vịhòathượngấycùnghànhnghềnhưmình,erằngôngtasẽkhôngnhậnmìnhlàmhọctrò.Suyđitínhlại,cuốicùngôngnẩyramộtcáchmớilàđổitênđểđihọc.LãohòathượngthấyDiệpThiênSĩthànhtâmhọcynênđãnhậnlàmđệtử.Nhưnglâungàyrồi,việcDiệpThiênSĩamhiểuyhọccũngbịbạilộ,cuốicùngDiệpThiênSĩcũngnóirõsựthậtcủamìnhvớihòathượng.Lúcđó,chuyệnDiệpThiênSĩmới14tuổiđãhànhnghềy,lankhắpGiangNam.LãohòathượngcảmthấyđểDiệpThiênSĩ làmhọctròkhôngyêntâm,sợsaunàygiữathầyvà tròkhóxử.NhưngDiệpThiênSĩmộtmựckhẳngđịnhlãohòathượnglúcnàocũnglàthầycủamình,nênlãohòathượngrấtcảmkíchvàtruyềnđạthếtnhữngkinhnghiệmcũngnhưcácbàithuốchaytíchlũycảđờiôngchoDiệpThiênSĩ.Vànhưthế,DiệpThiênSĩcũngbiếtđượcmỗivịdanhyđềucóbíquyếtriêng,nênôngbằngmọicáchtìmthầyhọchỏi.Trongmườinăm,ôngđãđitìmhọcđượcmườibảyvịdanhy,nhờ

đóythuậtcủaôngngàymộtnângcao.

“TảoDiệpSơnTrang”và“ĐạpTuyếtTrai”ỞhuyệnNgôcómộtthầythuốccũngnổitiếngnhưDiệpThiênSĩ,tênlàTiếtTuyết.MộthômcómộtcanhphubịbệnhnặngmờiTiếtTuyếtđếnkhámchữabệnh.TiếtTuyếtnhìnthấyôngtoànthânphùthủngxácđịnhlàbịbệnhphùởgiaiđoạncuốinênkhôngchữatrịvàbảoôngtađivềlochuyệnhậusự.Trênđườngvềnhà,vừagặpđượcDiệpThiênSĩ.DiệpThiênSĩthấyngườiôngbịphùthủng,theothóiquennghềnghiệpliềnbảoôngdừnglại,khámbệnhchoông.Saukhikhámvàbắtmạch,DiệpThiênSĩnóivớibáccanhphu:“Bệnhcủabácrấtnặng,nhưngmàcòncócáchchữađược.Cháukêđơnthuốcchobác,uốnghailiềulàcóthểđỡ”.Báccanhphunghevậyvuimừngkhôngsaokểxiết,cầmlấythuốc,nghìnânvạntạrồiđivề.Saukhiuốngthuốc,quảnhiênbệnhcủabáccanhphuđỡhẳn.

Chuyệnkhôngngờlà,sựviệcấyđếntaiTiếtTuyết.TiếtTuyếtchorằngDiệpThiênSĩmuốnđềcaotiếngtămcủamình,cốýhạnhụcTiếtTuyết,lộrõsựkémtàicủaTiếtTuyếttrướcbệnhnhân,vìthếtronglòngcămghét,thậmchígọicáinhàxícủamìnhlà“TảoDiệpSơnTrang”.

DiệpThiênSĩnghechuyệncũngtứcgiận,tronglòngnghĩlàbảnthânmìnhkhôngbiếthômđóTiếtTuyếtđãkhámbệnhchobáccanhphu,vàchorằngđãlàthầythuốckhôngthểnhìnthấybệnhsắpchếtmàkhôngcứu.TiếtTuyếtlàmnhưvậylàquálắm.SauđóDiệpThiênSĩcũngnghĩracáchtrảthù:đặttênchophòngđọcsáchcủamìnhlà“ĐạpTuyếtTrai”cóýlàđạpTiếtTuyếtdướichânmình.Cứthế,quanhệcủahaingườitrởnênrấtcăngthẳng.Việccũngrấtmay,ítlâusaumẹcủaDiệpThiênSĩbịbệnhnặng,ôngtựmìnhkhámchữabệnhchomẹ.Nhưnguốngđãmấyliềuthuốcrồimàvẫnkhôngkhỏi,vìthếDiệpThiênSĩănkhôngngonngủkhôngyên,khôngbiếtnênchomẹuốngthuốcgì.ViệcnàyTiếtTuyếtbiếtđược,saukhiônghỏithămhàngxómbêncạnh,biếtbệnhtìnhcủamẹDiệpThiênSĩ,vừacườivừanóivớihàngxóm:“BệnhcủamẹDiệpThiênSĩkhônguốngBạchhổthanglàkhôngkhỏi.Uốngthangnàytuyhơimạnhmộtchútnhưngtrướcmắtviệcđầutiênlàphảikhửtà,sauđómớiđiềutrị.DiệpThiênSĩthôngminhmộtđời,lúlẫnnhấtthời”.DiệpThiênSĩcũngđãnghĩdùngBạchhổthangnhưngsợmẹtuổitáccao,chịukhôngnổithuốcnày,giờđâyngheTiếtTuyếtnóithế,liềnchomẹuốngBạchhổthang,kếtquảlàmẹôngđãkhỏibệnhnhanhchóng.ViệcđóđãlàmchoDiệpThiênSĩsuynghĩsâusắc.MộtmặtôngchorằngTiếtTuyếtđíchthựccónhữngmặtgiỏihơnmình,nhưngmặtkháclạicảmthấycácthầythuốchayhiềmnghilẫnnhau,nhưvậykhôngcólợichobệnhnhân.VìthếôngđãgiởbỏcáibiểntreoởphòngđọcsáchxuốngvàđíchthânđếnthămvàcảmơnTiếtTuyết,cònmờiTiếtTuyếtsaunàychỉgiáothêm.TiếtTuyếtthấyvậycũngrấtcảmđộng,haingườibắttayvuivẻxóabỏmọinghingờlẫnnhau.

“Thiênytinh”tiếngtămlừnglẫyGiangNamDiệpThiên Sĩ, khi chữa trị bệnhkhôngphải chỉ theonhữngphươngpháp thường làm,màthườngsángtạoranhữngcáimới,nênthuđượckếtquảrấttốt.Cómộtnăm,ởhuyệnNgôxảyrabệnhdịch,rấtnhiềutrẻemmắcbệnhsởivàviêmphổi.Rấtnhiềuthầythuốctheoquanniệmxưachorằngnhữngtrẻemmắcbệnhđókhôngđượcragió;bốmẹđứatrẻbịbệnhphảibaochặtvàgiữconkíntrongnhà,nhốttrongphòngkhôngcótígiónàocóthểlọtvào,kếtquảlànhiềuđứabébịbệnhđãchết.Mộthôm,cómộtngườibếđứaconbịsởiđếnnhàDiệpThiênSĩnhờcứuchữa,vìsợđứabéđiđườngbịgiólạnhnênđãlấychănbôngquấnthậtkỹđứabé.DiệpThiênSĩmởchănraxemđứabé,chỉthấymặtđứabéđỏrựclênvàthởgấphổnhển,holiêntục,ôngvộimởtoanghếtchănravànóivớimẹđứabé:“Trẻconmắcbệnhsởivốnđãcảmthấyrấtbựcbộikhóchịu,thếmàcácôngcácbàcònquấnchặtchănbôngnhưthếnàylàmsaonóchịunổi!Tôikêđơnthuốc,cháubéuốngsẽkhỏingay.Nhưngkhivềđếnnhà,cácôngcácbàphảimởhếtchănáora,mởhếtcửasổchonhàthoángđãng,đểcháubéthởđượckhôngkhítronglành,nhưthếbệnhmớichóngkhỏiđược”.BốmẹcháubélàmtheolờiDiệpThiênSĩ,quảnhiênđứabérấtnhanhkhỏibệnh.Yhọchiệnđạichứngminh,bệnhsởilàmộtbệnhtruyềnnhiễmthườngxảyrađốivớitrẻem,dùngthuốcđiềutrịtấtnhiênlàrấtquantrọng,nhưnglàmchokhôngkhíthôngthoánglàđiềukhôngnêncoinhẹ.ThờibấygiờmàDiệpThiênSĩnhậnthứcđượcquảlàngườihiểubiết.Cómộtlần,mộtngườibịviêmgiácmạccấpđếntìmDiệpThiênSĩchữabệnh.Haimắtcủabệnhnhânsưngđỏ,nướcmắtchảyliêntục,đaurấtkhóchịu.DiệpThiênSĩbiếtnhữngngườibịbệnhnàytinhthầnrấtâulo,nếuchỉdựavàothuốcthìhiệuquảkhôngnhanh.Vìthêôngđãnóivớibệnhnhân:“Bệnhcủaôngkhôngkhótrịlắmđâu,uốnghailiềuthuốclàsẽkhỏi.Cóđiềuhơiphiềntoáilàsaubảyngàyhaibànchâncủaôngsẽmọcraunhọtđộc,trịkhôngtốtcókhinguyhiểmđếntínhmạng”.Ngườibệnhđónghenóivậyrấtsợ, liềnvộivanxinDiệpThiênSĩnghĩcáchcứugiúp.DiệpThiênSĩnói:“Biệnphápchỉcómộtcách,chỉsợôngkhôngkiêntrìlàm”.

Ngườibệnhnói:“Tôinhấtđịnhlàmđược,xinDiệpđạiphudạytôi”.DiệpThiênSĩnói:“Saukhivềnhà,hằngngàydùngtayphảixoabópbànchântrái360lần;rồilạidùngtaytráixoabópbànchânphải360lần,thiếu1lầnlàkhôngđược.Xoabópliêntụcnhưvậytrong7ngày,làmnhưvậynhọtđộckhôngmọcravàtínhmệnhcũngđượcantoàn”.Ngườibệnhđóvềnhà,hằngngàynghetheolờiDiệpThiênSĩđềulàmnhưvậy.Sau7ngày,bệnhnhânkhôngcònchảynướcmắtnữa,châncũngkhôngmọcmụnnhọtnênđãđếnnhàDiệpThiênSĩđểtạơn.DiệpThiênSĩvừacườivừanói:“Thựcranóilàmọcmụnnhọtđộclànóidốiôngđấy.Nhưngngàyhômđótôithấyôngcónhiềutâmsự.Biếtrằngnếuchỉdựavàothuốcthìtrịlâukhỏi,vìvậytôicốýbịarachuyệnchânsẽmọcmụnnhọtđộc,mụcđíchlàđểphântánnhữngtâmtưcủaông,tậptrungýchítrịbệnh,nhưvậy,thuốcuốngvàomớicóhiệuquả”.Bệnhnhânnghexong,liềnnói“Thầnkỳ”vàcúilạyDiệpThiênSĩbacáicảmtạ.PhươngthứcđiềutrịbệnhcủaDiệpThiênSĩhiệuquảrấtrõrệtnêntiếngtămlankhắpvùngGiangNam.Ngườitìmđếnôngchữabệnhhằngngàyđôngnghịt.TươngtruyềnđươngthờivịlãnhđạocủađạoGiáoởvùngGiangNamlàTrươngThiênSưbịbệnhcũngđếnnhờDiệpThiênSĩchữabệnh.CóngườihỏiôngtạisaophảitìmDiệpThiênSĩ,ôngđáp:“DiệpThiênSĩlàThiênYtinhgiángtrần,bệnhcủatachỉcóôngấymớichữakhỏi”.TừđómọingườigọiDiệpThiênSĩlà“ThiênYtinh”.

Danhybáchọc-TỪĐẠIXUÂNCácdanhycổđạiTrungQuốcrấtnhiềungườilàbáchọc,họkhôngnhữngtinhthôngyhọcmàđốivớicáckhoahọckháchọcũngcótrìnhđộcao.TừĐạiXuânthờinhàMinhchínhlàmộttrongnhữngngườikiệtxuấtđó.Ngoàiyhọcraôngcònrấtamhiểuvănhọc, triếthọc,âmnhạc,thưpháp,hộihọavàcôngtrìnhthủylợi.Ôngđọcthuộccácyđiểncổđạinhưngkhôngkhăngkhăngtheocácphươngphápchữabệnhđờixưa.Ôngdámtùyngườitùybệnhmàápdụngcácphươngphápđiềutrịthiếtthựcđểgiànhlấycuộcsôngtừtửthầnvềchobệnhnhân.Vìthế,ônglànhàyhọcdámsángtạoracáimới.

GiacảnhgặpbiếncốlớnvẫnquyếttâmhọcyTừĐạiXuânsinhởThưHươngMônĐệ,làngườihuyệnNgôGiang-TôChâu,ôngsinhnămthứ32ThanhKhangHy(năm1623).Ôngcố,ôngnộivàchaôngđềulànhữngngườicóhọcvấncao.TừĐạiXuânlúcnhỏrấtgầyyếu,mỗingàychỉhọcđượcmấyhàngchữ,nếuhọcnhiềucũngbịquênđirấtnhanh,điềuđólàmchocảnhàhếtsứclolắng.Mộthôm,bạncủachaôngđếnnhàchơi,cóđềnghịvớichaôngnhưthếnày:“Theotôi,hằngngàythửtậpchocháunângcáchònđá,làmnhưvậycóthểnângthểchấtcủacháulêntốthơn”.Thậtkhôngngờ,nângđáđãlàmchocơthểcủaTừĐạiXuânngàymộtrắnchắchơn.Sauhainămluyệntập,TừĐạiXuâncóthểnângđượchònđánặnghai,batrămcân(từ100-150kg);vàcơthểcũngtrởnêncườngtránghơn,trínhớcũngtốthơn,thànhtíchhọctậpthơvăncũnggiỏihơn.NămTừĐạiXuân20tuổi,ôngthiđỗtútài.Ngườinhàđềumongmuốnôngtiếptụcđènsáchđểmưucầucôngdanh,nhưngTừĐạiXuânkhôngthíchvăntếvàcó lẽcũngvì thếmàôngkhôngcoitrọngcôngdanhphúquí.Ôngcònlàmbàicađặcbiệtđểchếgiễu:“Ngườiđihọc,họcchẳngđủ,văntếthối,thốinhưbùn,quốcgiabảnvịtìmtàikế,aibiếttrởthànhlừanhânkế.Bacâuthừađề,haicâupháđề,vẫyđuôilắcđầu,trởthànhthánhmôncaođệ...”.Saunàykhiđếnbuổithi,trêntờgiấythi,TừĐạiXuânlạilàmhaicâuthơýnhưsau:TừĐạiXuântakhôngphảilàngườibìnhthường,làmsaolạicùngchungvớibọntheođuổicôngdanhtìmbổnglộcđược”.

QuanGiámkhảođọcđượcrấtbựctứcvàmắng:“Đồtiểutửngôngcuồng”rồibẩmbáolêntỉnhxóabỏbằngtútàicủaTừĐạiXuân.KhôngngờTừĐạiXuânkhônghềđểýđếnsựviệcđó,ngượclạicòncảmthấyrấtthoảimái.Từđóôngdànhnhiềuthờigianđọcsáchnghiêncứucáchọcvấncótínhthựcdụng,ôngthíchđọccácloạisáchvềthiênvăn,địalý,lịchpháp,sốhọc,yhọc,thơvăn,thưhọachođếnkỹthuật;nhưngcuốicùngôngchuyêntâmnghiêncứuhọctậpyhọcvìviệcnàycóliênquanđếnmộtloạtnhữngsựviệcbấthạnhxảyratronggiađìnhông.Cómộtnăm,ngườiemtraithứbacủaôngbịbệnhnặng,chaôngđãmờirấtnhiềudanhyđếnkhámvàchữabệnhnhưngkhônghiệuquả,cuốicùngđãchếtsớm.Khônglâusaungườiemtraithứtưvàthứnămcũngtiếpnhaumắcbệnh,chữachạykhôngkhỏirồicũnglầnlượtrađi.Bađứaconlầnlượtrađiđãlàmchochamẹôngvôcùngđauđớntuyệtvọngvàcũnglâmbệnhnặng.Biếncốtolớntronggiađìnhkhiếnôngcảmnhậnsâusắcsựquantrọngcủayhọc,ôngnói:“Sinhvàtửlànhữngviệctrọngđạinhấtcủaconngười.Vươngcôngquítộc,anhhùnghàokiệtcóthểxoaychuyểntìnhthếnhưngkhôngthểbảođảmbảnthânmìnhkhôngmắcbệnh.Cóbệnhrồichỉcònđemcáisôngcáichếtcủamìnhgiaophóchothầythuốc.Tráchnhiệmcủathầythuốcquảlàquálớn”.

Từđóôngchuyêntâmnghiêncứuyhọcvàđãtrởthànhmộtdanhynổitiếng.

“Nhânsâmkhôngphảilàthuốccảitửhoànsinh”ThờiđạiTừĐạiXuâncònsống,nóichungcácthầythuốcchỉkêđơnchữabệnh,ítngườiđọccácyđiểncổđại,càngkhôngthểnóinghiêncứulýluậnsâusắc.TừĐạiXuânsaukhihọctậpnghiêncứucácyđiểnrấttâmđắc,vìthếôngđãviếtmộtbàivề“Hànhythán”đểlớntiếngcảnhbáo.“Trênđờinàyrấtnhiềungườihànhykhôngthèmđọcsách,tùyýkhámchữabệnh,rấtnhiềubệnhnhânvìthếmàchếtoan.Nhữngthầylangnàychỉnhớđượcvàivịthuốcđãdùngnóđểchữabệnh,chữakhôngxongcũngkhôngquantâmgìđếnnónữa.Nếuchữakhôngkhỏithìnói:“Thuốckhôngsai,vìbệnhnany”.Họđã“tiễnđưa”rấtnhiềusinhmệnh,nhưngchẳngcótộitìnhgìcả,ngượclạicònnhậntiềnthùlao”.Đồngthờivớiviệcphêpháncácthầylang,TừĐạiXuânđãkhổcôngnghiêncứutìmđọccácyđiểncổđại.Đốivớicácyđiểncổđạiôngrấtquýtrọngnhưngkhôngphảirậpkhuônmáymóc,màlàtừtrongđótiếpthunhữngtinhhoa,vứtbỏnhữngsailầmthiếusót,tạorachomìnhconđườngriêng.Vídụtrongsáchycổđạicónói:nhânsâmlàthuốcđạibổ.Vìthếcóthầythuốcđãxemnhânsâmnhưmộtloạithuốcvạnlinh,nhấtnhấtđềudùngnhânsâm.NhưngTừĐạiXuâncảnhbáorằng:“Nhânsâmkhôngphảilàthuốccảitửhoànsinh;mộtsốngườibệnhsuynhượccơthểthìdùngđược,nhưngmộtsốngườibệnhcũngsuynhượccơthểlạidùngkhôngthíchhợp.Vìvậyphảidựavàotìnhhìnhthựctếđểsửdụng,nếukhôngrấtdễxảyrasailầmchếtngười”.Một lần,cómộtngườimắcbệnhsốtcao(ngàynaygọi làviêmnãocấp)tìnhhìnhbệnhrấtnguy ngập, bệnhnhân sốt cao,mêman, bí đái, không phân biệt được người thân, và cũngkhôngnóiđược.SaukhiTừĐạiXuânkhámxongcảmthấytìnhhìnhrấtkhẩncấp,nếukhôngcấpcứukịpbệnhnhânsẽcóthểranhiềumồhôimàchết,vìthếôngchodùngthuốcbổkhíôndươngnhânsâmchobệnhnhânuống.Mộtlúcsaubệnhnhântỉnhtrởlạinhưngvẫnkhôngnhậnrangườithân,vẫnkhôngnóiđược.TừĐạiXuânnóivớivợcủabệnhnhân:“Bệnhnhânđãvượtquahiểmnghèorồi,bàđừnglo.Chờkhinàobệnhnhânnhậnrangười,nóiđượcthìgọitôi”.Bangàysau,bệnhnhânnhậnrangườithânvànóiđược,bàvợcủabệnhnhânrấtvuisướng.Vừa lúcđó cómộtvị thầy thuốcđiqua, vợbệnhnhânbènmờiông ta xemgiúpbệnh chochồng.SaukhibắtmạchxongvàxemthuốcmàTừĐạiXuânkêtrongđơn,ôngchorằngthuốcTừĐạiXuânkêrấttốt,khôngngạigìcả,cứthếuốngthêmmộtthangnữa.Bàvợcủabệnhnhâncảmthấycólýnêntiếptụcsắcthuốcchochồng.Vừalúcbàđangđịnhchochồnguốngthuốc,sựcnhớlạilờidặncủaTừĐạiXuânlúcravề,bènbảongườiđimờiTừĐạiXuânđến.TừĐạiXuânkhámlạibệnhmột lầnnữarồinóivớibà:“Dươngkhícủabệnhnhânđãhồiphụcnhưngtàhỏacònrấtmạnh,âmkhíbịtổnhạicónguycơsuynhược.Nếuvẫnuốngsâmthangcóthểphátsinhtaibiến.Bâygiờcầnăndưahấuđểgiảinhiệt,bàđimuamộtítdưahấuchobệnhnhânăn.Tôikêthêmmộtsốvịthuốcgiảinhiệtdưỡngvịchoôngấyuốngsẽkhôngcóviệcgìxảyranữa”.Quảnhiên,bệnhnhânsaukhiăndưahấuvàuốngthuốcđãkhỏidầnvàcuốicùnghếtbệnh.

BộtgạonếpđắpngoàidacứutrẻsơsinhTừĐạiXuânđọcnhiềusách,hiểubiếtrộng,ôngthườngtiếpthunhữngcáihaytrongsáchcổvàsángtạoranhữngphươngpháptrịliệukỳdiệumới,vànhữngphươngphápđóluônthuđượcnhữnghiệuquảthầnkỳ.Mộtlần,cómộtsảnphụsinhrađứabéhoàntoànkhôngcóda,nhìnthấyrấtdễsợ.Mọingườiđềuxemnólàquáithai,giađìnhcũngrấtsợđịnhchuẩnbịđemvứtnóđi.

SaukhiTừĐạiXuânbiết,lậptứcđếnnhàsảnphụnói:“Xinđừngvứtđứabé,đểchotôithửxem,cóthểcứuchữađượcnókhông”.Sảnphụmừngquácảmơnrốirít:“ĐatạTừđạiphu”.TừĐạiXuânbảongườimangđếnbộtgạonếp,rắcđềubộtgạonếplênmìnhđứabé,sauđódùngkhănbôngbaođứabélạirồiđemvùiđứabévàođấtmịntừngựctrởxuống.Làmxong,TừĐạiXuânnóivớisảnphụ:“Hằngngàybàvẫnchobébúbìnhthường,vàingàysau,dađứabésẽmọclên”.SảnphụvôcùngbiếtơnTừđạiphu,nhưngrấtnhiềungườicómặtởđó,tronglòngvẫnhoàinghi:đứabécósốngđượckhông?Kỳtíchđãxuấthiện,mấyngàysaudađứabédầndầnmọcra,mọingườikhôngthểkhôngcangợiythuậtcủaTừĐạiXuânthậtthầnkỳ.Lạimộtlầnkhác,mộtphụnữmắcbệnhphongbí(viêmkhớp)phầnmôngđaunhưkimchâm.TừĐạiXuânkhámxongkhônggiốngnhưcácthầythuốckhác:kêđơnthuốchoặcchâmcứu,màgọingườinhàcủabệnhnhânmaychomột tấmđệmthậtdày.Đệmmayxong,ôngbảongườinhàđưabệnhnhânvàonằmtrongđệmrồiquấnlại;gọimộtphụnữkháckhỏemạnhômchặtbệnhnhânvàovànói:“chodùbệnhnhâncókêulathếnàocũngmặckệ,khôngđượcthảra,chođếnkhibệnhnhântoáthếtmồhôithìthôi”.Thậtkỳlạ,bệnhnhânnằmtrongđệmkhôngcựaquậyđược,ngườitoátđầymồhôi,cuốicùngkhỏibệnh.Haivídụtrên,thựcrađềulàcáchchữatrịmớilấyratừtrongcácsáchcổmàTừĐạiXuânápdụngđược.

MangtheoquantàilênkinhthànhchữabệnhchoquanTừĐạiXuânythuậtcaosiêu,danhtiếnglừnglẫykhắpnơi.NămCànLongthứ24(năm1759),đạihọcsĩTưởngPhổlâmbệnhnặng,hoàngđếCànLongrachiếuthưcácnơichọntuyểndanhyvềkinhthànhchữabệnhchođạihọcsĩTưởngPhổ.MộtvịđạiquanởkinhthànhchọnTừĐạiXuânnhưngôngtừchốivìbảnthânbịbệnhkhôngthểứngchiếu.Mộtnămsau,bệnhTưởngPhổcàngnặnghơn,hoàngđếCànLongcửngườiđếnđónTừĐạiXuânlênkinhthành.Saukhiôngkhámbệnhxong,lắcđầuvànói:“BệnhcủaTưởnghọcsĩđãkhôngcòncáchnàocứuchữađược,khoảngsaulậphạbảyngàylàchết”.Nhữngngườiởxungquanhđóbántínbánnghi,đếnngàyhômđóTưởngPhổquảnhiêntạthế.CácđạithầnvănvõtriềuđịnhrấtkhâmphụcTừĐạiXuân.HoàngđếCànLongthấyôngcóythuậttàigiỏinhưvậychuẩnbịđưaôngvàoTháiyviện,nhưngôngkhôngđồngý,hoàngđếCànLongđànhđểôngvềquê.NămCànLongthứ36(năm1771),TừĐạiXuânđã78tuổi.Mộthômôngnóichuyệnvớicon:“Chatựkhámbệnhchomìnhcó lẽkhôngquanổihếtnămnay”.Ngườiconanủiông:“Sứckhỏecủachahãycòntốtnhấtđịnhsẽsốngtrămtuổi”.Nhưngôngtinchắcvàochẩnđoáncủamìnhnênnắmchắcthờigianviếtbìnhchúlịchđạiythư.Khôngmay,đầumùađôngnămđó,hoàngđếCànLonglạihạchiếuthưmờiTừĐạiXuânvềkinhchữabệnhchomộtvịđạiquan.Quânmệnhkhôngthểtừchốiđược,TừĐạiXuânđànhphảibảoconđưaôngđikinhthành.TừĐạiXuâncũngbiếtrằnglầnnàyđilàchỉcóđikhôngcóvềnênđãmangtheomộtquantàiđicùng.Đếnkinhthànhchữabệnhchoviênđạiquanxong,mấyngàyhômsaulờidựbáocủaôngquảnhiêncóhiệuứng.Trướclúclâmchung,TừĐạiXuânđãviếtsẵnhaicâuđốitrêncửamộchomình,trongđócómộtcâuýlà:Hoathơmthuốcquíđầysôngnúi,Giómátthanhthanhchốnmộphần.Câuđốinàyđượckhắctrêntrụđácủabiamộ,chođếnnayvẫncòngiữđượcởhuyệnNgôGiangquêông.Mọingườikhôngbaogiờquênmộtvịdanhy“Vạnnămlợitếtạinhângian”.

HẾTTẬP1

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfree

CộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach