HÀN MẶC TỬ – MAI ĐÌNH

ĐÔI HỒN(Tái bản lần thứ nhất, có chỉnh lí)

KIỀU VĂN biên soạn, giới thiệu

NHÀ XUẤT BẢN PHƯƠNG ĐÔNG2008

===================================

LỜI GIỚI THIỆU

NHỮNG BÀI THƠ RA ĐỜI TỪ MỐI TÌNH HÀN MẶC TỬ – MAI ĐÌNH

Nhiều người đẹp đã đi qua đời Hàn Mặc Tử (trong thực tế và cả trong mộng), và đều đã đi vào thơ Hàn Mặc Tử: Hoàng Thị Kim Cúc, Mộng Cầm, Mai Đình, Ngọc Sương, Thanh Huy, Thương Thương. Điều ấy là minh chứng cho câu nói nổi tiếng của văn thi sĩ Pháp Lamartine: “Đằng sau các công trình vĩ đại của các bậc vĩ nhân bao giờ cũng thấp thoáng hình bóng của một người đàn bà”.

Riêng mối tình Hàn Mặc Tử – Mai Đình là một giai thoại đặc sắc trong làng thơ Việt Nam hiện đại.

Khi còn là một thanh nữ chưa đầy hai mươi tuổi, nàng Lê Thị Ngọc Mai (tức Mai Đình) làm việc trong một xưởng nữ công (ngành may) ở Sài Gòn. Nàng đặc biệt yêu thơ văn và có tài thơ bẩm sinh. Nhờ khối óc sáng láng và mẫn cảm, nàng đã sớm phát hiện giữa làng thơ Việt Nam khá đông đúc đương thời (những năm 1930 – 1935) một thi sĩ lỗi lạc: Lệ Thanh (tức Hàn Mặc Tử). Phát hiện ấy của nàng tỏ ra chẳng hề thua kém phát hiện tương tự về tài thơ Hàn Mặc Tử của nhà chí sĩ Phan Bội Châu và các bạn tri âm của nhà thơ như Bích Khê, Chế Lan Viên, Quách Tấn, Yến Lan… Nàng thú nhận:

Chưa có bao giờ ta thấy sayCho lòng ngây ngất tuổi thơ ngâyMà sao nay bỗng như điên dạiBởi khúc đàn người gảy quá hay…

(Điệu đàn êm ái)

Thế rồi cái logic tất yếu của trái tim một cô gái, nhất lá một cô gái mẫn tuệ, đã được thể hiện: Mai Đình đã từ cảm phục đến “trộm dấu thầm yêu” Hàn Mặc Tử. Vào năm 1937 nàng đã một mình tìm đến nhà thơ lúc ấy đang nằm bệnh tại gia đình ở Qui Nhơn.

Là người thuộc về hàng ngũ những phụ nữ tiên phong của thời đại văn minh, sớm giác ngộ về nhân quyền nữ giới, Mai Đình đã vượt xa dạng phụ nữ thời phong kiến chỉ biết khuất phục số mệnh, mang cuộc đời gìm trong biển nước mắt hoặc thậm chí đem… chôn! Nàng đã quyết định sống theo chỉ thị của trái tim khối óc mình.

Tuy nhiên, khác xa nhiều phụ nữ văn minh khác, tâm hồn và trí tuệ Mai Đình đã chấp nhận và vượt qua một thử thách vô cùng lớn lao: bằng lòng hiến dâng cuộc sống cho người mình thờ phụng mặc dù chàng đang mắc phải một chứng bệnh khủng khiếp. Tình yêu trong lòng nàng nảy nở cùng một lúc với đức hi sinh cao cả khó tưởng tượng nổi. Phải, nàng yêu không phải chỉ để hưởng thụ, chiếm đoạt, mà còn để chia sẻ bất hạnh, để giúp người yêu trong cơn hoạn nạn, để hi vọng cùng “chàng” thoát hiểm, tiến vào một kỉ nguyên hoàn toàn hạnh phúc! Trong cái lốt của một người con gái đang yêu có một vị Bồ Tát cứu khổ cứu nạn và ban phát ân phúc. Tình yêu của Mai Đình lấy sự hoà hợp về tinh thần, lấy sự cao thượng của tâm hồn làm cứu cánh: đó chính là mẫu mực của tình yêu thánh thiện.

Chấp nhận tình yêu trong nghịch cảnh, Hàn Mặc Tử và Mai Đình cũng như những con người xuất chúng khác, vẫn cố gắng hái lấy những bông hoa hạnh phúc, đồng thời ra sức sáng tạo nên một điều gì đó tuyệt diệu. Đó chính là tình yêu của hai người thơ, là tác phẩm thơ chung mang tên ĐÔI HỒN1 , cái tên đầy ý nghĩa do Mai Đình chọn đặt và Hàn Mặc Tử hoàn toàn chấp thuận.

Sự hiện hữu của Mai Đình và tình yêu của nàng là mạch nguồn cảm hứng quí báu để Hàn Mặc Tử viết nên những bài thơ tình tuyệt diệu. Chùm thơ ấy (khoảng 15 bài cả thảy) phơi bày một tình yêu cuồng nhiệt, nhiều lần mơ tưởng đến hôn nhân, biểu đạt đầy đủ mọi góc cạnh của một tâm hồn đang sống, đang làm chủ và đang tận hưởng một tình yêu “bằng xương bằng thịt”.

Những cảm nhận đầu tiên về nàng:Thơ em cũng giống lòng em vậy,Nghĩa là thơm tho như ánh trăng

1 Năm 1995 bà Mai Đình đã đưa toàn bộ những bài thơ còn ở dạng bản thảo (chép tay) của tập thơ này cho Kiều Văn biên soạn. Và ĐÔI HỒN đã ra mắt độc giả (NXB Đồng Nai - 1995).

Mềm mại như là tơ liễu rủ…(Lưu luyến)

Sự thăng hoa của tình yêu lên cõi cao vời thanh khiết: Chúng ta biến, em ơi, thành thanh khí,Cho tan ra hoà hợp với tinh anhCủa trời đất, của muôn vàn ý nhịVà tình ta sáng láng như trăng thanh.

(Sáng láng)

Tuy nhiên, sau cùng đôi cánh lãng mạn vẫn không quên vươn tới một thời khắc tương lai tràn trề hạnh phúc: đêm tân hôn.

Đàn ngọc đã rít lên chiều nả nớtTôi kêu rêu van khóc lạy nàng thôiHãy uống đi cốc rượu ngấm đầy hơiChan chứa vị nồng say đêm hiệp cẩn.

(Đàn ngọc)

Những cuộc du chơi giữa thiên nhiên hoang dã sao mà kì thú:Trăng bay lả tả ngã trên cành vàngTới đây là nơi tôi gặp được nàngRủ rê, rủ rê hai đứa đi vào rừng hoangTôi lượm lá trăng làm chiếu trảiChúng tôi kề đầu lên khối sao băngChúng tôi nói chuyện bằng hơi thở…

(Rượt trăng)

Cả hai đã “đồng tình” với phương cách sống “tất cả cho hiện tại” bởi lẽ… tương lai là chuyện quá đỗi mịt mù:

Cứ nhắm mắt, cứ yêu nhau như chếtCứ sảng sốt, tê mê và rũ liệtĐừng nghe chi âm hưởng địa cầu đangVỡ toang ra từng mảnh, cả không gianCả thời gian từ tạo thiên lập địaĐều trộn trạo, điều hoà và xí xoáThành hư không như tình ái đôi ta.

(Đôi ta)

Trong tình yêu mãnh liệt, nhà thơ đã có những giây phút cảm xúc ở cung bực tột đỉnh với người yêu – nữ thánh của ông:

Anh nhìn Mai chua xót cả tấm lòngKhông biết nói làm sao cho da diếtTrắng như tinh và rất nên thanh bạchCốt cách đều rất mực đồng trinh…Đây Mai Đình, tiên nữ ở Vu SơnĐem mộng xuống gieo vào muôn sóng mắtNàng! Ôm nàng! Hai tay ta ghì chặtCả bài thơ êm mát lạ lùng thay!

(Thắm thiết)

Còn một điều không sao tránh được trong tình yêu, cho dù là một tình yêu “thánh thiện” hay tình yêu ở trên tầng “thượng thanh khí” gì gì đi nữa: đó là những phút ghen tuông, hờn giận. Vâng, thật là thú vị: Hàn Mặc Tử đã để lại trong “văn khố” của mối tình với Mai Đình một bài thơ “ghen” khá là dữ dội khi nhà thơ ngờ nàng… có tình ý với ai:

Mai tiên nữ! Đọc hồn ta cho rõĐau không rên, chết cũng mặc mình thôi!Mối tình si đã lỡ vỡ tan rồiTa chỉ biết lặng nhìn thiên hạ khóc.Được diễm phúc yên vui nơi điện ngọcTiên nữ đừng sa xuống chốn trần gianTìm hồn ta quằn quại giữa lầm thanĐể đổi lấy những ngày đầy huyết lệ!

(Thầm lặng)

Lòng tri ân chân thành với người yêu - tri kỉ Mai Đình đã nói lên thứ tình cảm hoà làm một với đức hạnh Phương Đông trong lòng Hàn Mặc Tử, phân biệt nhà thơ với tất cả những kẻ sống một cách “thực dụng” trong tình yêu mà người ta thấy nhan nhản trong xã hội “văn minh hiện đại”:

Anh chỉ thẹn không còn son trẻ nữaĐể cho tình âu yếm mặn nồng hơnVà chỉ sợ đời em còn măng sữaMột ngày kia trĩu nặng nuốt căm hờn…

(Lòng anh)

Hàn Mặc Tử nào biết rằng những nỗi lo âu của ông không bao lâu sau đã trở thành hiện thực: ông sớm phải xa rời thế giới này, khiến Mai Đình thật sự phải “trĩu nặng nuốt căm hờn” suốt gần 60 năm trời cho đến phút trái tim bà ngừng đập!

Sau chót chính là lời trăn trối bi thương của nhà thơ đang ở trong “một vũng cô liêu cũ vạn đời” với người yêu phương xa:

Ta trút linh hồn giữa lúc đâyGió sầu vô hạn nuối trong câyCòn em sao chẳng hay gì cảHãy để tang anh đến vạn ngày!

(Trút linh hồn)

Bản đàn tình yêu với ngần ấy cung bậc bi hoan, không đủ để tạo nên hình khối, bản sắc và phong cách của một tình yêu đích thực và thánh thiện hay sao? Không còn nghi ngờ gì nữa: người yêu hiện hữu Mai Đình là linh hồn của một mảng thơ đặc sắc trong sự nghiệp thi ca của Hàn Mặc Tử.

** *

Mai Đình là một nữ sĩ có tài năng bẩm sinh. Bà có thể viết một cách nhuần nhuyễn cả thơ Đường luật lẫn “thơ mới”, có khả năng “hoạ thơ” và viết những bài thơ trường thiên hàng trăm câu. Tuy nhiên, nếu những nhà thơ phái nam đôi khi có thể viết được một bài thơ hay về “người khác” (tha nhân, không có quan hệ trực tiếp với mình) thì Mai Đình, cũng như tất cả các nhà thơ phái nữ khác, thường “chịu” không viết được về những gì mà bản thân mình không có gì gắn bó với nó.

Chúng tôi đã từng viết: “Chỉ trong tình yêu, người đàn bà mới bộc lộ toàn bộ bản sắc tuyệt diệu của mình”. Thật vậy, không ở đâu thơ Mai Đình réo rắt và tuyệt diệu cho bằng thơ bà viết trong mối tình với Hàn Mặc Tử, trong đó có nhiều bài “huyết lệ”. Rõ ràng tình yêu với một thi nhân kiệt xuất đã chắp cánh cho thơ Mai Đình bay cao:

Lệ Thanh ơi, vắng anh trong hai thángSáu mươi ngày dằng dặc nỗi nhớ nhung.Những đêm thâu em sẽ nấp dưới bóng tùngĐể hấp thụ lấy hồn anh đương chới với…

(Đợi chờ)

Cũng như Hàn Mặc Tử, trong thơ Mai Đình, những khát vọng yêu đương hoà quyện với tính chất đạo lí rất sắc nét của con người Việt Nam. Thứ tình yêu như Mai Đình quan niệm, như thơ bà đã lột tả, là thứ tình yêu thuộc về những con người cao quí nhất trong loài người. Đó là tình yêu được đặt trên cơ sở sự hoà hợp về tinh thần, vượt lên trên những vật dục tầm thường, và đầy đức hi sinh cao thượng:

Tôi chẳng sợ cảnh nghèo hèn đói khóTôi không kiêng thứ da thịt khác người

Vì lòng tôi tôi chỉ biết yêu thôiVà thân thể có phải đâu châu ngọc?Tôi yêu chàng đã khắc sâu vào tim ócTôi thờ chàng như một vị thần linh…

(Tuyên bố)

Lần này em đã quyết tâmVề đây ở một hai năm mới đànhĐể em theo dõi bệnh tìnhBữa ăn, giấc ngủ cho anh đỡ sầu…

(Em vẫn bên anh)

Có những câu thơ mang nữ tính cao độ: người ta có cảm tưởng Mai Đình thương xót người yêu đến điên cuồng, đến độ “tiếng oan đã muốn vạch trời kêu lên”:

Em muốn phá tan cả đất trờiCho lòng nhẹ bớt nỗi bi aiThương anh càng thấy căm trời đấtGieo bệnh nan y để hại người!

(Căm giận)

Tình yêu ở Mai Đình, ở phụ nữ nói chung, khi đã đến đỉnh cao, đến độ “chín muồi” sẽ biến thành sự dâng hiến, dâng hiến để “đền đáp” cho người tình và cũng là để tận hưởng lạc thú tình yêu:

Ta ở, lòng chàng sẽ ngất ngây Khi đàn nắn phím, lúc lên dây.Ta như cô bé đầy ngoan ngoãnTuỳ cái tay chàng điểm đắm say…

(Điệu đàn êm ái)

Đủ biết những cô gái Việt Nam ưu tú nhất của “thời đại văn minh” cách đây hơn 60 năm đã “giác ngộ nhân quyền nữ giới”, đã vươn mạnh về phía tự do, giải phóng, nhất là trong lĩnh vực tình yêu như thế nào!

Tất nhiên những “căn bệnh tình” như nghi ngờ, ghen tuông… thỉnh thoảng cũng xen vào một chút cho cuộc tình thêm ý vị:

Em muốn mỗi lần anh với emCùng đi dạo phố hoặc đi xemThì bao thiếu nữ, em xin mượnĐôi mắt long lanh để hết nhìn.

(Ghen)

Và còn một điều khá “ý vị”: đó là sự… “giả vờ lên mặt kiêu” của Mai Đình để kích thích cho chàng thi sĩ vốn đã điên phải phát điên nhiều hơn nữa vì yêu:

Đã biết bao lần em nhận thấyLòng anh mở cả một trời yêuMong em đem lại bao tươi sángKẻo tội đời anh khổ đã nhiều.

Em đang sung sướng bởi say sưaNhững phút nhìn anh dáng sững sờNhững lúc chuyện trò đầy ngượng nghịuNhững lời chết sững cả hồn thơ.

Đã biết bao lần em lẳng lặngHững hờ như kẻ chẳng buồn yêu.Đố ai đọc được lòng thi sĩNhững buổi chiều đông gió lạnh nhiều?

Cứ để cho em giễu cợt tìnhHững hờ trong ý vị tươi xinhĐể anh sống với bao mơ ướcTô điểm cho tim một bóng hình.

(Lơ là trong ý vị)

Nhưng có lẽ điều nổi bật ở tình yêu này chính là “nỗi tương tư” gay gắt, bởi vì những khoảng thời gian hai người gặp gỡ nhau rất ít ỏi, do hoàn cảnh khe khắt gây nên. Nỗi nhớ nhung tràn ngập trong thơ Mai Đình:

Anh hỡi, sao hôm nay xa lạTận chân trời che lấp bóng hình anh.Em cố tìm trên dãy núi xa xanhNhư vương vấn trong muôn ngàn dây lụa.Tìm kiếm mãi mà lòng em vẫn khổBởi nhớ thương mong mỏi những gì đâu.Chết lòng đi trong những buổi chiều sầuTrên bờ ruộng ngồi nhìn ra chân núi…

(Thương nhớ)

Bởi vì Mai Đình quyết dấn thân vào một tình yêu “không bình thường”, một tình yêu trong nghịch cảnh, nên con đường của tình yêu ấy tất nhiên sẽ

đầy dẫy bất bằng và tính chất bi kịch. Một phần lớn thơ Mai Đình dành để nói về tình yêu bi kịch ấy:

Hôm ấy em đi lắm nỗi buồnBên ngoài mưa gió cảnh tang thươngAnh trên giường bệnh khôn ngăn lệChẳng tiễn đưa em một tấc đường.

(Nhớ mãi)

Bệnh “tình” hoành hành làm nổi lên những thảng thốt lo âu:Sao cả tin thơ cũng vắng dần?Lạnh lùng ta tiếc chuỗi ngày xuânTiếc bao mộng đẹp khi gần gũiTiếc buổi ban đầu dưới ánh trăng…

(Hờn thương)

Thậm chí Mai Đình đã than van trong một tâm trạng bẽ bàng:Ta đã chết rồi bởi ước mơTừ đây chàng đã cướp hồn taMà sao chàng chẳng cho ta đượcGần gũi bên chàng để thiết tha?

Mai Đình đã không biết được sự thật này: là người có lương tâm, Hàn Mặc Tử đã phải “dằn lòng” giữ khoảng cách với người yêu, kiên quyết không để nàng bị lây căn bệnh khủng khiếp của mình, và trong ý chí, nhà thơ không có ý định bắt Mai Đình hi sinh cả cuộc đời cho mình. Trong khi đó thì Mai Đình chịu một cơn đau kịch phát trong tuyệt vọng:

Mơ tan mơ, mơ tan theo mây gióTình tan tình, tình ghẹo khách tình chi?Đuổi mơ đi, tình ta thôi gắn bóPhá mộng vàng, đoạn tuyệt bạn tình si.

Lệ Thanh ơi, từ đây thôi chẳng gặpBiển rừng phân xa cách lắm chàng ơi.Em chết thôi bởi tiếc công bồi đắpMộng yêu đương ai nỡ phá tan rồi?

Trời lạnh lẽo, gió đưa sầu vô hạnBuồng tim ta tan vỡ bởi đau thương.Muốn nhắn gửi gió mây đưa tới bạnNhững giọng sầu hấp hối cháy tâm can.

Nhưng giờ ấy ta đang trong ý chếtBạn phương trời đang đẫm cuộc say sưa.Xác rã rời, thân ta đà lỡ mấtÓc điên cuồng nuối tiếc mối tình xưa.

(Ý chết)

Nhưng rồi tất cả những “cơn bệnh tình yêu” quái ác ấy đều đột ngột chấm dứt khi Hàn Mặc Tử qua đời. Thiên tình sử bước ngoặt sang một hướng khác: những kẻ yêu nhau không chỉ đối diện với nhau và đối diện với cuộc đời nữa, mà đối diện với vô cùng.

Xưa nay đều thế: chỉ những gì trác việt phi thường mới có đủ sức mạnh để “đối thoại” với vô cùng sau khi cuộc “sống gửi” ở trần gian kết thúc. Diệu kì thay, Mai Đình đã bằng linh cảm của mình mà nhận diện được rằng có những cái không những đã tồn tại mà còn tồn tại vĩnh viễn sau khi chủ nhân của nó đã vắng bặt trên cõi thế gian. Chính vì thế, nữ sĩ đã thấy rất rõ công việc mình phải tiếp tục làm sau khi Hàn Mặc Tử đã ra đi: phải viết thêm một chương mới của thiên diễm tình đó với những chất liệu hoàn toàn mới mà trước kia chưa từng có. Đó là nỗi lòng của một goá phụ, nỗi lo sợ về sự lãng quên và sự phản bội, sự băn khoăn day dứt khi “cuộc đời thường” đầy tươi đẹp của thực tại có vẻ đang lấn át ảnh hưởng của tình yêu cao vời trong quá khứ, cách xử trí của một người đàn bà cô đơn đối với cuộc sống phiền tạp của thực tại cũng như đối với mối tình xưa mà mỗi ngày lại càng chứng tỏ tính bất diệt của nó, và sau cùng là giấc mơ tái ngộ ở thế giới bên kia. Chúng ta không khỏi bàng hoàng khi được chiêm ngưỡng một thứ tình yêu kì lạ xảy ra giữa một người còn đang ở cõi dương và một người ở cõi âm (hoặc đang ở một vùng thượng thanh khí nào đó)! Việc đi sâu mô tả một tình yêu kì lạ như vậy, đối với văn học là một hiện tượng đáng giá và thú vị. Tóm lại, Mai Đình đã một mình sống tiếp với tình yêu và viết tiếp phần sau của tập thơ ĐÔI HỒN gồm khoảng 15 bài thơ đặc sắc, bài cuối cùng mang tên “Mộng chửa tàn” viết năm 1995, khi nữ sĩ đã 78 tuổi (trước khi mất 4 năm).

Mở đầu cho chương mới của thiên tình sử, Mai Đình – lúc này đã có sự thay đổi về chất, không còn là một cô gái si tình nữa mà là một quả phụ với tâm hồn rất mực trầm sâu – bắt đầu đĩnh đạc gióng lên lời thề nguyện trăm năm:

Tôi chẳng yêu ai, tôi chỉ yêuMột người đau khổ giữa cô liêuMột mồ trên bãi tha ma ấyVà một hồn thơ đã xế chiều.

Tôi yêu một kẻ không hình xác

Đã chết từ muôn thế kỉ rồiNhưng vẫn còn đây trong mộng tưởngTrong hồn, trong trí, não cân tôi.

Những mộng năm xưa tôi đã ghiVào tim vào phổi của hồn siThì dù chàng vắng hay không vắngĐối với tình tôi, có nghĩa gì?

Em yêu anh quá, Lệ Thanh ơi!Khóc chẳng nên câu, nói nghẹn lời.Yêu anh mà chẳng gần anh đượcNguyện để tang anh suốt một đời!

(Tôi yêu)

Chúng ta nên biết lúc này Mai Đình mới có 23 tuổi, hoàn toàn trinh trắng. Lời tuyên bố quá “nặng cân” như trên, không một cô gái bình thường hoặc còn một chút “tỉnh táo, khôn ngoan” nào lại có thể dại dột làm. Rõ ràng đối với Mai Đình, không gì nữa cả ở trên đời này - kể cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai - có thể đặt nổi lên đĩa cân so sánh với tình yêu của nàng và Hàn Mặc Tử. Nói như Nguyễn Du, Mai Đình đã “mang lấy một chữ tình, Khư khư mình buộc lấy mình vào trong”. Quyết định ấy của Mai Đình đã được bà thực hiện bằng cả cuộc đời sau này của bà: có thể nói, bà đã “thả nổi” cuộc đời cho bàn tay số phận, không hề tính toán, mưu toan gì nữa về tình yêu. Trọn đời, bà chỉ có một tình yêu đích thực duy nhất với Hàn Mặc Tử mà thôi. Quan hệ với những người đàn ông khác chỉ tựa như những “công việc đời thường” chứ tuyệt nhiên không có cao vọng về một “tình yêu lí tưởng” trong đó!

Thì ra giữa vẻ đẹp tuyệt vời của một người con gái đang say đắm trong yêu đương so với vẻ đẹp thánh thiện của một goá phụ cô đơn trong sự thờ phụng, chưa chắc vẻ đẹp nào trội hơn vẻ đẹp nào! Phải chăng Thượng đế đã ban cho đàn bà đủ cả hai đặc tính ấy để họ trở thành “kiệt tác của vũ trụ”, điều mà toàn thể nhân loại đã thừa nhận?

Trong trọn thời gian còn lại của cuộc đời Mai Đình, tình yêu xưa cũ vẫn chiếm ngự trái tim bà, vẫn khiến bà thổn thức không phút nào nguôi:

Thiếp nhớ chàng, thiếp nhớ chàng khôn tảDẫu muôn ngày thiếp còn ở thế gianKhông phút nào thiếp quên chàng được cảMột thiên tài đã yên giấc Vu San.

(Tìm kiếm)

Tuy nhiên, trên thực tế, có lúc bà đã cảm thấy “sự can thiệp của thời gian” không phải không đáng sợ:

Tôi muốn gặp chàng những tối mơĐể cùng nhau nối những đường tơNhưng hồn chàng bị hồn ai chiếmNên với tình tôi đã hững hờ…

(Mơ)

Thậm chí Mai Đình đã có những lúc “rũ mình ra khỏi tất cả những giáo điều”, kể cả giáo điều về “tình yêu thánh thiện”, và thẳng thắn thừa nhận giá trị của cuộc sống thực đang diễn ra không kém phần hấp dẫn và thi vị:

Tôi tưởng hồn tôi đã chết rồiCuộc đời cô độc mãi theo tôiNhưng thời gian giúp tôi mờ xoáTrong trái tim đau bóng một người.

Chồng tôi đem lại bao tươi đẹp,Những đứa con thơ gọi Mẹ, Thầy.Chồng biết yêu thương, con trìu mếnLòng tôi mờ xoá bóng hình ai…

Tôi biết: tình tôi trong giấc mơĐâu bằng sự thật chứa chan thơ?Một trời tình ái trong tư tưởngMột phút kề vai cũng đủ mờ.

Con tôi có lúc ôm tôi hỏi:- Này mẹ yêu ai nhất, mẹ nào?- Mẹ chỉ yêu ba cùng Hương, YếnVà còn… nhưng biết nói làm sao?

Sức mạnh thời gian vẫn cứ trôiGia đình hạnh phúc chiếm tim tôiTôi vì bổn phận quên lời hứaQuên cả trong tim một bóng người…

(Quên)

Ôi! Có lẽ cái lớn của Mai Đình, cái lớn khiến chúng ta tin tất cả những gì bà nói, chính là sự chân thành của bà thể hiện không giấu giếm, hệt như

trong cuốn nhật kí riêng tư! Sự chân thành ấy là động lực lôi kéo bà tránh xa vũng lầy của tất cả các thứ tư tưởng giáo điều và đưa bà về trọn vẹn với chủ nghĩa nhân bản! Bà nói về tình yêu cao cả, thánh thiện, về sự hi sinh tuyệt đối, về lòng chung thuỷ, và bà cũng nói đầy đủ về bản chất của cuộc sống trần gian “không bao giờ đáng chán”, điều mà chính Hàn Mặc Tử đã nhìn thấy rõ và đã tin tưởng tuyệt đối. Không phải bằng tư duy triết học mà chỉ bằng trực giác của đàn bà, Mai Đình đã miêu tả được một chân lí vĩ đại: vũ trụ này tồn tại với tính đa dạng vô cùng tận của nó. Cái Đẹp cũng vậy, có thiên hình vạn trạng. Vì vậy, người ta chỉ có thể so sánh tương đối những Cái Đẹp với nhau để chọn ra Cái Đẹp nào ưu tú hơn chứ tuyệt đối không được phép tuỳ tiện cắt xén, thủ tiêu những Cái Đẹp này để phục vụ cho sự độc tôn của Cái Đẹp khác. Những sự cắt xén như vậy là chống lại qui luật về tính đa dạng của thiên nhiên.

Cho đến khi cái “hạnh phúc trần gian” với chồng con kia hoàn toàn đổ sụp (phải chăng những kẻ đã từng đạt tới đỉnh cao tình ái thì không thể nào còn hái lượm được hạnh phúc đích thực trong những cuộc tình tầm thường?) thì một lần nữa Mai Đình lại rơi trọn vẹn vào “mối tình bất diệt” thuở xưa. Bà đã nhiều lần mường tượng đến cuộc “tái hồi Kim Trọng” với Hàn Mặc Tử:

Anh ơi, xin hãy chờ em với!Hết nợ rồi em sẽ trở vềChắp lại đôi hồn cho trọn nghĩa…

(Chắp lại đôi hồn)

Có một điều dường như là một qui luật: những người phụ nữ đã xuất sắc về tình cảm thì cũng thường xuất sắc cả về lí trí và nhân cách. Khác hẳn với những “tiểu thư khuê các” đương thời mà ngoài những chuyện tình cảm riêng tư, họ không còn biết đến cái gì khác, Mai Đình là nhân vật nữ lưu có chí khí và tinh thần công dân sâu sắc. Nét khá “mới lạ” ở Mai Đình là trong thơ bà, chúng ta bắt gặp được sự hoà quyện nhuần nhuyễn giữa tình yêu và tình nước. Điều đó giúp cho chúng ta được thấy toàn diện bức chân dung của bà: bà vừa là một người tình đắm đuối vừa mang dòng máu “cân quắc anh hùng” truyền thống của Bà Trưng Bà Triệu thuở trước. Nữ sĩ Ngân Giang đã phát hiện chính xác cả hai đặc tính nổi trội như nhau và bổ trợ cho nhau đó ở Trưng Vương, ở những người phụ nữ Việt Nam toàn hảo nói chung - yêu đương vô cùng thắm thiết, đồng thời cũng cực kì anh hùng:

Ải Bắc quân thù kinh vó ngựaGiáp vàng, khăn trở lạnh đầu voiChàng ơi, điện ngọc bơ vơ quáTrăng chếch ngôi trời bóng lẻ soi…

(Trưng nữ vương)

Mạnh mẽ tham gia vào công cuộc kháng chiến cứu nước, Mai Đình giãi bày với người yêu ở bên kia thế giới như sau:

Sắt son đã chẳng cùng nhau trọnEm phải đem mình gửi núi sông.

Em đã là dân của nước nhàKhi quân thù địch dấy can quaMáu hồng đang nhuốm trang hùng sửEm lẽ nào quên lẽ quốc gia?

Hăng hái say sưa giữa cuộc đờiTấm lòng tranh đấu phút nào nguôi?Bao giờ tổ quốc ca toàn thắngLà lúc tìm anh giữa cõi trời.

(Trăng cũ)

Rồi nhân ngày giỗ thứ 50 của Hàn Mặc Tử, bà lại viết:Năm mươi năm xa vắngLòng em vẫn tấc gang…Không có gì linh thiêngGiữa cõi đời tạm bợEm đi tìm linh thiêngDâng mình cho đất tổ.

Em tin anh đã hiểuTâm hồn em thuở nàoSống cuộc đời nô lệSóng gió đưa về đâu?

… Ngày thống nhất hai miềnThơ anh bay khắp nẻoThơ ta thêm trong trẻoLời nhạc say tình ngườiChung thuỷ luôn sáng ngờiĐÔI HỒN ghi trang sử.

(Sắt son. 11-11-1990)

Những vần thơ chân thực, trang trọng nhưng ngọt ngào và giàu nữ tính làm sao! Người ta không “ngửi” thấy có một chút mùi “giáo điều, lên gân” nào khi Mai Đình hoà trộn những thứ tình cảm cao quí nhưng rất khác biệt về chất đó trong một bài thơ. Theo chúng tôi, những bài thơ như vậy, nếu đem vào tập “Thơ tình cách mạng” sẽ xứng đáng có thứ hạng cao hơn hẳn những thứ thơ minh hoạ “khô như đóm” mà ngày nay không ai còn muốn đọc nữa.

Và đây, những khúc nhạc chiều gợi nhớ khôn nguôi mối tình xa xưa, khi bóng hoàng hôn đang phủ dần xuống cuộc đời Mai Đình:

… Chiều nay gợi nhớ Gò BồiNơi anh chữa bệnh hẹn tôi đợi chờNiềm vui của biển bây giờLà nơi chín đợi mười chờ năm nao.Người thơ nay đã bạc đầuMà hồn thơ vẫn dạt dào thuỷ chung.Người đi hơn bốn mươi nămBốn mươi năm ấy trăng rằm lẻ loi.Hồn chàng cùng với hồn tôiQuyện trong làn sóng sánh đôi sớm chiều.Người tôi yêu, biển tôi yêuTrăng Qui Hoà giữ bao điều khó quên…

(Niềm vui của biển)

Rồi bất chợt, những khát vọng chưa được thoả mãn từ thời hoa niên lại loé lên một lần cuối cùng khi nữ sĩ đã ở vào tuổi 75:

Nụ hôn em đã sẵn sàngHôn anh cho thật nồng nàn say sưa.Bao nhiêu tháng đợi năm chờNụ hôn hẹn đến bao giờ anh ơi?…Ngày qua ngày lại qua ngàyHôn anh em gửi gió mây hôn giùm!

(Nụ hôn không thành)

Cuối cùng, ở tuổi 78, bà viết bài thơ sau chót (hoạ bài “Thức khuya” của Hàn Mặc Tử), là minh chứng hùng hồn cho sự hiện diện của tình yêu bất diệt:

Em biết yêu anh đã muộn màngNỗi niềm thương nhớ dễ gì tan?Ngâm thơ cảm động thương hình ảnh

Dệt tứ âm thầm tủi chiếu chăn.Thổn thức bao đêm vương mối chỉMỏi mòn năm tháng lạnh cung đàn.Ghì trăng ôm gió tìm hương cũTóc trắng tình xanh mộng chửa tàn.

(Mộng chửa tàn)

Và trong màn chót của mối tình đã từng hiện diện trên trần thế, của cuộc đời một người đàn bà yêu đương, “giấc mơ tái hợp” đã ứng vào phút nữ sĩ lâm chung ở tuổi 82:

Còn có khi nào nhớ đến emHồn anh hãy kiếm buổi ban đêmGiữa dòng sóng bạc, trên cồn cátDưới ánh trăng ngà, anh đón em!

(Nghẹn ngào)

Dồn thương nhớ vào tận cùng cân nãoĐể đêm nay xây đắp mộng luân hồi.Anh hãy cùng em về căn nhà nhỏTúp lều tranh muôn thuở đã chung đôi!

(Em đã về đây)

Trở lên, chúng ta đã du lãm vào khu rừng bí mật của tình yêu Hàn Mặc Tử – Mai Đình. Phương Tây có câu “Tất cả là tốt đẹp với những gì kết thúc tốt đẹp” (Tout est bien qui finit bien). Theo dõi toàn bộ mối tình ấy trong cả hai giai đoạn – trước và sau khi Hàn Mặc Tử mất – chúng ta thấy chính Mai Đình có công rất lớn làm nên cái “kết thúc tốt đẹp” ấy, điều mà dân tộc ta thường dùng thành ngữ “có hậu” để diễn đạt. Bà đã thực hiện được một kì tích: bằng tình yêu mà chiến thắng cả cuộc đời lẫn cái chết. Bà đã làm cho thiên tình sử với Hàn Mặc Tử có được một chương “vĩ thanh” thật là hoàn hảo. Chúng ta nhận chân được tất cả những gì là thực chất nhất, sâu xa nhất, huyết lệ nhất của một tình yêu hiếm có giữa hai con người ưu tú. Đồng thời, chúng ta chiêm ngưỡng những “đoá hoa thi ca” thần kì nở ra từ tình yêu đặc sắc ấy.

KIỀU VĂN (viết cho lần tái bản thứ nhất)

PHẦN THỨ NHẤT

NHỮNG BÀI THƠ CỦA “ĐÔI HỒN” ĐƯỢC SÁNG TÁC KHI HÀN MẶC TỬ CÒN TẠI THẾ

BIẾT ANH Mai Đình

Em nhớ lần đầu em biết anhNhờ vần thơ mới1 dệt thêu tìnhLòng em rung động từ hôm ấyTrong những đêm trăng tưởng bóng hình.

Còn anh, em đã gặp anh đâuChỉ cảm vần thơ có những câuÂu yếm, say sưa, đầy mộng đẹpXui lòng tơ tưởng suốt đêm thâu.

Rồi một chiều kia em tới thămThăm người thi sĩ chốn xa xămMà vần thơ mới làm rung độngXa gọi hồn em mau tới gần.

Kịp nghĩ miệng đời hay mỉa maiTảng lờ ngừng bước và im hơi Mộng hồn em gửi theo chiều gióĐể được gần anh ngỏ ít lời.

Rồi liền hôm ấy em xa anhVới nỗi nhớ nhung, với hận tìnhVới cuốn thơ văn anh gửi tặng2

Với lòng tưởng tượng ảnh hình anh. (1936)

1 Tức phong trào Thơ mới những năm 30, thế kỉ XX.

2 Tức cuốn thơ “Gái quê” của Hàn Mặc Tử vừa xuất bản.

LƯU LUYẾN Hàn Mặc Tử

Chửa gặp nhau mà đã biệt liHồn anh theo dõi bóng em điHồn anh sẽ nhập trong luồng gió,

Lưu luyến bên em chẳng nói gì.

Thơ em cũng giống lòng em vậyNghĩa là thơm tho như ánh trăng,Mềm mại như là tơ liễu rủÂm thầm trong áng gió băn khoăn.

Anh đã ngâm và đã thuộc làuCả người rung động bởi thương đau,Bởi vì mê mẩn, vì khoan khoái,Anh cắn lời thơ để máu trào…

Lời thơ ngậm cứng, không rền rĩ,Mà máu tim anh vọt láng lai.Thơ ở trong lòng reo chẳng ngớt,Tiếng vang tha thiết dội khắp nơi.

Em đã nghe qua, em đã hayTình anh sao phải chứng mê say,Anh điên anh nói như người dại,Van lạy không gian xoá những ngày...

Những ngày đau khổ nhuộm buồn hiu,Những sóng mây lam cuốn dập dìu,Những mảnh nhạc vàng rơi lả tả,Những niềm run rẩy của đêm yêu.

Anh đứng cách xa hằng thế giới1

Lặng nhìn trong mộng miệng em cười.Em cười, anh cũng cười theo nữaĐể nhắn hồn em đã tới nơi.

1 Mai Đình trở lại Sài Gòn, Hàn Mặc Tử ở Qui Nhơn.

ĐỢI CHỜ Mai Đình

Lệ Thanh1 ơi!Vắng anh trong hai thángSáu mươi ngày dằng dặc nỗi nhớ nhung.Những Đêm thâu em sẽ nấp dưới bóng tùngĐể hấp thụ lấy hồn anh đương chới vớiCùng hồn anh đi khắp cõi không trungTìm cho ra những lạc thú, những máu hùngThu hết cả vào lòng cho khoan khoái.

SÁNG LÁNG Hàn Mặc Tử

Sông Ngân đã im lìm không tiếng sóngMà lòng anh dào dạt mãi không thôi!Ở tầng cao khúc nghê thường đồng vọng,Nghe gì đâu em hỡi, ráng mây trôi!

Anh đã thoát hồn anh ngoài xác thịtĐể chậo chờn trong ánh sáng mông lung,Để tìm em đưa hai tay ràng rịtMảnh tình thiêng ngả ngốn giữa không trung.

Anh đã gặp hồn em đương chới vớiBến Mê Hà trên dải nước mênh mang.Anh đã đón tình em bay phất phớiNhư hương trăng đằm thắm cõi không gian.

Chúng ta biến, em ơi, thành thanh khíCho tan ra hoà hợp với tinh anhCủa trời đất, của muôn vàn ý nhịVà tình ta sáng láng như trăng thanh.

BIỆT LIMai Đình

1 Một bút hiệu bút hiệu khác của Hàn Mặc Tử

Em theo mây gió anh ơiEm đi đi mãi vào nơi vô hình.Yêu anh trên bước phiêu linhĐể lòng bớt khổ, để tình bớt đau.Lòng anh là một con tàuĐón em giữa bến u sầu phải chăng?Gặp anh em nhớ hôm rằmMất anh em bắt chị Hằng thường em!Đời em như giấc cô miên Mất anh là mất cả niềm yêu thương.Thơ anh em ướp đầy hươngTình em anh giữ về phương nào rồi?Đời em còn một anh thôiNếu ngày li biệt là đời em tan!Thương hoa chớ để hoa tànYêu ai chớ để đoạn tràng riêng ai!

ANH HỨA ĐI ANH!Mai Đình

Em đã yêu anh đến dại ngườiLòng em ngày tháng dễ nào nguôi?Yêu anh trên hết tình yêu mếnVà sẽ yêu anh suốt một đời.

Yêu anh trong phút anh lâm chungMới thấy tình em yêu lạ lùngRải hết bầu trời e chưa lấpMong anh lành mạnh mới đang công.

Anh lành anh sẽ tặng em chi?Tặng cả đời anh, cả hồn thiVới tất những gì em ước vọngCả hồn cả xác cả tình si.

Anh hứa đi anh, hứa thế nghe!Cho em tưởng tượng, em say mêEm quên ngày tháng đời đau khổĐể đón hồn anh lúc tái tê.

TUYÊN BỐ 1

Mai Đình

Tôi chẳng sợ cảnh nghèo hèn đói khóTôi không kiêng thứ da thịt khác người2

Vì lòng tôi, tôi chỉ biết yêu thôiVà thân thể có phải đâu châu ngọc?

Tôi yêu chàng đã khắc sâu vào tim ócTôi thờ chàng như một vị thần linh.Dẫu vì chàng đời tôi phải hi sinhTôi chấp nhận không so đo tính toán.

HƯƠNG THƠMMai Đình

Ta là tiên, ta là tiên thượng giớiXuống hồng trần để ban những hương thơm.Nhưng không đâu, kẻ phàm phu đừng đợiĐừng yêu cầu, ta chẳng chút lòng thương!Hương ta chỉ ban cho người khác thếNhững trích tiên rực rỡ ánh ban maiVì lầm lỗi một hôm chầu Thượng đếRơi chén vàng nên đoạ xuống trần ai.

Rẽ mây gió ta đi tìm cho khắpLuyện mắt thần ta liếc khắp năm châu.Kìa đây thôi! Kìa đây đang tụ tậpMảnh hồn thơ lai láng biển u sầu.

Ta vội gọi tên một chàng thơ ấyNày Lệ Thanh, chàng còn nhớ ta chăng?Thiếp cùng chàng có nợ duyên kia đấyNgọc nữ đây, và đó chính Kim lang!

1 Một bạn trai của Mai Đình và Hàn Mặc Tử là Hoàng Diệp vốn thầm yêu nữ sĩ, thấy “nàng” điên rồ chọn yêu một người mắc bệnh phong, bèn có lời khuyến cáo nàng rất chân thành… nhưng chàng đã lập tức được nàng đáp lại bằng những lời tuyên bố gang thép này.2 Tức da thịt của người bị bệnh phong.

Căn nợ trước bởi chúng ta tội lỗiNên Ngọc Hoàng ngài giận mới đày điBắt xa nhau để đền cho xong tộiEm sẽ trở về trong một buổi vu qui.

Này bình hương trời ban riêng ta hưởngCất đi chàng, cất cho kín chàng ơi!Ta sẽ chờ trong một ngày vui sướngMở hương ra cho bay khắp trần ai.

Thôi từ giã vì ta chưa hết nợSáu mươi ngày ta hãy trả cho xong.Chỉ đầu xuân trong một mùa hoa nởEm trở về trong một tối đầy trăng…

ĐÀN NGỌCHàn Mặc Tử

Điện Hàm Chương mai hoa còn rớt ngọc,Xiêm nghê nàng ven vén để hương lay,Nốc đi cho làn phấn điểm màu say,Cho rúng động toàn thân người rớm khóc.

Rồi muôn xuân đã nư chiều thổn thứcĐều run lên như thể tấm hồn mơ.Ai gieo chi thương tiếc giữa đường tơ,Cho lỡ dở vang lên từng tiếng nấc!

Nguồn sáng láng lờ đi trong sự thật,Trong ảo huyền và trong cả mê li.Ai nỡ nào cắt nghĩa tới hàng miLà ứ lại, là trào ra nước mắt!

Bằng trăm tiếng vẽ ra trăm màu sắc,Với đôi tay nàng trút hết đê mê.Dạ lan hương bừng mở cánh e dè,Trong khúc nhạc rên đều hơi gió tớt1.

Đàn ngọc đã rít lên chiều nả nớt,1 Tớt: nấc.

Tôi kêu rêu van khóc lạy nàng thôi.Hãy uống đi cốc rượu ngấm đầy hơi,Chan chứa vị nồng say đêm hiệp cẩn.

Nàng! Lạy nàng! Hãy nghe tôi cầu khẩn:Hãy khoan tay cầm lại trí tương tưĐang chờn vờn trong nguồn sáng ngất ngư,Đang lướt mướt ở trong màu hoa lệ!

Trên cung bực hãm mau niềm ngọc kể,Với lòng run ngưng hết cả thanh âmCho lửng lơ chới với điệu phong cầm,Cho tôi bớt bồi hồi trong một phút.

ĐIỆU ĐÀN ÊM ÁIMai Đình

Đắm đuối say sưa điệu nhạc vàngBên người yêu, gảy khúc tình tang.ĐÔI HỒN hô hấp làn hơi thởVà sẽ cùng đi một nẻo đường.

Chưa có bao giờ ta thấy sayCho lòng ngây ngất tuổi thơ ngâyMà sao nay bỗng như điên dạiBởi khúc đàn người gảy quá hay…

Thôi chết, vô tình ta đã quênÔm hình ảnh ấy giấu trong tim.Trời ơi! Đến lúc ta hay đượcThì cả hồn ta đã đắm chìm.

Dại quá mà lòng chẳng chịu khônĐi tìm đau khổ để mà chôn.Từ đây có lẽ hồn ta đãBị trái tim người chiếm hẳn luôn.

Này chàng nhạc sĩ của ta ơi!Chớ thấy hồn ta chiếm được rồiMà bỏ khúc đàn không gảy nữa

Cho lòng ta chết, lệ ta rơi!

Đêm vắng lòng ta vẫn đợi chờKhúc đàn êm dịu tự xa mơGởi hồn ta nhập trong đàn ấyThu lấy dư âm khắp bến bờ…

Ta ở, lòng chàng sẽ ngất ngâyKhi đàn nắn phím, lúc lên dâyTa như cô bé đầy ngoan ngoãnTuỳ cái tay chàng điểm đắm say…

TRƯỜNG TƯƠNG TƯ Hàn Mặc Tử

Hiểu gì không ý nghĩa của trời thơCủa hương hoa trong trăng lờn lợt bảy1

Của lời câm muôn vì sao áy náyHiểu gì không em hỡi, hiểu gì không?Anh ngâm nga để mở rộng cửa lòngCho trăng xuân tràn trề say chới vớiCho nắng hường vấn vương muôn ngàn sợi,- Cho em buồn, trời đất ứa sương khuya,Để em buồn, để em nghiệm cho raCái gì kết lại mới thành tinh tú?Và uyên ương bởi đâu không đoàn tụ?Và tình yêu sao lại dở dang chi?Và vì đâu gió gọi giật lời đi?- Lời đi qua một chiều trong kẽ lá -Một làn hương mới nửa chừng sa ngãAnh nếm rồi ý vị của làn mơ. Lệ Kiều2 ơi! Em còn giữ ý thơTrong đôi mắt mùa thu trong leo lẻoỞ xa xôi lặng nhìn anh khô héo.Bên kia trời, hãy chụp cả hồn anh,Hãy van lơn ở dưới chân Bàn Thành,Cho yêu ma muôn năm vùng trở dậy

1 Bảy: bay nhẹ nhàng (tiếng Huế)2 Lệ Kiều: người con gái đẹp, tên mà Hàn Mặc Tử đặt cho người yêu trong bài thơ này.

Náo không gian cho lửa lòng bùng cháy,Và để cho kinh động đến người tiênĐang say sưa trong thế giới ảo huyền,Đang trửng giỡn ở trên sông Ngân biếc…

Anh biết trước sẽ có ngày cách biệt,Ngó như gần song vẫn thiệt xa khơi!Lau mắt đi đừng cho lệ đầy vơi,Hãy mường tượng một người thơ đang sốngTrong im lìm, lẻ loi trong dãy độngCũng hình như, em hỡi, động Huyền KhôngMà đêm nghe tiếng khóc ở đáy lòng,Ở trong phổi, trong tim, trong hồn nữa.Em có nghĩ ra một chiều vàng úa,Là trên cành héo hắt, gió ngừng ru:“Một khối tình nức nở giữa âm u,Một hồn đau rã lần theo hương khói,Một bài thơ cháy tan trong nắng dọi,Một lời run hoi hóp giữa không trung,Cả niềm yêu, ý nhớ, cả một vùngHoá thành vũng máu đào trong ác lặn”.

Đấy là tất cả người anh tiêu tánCùng trăng sao bàng bạc xứ Say Mơ,Cùng tình em tha thiết như văn thơ,Ràng rịt mãi cho đến ngày tận thế.1

(12-1939)

GHEN VỚI LỆ KIỀU2

Mai Đình

Anh thất vọng vì anh vô hi vọng1 Bà Mai Đình khẳng định đây là bài thơ rất quan trọng mà Hàn Mặc Tử viết cho bà, và bà đã chép vào sổ tay của mình. Nhưng ông Trần Thanh Địch, bạn của Hàn Mặc Tử lại nói với Kiều Văn rằng bài thơ này Tử viết về người yêu là Mộng Cầm khi tình yêu của hai người đã đi đến tan vỡ. Xét đề bài thơ là “Trường tương tư” (nhớ nhau mãi sau khi đã xa nhau) và nội dung bài thơ với giọng thống thiết, tuyệt vọng và muốn níu kéo, thì ý kiến của ông Địch tỏ ra có căn cứ vững chắc. Hơn nữa “Lệ Kiều” mô phỏng “Mộng Cầm” đúng hơn là mô phỏng “Mai Đình”. Tuy nhiên chúng tôi vẫn in bài thơ này ở đây để bạn đọc tham khảo và suy ngẫm. 2 Sau khi bài thơ “Trường tương tư” ra đời, Mai Đình (lúc ấy đã là người yêu của Tử) hoàn toàn có lí do viết bài thơ “ghen” này để “vặn” Tử về chuyện Tử vẫn nặng lòng tơ tưởng đến nàng Lệ Kiều khi trước của mình.

Với người yêu duy nhất của anh kia,Lấy mộng lòng mong gửi tấm tình siAnh cố gỡ, nó càng thêm buộc chắc.

Em như kẻ tha phương cầu thựcTìm tình yêu với chất đẹp vô song.Được yêu rồi em giữ chặt trong cungKhoá cửa lại, ngoài đề “cung cấm”.

Em ghen lắm anh ơi, em ghen lắm!Anh liệu chừng đừng tưởng đến em chi!Để đời em mưa gió lấp vùi điThà như vậy mà không đau đớn mấy.

Anh không chịu, em cũng xin van lạyTha cho em, đừng vương vấn vào yêuĐể cho anh được tưởng đến Lệ KiềuNgười anh đã phô bày trên mặt báo.

Nói hết ghen thiệt là em nói láoAnh đừng tin và cứ tưởng em còn…Vì hiện giờ em lại thấy ghen hơnTim còn đập, còn yêu, còn ghen mãi…

ĐÔI TAHàn Mặc Tử

… Mà anh hay em trong tim đều rạn,Đều chôn sâu hình ảnh một người mơ!Bây giờ đây quấn quít, hiện bây giờChỉ biết có đôi ta là đang sống, Đang cho nhau ngọt ngào và đang mộng;Cố làm lơ không biết đến thời gian,Đến bông hoa tàn tạ với trăng ngàn,Đến những tình duyên chung quanh thất vọng;- Nhiều hành tinh tan đi vì đã lỏng,Ôi muôn năm! Giấc mộng đã đời chưa?Lúc ấy sóng triều rên rỉ chưa bưa1,

1 Bưa: đầy đủ, thoả mãn.

Cứ nhắm mắt, cứ yêu nhau như chết,Cứ sảng sốt, tê mê và rũ liệt,Đừng nghe chi âm hưởng địa cầu đangVỡ toang ra từng mảnh, cả không gian,Cả thời gian từ tạo thiên lập địaĐều trộn trạo, điều hoà và xí xoáThành hư không như tình ái đôi ta…

TAN RÃMai Đình

Trên đường vô dịnh dẫn em điĐem lại cho anh những mộng gì?Đem lại cho em bao ý chếtBao tình tuyệt vọng lúc chia li.

Anh chỉ như là mây gió thôiEm ghì sao được gió mây trôi?Ngậm ngùi nhìn cảnh đời hiu quạnhTê tái cõi lòng, lệ ứa rơi.

Em biết yêu anh đã muộn màngMà lòng sao vẫn thấy càng thươngTim em ngừng đập từng cơn mộtKhi cõi lòng em đã tỏ tường.

Em trách anh sao chẳng thiệt tìnhĐể em xây đắp mộng yêu anhRồi anh lại phá bao nhiêu mộngEm đã vì anh đắp mộng thành.

Thôi nhé, từ rày đã biệt liTrên đường hiu quạnh dẫn em điMón quà “cô độc” em nâng lấyTạo hoá ban kia nghĩ ngợi gì?

Một khi anh ở chốn xa xămĐã với người yêu đắp mộng vàngNhìn cõi hư vô, anh hãy nghĩĐời em đã chết, mộng em tan.

THAO THỨC(ý thơ của Mai Đình, lời của Hàn Mặc Tử)

Lạnh quá ánh trăng không sáng mấy,Cho nên muôn dặm ở ngoài kia,Em đang mong mỏi, em đang nhớ,Bứt rứt lòng em muốn trở về.

Nhưng xa xôi quá biết làm sao?Lấy trí tương tư đo được nào?Em mới vùng vằng em thở dốc,Tình thương trong dạ cứ xôn xao.

Thôi em chán quá, em buồn quá!Anh của em giờ cười với ai?Nói những gì đâu tức tối lạ!Em hồ nghi mãi, giận không thôi…

Lạnh quá ánh trăng không sáng mấyCho nên chăn chiếu vẫn so le.Nếu hay thương nhớ là thương nhớEm dại gì đâu, ngủ thiếp đi.1

GHEN TRĂNGMai Đình

Hôm nay sáng tỏ cung HằngKhiến lòng em nhớ hôm rằm bên anh.Hãi hùng em sợ trăng thanhVắng em, anh lại tự tình cùng trăng.Hôm xưa anh đã nói rằng“Chị Hằng, hẳn chị đã bằng em chưa?Vì em là một nàng thơ

1 ý của bài thơ: Hàn Mặc Tử cảm thông với tâm trạng “bực bội, bất an” của Mai Đình do những ý nghĩ không đâu (trong đó có sự ghen hờn, nghi ngờ). Hai câu thơ cuối là lời “khuyên nhủ” của Tử với người yêu (kẻ nào hay thương nhớ thì sẽ khổ vì thương nhớ, xin em chớ dại như thế, tốt nhất hãy ngủ quách đi).

Của chàng thi sĩ ước mơ mộng vàng.Em có điệu nhạc du dương Có đôi mắt ngọc để chàng say mê”...Nếu anh quên hết lời thề,Em đòi tất cả những gì của em!Vì lòng em đã quá ghen,Chị Hằng, sao chị lại thèm duyên ta?Những đêm u ám trăng mờEm buồn em sợ như là mất anh.Cớ sao trăng lại ẩn hìnhHay là trăng ở bên anh lúc này?Có chăng anh hãy tỏ bàyĐể em bớt sợ những ngày còn xa.

RƯỢT TRĂNGHàn Mặc Tử

A ha! Ta đuổi theo trăngTa đuổi theo trăng…Trăng bay lả tả ngã lên cành vàngTới đây là nơi tôi được gặp nàngRủ rê, rủ rê hai đứa vào rừng hoangTôi lượm lá trăng làm chiếu trảiChúng tôi kê đầu lên lhối sao băng.Chúng tôi nói chuyện bằng hơi thởDần dần hoa cỏ biến ra thơ…Chúng tôi lại là người của ước mơKhông xác thịt, chỉ có linh hồn đang mộng.Chao ôi! Chúng tôi rú lên vì kinh độngVì trăng ghen, trăng ngã, trăng rụng

xuống mình hai tôi!Hoảng lên xong lại cả cườiTôi toan níu áo, nàng thời theo trăng.A ha! Ta đuổi theo trăng! Ta đuổi theo trăng!Trăng! Trăng! Trăng! Trăng!Thả nàng ra, hãy thả nàng ra!Nàng là châu báu của ta trong đời!Đố trăng, trăng chạy đằng trời,Ta rú một tiếng trăng rơi tức thì!

HẠNH PHÚCMai Đình

Buổi đầu xuân giữa mùa hoa nở rộĐúng hẹn kì ta về với tân lang.Ngày vu qui ta mừng vui hớn hởTối tân hôn chàng đẹp đến mê hồn!

Rượu quỳnh tương chàng dâng ta uống cạnĐàn ngọc trao, ta dạo khúc nghê thường.Chàng nói khẽ: anh yêu em vô hạnPhút tương phùng anh dâng trọn niềm thương.

Ta đã ở bên chàng nơi cõi tụcQuyết không về điện ngọc sống cô đơn.Bốn bàn tay cùng chung xây hạnh phúcTúp lều tranh hơn cõi thiên đường. *Bỗng một hôm có chiếu trời ban xuốngHết nợ rồi, đòi ta lại non tiên.Nhưng hôm qua ta cùng chàng mới uốngChén rượu thề: trần tục ở cho yên.

Ta vội bảo sứ thần mau trở lạiTâu Ngọc Hoàng: ta chẳng chịu về đâu.Ta đã hưởng biết bao điều êm áiXa chốn này ta sẽ phải sầu đau.

Vì Thượng đế ngài đã ra lệnh cấmKhông cho người được hưởng thú thương yêuNếu ta về ta sẽ mang theo hậnTiếc cõi trần hạnh phúc để cho tiêu.

Ta thử hỏi: tục, tiên, đâu hơn đã?Tiên làm gì mà chẳng được ái ân?Ta gửi tấu lên Ngọc Hoàng lượng cảXét cho ta uất ức của muôn tiên.

Sứ đi rồi, chàng nhìn ta âu yếm:- Em của anh thiệt đã hợp lòng anh!

Ngâm thơ đi, ngâm cho hồn tê điếngTheo điệu đàn êm ái giữa thời xanh!

HÃY NHẬP HỒN EMHàn Mặc Tử

Đừng nhắc nhở tên anh ngoài lỗ miệngVì gió hương nghe được rỉ thầm hoa.- Lộ mất rồi tâm sự của đôi taChưa hề nói cho một ai nghe biết,Chưa hề dặn ngày mai rồi tiễn biệt,Chưa khi nào đọc đến chữ chia li.Bỗng đêm nay, trước cửa bóng trăng quì,Sấp mặt xuống uốn mình theo dáng liễu.Lời nguyền gẫm xanh như màu huyền diệu,Não nề lòng viễn khách giữa cơn mơ.Trời từ bi cảm động ứa sương mờ,Sai gió lại lay hồn trong kẽ lá,Trăng choáng váng với hoa tàn cùng ngã,Anh đoán chừng cơn ấy em ngất đi.Khổ lòng chưa, em hỡi! Mộng tình siCuồng dại quá, khiến nước mây sường sượng.Nhưng qua rồi những phút giây tơ tưởng,Anh nhìn trăng lỏn lẻn đậu ngành cao.Phải giờ này đang lúc em chiêm bao,Vì chính giờ này anh đang yêu thiệt.- Em, hãy nhập hồn em trong bóng nguyệt!

NHỚ MÃIMai Đình

Hôm ấy em đi lắm nỗi buồnBên ngoài mưa gió cảnh tang thương.Anh trên giường bệnh khôn ngăn lệChẳng tiễn đưa em một tấc đường.

Em tủi vì duyên quá lạnh lùngLòng buồn thêm đậm mối tình chung.Tình câm giữa lúc chia tay ấyBao nỗi nghẹn ngào, anh thấu không?

Hôm nay vắng vẻ một mình emNhững lúc trăng khuya rụng trước thềmEm thấy dạt dào muôn ý lạTình anh em nhớ mãi không quên.

Nhưng nói sao đây lúc biệt rồi?Lòng anh có nhẽ đã dần nguôi…Vì đời niên thiếu đầy tươi đẹpĐã chiếm tim anh những nụ cười.

Còn nhớ chi em, một mảnh hồnSuốt đời chỉ sống giữa cô đơn.Em yêu đau khổ, mê buồn bãChán cảnh vui tươi, ghét cảnh ồn.

Đấy một tâm hồn đầy vẩn vơSuốt đời chỉ sống để mà mơHồn thơ chìm mãi trong muôn mộngSự thực nào ai kẻ đợi chờ?

KHÓI HƯƠNG TANHàn Mặc Tử

Tối hôm nay muôn sao bơi nhấp nhánh,Sông Mê Hà đưa đẩy sóng triền miên…Thuyền anh buông lửng lơ trong hiu quạnh,Tới em chưa, đã tới bến lòng em?

Mộng uyên ương đang khi tim dào dạt,Thuyền anh neo đậu trước bến Hàn Giang.Nhưng uyên ương khi trăng sao bàng bạcBiến mất rồi, anh thấy khói hương tan.

TÌNH XƯAMai Đình

Còn đâu nữa anh ơi tình duy nhấtCủa tim em ngày còn hãy thơ ngây1

1 Thời gian trước, khi còn là cô gái thơ ngây, Mai Đình đã cảm mến một người. “Chút tình đầu”

Nay xoá mờ tan tác mây bayTheo dòng nước hững hờ trôi thẳng biệt.

Em muốn níu anh ơi nhưng đã muộnĐoá hoa tình thứ nhất trong lòng thơ.Ảnh người yêu khôn nỗi xoá cho mờMà còn nữa, chẳng qua thêm ảo não.

Em muốn xoá để gây tình mới mẻĐể khỏi buồn khỏi tủi kiếp đời xuânĐể cùng anh chung nối sợi dây tânVà để ráng quên ngày tình lạt lẽo.

Em muốn vậy, than ôi, nào có được!Vì bên em lời hứa hãy còn kia.Bóng người yêu duy nhất vẫn bên hèVà tiếng gọi xa xa như oán giận.

Đời hoa mộng ta hãy cố gây trong giấc điệpVì đời ta là kiếp mộng đa tình.Giấc mê li hồn ta vẫn tinh anhVà cảnh ấy trọn đời sung sướng thật.

ĐÁNH LỪA Hàn Mặc Tử

Nói trăng rằm là nói cuộc đoàn viên,Nói trăng khuyết là nói lời chia biệt,Chưa thấy mộng là tình chưa thắm thiết, Vắng hương hồn e gió bớt say sưa.

Giọng hôm nay còn luyến giọng năm xưa,Son phấn cũ thơm bằng son phấn mới.Càng tuyệt vọng lại càng như mong mỏi,Càng xa nhau càng thấy được gần nhau.

Ai có dè hoa cỏ cũng thương đau,

ấy tuy chẳng đi tới đâu nhưng cũng không dễ gì dập tắt được dư vang của nó. Khi yêu Hàn Mặc Tử, nữ sĩ đã chân thành thổ lộ mối tình ấy với Tử.

Mở rộng cửa bốn phương trời ảo não.Viết bằng chữ là thơ không kín đáo,Giơ tay thề mà ai chứng lòng cho?

Tôi thương em không cần phải đắn đo,Vì trinh tiết há bằng hương vạn đại?Không dò xét, mặc cho lòng giả dối,Ta cười thầm tình ái dại vô song…

THƯƠNG NHỚMai Đình

Em đã nói với lòng em nhiều quáRằng từ đây em đã hết yêu rồiVì ái tình chỉ là khổ anh ơiĐã là mộng nghĩa là không có thật.Nhen thương nhớ để chờ ngày lửa tắtGần gũi nhiều, giờ tiễn biệt càng đau.Ba năm rồi, lòng em chẳng hề naoHay rung động bởi một người qua mặt.

*Chỉ một phút không ngờ, không hẹn gặpChỉ một lời êm dịu hợp tâm emĐã làm cho rung động cả con timMà em giữ đã vững từ lâu quá.Anh hỡi anh, sao hôm nay xa lạTận chân trời che lấp bóng hình anh.Em cố tìm trên dãy núi xa xanhNhư vương vấn trong muôn ngàn dây lụa.Tìm kiếm mãi mà lòng em vẫn khổBởi nhớ thương mong mỏi những gì đâu…Chết lòng đi trong những buổi chiều sầuTrên bờ ruộng ngồi nhìn ra chân núi.Bao cảm tưởng bởi tấm lòng mong mỏi,Bao u sầu chất chứa bởi thương yêu.Thử hỏi anh trong những buổi ban chiềuAnh có nhớ thương nhiều không nhỉ?

TƠ SẦUMai Đình

Tằm kia rút ruột ra tơEm đây rút ruột ra thơ não nùng.Yêu anh chết nửa cõi lòngGửi hồn bay bổng mấy tầng mây xanh.Yêu anh quên cả thân tìnhYêu anh quên hẳn bóng hình người xưa.Yêu anh quên hết lòng từQuên tình máu mủ, quên bờ sông Tương.Yêu anh quên hết mọi đườngChỉ mong đoạt được tâm hồn anh yêu.Nhưng ôi, em mộng quá nhiềuHồn anh đã sẻ bao nhiêu thứ tình…Dại khờ, em vẫn yêu anh…

1940

LÒNG ANH1

Hàn Mặc Tử

Một lời hứa, anh chỉ mong có thếĐể cho lòng tin tưởng ở ngày mai.Một lời hưa ban cho người góc bểLà một nguồn sống mãi, tiếc chi ai?

Anh chỉ thẹn không còn son trẻ nữaĐể cho tình âu yếm mặn nồng hơn,Và chỉ sợ đời em còn măng sữa,Một ngày kia trĩu nặng nuốt căm hờn.

Nhưng tội nghiệp, trên trời đôi nhạn lạcCứ yêu nhau đừng tưởng đến ngày mai.Dẫu có lúc em mơ vui thú khác,Anh cũng mừng đã được em yêu rồi.2

ĐÔI MẮTMai Đình

1 Nguyên bài thơ khuyết đề, đề này do chúng tôi tạm đặt.

2 Câu thơ đầy vị tha khiến chúng ta liên tưởng đến câu thơ của Pushkin: “Cầu em được người tình như tôi đã yêu em”.

Em là hoa mắc cỡMọc cây chung bên đường, Anh đi qua có thương Xin anh nhìn đôi mắtĐừng giơ tay chụp bắtLá em cúp tức thì.Đời trinh nữ cách liChỉ yêu đôi mắt đẹp.

HÃY ĐÓN HỒN ANHHàn Mặc Tử

Dưới túp lều tranh, trên chõng treTứ bề cửa khép với phên cheKéo mền ủ kín toàn thân lạiĐể thả hồn bay gửi mộng về.

GHEN VỚI MỘNG CẦMMai Đình

Mộng Cầm hỡi, nàng là tiên rớt xuốngHay là vì tinh tú giáng trần gian?Diễm phúc thay, sung sướng biết bao vànĐầy đủ quá, nàng thương chăng kẻ thiếu?

Tôi là kẻ thiếu nhiều và thiếu lắmĐã ra người hành khất bấy lâu nayMà người đời toàn ban vị chua cay1…

EM VẪN BÊN ANHMai Đình

Trèo lên bãi cát cháy chânAnh ơi em đã về thăm bên thềm!Nhìn anh trong giấc ngủ êmTim em thổn thức, lòng em não nùng.

1 bài thơ bị thiếu đoạn sau chưa sưu tầm được.

Lần này em đã quyết tâmVề đây ở một hai năm mới đànhĐể em theo dõi bệnh tìnhBữa ăn, giấc ngủ cho anh đỡ sầu.Những ngày ta phải xa nhauAnh buồn phương Bắc, em sầu phương Nam.Thà rằng tử biệt cho camSống mà mỗi đứa một phương sao đành!Bây giờ em đã bên anhĐói nghèo em chịu, rách lành cũng vuiĐể anh đời bớt lẻ loiĐể em đời có chung đôi thiếp – chàng.

THẮM THIẾTHàn Mặc Tử

Cười cho lắm cho dầm dề nước mắt,Chết ruột gan mà ngoài mặt như không.Anh nhìn Mai1 chua xót cả tấm lòng,Không biết nói làm sao cho da diết!

Trắng như tinh và rất nên thanh bạch,Cốt cách đều rất mực đồng trinh.Mai của anh, chiều phong vận xinh xinh,Say một nửa và thơm thơm một nửa.Bay chới với điệu quỳnh dao hương múa,Mê cầm trăng trong một tối xa hoa,Nâng âm thanh trên những ngón tay ngà,Giây phút ấy rượu say, trời lảo đảo.Thêm nóng mặt, ân tình thôi gượng gạo,Sững lòng đi trong một tối tân hôn.Đây Mai Đình, tiên nữ ở Vu SơnĐem mộng xuống gieo vào muôn sóng mắt. Nàng! Ôm nàng! Hai tay ta ghì chặt,Cả bài thơ êm mát lạ lùng thay!Ta là người uống muôn hận sầu cay,Nàng là mật của muôn tuần trăng mật.Ôi khoái chá thấm dần vô thể chất,Hồn trong xương, ảnh hưởng đến mê tơi!

1 Mai: tên thường gọi của Mai Đình

Quí như vàng, trọng như ngọc trên đời,Mai! Mai! Mai! Là Nguyệt Nga tái thế,Tình rất nặng và nghĩa đầy lượng bể.Tôi ôm nàng, muốn cắn chết nàng đi!Bao não nùng sầu hận trong mê liAnh thấy rõ rằng anh đang trơ trọi,Em xa quá, biết làm sao nhắn vói?Anh đưa lòng cho tới huyệt lòng em!Mai! Ôi Mai, là em vẫn còn nguyênHay đã chết như tình anh đã chết?

CĂM GIẬNMai Đình

Ai cấm người thơ1 yêu quá độ?Ai ghì gió lốc giữa không gian?Và ai đặt chữ tình dang dở Mà để so le nghĩa thiếp – chàng?

Em muốn phá tan cả đất trờiCho lòng nhẹ bớt nỗi bi aiThương anh càng thấy căm trời đấtGieo bệnh nan y để hại người.

GHENMai Đình

Em muốn thu anh thành vật nhỏĐể em nắm kín ở trong tayĐể anh khỏi bước ra ngoài phố Cho các cô nường hết ngất ngây.

Em muốn mỗi lần anh với emCùng đi dạo phố hoặc đi xemThì bao thiếu nữ em xin mượnCặp mắt long lanh để hết nhìn.

1 thi nhân

Em muốn mỗi lần anh nói chuyệnAnh không nên nhắc một cô nàoHay là một vật anh yêu quíCũng chẳng bao giờ lại ước ao.

Vì em ghen quá lắm anh ơi!Em chỉ muốn anh của một ngườiNgười ấy là em, là tất cảNhững nguồn mơ ước của anh thôi.

LƠ LÀ TRONG Ý VỊMai Đình

Đã biết bao lần em nhận thấyLòng anh mở cả một trời yêuMong em đem lại bao tươi sángKẻo tội đời anh khổ đã nhiều.

Em đang sung sướng bởi say sưanhững phút nhìn anh dáng sững sờNhững lúc chuyện trò đầy ngượng nghịuNhững lời chết sững cả hồn thơ.

Đã biết bao lần em lẳng lặngHững hờ như kẻ chẳng buồn yêu.Đố ai biết được lòng thi sĩNhững buổi chiều đông gió lạnh nhiều?

Cứ để cho em giễu cợt tìnhHững hờ trong ý vị tươi xinhĐể anh sống với bao mơ ướcTô điểm cho tim một bóng hình.

THẦM LẶNG1

Hàn Mặc Tử

1 Một người đàn ông khác ngỏ lời yêu Mai Đình. Hàn Mặc Tử nghe phong thanh câu chuyện, nghi “nàng” có tình ý với người ấy, đã viết bài thơ đầy “hờn ghen” này.

Mai tiên nữ! Đọc hồn ta cho rõ:Đau không rên, chết cũng mặc mình thôi!Mối tình si đã lỡ vỡ tan rồi,Ta chỉ biết lặng nhìn thiên hạ khóc.

Được diễm phúc yên vui nơi điện ngọc,Tiên nữ đừng sa xuống chốn trần gianTìm hồn ta quằn quại giữa lầm thanĐể trở lại những ngày đầy huyết lệ!

Ý CHẾTMai Đình

Mơ tan mơ, mơ tan theo mây gióTình tan tình, tình ghẹo khách tình chi?Đuổi mơ đi, tình ta thôi gắn bóPhá mộng vàng, đoạn tuyệt bạn tình si.

Lệ Thanh ơi! Từ đây thôi chẳng gặpBiển rừng phân xa cách lắm chàng ơi!Em chết thôi bởi tiếc công bồi đắpMộng yêu đương ai nỡ phá tan rồi?

Trời lạnh lẽo gió đưa sầu vô hạnBuồng tim ta tan vỡ bởi đau thương.Muốn nhắn gửi gió mây đưa tới bạnNhững giọng sầu hấp hối cháy tâm can.

Nhưng giờ ấy ta đang trong ý chếtBạn phương trời đang đẫm cuộc say sưa.Xác rã rời, thân ta đà lỡ mấtÓc điên cuồng nuối tiếc mối tình xưa.

HỜN THƯƠNGMai Đình

Hôm ấy ta ngồi dưới gốc câyBên chàng thi sĩ để mê sayNhìn dòng nước biếc mờ trong tốiĐôi trái tim yêu thổn thức đầy.

Những giọt sương rơi ướt khắp mìnhTrăng mờ, gió lạnh, trống sang canhGiục chàng, chàng vẫn ngồi im lặngĐể ủ cho ta những mộng tình.

Gió lạnh mà ta vẫn ấm đềuVì lòng ta đã thấm thương yêuNhững hơi ấm áp trong lò mộngĐã chiếm hồn ta được khá nhiều.

Ta đã chết rồi, chết bởi mơTừ đây chàng đã cướp hồn taMà sao chàng chẳng cho ta đượcGần gũi bên chàng để thiết tha?

Hay chàng còn ước mộng gì đâuMà để riêng ta chịu khổ sầu?Chỉ cuối đông này không trở lạiLà đời ta chết chẳng còn đâu.

Ta nhắn cùng chàng thấu hộ chăngNhững đêm vắng vẻ cảnh đầy trăngNhững đêm giá lạnh lòng ta chếtVì bởi chàng xa quá nhớ nhung.

Sao cả tin thơ cũng vắng dần?Lạnh lùng ta tiếc chuỗi ngày xuânTiếc bao mộng đẹp khi gần gũiTiếc buổi ban đầu dưới ánh trăng.

Ta đã giận chàng mấy độ nayMà chàng xa quá có đâu hay?Giận chàng ta sẽ buồn cho chếtXem thử sau này khổ tới ai?

TRÚT LINH HỒNHàn Mặc Tử

Máu đã khô rồi, thơ cũng khô,

Tình ta chết yểu tự bao giờ!Từ nay trong gió – trong mây gióLời thảm thương rền khắp nẻo mơ.

Ta còn trìu mến biết bao ngườiVẻ đẹp xa hoa của một trờiĐầy lệ, đầy thương, đầy tuyệt vọng,Ôi! Giờ hấp hối sắp chia phôi!

Ta trút linh hồn giữa lúc đâyGió sầu vô hạn nuối trong cây- Còn em, sao chẳng hay gì cả?Xin để tang anh đến vạn ngày!

PHẦN THỨ HAI

NHỮNG BÀI THƠ DO MAI ĐÌNH VIẾT TIẾP CHO “ĐÔI HỒN” SAU KHI

HÀN MẶC TỬ QUA ĐỜI

TÔI YÊU

Tôi chẳng yêu ai, tôi chỉ yêuMột người đau khổ giữa cô liêuMột mồ trên bãi tha ma ấyVà một hồn thơ đã xế chiều.

Tôi yêu một kẻ không hình xácĐã chết từ muôn thế kỉ rồiNhưng vẫn còn đây trong mộng tưởngTrong hồn, trong trí, não cân tôi.

Những mộng năm xưa tôi đã ghiVào tim vào phổi của hồn siThì dù chàng vắng hay không vắng

Đối với tình tôi có nghĩa gì?

Em yêu anh quá, Lệ Thanh ơi!Khóc chẳng nên câu, nói nghẹn lời.Yêu anh mà chẳng gần anh đượcNguyện để tang anh suốt một đời!

NGHẸN NGÀO

Đã chín tháng trời em cố quênMột hình ảnh cũ, một người quenMà em đau khổ nhìn vô vọngChẳng được cùng người kết lứa duyên.

Những lời em hứa lúc anh đauLà giải cho anh bớt khổ sầuTrong lúc đời anh không thể sốngNửa hồn thì chết, nửa hồn đau.

Hôm nay bỗng được tin anh chếtKhắp cả thân em đã lạnh rồi.Anh chết là đời em đã chếtNão nùng chi lắm hỡi anh ơi!

Em khấn cùng anh thấu nỗi lòngXem tình em có phụ anh không? Tình em đã chết muôn năm trướcNào có còn đâu để ước mong?

Thôi nhé, từ đây miền cực lạcHồn anh theo với cảnh phiêu diêuXác anh vùi lấp trong muôn kiếpĐể lại cho người hận mến yêu.

Còn có khi nào nhớ đến emHồn anh hãy kiếm buổi ban đêmGiữa dòng sóng bạc, trên cồn cátDưới ánh trăng ngà, anh đón em!

HẬN

Anh hỡi anh, đi đâu mà vộiĐể cho em muôn nỗi thảm sầu!Đường đời em đẫm thương đauGặp anh em tưởng bớt sầu từ đây.Tuy chẳng được luôn ngày gần gũiMà “Đôi Hồn” đã nối liên dâyNào ngờ một buổi chia tayẤy là vĩnh quyết của ngày đau thương.Đời anh đã thịt xương tan rãLinh hồn theo cao cả thượng tầngBiết rằng còn nhớ em khôngHay đà chán ngán cõi trần bơ vơ?

Đời cô độc em vơ vẩn sốngSống qua ngày ôm mộng vô duyên.Anh ơi ảo não muôn nghìnXa em, anh để thảm phiền sao đang?

Nào những tiếng dịu dàng êm áiGiọng thơ rên tê tái cả lòngTiếng cười đau đớn khô khanBước đi chậm chạp lang thang suốt ngày.

Nào những lúc đắng cay em kểKiếp phong trần của kẻ cô đơnBao nhiêu giông tố phũ phàngSuốt đời ôm hận đoạn trường anh ơi!

Lộ nét mặt ngậm ngùi khôn xiếtVỗ vai em, anh thuyết đôi lời:Em ơi chớ vội chán đờiCòn nhiều hi vọng của thời xuân xanh.Nếu ơn trên cho anh thoát nạnThì anh nguyền rửa hận đời em!Than ôi em đã hiểu liềnLời kia chỉ ước hão huyền thế thôi.Bệnh anh đã suốt đời tuyệt vọngCòn mong gì hi vọng cho em?Lộ ra em sợ anh phiền

Gượng cười gượng nói cho yên nỗi lòng. Tuy là sự không mong chi nữaLòng thực anh đã hứa đủ rồiDẫu rằng em vẫn chơi vơiNhớ lời anh hứa cũng nguôi đôi phần.

Nào những lúc ân cần anh hỏi:Túp lều tranh và mối tình thơAi đi yêu chuộng bao giờĐoạn trường nên mới ước mơ cõi này!

Vội cầm lấy đôi tay, em bảo:Sao mà anh cũng sáo thế này?Cảnh tiên ấy chính là đâyLều tranh ấy chính trời xây cho mình.Và chỉ một mối tình thành thậtCũng đủ em ngây ngất lắm rồiEm không cần sống với ngườiBề ngoài cũng mặc cảnh đời xa hoa.

Anh vội chỉ: kia là tiên độngTúp lều tranh đã lủng kia rồiĐể cho ánh nắng mặt trờiRọi vào nóng rực, ăn ngồi làm sao?Lại còn lúc mưa rào gió lạnhTa biết làm sao tránh đây em?Mỉm cười em trả lời liền:Chắc trời muốn ngó cảnh mình anh ơiNên mới vội khoét soi như thếĐể được nhìn cho dễ đấy màHay là lòng chị Hằng NgaYêu anh nên mới bày ra cảnh này?

Anh cười ngất như say ý nghĩThôi rồi, em vô ý quá chừng:Sao em lại nhắc chị Hằng,Trời ơi, em có ngờ lòng anh sao?

Em nức nở nghẹn ngào quá đỗiAnh giữ lòng chẳng nói năng chi.

Sao anh quên hết lời thề?Bây giờ anh hẳn đã đi theo người…

Thôi số mệnh hẳn trời đã địnhEm khôn phương cải chính được nào!Đường đời muôn hận thương đauBây giờ thêm một hận sầu ngàn thu.

BÓNG NGƯỜI XƯA

Tôi chỉ yêu thương có một ngườiBên bờ cát trắng giữa chơi vơi.Trời ơi nơi ấy chôn đầy mộngSóng Thái Bình Dương đang sụt sùi.

Ảo não tôi nhìn tự chốn xaTrời ơi, điếng ruột bởi Qui HoàNơi chôn tất cả bầu tâm sựĐể lại cho lòng bao xót xa!

Có ai ngờ được trong xuân ấyLỡ tình lỡ nghĩa lỡ duyên nhau?Bên anh xin Chúa cho xây mãiNấm mồ tưởng tượng của thương đau.

Này hỡi thuyền ai tận góc trời,Hãy xin ghé lại chở giùm tôiĐến bên bãi cát bên mồ ấyThêm hộ giùm cho một mã người!

Tôi đang chết điếng vì đau khổTrời cướp của tôi một nửa hồnGiấc mông năm xưa bao trở lạiNửa hồn đây nữa gửi theo luôn.

Này kẻ qua đường hãy đứng imĐừng thêm bước nữa để tôi tìmĐừng cho mây gió xôn xao quáMà bóng người yêu sẽ đắm chìm.

Trong mây như giấu hình ai đóCó phải hồn người mất đã lâu?Hơn một năm trời tôi vẫn kiếmNhưng chưa hề gặp phút nào đâu.

Này thôi mây gióRung chuyển đi nào!Hồn người rơi xuống Ta hớp hồn vào trong đáy lòng ta.A ha, a ha!Ta là tiên ngaĐược thu tất cả sơn hàVào lòng vào mắt vào xa tận trời!

Lệ Thanh ơi! Lệ Thanh ơi!Anh đã chết rồiNhưng anh chỉ chết với người,Với em anh vẫn sống hoài muôn năm.

(Cảm đề một chiều chơi biển, dâng hương hồn Hàn Mặc Tử nhân ngày giỗ đầu)

EM ĐÃ VỀ ĐÂY

Hơn năm trời xa vắng bóng hình anhEm đã về đây bên nấm mồ cát trắngCây thánh giá cách xa rời mộ bạnChẳng có gì chứng nhận đấy mồ anh.Tê tái lòng em, ức nghẹn khóc không thànhTrời mưa nhỏ mà lòng em nổi sóngSóng lòng em lớn hơn sóng ngoài khơi.

Anh đã nằm yên quên cả đón em rồiEm không khóc, không một lời to nhỏVì còn gì hơn thầm lặng anh ơi!Dồn thương nhớ vào tận cùng cân nãoĐể đêm nay xây đắp mộng luân hồiAnh hãy cùng em về căn nhà nhỏTúp lều tranh muôn thuở đã chung đôiNơi ấp ủ say sưa xây mộng đẹpTự ngàn năm Thượng đế định cho rồi.

TÌM KIẾM

Em sẽ nhập hồn em trong bóng nguyệtĐể bay lên cho tới tận ngàn khơiTìm cho ra một linh hồn đã chếtKẻo não nùng đau khổ biết bao nguôi.

Lệ Thanh ơi, chàng thấu tình chăng nhỉNhớ tới chàng, lòng thiếp khổ sầu thay!Buồn hơn nữa, trong những đêm mộng mịMộng tan rồi, hồn thiếp cũng xa bay…

Khắp trung giới1 thiếp đã đi tìm kiếmMong gặp chàng cho thoả nỗi nhớ nhungNhưng chỉ hận thêm cho lòng tê điếngChẳng gặp chàng, thiếp đành trở về không.

Bên cõi thế, chàng đã yên phận sốTrong giờ này chàng còn nhớ thiếp chăng?Thiếp đã chết bởi cõi lòng đau khổHận chung tình muôn kiếp vẫn chưa tan.

Thiếp nhớ chàng, thiếp nhớ chàng khôn tảDẫu muôn ngày thiếp còn ở thế gianKhông phút nào thiếp quên chàng được cảMột thiên tài đã yên giấc Vu San.

Lời chàng hứa thuở chàng còn bên thiếpDẫu không thành nhưng thiếp chẳng hề quênThôi từ nay đành nghìn thu vĩnh biệtMà bóng chàng thiếp đã khắc trong tim.

MƠ

Hôm ấy cùng chàng dạo bến mơBên tôi chàng hứa: chẳng bao giờTrong hồn anh vắng hình em được

1 trung giới: thế giới của các linh hồn thượng đẳng.

Dẫu phải xa nhau vẫn đợi chờ.

Nhưng bỗng hôm nay đã mất chàngChàng đà yên giấc mộng Vu SanĐể tôi luống chịu bao đau khổMối hận chung tình khó nỗi tan.

Tê tái lòng tôi những tối trăng Lệ tình đã thấm ướt bao khănCòn đâu giấc mộng năm xưa nữaThêm hận đời tôi kiếp lỡ làng.

Tôi muốn gặp chàng những tối mơĐể cùng nhau nối những đường tơNhưng hồn chàng bị hồn ai chiếmNên với tình tôi đã hững hờ…

CHẮP LẠI ĐÔI HỒN

Trời ơi em đã quá yêu anhVới một tình yêu rất nhiệt thành.Trên chín từng mây anh có thấuMong anh chứng giám tấm lòng thành.

Anh luôn cầu nguyện cho em đượcGiữ vững tình anh đến suốt đời.Trên bước đường dài em quá khổSợ người quyến rũ mất em thôi.

Sự thực em là em của anhLà người biết trọng sự chân thànhBiết thờ cao quí trong tư tưởngVà biết nâng cao phẩm giá mình.

Anh ơi xin hãy chờ em với!Hết nợ rồi em sẽ trở vềChắp lại Đôi Hồn cho trọn nghĩaTuy rằng không phải nghĩa phu thê.

Những ngày em sống dưới trần gian

Là sống cho qua kiếp đoạn tràngNgó lại đời em cô quạnh quáCòn gì mong ước chuyện yêu đương?

TRĂNG CŨ

Trăng cũ giờ đây vẫn sáng trongNgười mùa trăng cũ cách muôn trùng.Ai về thăm thẳm trời tinh túNgó lại trần gian bóng lạnh lùng.

Từng tập thơ xưa, từng tập thơTừng trang huyết lệ ngấn trăng mờ Hồn ai siêu thoát ngoài nhân thếCó biết rằng em vẫn đợi chờ?

Trên cõi thiên đường ngát ánh saoTinh anh toả rộng bốn trời caoPhiêu diêu anh sống bên mình ChúaDựng một đài thơ ở chốn nào?

Em mãi điêu linh với bụi đờiNgại ngùng mưa gió, khóc buồn vuiTừng đêm trăng sáng, đêm trăng sángBiết mấy đau thương mấy ngậm ngùi!

Cũng muốn vì anh dứt nợ trầnĐập tan lưu luyến, thoát phàm thânBay lên muôn vạn từng thanh khíLòng quyết tìm cho thấy cố nhân.

Chút nợ ân tình trả chưa xongĐành mang tâm sự mãi bên lòng.Sắt son đã chẳng cùng nhau trọnEm phải đem mình gửi núi sông.

Em đã là dân của nước nhàKhi quân thù địch dấy can quaMáu hồng đang nhuốm trang hùng sửEm lẽ nào quên lẽ quốc gia?

Hăng hái say sưa giữa cuộc đờiTấm lòng tranh đấu phút nào nguôi?Bao giờ tổ quốc ca toàn thắngLà lúc tìm anh giữa cõi trời.

Em chỉ cầu xin một buổi chiềuDưới bàn tay Chúa, cạnh người yêuTa tung thơ lạ cho trần thếLạy Chúa, đời con khổ đã nhiều…

ÂM THẦM

Nói sao cho hết nỗi buồnMột trời binh lửa, một hồn cô liêu.Hồn tôi theo đám mây chiềuTìm chàng trong một túp lều tranh con .Ước ao thành cặp chim nonTrăm năm xin vẹn tấc son với chàng.Lệ Thanh, muôn dặm quan sanThề xưa đã lỗi muôn vàn với nhau.Lòng tôi chất biết bao sầuLệ tôi đã đậm như màu huyết ai.Bao đêm não nuột ngắn dàiNghĩ mình ấm áp thương người cô đơn.Giờ đây có xác không hồnXa xôi ai sẻ nỗi buồn cho nhau?Bạn tôi nếu biết tôi sầuThì xin ghi lại chút màu tóc tang.

QUÊN

Tôi tưởng hồn tôi đã chết rồiCuộc đời cô độc mãi theo tôiNhưng thời gian giúp tôi mờ xoáTrong trái tim đau bóng một người.

Chồng tôi đem lại bao tươi đẹpNhững đứa con thơ gọi “mẹ, thầy”Chồng biết yêu thương, con trìu mến

Lòng tôi mờ xoá bóng hình ai…

Tôi biết: tình tôi trong giấc mơĐâu bằng sự thật chứa chan thơ?Một trời tình ái trong tư tưởngMột phút kề vai cũng đủ mờ.

Con tôi lắm lúc ôm tôi hỏi:- Này mẹ yêu ai nhất, mẹ nào?- Mẹ chỉ yêu ba cùng Hương, YếnVà còn… nhưng biết nói làm sao?

Sức mạnh thời gian vẫn cứ trôiGia đình hạnh phúc chiếm tim tôi.Tôi vì bổn phận quên lời hứaQuên cả trong tim một bóng người…

NIỀM VUI CỬA BIỂN

Niềm vui cửa biển1 đẹp saoThơm hương mái tóc đi vào hồn tôi.Chiều nay gợi nhớ Gò BồiNơi anh chữa bệnh hẹn tôi đợi chờ.Niếm vui của biển bây giờLà nơi chín đợi mười chờ năm nao.Người thơ nay đã bạc đầuMà hồn thơ vẫn dạt dào thuỷ chung.Người đi hơn bốn mươi nămBốn mươi năm ấy trăng rằm lẻ loi.Hồn chàng cùng với hồn tôiQuyện trong làn sóng sánh đôi sớm chiều…Người tôi yêu, biển tôi yêuTrăng Qui Hoà giữ bao điều khó quên.Hình người tôi khắc trong timCho mai trắng2 nở quanh viền mộ anh.

1 Tên một tập thơ của nhà thơ nữ Lệ Thu, bạn vong niên của nữ sĩ Mai Đình.2 Mai trắng: hoa mai trắng, ý nói Mai Đình.

SẮT SON

(Yêu thương tặng hương hồn Hàn Mặc Tử nhân ngày giỗ thứ 50 của anh, 11/11/1940 – 11/11/ 1990)

Năm mươi năm xa vắngLòng em vẫn tấc gang.Hồn em gửi thương nhớVì đâu thiếp phụ chàng?

Không có gì linh thiêngGiữa cuộc đời tạm bợEm đi tìm linh thiêngDâng mình cho đất tổ.

Em tin anh đã hiểuTâm hồn em thuở nàoSống cuộc đời nô lệSóng gió đưa về đâu?

Mặt trời chiếu sáng ngờiGiữa mùa thu Ất DậuCờ đỏ tươi màu máuSao vàng tưới ước mơ.

Theo đoàn quân lên đường Ba mươi năm chiến đấuEm xin dâng xương máuCho tổ quốc hôm nayCho thế hệ ngày maiCho tình ta trọn vẹn.

Ngày thống nhất hai miềnThơ anh bay khắp nẻoThơ ta thêm trong trẻoLời nhạc say tình ngườiChung thuỷ luôn sáng ngờiĐÔI HỒN ghi trang sử.

NỤ HÔN KHÔNG THÀNH

Nụ hôn em đã sẵn sàngHôn anh cho thật nồng nàn say sưa.Bao nhiêu tháng đợi năm chờNụ hôn hẹn đến bao giờ anh ơi?Bệnh anh ngày một thêm bồiYêu em không nỡ để đời em lây.Ngày qua ngày lại qua ngàyHôn anh em gửi gió mây hôn giùm.

1992

MỘNG CHỬA TÀN (Hoạ bài “Thức khuya” của Hàn Mặc Tử)

Em biết yêu anh đã muộn màngNỗi niềm thương nhớ dễ gì an?Ngâm thơ cảm động thương hình ảnhDệt tứ âm thầm tủi chiếu chăn.Thổn thức bao đêm vương mối chỉMỏi mòn năm tháng lạnh cung đàn.Ghì trăng ôm gió tìm hương cũTóc trắng tình xanh mộng chửa tàn.

1995

* * * * * * * * * *