Đánh bại phố wall - sachvui.com · có một niềm khao khát – khao khát cổ phiếu....

MỤCLỤCCÁCQUYTẮCVÀNGVỀĐẦUTƯCHỨNGKHOÁNCỦAPETER

LYNCH

LỜITỰA

Thoátkhỏisựlệthuộc

Chương1ĐiềukỳdiệucủatrườngST.AGNES

Chương2Nhữngngườimắcchứnglosợcuốituần

Chương3Khámpháthếgiớiquỹtươnghỗ

Chương4QuátrìnhquảnlýquỹMagellan

Chương5MagellanNhữngnămtiếptheo

Chương6MagellanNhữngnămcuối

Chương7Chứngkhoán:Nghệthuật,khoahọcvànghiêncứu

Chương8Đimuasắmđểtìmhiểucổphiếu

Chương9Tăngtrưởngbấtchấptinxấu

Chương10LầncắttócđángnhớcủatôitạiSupercuts

Chương11Hoatrênsamạc

Chương12Loạicổphiếutuyệtvờiđểmua

Chương13QuansátkỹhơncáccổphiếuS&L

Chương14Nhữngcôngtyhợpdanhtráchnhiệm

Chương15Cáccổphiếutheochukỳ

Chương16Nhữngcôngtysảnxuấthạtnhântrongcảnhnguykhốn

Chương17ThươngvụbánthanhlýcủachúSam

Chương18Nhậtkývềfanniemaecủatôi

Chương19Khobáungaysaunhà

Chương20Cổphiếutronglĩnhvựckinhdoanhnhàhàng

Chương21Kiểmtrađịnhkỳsáutháng

25QUYTẮCVÀNGTRONGĐẦUTƯCHỨNGKHOÁN

CÁCQUYTẮCVÀNGVỀĐẦUTƯCHỨNGKHOÁNCỦAPETERLYNCH

PeterLynchđượcmệnhdanhlà“nhàquảnlýtiềnsốmộttrênthếgiới”.LàgiámđốcQuỹFidelityMagellantừnăm1977,ôngđãpháttriểnFidelityMagellantừ20triệuđô-lalênđến14tỷđô-lanăm1990.Trong13nămđó,ôngkhôngthualỗnămnào,vàtới11nămthắngchỉsốS&P500Index.

Dựatrên13nămkinhnghiệmquảnlýthànhcôngquỹđầutưFidelityMagellanvàtừnglựachọnhàngnghìncổphiếu,LynchđãđúckếtnêntácphẩmĐánhbạiPhốWall.

Trongcuốnsáchnày,PeterLynchtổngkếtlạiquátrìnhlàmviệctạiquỹđầutưcủamìnhđểrútranhữngkinhnghiệmquýbáuchođộcgiả.Đồngthời,ôngtổngkếtcáchthứclựachọn21cổphiếuđượckhuyếnnghịmuatrongnăm1991,cáccổphiếunàythuộcnhữngngànhvàlĩnhvựckhácnhau.từđóđưaracáchthứchữuhiệuchocácnhàđầutưthamkhảo.

PeterLynchsosánhviệcđầutưchứngkhoánvớicácloạiđầutưkhác,vídụtráiphiếu,vàôngđiđếnkếtluậnlàđầutưvàochứngkhoánmanglạilợinhuậnhơnhẳnnhữnghìnhthứcđầutưkhác.

Theoông,trongđầutưchứngkhoán,thôngminhchưaphảilàyếutốquyếtđịnhhàngđầu,vấnđềlànhàđầutưphảikiêntâm,vữngvàng.Sẽcórấtnhiềuđợttrồisụtcủagiácổphiếu,nhiềukhủnghoảng,vìthếnhàđầutưgiỏiphảilàngườicókhảnăngvữngvàngnắmgiữcổphiếuvàkhôngbántháochúng.

Lynchkhuyênrằng,khimuacổphiếucầntìmhiểukỹcôngtymìnhđầutư,vídụthườngxuyêngọiđiệnlấythôngtinvàđíchthânđiđếntừngcôngtyđểtìmhiểu,điềutra.Đầutưmàkhôngtìmhiểusẽlàliềulĩnh.Mộtnhàđầutưnghiệpdưchịukhónghiêncứutìmhiểusẽđạtđượcthànhtíchkhôngthuakémgìcácnhàđầutưchuyênnghiệp.Ngoàiranhàđầutưphảiluônquantâmkiểmtrađịnhkỳcáccổphiếumìnhđangđầutư.

Điểmđặcsắcnhấttrongcuốnsáchnàylà21quytắcđầutưmàLynchđãđúcrúttừthựctiễnhoạtđộngcủabảnthânđượcôngđặttênlànhững“QuytắcvàngcủaPeter”.NhữnglờikhuyêncủaLynchsẽkhiếncácnhàđầu

tưthấykỳlạbởinóthậtsựrấtđơngiản,đếnmứchầuhếtnhữngnhàđầutưkhôngchuyêncũngcóthểvậndụnghiệuquả.Tuynhiên,nếubạnlàmtheonhững“QuytắcvàngcủaPeter”,chắcchắnbạnsẽthuđượclợinhuậncaokhiđầutưchứngkhoán.

ChúngtôitinrằngĐánhbạiPhốWallCùngvớicáccuốnsáchđầutưchứngkhoánkhácmàAlphaBooksxuấtbảnsẽmanglạichođộcgiảnhiềuthôngtincógiátrị.

Xintrântrọnggiớithiệutớibạnđọccuốnsáchnày!

Tháng1/2010

CÔNGTYSÁCHALPHA

NLỜITỰA

gày31/5/1990,sau13nămchínhthứclàmviệcởFidelityMagellan,tôinghỉviệctạiquỹ.Sauđó,JimmyCarterđãthaytôiđảmnhiệmvịtríChủtịchquỹ,vàôngcũngthừanhậnrằngtrongthâmtâm,ôngđãrấtkhaokhátvịtrínày.Trongthâmtâmtôicũng

cómộtniềmkhaokhát–khaokhátcổphiếu.Tínhtổngcộng,tôiđãmuahơn15.000cổphiếuchocácnhàđầutưcủaMagellan.Khôngcógìđángngạcnhiênkhitôicótiếnglàchưabaogiờgặpphảimộtcổphiếumàtôikhôngthích.

Sựthayđổinàykháđộtngột,chứkhôngnằmtrongtínhtoáncủatôi.Côngviệctheodõiquánhiềucôngtycủatôiđãdầnbộclộhạnchếtừgiữathậpniên1980,khichỉsốDowđạtmức2000vàtôiđếntuổi43.Cũngvìsađàvàohoạtđộngquảnlýdanhmụcđầutưmàtôikhôngthườngxuyênởnhàđểchứngkiếnbọntrẻtrưởngthànhrasao.Chúngthayđổithậtnhanh.Cứvàocuốituần,chúnglạitựliênlạcvớitôi,còntôithìlạidànhnhiềuthờigianvớiFannieMae(QuỹThếchấpnhàởLiênbang),FreddieMac(CôngtythếchấpchovaymuanhàLiênbang)vàTậpđoànchovaySallieMae,hơnlàvớicácconmình.

KhibạnbắtđầucảmthấylẫnlộngiữaFreddieMac,SallieMaevàFannieMaevớicácthànhviêntronggiađình,vàbạnnhớmãcủa2.000loạicổphiếunhưnglạiquênngàysinhnhậtcủaconmình,cónghĩalàbạnđangdànhquánhiềuthờigianchocôngviệc.

Năm1989,khiCuộckhủnghoảngnăm1987đãlùivàoquákhứvàcontàuthịtrườngchứngkhoánvẫnchèoláimộtcáchêmả,tôitổchứcsinhnhậtlầnthứ46cùngvớivợtôi,Carolyn,vàcáccongáitôilàMary,AnnievàBeth.Đếngiữabuổitiệc,bấtchợttôinhớralàchatôiđãquađờikhi46tuổi.Trongtôilúcđólàcảmgiáccủamộtngườibắtđầuthấyghêsợkhinhậnramìnhđãsốnglâuhơnbốmẹ.Conngườiấycũngbắtđầunhậnramìnhsẽchỉsốngtrongchốclát,trongkhilạichếttrongkhoảngthờigianrấtdài.Conngườiấybắtđầuướcgiámìnhđãxemđượcnhiềuvởkịchtrườnghọc,tròchơitrượttuyếtvàđábóngbuổichiềucủacácconhơn.Conngườiấytựnhắcnhởbảnthânrằngchưatừngcóaivàogiờphútcuốicùngcủacuộcđờilạinóirằng:“Ướcgìtôiđãdànhnhiềuthờigianhơnchocôngviệc”.

Tôicốgắngtựthuyếtphụcmìnhrằngcácconkhôngcòncầntôiquan

tâmtớichúngnhiềunhưkhicònnhỏ.Nhưngtrongthâmtâm,tôibiếtthựctếhoàntoànngượclại.Khicònlànhữngđứatrẻlênba,chúngchạyquanhnhà,đậpphámọithứ,vàbốmẹphảichạytheođểthudọnđồđạc.Nhưngthudọnđồđạcchomộtđứatrẻmớibiếtđimấtítthờigianvàcôngsứchơnlàkhichúngđếntuổithiếuniênvớinhữngbàitậpngoạingữhoặctoánhọchócbúacầntagiúp,hoặcnhữnglầnđưachúngđếnsântậpthểthaohayđimuasắm,hoặctrấnanchúngmỗikhichúngvấpngã.

Vàonhữngngàycuốituần,muốnhiểuđượcconmìnhvàsuynghĩcủachúng,cácbậcchamẹsẽphảilắngngheloạinhạcchúngnghe,cốnhớtêncủacácnhómnhạcrockvàcùngchúngxemnhữngbộphimmàbảnthânngườilớnkhôngaimuốnxem.Tôiđãtừnglàmtấtcảnhữngđiềuđó,nhưngrấthãnhữu.ThườngvàothứBảy,tôihayngồilìởbànlàmviệc,trướcmộtđốngcôngviệcgiấytờcaongậpđầu.Trongnhữngdịphiếmhoiđưabọntrẻđixemphimhoặcđiănấy,tôiđãdànhthờigianđểtìmkiếmmộtquanđiểmvềđầutư.Chínhvàonhữngdịpnhưvậy,tôibiếtđếnPizzaTimeTheater,mộtloạicổphiếumàtôiướcgìmìnhđãkhôngmua,vàChi-Chi’s,loạicổphiếutôiaoướcmìnhtừngsởhữu.

Năm1990,Mary,AnnievàBethlầnlượtlên15,11và7tuổi.Maryvàohọctạimộttrườngnộitrúvàchỉvềnhàvàonhữngngàycuốituầnrảnhrỗi.Đếnmùathu,conbéthamgiachơitớibảytrậnbóngđánhưngtôichỉxemđượcmộttrận.ĐócũngchínhlànămthiếpmừnglễGiángsinhcủagiađìnhLynchbịchậmmấtbatháng.

Nhữngđêmkhônglàmviệcmuộntạicôngty,tôilạithamdựcuộchọpcủamộttrongsốcáctổchứctừthiệnvàtổchứccôngdânmàtôitìnhnguyệnthamgiabanquảntrị.Thôngthường,cáctổchứcnàysắpxếpchotôilàmviệctạicácuỷbanđầutưcủahọ.Lựachọncổphiếuvìnhữngđộngcơcóýnghĩalàđiềutốtđẹpnhấttrongtấtcảnhữngđiềucóthể,thếnhưngnhucầuhoạtđộngcôngíchcủatôikhôngngừngtăngnhanh,songsongvớinhucầucủaQuỹMagellanFund,vàtấtnhiên,cũngnhưcủacáccongáitôivớilượngbàitậpvềnhàngàycàngkhóhơnvàhàngngàyphảithamgianhiềuhoạtđộnghơn.

Khikiểmtrasứckhỏeđịnhkỳhàngnăm,tôiđãphảithúnhậnvớibácsĩrằngbàitậpthểdụcduynhấtmàtôithựchiệnlàđánhrăng.Tôicũngnhậnthứcđượclàtrongvòng18thángtrướcđó,tôikhônghềđọccuốnsáchnào.Tronghainăm,tôiđãxembavởkịchopera,TheFlyingDutchman,LaBo-hème,vàFaust,màkhônghềxemmộttrậnđấubóngđánào.ChínhđiềunàyđãgiúptôinghiệmraQuytắcthứnhấtcủamình:

Khisốvởkịchoperanhiềuhơnsốtrậnđấubóngđávớitỷlệ3-0,bạncầnbiếtrằngđãcóđiềugìđóbấthợplýtrongcuộcsốngcủamình.

Đếngiữathậpniên1990,mộtýnghĩlóeratrongđầutôi.Tôinhớrằngngườicóhọgiốngvớitênquỹcủatôi,FerdinandMagellan,cũngđãnghỉhưusớmvàchuyểnđếnmộtvùngđảoxaxôiởTháiBìnhDương,mặcdùnhữnggìxảyravớiôngấysaunày(bịnhữngngườibảnxứbấtđồngxuađuổi)cũngđủđểtôidừnglại.Vớihyvọngtránhđượcsốmệnhtươngtựkhiđốimặtvớisựtứcgiậncủacáccổđông,tôiđãgặpgỡNedJohnson,làsếpcủatôiởFidelity,vàGaryBurkhead,giámđốcnghiệpvụ,đểthảoluậnvềmộtgiảipháptốiưu.

Cuộcgặpmặtgiữachúngtôidiễnrathẳngthắnvàcởimở.NedJohnsonđềnghịtôitiếptụcgiữchứcvụlãnhđạonhómcủatoànbộquỹcổphầncủaFidelity.Ôngđềnghịcấpchotôimộtphầnvốnnhỏhơnđểthựchiệncôngviệckinhdoanhvớimộtsốtàisảntrịgiá100triệuđô-lathayvìsốtiền12tỷđô-lamàtôitừngphảixửlý.Thếnhưng,ngaycảkhisốtiềnnàyđãgiảmđihaiconsốthìvớitôi,dườngnhưnguồnvốnmớivẫnđòihỏimộtkhốilượngcôngviệcngangvớinguồnvốncũ,vànhưthếtôilạitiếptụcphảilàmviệcvàothứBảy.TôitừchốilờimờihấpdẫncủaNed.

Cómộtđiềumàkhôngmấyaibiết,đólàtôicũngtừngđiềuhànhmộtquỹlươnghưuquymô1tỷđô-lachonhiềutậpđoànlớn,baogồmKodak,FordvàEaton,trongđóKodakchiếmtỷlệlớnhơncả.QuỹlươnghưunàyđạtđượcthànhtíchtốthơnsovớiMagellanbởitôicóthểđầutưvốnmàkhôngbịnhiềuhạnchế.Vídụ,quỹlươnghưuđượcphépchuyểnđổitrên5%tàisảncủamìnhthànhmộtcổphiếuđơn,trongkhiquỹtươnghỗthìkhôngthể.

MọingườiởKodak,FordvàEatonmuốntôitiếptụcquảnlýquỹlươnghưucủahọ,nhưngtôicũngtừchốilờimờihấpdẫnnày.NgoàiFidelity,tôinhậnđượcrấtnhiềulờiđềnghịđểbắtđầuquảnlýQuỹLynchFund,mộtloạiquỹtươnghỗđóngđượcniêmyếttrênthịSàngiaodịchchứngkhoánNewYork.Nhữngngườicótiềmnăngtrởthànhngườisánglậpchorằnghọcóthểbáncổphầntrịgiáhàngtỷđô-lacủaLynchFundchỉtrongmộtgiaodịchlưuđộngnhanhchóngởmộtsốthànhphố.

Theoquanđiểmcủanhàquảnlý,điểmthuhútcủamộtquỹtươnghỗđónglàquỹnàykhôngbaogiờđểmấtnguồnkháchhàngcủamình,chodùkếtquảlàmviệccủagiámđốcquỹcókémthếnào.Đólàvìcổphiếuquỹ

tươnghỗđóngđượcgiaodịchtrênsàngiaodịchchứngkhoán,cũngnhưMerkhayPolaroidhaybấtkỳloạicổphiếunàokhác.Ngườibáncổphiếuquỹmôhìnhđóngđồngthờiphảilàngườimua,vìvậysốcổphầnkhôngbaogiờthayđổi.

ĐiềunàykhônggiốngvớimộtquỹmởnhưMagellan.Trongmộtquỹmở,khimộtcổđôngmuốnrútkhỏiquỹthìquỹsẽphảithanhtoánchocổđôngđógiátrịbằngtiềnmặtcủasốcổphầnmàcổđôngđónắmgiữ,vàquymôcủaquỹbịgiảmđimộtlượngtươngđươngvớigiátrịđó.Mộtquỹmởkhôngmấydanhtiếngcóthểbịsuyyếunhanhchóngkhikháchhàngcủaquỹchuyểnsangđầutưvàocácquỹkháccótínhcạnhtranhhơnhoặcđầutưvàothịtrườngtiềntệ.Đâylàlýdovìsaongườiquảnlýcủaquỹmởkhôngđược“angiấc”nhưngườiquảnlýcủamộtquỹđóng.

MộtLynchFundtrịgiá2tỷđô-lađượcniêmyếttrênsàngiaodịchNewYorksẽvĩnhviễnlàmộtdoanhnghiệptrịgiá2tỷđô-la(trừphitôiđưaranhữngquyếtđịnhđầutưsailầmnghiêmtrọngdẫnđếnthualỗ).Vànămnàocũngvậy,tôivẫntiếptụcđượcnhậnkhoảnphíthườngniênlà75điểmcơbản(tươngđương15triệuđô-la).

Xéttừgócđộtàichínhthìđólàmộtgợiýhấpdẫn.Tôicóthểthuêmộtnhómphụtáđểlàmcôngviệclựachọncổphiếu,giảmlượngthờigianchocôngviệcđểnghỉngơi,chơigôn,dànhnhiềuthờigianhơnchogiađìnhvàquênđiviệctheodõicácloạicổphiếunhưRedSox,CelticsvàLaBohème.Chodùtôichiếnthắngthịtrườnghaykhông,tôivẫnthuđượcmộtkhoảntiềnlờirấtlớn.

Chỉcóhaivấnđềtrongkếhoạchnày.Vấnđềthứnhấtđólàkhátkhaochiếnthắngcủatôilạilớnhơnnhiềusovớikhảnăngchịuđựngthấtbạitrênthịtrườngcủamình.Vấnđềthứhailàtôiluônluôntinrằngcácnhàquảnlýquỹnêntựlựachọncổphiếucủariêngmình.Nếuvậy,mộtlầnnữa,tôilạiquaytrởlạixuấtphátđiểm,vùiđầuvàocôngviệctạivănphòngcủaLynchFundvàonhữngngàythứBảy,saysưavớinhữngchồngbáocáothườngniên,vớimộtnguồnvốnngàycànglớnnhưnglượngthờigianthìngàycàngítỏihơnbaogiờhết.

Quaylưnglạivớimộtmónhờinhưvậylàmộtđiềuxaxỉmàrấtítngườicóthểlàmđược.Tuynhiên,nếubạnvẫncóthểmaymắnđượccuộcsốngbanthưởnggiốngnhưtôi,khiđósẽnảysinhmộtvấnđềlàbạnphảiquyếtđịnhxemcónêntrởthànhnôlệcủatàisảnbằngcáchdànhhếtphầnđờicònlạiđểlàmchosốtàisảnđólớnhơnhayđểnhữnggìbạnđãtíchluỹđược

phụcvụbạn.

CómộtcâuchuyệncủaTolstoykểvềmộtngườinôngdânnhiềuthamvọng.Mộtvịthầnhứasẽchoôngtatấtcảkhuđấtmàôngtađihếttrongmộtngày.Saukhichạyhếttốclựcvàigiờ,ôngtacóđượcmộtdiệntíchđấtrấtlớn,mộtlượngtàisảnmàphảimấtcảđờiôngcũngkhôngthểcóđược,mộtlượngcủacảidưthừađểcảôngvàgiađìnhgiàucótrongnhiềuđời.Ngườinôngdânnghèoướtđẫmmồhôivàthởhổnhển.Ôngtanghĩđếnviệcdừnglại–đitiếpđểlàmgìchứ?–nhưngônglạikhôngthểvượtquachínhmình.Ôngtalạitiếptụcchạyvớithamvọngtậndụngđốitacơhộicủamình,đểđếncuốicùngchếtvìkiệtsức.

Đócũngchínhlàkếtcụcmàtôihyvọngkhônggặpphải.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

NThoátkhỏisựlệthuộc

gàynay,tồntạimộtthựctếkhiếnmộtnhàquảnlýquỹđãvềhưunhưtôiphảilấylại“bụcgiảng”,đólàđạiđasốmọingườivẫntiếptụcsaymêtráiphiếuhơncổphiếu.Rõrànglàhọđãngủquêntrongbàigiảnggầnđâynhấtcủatôi−OneuponWallStreet(Trênđỉnh

PhốWall)(1),trongđótôiđãcốgắngchứngminhrằngđầutưvàocổphiếucólãihơnnhiềusovớiđầutưvàotráiphiếu,chứngchỉtiềngửihaycácgiaodịchthịtrườngtiềntệ.Thếnhưngvìlýdogìmàcótới90%lượngtiềncủanướcMỹvẫnđượcđầutưvàonhữngđốitượngítsinhlờinày?

Trongsuốtthậpniên1980−thậpniênthứhaimàcổphiếupháttriểnmạnhnhấttronglịchsửhiệnđại(lầnđầulàvàothậpniên1950),tỷlệtàisảncủacáchộgiađìnhđầutưvàocổphiếulạigiảmsút.Trênthựctế,tỷlệnàyđãgiảmdần−từgần40%trongthậpniên1960xuống25%trongnăm1980vàcòn17%năm1990.KhichỉsốbìnhquânDowJonesvàcácchỉsốcổphiếukháctănggiátrịgấpbốnlần,mộtlượnglớncácnhàđầutưđãquaylưnglạivớicổphiếu.Ngaycảtàisảnđầutưvàocácquỹtươnghỗvốncổphầncũnggiảmsúttừ70%năm1980xuốngcòn43%năm1990.

KhôngthểkhônggiảiquyếtmốinguycơđốivớitươnglaicủasựgiàucócủanướcMỹcũngnhưcáccánhânnày.Vậyhãyđểtôibắtđầutừmộtquanđiểm:nếubạnhyvọngkiếmđượcnhiềutiềnhơntrongtươnglai,bạnphảiđầutưmộtphầntàisảnvàocổphiếu.ThếkỷXXđãchứngkiếnrấtnhiềulầnthịtrườnggiáxuốngvàcảnhữngđợtsuythoái,mặcdùvậy,cómộtđiềuchắcchắnlà:sớmhaymuộn,danhmụcđầutưcổphiếuhoặccácquỹtươnghỗcổphiếusẽchứngtỏchúngcógiátrịhơnnhiềusovớidanhmụctráiphiếuhaythươngphiếuhayquỹthịtrườngtiềntệ.

Cóthểtìmthấybằngchứngthuyếtphụcchoquanđiểmnàycủatôitrongphần“Doanhthutrungbìnhnămtrongcácthậpniêntừ1926-1989”củacuốnNiêngiámSBBI1993củaIbbotson.ĐâylàbảntómtắtcácmứclợinhuậncóthểthuđượcmỗinămbằngcáchđầutưvàocổphiếuS&P500,cổphiếucủacáccôngtynhỏ,tráiphiếuchínhphủdàihạn,tráiphiếudoanhnghiệpngắnhạn,vàtráiphiếuBộtàichínhngắnhạn.KếtquảđượctrìnhbàytạiBảng1-1.

Nhữngthiêntàiđầutưcóthểđầutưtoànbộvốncủamìnhvàocổphiếu

S&P500trongthậpniên1920,chuyểnsangđầutưvàotráiphiếudoanhnghiệpdàihạnvàonăm1929vànắmgiữcáctráiphiếunàychođếnhếtthậpniên1930vàchuyểnsangcổphiếucủacáccôngtynhỏvàonhữngnăm1940,rồiquaytrởlạivớicổphiếuS&P500vàonhữngnăm1950,quaylạiđầutưvàocổphiếucủacáccôngtynhỏtronghaithậpkỷ1960và1970,sauđólạiquaytrởlạivớicổphiếuS&P500vàonhữngnăm1980.Giờđây,tấtcảnhữngngườitheođuổichiếnlượcđúngđắnấyđềuđãtrởthànhtỷphú.Hẳntôicũngđãtựkhuyênmìnhlàmtheochiếnlượcđónếutôiđủthôngminhđểbiếttrướcnhữnggìsẽxảyra.Nhưngkhitôinhậnthấyđiềuđó,mọiviệcđềuđãanbài.

Cóthểthấylàtừthậpniên1920đếnthậpniên1980,chỉcómộtthậpniêntráiphiếuưuviệthơncổphiếu,đólànhữngnăm1930(thậpkỷ1970làgiaiđoạnhailoạithươngphiếunàypháttriểnngangnhau).Bằngcáchđầutưtoànbộthờigianchocổphiếu,lợithế6-1nghiêngvềchúngtôichứngtỏchúngtôiđãhànhđộngtốthơnnhữngngườiđầutưvàotráiphiếu.

Hơnthế,mứclợinhuậnmànhữngngườimuatráiphiếuthuđượctrongthậpkỷhiếmhoikhitráiphiếuưuviệtsovớicổphiếulạikhócóthểsánhvớikhoảnlợinhuậnkhổnglồmàcổphiếumanglạitrongnhữngthờikỳnhưthậpkỷ1940và1960.Trongtoànbộ64nămliệtkêtạibảngdướiđây,mộtkhoảntiềntrịgiá100.000đô-lađầutưvàotráiphiếuchínhphủdàihạnbâygiờcógiátrịlà1,6triệuđô-la,trongkhicùngmộtlượngtiềnnhưvậyđầutưvàocổphiếuS&P500cóthểmanglại25,5triệuđô-la.ĐiềunàydẫntớiQuytắc2củaPeter:

Cácquýôngthíchtráiphiếukhôngbiếthọđangbỏlỡđiềugì.

TuynhiênnướcMỹvẫnlàquốcgiacủađầutưtráiphiếu.Hàngtriệungườidànhtoànbộthờigian,tâmtrívàoviệcthulãitráiphiếu,mộtmứclãisuấtkhôngđảmbảosẽđủbùlạmphát.Hãymuacổphiếu!Nếuđâylàbàihọcduynhấtmàbạnhọcđượctừcuốnsáchnàythìviệcviếtranócũngđángcông.

Nhữngbănkhoănvềviệcnênđầutưvàocổphiếunhỏhaycổphiếulớn,hoặclựachọnquỹtươnghỗcổphiếutốtnhấtrasao(tấtcảđềulàchủđềcủacácchươngsaucủacuốnsáchnày),đềuxoayquanhmộtvấnđềchính,đólà

chodùbạnmualoạicổphiếunào,cổphiếulớn,cổphiếunhỏhaycổphiếutrungbình,thìhãymuacổphiếu!Tấtnhiên,ởđâytôiđanggiảđịnhrằngbạnchắcchắnsẽchọncổphiếuhoặcquỹđầutưtheocáchthôngminh,vàrằngbạnkhôngquálolắngđếnmứcbáncổphiếucủamìnhkhicóbiếnđộng.

Nguyênnhânthứhaikhiếntôiviếtcuốnsáchnàylàđểcổvũnhữngnhàđầutưkhôngchuyêntiếptụcviệcmuacổphiếu.Theotôi,mộtngườichơicổphiếunghiệpdưdànhítthờilượngđểnghiêncứuvềnhữngcôngtythuộcmộtngànhnghềnhấtđịnhmàngườiđóbiếtđôichútvẫncóthểthựchiệntốthơnđến95%sovớinhữngchuyêngiađượctrảtiềnđểquảnlýcácquỹtươnghỗ.

Bảng1-1

Doanhthutrungbìnhnăm

Thậpniên1920

Thậpniên1930

Thậpniên1940

Thậpniên1950

Thậpniên1960

Thậpniên1970

Thậpniên1980

S&P500 19,2% 0,0% 9,2% 19,4% 7,8% 5,9% 17,5%

Cổphiếucủacáccôngtynhỏ -4,5% 1,4% 20,7% 16,9% 15,5% 11,5% 15,8%

TráiphiếuChínhphủdàihạn

5,0% 4,9% 3,2% -0,1% 1,4% 5,5% 12,6%

Tráiphiếudoanhnghiệpngắnhạn

5,2% 6,9% 2,7% 1,0% 1,7% 6,2% 13,0%

TráiphiếuBộtàichính 3,7% 0,6% 0,4% 1,9% 3,9% 6,3% 8,9%

Lạmphát -1,1% -2,0% 5,4% 2,2% 2,5% 7,4% 5,1%

BiểuđồI-1

SựtăngtrưởngcủacổphiếuthườngS&P500,từ1926đếnnay

Khánhiềunhàquảnlýquỹtươnghỗchoquanđiểmnàycủatôilàtầmphào,vàmộtsốngườithậmchícòngọiđólà“mộtquanđiểmvôgiátrịcủaLynch.”Tuynhiên,khoảngthờigianhainămrưỡikhônglàmviệcchoMagellankhiếntôitinchắcrằngnhàđầutưnghiệpdưlạicólợithếhơn.Tôisẽđưarathêmmộtvàichứngcứbổsungđểchứngminhchoquanđiểmnày.

ĐiềunàycóthểtìmthấytrongChương1,“ĐiềukỳdiệucủatrườngSt.Agnes”.Nộidungchươngnàynóivềcáchmộtnhómhọcsinhlớp7củamộttrườngThánhởBostontronghainămđãđạtđượcmộtthànhtíchđầutưmàcácchuyêngiaPhốWallchỉcóthểmơước.

Thêmvàođó,cũngcórấtnhiềunhàđầutưnghiệpdưkhẳngđịnhrằnghọđãthắngcácđốithủchuyênnghiệptrongnhiềunăm.NhữngngườiđầutưcổphiếuthànhcôngnàylàthànhviêncủahàngtrămcâulạcbộđầutưdoHộicácnhàđầutưQuốcgiaMỹ(NationalAssociationofInvestors)tàitrợ,vàtỷsuấtlợinhuậnhàngnămcủahọcũngngangngửamứclợinhuậnđángngưỡngmộcủacáchọcsinhtrườngThánhAgnes.

Cảhainhómđốitượngnghiệpdưtrênđềucómộtđiểmchung:phươngpháplựachọncổphiếucủahọđơngiảnhơnnhiềuvànhìnchungthuđược

nhiềuhơnsovớinhữngphươngphápcầukỳcủanhữngnhàquảnlýquỹchuyênnghiệplươngcaongất.

Chodùbạnsửdụngbấtkỳphươngpháplựachọncổphiếuhoặcquỹtươnghỗcổphiếunàothìthànhbạicuốicùngvẫnphụthuộcvàoviệcliệubạncóđủkiêntrìphớtlờnhữngbấtancủathếgiớixungquanhchođếnkhikhoảnđầutưcủabạnthànhcônghaykhông.Chínhkhảnăngchịuđựng,chứkhôngphảitríóc,mớilàyếutốquyếtđịnhvậnmệnhcủangườichơichứngkhoán.Chodùcóthôngminhđếnđâu,nhàđầutưkhisốcnổivẫnrấtdễbịthấtbạitrênthịtrườngdokhôngthắngnổisốphận.

Mộtnhómnhà“tiêntri”tronggiớiđầutưchúngtôiquytụvàotháng1hàngnămđểthamgiamộtcuộcthảoluậndotạpchíBarron’stàitrợ.Nếubạnmuanhiềucổphiếuchúngtôikhuyếnnghịtrongcáccuộcthảoluậnđóthìbạnđãkiếmđượctiền,nhưngnếubạntậptrungvàoquanđiểmvềchiềuhướngthịtrườngvànềnkinhtếcủachúngtôi,bạnsẽthấyrấthoảngsợkhinắmgiữcổphiếutrongbảynămvừaqua.Chương2củacuốnsáchnàybànvềvấnđềcạmbẫycủa“mốilongạingàycuốituần”nàyvàlàmthếnàođểkhôngđểýđếnnó.

TrongChương3,“KhámpháthếgiớiQuỹtươnghỗ”,tôicốgắnglậpmộtchiếnlượcđầutưquỹtươnghỗ.Mặcdùvềbảnchấttôiluônlàmộtngườichơicổphiếu,nhưngthờigiannghỉhưulạitạochotôicơhộithảoluậnvềmộtchủđềmàthờicònlàmquảnlýquỹtôiđãtrìhoãnkhôngbàntới.

Gầnđây,tôihỗtrợmộttổchứcphilợinhuậnởNewEnglandlậpchiếnlượcdanhmụcđầutưmới.Trướctiên,chúngtôiphảiquyếtđịnhđầutưbaonhiêuvốnvàocổphiếuvàbaonhiêuvốnvàotráiphiếu,vàđầutưvàomỗidanhmụcnhưthếnào.Nhữngquyếtđịnhnàycũngtươngtựnhưnhữngquyếtđịnhmàrấtnhiềungườichủgiađìnhphảiđưara.Vàđâycũngchínhlàlýdotôicungcấpthôngtincụthểvềviệcchúngtôitiếpcậnvấnđềnàynhưthếnào.

CácChương4,5và6nóivềviệctôiđãquảnlýMagellannhưthếnàotrongsuốt13nămvàchínđợtđiềuchỉnhgiácổphiếulớn.Cácchươngnàygiúptôinhìnlạivàtổngkếtchínhxácnhữngthànhtốlàmnênmọithànhcôngtôiđãđạtđược.Mộtsốkếtluậnkhiếnngaycảbảnthântôicũngphảingạcnhiên.

TừChương7đến20,nghĩalàhơnmộtnửacuốnsách,nóivềcáchtôi

lựachọn21loạicổphiếumàtôiđãkhuyếnnghịvớiđộcgiảcủatạpchíBarron’svàotháng1/1992.Tôicốgắngphântíchthóiquenchọncổphiếucủamìnhmộtcáchchitiếtnhấtcóthể,trongđóbaogồmcảcáchthứcxácđịnhvànghiêncứunhữngtìnhhuốngtriểnvọng

21cổphiếumàtôisửdụngđểchứngminhchoPhươngphápLynchnàyliênquanđếnrấtnhiềuphânloạivànhómngànhquantrọng(ngânhàngvàcáctổchứctíndụngvàtiếtkiệm,doanhnghiệpkinhdoanhtheochukỳ,doanhnghiệpbánlẻ,sảnxuất,kinhdoanhcácmặthàngthiếtyếu),lànhữngđốitượngđầutưquenthuộc.Tôicũngđãsắpxếpcácchươngsaochomỗichươngđềcậpđếnmộtloạicôngtycụthể.Chương21,“Kiểmtrađịnhkỳsáutháng”,cungcấpquytrìnhđánhgiáthườngxuyênđốivớihoạtđộngcủatừngcôngtytrongmộtdanhmụcđầutư.

Tôikhôngđưaramộtcôngthứcchínhxácnàocả.Khôngcódấuhiệunàorõràngbáochobạnbiếtbạnđãchọnđúngcổphiếu,vàchodùbiếtthấuđáomộtcôngtyđếnđâu,bạncũngkhôngbaogiờcóthểchắcchắnđượcliệuđầutưvàonócóđemlạilợinhuậnkhông.Nhưngnếubiếtrõnhữngyếutốlàmchomộtnhàbánlẻ,mộtngânhànghaymộthãngchếtạoôtôkinhdoanhcólãihoặckhôngcólãi,bạncóthểcảithiệntìnhhìnhkinhdoanhcủamình.Rấtnhiềuyếutốtrongsốđóđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnày.

Cuốnsáchcònđượccủngcốbởibộ“NhữngquytắccủaPeter”,(haiquytắctrongsốđóbạnđãgặpởphầnđầusách).Đasốnhữngquytắcnàyđượcđúcrúttừngườithầytuyệtvờicủatôi−thựctế.

(Giácổphiếucủa21côngtymàtôiđềcậptrongnửacuốicủacuốnsáchnàyliêntụcthayđổitrongquátrìnhnghiêncứucủatôi.Chẳnghạn,khitôibắtđầunghiêncứuPier1thìcổphiếunàyđượcbánvớigiá7,50đô-la,nhưngđếnlầnkhuyếnnghịmuagầnđâynhấtcủatôitrênBarron’sthìgiácổphiếunàyđãlà8đô-la.Vìvậygiácổphiếucủacáccôngtytôiđềcậpcóthểsẽcósựchênhlệchgiữacáctrang,phầnkhácnhautrongcuốnsách.

Chương1ĐiềukỳdiệucủatrườngST.AGNES

Chơicổphiếunghiệpdưlàmộtbộmônnghệthuậtđangtànlụi,cũnggiốngnhưviệcnướngbánhđangngàycàngbịđồănđónggóisẵnthaythế.Mộtđộiquânhùnghậucácnhàquảnlýquỹtươnghỗđượctrảlươnghậuhĩđểquảnlýdanhmụcđầutư.Tôirấtlấylàmtiếcvềđiềunày.Nókhiếntôiáynáykhicònlàmộtnhàquảnlýquỹ,vàngaycảbâygiờkhitôiđãnghỉhưu,đượcxếpvàonhómcácnhàđầutưnghiệpdư,nghĩalàchỉđầutưkhicóthờigianrảnh.

Tìnhtrạngsuygiảmhoạtđộngđầutưnghiệpdưnàycàngtăngtrongthờikỳthịtrườnggiálênlớnnhữngnăm1980,khiếnsốlượngcácnhàđầutưcánhânsởhữucổphiếugiảmsovớithờikỳđầu.MộtnguyênnhânlàdobáochíngànhtàichínhđãthổiphồngdanhtiếnggiớichuyêngiaPhốWallchúngtôi.Các“ngôisao”vềcổphiếuđượctrọngvọngnhưnhữngngôisaonhạcrock,khiếncácnhàđầutưnghiệpdưhìnhthànhmộtcảmgiácsailầmrằnghọkhôngbaogiờcóthểcạnhtranhđượcvớibiếtbaothiêntàivớitấmbằngcửnhânquảntrịkinhdoanhtrongtay,tấtcảđềukhoáchànghiệuBurberryvàtrangbịhệthốngmáytínhQuotrons.

Thayvìcạnhtranhvớinhữngthiêntàiđó,rấtnhiềunhàđầutưtrungbìnhđãquyếtđịnhgianhậphàngngũnàybằngcáchđầutưtiềnvàoquỹtươnghỗ.Nhưngthựctếchothấycótới75%sốquỹtươnghỗnhưvậykhôngđạtđượckếtquảbằngmứctrungbìnhcủathịtrường.

Tuynhiên,nguyênnhânchínhdẫnđếntìnhtrạngsuygiảmcủahoạtđộngđầutưcổphiếunghiệpdưchínhlàtìnhtrạngthualỗ.Bảnchấtcủaconngườilàsẽtiếptụclàmmộtviệcgìđóchừngnàocònhứngthúvàgặtháithànhcôngvớinó.Cũngnhưvậy,conngườitiếptụcsưutậpthẻbóngchày,đồcổ,tiềnxu,tem,v.v...vàkhôngngừngsửasangnhàcửarồibánlạichúng,đơngiảnlàvìtấtcảnhữnghoạtđộngnàyđềucóthểmanglạilợinhuậncũngnhưkhiếnhọthấythíchthú.Vìvậy,chỉkhithấymệtmỏivìbịmấttiền,ngườitamớikhôngcònchơicổphiếunữa.

Thôngthườngnhữngngườigiàucó,thànhcônghơn(vàcũngthườngđạtđiểm10khihọcởtrườngvàthăngtiếnkhilàmviệc)trongxãhộimớicótiềnđểđầutưvàocổphiếu.Thịtrườngcổphiếuthườnglàsânchơicủa

nhữngngườithànhcông.Rấtdễbịđiểmkémởđây.Nếubạnmuacácgiaodịchtươnglaivàquyềnchọnvàcốgắngtínhtoánthờigianvàothịtrường,bạnrấtdễnhậntoàn“điểm”xấu−mộtkếtcụcchắcchắnsẽxảyravớirấtnhiềungườiđãđổtiềnvàocácquỹtươnghỗ.

Điềunàykhôngcónghĩalànhữngnhàđầutưnghiệpdưhoàntoànchấmdứtmuacổphiếu.Thỉnhthoảngkhiđitrênđườnghọnhậnđượclờikhuyêncủaaiđó,haytìnhcờngheđượcmộtcuộcnóichuyệntrênxebuýt,hoặcđọcđượcvàithứtrongtạpchívàđưaraquyếtđịnhtrongtìnhtrạngkhôngchắcchắnvớisốvốn“nghiệpdư”củamình.Sựtáchbiệtgiữatiền“chuyênnghiệp”đượcđầutưvàocácquỹvàsốtiền“nghiệpdư”đầutưchocácloạicổphiếuriêngbiệttrongthờigiangầnđây,càngkhuyếnkhíchtínhthấtthườngcủanhữngngườichơicổphiếu.

Khihoạtđộngkinhdoanhcổphiếuvớitưcáchmộtsởthíchnghiêmtúcbiếnmất,nhữngkỹthuậtđánhgiámộtcôngty,thunhập,mứctăngtrưởng…sẽbịlãngquêncùngvớinhữngphươngphápgiađìnhcổđiển.Dosốkháchhànglẻquantâmđếnthôngtinnhưvậyngàycànggiảm,cáccôngtymôigiớisẽkhôngcònmặnmàthamgiahoạtđộngnàynữa.Giớichuyêngiaphântíchthìquábậnrộntraođổivớicáctổchứcvềvấnđềđàotạocôngchúng.

Trongkhiđó,hệthốngmáytínhcủacáccôngtymôigiớiđangkhẩntrươngthuthậprấtnhiềuthôngtinbổíchvềnhữngcôngtyđểcóthểđưaradướibấtkỳhìnhthứcnàođốivớibấtkỳkháchhàngnàoyêucầu.Cáchđâykhoảngmộtnăm,giámđốcphòngnghiêncứucủaFidelitylàRickSpillane,đãtiếnhànhphỏngvấnmộtsốnhàmôigiớikinhdoanhcóhiệuquảnhấtvềcơsởdữliệuvànhữngcáiđượcgọilàsànglọc(chứngkhoán).Sànglọclàmộtdanhmụcnhữngcôngtycóchungcácđặcđiểmcơbảndomáytínhlậpra,vídụnhữngcôngtycócổtứctăngtrongvòng20nămliêntiếp.Đâylàmộtthôngtinrấtbổíchchocácnhàđầutưmuốntrởthànhchuyêngiavềloạihìnhcôngtynày.

TạihãngmôigiớiSmithBarney,AlbertBernazaticólưuýrằngcôngtycủaôngcóthểđưaratừ8đến10trangthôngtinvềtàichínhcủahầuhết2.800côngtymàSmithBarneynghiêncứu.MerrillLynchcóthểthựchiệnsànglọctrên10biếnsốkhácnhau,KhảosátĐầutưcủaValueLinecómột“sànglọcgiátrị”,vàCharlesSchwabcómộtdịchvụsốliệuhấpdẫngọilà“Bộđiềuchỉnh”.Tuynhiên,chưadịchvụnàotrongsốnàyđạtđượcmứccầulớn.TomReillycủaMerrillLynchướctínhchưađến5%sốkháchhàngcủaôngtậndụnglợithếcủasànglọccổphiếu.CònJonathanSmithcủa

ngânhàngLehmanBrothersthìchorằngnhữngnhàđầutưcánhântrungbìnhkhôngtậndụngđượclợithếcủa90%nhữngđềxuấtmàLehmancóthểđưara.

Trongcácthậpkỷtrướcđây,khicónhiềungườitựthựchiệnviệcmuacổphiếuhơnthìnhàmôigiớicổphiếuthựcchấtlàmộtcơsởdữliệuhữuích.Rấtnhiềunhàmôigiớikiểucũlànhữngngườinghiêncứumộtngànhcụthể,hoặcmộtnhómcôngtynhấtđịnh,vàcóthểhướngdẫnkháchhàngvềnhữngvấnđềcụthể.Tấtnhiên,ngườitacóthểrấthăngháituyêndươngnhàmôigiớikiểucũgiốngnhưcác“bácsỹkhámbệnhtạinhà”trênPhốWall.Quanđiểmlạcquannàyđốilậpvớicácđợtkhảosátdưluậnvềmứcđộđượccôngchúngyêuthích,trongđónhàmôigiớicổphiếuthườngđượcxếphạngthấphơnmộtchútsovớicácchínhtrịgiavànhânviênbánxehơiđãquasửdụng.Ngoàira,nhàmôigiớitrướcđâythựchiệnnghiêncứuđộclậphơnsovớicácnhàmôigiớingàynay−nhữngngườithườngchỉdựavàonguồnthôngtinlấytừhãngcủahọ.

Cácnhàmôigiớithờinaycónhiềuthứđểbánngoàicổphiếu,baogồmcáckhoảnniênkim,côngtyhợpdanh,nhữngthủthuậttránhđánhthuếhợppháp,hợpđồngbảohiểm,thươngphiếu,quỹtráiphiếuvàquỹcổphiếu.Ítnhấthọphảihiểubiếtvềtấtcảnhững“sảnphẩm”nàyđủđểthựchiệnviệcmuabán.Họkhôngcóthờigiancũngnhưkhôngcóýđịnhđểtheodõicácdịchvụhaynhữngdoanhnghiệpbánlẻhoặclĩnhvựcôtô,vàvìrấtítkháchhàngđầutưvàonhữngloạicổphiếuriênglẻ,dẫnđếnnhucầutưvấnmuacổphiếucũngkhônglớn.Dùsaođinữathìnhàmôigiớivẫncóđượckhoảntiềnhoahồnglớnnhấtởcáclĩnhvựckhác,nhưquỹtươnghỗ,baotiêupháthànhchứngkhoán,vàgiaodịchquyềnchọn.

Vìcóítnhàmôigiớicungcấpdịchvụtưvấncánhânchomộtsốítngườikinhdoanhcổphiếu,vàvớixuhướngkhuyếnkhíchsựđầucơthấtthườngbằngsốvốn“nghiệpdư”vàsựtônsùngquámứcđốivớinhữngkỹnăngchuyênmôn,khôngcógìđángngạcnhiênkhicóquánhiềungườikếtluậnrằngchọncổphiếucủachínhmìnhlàđiềuvôvọng.Tuynhiên,xinđừngnóiđiềunàyvớihọcsinhtrườngSt.Agnes.

DANHMỤCĐẦUTƯCỦATRƯỜNGST.AGNES

MườibốnloạicổphiếutrìnhbàytrongBảng1-1dướiđâylànhữngcổphiếuđượclựachọnnhiềunhấtcủamộtnhóm“nhàquảnlýquỹđầutư”lớpbảytạiTrườngSt.AgnesởArlington,ngoạiôthànhphốBoston,bangMassachusetts,vàonăm1990.Giáoviênvàcũnglà“Giámđốcđiềuhành”củanhómnày,bàJoanMorrisey,rấtthíchthúvớiviệckiểmchứnglýthuyếtchorằngbạnkhôngcầnphảicóhệthốngmáytínhQuotronhaybằngMBAcủamộttrườngkinhdoanhdanhtiếng,mớiđầutưcổphiếuđược.

BạnsẽkhôngthấynhữngkếtquảnàyđượcliệtkêtrongmộtbáocáocủaLipper(2)haycủaForbes,nhưngđầutưvàodanhmụcmẫucủatrườngSt.Agnesđãgiúpthulãitới70%trongkhoảngthờigianhainăm,mộtkếtquảvượtxasovớiđầutưvàocổphiếuS&P500vớikếtquảchỉđạt26%trongcùngmộtkhoảngthờigian.Đâythậtsựlàmộtmứcchênhlệchkhálớn.Đồngthời,nhómhọcsinhtrườngSt.Agnescònđạtkếtquảvượttrộivới99%củatấtcảcácquỹtươnghỗchứngkhoán,trongkhinhữngngườiquảnlýcủacácquỹnàyđượctrảmộtsốtiềnkhálớnđểđưaranhữnglựachọnchuyênmôn.

Bảng1-1

DanhmụcđầutưcủaSt.Agnes

Côngty Kếtquảnăm1990−1991(%)

Wal-Mart 164,7

Nike 178,5

WaltDisney 3,4

Limited 68,8

L.A.Gear -64,3

Pentech 53,1

Gap 320,3

PepsiCo 63,8

FoodLion 146,9

Topps 55,7

SavannahFoods -38,5

IBM 3,6

NYNEX -,22

Mobil 19,1

TổngdoanhthucủaDanhmụcđầutư 69,6

ChỉsốS&P500 26,08

Tổngdoanhthutừ1/1/1990đến31/12/1991

Tôiđọcđượckếtquảkhảquannàyquamộtcuốnsổlưuniệmđượcgửiđếnvănphòngcủatôi,trongđónhómhọcsinhlớpbảykhôngchỉliệtkênhữngcổphiếulựachọnhàngđầucủamình,màcònvẽtranhvềmỗiloạicổphiếu.ĐiềunàydẫnđếnQuytắc3củaPeter:

Đừngbaogiờđầutưvàobấtkỳýtưởngnàomàbạnkhôngthậtsựhiểurõ.

Quytắcnàycầnđượcápdụngđốivớirấtnhiềunhàquảnlýtiền,cảchuyênnghiệplẫnnghiệpdư,nhữngngườicóthóiquenbỏquanhữngdoanhnghiệpkinhdoanhsinhlờihợplý,trongkhilạilaovàonhữngvụlàmănmạohiểmvôlýcóthểdẫnđếnthualỗ.MộtđiềuchắcchắnlàquytắcnàysẽgiúpcácnhàđầutưtránhxakhỏiDense-PacMicrosystems,mộthãngsảnxuất“mô-đunbộnhớ,”cócổphiếubịtụtdốcđángkinhngạctừ16đô-laxuốngcòn25xu.VậyaicóthểvẽbứctranhvềDense-PacMicrosystems?

Đểchúcmừng“quỹ”St.Agnesvàcũngđểhọchỏibíquyếtthànhcôngcủa“quỹ”,tôiđãmờilớpđếnăntrưatạiphòngăncủabanquảntrịQuỹFidelity.Trongbữaăn,côMorrisey,ngườiđãdạyhọctạitrườngSt.Agnessuốt25năm,giảithíchvềviệchàngnăm,lớphọccủacôđượcchiathànhnhiềunhóm,mỗinhómgồm4họcsinh,từngnhómđượccấpmộtsốvốnđầutưảolà250.000đô-la,sauđócạnhtranhxemnhómnàotậndụngđượctốtnhấtsốvốnđó.

Mỗinhómcómộtbiệthiệuriêng,vídụnhưRagstoRiches(Từnghèotrởnêngiàucó),TheWizardsofWallStreet(NhữngthầyphùthủyPhốWall),WallStreetWomen(PhụnữởPhốWall),TheMoneyMachine(Cỗmáytiền),StocksRUs(Cổphiếulàchúngtôi),vàthậmchícócảtênLynchMob(NhữngthườngdâncủaLynch),đồngthờilựachọnmộtloạicổphiếutheosởthíchcótêntrongcuốnsổlưuniệm.Đólàcáchtạolậpdanhmụcđầutưmẫucủacácemhọcsinh.

CáchọcsinhhọccáchđọctờbáotàichínhInvestor’sBusinessDaily

(Nhậtbáokinhdoanhcủanhàđầutư).Cácemcócảmộtdanhsáchnhữngcôngtycósứchấpdẫntiềmẩnvàsauđónghiêncứutừngcôngtymột,xemxét,kiểmtrathunhậpvànhữngđiểmmạnhcủamỗicôngty.Sauđó,cácemnghiêncứuvàthẩmđịnhsốliệurồiquyếtđịnhxemlựachọncổphiếunào.QuytrìnhnàycũngtươngtựnhưquytrìnhmànhiềunhàquảnlýquỹởPhốWallthựchiện.

“Tôicốgắngnhấnmạnhýtưởngrằngmỗidanhmụcđầutưnêncóítnhất10côngty,trongđóphảicómộthoặchaicôngtyđưaramứccổtứctươngđốihấpdẫn,”côMorriseygiảithích.“Nhưngtrướckhicáchọcsinhcủatôicóthểchọnđượccổphiếubấtkỳtrongdanhmụcnày,cácemphảigiảithíchđượcchínhxáclàcôngtyđóhoạtđộngtronglĩnhvựcnào.Nếucácemkhôngthểnóivớicảlớpvềsảnphẩmhoặcdịchvụcủacôngtyđóthìcácemsẽkhôngđượcphépmua.Chỉmuanhữngcổphiếumàbạnbiếtrõlàmộttrongnhữngđềtàicủachúngtôi.”Chỉmuanhữngcổphiếumàbạnbiếtrõlàmộtchiếnlượcrấtphứctạpmànhiềunhàchuyênmônkhôngchúýápdụngvàothựctế.

MộttrongnhữngcôngtymàhọcsinhtrườngSt.AgnesbiếtrõlàPentechInternational,mộtcôngtysảnxuấtbútmàuvàbútđánhdấu.CôgiáoMorriseygiớithiệuvớilớpmộtsảnphẩmđượcưachuộngcủaPentech−chiếcbútcómộtđầulàbútđánhdấuvàmộtđầulàbútnhớdòng.Loạibútnàyđượcsửdụngrấtrộngrãi,thậmchímộtsốemcòndùngnóđểđánhdấunhữnglựachọncổphiếucủamình.TrướcđókhônglâucácemđãnghiêncứuvềbảnthâncôngtyPentech.

Tạithờiđiểmđó,cổphiếucủaPentechđangbánởmức5đô-la,vànhómhọcsinhpháthiệnracôngtynàykhônghềcókhoảnnợdàihạnnào.CácemcũngbịhấpdẫnbởisựthậtlàPentechđãchếtạomộtloạisảnphẩmchấtlượng,rấtphổbiến,gầnnhưtấtcảcáclớphọcởMỹđềusửdụngloạibútnày.Cácemcònnhậnthấycómộtkhíacạnhtíchcựcnữa,đólàPentechkhôngnổitiếngbằngGillette,hãngsảnxuấtcácloạibútthươnghiệuPaperMatevàsảnphẩmdaocạorâunhãnhiệuGoodNewsmàcácemnhìnthấytrongphòngtắmcủachamình.

Các“nhàquảnlýquỹ”củaSt.AgnesđãgửichotôimộtchiếcbútPentechvàđềnghịtôixemxétcôngtyxuấtsắcnày,nhưngđángtiếclàtôiđãtừchối.Saukhitôinhậnđượclờiđềxuấtđóvàthờơvớinó,cổphiếucủaPentechgầnnhưtănglêngấpđôi,từ51/8lên91/2.

Cáchnhìnnontrẻđốivớiviệcchơicổphiếunàyđãkhiếncác“nhàquản

lýquỹ”St.Agnesnăm1990tiếpcậnvớiHãngWaltDisney,haihãngsảnxuấtgiầyđếmềm(NikevàL.A.Gear),côngtyGap(hầuhếtcácthànhviêntrongnhómđềumuaquầnáocủahãngnày),PepsiCo(làhãngcóbốnsảnphẩmvớicácthươnghiệukhácnhaulàPepsi-Cola,bánhPitsaHut,GàquayKentuckyvàbimbimFrito-Lay),vàTopps(mộtdoanhnghiệpsảnxuấtthẻbóngchày).CôMorriseychobiết:“Lúcđóchúngtôirấtquantâmđếnviệckinhdoanhthẻbóngchàytrongphạmvikhốilớpbảy.Vìvậy,việcmuacổphiếucủaToppslàđiềuchắcchắn.Thêmnữa,Toppssảnxuấtnhữngthứmàcácemhọcsinhhoàntoàncókhảnăngmuađược.BằngviệcmuacổphiếucủaTopps,cácemcảmthấynhưđangđượcđónggópvàodoanhthucủamộttrongsốcáccôngtycủamình.”

Tiếpđó,cácemtiếptụcvớicáccổphiếukhác:Wal-Mart,vìcácemđượcxemmộtchươngtrìnhtrongloạtchươngtrìnhtruyềnhình“PhongsáchsốngcủanhữngngườiGiàuvàNổitiếng”(LifestylesoftheRichandFamous)nóivềnhàsánglậpWal-Mart,SamWalton,trongđóthảoluậnvấnđềviệcđầutưlàmlợichonềnkinhtếnhưthếnào;NYNEXvàMobil,vìhaihãngđềucómứccổtứchấpdẫn;FoodLion,Inc.,vìđâylàmộtcôngtyđượcvậnhànhtốtvớimứcdoanhthutrênvốncổphầncaovàcònvìlýdohãngnàycũngxuấthiệntrongchươngtrìnhgiớithiệuSamWaltonmàcácemđãxem.CôMorriseygiảithích:

“Chươngtrìnhkểvề88côngdâncủaSalisbury,bắcCarolina,mỗingườimuamườicổphầncủaFoodLionvớimứcgiá100đô-la/1cổphầnkhicôngtynàycổphầnhóanăm1957.Mộtnghìnđô-lađầutưkhiấygiờđâyđãtănglên14triệuđô-la.Bạncótinnổiđiềuđókhông?Tấtcả88conngườinàyđềutrởthànhtriệuphú.Câuchuyệnnàythậtsựhấpdẫnvàvôcùngấntượngđốivớicácemhọcsinh”.

ThấtbạiduynhấttrongdanhmụccủacácemtrườngSt.AgneslàcổphiếuIBM,loạicổphiếuưathíchcủanhiềunhàquảnlýtiềntrongsuốt20năm(cácnhàđầutưthìliêntụcmuavàcũngkhôngngừngướcrằnghọđãkhôngmua).Điềunàykhôngkhólýgiải:IBMlàmộtcổphiếuđãđượckiểmchứngmàtấtcảmọingườiđềubiếtđếnvàmộtnhàquảnlýquỹsẽkhôngthểgặprắcrốinếumấttiềnkhiđầutưvàonó.Vìthế,cáchọcsinhcủaSt.AgnescóthểđượcthathứkhidạidộtcốgắnglàmtheonhữngngườiđitrướcmìnhởPhốWall.

HẳngiớichuyênmônsẽbìnhluậnvềkếtquảcủanhómhọcsinhtrườngSt.Agnesrằng:(1)“Tiềnđầutưcủacácemchỉlàtiềnảo.”Đúng,nhưngnhưvậythìsao?Dẫusao,cácchuyêngianênthởphàovìcáchọcsinhcủa

St.Agneskhôngđầutưbằngtiềnthật−dựavàokếtquảlàmviệccủacácem,hàngtỷđô-lacóthểđượclấytừcácquỹtươnghỗthườngxuyênvàchuyểnchonhómcác“nhàquảnlýquỹ”lớpbảynày.(2)“Bấtkỳaicũngcóthểlựachọnnhữngcổphiếuđó.”Nếuthếthìtạisaothựctếlạikhôngnhưvậy?(3)“Nhómhọcsinhđãmaymắnvớilôcổphiếuưathíchcủacácem.”Cũngcóthểlànhưvậy,nhưngmộtsốdanhmụcđầutưnhỏmàcácnhómbốnthànhviêntronglớpcủacôMorriseyđãđemlạihiệuquảbằnghoặcthậmchítốthơnlàdanhmụcmẫumàcảlớpđóchọn.Năm1990,nhómbốnthànhviênthắngcuộc(AndrewCastiglioni,GregBialach,PaulKnisellvàMattKeating)đãlựachọncáccổphiếudướiđâyvớilýdođượcchúthíchbêncạnh:

100cổphầncủaDisney(“Mọiđứatrẻđềucóthểhiểuđiềunày.”)

100cổphầncủaKellogg(“Cácemthíchsảnphẩmcủahãng.”)

300cổphầncủaTopps(“Cóđứatrẻnàolạikhôngtraođổicácthẻbóngchàychứ?”)

200cổphầnMcDonald’s(“Mọingườiđềuphảiăn.”)

100cổphầncủaWal-Mart(“Sựtăngtrưởngđộtbiến.”)

100cổphầnSavannahFoods(“CácemchọnnónhờđọcInvestor’sDaily.”)

5.000cổphầncủaJiffyLube(“Giárẻtạithờiđiểmmuacổphiếu.”)

600cổphầncủaHasbro(“Chẳngphảiđólàmộtcôngtyđồchơihaysao?”)

1.000cổphầncủaTycoToys(Lýdonhưtrên.)

100cổphầncủaIBM(“Trưởngthànhsớm.”)

600cổphầncủaNationalPizza(“Khôngaicóthểtừchốimộtchiếcbánhpizza.”)

1.000cổphầncủaNgânhàngNewEngland(“Cònmứcgiánàocóthểthấphơn?”)

Chínhtôicũngđãsởhữuvàthualỗvớiloạicổphiếucuốicùngtrongdanhsáchnày,vìvậytôicóthểhiểurõquyếtđịnhsailầmnàycủacácem.Hơnnữanócũngđượcbùđắpbởihailoạicổphiếutốtnhấtcủanhóm,đólàNationalPizzavàTycoToys.Nhómbốnthànhviênchơicổphiếunàyđãlàmnênđiềukỳdiệuđốivớibấtcứdanhmụcđầutưnào.AndrewCastiglionikhámpháraNationalPizzanhờtìmhiểudanhsáchcủaNASDAQ,sauđócậutiếptụckếtquảkhámphácủamìnhbằngcáchnghiêncứucôngtyđó−bướcquyếtđịnhthứhaimàrấtnhiềunhàđầutưcókinhnghiệmvẫnbỏqua.

Năm1991,nhómbốnthànhviênthắngcuộc(KevinSpinale,BrianHough,DavidCardillovàTerenceKiernan)phânbổsốvốnảocủamìnhchocáchãngPhilipMorris,Coca-Cola,Texaco,Raytheon,Nike,Merck,BlockbusterEntertainmentvàPlayboy.HaicôngtyMerckvàTexacođãgiànhđượcsựquantâmcủanhómnhờlợithếvềcổtức.Playboythìđượcquantâmvìnhữnglýdokhônghềliênquanđếncácthànhtốcơbảncủatạpchí,mặcdùcácemcũngcóchúýthấytạpchínàyđượcpháthànhrấtrộngrãivàPlayboysởhữumộtkênhtruyềnhìnhcápriêng.

CảlớpđượcgiớithiệulàmquenvớiTậpđoànsảnxuấtvũkhíRaytheontrongthờikỳChiếntranhVùngVịnh,khihọcsinhcủacôMorriseygửithưtớiquânđộiMỹđóngởA-rậpXê-út.Ngaykhinhững“nhàquảnlý”danhmụcđầutưbiếtchínhRaytheonlàtậpđoànchếtạoratênlửaPatriot,cácemđãrấthàohứngnghiêncứuvềcổphiếucủacôngtynày.

DÀNHỢPXƯỚNGTRƯỜNGST.AGNESSauchuyếnviếngthămFidelity,các“chuyêngianghiêncứu”cổphiếu

củaSt.Agnesđãmờitôitớithămtrườngcácemvàthamquanphòngnghiêncứudanhmụcđầutưvàcũngchínhlàmộtlớphọccủatrường.Trongchuyếnthamquanđó,tôiđãđượccácemhọcsinhtặngmộtcuốnbăngcát-xétdocácemthu.

Trongcuốnbăngđặcbiệtnày,cómộtsốýtưởngvàkếhoạchlựachọncổphiếudochínhcácemhọcsinhlậpra,cùngvớimộtsốýtưởngtôiđãgợiývàcácemquyếtđịnhnhắclạichotôi,đểđảmbảochắcchắnrằngtôisẽ

khôngquênchúng.Dướiđâylàmộtsốnhậnxétcủacácem:

Chàochú,cháulàLori.Cháunhớchúcónóivớichúngcháulàtrong70nămqua,thịtrườngđãsuygiảmtới40lần,vìvậy,nhàđầutưphảisẵnsàngbámtrụthịtrườnglâudài…Nếucótiềnđầutưvàothịtrường,chắcchắncháusẽlàmnhưchúnói.

Chàochú,cháulàFelicity.CháunhớchúđãkểchochúngcháucâuchuyệnvềTòanhàchọctrờiSearsvàkhinhữngkhuthươngmạiđầutiênđượcxâydựng,Searschiếmtới95%trongsốcáccửahàngđórasao.Bâygiờ,khiđầutưcổphiếu,cháubiếtrằngmìnhcầnđầutưvàomộtcôngtycótriểnvọngpháttriển.

Chàochú,cháulàKim.CháunhớchúđãnóitrongkhichuỗicửahàngK-martpháttriểntrênkhắpcácthànhphốlớn,Wal-Martthậmchícòngặtháikếtquảtốthơnnhờpháttriểnthịtrườngởcảcácthịtrấnnhỏ,lànơikhôngcóđốithủcạnhtranh,vàmớingàyhômquathôi,chỉsốgiácủacổphiếuWal-Martđãlà60đô-lavàhọtuyênbốchiatáchcổphầnmộtthànhhai.

CháulàWilly.Cháuchỉmuốnnóilàtấtcảchúngcháuđềuthấyrấtvuikhiănbánhpizzatrongbữatrưahômđó.

Chàochú,cháulàSteve.CháuchỉmuốnnóivớichúlàcháuđãthuyếtphụcnhómcủacháumuarấtnhiềucổphiếucủaNike.Chúngcháumuacổphiếunàyởmứcgiá56đô-la;vàmứcgiáhiệntạicủacổphiếunàylà76đô-la.Cháucórấtnhiềugiàycủahãngnàyvàđichúngrấtthoảimái.

Chàochú,chúngcháulàKim,MaureenvàJackie.ChúngcháunhớchúnóivớichúngcháulàCokelàmộtcôngtytốt,cáchđâynămnăm,côngtynàychorađờiloạiđồuốngchongườiănkiêng,vàngườilớnchuyểntừthóiquenuốngcàphêvàtràsanguốngloạiCokenày.Gầnđây,Cokechiatáchcổphiếucủamìnhvớimứcgiá84đô-lavàhiệnđangvậnhànhrấttốt.

Ởđoạncuốicủacuốnbăng,cảlớp“quảnlýdanhmụcđầutư”nàycùngđồngthanhnhắclạinhữngchâmngôndướiđây.Đólàmộtđoạnhợpxướngđángnhớđốivớitấtcảchúngta,giúpchúngtatránhmắcsailầmtrongtươnglai:

Mộtcôngtykinhdoanhtốtlàcôngtythườngxuyêntăngcổtứchàngnăm.

Bạncóthểthualỗchỉtrongmộtkhoảngthờigianrấtngắn,nhưnglạimấtrấtnhiềuthờigianmớikiếmđượctiền.

Thịtrườngcổphiếuthựcchấtkhôngphảilàmộttròchơimayrủi,nếubạnlựachọnnhữngcôngtytốtmàbạnnghĩnósẽhoạtđộngtốt,chứkhôngđơnthuầnvìgiácổphiếucủanó.

Bạncóthểkiếmđượcnhiềutiềntừthịtrườngcổphiếu,nhưngsauđóbạnlạicóthểđểmấtnónhưchúngtôiđãchứngminhởphầntrước.

Bạnphảinghiêncứukỹvềcôngtytrướckhiđầutưvàonó.

Khiđầutưvàothịtrườngcổphiếu,bạnnênliêntụcđadạnghóadanhmụcđầutưcủamình.

Bạnnênđầutưvàonhiềuloạicổphiếu,bởivìcứnămcổphiếumàbạnlựachọn,sẽcómộtcổphiếuđemlạithànhcônglớn,mộtcổphiếuhoàntoànkhônghiệuquả,vàbacổphiếucònlạikháổn.

Đừngbaogiờchỉưathíchmộtloạicổphiếu;hãyluônluônsẵnsàngtiếpthucáimới.

Bạnkhôngnênchỉquantâmđếncổphiếu−hãydànhthờigianchocảgiađìnhnữa.

Muacổphiếucủanhữngcôngtydịchvụlàmộtlựachọnsángsuốt,bởivìbạnsẽcóđượcmứccổtứccaohơn,nhưngbạnchỉkiếmđượcnhiềutiềnvớinhữngcổphiếutăngtrưởng.

Mộtcổphiếusuygiảmkhôngcónghĩalànókhôngthểxuốngđếnmứcthấphơn.

Xétvềdàihạn,bạnnênmuacổphiếucủanhữngcôngtynhỏ.

Bạnkhôngnênmuamộtcổphiếuchỉvìgiácổphiếuđórẻ,màhãylựachọncổphiếumàbạnbiếtrõ.

CôMorrisseytiếptụcnỗlựcxúctiếnhoạtđộnglựachọncổphiếunghiệpdư,khôngchỉvớihọcsinhmàcònvớicácđồngnghiệpgiáoviên,nhữngngườiđượccôkhuyếnkhíchđãthànhlậpmộtcâulạcbộđầutưriêngcótênlàTheWallStreetWonder.Câulạcbộcó22thànhviên,trongđócócảtôi(mộtthànhviêndanhdự).Thànhtíchcủacâulạcbộrấtkhá,nhưngvẫnkhôngbằngnhómhọcsinhlớpbảycủacôMorrissey.

10.000CÂULẠCBỘĐẦUTƯKHÔNGTHỂSAI

Bằngchứngchothấycảngườilớncũngnhưtrẻemđềucóthểchiếnthắngcácchỉsốbìnhquântrênthịtrườngbằngmộtphươngpháplựachọncổphiếunghiêmngặt,doHiệphộicácNhàđầutưQuốcgia(NAIC),trụsởđặttạiRoyalOak,bangMichigan,đưara.Tổchứcnàyđạidiệncho10.000câulạcbộđầutưcổphiếu,vàxuấtbảnsáchhướngdẫnvànguyệtsanđểhỗtrợchocáccâulạcbộnày.

Trongthậpniên1980,phầnlớncáccâulạcbộtrongtổchứcNAICđạtthànhtíchtốthơnsovớichỉsốS&P500,và3/4sốquỹtươnghỗvốncổphần.TổchứcNAICcũngchobiếtnăm1991,cótới61,9%sốcáccâulạcbộđạtthànhtíchtươngđươnghoặctốthơnsovớiS&P500.Năm1992,tỷlệnàytănglên69%.Chìakhóathànhcôngcủacáccâulạcbộđầutưnàylàđầutưtheomộtlịchtrìnhđềuđặn,vànhờphươngphápnàyđãloạibỏtácđộngcủaviệcphỏngđoánđếnsựtănggiảmcủathịtrường,vàngănchặntìnhtrạngmuabántuỳhứnggâytổnhạinghiêmtrọngđếnvốndựtrữcủacáccâulạcbộđầutư.Nhữngngườihàngthángđầutưcùngmộtkhoảntiền,theophươngthứctựđộng,thôngquatàikhoảnlươnghưuhoặccáckếhoạchtiếtkiệmhưutríkháccủamình,cũngsẽthulợitừchínhkhảnăngtựkiểmsoátcủahọgiốngnhưcáccâulạcbộđầutư.

Nhữngtínhtoándướiđây,dophòngcôngnghệcủaquỹFidelitythựchiệntheoyêucầucủatôi,đãcủngcốluậncứvềđầutưtheolịchtrìnhđềuđặn.Nếubạnđầutư1.000đô-lavàochỉsốS&P500vàongày31/1/1940,vàgiữkhoảnđầutưđótrong52nămthìngàynaybạnsẽcó333.793,30đô-latrongtàikhoản.Đâychỉlàmộtbàitậpmangtínhgiảđịnh,bởivìvàothờiđiểmnăm1940thựcchấtkhôngcóchỉsốquỹnàocả,nhưngnócũnggiúpbạnphầnnàothấyđượcgiátrịcủaviệctrungthànhvớinhiềuloạicổphiếu.

Nếubạnbổsung1.000đô-lavàoquỹbanđầucủamìnhvàocácngày31/1hàngnămtrongsuốt52nămđầutưđó,thìkhoảnđầutư52.000đô-lacủabạngiờđâysẽtăngthành3.554.227đô-la.Cuốicùng,nếubạncóđủcanđảmđầutưthêm1.000đô-lamỗikhithịtrườnggiảm10%trởxuống(thựctếnàyxảyratới31lầntrongvòng52nămqua),thìkhoảnđầutư83.000đô-lagiờđâysẽlà6.295.000nghìnđô-la.Nhưvậy,nếubạnđầutưtheomộtlộtrìnhcốđịnhvàluônluôntuântheolộtrìnhđótrongmọitrườnghợp,bạnsẽthuđượckếtquảđángkể,vàbạnthậmchícònthuđượclợinhuậncaohơnnếumuanhiềucổphầnhơnkhihầuhếtcácnhàđầutưvìlosợmàbánra.

Tấtcả10.000câulạcbộtrongtổchứcNAICđãgiữvữngkếhoạchcủamìnhtrongvàcảsauthờikỳĐạikhủnghoảngtháng10/1987,khimàgầnnhưcảthếgiớivàhệthốngngânhàngđềubịtiênđoánlàđãđếnhồikếtthúc.Họbỏquanhữnglờidựđoánđángsợđóvàtiếptụcmuacổphiếu.

Mộtcánhânbìnhthườngcóthểvìsợsệtmàkhôngmuacổphiếuđểrồisauđólạinuốitiếc,nhưngtrongcáccâulạcbộnày,khôngcôngviệcnàocóthểhoànthànhmàkhôngđượcsựnhấttrícủađasốcácthànhviên.Quytắccủauỷbankhôngphảilúcnàocũnglàýkiếntốt,nhưngtrongtrườnghợpnày,nógiúpbảođảmrằngkhôngmộtđềxuấtbánramọithứthiếusángsuốtnàolạiđượcnhómtiếnhành.Việcraquyếtđịnhtậpthểchínhlàmộttrongnhữngnguyênnhânquantrọnggiúpcácthànhviêncóxuhướngsửdụngtiềncủamìnhtốthơnsovớitiềnhọđầutưtrongtàikhoảncánhâncủamình.

Cáccâulạcbộhọpnhaumỗithángmộtlầnđểđưaracácýkiếnvàquyếtđịnhvềcổphiếusẽmuatiếptheo.Mỗithànhviênchịutráchnhiệmnghiêncứumộthoặchaicôngtyvàtheodõicácbướcpháttriểnmớinhấtcủachúng.Điềuđógiúploạibỏtínhthấtthườngtrongviệcmuacổphiếu.Khibiếtrõýkiếncủamìnhsẽảnhhưởngđếntúitiềncủacácthànhviênkhác,bạnsẽchuẩnbịcácthôngtinkỹcànghơn.

PhầnlớncácnhómcủaNAICđềumuacổphiếucủanhữngcôngtytăngtrưởngđượcquảnlýtốt,cólịchsửpháttriểnphồnthịnh,vàcáccôngtycóthunhậpđangtăng.Cáccôngtynàylàmảnhđấtsảnsinhnhữngchiếctúinhiềugang,khôngítlầnmanglạinhữngkhoảnlãigấp10,20,thậmchílà30lầntrongmườinămsovớikhoảnđầutưbanđầu.

Trongsuốt40nămhoạtđộng,NAICđãhọcđượcrấtnhiềubàihọcnhưtôiđãhọcđượctạiMagellan,bắtđầuvớimộtthựctếlànếuđầutưvàonămcôngtytăngtrưởngkhácnhau,bạnsẽthấytrongsốđócóbacôngtysẽmanglạihiệuquảnhưmongđợi,mộtcôngtysẽlàmbạnthấtvọng,vàcông

tycònlạisẽmanglạihiệuquảhơncảmứcbạntừngtưởngtượngvàsẽkhiếnbạnkinhngạcvớikhoảnlãiphithường.Vìkhôngcócáchnàodựđoánđượccôngtynàocóthểmanglạilợinhuậnvượtmongđợicòncôngtynàosẽgâythấtvọng,nênNAICkhuyêndanhmụcđầutưnêncóítnhấtnămcôngty.NAICgọiđâylàQuytắcconsố5(RuleofFive).

CuốnSổtaynhàđầutưcủaNAICđãbổsungthêmmộtsốchâmngônquantrọngchotiếtmụchợpxướngcủacáchọcsinhtrườngSt.Agnes:

Khônggiữnhiềucổphiếuhơnmứcbạncóthểnắmvữngthôngtin.

Đầutưđềuđặn.

Khiđầutư,bạncầnxemxétxem:thứnhấtlàdoanhthuvàthunhậptrênmỗicổphầncóđangtănglênvớimộttỷlệhợplý,vàthứhailàbạncóthểmuacổphầnởmứcgiáphùhợpkhông.

Sẽrấthiệuquảkhixemxétkhảnăngtàichínhvàcơcấunợđểđánhgiáliệucómộtvàinămkhôngthuậnlợinàolàmcảntrởtiếntrìnhpháttriểndàihạncủacôngtyđókhông.

Muahoặckhôngmuacổphiếutrêncơsởnhậnđịnhliệusựtăngtrưởngcủacôngtycóphùhợpvớicácmụcđíchcủabạnvàgiácóhợplýkhông.

Hiểurõnguyênnhângiúptăngdoanhthutrongquákhứsẽgiúpbạnđưaranhậnđịnhchínhxácvềkhảnăngtỷlệtăngtrưởngdoanhthuđótiếptụcxảyratrongtươnglai.

Đểhỗtrợcácnhàđầutưtìmhiểusâuhơnvềcácvấnđềtrên,NAICcungcấpsổtayđầutưcủatổchứcvàmộtkhóanghiêncứutạinhàhướngdẫncáchtínhmứctăngtrưởngthunhậpvàdoanhthu,cáchdựatrêntiêuchíthunhậpđểxácđịnhxemgiácổphiếurẻhayđắthayhợplý;vàcáchđọcbảngcânđốikếtoánđểbiếtliệumộtcôngtycóđủtàilựcvượtquanhữnggiaiđoạnkhókhănhaykhông.Vớinhữngngườiyêuthíchcácconsốvàmuốnthựchiệnnhiềunghiêncứuđầutưcôngphuhơnsovớitừtrướcđếnnay,thìđâychínhlàmộtđiểmkhởiđầutuyệtvời.

NAICcònxuấtbảnmộtnguyệtsan,BetterInvesting(Đầutưhiệuquảhơn),trongđókhuyếnnghịcáccổphiếucủacáccôngtytăngtrưởngđầy

triểnvọngvàcungcấpcácthôngtincậpnhậtđềuđặnvềtìnhhìnhcáccôngtynày.

CChương2Nhữngngườimắcchứnglosợcuốituần

hìakhóađểkinhdoanhcổphiếucólãilàkhônglosợđếnmứcbánchúngđi.Hàngnăm,córấtnhiềucuốnsáchnóivềcáchthứclựachọncổphiếuhoặctìmkiếmquỹtươnghỗthànhcông.Tuynhiên,tấtcảnhữngnguồnthôngtinbổíchnàysẽtrởnênvôíchnếukhông

cósứcmạnhýchí.Trongchếđộănkiêngcũngnhưtrongkinhdoanhcổphiếu,chínhýchíquyếttâmmớilàyếutốquyếtđịnhchứkhôngphảitàinăng.

Đốivớitrườnghợpcủaquỹtươnghỗmànhờchúngcácnhàđầutưkhôngbuộcphảiphântíchcáccôngtyhoặcbámsátthịtrường,thìthôngthườngchínhnhữngđiềunhàđầutưbiếtlạicóthểlàmhạihọ.Ngườikhôngbaogiờphảilolắngsuynghĩvềtìnhhìnhkinhtế,vôtìnhbỏquađiềukiệncủathịtrường,vàđầutưtheomộtkếhoạchnhấtđịnhsẽđạthiệuquảtốthơnsovớingườiphảidànhthờigiannghiêncứuvàcốgắngxácđịnhthờigianđầutưcủamình,chỉđầutưkhianhtathấytựtinvàrútluikhicảmthấybấtổn.

Đâylàbàihọckinhnghiệmmàtôiđượcnhắcnhởhàngnăm,tạihộinghịthườngniêncủatạpchíBarron’s,khimộtnhómchuyêngiadồnhếttâmtrívàonỗilolắngcuốituần.Từnăm1986,tôiluônthamgiasựkiệnnày.Vàotháng1,chúngtôitổchứchọptrongkhoảngtámtiếngđểtraođổivềnhữngmẹođầutưcổphiếuhay,vàhầuhếtchúngđềuđượcđăngtrongbasốbáotuầntiếpsauđó.

Nhómchuyêngiaquảnlýtiềnđãluốngtuổivàtócđãngảmàuchúngtôinhậnđượcrấtnhiềusựquantâmđặcbiệt.Đôikhicũngcóthêmmộtthànhviênmớivàmộtthànhviêncũphảirakhỏinhóm,nhưngcácthànhviêncốđịnhgồmcóMarioGabellivàMichaelPrice,làhainhàđiềuhànhcácquỹgiátrịđượcđánhgiárấtcaovàgầnđâyđãtrởthànhmốtthịnhhànhtronggiớiđầutư;JohnNeffthuộcQuỹVanguardWindsor,ngườitừnglàmộthuyềnthoạivàothờiđiểmtôibắtđầuđiềuhànhquỹMagellannăm1977;PaulTudorJones,mộtthầnđồngtronglĩnhvựckinhdoanhhànghóa;FelixZulauf,mộtchủngânhàngquốctếvàcũnglàngườirấthaylolắng,mặcdùtheotôibiết,ôngvẫnđượccoilàngườilạcquankhicònởquêhươngThuỵSỹ,đấtnướccủanhữngconngườiluônlolắngvềmọithứ;MarcPerkins,

mộtnhàquảnlýtiền;OscarSchafer,mộtchuyêngiavềnhững“hoàncảnhđặcbiệt”(3);RonBaron,ngườiluôntìmkiếmnhữngcổphiếumàPhốWallkhôngbaogiờnghĩđến;vàArchieMacAllaster,mộtnhàđầutưgiàukinhnghiệmtrênthịtrườngphitậptrung.

Năm1992,vịtrícủaPaulTudorJonestrongnhómđãđượcthaythếbằngBartonBiggs,chủtịchtậpđoànQuảnlýtàisảnMorganStanleyvàlàmộtngườichuyênsănlùngcổphiếugiárẻ.MarcPerkinsgianhậpnhómnăm1991,khiJimmyRogers,mộtngườilàmviệctạiBarron’strongsuốtnămnămliền,từbỏPhốWallđểtheođuổikếhoạchkinhdoanhtơlụacổtrênkhắpđấtnướcTrungQuốc.

Cuộchộithảothườngniêncủachúngtôithườngđượcchiathànhhaiphần.Phầnthứnhấtlànộidungkháiquátvềthịtrườngtàichính,trongđó,chúngtôiđượckhuyếnkhíchthảothuậnvềvấnđềnềnkinhtếsẽđivềđâu,vàliệucóphảithếgiớisắpđiđếnhồikếthaykhông.Đâylànộidungkhiếnchúngtôirấttrăntrở.

Nhữngnộidungthảoluậnkháiquáttrênđâyrấtđángđượcphântích,bởivìchúngcũnggiốngnhưhàngnghìncuộctraođổitươngtựdiễnragiữanhữngnhàđầutưnghiệpdưtrongmộtbữaănsáng,hoặctạimộtcâulạcbộchămsócsứckhỏehoặctrênsângolfvàocáckỳcuốituần.Chỉvàothờigiancuốituầnmọingườimớicóthêmthờigianđểsuyngẫmvềnhữngtintứcnhứcnhốiđượctruyềnđạttớichúngtathôngquatruyềnhìnhvàbáochí.

Khimởnhữngkênhthôngtinđóra,chúngtasẽphảichóngmặttrướcvôtậnnhữngtintứcnhưthểngàytậnthếđangđến:hiệntượngnónglêntoàncầu,hiệntượngtoàncầulạnhđi,suythoái,lạmphát,nạnmùchữ,chiphíytếcao,thâmhụtngânsách,hiệntượngròrỉchấtxám,chiếntranhbộlạc,tộiphạmcótổchức,tộiphạmphitổchức,nhữngvụbêbốivềtìnhdục,nhữngvụtaitiếngtiềnbạc,vànhữngvụbêbốivềcảtìnhdụclẫntiềnbạc.Ngaycảnhữngtrangtinvềthểthaocũngcóthểlàmbạnphátốm.

Nếuđốivớinhữngaikhôngđầutưcổphiếu,việctheodõicáctintứctrênchỉđơnthuầnkhiếnhọphiềnlòng,thìđốivớigiớiđầutư,nólạilàmộtthóiquennguyhiểm.AicònmuốnsởhữucổphầncủaGapkhingườitiêudùngđangdầnbịtiêudiệtbởiloạivirútHIVvàlỗthủngtầngOzon,rừngnhiệtđớibiếnmấtvàbiếnBáncầuTâythànhSamạcGobimới,nhữngthảmhọamàsớmmuộncũngcóthểdẫnđếnsựsụpđổcủanhữngtàikhoảntiếtkiệmvàcáckhoảnvay,nhữngthànhphố,vànhữngkhungoạiôcònsótlại?

Cóthểbạnsẽkhôngbaogiờtựthừanhậnrằng:“TôiquyếtđịnhbáncáccổphầnGapcủamìnhlàdotôiđọcđượcmộtbàibáotrongtạpchíSundayvềảnhhưởngcủahiệntượngtoàncầunónglên”,nhưngloạilogiccuốituầnnàylạiđầysứcmạnhvàbíẩn,khiếncáclệnhbánđượcđưaranhưtrútnướcvàonhữngngàythứHaiđầutuần.Khôngphảingẫunhiênmàtừtrướctớinay,ngàythứHailuônlàngàycổphiếuxuốngdốcvàtháng12làthángkinhdoanhthualỗ,khimộtgiaodịchbánthualỗthuếthườngniênđượckếthợpvớimộtkỳnghỉkéodài,vàtrongkỳnghỉđó,hàngtriệungườilạicóthêmthờigianđểsuytínhvềvậnmệnhcủathếgiới.

Suyngẫmcuốituầnlàvấnđềmànhómchuyêngiachúngtôithườngbànluậnvàophầnđầucáccuộchọphàngnăm.Năm1986,chúngtôithảoluậnvềM-1vàM-3,chươngtrìnhhạnchếtìnhtrạngthâmhụtGramm-Rudman,vềhànhđộngcủanhómG7,vàliệu“hiệuứngđườngcongJ”(4)cógiúplàmgiảmthâmhụtthươngmạihaykhông.Đếnnăm1987,chúngtôilorằngđồngđô-lasẽsụpđổ,cáccôngtynướcngoàiphágiásảnphẩmtrênthịtrườngMỹ,cuộcchiếntranhIran−I-rắcgâyratrìnhtrạngthiếuhụtdầutrêntoàncầu,ngườinướcngoàingừngmuacổphiếuvàtráiphiếuMỹ,ngườitiêudùngthìlúnsâuvàocôngnợvàkhôngcònkhảnăngmuahànghóa,cònTổngthốngReagansẽkhôngđượcgiữnhiệmkỳthứba.

Khôngphảitấtcảchúngtôilúcnàocũnglolắng.Mộtsốngườilolắngnhiềuhơnngườikhác,cóngườithìnămnaylolắngnhưngnămsaulạikhông,cònmộtsốngườithườngrấtlạcquanvềtươnglai,vàđóchínhlànhântốgiúptăngthêmphầnsôiđộngchocáccuộchọpảmđạm.Trênthựctế,nămmàhầuhếtchúngtôiđềucócáinhìnlạcquanvềtươnglainềnkinhtếvàthịtrườngcổphiếuchínhlànăm1987,lànămthịtrườngchứngkhoántụtdốcthêthảmtới1.000điểm.NgườiduynhấtlêntiếngcảnhbáovềnămđólàJimmyRogers.Ôngcũngchínhlàngườimộtlầnnữacấthồichuôngcảnhbáovàonăm1988vềsựsụtgiảmgiácổphiếutrêntoànthếgiớiđangđếngần.Rogersnổitiếngvớiviệc“bánnon”cổphiếukhiôngdựđoánrằngcổphiếusẽbiếnđộng,tuynhiên,mặcdùdựcảmxấunhưvậynhưngôngvẫnkhuyếnnghịmuamộtvàichứngkhoánngắnhạntrênBarron’strongnămđóhoặcnămsauđó.Mộtnhàđầutưthànhcôngsẽkhôngđểnỗilolắngcuốituầnđiềukhiểnchiếnlượcđầutưcủamình.

Thànhviêncủacuộchọpthườngniênnàyđềulànhữngchuyêngiacóthếlực,quảnlýhàngtỷđô-lacủakháchhàng,vàtừcuộchọpnàyđếncuộchọpkhác,chúngtôikhôngthểđiđếnthốngnhấtvềviệcliệuchúngtasẽđốimặtvớitìnhtrạngsuygiảmtoàncầuhaymộtcúđảochiềuđilêncủanềnkinhtế.

Sẽlàcầnthiếtkhilưuýrằngnhữnglolắngcủachúngtôilêntớiđỉnhđiểmtrongcuộchọpnăm1988,đượctổchứchaithángsausựsụpđổcủathịtrườngchứngkhoán.Vìvừaphảichịumộtcơnkhủnghoảnglớn,nênlẽdĩnhiênchúngtôicũngsẽchờđợimộtcơnkhủnghoảngtươngtựvàonămsắptới.ĐiềunàydẫntớiQuytắc4củaPeter:

Bạnkhôngthểthấytươnglaiquagươngchiếuhậu.

Năm1988,Zulaufđãđịnhhìnhmộtnămmớibằnglờiphátbiểukhaimạc:“Tuầntrăngmật,từnăm1982đến1987,đãquarồi.”Vàđâythậmchívẫncònlàýkiếnlạcquannhấtđượcphátbiểutrongcuộchọphômđó.Thờigiancònlại,chúngtôibànluậnvềvấnđềliệusắptớicóxảyrathịtrườnggiáxuốngđiểnhình,điềucóthểlàmchỉsốbìnhquânDowJonesgiảmxuốngđếnmức1.500hoặcthấphơn,haylàmộtthịtrườngđầucơgiáxuốngchếtngười,mộtthịtrườngcóthể“tiêudiệthầunhưtoànbộcộngđồngtàichínhcũngnhưgiớiđầutưtrêntoànthếgiới”(JimmyRogers)vàgâyramột“hiệuứngsụpđổtrêntoànthếgiớinhưchúngtatừngchứngkiếntrongnhữngnămđầuthậpkỷ1930”(PaulTudorJone).

Liênquanđếnvấnđềthịtrườnggiáxuốngchếtngườivàhiệntượngsụtgiátrêntoànthếgiới,chúngtôithảoluậnvềtìnhtrạngthâmthụtcáncânthươngmại,nạnthấtnghiệpvàthâmhụtngânsách.Thườngthìrấthiếmkhitôicóthểngủngongiấcvàonhữngđêmtrướccuộchọpthườngniên,nhưngsaucuộchọplầnnày,suốtbathángtrờitôingủkhôngyêngiấc.

Ởmộtmứcđộnàođóthìcuộchộithảonăm1989vẫnvuivẻhơncuộchộithảonăm1988,mặcdùZulaufcócảnhbáorằngnăm1989lànămconrắn,vàtheoquanniệmcổtruyềncủangườiTrungQuốcthìđólàmộtđiềmxấu.Nhưngkhichúngtôitổchứchộithảovàonăm1990,cuộcsuythoáiđượctiênđoánnămđólạikhôngxảyraởđâuvàchỉsốDowđãtăngtrởlạilên2.500điểm.Tuynhiên,chúngtôivẫntìmđượcmộtsốlýdođểkhôngmuacổphiếu:sựsuysụpcủathịtrườngbấtđộngsản,mộthiểmhọalớnkhácđốivớidanhmụcđầutư.Chúngtôidodựtrướcmộtthựctếđólà,saubảynămliềnthịtrườngđilên(năm1987kếtthúcvớithànhcônghơnmộtchútsovớinăm1986,bấtchấpcuộcĐạisuythoái),việcthịtrườngsuygiảmlàkhôngthểtránhkhỏi.Vấnđềđángloởđâylàmọithứđềudiễnraquásuônsẻ!Nhómcácchuyêngiachúngtôi,nhữngngườitinhtườngvàkhông

dễbịđedọa,đangbànđếnchuyệnrúttiềnkhỏingânhàngvàcấtgiữởnhà,vìnghĩrằngnhữngngânhànglớncóthểsẽbịphásảnvàlàmsuyyếucảhệthốngngânhàng.

Chủnghĩabiquancủanăm1990đãvượtxacảchủnghĩabiquancủanăm1980-1982,khimàgiớiđầutưcảmthấychánnảnvớicổphiếuđếnmứcbấtkỳkhinàochủđềnàyđượcđưara,họđềuchuyểnsangnóivềnạnđộngđất,cácđámtang,haythậmchícảnhữngvấnđềvuvơ,khôngđâuvàođâu.Đếnnăm1990,họkhôngchỉđơnthuầntránhbànluậnvềchủđềđó,màhọcònrấtmuốnkểchobạnnghevềviệchọđangđánhcượcvớithịtrườngnhưthếnào.Tôicònnghethấyngaycảnhữngngườiláixetaxicũngbànluậnvềtráiphiếu,cònnhữngngườithợcắttócthìkhoácloácvềviệchọđãmuacác“quyềnchọnbán”,lànhữnggiaodịchcógiátrịtănglênkhigiácổphiếugiảm,nhưthếnào.

Thợcắttóclàthànhphầndâncưmàtôichorằngchưatừngbaogiờnghenóivềcácquyềnchọnbáncổphiếu,nhưnggiờthìhọlạiđangđặtcượcvàonhữnggiaodịchphứctạpnàybằngchínhđồnglươngkhónhọccủamình.NếuquanđiểmnênbántấtcảcổphiếukhinhữngcậubéđánhgiàymuachúngcủaBernardBaruchlàđúng,thìmộtđiềuchắcchắnlàthờiđiểmnhữngngườithợcắttóckhámpháracáchợpđồngquyềnchọnbánsẽchínhlàthờiđiểmthíchhợpđểmua.

Đểminhhọatâmtrạngchungcủacôngchúngvàomùathu1990,tôisẽđưarađâymộtsốvídụtiêubiểuvềtiêuđềcácbàibáonămđó:

“Tìnhtrạngsảnxuấtđìnhtrệnămnayđãgiángmộtđònkhốcliệtvàogiớichuyênmôn”WallStreetJournal,ngày4/10.

“Côngviệccủabạnantoànđếnmứcnào?,”Newsweek,ngày5/11.

“Sựsụpđổcủathịtrườngbấtđộngsản,”Newsweek,ngày1/10.

“Giánhàchothuêcaocóthểgâykhókhănvềvấnđềnhàởchogiớitrẻ,”BusinessWeek,ngày22/10.

“Khủnghoảngnhàđấtgâykhókhănchonhữngtusửanhà,”BusinessWeek,ngày22/10.

“Khủnghoảngthịtrườngbấtđộngsảnsẽtácđộngxấuđếncácthểchếtàichínhrasao,”U.SNews,ngày12/11.

“SựsuythoáicủathịtrườngnhàđấtbắtđầutừmiềnĐôngBắccáchđâybanămgiờđâyđãlanrakhắpcáckhuvựctrêntoànquốc,”NewYorkTimes,ngày16/12.

“KếhoạchhạnchếthâmhụtsẽchịukếtcụcbithảmtạiQuốchộivàkhôngphảilàmộtbàithuốctrịbáchbệnh,”WallStreetJournal,ngày1/10.

“NhữngtháchthứcđốivớinềnkinhtếMỹ,”WallStreetJournal,ngày3/12.

“Ngườitiêudùngđãnhìnthấytrướctươnglaivàhếtsứcchánnản,”BusinessWeek,ngày10/12.

“KimchỉnamsinhtồnchoThờikỳcủanhữngnỗilolắng,”Newsweek,ngày31/12.

“NướcMỹcòncóthểtiếptụccạnhtranh?,”Times,ngày29/10.

“Liệungânhàngcủabạncóthểduytrìổnđịnh?,”U.SNews,ngày12/11.

“NgườidânMỹđangthụtlùivàcóthểlàmgìđểcứuvãntìnhthế,”BusinessWeek,ngày17/12.

VàđiềutồitệhơncảlànướcMỹphảiđốimặtvớimộtcuộcchiếngiữasamạc.NhữngchiếcmáyquaytrànngậpphòngđưatincủaLầunămgóc,nơicóhàngtriệukhángiảlầnđầutiênbiếtI-rắcvàCô-oétnằmởđâu.CácnhàhoạchđịnhchiếnlượcquânsựthìthảoluậnvềvấnđềcầnphảicóbaonhiêuchiếctúiđựngđểchuyểnthithểnhữngngườitửnạndovũkhíhóahọcvàsinhhọcvìquânđộiMỹsẽsớmbịbạitrậntrướcđộiquânđượchuấnluyệnkỹcàngcủaI-rắc−lựclượngquânđộilớnthứtưtrênthếgiới.

NhữnglolắngvềCuộcchiếntranhvùngVịnhnàyảnhhưởngmạnhmẽđếncácchuyêngiadựbáovốnđãhaylolắng.Ngày15/1/1991,khitổchứchộithảotạivănphòngcủatạpchíBarron’s,nỗiámảnhvềnhữngchiếctúi

đựngthithểcứámảnhtâmchíchúngtôi.Trongphầnthảoluậnvềchủđề“kiểmsoátnềnkinhtế”,mặcdùbầukhôngkhíđãuámsẵn,Zulaufmộtlầnnữalạiđưaraquanđiểmcònảmđạmhơn.ÔngtiênđoánrằngchỉsốDowsẽgiảmkhoảng2.000điểm,cònMichaelPricethìnhậnthấychỉsốcóthểgiảmtới500điểm,vàcuốicùng,MarcPerkinsthìdựđoánchỉsốsẽgiảmkhoảng1.600–1.700điểm.Bảnthântôithìchorằngtrườnghợpxấunhấtlàchúngtacóthểsẽphảiđốimặtvớitìnhtrạngsuythoáinghiêmtrọng,vànếucuộcchiếntranhnămđógâyhậuquảnghiêmtrọngnhưmộtsốngườinghĩ,thìgiácổphiếusẽcóthểgiảmtới33%.

BạnsẽkhôngđượcthamgianhómthảoluậnBarron’snếukhôngphảilàmộtnhàđầutưthànhcông,vìvậy,cóthểkhẳngđịnhrằngtấtcảchúngtôiđềuđãcốgắngphầnnàođểpháttriểnmộtphươngphápđầutưnghiêmngặt,nhờđóchúngtôingănchặnđượcnhữngtínhiệutiêucựccủachínhmình.TôibiếtrằngcónguycơChiếndịchbãotápsamạcsẽgâyranhữngxungđộtkéodàivàđẫmmáu,nhưngđồngthời,bảnnăngcủamộtnhàđầutưcổphiếutrongtôikhôngthểkhôngchúýđếnnhững“mónhời”hếtsứchấpdẫndocácnhàđầutưđổxôbáncổphiếukhắpnơi.TôikhôngcònkinhdoanhhàngtriệucổphầnnhưkhicònlàmởMagellan,nhưngtôimuabổsungvàosốcổphầncủariêngmìnhvàvàocáctổchứctíntháctừthiệnvàcáctổchứccôngcộngmàtôithamgiahỗtrợquảnlýdanhmụcđầutư.Tháng10/1990,WallStreetJournalđăngthôngcáolàtôiđãtăngvốngópcánhântạiW.R.GracevàMorrison-Knudsen,làhaicôngtymàtôithamgiahộiđồngquảntrị.Tôitiếtlộvớiphóngviênbáorằngđóchỉlà“haitrongsốmườicổphiếumàtôimuabổsung...nếugiácủachúnggiảmthêm,tôisẽtiếptụcmuavào”.Tôicòncôngkhaimuathêm2.000cổphầntạiMagellanđểbổsungvàocổphầncủamình.

Thờiđiểmkhiđóquảlàmộtviễncảnhhoànhảođốivớimộtngườiđầutưcổphiếucókỷluậtđểtìmkiếmnhữngdanhmụcmuađầytriểnvọng.Cáctítbáohếtsứcbiquan,đếncuốimùahèvàđầumùathu,chỉsốtrungbìnhDowJonestiếptụcgiảm600điểm,nhữngngườiláitaxikhôngngừngnóivềtráiphiếu,tiềnmặttrongquỹtàisảncủacácchuyêngiaquảnlýquỹchiếmtới12%,vàítnhấtnămngườitrongnhómthảoluậncủachúngtôiđưaradựđoánvềmộtthờikỳsuythoáinghiêmtrọng.

Tấtnhiên,bâygiờchúngtôiđãbiếtrằngcuộcchiếntranhkhiấykhôngkhốcliệtnhưmộtsốngườidựđoánvànhữnggìmàchúngtôithuđượctừthịtrườngcổphiếuthayvìgiảm33%thìchỉsốtrungbìnhS&P500lạităng30%,chỉsốDowtăng25%,còncáccổphiếunhỏhơntăngtới60%,nhờthếnăm1991đãtrởthànhnămxánlạnnhấttronghaithậpkỷliêntiếp.Rấtcó

thểbạnđãbỏlỡnhữngkhoảnlãihấpdẫnđónếutrướcđâybạncóchútquantâmnàotớinhữngdựđoánbiđátnổitiếngcủachúngtôi.

Hơnthế,nếubạntừngquantâmsátsaotớinhữngýkiếnbiquancủahầuhếtcácphiênhọpvềchủđề“kiểmsoátnềnkinhtế”củachúngtôitrongvòngsáunămqua,cóthểbạnđãlosợđếnmứctừbỏcổphiếucủamìnhvàochínhgiaiđoạncổphiếutănggiámạnhnhấttronglịchsửhiệnđại,khimànhữngnhàđầutưđãcốtìnhphớtlờquanđiểmchorằngthếgiớisắpđếnhồikếtthúc,làmchosốvốncủahọtănglêngấpbahoặcgấpbốnlần.HãynhớtớiđiềunàykhiaiđócanngănbạnbỏtiềnvàomộtkhoảnđầutưcólợibằngcáchcốthuyếtphụcbạnrằngnướcNhậtBảnsẽbịphásảnhaymộtsựkiệnxấusẽtấncôngSàngiaodịchchứngkhoánNewYork.

“Hồihộpvàsợhãilàmthịtrườngbaophủmộtbầukhôngkhínặngnề,”Barron’sđãviếtnhưvậyvàotuầnlễdiễnracuộchọpcủachúngtôinăm1991,vàngaytrướckhithịtrườngtăngđộtbiến,khiếnchỉsốDowđạtđếnmứckỷlục.

BỨCTRANHLỚNThậtđơngiảnđểtựnhủvớibảnthânrằng:“Tôinghĩlầnsautôisẽphớt

lờnhữngtinxấukhithịtrườngchứngkhoángiảmgiávàsẽmuavàomộtsốmónhời.”Thếnhưng,vìmỗimộtđợtkhủnghoảngdườngnhưlạitồitệhơnđợttrước,nênviệcphớtlờnhữngtinxấusẽngàycàngtrởnênkhókhăn.Cáchtốtnhấtđểkhôngphảiởtrongtìnhtrạnglolắngthấtbạitrongđầutưcổphiếulàhãymuachúngtheomộtkếhoạchthườngxuyên,cốđịnhhàngtháng.Đâychínhlàcáchthứcmàrấtnhiềungườithựchiệntrongcáckếhoạchnghỉhưu401(k)vàtạicáccâulạcbộđầutưmàtôiđãđềcậptrongcácphầntrước.Khôngcógìngạcnhiênkhihọđầutưhiệuquảhơnsovớikhimuavàohaybánracăncứtheođánhgiátìnhhìnhthịtrường.

Nghịchlýcủacảmxúctrongđầutưcổphiếulàởchỗkhôngphảilúcnàoconngườicũngcảmthấylạcquanhơnsaukhithịtrườngtănglênđược600điểmvàcổphiếuđượcđịnhgiáquácao,vàcảmthấytồitệhơnkhithịtrườnggiảm600điểmvàthịtrườngtrànngậpcổphiếugiárẻ.Nếubạnkhôngtăngvốnđầutưcổphiếuđềuđặnhàngthángtheokếhoạch,thìbạnsẽphảitìmramộtsốcáchđểgiữvữnglòngtincủamình.

Giữvữnglòngtinvàlựachọncổphiếudườngnhưlàhaivấnđềkhông

mấyliênquan.Thếnhưng,thựcramuốnlựachọncổphiếuthànhcông,bạnphảicókhảnănggiữvữnglòngtin.BạncóthểlàmộtchuyêngiahàngđầuthếgiớivềnhữngbảngcânđốikếtoánhaychỉsốP/E,nhưngnếukhôngcóniềmtinvữngchắc,bạnsẽrấtdễbịảnhhưởngbởinhữngdòngtítbáođầybiquan.Bạncóthểđầutưvàomộtquỹtươnghỗhoạtđộnghiệuquả,nhưngnếukhôngcóniềmtin,bạnsẽbánchúngđikhilosợđiềutồitệnhấtcóthểxảyranếugiácổphiếusụtxuốngmứcthấpnhất.

Vậyđólàthứniềmtingì?NiềmtinrằngnướcMỹsẽquađượccơnnguynan,niềmtinrằngngườidânsẽtiếptụccuộcsốngbìnhthường,vàniềmtinrằngcácdoanhnghiệpvẫntiếptụcphânchialợinhuậnchocổđông.Niềmtinrằngkhinhữngdoanhnghiệpgiàcỗimấtđiđộnglựcvàbiếnmất,thìnhữngdoanhnghiệpmớitrànđầysứcsốngnhưWal-Mart,FederalExpress,vàApple,sẽnổilênvàtạodựngchỗđứngtrênthịtrường.NiềmtinrằngngườidânMỹrấtchămchỉvàđầysángtạo.

Bấtkỳkhinàocảmthấyhồnghivàthấtvọngvềtìnhcảnhhiệntại,tôiđềucốgắngtậptrungvàomộtBứctranhlớn.BạnnênnhìnvàoBứctranhlớnnếumuốngiữvữngniềmtintrongsuốtquátrìnhđầutưcổphiếu.

Bứctranhlớnchochúngtathấytrong70nămqua,lợinhuậntừcổphiếuđạtmứctrungbìnhlà11%/năm,trongkhithunhậptừhốiphiếu,tráiphiếuBộtàichínhvàcácloạithươngphiếuchỉđạtmứcxấpxỉmộtnửaconsốđó.Mặcdùtrongthếkỷnàyđãcóhàngnghìnlýdokhiếnthếgiớicóthểsẽđếnhồikếtthúc,sởhữucổphiếuvẫnđemlạimứclợinhuậngấpđôisovớitráiphiếu.Vềlâudài,đầutưtheochiềuhướngcủathôngtinnàysẽcólợihơnnhiềusovớiviệcthựchiệntheoquanđiểmcủa200chuyêngiabìnhluậnvàcácdịchvụtưvấndựđoánthờikỳsuythoáiđangtớigần.

Ngoàira,cũngtrongkhoảngthờigian70nămmàcổphiếuđãchứngtỏhiệuquảvượttrộisovớibấtkỳcôngcụthaythếphổbiếnnào,thịtrườngđãtrảiqua40lầnsụtgiảmtừ10%trởlên.Trongđó,cótới13lầnthịtrườngsụtgiảmđến33%,vàđâyđượccoilànhữngđợtsụtgiảmnghiêmtrọng,baogồmcảthờikỳĐạisuythoáinăm1929-1933.

Tôitinrằnghơnbấtkỳyếutốriênglẻnào,chínhkýứcdaidẳngcủacuộcĐạikhủnghoảng1929làlýdokhiếnhàngtriệunhàđầutưtiếptụctránhxacổphiếuvàquantâmđếntráiphiếucũngnhưcáctàikhoảntiềngửigiaodịch.Sáumươinămsau,cuộcĐạisuythoáiđóvẫnkhiếnmọingườithấysợhãicổphiếu,thậmchícảnhữngngườivàothờikỳnăm1929cònchưarađờinhưthếhệtôi.

NếuđâylàmộthộichứngtổnthươngtinhthầnthờikỳhậuSuythoáimàchúngtaphảichịu,thìđóquảlàmộtcáigiáquáđắt.Tấtcảnhữngngườivẫntiếptụcđầutưvàotráiphiếu,tàikhoảntiềngửigiaodịch,tàikhoảntiếtkiệmhoặcthươngphiếuđểtránhbịảnhhưởngbởimộtđợtSuythoáikhácđềuđãbởlỡcơhộithulợinhuậntừcổphiếutrongsuốt60nămvàphảigánhchịuảnhhưởngnặngnềcủatìnhtrạnglạmphát,mộthậuquảmàtrảiquathờigianthậmchícòngâytổnthấtchotàisảncủahọhơnbấtcứthờikỳsụpđổnàomàhọtừngtrảiqua.

Vìtheosaucuộckhủnghoảng1929làmộtthờikỳSuythoái,nênchúngtathườngliênkếthiệntượngsụpđổthịtrườngcổphiếuvớihiệntượngsụpđổnềnkinhtế,vàtinrằngnóchínhlànguyênnhândẫnđếnsụpđổkinhtế.Quanniệmsailầmnàyvẫntồntạitrongtâmtrícôngchúng,ngaycảkhichúngtabiếtrằngcuộckhủnghoảngchưađượccôngbốxảyravàonăm1972cũnggâyhậuquảnghiêmtrọngkhôngkémcuộcĐạikhủnghoảng1929(cổphiếucủanhữngcôngtynổitiếngnhưTacoBellcũnggiảmtừ15đô-laxuốngcòn1đô-la),nhưngnóđãkhôngdẫnđếntìnhtrạngsụpđổkinhtếvàcuộcĐạikhủnghoảng1987cũngvậy.

CóthểsẽcómộtđợtĐạikhủnghoảngkhác,nhưngvìtôikhôngđủkhảnăngđưaradựđoánchonhữngsựkiệnnhưvậy−vàtấtnhiêncảnhữngđồngnghiệpxuấtsắccủatôitrongnhómhộithảoBarron’scũngthế−thìviệctựvệtrướcliệucóýnghĩagì?Trongsố39/40đợtsụtgiảmcủathịtrườngcổphiếutronglịchsửhiệnđại,tôiđãcóthểbántấtcảcổphiếucủamìnhvàsauđóhốitiếc.NgaycảtrongnhữngcuộcĐạikhủnghoảng,cuốicùngcổphiếucũngsẽvựcdậyđược.

Hiệntượngcổphiếusụtgiảmkhôngphảilàmộtsựkiệnđángngạcnhiên,mànómangtínhchấtđịnhkỳ−cũngchỉbìnhthườngnhưthờitiếtlạnhgiáởbangMinnesotavậy.Nếubạnsốngởmộtnơikhíhậulạnh,bạnsẽquenvớinhiệtđộthấp,vìthếkhinhiệtđộngoàitrờixuốngdưới00C,bạncũngsẽkhôngnghĩlàmộtKỷbănghàkhácđangbắtđầu.Bạnkhoácáoấm,rắcmuốitrênđườngđi,vàtựnhắcnhởmìnhrằngkhimùahèđến,nắngấmsẽtỏarạngkhắpnơi.

Mộtnhàđầutưthànhcôngcũngsẽđốimặtvớisựsụtgiácổphiếutheocáchđó.Bạnbiếtđiềuđósẽxảyra,vàbạnsẵnsàngvượtquanó,vàkhinhữngcổphiếubạnyêuthíchbịhạgiá,bạnchớpngaylấycơhộinàyđểmuavàonhiềuhơnnữa.

SauthờikỳĐạikhủnghoảng,khichỉsốtrungbìnhDowJonesgiảmtới

508điểmchỉtrongmộtngày,chínhlàthờikỳmàhàngloạtchuyêngiadựđoánlàthờikỳtồitệnhất,thếnhưng,nhưchúngtađãthấy,việcchỉsốDowgiảmtới1.000điểm(giảmtới33%sovớitháng8)đãkhôngdẫnđếntìnhtrạngnhưnhiềungườidựtính.Dùkhốcliệtnhưngđâylàđợtsuythoáicótínhchấtthôngthường,làđợtsuythoáicuốicùngtrongchuỗi13đợtsụtgiảmtới33%trongthếkỷnày.

Đợtsụtgiảm10%tiếptheo,mộthiệntượngcóthểđãxảyrakểtừkhitôiviếtcuốnsáchnày,sẽlàđợtsụtgiảmthứ41tronglịchsửhiệnđại,hoặc,sẽlàlầnsụtgiảmthứ14nếucổphiếulạigiảm33%.TrongbáocáothườngniêncủaMagellan,tôithườngnhắclạivớicáccổđôngrằngnhữngđợtthịtrườngsụtgiảmnhưvậylàđiềukhôngthểtránhkhỏi.

Câuchuyệnvề40lầnsụtgiảmcủathịtrườngcổphiếuvẫntiếptụclànguồnđộngviêntinhthầnchotôitrongsuốtnhữngthờikỳảmđạmkhibạnvàtôilạicómộtcơhộikháctrongmộtchuỗicáccơhộiđểmuacổphiếucủacáccôngtylớnvớimứcgiácựcrẻ.

MChương3Khámpháthếgiớiquỹtươnghỗ

ọingườitừngchorằngquỹtươnghỗgiúpbạnkhôngcònđauđầukhiđầutư−khôngcònphảilolắngxemnênlựachọnloạicổphiếunào.Nhưngquanđiểmnàygiờđâykhôngcònđúngnữa.Ngàynay,bạnphảilolắngvềviệclựachọnquỹtươnghỗnào.

Theothốngkê,hiệncótới3.565quỹtươnghỗtrênthịtrườngMỹ:1.266quỹchứngkhoán,1.457quỹtráiphiếuvàthunhập,566quỹthịtrườngtiềntệchịuthuế,và276quỹtráiphiếuđôthịngắnhạn.Trongkhivàonăm1976chỉcó452cácquỹkiểunày(trongđó,quỹchứngkhoánlà278).

Hoạtđộngthànhlậpquỹthúvịnàydườngnhưkhôngcódấuhiệudừnglại.Chúngtacóquỹquốcgiavàquỹkhuvực,quỹbảohiểmvàquỹchuyênngành,quỹgiátrịvàquỹtăngtrưởng,quỹđơnthuầnvàquỹlai,quỹđốilập,quỹchỉsốvàkểcảquỹcủacácquỹ.Khôngbaolâunữa,chúngtasẽthấycócảquỹđộctài,quỹcủanhữngquốcgiakhôngsửdụngnguyênâm,quỹcủaquỹ.

Mớiđây,chúngtađãcómộtmốcquantrọngtronglịchsửlậpquỹ:sốquỹhiệntạivượtquácáccổphiếucánhânđượcgiaodịchtrêncảsànchứngkhoánMỹvàNewYork.Đángchúýhơnnữalàthựcchất328trongsốnhữngcổphiếucánhânnàychínhlàcácquỹtráhình.Vậylàmthếnàochúngtacóthểphânloạicảmộtrừngquỹnhưvậy?

TẠOLẬPDANHMỤCĐẦUTƯCáchđâyhainăm,chúngtôiđượcmờiđếnhỗtrợmộttổchứcphilợi

nhuậncơcấulạidanhmụcđầutư.Cũngnhưhầuhếtcáctổchứcphilợinhuậnkhác,tổchứcnàyluônởtrongtìnhtrạngthiếuvốn.Đãnhiềunămnay,hoạtđộngđầutưcủatổchứcchỉdomộtgiámđốcxửlý.Vịgiámđốcnàyđãthựchiệnbiệnphápmàhầuhếtcácnhàđầutưkhácđềulàm,đólàđầutưvàocảtráiphiếuvàcổphiếu.

Nhữngvấnđềmàchúngtôigặpphảikhitưvấncáchthứcphânbổlạinguồnvốnchotổchứcnàycũnglànhữngkhókhănmàmộtngườibình

thườngmắcphảikhithựchiệnnhữngtínhtoántươngtự.

Trướctiên,chúngtaphảixácđịnhxemcónêncơcấulạidanhmụcđầutưchứngkhoánvàtráiphiếuhiệntạikhông.Đâylàmộtbàitậpthúvị.Khôngcóquyếtđịnhđầutưnàocóảnhhưởngđếngiátrịròngtươnglaicủamộtgiađìnhhơnquyếtđịnhlựachọngiữatăngtrưởng–thunhậpđượcđưaratừbanđầu.

Trongdanhmụcđầutưcủagiađìnhmình,tôicầnthiênvềtráiphiếumộtchút,bởivìhiệnnaytôiphảidựavàothunhậptừđầutưđểbùđắpchotìnhtrạngkhôngcólương.Nhưngtôivẫnđầutưrấtnhiềuvàocổphiếu.Hầuhếtmọingườiđềucoitrọngthunhập,màxemthườngtăngtrưởng.Ngàynay,điềunàyngàycàngtrởnênphổbiến.Năm1980,69%sốvốnđầutưvàocácquỹtươnghỗđềuđượcchuyểnvàocácquỹcổphiếu.Đếnnăm1990,consốnàylà43%.Nhưnghiệnnay,xấpxỉ75%sốvốntrongcácquỹtươnghỗđượcdùngđểđầutưvàotráiphiếuvàcácquỹthịtrườngtiềntệ.

Việctráiphiếungàycàngtrởnênphổbiếnđemlạinhiềuthuậnlợichochínhphủ,chínhphủphảibánrấtnhiềutráiphiếuđểchitrảnhữngkhoảnnợcủaquốcgia.Nhưngtráiphiếukhôngmanglạinhiềumaymắnchongườinắmgiữnó,nhữngngườilẽranênđầutưvàocổphiếu.Nhưtôihyvọngđãthuyếtphụccácbạntrongphầngiớithiệu,cổphiếulàngườibạnhàophónghơnnhiềusovớitráiphiếu,hơn70nămquacổphiếuđãmanglạichochủsởhữu10,3%lợinhuậnhàngnămsovới4.8%chotínphiếudàihạncủaChínhphủ.

Lýdocổphiếucóhiệuquảhơntráiphiếukhárõràng.Vìcáccôngtyngàycànglớnmạnhvàthuđượclợinhuậncaohơn,cáccổđôngcủahọcũngđượcchiasẻphầnlợinhuậncaohơn.Tỷlệcổtứccũngđượctănglên.Cổtứclàmộtyếutốquantrọngtrongsựthànhcôngcủanhiềuloạicổphiếumàbạnsẽítkhibịmắcsailầmbằngcáchđầutưtoànbộmộtdanhmụcvàocáccôngtytăngcổtứccủamìnhtrongvòng10hoặc20nămliêntiếp.

TrongcuốnsáchHandbookofDividendAchievers(Cẩmnangcủanhữngngườihùngcổtức),tácgiảMoodyđãliệtkênhữngcôngtynhưthế.Nhờcuốnsáchmàtôibiếtcó134côngtycóthànhtíchkỷlụcliêntụctăngcổtứcvòng20năm,362côngtytăngliêntụctrong10năm.VàđâylàcáchđơngiảnnhấtđểthànhcôngtrênPhốWall:HãymuacổphiếucủacáccôngtycótêntrongdanhsáchliệtkêcủaMoodyvànắmgiữchúngchừngnàocáccôngtynàyvẫncótêntrongdanhsáchđó.QuỹtươnghỗdoPutnamđiềuhành,PutnamDividendGrowth,cũngtrungthànhvớichiếnlượctheo

đuổicổphiếunày.

Trongkhicáccôngtythườngtrảchocổđôngvớitỷlệcổtứcngàycàngtăng,thìtronglịchsửtàichínhMỹ,tínhtừthờiTậpđoàndượcphẩmMedicis,khôngcócôngtynàotrảchongườinắmgiữtráiphiếubằngcáchnângtỷlệlãisuấttráiphiếu.Ngườinắmgiữtráiphiếukhôngđượcthamdựcáccuộchọpthườngniênđểxemtrìnhchiếubáocáo,khôngđượcgiảiđápnhữngthắcmắc,vàcũngkhôngđượcnhậnthêmtiềnthưởngchodùcôngtypháthànhtráiphiếukinhdoanhcólãitrongnămđó.Điềumàngườimuatráiphiếucóthểmongđợinhấtchỉlàlấylạiđượcphầnvốncủamình,saukhigiátrịcủanhữngđồngtiềnấyđãbịgiảmdolạmphát.

Mộtlýdokhiếntráiphiếutrởnênthôngdụnglàdonhữngngườilớntuổinắmgiữmộtphầnlớnlượngtiềncủađấtnước,vàhọlạicóxuhướngtrôngchờvàotiềnlãi.Nhữngngườitrẻtuổicókhảnăngkiếmtiềnthìthườngmuatấtcảcổphiếuđểtíchluỹtàisảncủamìnhchođếnkhihọvềgiàvàphảisốngnhờlãisuấttiềngửi.Song,quanniệmphổbiếnnày–cổphiếudànhchothanhniên,tráiphiếudànhchongườigià–đangdầntrởnênlỗithời.

Tuổithọcủaconngườingàycàngtăng.Ngàynay,mộtngười62tuổisẽmongmuốncóthểsốnglâuđến82tuổi;thêm20nămchitiêunữa,thêm20nămlạmphátlàmgiảmsứcmuacủađồngtiềnhọcó.Nhữngngườigiàtrướcđâythườngchorằnghọcóthểvuivẻvềhưunhờtráiphiếuvàcácloạithươngphiếu,giờcũngđangnhìnthấymặttráicủachúng.Vớisốhóađơnphảitrảcủa20nămsắptới,họcầnphảichuyểnmộtphầnthunhậpvàocácdanhmụcđầutưnhằmduytrìmứcsốngcủamình.Vớitỷlệlãisuấtthấp,ngaycảnhữngngườicódanhmụcđầutưlớncũngđanggặpkhókhănkhisốngnhờtiềnlãi.

Điềunàylàmnảysinhmộttìnhhuốnglàlàmthếnàonhữngngườigiàtồntạiđượcvớimứclãisuất3,5%củacácthươngphiếucủamình?”

Hãyxemxétđiềugìxảyđếnvớimộtcặpvợchồngnghỉhưucótổngsốtiềnthựctếlà500.000đô-lađầutưvàotráiphiếuvàthươngphiếungắnhạn.Nếulãisuấtgiảm,họphảiquayvòngsốthươngphiếucủamìnhởmứclãisuấtthấphơnnhiềuvàthunhậpcủahọcũngsẽgiảmđirấtnhiều.Nếutỷlệlãisuấttăng,tiềnlãicủahọcũngtăng,nhưngmặtkháclạmphátcũngtăng.Nếuhọđầutưtoànbộsốtiền500.000đô-lavàotráiphiếudàihạnvớilãisuấtlà7%,họsẽnhậnđượcmứcthunhậpđềuđặnlà35.000đô-la.Nhưngvớitrườnghợplạmphát5%,sứcmuacủasốtiền35.000đô-lanàysẽbị

giảmmộtnửatrongvòng10năm,vàgiảm2/3trongvòng15năm.

Vìvậy,tạithờiđiểmnàođótrongquãngđờivềhưucủamình,cặpvợchồngnàycóthểsẽbuộcphảihủybỏmộtsốchuyếndulịchmàhọmuốnđi,hoặccóthểphảitiêulạmvàomộtphầnvốncủamình,mộtyếutốlàmgiảmthunhậptươnglaicủahọcũngnhưbấtkỳtàisảnthừakếnàomàhọdựđịnhđểlạichoconcháu.Ngoạitrừđốivớinhữngngườithậtsựgiàucó,mộtcuộcsốngtốtđẹpkhôngthểđượcduytrìlâudàinếukhôngcócổphiếu.

Rõrànglàviệcbạnđầutưbaonhiêuvốnvàocổphiếucònphụthuộcvàoviệcbạncókhảnăngđầutưđếnđâuvàbạncầnđầutưsốvốnnàynhanhnhưthếnào.Vậynên,lờikhuyêncủatôilàhãytăngtốiđasốvốnđầutưchocổphiếutrongkhảnăngcóthểcủabạn.

Trướckhiquyếtđịnhcơcấulạidanhmụcđầutư,tổchứcphichínhphủmàtôinhậnlờihỗtrợcótỷlệđầutưchocổphiếulà50%và50%cònlạichotráiphiếu.Đầutưtráiphiếu(đầutưchocácloạicókỳhạntừnămđếnsáunăm)khiđósinhlợi9%,còncổphiếuđemlại3%cổtức,nhưvậykếthợplạidanhmụcđầutưsẽcómứcthunhậplà6%.

Thôngthường,tráiphiếuđượcgiữđếnthờihạnthanhtoánvàđượctrangtrảihếtchosốvốnbỏrabanđầu,vìthếkhôngcótiềmnăngtăngtrưởngnàochophầnđầutưnàycủaquỹ.Cònphầnđầutưvàocổphiếusẽcókhảnăngtăng8%giátrịmộtnăm.

(Xéttrênphươngdiệnlịchsử,cổphiếuđemlạimứcthunhập11%,trongđó3%làcổtức,còn8%trongđólànhờgiácổphiếutăng.Tấtnhiên,nguyênnhânchínhkhiếngiácổphiếutănglàcáccôngtytiếptụctăngmứccổtứccủamình,nhờđólàmgiátrịcổphiếucàngtănglên).

Với50%sốvốnđượcđầutưvàocổphiếucótỷlệtăngtrưởng8%,còn50%sốvốnđượcđầutưvàotráiphiếu,làkhoảnđầutưhoàntoànkhôngtănggiátrị,tacódanhmụcđầutưkếthợpđạttỷlệtăngtrưởnglà4%−mộttỷlệchỉvừađủđểchốngchọivớitìnhtrạnglạmphát.

Điềugìsẽxảyranếuchúngtathayđổicơcấuđầutưnày?Bằngcáchsởhữunhiềucổphiếuhơntráiphiếu,tổchứccóthểsẽphảihysinhmộtphầnthunhậphiệntạitrongvàinămđầu.Tuynhiên,sựhysinhtrongngắnhạnnàysẽđượcđềnđápbằngsựgiatănggiátrịcổphiếudàihạn,cũngnhưcổtứctừnhữngcổphiếuđó.

NhữngđiềubạnthuđượcnhờsựgiatăngcủagiátrịcổphiếuvàgiảmbớtthunhậptừviệcđiềuchỉnhtỷlệgiữatráiphiếuvàcổphiếutrongmộtdanhmụcđầutưđượctrìnhbàytrongBảng3-1.

Bảng3-1

Cácgiátrịtươngquangiữacổphiếuvàtráiphiếu

Giátrịtráiphiếutạithờiđiểmcuốinăm(đô-la)

Thunhậptừtrái

phiếu(đô-la)

Giátrịcổ

phiếutạithờiđiểmcuốinăm

Thunhậptừcổphiếu(đô-la)

Tổngthunhập(đô-la)

Tiềnvốntạithờiđiểmcuốinăm(đô-la)

TrườnghợpA:đầutư100%vàotráiphiếu

Nămthứ1Nămthứ2Nămthứ10Nămthứ20Tổnggiátrịsau20năm

10.00010.00010.00010.00010.00010.000

7007007007001400

-----

-----

7007007007001400

10.00010.00010.00010.00010.00010.000

*TrườnghợpB:50%vàotráiphiếu,50%vàocổphiếu

Nămthứ1Nămthứ2Nămthứ10Nămthứ20Tổnggiá

trị

5.0005.2007.11710.53410.534

35036449873710.422

5.4005.6167.68611.37711.377

1501623006476.864

5005267981.38417.286

10.40010.81614.80321.91121.911

sau20năm

TrườnghợpC:đầutư100%chocổphiếu

Nămthứ1Nămthứ2Nămthứ10Nămthứ20Tổnggiátrịsau20năm

-----

-----

10.80011.66421.58946.61046.610

3003246001.29513.729

3003246001.29513.729

10.80011.66421.58946.61046.610

*Đểduytrìtỷlệ50/50,danhmụcđầutưphảiđượcđịnhkỳ“cânđốilại”−nghĩalà,phảibổsungvốnchophầntráiphiếuđểbùđắpchothunhậptừcổphiếu.

Cảbatrườnghợpđưaratrongbảngphântíchđềucótổnggiátrịđầutưlà10.000đô-la.Chúngtôigiảđịnhrằngtráiphiếuđangtạoramứclợitức7%vàcổphiếutạoramứccổtức3%,vàtănggiátrịởmức8%/năm.

TrườnghợpA,toànbộsốvốn10.000đô-lađượcđầutưvàotráiphiếu.Sau20năm,ngườisởhữusốvốnnàysẽthuđược14.000đô-lathunhậplãitiềnlãi,vàthuhồikhoảnvốngốc10.000đô-la.

TrườnghợpB,khoảnvốn10.000đô-lađượcchiatheotỷlệ50/50chocổphiếuvàtráiphiếu.Kếtquảsau20năm,nhàđầutưnàysẽthuđược10.422đô-lalãitráiphiếu,cộngvớikhoảnthunhập6.864đô-latừthunhậpcổtứccủachứngkhoán,vàkếtthúcvớimộtdanhmụcđầutưtrịgiá21.911đô-la.

TrườnghợpC,toànbộsốvốn10.000đô-lađượcđầutưvàocổphiếu.Trongtrườnghợpnày,ngườisởhữuthuđược13.729đô-latừcổtứcvàkếtthúcvớimộtdanhmụcđầutưtrịgiá46.610đô-la.

Cổtứctăngliêntục,vìvậydanhmụcđầutưcổphiếusẽmanglạinhiều

lợinhuậnhơnsovớikhoảnlợitứccốđịnhtừdanhmụctráiphiếu.Đóchínhlàlýdovìsaosau20năm,trongtrườnghợpB,thựcchấtkhoảnthunhậpmàbạnnhậnđượcchỉnhiềuhơn3.286đô-lasovớitrườnghợpA,còntrongtrườnghợpCthìbạnchỉmất271đô-latrongthunhậpđểcóđượctoànbộlợinhuậncủatấtcảgiátrịtănglêntừviệcđầutưtoànbộvốnvàocổphiếu.

Nếuphântíchkỹhơnmộtchút,bạnsẽnhậnthấyvềmặtlýthuyết,sẽlàvônghĩakhiđầutưvàotráiphiếu,thậmchíngaycảkhibạnthậtsựcầncóthunhập.KếtluậncơbảnnàyđượcrútratừhàngloạtsốliệuphântíchmàtôisẽtrìnhbàytrongBảng3-2.

Bảng3-2

Chiếnlượcđầutư100%chocổphiếu

Bắtđầuvớimứccổtức3%từcổphiếu;giảđịnhtỷlệtăngtrưởngcủacổtứcvàgiácổphiếulà8%;mứcchitiêutốithiểulà7.000đô-la

Năm100%cổphiếutạithờiđiểmđầunăm

(đô-la)

Thunhậpcổtức(đô-

la)

Cổphiếutạithờiđiểmcuốinăm(đô-

la)

Chitiêu(đô-la)

Cuốinăm(đô-la)

1 10.000 3.000 108.000 7.000 104.000

2 104.000 3.120 112.320 7.000 108.440

3 108.440 3.250 117.200 7.000 113.370

4 113.370 3.400 122.440 7.000 118.840

5 118.840 3.570 128.350 7.000 124.910

6 124.910 3.750 134.900 7.000 131.650

7 131.650 3.950 142.180 7.000 139.130

8 139.130 4.170 150.260 7.000 147.440

9 147.440 4.420 159.230 7.000 156.660

10 156.660 4.700 169.190 7.000 166.890

Tổng(1-10)

37.330 70.000 166.890

11 166.890 5.010 180.240 7.000 178.250

12 178.250 5.350 192.510 7.000 190.850

13 190.850 5.730 206.120 7.000 204.850

14 204.850 6.150 221.230 7.000 220.380

15 220.380 6.610 238.010 7.000 237.620

16 237.620 7.130 256.630 7.130 256.630

17 256.630 7.700 277.160 7.700 227.160

18 227.160 9.310 299.330 8.310 290.330

19 290.330 8.980 323.280 9.890 323.280

20 323.280 9.700 349.140 9.700 349.140

Tổng(11-20)

70.660 76.820 349.140

Tổng(1-20)

107.990 146.820 349.140

Giảđịnhrằngbạncó100.000đô-lađểđầutư,vàđãxácđịnhmìnhcầncókhoảnthunhập7.000đô-lađểduytrìmứcsốnghiệntại.Lờikhuyênthôngthườngdànhchonhữngngườicầncóthunhậplàmuatráiphiếu.Nhưngthayvìnhưthế,bạnhãychuyểnsangmộtkếhoạchmớicuồngnhiệtvàsaymêvàđầutưkhoản100.000đô-lađóchocổphiếucómứccổtứclà3%.

Trongnămđầutiên,tỷlệcổtức3%sẽgiúptàikhoảncủabạncóđược3.000đô-la.Tuynhiên,khoảnthunhậpnàyvẫnchưađủ.Vậylàmthếnàobùđắpchophầnthiếuhụt?Bạnphảibánmộtphầncổphiếutrịgiá4.000đô-la.Nếugiácổphiếucủabạntăngvớimứcthôngthườnglà8%thìdanhmụcđầutưcủabạnsẽcógiátrịlà108.000đô-latạithờiđiểmcuốinăm,vậysốtiền4.000đô-lasẽmanglạichobạn104.000đô-la.

Trongnămthứhai,thunhậpcổtứctừdanhmụcđầutưnàytănglên3.120đô-la,vìvậybạnchỉcầnbánmộtkhốilượngcổphiếutrịgiá3.880đô-la.Sauđó,cứmỗinăm,lượngvốnđầutưcủabạnsẽítdầnđi,cònmứccổtứcnhậnđượclạingàycàngtăng,chođếnnămthứ16,khithunhậptừdanhmụcđầutưnàyđạttrên7.000đô-lachỉriêngtừcổtức.Lúcnày,bạncóthểduytrìmứcsốngcủamìnhmàkhôngphảibánbấtkỳmộtcổphầnnào.

Đếncuốinămthứ20,sốvốnbanđầu100.000đô-lacủabạnđãtănglênthành349.140đô-la,vàbạngầnnhưtrởnêngiàucógấpbốnlầnsovớithờiđiểmbắtđầuđầutư.

Saucùngthìchúngtôicũnggiảiquyếtđượclýdocuốicùngkhiếntráiphiếuđượcưachuộnghơncổphiếu−đólàbạnkhôngthểchấpnhậnbịgiảm

thunhập.Nhưngtrongtrườnghợpnày,mộtlầnnữa,nhântốđánglongạilạipháthuyvaitròcủanó.Giácổphiếukhôngtăngtheomứctiêuchuẩnthôngthườnglà8%/năm.Thậmchí,cónhiềunămchúngcònsụtgiảm.Nhữngngườinắmgiữcổphiếunhưmộtthứcôngcụthaythếchotráiphiếukhôngchỉphảivượtquanhữngthờikỳkhókhănđịnhkỳnày,màcònphảisẵnsàngbáncổphiếu,đôikhivớimộtmứcgiárấtthấp,khihọphảibổsungthêmvốnchocổtứccủamình.

Trongnhữngnămđầuthìđâylàmộtviệclàmđặcbiệtkhókhăn,khimàsựsụtgiảmcổphiếucóthểkhiếngiátrịdanhmụcđầutưgiảmxuốngdướimứcgiámàbạnđãmuachúng.Mọingườitiếptụclolắngrằngvàothờiđiểmhọthamgiathịtrườngcổphiếu,mộtcuộcĐạikhủnghoảngkhácsẽlàmhọmấtsạchvốn,làthứmàhọkhôngthểđểmất.Đâychínhlàmốilongạikhiếnbạntiếptụcđầutưvàotráiphiếu,kểcảsaukhiđãnghiêncứuBảng3-1vàBảng3-2vàđãtinchắcvềkhảnăngđầutưtoànbộvốnliếngcủamìnhchocổphiếutrongdàihạn.

Vậychúngtahãygiảđịnhlàngaysaungàybạnmuatoànbộcổphiếucủamình,thịtrườngsụtgiảmnghiêmtrọngvàchỉsaumộtđêm,danhmụcđầutưcủabạnbịlỗtới25%.Bạntựtráchcứmìnhđãđểmấtcảsốvốntiếtkiệmcủagiađìnhvìthamgiamộttròđánhbạc,thếnhững,chỉcầnbạnkhôngbánchúngđi,bạnvẫncólờihơnnhiềusovớiviệcmuatráiphiếu.Sốliệutínhtoáncủachúngtôichothấysau20năm,danhmụcđầutưcủabạnsẽlà185.350đô-la,nghĩalàgầngấpđôigiátrị100.000đô-lamàtrướcđâybạnđầutưvàotráiphiếu.

TRÁIPHIẾUVÀQUỸTRÁIPHIẾUKhicơcấutổngtàisảnđãđượcquyếtđịnh,bướctiếptheolàtínhtoántỷ

lệđầutưvàotráiphiếunhưthếnào.

Nhữngngườingủngonvìmuatráiphiếuchứkhôngmuacổphiếu,sẽrấtdễbịthứctỉnhđộtngột.MộttráiphiếuBộtàichínhkỳhạn30nămvớimứclãisuất8%chỉantoànkhitrong30nămđó,tỷlệlạmphátcủanềnkinhtếthấp.Nếulạmphátlạiởmứchaiconsố,giátrịbánlạicủamộttráiphiếucólãisuất8%sẽbịgiảmtừ20đến30%,hoặcthậmchínhiềuhơn.Trongtrườnghợpnày,nếubántráiphiếuđó,bạnsẽbịthualỗ.Cònnếubạncốnắmgiữnóchođếnhếtkỳhạn30năm,chắcchắnbạnsẽlấylạiđượctiền,nhưngsốtiềnđó(phầnvốn)chỉtrịgiábằngmộtphầnnhỏgiátrịhiệntạicủanó.

Khônggiốngthẻbóngchàyhaythẻmuarượu,giátrịcủatiềngiảmtheothờigian.Vídụ,đồngđô-lavàothờiđiểmnăm1992chỉcógiátrịbằngmộtphầnbasovớiđồngđô-lavàothờikỳnăm1962.

(Mộtđiểmthúvịđánglưuýlàhiệnnay,quỹthịtrườngtiềntệkémpháttriểnchưahẳnđãlàmộtthảmhọanhưnhiềungườinghĩ.Vớitỷlệlạmphát2,5%vàthịtrườngtiềntệtrảmức3,5%,ítnhấtbạncũngcóđược1%trongtròchơinày.Nếulãisuấttăngthìlợinhuậntừthịtrườngtiềntệcũngtăng.Tôikhôngcóýnóirằngbạncóthểsốngdựavàomứclợinhuận3,5%,nhưngtrongthịtrườngtiềntệ,ítnhấtbạncũngkhôngphảichịurủirobịmấtvốn.Cácquỹthịtrườngtiềntệcómứcphíthấpdomộtsốnhàđầutưcungcấphiệnnaykhiếnsảnphẩmnàytrởnênhấpdẫnhơn.Vàvìlãisuấtthấpthườngkhôngcóxuhướngkéodàivĩnhviễn,đầutưvàoloạiquỹnàycònantoànhơnnhiềusovớiđầutưvàotráiphiếudàihạn).

Mộtlậpluậnsailầmkhácvềtráiphiếulàquanđiểmchorằngmuatráiphiếucủamộtquỹnàođósẽantoànhơn.Lậpluậnnàyđúngnếubạnđangnóivềtráiphiếudoanhnghiệphoặctráiphiếucógiátrịthấp,bởivìquỹcóthểgiúphạnchếrủirobịthiếunợbằngcáchđầutưvàonhiềuđợttráiphiếukhácnhau.Tuynhiên,quỹtráiphiếulạikhôngbảođảmchobạntrướcrủirolãisuấttăngcao,đặcbiệttrongđó,rủirolớnnhấtlàsởhữumộtloạigiấycamkếttrảnợdàihạn.Khilãisuấttăngcao,quỹtráiphiếunhanhchóngbịmấtgiátrịgiốngnhưtráiphiếucánhâncócùngkỳhạn.

Bạncóthểkhắcphụcđiềunàybằngcáchđầutưvàomộtquỹtráiphiếucólãisuấtcao,hoặcvàomộtquỹhỗnhợpcócảtínphiếudoanhnghiệpvàchínhphủ,vìnhưvậybạncóthểcóđượcmứclợinhuậntổngthểcaohơnlàchỉđầutưvàotráiphiếu.Điềumàtôikhôngthểlýgiảilàvìsaotấtcảmọingườiđềumuốnđầutưtoànbộvốnvàomộtquỹtráiphiếuchínhphủtrunghoặcdàihạn.Rấtnhiềungườiđầutưtheohìnhthứcnày.Hiệnnay,cótớitrên100tỷđô-lađượcđầutưcácquỹtráiphiếuchínhphủ.

Bấtkỳaimuatráiphiếuchínhphủtrunghạnvàdành0,75%chiphíhàngnămchoviệctrảlương,phíkếtoán,chiphílậpbáocáo,...cóthểchỉcầnmualoạitráiphiếuBộtàichínhkỳhạnbảynămmàkhôngphảichitrảmộtkhoảnphínàovàđượchưởnglợitứccaohơn.

BạncóthểmuatráiphiếuBộtàichínhvàhốiphiếuthôngquamộtngườimôigiới,hoặcmuatrựctiếptừngânhàngDựtrữliênbang,vàkhôngmấtkhoảnphíhoahồngnào.Bạncóthểmuamộtloạiphiếukhoánkỳhạn3năm,hoặchốiphiếuBộtàichínhvớimứcgiá5.000đô-la,vàmộttráiphiếu

Bộtàichínhkỳhạn10hoặc30nămvớimứcgiá1.000đô-la.LãitrênhốiphiếuBộtàichínhđượcthanhtoántoànbộtrước,cònlãitrêntráiphiếuđượctựđộnggửivàotàikhoảnmôigiớihoặctàikhoảnngânhàngcủabạn.Khôngcógìlàquákhóhiểu.

Nhữngngườithíchmuatráiphiếuchínhphủthườnglậpluậnrằngcácchuyêngiaquảnlýcóthểgiúphọcóđượcmứclợinhuậncaohơnthôngquanhữnggiaodịchmua,bánvàtựbảohiểmrủirotiếnhànhvàothờiđiểmthíchhợp.Rõrànglàtrườnghợpnàyítkhixảyra.MộtnghiêncứudocôngtykinhdoanhtráiphiếuGabriele,Hueglin&CashmanởNewYorkthựchiện,kếtluậnrằngtrongmộtkỳhạnsáunăm,từ1980đến1986,tráiphiếucánhânluôncómứclợinhuậncaohơnquỹtráiphiếu,cónămđạtmứccaohơn2%/năm.Hơnthếnữa,thờigiannắmgiữquỹcànglâuthìlãitừquỹtráiphiếucàngkémhơnsovớitráiphiếu.Lợinhuậnthuđượctừviệcquảnlýchuyênnghiệplạithấphơnsovớichiphímàhọphảitríchtừquỹđể“nuôi”cácchuyêngia.

Gầnđây,nhómtácgiảnàyvẫntiếptụcchorằngquỹtráiphiếucốgắngtốiđahóalợinhuậnhiệntạibằngtổngdoanhthuđạtđượcsaunày.Tôikhôngđưarađượcbằngchứngriêngnàođểxácnhậnhaybácbỏkếtluậncủahọ,nhưngtôibiếtrấtrõrằngngườisởhữumộttráiphiếukỳhạn7nămítnhấtcóthểtựtinsẽlấylạiđượcvốncủamìnhkhiđáohạn,ngượclại,ngườiđầutưquaquỹtráiphiếutrunghạnkhôngđượcđảmbảovềđiềuđó.Mứcgiámànhàđầutưnàycóđượcvàothờiđiểmbánquỹcủamìnhsẽphụthuộcvàothịtrườngtráiphiếu.

MộtkhíacạnhkhóhiểukháccủaquỹtráiphiếuđólàcónhiềungườisẵnsàngtrảkhoảnphítrướcdoanhthuđểthamgiacácquỹchínhphủvàcácloạiquỹgọilàGinnieMae.Sẽlàhữuíchnếubạntrảphíbánchomộtquỹcổphiếuthườngxuyênchiếnthắngthịtrường−bạnsẽthulạichúngvàmộtphầnkếtquảkinhdoanhcủaquỹ.NhưngvìcáctráiphiếuBộtàichínhhaychứngchỉGinnieMaeđềutươngtựnhau,nênnhàquảnlýcủamộttrongcácloạiquỹnàykhócóthểlàmđiềugìđóđểnổibậthơnsovớicácđốithủcạnhtranh.Trênthựctế,hiệuquảcủacácquỹtráiphiếukhôngphíbánvàquỹcóphíbánhầunhưlàngangnhau.ĐiềunàydẫnQuytắc5củaPeter:

TrảtiềnđểMãHữuHữu(5)mởđàilàmộtviệclàmvônghĩa

Đểquảnlýlượngtráiphiếutrongdanhmụcđầutưchotổchứcphilợinhuận,chúngtôiđãthuêbảyngười−haitrongsốđólàchuyêngiaquảnlýtráiphiếutruyềnthốngđểđầutưmộtkhốilượngvốnlớn,bangườilà

chuyêngiaquảnlýtráiphiếuchuyểnđổi,vàhaingườilàchuyêngiaquảnlýtráiphiếulãisuấtcao.Tráiphiếutínhđầucơcaocóthểsẽmanglạirấtnhiềulợinhuậnnếubạnmuađúngloạitráiphiếuhợplý,nhưngchúngtôicũngkhôngmuốnđánhcượccảgiasảncủamìnhvàonó.

CỔPHIẾUVÀQUỸCỔPHIẾUXétvềkhíacạnhnàođó,quỹcổphiếukhôngkhácsovớicổphiếu.Cách

duynhấtđểthulờitừquỹchứngkhoánlàphảiliêntụcsởhữunó.Đâylàmộtviệcđòihỏiphảicóýchímạnhmẽ.Vớinhữngngườihaylosợthìđầutưvàoquỹcổphiếucũngkhôngphảilàmộtgiảipháptốt.Việcngaycảnhữngquỹhoạtđộnghiệuquảnhấtcũngbịsụtgiảmhơncảnhữngcổphiếutrungbìnhtrongthờikỳsuythoáirấtphổbiến.KhicònquảnlýquỹMagellan,trongchínđợtcổphiếutrungbìnhbịgiảm10%vềgiátrị,quỹchúngtôirơivàotìnhtrạnglúnsâuhơnsovớithịtrườngvàchỉtăngcaohơnthịtrườngtrongthờikỳphụchồikinhtế.Đểthuđượclợiíchtừsựphụchồinày,bạnphảitiếptụcđầutư.

Trongthưgửicáccổđông,tôiđãcảnhbáovềnguycơMagellancóthểsẽbịcuốnsâuhơnvàokhủnghoảng.Bởivìtôichorằngnếuconngườiđượcchuẩnbịsẵnsàngchođiềugìđó,khinóxảyrahọcóthểbịbốirốinhưngkhôngđánhmấtnhuệkhí.Tôi,hầuhếtmọingườiđềugiữđượcbìnhtĩnhvàtiếptụcnắmgiữcổphầncủamình.Nhưngmộtsốthìkhông.LờicảnhbáocủaWarrenBuffettrằngngườinàokhôngchịuđựngnổikhichứngkiếngiátrịcổphiếucủamìnhbịgiảmtới50%thìkhôngnênđầutưvàocổphiếu,cũngđượcápdụngvớitrườnghợpđầutưvàoquỹcổphiếu.

Nhữngngườikhôngchịuđựngđượckhithấygiátrịquỹtươnghỗcủamìnhgiảmtừ20-30%thìchắcchắncũngkhôngnênđầutưvàocácloạiquỹtăngtrưởnghoặcquỹcổphầnnóichung.Họcóthểlựachọnmộtquỹcânbằngcócảcổphiếuvàtráiphiếu,haymộtquỹphânbổtàisản−bấtkỳquỹnàomàhọkhôngphảichịunhiềurủironhưkhiđầutưvàoquỹcổphiếutăngtrưởng.Tấtnhiên,lợinhuậncuốicùngthuđượccũngsẽthấphơn.

Từsựphânloạicủa1.127quỹcổphầntrênthịtrườngngàynay,khiếnchúngđiđếnQuytắc6củaPeter:

Chừngnàobạncònlựachọnquỹcổphiếu,bạnvẫncóthểlựachọnđượcmộtquỹtốt.

Nóithìdễ,làmmớikhó.Trongthậpkỷvừaqua,nămnàocũngvậy,cótới75%sốquỹcổphầnbịsụtgiảmxuốngdướimứctrungbình,cũngnhưkhôngvượttrộihơnsovớibấtkỳrổcổphiếungẫunhiênnàotrongcơcấuchỉsốthịtrường.Thựctếlà,chỉcầntheokịpđượcthịtrường,mộtnhàquảnlýquỹcũngđãcóthểđượcxếpvàonhóm1/4sốngườiđứngđầucủatấtcảcácquỹ.

Cómộtnghịchlýlàrấtnhiềuquỹcóvốnđầutưvàonhữngcổphiếuhìnhthànhnênchỉsốbìnhquânlạikémhiệuquảsovớichínhbảnthâncácchỉsốbìnhquânđó.Dườngnhưthậtphilogickhihầuhếtcácnhàquảnlýquỹthậmchíkhôngđạtđượckếtquảtrungbình,nhưngđólàsựthực−năm1990lànămthứtámthànhtíchcủacácquỹcổphiếuthấphơnchỉsốS&P500phổbiến.

Ngườitavẫnchưaxácđịnhđượctấtcảcácnguyênnhâncủahiệntượngkỳlạnày.Cómộtlýthuyếtchorằngcácnhàquảnlýquỹnhìnchunglànhữngngườichơicổphiếuthấtbạivàcólẽhọđãlàmănkhákhẩmhơnnếuxếpxóchiếcmáytínhcủamìnhvàchọncổphiếubằngcáchnémphitiêuvàocáctrangtàichính.MộtlýthuyếtkhácchorằngbảnnăngbầyđàntrênPhốWallđãtạoranhiềungười“theođuôi”đếnmứccácnhàquảnlýquỹchỉlàmravẻtheođuổisựxuấtsắc,trongkhithựcchấthọchínhlànhữngngườilậpmụcngấmngầmmàmụcđíchsốngchỉlàlàmthếnàotheokịpcácchỉsốbìnhquânthịtrường.

Giảthuyếtthứbavàcũnglàmộtgiảthuyếtcóphầnbaodunghơnchorằngcáccổphiếucấuthànhnênnhữngchỉsốbìnhquân−đặcbiệtlàchỉsốS&P500−thườngđạidiệnchonhữngcôngtylớnhoạtđộngxuấtsắctrongnhữngnămtrướcđó.Trongthậpniên1980,chiếnthắngthịtrườnglàmộtviệckhókhănhơnsovớitrongthậpniên1970.Trongthậpniên1980,cósựmualạihàngloạtcôngtythuộccácchỉsốS&P,khiếngiácổphiếutrongchỉsốnàytănglên.CórấtnhiềunhàđầutưnướcngoàiđầutưvàothịtrườngMỹ,vàhọthíchmuacổphiếucủanhữngcôngtylớndanhtiếng.Nhântốnàycũnggópphầnthúcđẩyxuhướngtănglên.

Mặtkhác,trongthậpniên1970,cổphiếucủarấtnhiềuthươnghiệunổitiếngtrongsốnày(Polaroid,Avon,Products,Xerox,cáccôngtytronglĩnhvựcsắtthép,chếtạoôtô)bịsụtgiádohoạtđộngyếukémcủabảnthâncáccôngtyđó.NhữngcôngtylớntăngtrưởngvữngbềnnhưMercktiếptụcthịnhvượng,nhưnggiácổphiếucủachúnglạiquácao.Mộtnhàquảnlýquỹkhôngmuanhữngcổphiếulớnnày,sauđósẽcólợithếrấtlớn.

Giảthuyếtthứtưđólàsựphổbiếncủacácquỹchỉsốđãtạorahiệuứngsựtiênđoántựtrởthànhhiệnthực(6).Khicàngnhiềutổchứclớnđầutưvàocácsàngiaodịchthìthịtrườngcổphiếucàngđượcrótnhiềuvốnhơn,làmchogiácổphiếutănglên,kếtquảlàcácquỹchỉsốthuđượckếtquảtốthơncácđốithủcạnhtranh.

Vậythìbạncónêndừngviệclựachọnmộtquỹtươnghỗđượcquảnlýtrongsốhàngtrămquỹtươnghỗtrênthịtrường,đầutưvàomộthoặcmộtsốquỹchỉsốhaykhông?TôiđãthảoluậnvềvấnđềnàyvớiMichaelLipper,chuyêngiasốmộttronglĩnhvựcquỹtươnghỗ.ÔngcungcấpBảngsốliệu3-3dướiđây.Bảngsốliệunàysosánhthànhtíchcủamộtnhómgồmnhiềuquỹđượcquảnlý,gọilàcácQuỹcổphầnchung,vớichỉsốtáiđầutưS&P500,trừđilệphírấtnhỏchichocácnhàmôigiớichứngkhoán.

BiểuđồcủaLipperminhhọachonhữnggìmàchúngtôiđãnói,đólàtrongsuốtthậpniêngầnđây,cácquỹchỉsốđãthườngxuyênchiếnthắngcácquỹđượcquảnlý.Nếuvàongày1/1/1983,bạnđầutư100.000đô-lavàochỉsốVanguard500vàtạmquênnóđi,thìngày1/1/1991,bạnđãcóthểănmừngvới308.450đô-latrongtúi,nhưngbạnsẽchỉcóđược236.367đô-lanếuđầutưvàomộtquỹcổphầnđượcquảnlýtrungbình.Thờikỳthắngthếkéodàitámnămcủaquỹchỉsốcuốicùngcũngchấmdứtvàonăm1991.

Trongsuốt30năm,quỹcóquảnlývàquỹchỉsốcómộtthờikỳcạnhtranhngangnhau,trongđó,quỹđượcquảnlýcóbiênđộdaođộngnhỏnhất.Tấtcảthờigianvànỗlựcmàmọingườidànhchoviệclựachọnđượcquỹthíchhợp,lựachọnđượcloạichứngkhoánnóng,đượcmộtnhàquảnlýgiỏi,tronghầuhếtcáctrườnghợpđềukhôngmanglạilợithế.Trừphibạncóđủmaymắnlựachọnđượcmộtsốítnhữngquỹliêntụcchiếnthắngcácchỉsốbìnhquân,nhữngcốgắngnghiêncứucủabạnsẽtrởnênvônghĩa.

BảnthânLippercũngthấytínhkémhiệuquảcủađợtđiềutrathườngniênnhằmtìmkiếmnhàquảnlýquỹthànhcôngtrongtươnglai.Thựctếchứngminhđâyrấtcóthểlàmộtviệclàmvôích.Song,chúngtavẫnluônhyvọng,tinhthầncủaconngườivẫndaidẳng,mạnhmẽtrênPhốWall,vàcácnhàđầutưvẫnkhôngngừngchọnlọccácdanhmụcquỹđểtìmkiếmmộtquỹcókhảnăngliêntụcchiếnthắngthịtrườngnóichung.

Tôivàmộtsốđồngnghiệpđãchấpnhậntháchthứcnàyvìtổchứcphilợinhuậnmàtôiđãtừngđềcập.Chúngtôidànhnhiềuthờigianđánhgiáhồsơcánhânvàthànhtíchcủa75nhàquảnlýtiềnkhácnhau,vàchọnđược25ngườitrongsốđóđểphỏngvấn.

Chúngtôiquyếtđịnhthuêmộtnhómchuyêngiaquảnlývàgiaochomỗingườimộtphầncủadanhmụcđầutưcổphiếu.Bạncóthểlàmviệcnàybằngcáchmuanhiềuquỹthuộcnhiềuloạivàtriếtlýđầutưkhácnhau.Suynghĩcủachúngtôinhưsau:cácthịtrườngthayđổivàcácđiềukiệnthayđổivàmộtkiểunhàquảnlýhaymộtkiểuquỹsẽkhôngthểlúcnàocũngthànhcông.Điềugìápdụngchochứngkhoánthìcũngápdụngđượcchoquỹtươnghỗ.Bạnchỉkhôngbaogiờcóthểbiếtcơhộilớntiếptheosẽnằmởđâu,vìthếbạnnênđadạnghóađầutư.

Bảng3-3

SosánhcácnhàquảnlýquỹtươnghỗvớiChỉsốS&P500

ChỉsốS&P500đãthắngcácnhàquảnlýquỹtươnghỗtrungbìnhtrongsuốt8trên10năm…

Năm Quỹcổphầnchung(%) S&P500đượctáiđầutư(%)

1992 9,1 7,6

1991 35,9 30,4

1990 -6,0 -3,1

1989 24,9 31,6

1988 15,4 16,6

1987 ,9 5,2

1986 14,4 18,7

1985 28,1 31,7

1984 -1,2 6,3

1983 21,6 22,6

…song,trảiquamộtthờigiandài,lợithếcủacácquỹđượcquảnlýcaohơnmộtchút

1982 26,0 21,6

1981 -,6 -4,9

1980 34,8 32,5

1979 29,5 18,6

1978 11,9 6,6

1977 2,5 -7,1

1976 26,7 23,9

1975 35,0 37,2

1974 -24,2 -26,5

1973 -22,3 -14,7

1972 13,2 19,0

1971 21,3 14,3

1970 -7,2 3,9

1969 -13,0 -8,4

1968 18,1 11,0

1967 37,2 23,9

1966 -4,9 -10,0

1965 23,3 12,5

1964 14,3 16,5

1963 19,2 22,8

1962 -13,6 -8,7

1961 25,9 26,9

1960 3,6 ,5

Tổngdoanhthulũykế(%)

160-92 2548,8 2470,5

Nếubạnchỉsởhữumộtquỹ,bạnsẽdễbịmắckẹtvàomộttìnhhuốngkhimàkhảnăngcủacácnhàquảnlýgiảmsúthaycácchứngkhoáncủaquỹkhôngcònđượcưachuộng.Chẳnghạn,mộtquỹgiátrịcóthểrấttuyệtvờitrongbanămtrướcnhưnglạitrởthànhnỗihãihùngtrongsáunămsauđó.Trướccuộckhủnghoảngnăm1987,cácquỹgiátrịdẫnđầuthịtrườngtrongtámnăm,trongkhiquỹtăngtrưởngthụtlùi.Gầnđây,quỹtăngtrưởnglạidẫnđầuthịtrường,nhưngnăm1992chúnglạimấtlợithế.

Đếnđây,chúngtabànvềtậphợpngàycàngđadạngcáckiểuquỹ.Đốivớimụcđíchcủacuộcthảoluậnnày,cáckiểucơbảnquantrọngnhấtlà:

1. Cácloạiquỹtănggiátrịvốn,trongđónhàquảnlýđượctựdođểmuabấtkỳvàtấtcảcácloạicổphiếu,vàkhôngbuộcphảituântheotriếtlýđầutưcụthểnào.Magellanlàmộtloạiquỹnhưthế.

2. Quỹgiátrị,trongđónhàquảnlýđầutưvàonhữngcôngtyhấpdẫnchủyếunhờtàisản,chứkhôngphảimứcthunhậphiệntạicủacôngty.Loạiquỹnàybaogồmcáccôngtyvềtàinguyên,côngtysởhữubấtđộngsản,côngtytruyềnhìnhcáp,côngtyốngdẫn,vàcáccôngtyđóngchai.Rấtnhiềucôngtytrongsốnhữngcôngtyđượcgọilàcôngtygiátrịnàyđãchìmsâuvàonợnầnvìmuatàisản.Họdựđịnhthulợinhuậntrongthờigiansaukhiđãtrảhếtnợ.

3. Quỹtăngtrườngchấtlượng,làloạiquỹmànhàquảnlýđầutưvàonhữngcôngtyquymôvừavàlớn,cócơcấutổchứcvữngvàng,pháttriểnvớitốcđộổnđịnhvàđángtincậy,vàcómứctăngtrưởngthunhậpđạt15%/nămtrởlên.Nhómnàykhôngbaogồmnhữngcôngtyhoạtđộngtheochukỳ,nhữngcôngtytăngtrưởngchậmvànhữngcôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcdịchvụcôngcộng.

4. Quỹtăngtrưởngđangnổi,làloạiquỹmànhàquảnlýđầutưchủyếuvàocáccôngtynhỏ.Nhữngcổphiếuquymôvốnnhỏnàybịtụthậusovớithịtrườngtrongnhiềunămvàbấtngờlấylạivịtrítrênthịtrườngvàonăm1991.

5. Quỹhoàncảnhđặcbiệt,trongcácquỹnày,nhàquảnlýđầutưvàocổphiếucủanhữngcôngtykhôngcóđặctrưngchungnào,ngoạitrừcómộtsựkiệnduynhấtxảyralàmthayđổitriểnvọngpháttriểncủanhữngcôngtynày.

Việcbiếtrõmìnhđangsởhữuloạiquỹnàosẽgiúpbạnquyếtđịnhđượcchínhxácxemcónênduytrìnóhaykhông.BảnthânviệcquỹMarioGabellibịtụthậusovớithịtrườngkhôngphảilàmộtlýdochínhđángđểloạibỏGabelli.(Trênthựctế,quỹGabelliphụchồitrởlạivàonăm1992).Khicổphiếugiátrịkhôngcònđượcưachuộng,cácquỹgiátrịnhưGabellihayKurtLindnerhayMichaelPricesẽkhôngthểhivọnghoạtđộnghiệuquảbằngnhàquảnlýcũngnhưquỹtăngtrưởngđangđượcưachuộng.

Cáchsosánhhợplýnhấtlàsosánhgiữaquỹgiátrịnàyvớiquỹgiátrịkhác.Saunhiềunăm,nếuGabelliđạtđượckếtquảkinhdoanhtốthơnsovớiLindner,thìđóchínhlàlýdođểbạngắnbóvớiGabelli.NhưngnếuGabellibịJohnTempleton−mộtnhàquảnlýcủamộtquỹtăngtrưởngnổitiếng−thắngthếthìGabellisẽkhôngbịmấtuytínvìđiềuđó,màchỉcóhìnhthứcđầutưgiátrịmớimấtuytín.

Tươngtựnhưvậy,chúngtakhôngnênđổlỗichongườiquảnlýcủamộtquỹđầutưvàngbịsụtgiảm10%trongnămtrướcđókhicácloạicổphiếuvàngnóichungcũngbịgiảm10%.Khicóbấtkỳquỹnàokémpháttriển,mọingườisẽcómộtmongmuốntựnhiênđólàchuyểnsangmộtquỹpháttriểnhơn.Nhữngngườikhôngcưỡnglạiđượccámdỗnàymàkhôngcầnxemxétđếnloạihìnhquỹlàmhọthấtbạiđangmắcsailầm.Họthườngmấtkiênnhẫntrongmộtgiâyphútsailầm,chuyểntừquỹgiátrịsangquỹtăngtrưởngngaykhigiátrịbắtđầuthịnhtrởlạicòntăngtrưởngthìbắtđầusuy.

Thựcchất,việcmộtquỹgiátrịpháttriểntốthơncácđốithủtrongmộtnămuámđốivớiquỹgiátrịkhônghẳnlàmộttínhiệuđángmừng.(Nguyêntắcnàycũngđượcápdụngvớibấtkỳloạiquỹnào).Cóthểlànhàquảnlýđãhếtảotưởngvớinhữngcổphiếugiátrịvàđầutưmộtphầnvốnvàocáccôngtybluechiphoặclĩnhvựcdịchvụ.Nhàquảnlýnàyđãtrởnênnảnchívớiloạicổphiếugiátrị,đặcbiệtlàkhinókhôngcònhiệuquảnữa.

Sựthiếunguyêntắccủanhàquảnlýcóthểđưađếnmộtkếtquảtốttrongngắnhạn,nhưnglợiíchđạtđượccóthểchỉthoángqua.Khicổphiếugiátrịpháttriểntrởlại,vìkhôngđầutưtoànbộvàochúngnêncácnhàquảnlýsẽkhiếncácnhàđầutưkhôngđượchưởngxứngđángvớinhữnggìhọbỏra.

Nhàđầutưtinhtếcóthểkiểmtramộtquỹbằngcáchđọccácbáocáothườngniênvàbáocáonửanămđểxácđịnhxemngườiquảnlýquỹcómualoạicổphiếumàanhtađượcđềnghịmuahaykhông.Tôinhậnthấy,đánhgiámộtnhàquảnlýquỹnằmngoàiphạmvicủamộtnhàđầutưtrungbình,nhưngđólạichínhlàđiềumàchúngtacóhứngthúthựchiện.

ĐỘIHÌNHTOÀNSAOĐểgiatăngtỷlệphầntàisảnđượcđầutưđúngchỗvàđúngthờiđiểm,

chúngtôiđãchốtdanhsáchlựachọn13quỹvànhàquảnlýquỹkhácnhau

chotổchứcphilợinhuậncủamình.Trongsốđócómộtchuyêngiaquảnlýquỹgiátrị,haichuyêngiaquảnlýquỹtăngtrưởngchấtlượng,haiquỹhoàncảnhđặcbiệt,baquỹgiatănggiátrịvốn,mộtquỹtăngtrưởngđangnổi,mộtquỹchỉđầutưvàonhữngcôngtyliêntụctăngcổtức,vàbaquỹchứngkhoáncókhảnăngchuyểnđổi.

Ngoàinhómquỹvàchuyêngiaquảnlýquỹnàyra,chúngtôidựđịnhthànhlậpmộtđộihìnhtoànsaokhácđểchiếnthắngthịtrườnghàngnăm,vàvớisốchuyêngiađủđểđốiphóvớinhữngđốithủtầmthường,chúngtôitrànđầyhyvọngsẽchiếnthắngcácquỹkháctrênthịtrường.

Nếubạnlàmộtnhàđầutưtrungbình,bạncóthểthựchiệnchiếnlượcnàytheomộtcáchđơngiảnhơn,bằngcáchchianhỏdanhmụcđầutư,vídụthànhsáuphầnvàđầutưvàomộtphầntừmỗiquỹtrongsốnămloạiquỹđãliệtkêởtrên,cộngvớimộtquỹdịchvụcôngcộnghoặcmộtquỹcổphần-và-thunhậpđểcóthểđứngvữngtrênthịtrường.

Từnăm1926,cácloạicổphiếutăngtrưởngđangvượtxasovớiS&P500,vìvậy,duytrìmộtkhoảnđầutưvàoloạicổphiếunàyluônluônlàmộtýkiếnhay.Bạncóthểđầutưthêmvàomộtvàiquỹchỉsốđểtiếptụcduytrìcácquỹcóquảnlý.Vídụ,bạncóthểđầutưvàomộtquỹchỉsốS&P500đểthamgiamảngquỹtăngtrưởngchấtlượng;quỹchỉsốRussell2000đểthamgiamảngcổphiếutăngtrưởngđangnổi;GabelliAsset,QuỹLindner,hayquỹtươnghỗMutualBeaconcủaMichaelPriceđốivớicổphiếugiátrị;vàMagellanđốivớiquỹgiatănggiátrịvốn.

Phươngphápđơngiảnnhấtlàchianhỏvốncủabạnthànhsáuphầnbằngnhau,muasáuquỹ,vàhoànthànhbàitậpcủamình.Lặplạiquytrìnhđóvớisốvốnmớicóđược.Mộtphươngphápcôngphuhơnđólàđiềuchỉnhtỷtrọngcủanhiềuquỹkhácnhau,đầutưthêmvốnvàonhữnglĩnhvựcchậmbắtkịpthịtrường.Điềunàybạnchỉnênthựchiệnđốivớisốvốnmớicóđược.Vìcáccánhânphảisuytínhvềtầmquantrọngcủathuế(điềumàcácquỹtừthiệnkhônggặpphải),việcmua,bánnhiềuvàchuyểnđổitừquỹnàysangquỹkháccóthểsẽgâybấtlợi.

Vậylàmthếnàobạnxácđịnhđượcnhữnglĩnhvựcchậmpháttriểntrênthịtrường?Trongquátrìnhhoạchđịnh,chúngtôitừngxemxétvấnđềnàychotổchứcphilợinhuậncủamìnhtrongthờikỳsuythoáinăm1990.Lúcđó,tôiđãbịthuyếtphụcrằngmộtsốcổphiếutăngtrưởnglớn,nhưBristol-Myers,PhilipMorris,vàAbbottLabs,nhữngcổphiếumàPhốWallđãnắmgiữtrongmộtđiềukiệncạnhtranhkhốcliệt,bịđịnhgiáquácaovàđángbị

bỏqua,hayítnhấtcũnglàmộtsựchấmdứthợplý.TôisẽtrìnhbàyrõvềcáchthứctôidựđoánvấnđềnàytrongChương7.

ĐâylànhữngngườikhổnglồkiểumẫutronglĩnhvựckinhdoanhlươngthựcvàdượcphẩmđãtạonênchỉsốS&P500.Mặtkhác,trongchỉsốbìnhquânDowJoneschủyếulànhữngdoanhnghiệphoạtđộngtheochukỳ,trongkhiNASDAQvàRussell2000lạiđạidiệnchonhữngdoanhnghiệptăngtrưởngđangnổinhỏhơn−chuỗinhàhàng,cáccôngtycôngnghệ…

BằngcáchsosánhS&P500vớikếtquảcủaRussell2000trong10nămtrướcđây,bạnsẽthấymộtkhuônmẫu.Trướchết,cổphiếutăngtrưởngđangnổitănggiảmdễdànghơnnhiềusovớinhữngloạicổphiếulớnhơn.Thêmnữa,saukhitrảiquanhữnggiaiđoạnsụtgiảmnày,nhữngloạicổphiếunhỏnàycuốicùngcũngbắtkịpđượccácloạicổphiếulớn.

Tronggiaiđoạnnămnămtrướcnăm1990,cổphiếutăngtrưởngđangnổilâmvàotìnhtrạngảmđạmsovớicổphiếuS&P500,trongđócổphiếuS&Ptăng114,58%còncổphiếuRussell2000chỉtăng47,65%.Tuynhiên,năm1991,cổphiếutăngtrưởngđangnổiđãphụchồivớitốcđộhơncảmongđợi,khichỉsốRussellđạt62,4%chỉtrong12tháng.MộtsốquỹtăngtrưởngđangnổithậmchícònđạttốcđộtăngmạnhhơncảRussell2000,vớimứclợinhuậntừ70đến80%.

Rõràngnăm1990làmộtnămthuậnlợiđểtăngthêmvốntrongdanhmụcđầutưvàocổphiếutăngtrưởngđangnổi.BạnnêndànhthờigiantheodõiquátrìnhpháttriểncủanhiềuchỉsốkhácnhauthôngquatạpchíBarron’s,WallStreetJournalvàmộtsốtờbáokhác.

MộtbiệnpháphữuíchkhácđểquyếtđịnhcónênđầutưthêmvốnvàocổphiếutăngtrưởngđangnổihayvàomộtquỹkiểuquỹchỉsốS&Prộnghơn,làtheodõiquátrìnhpháttriểncủaquỹNewHorizonscủahãngT.RowePrice.NewHorizonslàmộtquỹnổitiếngthànhlậpvàonăm1961vớimụcđíchđầutưvàocáccôngtynhỏ.Trênthựctế,bấtkỳkhinàomộtcôngtyđãpháttriểnquálớnmạnh,cácchuyêngiaquảnlýquỹcủaNewHorizonssẽloạibỏcôngtyđókhỏidanhmụcđầutư.Quátrìnhtheodõinàycũngchặtchẽnhưthểbạnđangtheodõiphongvũbiểuvềnhữnggìđangxảyravớicổphiếutăngtrưởngđangnổi.

Biểuđồ3-1,doT.RowePricecôngbốvớisốliệuđượccậpnhậtđịnhkỳ,làmộtphépsosánhgiữachỉsốP/EcủacáccổphiếutrongquỹNewHorizonsvàchỉsốP/EcủacáccổphiếutrongtổngthểS&P500.Vìnhững

côngtynhỏluônđượckỳvọngđạtđượctốcđộtăngtrưởngnhanhchónghơnnhữngcôngtylớn,cổphiếunhỏthườngđượcbánvớichỉsốP/Ecaohơnsovớicổphiếulớn.VềmặtlýthuyếtthìlúcnàobạncũngkỳvọngchỉsốP/EcủaquỹNewHorizonscaohơnsovớichỉsốP/EcủaS&P.

Nhưngtrênthựctế,khôngphảilúcnàocũngnhưthế,đóchínhlàlýdovìsaobảngsốliệunàylạihữuíchvớibạnđếnvậy.Trongmộtsốthờikỳnhấtđịnhkhicổphiếutăngtrưởngkhôngđượcnhiềunhàđầutưquantâm,giánhữngcổphiếunhỏnàyrẻđếnmứcchỉsốP/EcủaNewHorizonsgiảmxuốngđếnmứcngangbằngsovớitỷlệcủaS&P.(Trườnghợphiếmhoinàybiểuthịquasố1,0trênbiểuđồ.)

Biểuđồ3-1

QuỹNewHorizonssovớiS&P500

Trongcácgiaiđoạnkhác,khinhữngcổphiếunhỏtrởnênphổbiếnrộngrãivàđượctrảmứcgiácaobấtthường,chỉsốP/EcủaNewHorizonstănggấpđôisovớichỉsốP/EcủaS&P500(đượcbiểuthịquasố2,0trênbiểuđồ).

Cóthểthấy,trong20nămvừaquachỉcóhainăm(1972và1983)đạt

đượcmức2,0.Trongcảhaitrườnghợpnày,cổphiếunhỏsauđóđềubịgiảmliêntụctrongvàinăm.Thựcchất,cổphiếunhỏhầunhưbỏlỡgiaiđoạnthịtrườngtănggiátừnăm1983đến1987.KhisốbiểuthịNewHorizonsđạtmứcđỉnhđiểm2,0,thìđâychínhlàmộtdấuhiệuquantrọngchothấyđãđếnlúcbạntránhxakhỏinhữngcổphiếutăngtrưởngđangnổivàtậptrungvàocổphiếuS&P.

Rõrànglàthờiđiểmtốtnhấtđểmuacổphiếutăngtrưởngđangnổilàkhichỉsốxuốngdướimức1,2.Mộtlầnnữa,đểcóđượcthànhquảtừchiếnlượcnày,bạnphảikiêntrì.Cóthểsẽphảimấtđếnvàinăm,nhữngcổphiếunhỏmớicóthểphụchồitrởlại,vàphảimấtthêmvàinămnữamớicóthểhoàntoànpháttriển.Vídụ,năm1977,saukhibộphậncổphiếutăngtrưởngđangnổitrảiquamộthoặchainămpháttriểnthuậnlợi,quanđiểmphổbiếntrênPhốWalllúcđóchorằngbộphậncổphiếunàyđãtựđưatiễnmình,vàđãđếnlúcloạibỏcổphiếunhỏđểdànhưutiênchocổphiếulớn.Làmộtnhàquảnlýquỹtrẻtuổi,tôiđãphớtlờquanđiểmđóvàvẫntrungthànhvớicổphiếunhỏ,chínhquyếtđịnhnàyđãgiúpMagellanthắngthếtrênthịtrườngtrongnămnămsauđó.

Cũngcóthểápdụngphépsosánhtươngtựnhưtrênđốivớiloạiquỹtăngtrưởngsovớiquỹgiátrị.CôngtyDịchvụphântíchLippercôngbốchỉsốcủa30quỹgiátrịvàchỉsốcủa30quỹtăngtrưởngcótêntrongtấtcảcácấnphẩmcủaBarron’s.Từnăm1989đến1991,chỉsốquỹtăngtrưởngtăngvọttới98%,trongkhichỉsốquỹgiátrịchỉtăngđược36%.Khicổphiếugiátrịkémpháttriểnsovớicổphiếutăngtrưởngtrongnhiềunăm,cóthểbạnsẽmuốnđầutưthêmvàocácquỹgiátrị.

LỰACHỌNMỘTQUỸTHẮNGCUỘCLàmthếnàobạnchọnđượcmộtquỹgiátrị,quỹtăngtrưởnghaymột

quỹgiatănggiátrịvượttrộisovớicácquỹkhác?Hầuhếtmọingườiđềunhìnvàotìnhhìnhkinhdoanhcủaquỹđótrongquákhứ.HọnghiêncứucẩmnangLipperđượccôngbốtrêntạpchíBarron’shoặcbấtkỳnguồntươngtựnàocócungcấpthôngtinvềthànhtíchcủacácquỹ.Họsẽđánhgiákếtquảghiđượctrongmộtnăm,banăm,nămnămvàlâuhơnnữa.Mọingườiđãphảimấthàngnghìngiờđồnghồchoviệcđó.Rấtnhiềusáchbáocũngviếtvềđềtàinày.Tuynhiên,ngoạitrừmộtsốíttrườnghợp,phươngphápnàyluônlàsựlãngphíthìgiờ.

Mộtsốngườicònchọnquỹquánquâncủanămtrướcđó,làquỹđứngđầudanhsáchcácquỹthànhcôngtrongnămcủaLipper,vàmuacổphiếucủanó.Quyếtđịnhnàythậtsựsailầm.Quỹthànhcôngtrongnămthườnglàquỹnằmdướisựquảnlýcủangườiđánhcượcvàomộtngànhnghềhoặcmộtcôngtyhoạtđộngtrongmộtngànhnghềnóngvàgặpmaymắn.Vậytạisaoquỹđólạicóthểchạyxatrướcthờicuộcnhưvậy?Trongnămtiếptheo,khivậnmaykhôngcònghéthămngườiquảnlýquỹnàynữa,quỹcủatanhtasẽbịtụtxuốngvịtríthấpnhấttrongdanhsáchcủaLipper.

Đángtiếclàviệclựachọncácquỹchiếnthắngdựatrênthànhtíchquákhứnàydườngnhưkhôngmanglạihiệuquả,ngaycảkhibạnsửdụngsốliệughichéptrongbanămhaynămnăm.MộtnghiêncứudotạpchíInvestmentVision(Tầmnhìnđầutư)chothấy:tronggiaiđoạntừ1981đến1990,nếuhàngnămbạnđầutưvàoquỹcóthànhtíchcaonhấttrongsuốtbanămtrướcđó,cuốicùngbạnsẽbịtụthậusovớiS&P500tới2,05%.Nếubạnđầutưtheomộtphươngthứctươngtựvàonhữngquỹcóthànhtíchtốtnhấttrongnămnămhoặcmườinăm,bạnsẽcóthểvượtS&Plầnlượtlà0,88và1,02%.Consốnàykhôngthểđủđểbùđắpphígianhậpvàrútkhỏicácquỹnày.

Điềugìsẽxảyranếubạnmuacổphiếucủanhữngquỹcóthànhtíchtốtnhấttrongnămnămhoặcmườinămtrướcđóvànắmgiữchúngtrongnămnăm?Trongtrườnghợpnhữngquỹcóthànhtíchcaonhấttrongnămnăm,bạncóthểchỉđạtđượcmứclợinhuậnngangvớikhiđầutưvàochỉsốS&P,cònđốivớitrườnghợpnhữngquỹcóthànhtíchtốtnhấttrongmườinăm,cuốicùngbạnsẽkếtthúcvớimứcthấphơn0,61%sovớiS&P.

Bàihọcrútraởđâylà:đừngnêndànhquánhiềuthờigianvàoviệcxemxétbiểuđồkếtquảhoạtđộngquákhứ.Điềunàykhôngcónghĩalàbạnkhôngnênlựachọnmộtquỹcóthànhtíchtốttrongthờigiandài.Nhưngbạncũngnêntheođuổimộtquỹcóthànhtíchổnđịnhvàchắcchắnhơnlàcứđầutưvàohếtquỹnàyđếnquỹkhácđểcốtheokịpphongtrào.

Mộtvấnđềquantrọngkhácnữalàđiềugìsẽxảyrađốivớimộtquỹtrongthịtrườnggiáxuống.Đâycũnglàmộtchủđềphứctạp.Mộtsốquỹsẽbịthualỗnhiềuhơnsovớicácquỹkhác,nhưnglạithunhiềulãihơnkhithịtrườngphụchồitrởlại;mộtsốthìthualỗítvàlãicũngít;cònmộtsốlạilỗnhiềuhơnlàlãi.Nhómcuốicùnglàđốitượngmàchúngtanêntránhxa.

MộtnguồntinđángtincậynhấttronglĩnhvựcnàylàDanhsáchdanhdựcủatạpchíForbes,pháthànhtháng12hàngnăm.Đểđượccótêntrong

danhsáchnày,quỹđóphảicómộtkinhnghiệmlịchsửnhấtđịnh−trảiquahaithờikỳthịtrườnggiálênvàítnhấthaithờikỳthịtrườnggiáxuống.Forbesxếphạngmỗiquỹ(từAđếnF)dựatrênviệcđánhgiáquỹđóđãtrảiquacảloạithịtrườngtrênnhưthếnào.Tạpchícungcấptêncủangườiquảnlýquỹvàkhoảngthờigianngườiđógiữchức,cácchiphícủaquỹ,chỉsốP/E,vàdoanhthutrungbìnhnămcủaquỹtrongvòngmườinăm.

RấtkhóđểđượccótêntrongDanhsáchdanhdựcủaForbes,đâychínhlàlýdovìsaotạpchínàylạilàmộtđịachỉtincậyđểcungcấpthôngtinchocácquỹ.BạnkhócóthểmắcsailầmnếuchọnmộtquỹđượcxếphạngAhoặcBởcảhailoạithịtrườnggiálênvàgiáxuống.

Trongsố1.200quỹcổphầnđanghoạtđộng,chỉcó264quỹlậplạithànhtíchnăm1978,vàtrongsốđó,chỉcó9quỹkinhdoanhcólãitrongtấtcảcácnămtínhtừnămđó.Cácquỹnàygồmcó:PhoenixGrowth,MerrillLynchCapitalA,InvestmentCompanyofAmerica,JohnHancockSovereign,CGMMutual,Nationwide,EatonVanceInvestors,PaxWorld,vàMutalofOmahaIncome.Thànhviênsánggiánhấttrongnhómnày,PhoenixGrowth,đãlậpđượcmộtthànhtíchấntượng−tínhtừnăm1977,mứclợinhuậntổnghợphàngnămđạt20,2%.Támtrongsốchínquỹtrênđạtmứclợinhuậnhàngnămtừ13%trởlên.

QUỸCÓVÀKHÔNGCÓPHÍBÁNCHỨNGKHOÁN

Mộtvấnđềkháccầnđượcchútrọnglàsựphânbiệtgiữaquỹcóphíbánchứngkhoánvàquỹkhôngcóphíbánchứngkhoán.Việcmuamộtquỹcóphíbánchứngkhoánkhôngbảođảmbạnsẽcómộtsảnphẩmtốt.Mộtsốquỹthànhcôngcóápdụngtrảphíbánchứngkhoán,mộtsốquỹthànhcôngtươngđươngkháclạikhôngápdụngquyđịnhnày.Nếubạncóýđịnhtrungthànhvớimộtquỹtrongnhiềunăm,thìmức2-5%màbạnchirađểgianhậpquỹđósẽlàkhôngđángkể.Bạnkhôngnênmuacổphiếucủamộtquỹchỉvìnócóápdụngphíbánchứngkhoán,nhưngcũngkhôngnêntừchốimuamộtcổphiếucũngvìlýdođó.

Cácloạiphívàchiphíhiệntạicủamộtquỹcóthểgâytrởngạichothànhtíchcủanóởmứcđộnàođó,vànhưchúngtađãthấy,đâychínhlàlợithếcủacácloạiquỹchỉsố.Khisosánhthànhtíchquákhứcủamộtquỹcó

quảnlývớimộtquỹkhác,bạncóthểbỏquayếutốphí.Lợinhuậnhàngnămcủamộtquỹđượctínhtoánsaukhitrừđiphívàchiphí,vìvậy,haiyếutốnàyđượctựđộngđưavàophươngtrình.

Mộtsốngườibănkhoănvềquymôcủaquỹ,đặcbiệtlàquỹMagellan.Bắtđầutừnăm1983,khitàisảncủaMagellanvượtquámức1tỷđô-la,lầnđầutiêntôinghethấynhữngtừnhư“quálớnđểthànhcông.”Quálớnđểthànhcôngởmức2tỷđô-la,4tỷđô-lavà10tỷđô-la,vàchođếnthờiđiểmtôinghỉlàmtạiquỹnàythìconsốđóđãđạttới14tỷđô-la.Cólẽ,nócũngquálớnđểthànhcôngởmức20tỷđô-la,làquymômàquỹMagellanđạtđượcdướithờiMorrisSmith.

MộtnămsaungàyMorrisnhậmchức,tạpchíTheBostonGlobeđãchođăngcột“DõitheoMorrisSmith”,cònđượcgọivớicáitênkháclà“DõitheosựthấtbạicủaMorrisSmithvớimộtQuỹcóquymôquálớn.”NhưngkểtừsauthànhcôngngoạnmụccủaMorrisvàonăm1991,tạpchínàyđãbỏcộttheodõitrên,nhưngđếnnay,nhiềungườivẫnhátnhữngcâuhátcũrích“Quỹcủabạnquálớn”.

Cómộtsốkhókhănnhấtđịnhtrongviệcquảnlýmộtquỹquymôlớn.Nhàquảnlýquỹsẽkhôngthểmuađủcổphiếucủamộtcôngtynhỏkỳdiệuđểtạorabấtkỳsựkhácbiệtnàochothànhtíchcủaquỹanhtaquảnlý.Anhtabuộcphảimuacổphầncủanhữngcôngtylớn,vàthậmchívớinhữngcôngtylớnthìcũngphảimấtnhiềuthángmớitíchluỹđượclượngcổphiếuđángkể,sauđólạimấtnhiềuthờigianhơnnữađểbánchúngra.

Nhữngnhàquảnlýgiỏicóthểkhắcphụcnhữnghạnchếnày.MichaelPriceđãchứngminhđượcđiềuđóbằngquỹMutualSharescủamình(hiệnnay,quỹnàyđãrấtquenthuộcvớinhữngnhàđầutưmới;ngoàira,PricecònđiềuhànhquỹMutualBeacon),vàcảMorrisSmith,ngườikếvịcủatôitạiMagellan,cũngvậy.

Trướckhichúngtakếtthúcchủđềnày,cóbốnloạiquỹmàtôimuốnthảoluậnởđây,đólà:quỹtheolĩnhvựcđầutư,quỹcókhảnăngchuyểnđổi,quỹđóngvàquỹquốcgia.

QUỸTHEOLĨNHVỰCĐẦUTƯQuỹtheolĩnhvựcđầutưxuấthiệntừnhữngnăm1950.Năm1981,

Fidelitycungcấpnhómquỹtheolĩnhvựcđầutưđầutiên,chophépcácnhàđầutưquaylạihoặcchuyểntiếpgiữacáclĩnhvựcđầutưvớimứcchiphíkháthấp.Khimộtnhàđầutưtintưởngvàomộtngànhcôngnghiệp(vídụdầukhí),nhưnglạikhôngcóthờigiannghiêncứutừngcôngtycụthểtronglĩnhvựckinhdoanhdầukhí,cóthểchỉcầnmuacổphiếucủaquỹđầutưdầukhí.

Cácloạiquỹtheolĩnhvựcđầutưnàyđượcthànhlậpkhôngnhằmmụcđíchtạocơhộitheođuổinhữngmónhờilớnchonhữngngườiđầutưcổphiếuhaythayđổi.Tuynhiên,đôikhiđiềunàycònphụthuộcvàoviệcchúngđượcsửdụngnhưthếnào.Muacổphiếucủamộtquỹđầutưdầukhí,giảsửnhưcủaExxon,bạnsẽítcócơhộitránhđượcthualỗnếugiádầugiảmnếukhônghiểubiếtvềlĩnhvựcdầukhí.

Ứngcửviênthíchhợpnhấtđểđầutưvàoquỹđầutưtheolĩnhvựclàngườicókhiếnthứcchuyênsâuvềmộtmặthànghoặcvềtriểnvọngtrongtươnglaigầncủamộtngànhnghềkinhdoanhnhấtđịnh.Đócóthểlàmộtchủcửahiệuđồtrangsức,mộtchủthầuxâydựng,mộtchuyênviêntínhtoánbảohiểm,ngườiquảnlýtrạmđổxăng,mộtbácsĩ,hoặcmộtnhàkhoahọc,côngviệctươngứngcủamỗingườitrongsốhọlàtheodõinhữngpháttriểnmớinhấtvềgiávàngbạc,giáthầukhoán,cácloạibảohiểm,giádầu,sựphêchuẩncủachínhphủđốivớinhữngdượcphẩmmới,hoặctheodõixemcácdoanhnghiệpcôngnghệsinhhọccóchuẩnbịđưaramộtsảnphẩmdễbánhaykhông.

Nếubạnđầutưvàođúnglĩnhvực,đúngthờiđiểm,bạncóthểnhanhchóngthuđượcrấtnhiềutiền,nhưcácnhàđầutưcủaquỹFidelityBiotechnologyđãkhámpháđượcvàonăm1991.Giátrịcủaquỹtheolĩnhvựcnàytăngtới99,05%trongmộtnăm.Nhưngnhữngmứclợinhuậnnhưthếcũngcóthểbiếnmấtnhanhkhôngkémgìkhichúngxuấthiện.Trongchínthángđầunăm1992,cổphiếuFidelityBiotechgiảm21,5%.Cácquỹvềlĩnhvựccôngnghệlànhữngngườithắngđậmtronggiaiđoạntừgiữanăm1982đếngiữanăm1983,nhưngcũnglànhữngngườithualỗthảmhạitrongnhiềunămsauđó.Trongthậpkỷvừaqua,dịchvụytế,tàichínhvàdịchvụcôngcộnglànhữngngànhthuđượcnhiềulợinhuậnnhất,thuđượcítlợinhuậnnhấtlàngànhkimloạiquý.

Vớilýluậnrằngmọilĩnhvựctrênthịtrườngchứngkhoáncuốicùngrồicũngsẽcóngàypháttriển,mộtlầnnữatôilạibắtđầuquantâmđếnlĩnhvựcvàng.

TrongnhữngnămđầutôilàmviệcchoMagellan,giávàngtăngởmứcrấtcao,mọingườikhôngmuốngặpnhasĩvìsợphảitrảtiềnchomiếngbọcvàngcònhơncảsợphảikhoanrăng.Thờikỳnày,cácquỹpháttriểnmạnhnhấtlàcácquỹđầutưvàngvớinhữngcáitênnổitiếngnhưStrategicInvestments(Đầutưcóchiếnlược)hoặcInternationalInvestors(Nhómđầutưquốctế)hoặcUnitedServices(Cácdịchvụhợpnhất).Đốivớimộtngườitheodõikhôngthườngxuyênthìquỹđầutưvàngcóvẻnhưgiốngloạiquỹcổphầnnóichung,nhưngđâylàmộtnhầmlẫn.

TrongdanhsáchxếphạngcácquỹtươnghỗhoạtđộnghiệuquảnhấttrongmộtgiaiđoạnnămnămcủaLipper,quỹcủatôithườngthuakémmộtquỹđầutưvàng.Nhìnbênngoàithìcóvẻnhưtôihoạtđộngkhônghiệuquảbằngcácchuyêngiaquảnlývốncổphầnkhác,trongkhithựctếlàhọthànhcônghơnchỉlànhờhoạtđộngtrongmộtlĩnhvựcnóng.RồicũngđếnlúcquỹvàngkhôngcòncótêntrongdanhsáchcácquỹđứngđầucủaLippernữa,vàtrongnhữngnămgầnđây,nhữngchuyêngiađóđãphảinếmtrảithờikỳđentốinhất.

Trongmộtthậpniênkếtthúcvàotháng6/1992,cótới5trongsố10quỹhoạtđộngkémhiệuquảnhấttrênthịtrườngnướcMỹlàcácquỹđầutưvàng.Chẳnghạn,quỹGoldshareschỉtăng15%trongtoànbộthờikỳcăngthẳngnày,trongkhiđócácquỹtươnghỗtrungbìnhthìtăngtớigấpba,thậmchígấpbốnlần.Ngaycảbạncũngcóthểkinhdoanhcólãihơntrênthịtrườngtiềntệ,hoặcthịtrườngtráiphiếutiếtkiệmcủaMỹ,hơnlàbỏtiềnvàomộtquỹđầutưvàng.

NhưngvớithựctếlàkểtừtrướcthờiAiCậpcổđạichotớinay,vàngđãluônđượcconngườisaymê,tôinghingờrằngniềmáimộcủachúngtavớivàngđãkếtthúc.Mộttổchứctừthiệnmàtôithamgiacósởhữumộtsốcổphầnvàng,vàgầnđâytôingheđượcmộtnguồntinđángtincậychỉrarằngtrongthậpniên1980,tìnhtrạngsuygiảmsảnlượngởNamPhiđượcbùđắpquámứcnhờcácmỏsảnxuấtởMỹ,Canada,BrazilvàÚc.Đâylànguyênnhândẫnđếntìnhtrạngdưthừavàng,vàtìnhtrạngnàycòntồitệhơnkhicácnướcLiênXôcũthựchiệnbánphágiávàngcủahọ.Rấtcóthểtìnhtrạngdưthừanàysẽcòntiếpdiễn.

Việccungcấpvàngcủamộtsốmỏmớisẽnhanhchóngcạnkiệt,trongkhiđó,tìnhtrạnggiácảhạthấplàmchocáccôngtykhôngcònhứngthúkhaithácvàpháttriểnthêmnữa.Rấtcóthểtìnhhìnhsẽtrởnêntốtđẹpvàothờiđiểmgiữathậpkỷ.Nhucầuvềvàngchếtáctrangsứcvàphụcvụcôngnghiệpsẽgiatăng,trongkhinguồncunglạigiảm.Vànếutìnhtrạnglạm

phátxuấthiệntrởlạiởmứchaiconsố,mộtlầnnữamọingườisẽmuavàngnhưmộtcáchtựbảohiểm.

Ngoàira,còncómộtyếutốkháclà“yếutốTrungQuốc”làmchogiávàngbịđẩylêncao.TầnglớplaođộngởTrungQuốclàmănngàycàngphátđạt,nhưnglạikhôngbiếttiêutiềnvàoviệcgì.Việcsởhữunhữngmặthànggiátrịlớn(xehơi,thiếtbị,dụngcụ,nhàcửa...)bịgiớihạn,vìvậychínhphủsẽcốgắnggiảmnhẹtácđộngtiêucựccủavấnđềnàybằngcáchchophépngườidâncấtgiữvàng.Chínhsáchnàylạitạoramộtnhucầumớitoàndiệnđốivớimặthàngkimloại.Tìnhtrạngnàycũngcóthểlặplạiởmộtsốnướcđangpháttriểnkhác.

HiệnnaytrênthịtrườngMỹcó34quỹđầutưvàng–mộtsốquỹmuacổphầncủacáccôngtykhaithácmỏởNamPhi,mộtsốkháclạichỉmuacổphầncủanhữngcôngtykhôngphảiởNamPhi.Mộtsốquỹtổnghợpthìđầutư50%vàolĩnhvựcvàngvà50%vàotráiphiếuchínhphủ.ĐốivớimộtnhàđầutưluônlosợcảvềthờikỳSuythoáivàSiêulạmphátđangđếngầnthìcácquỹtổnghợpkiểunàylàmộtlựachọnlýtưởng.

QUỸCÓKHẢNĂNGCHUYỂNĐỔIĐâylàmộtgiảipháptuyệtvờiđểtậndụngthếmạnhcủacảcổphiếuvà

tráiphiếu:lợinhuậncaocủanhữngloạicổphiếuthứcấpvàcổphiếuquymôvốnnhỏvàtínhổnđịnhcủatráiphiếu.Nhìnchung,đốitượngpháthànhtráiphiếucókhảnăngchuyểnđổithườnglànhữngcôngtynhỏ,nhờthế,họchỉphảitrảmứclãisuấtthấphơnsovớitráiphiếuthôngthường.Cácnhàđầutưluônsẵnsàngchấpnhậnmứclãisuấtthấpđểđổilạikhảnăngchuyểnđổicủatráiphiếu,vìnóchophéphọđổitráiphiếulấycổphiếuphổthôngvớimộtmứcgiáquyđổinhấtđịnh.

Thôngthườnggiáquyđổithườngcaohơntừ20-25%sovớigiáhiệntạicủacổphiếuphổthông.Khigiácổphiếuphổthôngđạtmứcgiátươngứngnàytrởlênthìtínhnăngquyđổicủacổphiếusẽcógiátrị.Trongkhichờđợiđiềunàyxảyra,ngườisởhữutráiphiếusẽđượcthulãitrêntráiphiếuđó.Mặtkhác,giácủacổphiếuphổthôngcóthểsụtgiảmnhanhchóng,còngiácủatráiphiếuchuyểnđổi,nhờlợitức,thườngítbiếnđộnghơn.Chẳnghạn,năm1990,cổphiếuphổthôngliênquancủanhiềuloạitráiphiếuchuyểnđổigiảm27,3%,trongkhibảnthântráiphiếuchuyểnđổichỉgiảm13%giátrị.

Tuynhiên,đầutưvàotráiphiếuchuyểnđổicũngcónhữngrủironhấtđịnh.Đâylàmộtkhíacạnhmàcácchuyêngiađãphảitìmhiểurấtnhiều.Mộtnhàđầutưnghiệpdưcóthểđầutưhiệuquảvàomộttrongrấtnhiềuloạiquỹchuyểnđổi,đâycũnglàđốitượngđầutưxứngđángđượccôngnhậnnhiềuhơnnhữnggìmàchúngcó.Ngàynay,mộtquỹchuyểnđổihoạthiệuquảcóthểmanglạimứclợinhuận7%,mộtmứccaohơnnhiềusovớimứccổtức3%thuđượckhiđầutưvàoloạicổphiếutrungbình.Vídụ,QuỹtíntháctăngtrưởngthunhậpchuyểnđổiPutnamđạttổngdoanhthutrongcả20nămlà884,8%,caohơnsovớichứngkhoánS&P500.Rấthiếmquỹcóquảnlýđạtđượcthànhtíchnhưvậy.

KhilàmviệcvớimộtkháchhànglàmộttổchứctừthiệnởNewEngland,chúngtôiđầutưvàoítnhấtbaquỹchuyểnđổi,bởivìvàothờiđiểmđótráiphiếuchuyểnđổiđangbịđánhgiáthấp.Vìsaochúngtôilạibiếtchắcđượcđiềunày?Thôngthường,tráiphiếudoanhnghiệpcómứcdoanhthucaohơntừ1,5-2%sovớitráiphiếuchuyểnđổi.Nếubiênđộnàyđượcmởrộng,cónghĩalàtráiphiếuchuyểnđổiđangcógiárấtcao,cònnếubiênđộnàybịthuhẹplạithìđiềungượclạisẽxảyra.VàothờiđiểmngaytrướccuộcĐạikhủnghoảngnăm1987,lợitứccủatráiphiếudoanhnghiệpthườngcaohơntráiphiếuchuyểnđổi4%,cũngcónghĩalàtráiphiếuchuyểnđổilúcđóđạtmứcgiárấtcao.Tuynhiên,trongthờigiandiễnrađợtgiảmgiáhàngloạtdolosợchiếntranhvớiI-rắchồitháng10/1990,lợitứccủatráiphiếuchuyểnđổicaohơn1%sovớitráiphiếuthườngdocùngmộtcôngtypháthành.Đâylàcơhộihiếmcóđểmuatráiphiếuchuyểnđổivớigiáưuđãi.

Chiếnlượchiệuquảđểđầutưtráiphiếucókhảnăngchuyểnđổilà:muavàoquỹcókhảnăngchuyểnđổikhibiênđộgiữatráiphiếudoanhnghiệpvàtráiphiếucókhảnăngchuyểnđổihẹp(từ2%trởxuống),vàngừngmuakhibiênđộđólớnhơn.

QUỸĐÓNGQuỹđónggiaodịchgiốngnhưcáccổphiếutrêntấtcảcácsàngiaodịch

lớn.Theothốngkê,hiệntạiởMỹcótấtcả318quỹloạinàyđanghoạtđộng,vớimọiphạmviquymôvàchủngloại:quỹtráiphiếuđóng,quỹtráiphiếuđôthị,quỹcổphầnnóichung,quỹtăngtrưởng,quỹgiátrị…

Quỹđóngkhácquỹmởcănbảnởchỗnócótínhtĩnh.Sốcổphầnluônđượcgiữnguyên.Khibáncổphầncủamìnhchongườikhác,cổđôngcủa

quỹđóngsẽkhôngcònliênquanđếnquỹnữa.Khácvớiquỹđóng,quỹmởlạicótínhđộng.Khimộtnhàđầutưmuacổphầncủaquỹ,cổphầnmớiđượctạora.Khinhàđầutưđóbáncổphần,cổphầncủangườinàyđượcrútvề,haygọicáchkháclà“hoànlại,”vàquỹbịgiảmmộtlượngtiềntươngứng.

Vềcơbản,quỹđóngvàquỹmởđềuđượcquảnlýtheocùngmộtcáchthức,ngoạitrừyếutốlàcôngviệccủangườiquảnlýquỹđóngcóđộantoàncaohơn.Vìquymôcủaquỹkhôngthểbịthuhẹpdosựbiếnđộngcủaphầnđôngkháchhàng,cáchduynhấtđểngườiquảnlýđócóthểbịthấtbạilàkhiếndanhmụcđầutưcủamìnhbịthualỗ.Quảnlýmộtquỹđóngcũnggiốngnhưkhilàmgiảngviênthườngxuyêntạitrườngđạihọc−bạncóthểbịsathải,nhưngchỉkhigâyrađiềugìđóquákhủngkhiếp.

Chưacónghiêncứunàođiđếnkếtluậncuốicùngvềviệcquỹđóng,vớitưcáchmộttổchức,hoạtđộnghiệuquảhơnhaykémhiệuquảsovớiquỹmở,hayloạiquỹnàocóưuthếhơn.Rấtnhiềungườicóthểxuấtsắctrongcảhailoạiquỹnày.

Mộtđặcđiểmhấpdẫncủacácquỹđónglà:vìchúngkinhdoanhgiốngnhưkinhdoanhcổphiếu,nênchúngcũngdaođộngtươngtựnhưcổphiếu−quỹđóngcóthểđượcbánởmứclãihoặcmứcchiếtkhấuđốivớigiátrịthịtrường(hoặcgiátrịtàisảnròng)củadanhmụcđầutư.Nhữngngườisănlùnggiárẻcócơhộituyệtvờikhitrênthịtrườngcóđợtbánđạihạgiá,nhờđóhọcóthểmuacổphiếucủaquỹđóngvớimộtmứcchiếtkhấuđángkểđốivớigiátrịtàisảnròngcủaquỹđó.

QUỸQUỐCGIARấtnhiềuquỹđóngthườngnổitiếngvớivaitròquỹquốcgia.Điềunày

chophépchúngtôiđầutưvàonhữngquốcgiaưathíchcủamình,mộttriểnvọngmơmộnghơnlàđầutưvàocáccôngty.SaukhithưởngthứcmộtchairượuxinhxắnởchợgầnquảngtrườngTreviFountain,thìaicóthểcưỡngnổimongmuốnđầutưvàoQuỹcủanướcÝ?

Hiệnnay,trênthếgiớicóítnhất75quỹquốcgiavà/hoặcquỹkhuvực.Nguyênnhânchủyếuđểđầutưdàihạnvàocácquỹquốcgialàdonềnkinhtếnướcngoàipháttriểnnhanhhơn,nênthịtrườngcổphiếucủahọcũngpháttriểnvớitốcđộnhanhhơncủaMỹ.Vàothậpkỷtrước,quanđiểmnàychắc

chắnlàđúng.NgaycảtrongquỹMagellan,sốcổphiếunướcngoàicũngnhiềuhơncổphiếucủaMỹ.

Nhưngđểthànhcôngvớimộtquỹquốcgia,bạnphảikiênnhẫnvàkhôngaduatheongườikhác.Quỹquốcgiathườngkhiếnchúngtamongmuốnkiếmđượctiềnngaytứckhắc.Nhưngchúngcũngcóthểlàcáibẫychonhữngngườidễbịtácđộng.MộtvídụđiểnhìnhlàQuỹcủaĐức,vàquỹtrựcthuộclàNewGermanyFund.CảhaiquỹnàyđềuđượcthànhlậpkhiBứctườngBerlinsụpđổ,vàngườiĐứctừcảhaimiềnĐôngvàTâyĐứcđãcùngnhauhânhoanănmừngsựkiệnđó.ThờikỳđạiPhụchưngcủangườiĐứcsắpbắtđầu.

Sựkiệnnàygiốngnhưmộtlựcđỡtinhthần,khiếncảchâuÂuhợpnhấtthầnkỳ.Đếngiờkhắcchuyểngiaođãđịnhnăm1992,nhiềungườilạcquanrằngnhữngthùhậncủanhiềuthếkỷsẽnhanhchóngbiếnmất:NgườiPhápsẽvuivẻvàkếtthúcchiếntranhvớingườiĐức,cònngườiAnhthìhòathuậnvàkếtthúcchiếntranhvớingườiĐức,vàngườiPháp,ngườiÝsẽbỏđồnglia,ngườiHàLanthìbỏđồnggunđơnđểtiếnđếnđồngtiềnchungthốngnhất,vàtạodựngmộtnềnkinhtếthịnhvượng.Vềphầnmình,tôithấyrằngtintưởngvàosựthayđổihoàntoàntrongTổchứcPier1Importslàmộtviệcdễdànghơnnhiều.

KhingườidânthànhphốBerlinănmừngtrênđốngđổnátcủacuộcchiếntranhđãkếtthúc,giácủahaiquỹtrêncủaĐứctăng25%sovớigiátrịcủachứngkhoáncơsở.Haiquỹnàyđềutăng2điểmmỗingàychỉdựatrênnhữnglờicầunguyệnvềmộtthờikỳbùngnổkinhtế.

Sáuthángsau,khicuốicùngcácnhàđầutưcũngnhìnravấnđềtrongthờikỳđạiphụchưngnàycủanướcĐức,trạngtháiphấnkhíchchuyểnsangthấtvọngvàcácquỹcủaĐứcbịbánraồạtvớimứcgiảmgiátừ20-25%sovớigiátrịcủachứngkhoáncơsở.Đâycũnglàmứcgiáđượcchiếtkhấunhiềunhấttừtrướcđếnnaycủacácloạiquỹnày.

Trongkhiđó,năm1991,khimọingườivẫncònđanghàohứngvớiviễncảnhcủanướcĐứcthìthịtrườngchứngkhoánnướcnàylạikémpháttriển,ngượclại,trongnửađầunăm1992,khimọitintứctừnướcĐứcđềurấtảmđạm,thịtrườngchứngkhoánlạipháttriểnmạnh.

Nhưvậy,rõrànglàthờiđiểmthíchhợpnhấtđềmuacổphiếucủamộtquỹquốcgialàkhiloạiquỹnàykhôngđượcnhiềungườiưachuộngvàbạncóthểmuanóvớimứcgiáchiếtkhấu20-25%.Sớmhaymuộnnềnkinhtế

Đứccũngsẽvựcdậy,vànhữngnhàđầutưkiêntrìmuacổphiếucủaĐứckhinóđang“ếẩm”sẽgặtháixứngđáng.

Quỹquốcgiacũngcónhiềuhạnchế,chẳnghạnnhưcácloạiphívàchiphíthườngởmứcrấtcao.Khôngphảimọicôngtyđượcquỹđầutưđềuhoạtđộngtốt.Đồngtiềncủanướcđóphảiduytrìởmứctươngđốimạnhsovớiđồngđô-la,nếukhông,bạnsẽbịgiảmdoanhthukhithựchiệnquyđổitiềntệ.

Đếnđây,tôimuốnbổsungýkiếncủamìnhvàocuộctranhcãisosánhgiữanướcMỹvớithếgiới.Ngàynay,mọingườithườngtinrằngbấtkỳloạihàngngoạinàocũngcaocấphơnhàngnội:nănglựccủangườiĐứccaohơnvàhọchếtạoranhữngchiếcxetốtnhất,ngườiNhậtlàmviệcchămchỉhơnvàhọchếtạoranhữngchiếctivitốtnhất,ngườiPhápsốngvuivẻnhấtvàhọlàmranhữngchiếcbánhmỳngonnhất,ngườiSingapoređượcgiáodụctốthơnvàhọsảnxuấtranhữngchiếcổđĩatốtnhất,v.v...Tuynhiên,từnhữngchuyếnđinướcngoàicủamình,tôikếtluậnrằngMỹvẫnlànướccónhiềucôngtyvữngmạnhvàcóhệthốngtốiưuđểđầutưvàonhữngcôngtynày.

ChâuÂucórấtnhiềutậpđoànlớntươngđươngvớinhữngcôngtyhàngđầucủaMỹ,nhưngchâuÂulạikhôngcónhữngcôngtytăngtrưởngmànướcMỹcó.Nếucóthìnhữngcôngtytăngtrưởngnhưthếthườngcógiácổphiếurấtđắt.ChẳnghạnnhưL’Oréal,mộthãngmỹphẩmlớndanhtiếngcủaPháp,tôicũngthíchcổphiếucủahãngnày,nhưngkhôngphảivớimứcgiágấp50lầnthunhập.

TôitinchắcrằngởMỹcóhàngtrămcôngtycódoanhthutăngliêntụctrong20năm,nhưngởchâuÂuthìsẽkhócóthểtìmđượcđến10côngtynhưvậy.NgaycảnhữngcôngtyhàngđầucủachâuÂucũngkhôngcóthànhtíchduytrìliêntụcthunhập,mộtviệcrấtphổbiếnởcáccôngtycủaMỹ.

Thôngtinvềcáccôngtynướcngoàirấtsơsàivàthườngbịsailệch.ChỉcóởAnhmớicónhữngthôngtinchínhxáctươngđươngvớiPhốWall.ỞchâuÂu,phântíchchứngkhoánlàmộtlĩnhvựcítngườibiếtđến.ỞThuỵĐiểnngườitacũngrấtítkhigặpnhữngchuyêngianhưvậy.

Ướctínhthunhậpcóthểlàmộtcôngviệcrấtkhó.ChúngtađánhgiáthấpgiớichuyêngiaphântíchcủaMỹvìhọthườngxuyênnhậnđịnhsai,nhưngsovớicácchuyêngiaphântíchcủachâuÂuthìhọlạigầnnhưkhôngthểsaiđược.ỞPháp,tôitừngđọcđượcmộtbáocáorấtlạcquancủamộtnhàphântíchvềmộttậpđoàntênlàMatra.Vớitinhthầnhứngkhởivô

cùng,tôiđãđếnthămcôngtynàyvàhoàntoànthấtvọngvìthựctếkhônghềgiốngvớithôngtinbảnbáocáođưara.

NếubạntựthựchiệnnghiêncứuởchâuÂu,bạncóthểchuyểnlượngthôngtinnghèonàncủamìnhthànhmộtlợithế.ĐóchínhlàlýdotạisaotôicóthểkinhdoanhcácloạicổphiếunướcngoàiởMagellanhiệuquảnhưvậy.TạiMỹ,điềukhiếnchoviệclựachọncổphiếutrởnênkhókhănchínhlàcóđếncảnghìnngườikhônngoanhơnbạncũngđangnghiêncứuvềnhữngcổphiếumàbạnđangtheodõi.CònởPháphayThuỵSĩ,ThuỵĐiển,giớichuyêngialạiđổdồnvàonhữngcon“cárô”màbỏquanhữngcon“sănsắt”.

VậycònngườiNhật,nhữngnhàvôđịchcủachếđộtưbảnvàlàmviệcthêmgiờ,ôngchủcủaTrungtâmRockefellervàColumpiaPictures,vàkhôngbaolâunữasẽlànhữngôngchủcủacâulạcbộSeattleMarinersvàcóthểcảĐàitưởngniệmWashington,thìsao?NếubạncùngđivớitôitrongnhữngchuyếncôngtácnghiêncứuđếnNhậtBản,bạnsẽthấychúngtađãcóphầncườngđiệuhóađấtnướcmặttrờimọcnày.

NhậtBảnlàđấtnướcgiàucó,nhưngngườidânphảichậtvậtmớikiếmđủtiềnđểsống.NgườidânNhậtBảnrấtngưỡngmộngườiMỹvềnhàởrộngrãi,giárẻ,vàkhôngkhígiađìnhvàocuốituần.Họmất5đô-lachomộtquảtáo,100đô-lachomộtbữatốirấtbìnhthường,nhàcửachậtchộivàgiácaongất.HọchenchúclấnlênnhữngchiếcxeđiệnđôngđúcvàmấtcảtiếngvẫnchưarakhỏiđượcthànhphốTokyo.

Còntrongđầutưchứngkhoán,ngườiNhậttrôngcậyhoàntoànvàocácnhàmôigiới,vàlờikhuyêncủacácchuyêngianàyđượcrămrắptuântheonhưKinhThánh.ChỉsốP/Ethìcaođếnkỳlạ:50,100,200...Trênthựctế,cácnhàđầutưcủaMỹcũngcóbộclộnhữngđặctrưngtươngtựtrongnhữngnămcuốithậpkỷ1960,khithịtrườngMỹđượcđánhgiácaođếnmứcphảimất22năm,chođếntậnnăm1991,chỉsốtrungbìnhDowJonestựđiềuchỉnhphùhợpvớitìnhhìnhlạmphátđãlênđếnmứccaonhấtmànótừngđạtđượchồinăm1967.

NhậtBảnlàmộtcơnácmộngđốivớicácchuyêngiaphântíchcơbản.Tôitừngchứngkiếnhàngloạttrườnghợpcáccôngtycóbảngcânđốikếtoánkémvàthunhậpbấtthường,vànhữngcổphiếucógiáquácaovớichỉsốP/Echẳnggiốngai,trongđóbaogồmcảcôngtyđãtiếnhànhđợtbánracôngchúnglớnnhấttronglịchsửtàichính,NipponTelephone.Năm1987,NipponTelephonebáncổphầnvớigiágấp3.000lầnthunhập.Côngtynày

thuđượcgiátrịthịtrườngtươngđương350tỷđô-la,nhiềuhơncảtoànbộthịtrườngcổphiếucủaĐứccộnglạivàcaohơntop100côngtyđứngđầudanhsáchFortune500củaMỹ.

SaucuộcĐạikhủnghoảng1987,NhậtBảncònthểbơmthêmcổphiếucắtcổcủaNipponthôngquahaiđợtchàobánbổsungkhác:mộtđợtcổphầncógiá2,55triệuYênvàđợtsaulà1,9triệuYên/cổphần.Từđóđếnnay,cổphiếucủaNipponTelephoneliêntụcxuốngdốc.Vàothờiđiểmtôiviếtcuốnsáchnày,giácổphiếuNipponđãxuốngtới575.000Yên,giảm85%sovớimứcgiáđãchiếtkhấuvàonăm1987.ĐốivớicácnhàđầutưtrênPhốWall,đểmấtmộtsốtiềnnhưvậy,toànbộdanhsáchFortune100củacáccôngtycólẽsẽbịphásảnhoàntoàn.

Tuynhiên,thậmchíngaycảởmứcgiá575.000Yên/cổphần,giátrịthịtrườngcủaNipponvẫnvượthơnsovớigiátrịthịtrườngcủaPhilipMorris,mộttrongnhữngcôngtylớnnhấtnướcMỹcóthunhậpgiatăngliêntiếptrong30năm.Sautấtcảnhữngđợtthualỗcủamình,NipponvẫnđượcbánvớichỉsốP/Elà50.

TrongnềnkinhtếNhậtBản,đầucơchứngkhoánđóngvaitròquantrọnghơnnhiềusovớiởMỹ.MerrillLynchtrongnhữngnămkinhdoanhhiệuquảnhấtcũngkhôngbaogiờcótêntrongtop100củadanhsáchFortune500,nhưngcóthờiđiểm,5trongsố25côngtyhàngđầuởNhậtBảnlàcáchãngmôigiới,còn5đến10côngtykháclàcácngânhàng.

CácngânhàngcủaNhậttạora100%nhữngkhoảntíndụngtrênsốtàisảnkýquỹbằngkhôngđểcóđượcnhữngtòanhàvănphòng,nhờđó,trongmộtviễncảnhlạcquannhất,tiềnchothuêcũngchỉvừađủđểbùđắpchiphí.

Đếnđây,tôimuốntómtắtnộidungthảoluậncủachúngtavềcácchiếnlượcquỹtươnghỗ:

✓Hãyđầutưcàngnhiềuvàoquỹcổphiếucàngtốt.Kểcảkhibạncầncóthunhập,trongdàihạn,bạnvẫnsẽthuđượcnhiềulợinhuậnhơnkhisởhữunhữngcổphiếutrảcổtứcvàđôikhisửdụngvốnthaychothunhập.

✓Nếubuộcphảisởhữutráiphiếuchínhphủ,hãymuatấtcảchúngtừBộtàichínhvàtránhmuacủacácquỹtráiphiếu,nơibạnsẽphảitrảphíquảnlýmàchẳngthuđượcgìcả.

✓Hiểurõloạiquỹcổphiếumàbạnsởhữu.Khiđánhgiákếtquả,hãychỉsosánhcácquỹtrongcùngmộtloạivớinhau.Đừngchỉtríchngườiquảnlýquỹđầutưvàngvìkhôngđạtđượckếtquảtốtbằngquỹcổphiếutăngtrưởng.

✓Cáchtốtnhấtlàhãyphânbổvốnđầutưcủabạnchobahoặcbốnloạiquỹcổphiếu(quỹtăngtrưởng,quỹgiátrị,quỹtăngtrưởngđangnổi...),nhưvậylúcnàobạncũngởthếđầutưvàomộtlĩnhvựccókhảnăngthuđượclợinhuậncaonhấtcủathịtrường.

✓Khibổsungthêmvốnvàodanhmụcđầutư,hãylựachọnquỹnàođầutưvàolĩnhvựcchậmpháttriểnsovớithịtrườngtrongmộtsốnăm.

✓Cốgắnglựachọnloạiquỹcókhảnăngthànhcôngtrongtươnglaidựatrênkếtquảkinhdoanhtrongquákhứlàthiếuthựctế,hoặcthậmchíkhônghiệuquả.Hãytậptrungvàonhữngdoanhnghiệppháttriểnvữngchắcvàgắnbóvớichúng.Liêntụcrútvốntừquỹnàyđểđầutưsangquỹkháclàmộtthóiquenxaxỉvàcóthểgâytổnhạiđếngiátrịròngcủabạn.

T

Chương4QuátrìnhquảnlýquỹMagellan

Nhữngnămđầuhờigiangầnđây,tôiđãxửlýhếtsốgiấytờlặtvặt(còngọilàcácbảncáobạchtrênPhốWall)trênbànlàmviệccủamình,dỡhếtnhữngchồnghồsơbáocáodàycộpcủaMegallankhỏichiếcgiásáchbụibặmvàcốgắnglàmcho13nămquảnlýquỹcủamìnhtrởnêncóý

nghĩa.NỗlựcnàycủatôiđượcđộingũchuyêngiamáytínhcủaFidelityhỗtrợ:GuyCerundolo,PhilThayer,vàđặcbiệtlàJacquesPerold,ngườiđãgiúptôilậpdanhsáchcácthươngvụlỗvàlãilớnnhấtcủatôi.Danhsáchnàychứanhiềuthôngtinhữuíchngoàimứchìnhdungcủatôi−thậmchíchínhtôicònphảingạcnhiêntrướcmộtsốkếtquả.Nóchothấy,triếtlýphổbiếnrằngcácloạicổphiếutăngtrưởngnhỏlàyếutốcơbảnlàmnênthànhcôngcủaMagellankhôngchínhxác.

Tôithựchiệnviệctổngkếtnàyvớihyvọngnósẽđemlạimộtsốlợiíchthựctiễnchocácchuyêngiaquảnlýquỹkháccũngnhưnhữngnhàđầutưnghiệpdư−nhữngngườicóthểcũngmuốnrútkinhnghiệmtừsailầmcủatôi−hoặc,bấtkỳaimuốnbiếtđiềugìhiệuquảvớitôivàđiềugìkhông.Tôichiatàiliệutổngkếtcủamìnhthànhbachươngtươngứngvớibathờikỳ:thờikỳđầu,thờikỳgiữavàthờikỳcuối,theophongcáchghihồikýcủacácnhàngoạigiao,đơnthuầnlàđểsắpxếphợplýcácsựkiện,chứkhôngphảivìýđịnhcườngđiệutầmquantrọngcủacuộcsốngcủamộtngườigầntrọnđờitheođuổinghiệpđầutưcổphiếunhưtôi.

TôikhôngphảilàngườiđầutiênquảnlýMagellan.NedJohnsonmớilàngườigâydựngquỹvàonăm1963,lấytênlàQuỹQuốctếFidelity.Tuynhiên,khiđó,domứcthuếápdụngđốivớicáchoạtđộngđầutưnướcngoài,cácquỹquốctếphảibáncổphiếunướcngoàivàmuacổphiếutrongnước.Tronghainăm,vềmặthìnhthức,QuỹQuốctếFidelityđãtrởthànhmộtquỹtrongnước,mãichođếnkhinóđượcđổithànhMagellanvàongày31/3/1965.KháchhànglớnnhấtcủaMagellankhiđólàChrysler,mộttậpđoànđãphụchồitrởlạisau20nămđứngtrướcbờvựcphásản.

KhiMagellanthànhlập,tôicònđanglàsinhviêntrườngBoston.Đócũnglàthờikỳbùngnổquỹđầutư,mọingườiđềumuốnđầutưvàocácquỹ.Cơncuồngnhiệtđóthậmchílanđếncảmẹtôi,mộtquảphụvớinguồnthunhậpeohẹp.MộtgiáoviênlàmthêmviệcbánhàngngoàigiờcủaquỹđãthuyếtphụcmẹtôiđầutưvàoFidelityCapital.Bàthíchcâuchuyệnquỹnàylàdomột“ngườiđànôngTrungQuốc”quảnlý,vìbàrấttinvàotrítuệcủangườiphươngĐông.NgườiđànôngTrungQuốcđóchínhlàGerryTsai;cùngvớiNedJohnsoncủaFidelityTrend,GerryTsailàmộttronghaichuyêngiaquảnlýquỹxuấtchúngthờikỳđó.

MẹtôicólẽsẽkhôngbaogiờbiếtđượcQuỹFidelityCapitallàdomộtngườiđànônggốcTrungQuốcquảnlýnếunhânviênbánhàngnọkhôngnóichobà.Quỹđãlậpmộtnhómxúctiếnthịtrường(đasốlàlàmbánthờigian)đidọckhuvựcnôngthôn,thựchiệncáccuộcgọichàohàng.Đểđảmbảochotươnglaicủahaichúngtôi,mẹtôiđãchấpthuậnmộtkếhoạchhàngthángđầutư200đô-lachođếntrọnđời.Lúcđó,FidelityCapitalđãthắngcảS&P,khigiátrịcủaquỹtănglêngấpbatrongthậpniên1950vàtiếptụctănggấpđôitrongsuốtsáunămđầuthậpkỷ1960.

Thịtrườngchứngkhoánlàmộtngànhkinhdoanhdễbiếnđộng,mặcdùngàynay,saunhiềunămthịtrườngnàyđemlạilợinhuậnđángkể,điềunàythậtkhótin.Nhữngđợtkhủnghoảnglớndẫnđếnnhữngthờikỳtrìtrệkéodài,PhốWalltrởnênvắngbóngcácphóngviên,khôngaikhoekhoangcổphiếutạicácbữatiệc,vàkhảnăngchịuđựngcủagiớiđầutưcócơhộiđượcthửtháchngặtnghèo.Nhữngtayđầutưcổphiếuchuyênnghiệpbắtđầucảmthấycôđơnnhưnhữngngườiđinghỉmátvàomùađông.

KhitôivàolàmchuyêngiaphântíchchoFidelity,thịtrườngvừarơivàomộttrạngtháiảmđạmnhưthế.Giácổphiếutừngđạtmứcđỉnhđiểmvàgiữtrạngtháiđóchođếnthờikỳsuythoáinăm1972-1974,làthờikỳsuythoáinghiêmtrọngnhấtkểtừđợtsuythoáinăm1929-1932.Độtnhiên,khôngcònaimuốnđầutưvàocácquỹtươnghỗnữa,vìhọhoàntoànkhôngthuđượclãi.Tìnhhìnhkinhdoanhtồitệđếnmứcnhómxúctiếncủaquỹbuộcphảigiảitánvàthànhviêncủanhómphảiquaylạivớinhữngcôngviệcquenthuộctrướckia.

Khirútkhỏiquỹcổphiếu,mọingườilạiquaysangđầutưvàoquỹthịtrườngtiềntệvàtráiphiếu.Fidelitycũngthuđượcđủlợinhuậntừnhữngloạiquỹnàyđểítnhấtcóthểduytrìhoạtđộngcủamộtsốquỹcổphầnítđượcmọingườibiếtđến.Nhữngquỹcổphầnsốngsótnàyphảicạnhtranhđểcóđượckháchhàngmới,đólànhữngngườiquantâmđếncổphiếu−một

“loài”đầyrủirođangdầnbiếnmấtnhanhchóng.

Khôngcónhiềukhácbiệtgiữacácquỹcổphần.Hầuhếtchúngđềuđượcgọilà“quỹtănggiátrịvốn”,mộtthuậtngữkhôngrõràng,giúpcácchuyêngiaquảnlýtựdomuacổphiếucủanhữngdoanhnghiệphoạtđộngtheochukỳ,côngtydịchvụcôngcộng,nhữngcôngtytăngtrưởng,hoàncảnhđặcbiệt...Mặcdùhỗnhợpcủacáccổphiếucóthểkhácnhaugiữacácquỹgiatănggiátrịvốn,đốivớinhữngngườimuacổphiếuquỹthìbềngoàitấtcảchúngđềugiốngnhau.

Năm1966,quỹFidelityMagellanđạtquymô20triệuđô-la,nhưngdòngchảyvốnrađềuđặntừhoạtđộngmualạicủakháchhàngđãlàmquymônàycủaquỹgiảmxuốngchỉcònsáutriệuđô-lavàonăm1976.Vớiquymô6triệuđô-la,trongđóphíquảnlýhàngnămđãlà0,65(36.000đô-la),quỹhoạtđộngrấtkhókhăn.

Vìvậy,năm1976FidelitysápnhậpQuỹMagellancómứcvốn6triệuđô-lavớiEssex,mộtquỹcũngđangtrongtìnhtrạnglàmănkhôngcólãi,vớimứcvốn12triệuđô-la.TừngcóthờiEssexFundđạtmứcvốn100triệuđô-la,nhưngtrongthờikỳthịtrườngkhủnghoảng,quỹnàyđãsụtgiảmsúttớimứcphảikếtchuyểnkhoảnlỗthuếtới50triệuđô-lasangnămsau.Đâylàđiểmhấpdẫnchínhcủaquỹnày.BanquảnlýFidelitychorằngQuỹMagellan,doDickHabermanquảnlýtừnăm1972vàtrướcđó,từnăm1969đến1972doHabermanvàNedJohnsonđồngquảnlý,cóthểtậndụnglợithếthualỗthuếcủaQuỹEssex.Phápnhânliênkếtnàykhôngphảitrảbấtkỳkhoảnthuếnàotrongphạmvi50triệuđô-lalợinhuậnvốnđầutiên.

Năm1977,khiđượcbổnhiệmlàmquảnlýquỹ,“disản”tôiđượcthừakếlà:haiquỹsápnhậplàmmột,khốilượngtàisảntrịgiá18triệuđô-lavớimứcthualỗthuếkếtchuyểnlà50triệuđô-la,mộtthịtrườngchứngkhoántồitệ,sốkháchhàngítỏivàgiảmsútnhanhchóngvàkhôngthểthuhútthêmkháchhàngmớivìFidelityđãđóngcửaMagellanđốivớikháchhàng.

Mãiđếnbốnnămsau,vàonăm1981,Magellanmớiđượcmởcửahoạtđộngtrởlạivàmọingườilạicóthểmuacổphầntiếp.Trạngtháiđóngcửadàingàynàyđãbịphầnlớngiớibáochíhiểusai.HầuhếtmọingườiđềunghĩFidelityđãápdụngmộtchiếnlượckhônngoanlàchờcácquỹcủamìnhtậphợpđượcmộtbảngthànhtíchdàydặntrướckhicôngbốnhằmmụcđíchnângcaodoanhsố.Magellanthườngđượcnhậnđịnhlàmộttrongnhữngquỹtiềmnăngđượckiểmnghiệmởmứctốiđa.

Tuynhiên,thựctếkhôngđượckhảquannhưvậy.Fidelityhẳnsẽrấtsungsướngnếuthuhútđượcthêmcổđôngngaytừđầu.Tìnhhìnhkinhdoanhquỹảmđạmđếnmứccácvănphòngmôigiớiđãphảigiảithểcácphòngkinhdoanh,nênkhôngcònnhânviênđểbáncổphầnchomộtsốítỏinhữngngườivẫncònquantâmđếnviệcmuacổphiếuquỹ.

Tôitinchắcrằngquãngthờigianbốnnămđầulàmviệctrongđiềukiệnkhókhănđólàmộtmaymắnhơnlàrủiro.Nótạochotôicơhộihiểuthêmvềkinhdoanhvàphạmsailầmmàkhôngbịnhiềungườiđểý.Cácnhàquảnlýquỹgiốngcácvậnđộngviênởmộtđiểm:sẽngàycànglàmtốthơnnếuđượcluyệntậpthườngxuyên.

Khôngcócáchnàođểmộtchuyêngiaphântíchmớiquenthuộcvớikhoảng25%côngtytrênthịtrườngcổphiếu(trongtrườnghợpcủatôi,hầuhếtcáccôngtyđóthuộcngànhdệtmay,kimloạivàhóachất)cóthểcảmthấyđủsẵnsàngđểquảnlýmộtquỹtănggiátrịvốn,trongđóchuyêngiaphântíchnàycóthểmuabấtcứthứgì.VịtrígiámđốcphòngnghiêncứucủaFidelitytừnăm1974đến1977vàthờigianlàmviệctạibanđầutưđãgiúptôiquenvớimộtsốngànhnghềkinhdoanhkhác.Năm1975,tôibắtđầuthamgiahỗtrợmộtquỹtừthiệnởBostonquảnlýdanhmụcđầutư.Đâycũnglàlầnđầutiêntôilàmviệctrựctiếpvớimộtquỹ.

Tôighichéplạicácchuyếnthămtìmhiểucáccôngtytrongmộtcuốnnhậtkývàgiữgìnnórấtcẩnthận.Nónhắctôinhớrằngvàongày12/10/1977,tôiđếnthămGeneralCinema,chắchẳncôngtynàykhônggâyấntượngmạnhvớitôi,vìcổphiếucủanókhôngcótêntrongdanhsáchmuacủatôi.TrướcđâycổphiếucủaGeneralCinemacógiá1đô-la,cònhiệnnay,mứcgiáđãlêntới30đô-la−bạncóthểhìnhdungcảmgiáckhibỏlỡloạicổphiếucógiátrịtăngtới30lầnrasao.

Cuốnnhậtkýcủatôitrànngậpnhữngcơhộibịbỏlỡnhưvậy,tuynhiên,thịtrườngcổphiếukhákhoandung−nóluônchonhữngkẻkhờkhạocơhộithứhai.

Thờigianđầulàmquảnlýquỹ,lúcnàotôicũngbịámảnhvớiviệcloạibỏnhữnglựachọnưathíchcủangườitiềnnhiệm,thaythếchúngbằnglựachọncủariêngmình,vàvớiviệcliêntụcbáncổphầnđểtăngvốnnhằmbùđắpchohàngloạtgiaodịchmualại.Đếncuốitháng12/1977,đứngđầutrongdanhmụcđầutưcủatôilàCongoleum(với51.000cổphầntrịgiátới833.000đô-la−10nămsauthìsốcổphầnnàykhôngcònđánggiánữa),côngtyTransamerica,côngtyUnionOil,vàtậpđoànbảohiểmnhânthọvà

taihọaAetna.ĐồngthờitôicònkhámpháracôngtymaymặcHanes(nhờsựcuồngnhiệtcủavợtôi,Carolyn,vớisảnphẩmcủacôngtynày),chuỗinhàhàngTacoBell(“Đólàcáigìvậy,côngtyđiệnthoạiMexicoư?”,CharlieMaxfield,ngườigiaodịchđầutiêncủatôi,khitôiđặtlệnhmuađãhỏinhưvậy),vàQuỹthếchấpnhàởLiênbangFannieMae,côngtymàtôimuatới30.000cổphần.

TôithíchcổphiếucủaCongoleumvìcôngtynàyphátminhrachấtliệunhựavinyllàmsànmàkhôngcầnhànnối,giúpcảkhubếpnhẵnnhưthảm.Ngoàicácdịchvụvềsànnhà,côngtynàycònđóngtàuchiếncungcấpchoBộQuốcphòngbằngnhữngcôngnghệđượcsửdụngchonhàtiềnchế.TôithíchcổphiếucủaTacoBellvìsảnphẩmbánhthịtchiêngiònhấpdẫncủacôngtynày,vìcóđến90%ngườidânMỹchưađượctiếpcậnvớiloạibánhthơmngonđó,vàmộtlýdonữalàTacoBellcómộtthànhtíchđángkể,mộtbáocáotàichínhvữngchắc,vàmộttrụsởvănphònggiảndị.ĐiềunàydẫntôiđếnQuytắc7củaPeter:

Sựtiêuphahoangphíquámứccủabấtkỳvănphòngcôngtynàocũngluôntỷlệthuậnvớisựdèsẻncủabanquảntrịtrongviệcchitiềnthưởngchocổđông.

Ngoàiđặcđiểmlànhữngcôngtycôngcộng,nhữnglựachọnbanđầucủatôi(Congoleum,KaiserSteel,MissionInsurance,LaQuintaMotorInns,TwentiethCentury-Fox,TacoBell,Hanes,v.v...)dườngnhưkhôngcóđiểmgìchung.Ngaytừđầu,tôiđãbịhútvàomộtcáchthứcphânloạikhóhiểu,trongđósựvắngmặtđángchúýnhấtlàlĩnhvựchóahọc,mộtlĩnhvựcmàtôiđãdànhthờigiannghiêncứukỹlưỡngnhưmộtchuyêngiaphântích.

Ngày31/3/1978,báocáothườngniêncủaMagellanđượccôngbốvàothángthứmườitrongnhiệmkỳcủatôi.Khiđóquỹđãtăng20%trong12thángtrước,trongkhichỉsốbìnhquânDowJonesgiảmtới17,6%,cònS&P500giảm9,4%.Chắchẳnmộtsốthànhcôngnàycủaquỹlànhờsựđónggópcủamộtlínhmớinhưtôi.Trongthưgửicáccổđôngnămđó,tôiđãtrìnhbàyvềchiếnlượccủamìnhnhưsau:“giảmlượngcổphầntrongcácngànhôtô,hàngkhôngvũtrụ,đườngsắt,môitrường,dịchvụcôngcộng,hóachất,điệntử,vànănglượng;tăngquymôđầutưvàocáctổchứctàichính,phátthanhtruyềnhình,giảitrí,bảohiểm,tàichínhvàngânhàng,hàngtiêudùng,chothuêtrọvàchothuê.”Toànbộchiếnlượctrong10thángnàyđượchạnchếtrongmộtdanhmụcđầutưtổnggiátrịlà20triệuđô-lavớichưađầy50cổphiếu.

Trênthựctếthìtôichưatừnglậpmộtchiếnlượctổngthểnào.Tôilựachọncổphiếuhoàntoàndựatrênkinhnghiệm,vàtôitheodõicáccôngtynhưmộtnhânviênmậtthámđượcđàotạođểlầntheodấuvết.Tôiquantâmnhiềuđếncácthôngtinchitiếtcụthể,vídụvớingànhtruyềnhìnhquantâmxemtạisaotrongnămnaymộtcôngtysởhữucácđàitruyềnhìnhlạithuđượcnhiềulợinhuậnhơnsovớinămngoái.Đểtìmhiểuthôngtin,tôigặpmộtphátthanhviên,đượcanhtachobiếttìnhhìnhkinhdoanhcủangànhđangdầnđượccảithiện,vàcungcấptêncủađốithủcạnhtranhmạnhnhấtcủamình.Sauđótôikiểmtracácthôngtinchitiếtvàkếtthúcbằngviệcmuatiếpcổphiếucủahãngphátthanhthứhai.Tôilầntheocácdấuvếttheomọihướngđểchứngtỏmộtđiềurằngmộtchútkiếnthứcvềnhiềungànhnghềchưahẳnđãlàđiềukhônghay.

VìMagellanlàmộtquỹgiatănggiátrịvốn,tôiđượcphépmuabấtkỳloạicổphiếunào−cổphiếutrongnướcvớitấtcảcácchủngloại,cổphiếunướcngoài,vàthậmchícảtráiphiếu.Chínhđiềunàyđãtạochotôicócơhộikhaitháctriệtđểphongcách“mậtthám”củamình.Tôikhôngphảimiễncưỡnglàmtheocáchthứccủacácnhàquảnlýquỹtăngtrưởng.Khitoànbộlĩnhvựctăngtrưởngđượcđánhgiáquácao,(cứkhoảngmộtvàinămhiệntượngnàylạixảyra),ngườiquảnlýquỹtăngtrưởngbuộcphảimualoạihàngtồnkhovớimứcgiáđắt,nếukhônganhtasẽkhôngcóquỹtăngtrưởng.Anhtabuộcphảilựachọncổphiếutốtnhấttrongvôsốnhữnglựachọntồitệ.Còntôithìhoàntoànđượctựdolựachọn.

Tháng1/1978,tôinóivớicáccổđông:“Baloạihìnhcôngtythốngtrịdanhmụcđầutưlà:côngtycóhoàncảnhđặcbiệt,côngtyhoạtđộngtheochukỳbịđánhgiáthấp,vàcáccôngtytăngtrưởngquymôvừavànhỏ.”Mộtnămsau,địnhnghĩađượcmởrộngthêmnhưsau:

MụctiêucủaQuỹMagellanlàgiatănggiátrịvốnthôngquahoạtđộngđầutưvàonhữngcổphiếuphổthôngtươngđốihấpdẫn,chủyếuthuộcnămloạihìnhcôngty:côngtytăngtrưởngquymôvừavànhỏ,côngtycótriểnvọngtăngtrưởng,côngtyhoạtđộngtheochukỳbịsuykém,cáccôngtycólợinhuậncaovàmứctrảcổtứcngàycàngtăng,vàcuốicùnglànhữngcôngtybịthịtrườngbỏsóthoặcđánhgiáthấpgiátrịthựctếtàisảncủadoanhnghiệp...vàomộtthờiđiểmnàođótrongtươnglai,cổphiếunướcngoàicóthểđạidiệnchomộtphầnquantrọngcủaquỹ.

Nóicáchkhác,nếucổphiếuđóđượcbántrênsàngiaodịchchứng

khoán,chúngtôisẽmuanó.

Khảnănglinhhoạtchínhlàyếutốthenchốt.Lúcnàocũngcónhữngcôngtybịđánhgiáthấpởđâuđó.Haitrongsốnhữngcôngtythắngcuộclớnnhấttronggiaiđoạnquảnlýđầunàycủatôilàhaicôngtydầukhí:UnocalvàRoyalDutch.Cóthểbạnsẽnghĩmộtquỹcógiátrị20triệuđô-lanênbỏquanhữngcôngtydầukhílớnvàtậptrungvàonhữngloạicổphiếunhỏhơn,cótỷlệtăngtrưởngtốthơn,nhưngtôibiếtrõlàRoyalDutchsẽphụchồivàpháttriểntrởlại,vàPhốWallkhôngnhậnrađiềunày,vìvậytôiđãmuacổphiếucủaRoyalDutch.ĐãcóthờiđiểmkhiMagellanvẫncònlàmộtloạiquỹcóquymônhỏ,tôidành15%tàisảncủaquỹđểđầutưvàocáccôngtydịchvụcôngcộng.TôisởhữucổphiếucủaBoeingvàToddShipyardscùngvớicổphiếucủaPic‘N’SavevàServiceCorporationInternational,mộtcôngtychuyêncungcấpcácdịchvụtanglễcủaMcDonald.Tôinghingờviệcmìnhđãtừngđầutưtrên50%vốnvàocácloạicổphiếutăngtrưởng,chínhlànhữngyếutốđónggópvàothànhcôngcủaMagellan.

Thayvìluônởthếphòngthủ,muacổphiếuvàsauđónghĩranhữnglýdomớiđểnắmgiữchúngnếuchúngkhôngcóhiệuquả(rấtnhiềuhoạtđộngtrênPhốWallvẫndànhchonghệthuậtbịaralýdo),tôicốgắnggiữđượcthếchủđộng,tìmkiếmcơhộitốthơnvớinhữngcôngtybịđánhgiáthấphơncảnhữngcôngtymàtôiđãchọn.Năm1979,mộtnămtíchcựcđốivớithịtrườngcổphiếunóichung,Magellantăngtới51%trongkhiS&Ptăng18,44%.Trongbáocáothườngniêngửicáccổđôngnămđó,tôiviết:“Tăngcườngmuacổphầncủacáccôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcchothuênhà,nhàhàng,vàdịchvụbánlẻ”lànhữnggìtốtnhấttôicóthểlàm.

Tôibịhấpdẫnbởicácnhàhàngbánđồănnhanh,bởivìchúngrấtdễhiểu.Chuỗinhàhàngthànhcôngtạimộtvùngsẽcórấtnhiềucơhộiđểnhânđôithànhcôngcủamìnhtạimộtvùngkhác.TôiđãchứngkiếnTacoBellmởthêmnhiềuđiểmkinhdoanhởCalifonianhưthếnào,vàsaukhikhẳngđịnhđượcvịtrítạiđây,tậpđoànnàybắtđầudichuyểnvềhướngđông,vớimứclợinhuậntăngtừ20-30%mỗinăm.TôimuacổphiếucủaCrackerBarrelvàsauđóđếnthamquannhàkhocủaCrackerBarrelđặttạiMacon,Georgia.TôibayđếnAtlantađểthamdựmộthộinghịvềđầutưdoRobinson-Humphreytổchức,vàquyếtđịnhghéthămnhàhàngnày.TôiđãcómộtbữaăntốivớicátrêthậtngonvàbắtđầuấntượngvớitoànbộhoạtđộngcủanhàhàngCrackerBarrel.Vàloạicổphiếucógiátrịtăngtới50lầnnàyđãmanglạikhoảnlãilớnchoMagellan,đócũnglàlýdovìsaotôiliệtkêtêncổphiếunàyvàodanhsách50cổphiếuquantrọngnhấtcủamình.

TôitiếnhànhmộtcuộcnghiêncứutạichỗtươngtựtạiHomeDepot,mộtsiêuthịtựphụcvụcũngđặttạikhuvựcAtlanta.Mộtlầnnữa,tôilạibịhấpdẫnbởiphongcáchphụcvụlịchsự,nhiềumặthàngđadạng...,giácảhợplý,vàđộingũnhânviêntinhtường.

HồiđólàthờikỳtrứngnướccủaHomeDepot,vớicổphiếuđượcbánởmứcgiá25xu/cổphần.Tôiquyếtđịnhmuacổphiếucủatậpđoànnày,nhưngsauđómộtnămtôilạiphảibánđivìkhôngcólãivàphảihốitiếcvìquyếtđịnhnày.Hãytưởngtượngmộtcổphiếutăngmạnhtớimứctừ25xulên65đô-la,nghĩalàtăngtới260lầntrong15năm.

CóthểnếuHomeDepotbắtđầunổilêntừNewEngland,hoặcnếutôibiếtđượcsựkhácbiệtgiữachiếctuavítcủahãngPhillipsvớiloạirượugin,thìtôiđãkhôngđánhgiásaicôngtykỳdiệunày.CổphiếunàycùngvớiToys“R”Us,cũnglàmộtcổphiếumàtôiđầuhàngquásớm,làhaiđợtchàobántồitệnhấttrongtoànbộsựnghiệpcủatôi.

NhưngngaycảkhikhôngcóHomeDepot,thànhcôngcủaMagellantrongnăm1979cũngvẫntănggấpđôi,vàsauđó,trongnăm1980,nhómcổđôngítỏicủachúngtôiđạtmứclợinhuận69,9%,trongkhiS&Pchỉtăng32%.Nhữngcổphiếuchủyếutrongdanhmụcmớinhấtcủatôithuộcvềcáclĩnhvựctròchơi(nhưcổphiếucủaGoldenNuggetvàResortsInternational),bảohiểmvàdịchvụbánlẻ.Tôithíchcácloạicửahàngtạphóađếnmứccùngmộtlúc,tôiđãmuatấtcảcácloạicổphiếucủaHop-InFoods,Pic’N’Save,Shop&Go,Stop&ShopvàSunshineJr.

Khiđánhgiáthờigianđầulàmquảnlýcủamình,tôihếtsứckinhngạcvềtỷlệdoanhthucủaquỹ:tăngtới343%trongnămđầutiên,khidanhmụccótấtcả41cổphiếu,vàđạttrungbình300%/nămtrongbanămtiếptheo.Bắtđầutừngày2/8/1977khitôibán30%sốcổphầnmìnhnắmgiữ,tôiduytrìtốcđộmuabánchóngmặtkhicáccôngtydầukhí,cáccôngtybảohiểm,vàcáccôngtysảnxuấthàngtiêudùngliêntụcxuấthiệnrồibiếnmấttừthángnàyquathángkhác.

Tháng9/1977,tôimuamộtlượngnhỏcổphiếucủacáccôngtyhoạtđộngtheochukỳ,vàđếntháng11thìbánhếtchúngđi.Mùathunămđó,tôibổsungFannieMaevàHanesvàoquỹ,vàbánchúngvàomùaxuânnămsau.CáccổphiếuchiếmvịtrílớnnhấttrongdanhmụccủatôitrướchếtlàCongoleum,rồiđếnSignalCompanies,vàsauđólàMissionInsurance,tiếptheolàToddShipyards,rồiđếnnhàhàngPonderosa.Pier1xuấthiệnrồibiếnmất,mộtcôngtykháccócáitênhấpdẫnFour-Phasecũngvậy.

Biểuđồ4-1HomeDepot,Inc.(HD)

Hầuhếtnhữngthayđổiđịnhhướngbấtngờcủatôiđềukhôngxuấtpháttừsựđiềuchỉnhnàovềchínhsách,màlàdotôiđãđếnthămmộtsốcôngtymàtôithíchhơncôngtytrước.Cóthể,tôithíchmuacổphiếucủanhiềucôngtymộtlúc,nhưngtrongmộthãngnhỏvớicáccổđôngkhôngngừngđòibánlại,sởthíchđósẽlàxaxỉ.Đểcótiềnmuamộtcổphiếunày,tôilạiphảibánđimộtcổphiếukhác,vàvìlúcnàotôicũngmuốnmuamộtcổphiếunàođónêntôicũngđãphảibánđirấtnhiềucổphiếu.Dườngnhưhàngngàytôiđềunghenóivềmộtloạicổphiếutiềmnăngmới−vídụnhưCircleK,HouseofFabrics,v.v...−hấpdẫnhơnnhữngcáitêncũ.

Chiếnlượctiếptheocủatôilà:“Magellanchuyểntừnhữngcôngtyhoạtđộngtheochukỳđãtăngtrưởngvềgiátrịsangnhữngcôngtykhônghoạtđộngtheochukỳmàcótiềmnăngđemlạidoanhthuvàlợinhuận”làchiếnlượctrongvòngmộtnămcủatôi,sauđólàchiếnlược:“Magellangiảmtỷlệcổphiếucủanhữngcôngtycólợinhuậndễbịảnhhưởngbởisuythoáikinhtế.Tuynhiên,Quỹvẫntiếptụcđầutưnhiềuvàonhữngcôngtycótínhchukỳcóxuhướngbịđánhgiáthấp.”

Giờđây,khinghiêncứulạinhữngbáocáonày,tôinhậnrarằngcórấtnhiềucổphiếutôichỉnắmgiữvàithángtrongkhithựctếtôinênnắmgiữchúnglâuhơn.DanhsáchcổphiếutôibáncócảcổphiếucủaAlbertson,mộtloạicổphiếusaunàyđãtăngtới300lần;Toys“R”UsvớicùngmứctăngnhưAlbertson;Pic‘N’Save,nhưđãđềcậptrongphầntrước;WarnerCommunications,lờikhuyêncủamộtchuyêngiaphântíchkỹthuậtđãkhiếntôingừngmuacổphiếunày;vàFederalExpress,mộtcổphiếumàtôimuavớimứcgiá5đô-lavànhanhchóngbánđivớimứcgiá10đô-latrongkhichỉsauhainămgiácổphiếunàyđãtănglênđến70đô-la.

Bằngviệctừbỏcổphiếucủanhữngcôngtylớnnàyđểmuanhữngcổphiếunhỏhơn,tôitrởthànhnạnnhâncủatràolưuphổbiến“nhổhoađểtrồngcỏ”,đâylàmộttrongnhữngcâunóimàtôirấttâmđắc.Mộtđêm,WarrenBuffett,nhàđầutưlừngdanhđãđánhthứctôiđểxinphépsửdụngcáchdiễnđạtnàytrongbảnbáncáothườngniêncủaông.Tôirấtxúcđộngkhiđượctríchdẫntêntrongbàiviếtđó.TôitừngnghenóicómộtsốnhàđầutưsởhữumộtcổphầncủacôngtyBerkshireHathawaycủaBuffett(mỗicổphầngiá11.000đô-la)chỉđơngiảnlàđểcótêntrongdanhsáchthườngxuyênnhậnbáocáocủaBuffett.ĐâychínhlàyếutốgiúptờtạpchícủaBerkshireHathawaytrởthànhtạpchíđắtgiánhấttronglịchsử.

BỮAĂNTRƯATẬPTHỂTrongsuốtbốnnămliềnkhiMagellanphảingừngnhậnthêmkhách

hàngmớivàlượngmualạilớn(khoảngmộtphầnbatổngsốcổphầncủaquỹ)khiếntôiphảibánđểmua,tôilàmquenvớinhiềuloạicôngtyvàngànhnghề,nhờđótôihiểuđượcnhữngyếutốgâynêntìnhtrạngtănggiảmcủamỗiđốitượng.Khiấy,tôikhôngnghĩtrongquátrìnhđó,mìnhlạiđượchọccáchquảnlýmộtquỹcóquymônhiềutỷđô-la.

Mộttrongnhữngbàihọcquantrọngnhấtđólàgiátrịcủaviệctựnghiêncứuhọchỏi.Tôiđếnthămnhiềucôngtyngaytạitrụsởlàmviệccủahọ,vàđượcgiớithiệuvớinhiềucôngtykháctạicáchộinghịđầutưkhuvực,vàngàycàngcónhiềucôngtyđếnvớiFidelity(khoảng200côngtymỗinămtrongđầuthậpniên1980).

Fidelitybắtđầuthựchiệnchínhsáchtổchứcăntrưatạicôngty.Chínhsáchnàykhôngthựchiệntheocáchthứccũ,màtheođó,chúngtôitổchứcăntrưacùngnhữngngườithâncậnngaytạivănphòngcôngtyhoặcvớicácchuyêngiamôigiớichứngkhoánvànóichuyệnvềđánhgolfhayvềcâulạcbộbóngchàyBostonRedSox.Cácchuyêngiamôigiớichứngkhoánvànhữngngườibạnthâncũngđãrấttuyệt,nhưngvẫnkhôngquantrọngbằngcácCEOhaynhữngngườithamgiahoạtđộngđầutư,vìhọhiểurõkinhdoanhtrongngànhbảohiểmhaytronglĩnhvựcsảnxuất,kinhdoanhnhômlànhưthếnào.

ViệcăntrưađãnhanhchóngmởrộngrathànhcácbữaănsángvàăntốiởFidelity.Hàngtuần,chúngtôipháthànhmộtbảnthựcđơninsẵn,tươngtựvớibảngthựcđơnmàcáctrườnghọcgửivềgiađìnhcácemhọcsinh,ngoạitrừmộtđiềulà“cácmón”trongthựcđơncủachúngtôilàtênkháchmời(thứHaicóAT&ThoặcHomeDepot;thứBacóAetna,WellsFargo,hoặcSchlumberger;v.v...).

Vìkhôngthểthamdựtấtcảcácbữaănthuthậpthôngtinnhưvậy,nêntôiđãphảidànhthờigianđểxemxétvềnhữngcôngtymàtôiđãkhôngđầutưvào,đểđánhgiáxemmìnhđãbỏquađiềugì.Vídụ,nếutôikhôngđánhgiáđúngvềngànhdầukhí,thìchắcchắntôisẽthamdựcácbữatrưacócôngtydầukhíthamdự,vànhữngcuộcthảoluậnnhưvậythườnggiúptôinắmbắtđượccácbướcpháttriểnmớinhấttrongngànhcôngnghiệpmangtínhchukỳnày.

Đâylàloạithôngtinlúcnàocũngsẵncóđểcungcấpchonhữngngười

liênquantrựctiếphoặcgiántiếpcủamộtdoanhnghiệp,cóthểlànhàsảnxuấthoặcnhàcungcấp,hoặc,trongtrườnghợplĩnhvựcdầukhí,làđộingũbántàuchởdầuhaychủcáctrạmxănghoặcnhàcungcấpthiếtbị−nhữngngườicóthểtheodõinhữngthayđổivàtậndụngchúng.

ViệcBostontrởthànhthủđôcủangànhquỹtươnghỗđãgiúpchúngtôidễdàngxemxéthàngtrămcôngtymỗinămmàkhôngcầnphảirờikhỏithànhphố.CácủyviênquảntrịvàchuyêngiatàichínhcủanhữngcôngtynàycóthểviếngthămcácquỹtươnghỗnhưPutnam,Wellington,MassachusettsFinancial,StateStreetResearch,Fidelity,hoặcvôsốđiểmđếntiềmnăngkhác,tìmkiếmkháchhàngchocácđợtchàobángầnnhấthoặcchocổphầnnóichung.

Ngoàiviệctổchứcchocáccôngtythamdựbữaănsáng,ăntrưavà/hoặcăntối,cácchuyêngiaphântíchvàquảnlýquỹcònđượckhuyếnkhíchtớithamdựbuổinóichuyệntạicácphònghọpcủaFidelity.Thôngthườngmọingườichủđộngđếnthămvànóichuyệnvớichúngtôi,nhưngchúngtôicũngtựkhởixướngcáccuộctraođổinhưvậy.

Khicómộtcôngtymuốnkểchochúngtôimộtcâuchuyện,thìđóthườngcũnglàcâuchuyệnmàtấtcảPhốWallđềuđangđượcnghe,đócũnglàlýdovìsaocáccuộctròchuyệnthườnghữuíchhơnnếuchúngtôichọnkháchtrướcvàgửigiấymời.

CólúctôiphảimấtcảgiờđồnghồvớimộtthanhniênđếntừtậpđoànSearsvàtìmhiểuvềtìnhhìnhkinhdoanhsảnphẩmthảm.MộtvịphóChủtịchcủaShellOilcungcấpchotôithôngtinvềtìnhhìnhsuygiảmcủathịtrườngdầukhívàhóadầu.CònđặcpháiviêncủaKempersẽthôngbáochotôinếumứcphíbảohiểmsắptăng.Nhìnchung,tôichorằngchỉcóhaitrongsốmườicuộcgặpgỡtìnhcờnhưvậylàcóýnghĩa.

Tôicónguyêntắcriêngđólàmỗithángmộtlần,tôiphảicóítnhấtmộtcuộctròchuyệnvớimộtđạidiệncủamộtnhómngànhlớnnàođó,phòngtrườnghợptìnhhìnhkinhdoanhcóchuyểnbiếnhoặccónhữngcôngtymớipháttriểnmàPhốWallđãbỏqua.Đâylàmộthệthốngcảnhbáosớmrấthiệuquả.

Trongtấtcảcáctrườnghợptôiđềukếtthúcbuổithảoluậnbằngcáchđặtcâuhỏi:Bạnđánhgiácaođốithủcạnhtranhnàonhất?KhivịCEOthừanhậnmộtcôngtyđốithủnàođólàmtốtngangbằnghoặchơncôngtycủaông,thìđóchínhlàmộtbằngchứngmạnhmẽ.Kếtquảlàsaucuộcnói

chuyện,tôithườngđirangoàivàmuacổphiếucủacôngtyđốithủkia.

Thôngtinmàchúngtôitìmkiếmkhôngcógìbíhiểmhaytốimật,vàcácvịkháchcủachúngtôirấtsẵnsàngchiasẻnhữnggìhọbiết.Tôipháthiệnralàđasốcácđạidiệncôngtyđềukháchquanvàkhôngthiênvịvềnhữngđiểmmạnhvàyếutronghoạtđộngcủachínhmình.Khitìnhhìnhkinhdoanhchậmpháttriển,họthừanhậnđiềuđó,vàcũngnóirằngtheohọtìnhhìnhsẽchuyểnbiến.Nhữngngườilàmcôngviệcnhưchúngtôithườngcóxuhướnghoàinghiđộngcơcủangườikhác,đặcbiệtlàtrongnhữngvấnđềliênquanđếntiền,thếnhưngtrongsốhàngnghìncuộcthảoluậncủatôivớinhữngngườimuốnFedilityđầutưvàocôngtycủahọ,rấtítkhitôinhậnđượclờinóidối.

Tôiluôncẩntrọngghilạitêncủanhữngngườimàtôigặpmặttạicácbữaăntrưavàcáccuộcthảoluận.Rấtnhiềungườitrongsốđóđãtrởthànhnguồnhỗtrợhữuíchcủatôitrongsuốtnhiềunăm.Đốivớinhữngngànhmàtôichỉbiếtrấtít,thìhọdạychotôivềnhữngnguyêntắccơbảncủaviệcphảitìmkiếmthôngtingìtrênbảngcânđốikếtoánvàcầnđặtcâuhỏigì.

TôikhôngbiếtgìvềbảohiểmchođếnkhigặpcácủyviênbanquảntrịcủacáctậpđoànbảohiểmnhưAetna,Travelers,vàConnecticutGeneraltạiHartford.Chỉtrongvàingàyhọđãgiảngchotôimộtbàihọccấptốcvềlĩnhvựckinhdoanhnày,nhờthếtôiđãnắmđượcmộtsốvấnđềcơbảnvàbiếtcáchđặtcâuhỏiđúng.

Nóivềbảohiểm,hồitháng3/1980,tôiđãđầutư25,4%sốvốncủaquỹvàocảsảnphẩmbảohiểmtàisảnlẫnbảohiểmtainạn,vàtôiđãsởhữunhiềucổphiếukhôngcònđượcưathíchnàyđếnmứchọđãmờitôiđọcdiễnvăntạicuộchộithảongànhvớitưcáchmộtngườibạnthânnhấtcủangànhkinhdoanhbảohiểm.Hẳnhọđãkhôngmờitôinếubiếtrằngmộtnămsauđótôiđãbánhếtcổphiếungànhbảohiểmđểmuacổphiếucủangànhngânhàng.

Năm1980,cũnglàthờikỳcuốicủachínhquyềnCarter,tỷlệlãisuấttăngđếnmứckỷlụckhiCụcDựtrữLiênbangthihànhchínhsáchkiềmchếnềnkinhtế.Tronghoàncảnhđó,cổphiếungànhngânhàngđượcbánvớimứcgiáthấphơngiátrịsổsáchbấtchấptiềmnăngtăngtrưởngrõrệtcủangànhnày.Tôikhôngtìmrađượcđiềunàybằngcáchngồitạibànlàmviệcvàtưởngtượngrađiềugìsẽxảyrakhilãisuấtgiảmxuống.Tráilại,tôichỉnhậnrađiềuđótạimộthộinghịđầutưkhuvựcởAtlantadoRobinson-Humphreytổchức.

Thựcchất,chínhlàbênngoàiphònghộithảolànơitôibắtđầunghĩđếncácngânhàng.Trongthờigianchờđợitheonghithức,vìmệtmỏivớinhữngbàithuyếttrìnhcủacáccôngtykhôngcóchútthànhtíchnàotronghoạtđộngkinhdoanhcũngnhưkhôngcóthunhập,tôithựchiệnmộtchuyếnthămđếnFirstAtlanta.Đâylàcôngtycómứcthunhậpđạtmứccaotrong12nămliền.Thậmchíthunhậpcủacôngtynàycòncaohơncảdoanhthucủanhiềucôngtycóvẻbềngoàihàonhoángởnhữngkhutrungtâm.RõrànglàcácnhàđầutưđãbỏquaFirstAtlanta,mộtcôngtycócổphiếutăngtới30lầntínhđếnthờiđiểmsápnhậpvớiWachviacủaBắcCarolinanămnămsauđó.

TừkhibiếtvềFirstAtlanta,tôirấtấntượngvớichấtlượngcủanhữngngânhàngkhuvực,đồngthờithấykhóhiểutrướcnhữngđánhgiáthiếusótcủacácnhàđầutưvớinhữngngânhàngnhưvậy.Nhữngngânhàngnàythườngítđượccácnhàđầutưchúý.NếuhỏimộtnhàquảnlýquỹnàođóđểđoánxemnhữngcôngtynàosẽđạtkếtquảxuấtsắcnhưtrongBiểuđồ4-2,4-3và4-4dướiđây,hẳnvịchuyêngiaquảnlýđósẽnhắcđếnnhữngcáitênnhữngônglớnnhưWal-Mart,PhilipMorris,hayMerck.Trôngchúnggiốngnhưđườngtăngtrưởngcủanhữngcôngtypháttriểnnhanh−Aicóthểnghĩrằngtấtcảchúngđềulàngânhàng?CôngtyđượctrìnhbàytrongBiểuđồ4-2,cógiácổphiếutănggấpmườilầntrongmườinăm,chínhlàngânhàngWachovia;côngtytrongBiểuđồ4-3làngânhàngNorwestofMinneapolis;còntrongBiểuđồ4-4làngânhàngNBDBancorpofDetroit.

TôirấtsửngsốttrướcsựthựclàmộtngânhàngnhưNBD−luônđạttốcđộtăngtrưởngđềuđặn15%,tươngđươngvớitốcđộcủaPepBoys,Dunkin’Donuts,haybấtkỳcôngtytăngtrưởngnhanhnàokhác−lạicóP/Ethấpnhưvậytrênthịtrườngchứngkhoán.

Việcđánhgiásainhữngngânhàngkhuvựcnàyđãtạorarấtnhiềucơhộimua,đócũnglàlýdovìsaolượngcổphiếungânhàngcủaMagellanluônluôncaohơntừbốnđếnnămlầnsovớithịtrường.Mộttrongsốnhữngcổphiếuưathíchcủatôi,côngtyđạtcúnhảyvọttừ2đô-lalên80đô-la,làFifthThird?TiếpđếnlàMeridian,côngtyvắngbóngcácnhàđầutưtrongnhiềunăm;vàKeyCorp,mộtcôngtycóhọcthuyết“vànhđaisươnggiá”,đólàmualạinhữngngânhàngnhỏvàngânhàngtiếtkiệmởmiềnnúi,nơingườidânthườngcóxuhướngchitiêutiếtkiệmvàthậntrọngvàítkhảnăngmắcphảitìnhtrạngthiếunợ.

Biểuđồ4-2WachoviaCorp.(WB)

Biểuđồ4-3NorwestCorp.(NOB)

Biểuđồ4-4NBDBancorp.INC.(NDB)

Thếnhưngbacổphiếuchiếnthắnglớnnhấttrongnhómcổphiếungânhàngcủatôilạilàcácngânhàngkhuvực,chẳnghạnnhưbacôngtyđượctrìnhbàytrongbabiểuđồtừ4-2,4-3,4-4.Tôiluôntìmkiếmnhữngngânhàngcócơsởtiềngửiđịaphươngvữngmạnh,vàcấptíndụngthươngmạithậntrọng,hiệuquả.Danhsách50cổphiếungânhàngquantrọngnhấtcủaMagellanđượcliệtkêtạiChương6.

Đầutưvàongânhàngnàylạidẫntôiđếnngânhàngkhác.Đếncuốinăm1980,tôidành9%tổngsốvốncủaquỹđầutưvào12ngânhàngkhácnhau.

Trongbáocáothườngniênvàotháng3/1981,tôirấthàilòngkhighilạirằnglợinhuậnchocáccổđôngcủaMagellanđãtănggầngấpđôi−giátrịtàisảnròngcủaquỹtăngtới94,7%sovớitháng3nămtrước,vàcaohơn33,2%sovớiS&P500.

MặcdùMagellanchiếnthắngthịtrườngtrongbốnnămliêntiếpnhưngsốlượngcổđôngvẫntiếptụcgiảm,vàtrongthờikỳnày,quỹphảimualạimộtphầnbatổngsốcổphầncủamình.Tôicũngkhôngchắcchắnvìsaođiềunàylạixảyra,nhưngtôiđoánnguyênnhânlàvìnhữngngườithamgiaMagellandothiếunợkhichúngtôisápnhậpvớiEssexđãđợichođếnkhithuhồilạiđượchầuhếtcáckhoảnlỗ,sauđóquyhếtratiềnmặt.Khảnăngbịthualỗvẫncóthểxảyrangaycảkhiđầutưvàomộtquỹtươnghỗthànhcông,đặcbiệtlàkhibạnđểcảmxúcquyếtđịnhnhữngdấuhiệumuavàbán.

Vìsốtiềnhoànvốncổphầntươngđươngvớilãivốn,tốcđộtăngtrưởngcủaMagellanbịchậmlại.Điềugìsẽxảyrakhimộtquỹ80triệuđô-la−consốcóđượcnhờgiátrịdanhmụcvốntăngtớibốnlầntrongvòngbốnnăm−giảmxuốngcòn50triệuđô-la.Đếngiữathậpkỷ1980,Magellanđãsởhữu130loạicổphiếu,tănglêntừconsố50hoặc60màtôitừngnắmgiữtronggiaiđoạnhainămđầu.Dophảimualạinhiềucổphần,tôiđãphảigiảmquymôcủaquỹxuốngcòn90cổphiếu.

Năm1981,MagellanhợpnhấtvớiQuỹSalem.SalemcũnglàmộttrongnhữngcôngtynhỏhoạtđộngyếukémcủaFidelity.Dothualỗ,côngtynàyđãphảikếtchuyểnmộtkhoảnlỗthuếlớn.

ChỉtrongthờiđiểmsaukhihợpnhấtvớiSalem,cuốicùngMagellancũngđượcchàobánracôngchúng.Bảnthânsựchậmchễnàycũnglàmộtdấuhiệuchothấyviệcđầutưvàocổphiếutrởnênítphổbiếnnhưthếnào.Thayvìquaylạisửdụngnhữngngườimôigiớibênngoàisởchứngkhoán,

nhữngngườibánquỹđếntậnnhàtrongthậpkỷtrướcđó,NedJohnson,tổnggiámđốccủaFidelity,quyếtđịnhsửdụngđộingũbánhàngtạihãngcủaFidelity.

ĐợtchàogiáđầutiêncủatôilàbạncóthểmuacổphiếucủaMagellanvớimứcphíbánchứngkhoánlà2%.Chínhsáchnàyhiệuquảđếnmứcchúngtôiđãphảităngmứcphíbánlên3%nhằmgiảmbớttìnhtrạngđổxôbáncổphiếu.Tiếpđó,chúngtôicốgắngnângcaohoạtđộngbánchạybằngcáchchàobánvớimứcchiếtkhấu1%trênmứcphíbánlà3%chobấtkỳaimuacổphiếucủaquỹtrongvòng60ngày.

Chínhsáchtiếpthịthôngminhnàyhầunhưbịtiêutankhichúngtôicôngbốsốđiệnthoạisaitrongthôngbáogửicổđông.NhữngđốitácquantâmlạiđượckếtnốiđếntổngđàicủaBệnhviệntai-mắtMassachusettstrongkhihọlạiđinhninhrằngmìnhđanggọiđếnphòngkinhdoanhcủaFidelity.Trongnhiềutuầnliền,bệnhviệnnàyphảitrảlờirằngđókhôngphảilàmộtquỹtươnghỗ,cólẽđâycũnglàđiềutồitệnhấttừngxảyra.

Năm1981,lầnđầutiênMagellanđãđạtmốc100triệuđô-la.Thờiđiểmnàycũnglàlầnđầutiênchúngtôiđượccôngchúngquantâmvàđiềugìđãxảyra?Thịtrườngcổphiếubịsụtgiảm.Thôngthườngthìkhinàoconngườibắtđầucảmthấyantoànđểquaylạivớicổphiếu,thìkhiđócổphiếusẽtrảiquathờikỳsụtgiảm.Tuynhiên,mặcdùtrongđiềukiệntồitệnày,Magellanvẫncôngbốmứclợinhuậncủanămtăngvớitỷlệ16,5%.

ĐiềunàykhôngcógìđángngạcnhiênvìMagellancómộtkhởiđầutốt.Danhsách10cổphiếuđứngđầucủatôitrongnăm1978cócáctỷsuấtP/Eđạttừ4đến6,vàtừ3đến5trongnăm1979.Khicổphiếucủanhữngcôngtypháttriểnđượcbánvớimứccaohơnthunhậptừ3đến6lần,ngườilựachọncổphiếusẽkhócóthểthấtbại.

Rấtnhiềucổphiếuưathíchcủatôitrongnhữngnămđólàcổphiếucấphai,cổphiếucủacáccôngtyquymôvừavànhỏbaogồmcácnhàbánlẻ,ngânhàng...màtôiđãđềcập.Đếncuốithậpkỷ1970,cácquảnlýquỹvàcácchuyêngiakháctưvấnchotôirằngđãquathờicủacổphiếucấphai,vàđãđếnlúcphảiđầutưvàonhữngcổphiếuthượnghạng.Tôimừngvìđãkhôngthựchiệntheolờikhuyênđó.Cácloạicổphiếuthượnghạngđãkhôngthuđượckếtquảnhưmongmuốn,vàchúngcònđắtgấpđôisovớicáccổphiếucấphai.Cổphiếunhỏkhôngchỉrấttuyệtvờimànócòncóthểsinhlời.

V

Chương5MagellanNhữngnămtiếptheo

àocácbuổisángđilàm,trongkhoảngthờigianquýbáutrướckhithịtrườngmởcửagiaodịch,vànhữngtiếngchuôngđiệnthoạibắtđầureolên,tôingồixemlạibảntómtắtcáclệnhmuavàbáncủangàyhômtrướcdocácnhânviêncủaFidelitylập.Tôicònđọcthêm

báocáonộibộvềnhữngvấnđềmàcácchuyêngiaphântíchđãrútratừnhữngbuổithảoluậnvớinhiềucôngtykhácnhau.NgoàiratôicũngđọccảtạpchíWallStreetJournal.

Đếnkhoảng8hsáng,tôicũngviếtrađượcmộtbảndanhsáchcáclệnhmuavàbánmới,chủyếubaogồmcáccôngtymàtôiđãmuatrongngàyhômtrướcvàhômtrướcnữa,nhằmmụcđíchdầndầntạoramộtlượngcổphầnlớnvớimứcgiáhợplý.Tôichuyểndanhsáchđặtlệnhnàychotrưởngbangiaodịchcủatôi,BarryLyden.

Hồiđầu,trưởngbangiaodịchnàycũnglàgiaodịchviênduynhấtcủatôi,nhưngđếncuốinăm1983,khiMagellanđãpháttriểnvàcáclệnhmuavàbántrởlênphứctạphơn,tôiđượcbổsungthêmmộtngườinữa,đólàCarleneDeLuca.LydenthựchiệnlệnhmuacònDeLucathựchiệnlệnhbán.Cảhaingườinàyđềurấtkiênnhẫnvớitôi,vàtôicũngcốgắngdànhchohọnhiềuthờigianđểthựchiệncôngviệc.

Giaodịchlànghiệpvụmàtôiđãrấtquenthuộc.Khiđánhgiálại,tôinghĩcóthểmìnhđãdànhnhiềuthờigianvàoviệcnàyhơnmứccầnthiết−nhữngmộtgiờđồnghồmỗingàythayvìmườiphút.Muabánlàmộtcôngviệcthúvị,nhưngcólẽtôiđãlàmtốthơnnếusửdụngthêm50phútđểgọitớihaicôngtynữa.Đâylàmộttrongnhữngchìakhóađểđầutưthànhcông:tậptrungvàocôngtychứkhôngtậptrungvàocổphiếu.

Khidanhsáchgiaodịchđượcgửiđi,tôilạiquaytrởlạivớinhiệmvụchính−theodõitìnhhìnhhoạtđộngcủacáccôngty.Nhữngphươngpháptôisửdụngkhôngkhácnhiềusovớiphươngphápmàmộtphóngviênđiềutrasửdụng−đọccáctàiliệucôngkhaiđểlấymanhmối,thảoluậnvớinhữngngườitrunggiannhưcácchuyêngiaphântíchvànhânviênphòng

quanhệvớinhàđầutưđểlấythêmmanhmối,sauđóđithẳngđếncácnguồnchính:bảnthâncáccôngty.

Saumỗilầnliênlạc,bằngđiệnthoạihoặcgặptrựctiếp,tôilạiviếtvộivàngvàilờichúthíchlênmộttranggiấytrongcuốnsổghichépvớithôngtinvềtêncôngtyvàgiácổphiếuhiệntại,sauđólàmộthoặchaidòngvắntắtvềtìnhhình.Theotôi,mọinhàđầutưcổphiếuđềunêncómộtcuốnsổghichépnhưvậy.Nếukhông,bạnsẽrấtdễquênmấtlýdovìsaolạimuamộtcổphiếunàođó.

KhiMagellanpháttriểnmạnhhơnthìkhothưviệnsổtaycủatôingàymộtdàyhơn,vàcũngtốnnhiềuthờigianhơnđểxemxétlạitấtcảnhữngcổphiếunày.Tôiphảigiảmbớtnhữngbữaăntrưatậpthể,dùchúngrấthữuích,ănvộiđồănnhanhđểcóthêmthờigiangọiđiệnthoại.Trongnhữngbữatrưatrướcđó,tôiđãcủngcốđượcmộtnguồncungcấpthôngtinvữngchắcđểchỉcầngọiđiệnthoạilàkhaithácđượcthôngtin.

NHỮNGĐỐITÁCSÔINỔICỦATÔITừnăm1981trởđi,lúcnàobêncạnhtôicũngcóítnhấtmộttrợlýtài

năngtrởlên.Họcũnglàmnhữngcôngviệcnhưtôiđanglàm,đólàgọiđiệnđếncáccôngtyhoặcgọichocácnhàphântíchđểkịpthờicậpnhậtchotôinhữngdiễnbiếnmới.Độingũnhânviênnăngđộngnàygiúptôicóđiềukiệnthựchiệnđượcnhiềuviệchơn.Họđãchứngtỏrằngcáchtốtnhấtđểpháthuytốiđanănglựccủanhânviênlàtraohoàntoàntráchnhiệmchohọ.Thôngthườngthìhọsẽlàmtrònnhiệmvụ.

Fidelitybiếnlýthuyếtnàythànhhiệnthựcbằngcáchkhiếntấtcảcácquảnlýquỹđềucótráchnhiệmtựthựchiệncácnghiêncứucủahãng.Đâylàmộtyêucầumangtínhcáchmạng,vàcònkháxalạvớicácđồngnghiệpquảnlýquỹnhưtôi.Trongcơcấutổchứctruyềnthống,ngườiquảnlýquỹsẽlựachọncổphiếutheođềnghịcủacácchuyêngiaphântích,dựatrênkếtquảnghiêncứucủanhữngchuyêngianày.Điềunàyrấtthuậnlợi,vàđảmbảotínhantoànchocôngviệcchocácnhàquảnlýquỹ,bởinếucổphiếubịthấtbạithìhọcóthểđổtráchnhiệmchocácchuyêngiaphântíchvìđãcungcấpthôngtinsailệch.Đâycũnglàphảnứngnétránhmàmộtnhàđầutưtrungbìnhthườngsửdụngkhibịthualỗvìnghetheolờitưvấncủaaiđó.

Đoántrướcsẽnhậnđượcnhữnglờikhiểntráchnhưvậy,nêncácchuyên

giaphântíchcũngsớmhọcđượccáchtựvệbằngcáchkhôngtựgiơđầurachịubáng.Thayvìđưaranhữnglờiđềxuấtmơhồchocácnhàquảnlýquỹ,họthíchđưaranhữngcôngtykhágiàcỗi,cómứcgiáchấpnhậnđượcnhưIBM.Vìnhưthế,họsẽkhôngbịchỉtríchnhiềukhicácnhàquảnlýquỹgặpvậnđen.

TạiFidelity,khôngxảyrađiềunày.Chodùkếtquảrasaothìcácnhàquảnlýquỹvẫnthựchiệncôngviệcnghiêncứuđộclậpvàphảichịutráchnhiệmvềkếtquảcôngviệccủamình.Cácchuyêngiaphântíchthựchiệncôngviệcnghiêncứuriêngbiệtvàgửikếtquảphântíchđếncácnhàquảnlýquỹ.Nhữngnhàquảnlýquỹnàycóthểtuỳýnhậnhoặcbỏqualờikhuyêncủacácchuyêngiaphântích.Nhưvậy,đãcóđếnhaicuộcđiềutrađượcthựchiện.

MỗiquỹmớicủaFidelitycầncómộtnhàquảnlýmới,ngườiđảmnhiệmchứcnăngthuthậpsựkiệnchongườikhácnhằmgiatăngsốlượngcácquỹvàchấtlượngtintứcnộibộ.Nhữngkếsáchvàchỉdẫncủacácđồngnghiệpđặcbiệtcógiátrịđốivớitôi,vìMagellanlàmộtquỹgiatăngtrịgiávốn,vàvìvậytôicũngcóphạmviquyềnhạnrộngnhấttrongviệcmuacổphiếudonhữngnhàquảnlýcácquỹnhưquỹhoàncảnhđặcbiệt,cổphiếunhỏ,cổphiếutăngtrưởng,cổphiếugiátrị,hoặccổphiếuOTCđềxuất.

Tôivốnlàngườirấtthíchsánglậpracácquỹmới,vídụnhưOTCPortfolio,QuỹOverseasvàQuỹRetirementGrowth.Hầuhếtnhữngquỹnàyđềutrởnênrấtphổbiến,nhưngngaycảkhikhôngđượcnhiềungườibiếtđếnthìchúngcũnggiúpchúngtôicóthêmđộingũnghiêncứuviênđểthamgianhữnglĩnhvựcmớitrênthịtrường.Tôicũngtậndụngđượctốiđacáckhámphácủahọ.DannyFrankcủaquỹSpecialSituationslàngườiđầutiênthấyđượctiềmtăngcủaFannieMae,cũngnhưmộtsốlầnphụchồităngtrưởngcủacổphiếunày;GeorgeVanderheidencủaDestinyFundthìgiúptôibiếtđếncáitênOwens-Corning;TomSweenycủaCapitalAppreciationlạigiúptôicóđượccổphiếutốtnhấtcủatôi,Envirodyne.

Cácquỹmớicòngiúpchúngtôicóthêmmộtsốtriểnvọngđầutưmớinhằmkhuyếnkhíchnhữngchuyêngiaphântíchtàinăngtrẻnghiêncứu,vàkhôngđểhọbịnhữngđốithủcạnhtranhkháclôikéo.KếtquảlàMagellanđãthuhútđượcmộttrongnhữngđộisăntìmcổphiếulớnnhấttừtrướctớinay.

Thờigianđầukhitôimớinhậmchức,chúngtôitiếnhànhchínhthứchóaviệctraođổithôngtin.Tạiphònghộinghị,tấtcảcácchuyêngiaphân

tíchcũngnhưđộingũquảnlýquỹMagellantrìnhbàyvềnhữngcổphiếuđượclựachọntrongtuần.

HainguồncungcấpchỉdẫncógiátrịkháclàcácchuyêngiaphântíchvàquảnlýquỹbênngoàiFidelity.Ítnhấtmỗituầnmộtlần,tôilạicóbuổinóichuyệnvớiquảnlýcủamộtquỹcạnhtranh,vàchúngtôithườngchạmmặtnhautrênphốhoặctrongmộtcuộchọp.“Anhthíchcổphiếunào?”làcâumàchúngtôinóivớinhaungaysaukhikếtthúclời“Xinchào.”

ChúngtôilàđốithủcủanhautheokhíacạnhkếtquảkinhdoanhcủacácquỹđượcLipper,Barron’s,Forbes,...sosánh,vàhiệuquảlàmviệccủachúngtôisovớinhữngđốithủkhácsẽquyếtđịnhsốtiềnchúngtôikiếmđược.Tuynhiên,cạnhtranhkhôngngăncảnchúngtôitiếtlộchonhaunhữngcổphiếuưathíchcủamình−ítnhấtsaukhiđãmuađượctoànbộcổphầnmàchúngtôidựđịnhmua.

Đốivớiýkiếntưvấncủachuyêngiaphântíchthuộccácdoanhnghiệpkhácvàcủađộingũmôigiớithìtôitiếpnhậnmộtcáchcóchọnlọc.Lýdolàvìchấtlượngcủanhữngýkiếnnàykhôngổnđịnh,vàsẽrấtnguyhiểmnếunghetheokhuyếnnghịcủamộtnhàmôigiớimàchẳngbiếtgìvềanhtacả.Mộtsốchuyêngiaphântíchđượcđánhgiácaothỏamãnvớinhữnggìhọđạtđượctrongmộtkhônggiantiệnnghicótrangbịđiềuhòakhôngkhí.CóthểhọđượcliệtvàodanhsáchnhữngngôisaocủatạpchíInstitutionalInvestor(Nhàđầutưcótổchức),nhưngđiềuđókhôngcónghĩalàhọthườngxuyênđíchthânđếnthămquantìmhiểucáccôngty.

Chuyêngia“ẩndật”cũnglàmộtphầncủađámđôngngàycàngphìnhtotrênPhốWall.Cácchuyêngiaphântíchngàycàngdànhnhiềuthờigianchoviệcbánvàbảovệýkiếntrướccấptrênvà/hoặckháchhàngcủamình,vàngàycàngdànhítthờigianchoviệcnghiêncứunhữngýkiếnđó.Khócóthểtìmthấymộtnhàphântíchgọiđiệnchovàicôngtytrongmộtngày,vàlạicànghiếmthấymộtngườinàođóđirangoàivàthamquannhữngcôngtyđó.

Bấtkỳkhinàotìnhcờgặpmộtngườinhưthế,tôiđềugiữliênlạcvớingườiđó.MộtvídụđiểnhìnhlàMaggieGilliamcủacôngtyFirstBoston,ngườiđãnhìnrađượcđiểmmạnhcủaHomeDepotvàcungcấpthôngtinnhạybénvềTheLimited.MộtsốtrườnghợpkhácgồmcóJohnKellenyicủaNatWest−hoạtđộngtrongngànhdịchvụcôngcộng;ElliotSchneidercủaGruntal−hoạtđộngtrongdịchvụtàichính;vàGeorgeShapirocủaSalomonBrothers−hoạtđộngtronglĩnhvựchàngkhôngvũtrụ.Nhómchuyêngia

phântíchnàyluônđángđểlắngnghe,đặcbiệtlàkhibạngọichohọhơnlàngượclại.

Cácchuyêngiaphântíchthườngthíchkhoekhoangvềviệchọ“khởixướng”nhữngthôngtinvềmộtcôngtybanđầucócổphiếuđượcbánvớigiá25xu,vàmườinămsau,tănglêntới25đô-larasao.Điềuquantrọnghơnnữalàliệuhọcócủngcốchoquanđiểmcủamìnhbằngmộtbảnbáocáothứhaihoặcthứbavàthứtưcólợichohọkhicổphiếulầnlượtđạtmức5đô-la,rồi10đô-lavà15đô-la.Tínhiệumuabanđầuthườngnhanhchóngbịquênlãng,vànếuđólàtấtcảnhữnggìmàmộtnhàphântíchcổphiếucóthểcungcấp,khángiảđãbỏlỡmấtcơhộithuđượclợinhuậntừcổphiếucógiátrịvượtxasovớicácloạicổphiếukhác.

PHẦNTHƯỞNGCHOLÒNGKIÊNNHẪN

ThờiđiểmMagellanđượcmởchocôngchúngnăm1981cũnglàlúctôitrởthànhmộtnhàđầutưbiếtkiênnhẫnhơn.CáccổđôngcủaQuỹcũngvậy.Tốcđộhoànvốngiảmxuống,điềunàycónghĩalàtôikhôngbịbuộcphảibáncổphiếuđểtăngtiềnmặt.Tỷsuấtdoanhthuhàngnămcủaquỹgiảmgần2/3,từ300%xuốngcòn110%.Cácquyềnchọnlớnnhấtcủatôi(Nicor,côngtysảnxuấtkhígastựnhiên;Fedders,hãngsảnxuấtmáyđiềuhòakhôngkhí;ServiceCorporationInternational,côngtycungcấpdịchvụmaitáng)vẫngiữnguyênvịtrítrongsuốtnhiềuthángliêntiếp.

QuymôvốncủaMagellanvẫncònnhỏ,100triệuđô-la,nênđượcxếphạngthấpnhấttrongnămnhómquỹcổphầnnóichung.Tôiphânbổvốnvào200loạicổphiếukhácnhautrongmọiloạihìnhcôngtycóthểhìnhdung,cụthểlà:JohnBlair,mộtcôngtyphátthanh;Tandy,ôngchủcủacôngtyRadioShack;Quixote,côngtychếtạohàngràobằngchấtdẻoantoànđượcsửdụngtrongcáccôngtrìnhxâydựngtrêncáctuyếnđườngquốclộ;Telecredit;ZapataCorporation,làmộtphầnsựnghiệpcủatổngthốngGeorgeBush;ChemLawn;SevenOaks,hệthốngxửlýphiếudựthưởngcủacáccửahàngtạphoá;IrvingBank;vàChartHousevàSkipper’s,cảhaiđềulàchủsởhữuchuỗicácnhàhàngẩmthực.

Càngngàytôicàngbịhấpdẫnbởitiềmnăngpháttriểnlâudàicủacácchuỗinhàhàngvàcửahàngbánlẻ.Bằngcáchmởrộnghoạtđộngtrênkhắp

nướcMỹ,nhữngcôngtynàycóthểgiữvữngtốcđộtăngtrưởng20%trongvòng10-15năm.Đâylàmộtbàitoánđã,đangvàsẽrấtcótriểnvọng.Nếumứctănglợinhuậnđạt20%/năm,thìvốncủanhữngcôngtynàysẽtănggấpđôitrongvòngbanămrưỡivàtănggấpbốntrongbảynăm.Giácổphiếucũngcóxuhướngtăngtrưởngnhưvậy,vàthôngthườngcòntăngnhanhhơnsovớitốcđộtăngcủalợinhuận,bởivìcácnhàđầutưluônsẵnsàngtrảmộtmứcphíđángkểchotriểnvọngtrongtươnglaicủacôngtyhọ.(Danhsách50nhàbánlẻlớnnhấtcủatôiđượctrìnhbàytrongBảng15-2).

Quytắcconsố72rấthữuíchchoviệcxácđịnhtốcđộtăngtrưởngcủađồngvốn.Lấytỷlệphầntrămdoanhthuthườngniêntừbấtkỳhoạtđộngđầutưnàochiacho72,kếtquảsẽrasốnămcầnthiếtđểsốvốncủabạntănglêngấpđôi.Chẳnghạn,vớitỷlệdoanhthulà25%,vốncủabạnsẽtănglêngấpđôitrongchưađầybanăm:vớitỷlệdoanhthulà15%thìvốnsẽtănglêngấpđôitronggần5năm.

Từviệctheodõitìnhhìnhtănggiảmcủanhiềungànhnghềkhácnhau,tôinghiệmthấytrongkhicáccổphiếuchukỳvànhữngloạicổphiếubịđánhgiáthấp(giảsửtấtcảđềupháttriểntốt)cóthểlàmchosốvốncủabạntănglêntừ2-5lần,lượnghoànvốncủacáccổphiếutronglĩnhvựcbánlẻvàkinhdoanhnhàhàngcònlớnhơn.Nhữngcôngtynàykhôngchỉtăngtrưởngnhanhchóngnhưnhữngcôngtytăngtrưởngtronglĩnhvựccôngnghệcao(chếtạomáytính,sảnxuấtphầnmềm,cácxínghiệpdượcphẩm),mànhìnchung,chúngcònítrủirohơn.Mộtcôngtymáytínhcóthểmấtmộtnửasốvốnnhanhchóngkhimộtđốithủcạnhtranhchoramộtsảnphẩmưuviệthơn,nhưngchuỗicáccửahàngkinhdoanhnhượngquyềnbánhngọtởNewEnglandsẽkhôngphảiđóngcửakhicóaiđócũngmởchuỗicáccửahàngkinhdoanhnhượngquyềnbánhngọtởOhio.Đểđuổikịpmộtđốithủcạnhtranhcóthểphảimấttớihàngthậpkỷ,vàcácnhàđầutưcóthểnhìnthấyđiềuđó.

Vàocuốinăm1981,tôithuđượclãitrongcôngtyphụchồisaukhibịphásản−CircleKConvenienceStoresvàPennCentral.TôibáncổphiếucủaBally,mộtcôngtykinhdoanhmáychơixèngvàquảnlýsòngbạc,vàmuahaicổphiếuthuộcngànhdịchvụtròchơigiảitríkhác,đólàElsinorevàResortsInternational.Đầunăm1982,tôimualạiCircleK.CổphầnlớnnhấtcủatôilàMattel,mộtcôngtysảnxuấtđồchơi,chiếm3%quymôvốncủaquỹ.Cáccôngtykháctrongdanhsách10cổphiếuđứngđầutạithờiđiểmđólàChemicalBank;Pic‘N’Save,mộtchuỗicáccửahànggiảmgiáởCalifornia;Verbatim,mộthãngsảnxuấtđĩamềm(mộtlầnnữa,tôilạibịcuốnhútbởimộtcổphiếutrongngànhcôngnghệcao);Horn&Hardart,ông

chủcủacácnhàhàngthươnghiệuBojanglesvàkinhdoanhquàtặngtheothưyêucầu;vàPepBoys-Manny,Moe&Jack.

PepBoys,SevenOaks,ChartHouse,Telecredit,CooperTire−đếngiờtôibắtđầunghiệmthấyvàicổphiếutrongdanhsáchưathíchcủamìnhcóđôinéttươngđồng.Đâylànhữngcôngtycóbảngcânđốikếtoánlànhmạnhvàviễncảnhtăngtrưởngtươisángnhưnghầuhếtcácnhàquảnlýquỹkhôngdámmuachúng.Nhưđãđềcậpđếntrongphầntrước,khinhàquảnlýdanhmụcđầutưquantâmđếntínhantoàncủacôngviệcthườngcóxuhướngnhắmtớinhữngcổphiếudễchấpnhận,nhưIBMchẳnghạn,vàtránhxanhữngcôngtykhácthườngnhưSevenOaks,chuyêncungứngdịchvụcónhàmáyởMexico.NếunhưSevenOaksthấtbại,ngườikhuyếnnghịthêmcổphiếunàyvàodanhmụcđầutưsẽbịchỉtrích,nhưngnếucổphiếuIBMthấtbại,thìchỉđơngiảnlàdochínhIBMvìđã“làmchothịtrườngthấtvọng”.

Vậyđiềugìcóthểkhiếntôithoátkhỏiquytắcđơnđiệunày?VớimộtquỹmởnhưMagellanthìkhôngaigiámsátcôngviệccánhân.Ởnhiềudoanhnghiệpthườngcóhệthốngsắpxếptheothứbậc,trongđómỗingườiđánhgiácôngviệccủangườicấpdướitrựctiếp,đồngthờicũnglolắngxemcấptrêntrựctiếpđánhgiácôngviệccủamìnhrasao.

Tôikhôngphảitrảiquacảmgiácbịxúcphạmkhicấptrênphêbình.Tôicósởthíchxaxỉmuacổphầncủanhữngcôngtykhôngaibiếtđến,hoặcbáncổphầnvớimứcgiá40đô-la,rồithayđổiýnghĩvàmualạichúngvớigiá50đô-la.(Cấptrêncủatôicóthểchorằngtôibịđiênkhilàmnhữngviệcđó,nhưnghọsẽkhôngnóinhưvậy.)Tôikhôngbịbuộcphảigiảitrìnhvềnhữngcổphiếuđãlựachọntrongcácbuổihọphàngngàyhoặchọptuần,hoặctựthuyếtphụcbảnthânvềchiếnlượcđểphủnhậnnhữnglờiphêbìnhtiêucực.

Nhữngngườiquảnlýquỹđãphảilolắngvềviệcđánhbạithịtrường.Chúngtôikhôngcầnphảităngthêmgánhnặngbằngcáchlàmtheomộtkếhoạchhoặcphảigiảithíchvềcácchiếnlượccủamìnhhàngngày.MiễnsaochúngtôithựchiệntheosựtheoquyđịnhcủaQuỹ,mỗinămmộtlần,tựđánhgiákếtquảcôngviệccủabảnthân.Trongsuốtquátrìnhlàmviệc,khôngaiquantâmđếnviệcchúngtôimuacổphiếucủaGoldenNuggerhaycủaHorn&Hardart,ReynoldsAluminumhaycủaDowChemical.

Nhữngnăm1981-1982,tôibắtđầulàmviệccảvàocuốituần.Tôidànhthêmnhiềuthờigianđểgiảiquyếtđốngcôngviệcchấtđốngbànlàmviệccủamình.Tôiphảinghiềnngẫmcảđốngthưcólúccaongấtngưởngtrong

mộtngày.Tháng2vàtháng3,tôidànhthờigianxemlạicácbáocáothườngniên.Tôixemlạicuốnsổtayghichépthôngtinvềcáccôngty,tìmkiếmnhữngtrườnghợpgiácổphiếugiảmxuống(tôivẫnthườngghilạigiácổphiếutạibấtkỳngàynào,khinàocócuộcđàmthoạivớimộtcôngty)vànhữngnềntảngđãđượccảithiệnhoặcvẫngiữnguyên.Mụctiêucủatôilàtìmrađượcvàicổphiếuvàocuốimỗingày,nhưngkhôngphảilúcnàotôicũngthựchiệnđượcđiềuđó.

Nửađầunăm1982làthờikỳtồitệcủathịtrườngchứngkhoán.Tỷlệlãisuấtcơbảnđạtmứchaiconsố,tỷlệlạmphátvàthấtnghiệpcũngvậy.Nhữngngườisốngởcácvùngngoạiôthìmuavàngvàsúngngắnvàtíchtrữđồhộp.Nhữngdoanhnhânđã20nămkhôngđicâucálúcđólạitradầuvàobánhxevàbổsungthêmcáchộpđựngđồđểchuẩnbịđónchờsựđóngcửacủacáccửahàngtạphoá.

LãisuấttăngcaotớimứccổphiếucóvịtrílớnnhấttrongquỹcủatôitrongnhiềuthángliềnlàtráiphiếudàihạncủaBộtàichính.NướcMỹdànhkhoảng13-14%vốnđầutưcholoạitráiphiếunày.Tôikhôngmuatráiphiếuvìmụcđíchđềphòng,bởivì,cũngnhưnhiềunhàđầutưkhác,tôirấtengạicổphiếu.Tôimuachúngvìmứclợinhuậnvượttrộisovớidoanhthuthôngthườngcóthểkỳvọngởcổphiếu.

ĐiềunàyđưachúngtađếnQuytắc8củaPeter,làtrườngngoạilệduynhấtcủaquytắcchunglàsởhữucổphiếucólãihơnlàsởhữutráiphiếu:

KhilợitứccủatráiphiếuchínhphủdàihạncaohơnlợinhuậncổtứccủachỉsốS&P500từ6%trởlên,hãybáncổphiếuvàmuatráiphiếu.

Tôikhôngthểtưởngtượngđượclãisuấtlạicóthểtăngcaohơn,hoặcgiữởmứcđótrongmộtkhoảngthờigiandàimàkhôngxảyrasuythoáikinhtế.Nếuđiềuđóxảyra,tôisẽthamgialướtsóngcùngvớinhữngngườicònlạitrongsốhọ,vàchiếnlượcdanhmụcđầutưcủaMagellansẽkhôngcònlàmốilolắngcủatôinữa.Nhưngnếuđiềuđókhôngxảyra,tôisẽđầutưtoànbộvốnvàocổphiếuvàtráiphiếudàihạn.

Tôikhôngthểlýgiảivìsaocácnhàđầutưlạichuẩnbịtinhthầnđốiphóvớitìnhtrạngsuythoáihoàntoànbằngcáchbảolãnhnhữngkhoảnđầutưtốtnhấtcủahọ.Nếuxảyratìnhtrạngsuythoáinặngnề,tiềnmặttạingânhàngsẽtrởnênvôíchnhưchứngchỉcổphầnvậy.Mặtkhác,nếukhôngxảy

rasuythoái(gâynhiềuhậuquảhơnhơncăncứvàodữliệu),nhữngnhàđầutư“cẩntrọng”lạitrởnênhấptấp,vàbánđinhữngtàisảncógiátrịlớnđểđổilấymộtsốtiềnítỏi.

Đầunăm1982,tôinhậnđịnhrằnglãisuấtchắcchắnsẽgiảm,vàđúngnhưvậy,nhữngngườisởhữucảcổphiếuvàtráiphiếudàihạnsẽthuđượcnhữngkhoảnlợinhuậnlớn.

(Trênthựctế,lợinhuậncủadanhmụcđầutưtheochỉsốS&P500tăngtớibốnlầntronggiaiđoạn1982-1990,cònlợinhuậncủatráiphiếuchínhphủkỳhạn30nămtăngvớimứccaohơnmộtchút.Đếnnăm1991,trongkhicổphiếuđạtmứctăng31%,thìtráiphiếutăngchậm,mộtlầnnữalạichứngtỏrằngcổphiếudàihạnluônhoạtđộnghiệuquảcaohơntráiphiếu.)

Trongthờikỳnềnkinhtếảmđạmvàtrìtrệ,giớibìnhluậntàichínhkhôngngừngbànbạcvềvấnđềdoanhsốbánôtôbịgiảmsútmạnh,nhưthểnólàmộtthảmhọavĩnhviễn.Vớitôidùtìnhtrạngsuythoáicóxảyrahaykhông,mọingườiđềusẽphảiquaytrởlạicácphòngtrưngbàyxeôtô.NếucóđiềugìchắcchắnnhưcáichếtvàsựsụpđổcủaRedSox,thìchínhlàviệcngườidânMỹsẽphảimuaôtô.

ChínhlốisuynghĩnàyđãdẫntôiđếnvớiChryslervàotháng3/1982.Thựctế,tôitìnhcờmuacổphiếucủaChryslermộtcáchgiántiếp.TôisaymêcổphiếucủaFordvìlàngườiđượchưởnglợitừsựphụchồitrởlạicủangànhsảnxuấtôtô,vàkhinóichuyệnvớiFord,tôibắtđầutinchắcrằngChryslerthậmchícònthuđượcnhiềulợinhuậnhơn.

CổphiếuChryslerkhiđóđượcbánvớimứcgiá2đô-la,vìPhốWalldựtínhnhàsảnxuấtôtôlớnthứbatrongngànhnàysẽbịphásảnvàtiếpđếnsẽlàPennCentral.Saukhikiểmtrasơquabảngcânđốikếtoán,tôithấyrằngChryslercóhơn1tỷđô-latiềnmặt−chủyếulànhờbánmộtkhochứachoGeneralDynamics−làmchonguycơsụpđổtrởnênhếtsứcnghiêmtrọng.Chryslercóthểbịphásản,nhưngítnhấtkhôngphảichỉtrongmộtvàinăm.ChínhphủMỹđãthựchiệnbảolãnhđầyđủchocáckhoảnvaycủaChryslernhằmđảmbảosựtồntạitrongngắnhạncủadoanhnghiệpnày.

NếunhưhoạtđộngkinhdoanhôtônóichungpháttriểnmạnhvàChryslerthấtbạitrongviệcbánôtôthìtôisẽrấtbiquanvềtươnglaicủacôngtynày.Nhưngtoànbộngànhnàyđãrơivàotìnhtrạngkhủnghoảngvàđếnlúccầnphảiphụchồitrởlại.DoChryslerđãgiảmnợvàgầnđạtđếnđiểmhòavốnkhitìnhhìnhkinhdoanhpháttriểnchậm,côngtynàycótiềm

năngđạtđượcdoanhsốkhổnglồnếudoanhsốtăng.

Trongtháng6,tôiđếnthamquantrụsởcôngty.Ởđây,tôinhìnthấynhữngchiếcôtômớivànóichuyệnvớimộtủyviênđiềuhànhcấpcaocủaChryslertrongmộtcuộchọpdonhânviênphòngquanhệvớinhàđầutư,BobJohnsontổchức.Đâycólẽlàngàyquantrọngnhấttrongcảsựnghiệpđầutư21nămcủatôi.

Cuộcgặpgỡtheodựđịnhsẽdiễnratrongbatiếng,nhưnglạikéodàitớibảytiếng,vàbuổithảoluậnnhanhvớiLeeIacoccakéodàithêmhaitiếngnữa.Cuốicùng,tôiđiđếnýnghĩchắcchắnrằngChryslerkhôngnhữngcóđủvốncầnthiếtđểduytrìhoạtđộngkinhdoanhtrongmộtkhoảngthờigianngắn,màcôngtynàycònđangdựđịnhđổimớisảnphẩm.

Vàothờiđiểmđó,cácsảnphẩmnhưDodgeDaytona,ChryslerLaser,vàG-124TurboCarđangchuẩnbịxuấtxưởng.MộtchiếcG-214cóthểtăngtốctừ0kmlên60kmnhanhhơnmộtchiếcPorsche.HãngcũngcóxemuitrầndànhchogiớitrẻvàxethểthaoNewYorker.ÔngIacoccatâmđắcnhấtvớisảnphẩmmàônggọilà“sảnphẩmmớiđầutiêntrongngànhsảnxuấtôtôtrongvòng20năm,”loạixecótênmãlàT-115.ĐâylàmộtloạixetảinhỏcủaChrysler,dòngsảnphẩmnàycódoanhsốbatriệuchiếctrongchínnămsauđó.

Vềphầnmình,tôilạiấntượngvớinhữngchiếcxeconhơnlàxetảicon,nhưngrồichínhxetảiconmớilàsảnphẩmcứuvãncôngtythờikỳđó.Chodùbạnnghĩrằngmìnhhiểubiếtthếnàovềmộtdoanhnghiệp,mọithứluôncóthểxảyravàkhiếnbạnbấtngờ.Đâylàmộtsảnphẩmmangtínhđộtphátrongthiếtkếkiểudángvàchếtạoôtô,vớixuấtxứkhôngphảitừNhậtBảnhayĐứchayThuỵSỹ,màlàtừDetroit.ỞMỹ,sảnphẩmxetảiconcủaChryslerbánchạyhơnsovớitấtcảsảnphẩmVolvosvớitỷlệ5-1.

Chryslerlàmộtcôngtyquymôlớnvớihàngtriệucổphầnđanglưuhành,chínhvìthếMagellancóthểmuamộtlượnglớncổphiếucủacôngtynàybổsungvàodanhmụcđầutư.ỞPhốWall,nóbịđánhgiáthấpđếnmứccáctổchứcđãtừbỏvàdừngviệctheodõitìnhhìnhhoạtđộngcủacôngty.Mùaxuânvàmùahènăm1982,tôibắtđầumuacổphiếunàyvớimộttháiđộnghiêmtúc.Vàđếncuốitháng6nótrởthànhcổphiếusốmộtcủatôi.Tínhđếncuốitháng7,sốlượngcổphầncủaChryslerchiếmtới5%tổngtàisảncủaMagellan,mộttỷlệphầntrămlớnnhấtđượcphépmuatheoquyđịnhcủaSàngiaodịchchứngkhoán.

Trongsuốtmùathunămđó,Chryslervẫnduytrìvịtríđứngđầutrongdanhmụcđầutưcủatôi,thậmchícaohơncảHorn&Hardart,Stop&ShopvàFord.Nếuđượcphép,tôisẽđầutưtới10%hoặcthậmchí20%tổngtảisảnquỹMagellanvàoChrysler,chodùthựctếhầuhếtnhómbạnbèvànhữngđồngnghiệpchuyênmônđềunóirằngtôiđangbịbỏbùamêthuốclú,vàrằngChryslersắpbịphásản.

Đếntháng10,tỷlệđầutưvàotráiphiếucủatôigiảmxuống5%trêntổngtàisảncủaMagellan.Thịtrườnggiálênbắtđầuđivàotrậttự.Lãisuấtcũngbắtđầugiảmxuống,vànềnkinhtếbộclộnhữngdấuhiệuphụchồi.Cổphiếuchukỳdẫnđầuthịtrườngnhưtronggiaiđoạncuốicủathờikỳsuythoái.Đốiphóvớitìnhhìnhnày,tôiđãbánmộtsốcổphiếutrongngànhngânhàngvàbảohiểm.Đếnthờiđiểmnày,cótới11%vốncủaquỹđượcđầutưvàongànhsảnxuấtôtôvà10%làdànhcholĩnhvựcbánlẻ.

ĐộngtháidịchchuyểnphânbổvốnnàykhôngphảilàdochỉđạohaynhậnxétcủaChủtịchCụcDựtrữLiênbang.Tôiđưaraquyếtđịnhdựatrêncơsởtừngtrườnghợpcụthể,khimàhếtcôngtynàyđếncôngtykhácnóivớitôirằngtìnhhìnhkinhdoanhsẽkhảquanhơntrongthờigiantới.

Cũngtrongthờikỳnày,cổphiếuGenentechđượcchàobánracôngchúngvớimứcgiá25đô-lavànhanhchóngtăngvọtlên75đô-lachỉtrongmộtngày.Đâylàmộttrongnhữngđợtpháthànhmớimàtôithamgiamua.

KỳnghỉcuốituầntrướckhidiễnralễhộiHalloween,lầnđầutiêntôixuấthiệntrongchươngtrình“TuầnlễPhốWall”.Mãiđếnthờiđiểmkhoảngmộtphúttrướckhinhữngchiếcmáyquaybắtđầubấmmáytôimớigặpđượcngườitổchứctuầnlễ,đólàLouisRukeyser.Anhtabướclênbụcsânkhấu,cúichàovànóivớitôirằng:“Đừnglo,anhsẽlàmtốtthôi,chỉcókhoảngtámtriệungườiđangdõitheoanh.”

RukeysermởđầumàntrìnhdiễnbằngmộtcâunóiđùamanghơihướngcủangàylễHalloweenvềviệccácchínhtrịgiasợhãiPhốWallhơncảsợnhữngyêutinhrasao.Tiếptđó,nhómhộithảogồmbathànhviên(DanDorfman,CarterRandall,vàJuliaWalsh)tiếnhànhmộtbuổithảoluậncuốituần.Cũngnhưthườnglệ,luôncórấtnhiềuvấnđềđánglongại,khởiđầubằngsựkiệnchỉsốDowsụtgiảm36điểmtrongphiêngiaodịchvàothứSáutrướcđó.Giớibáochíđãcórấtnhiềubàibáoviếtvề“ngàysụtgiảmtồitệnhấtkểtừnăm1929này”,chodùđâylàmộtphépsosánhkhậpkhiễng.ViệcchỉsốDowgiảm36điểmxuốngcòn990điểmnàykhônggiốngnhưtrườnghợpchỉsốDowgiảm36điểmxuống280điểm,mứctrướcthờikỳ

Suythoái.

Tìnhtrạngchuyệnbéxératovàngượclạilàđiềuthườngxuyênxảyra.Khiđượchỏiđiềugìkhiếnthịtrườngbịảnhhưởng,bachuyêngiađưaralờicáobuộcđốivớinhàsảnxuấtôtôJohnDeLorean,nỗisợthuốcgiảmđauTylenol,vàphầnlớnsốthànhviêntrongQuốchội,nhữngngườicóthểsẽmấtghếtrongcuộcbầucửsắptới.ÔngRukeyserđọcbứcthưcủamộtkhángiảquantâmđếnnguycơxảyracuộckhủnghoảngtrongngànhngânhàngvàtíndụng,tiếtkiệmcóthểsẽlàmcạnkiệtcácnguồnlựccủaFederalDepositInsuranceCorporation(TổngcôngtyBảohiểmtiềngửiLiênbang).Nhómthảoluậnchorằngsẽcóítkhảnăngxảyratìnhtrạngđó.Rukeyserkếtthúccuộcthảoluậnbằngcáchđưaraýkiếnlàchínhphủcóthể“inthêmtiềnnếubắtbuộc,”mộtlờinóiđùanhưngđãtrởthànhlờitiêntri.

Rukeyserdànhchotôimộtsốcâuhỏidễchịu,bắtđầubằngcâuhỏivề“bíquyếtthànhcôngcủatôi.”Tôitrảlờirằngbảnthânđãđếnthamquanhơn200côngtytrongmộtnămvàđọc700bảnbáocáothườngniên,vàcũngnóitôitánthànhhọcthuyếtcủaEdison−“99%thànhcônglàmồhôinướcmắt”−điềumàtôiđãthựchiệnrấtnhiềuvàothờiđiểmđó.“ĐólàlýthuyếtcủaEdisonvềthiêntàichứkhôngphảilàvềđầutư,”Rukeyserđínhchínhlại.Lúcđótôiimlặng.Lờiphảnbáchómhỉnhchỉcótácdụngvớinhữngngườinhẹdạ.

Rukeysercònmuốnbiếtthêmvềcáchthứclàmviệccủatôi.Thayvìtrảlờilàtôimuanhữngcổphiếutôithích,tôinói:“Thườngthì,tôiphânchiadanhmụcđầutưcủaMagellanthànhhaiphần:cổphiếuchukỳvàtăngtrưởngnhỏ,vàloạicổphiếubảotoàn.Khithịtrườngtăngchậmthìtôibánnhữngcổphiếubảotoànvàmuathêmnhữngcổphiếukhác.Khithịtrườngtăngmạnh,tôilạibánmộtsốcổphiếutốttrongnhữngcổphiếutăngtrưởngvàcổphiếuchukỳ,đồngthờimuathêmvàocổphiếubảotoànthậntrọng.”Bấtkỳsựtươngđồngnàogiữachiếnlượcthựctếcủatôivànỗlựcgiảithíchchiếnlượcđóchotámtriệukhángiảtrongthờigianhạnhẹp,chỉhoàntoànlàsựngẫunhiên.

Khiđượchỏivềnhữngcổphiếuưathíchcủamình,tôiliệtkêranhữngcáitênnhưBassettFurniture,Stop&Shop,vàcácdoanhnghiệptrongngànhsảnxuấtôtônóichung,đặcbiệtlàChrysler.Ngànhsảnxuấtôtôởtrongtìnhtrạngtrìtrệsuốthainămliền,vàChryslerđãgiữvữngđượcvịtrícủanóđểcóđượclợiíchtừsựphụchồicủanềnkinhtế.ĐưaraquanđiểmchungcủaPhốWall,DorfmanphânvânliệuđầutưvàoChryslercóquámạohiểu.Tôiphảnbáclạibằngcâutrảlời“Tôisẵnsàngchấpnhậnrủiro”.

Tìnhhìnhbớtcăngthẳngkhicóngườiđưaramộtcâuhỏivềmộtcôngtycôngnghệ.Tôiphảicôngnhậnrằngtôikhôngchỉkhôngquantâmđếnlĩnhvựccôngnghệ,màthậmchí“Tôichưabaogiờhiểuđượcđiệnhoạtđộngnhưthếnào.”Nhiềungườiđãcườikhinghecâutrảlờinàycủatôi,cònRukeyserthìmuốnbiếtliệutôiđãtừngbịcoilà“mộtngườilỗithời”haykhông.Tôiđáplạibằngmộtcâutrảlờithôngminh,đólà“Không,điềuđóchưatừngxảyra”.

Cũngnhưtháiđộcăngthẳngcủatôi,màntrìnhdiễnấntượngcủaRukeyserđãlàmnênđiềukỳdiệuchoMagellan.PhòngkinhdoanhcủaFidelityliêntụcnhậnnhữngcuộcđiệnthoạivàlệnhđặtcủakháchhàng.Kếtquảlà,từmộtquỹvớiquymôvốn100triệuđô-lakhihợpnhấtvớiSalemnăm1981,Magellanđãtrởthànhmộtquỹvớiquymôvốn450triệuđô-lavàocuốinăm1982.Lượngvốnrótvàoquỹngàycàngtăng,vàvớimộttỷlệkhôngthểcóđượctrongthờiđiểmbốnnămtrước:40triệuđô-latrongtháng10,71triệuđô-latrongtháng11,55triệuđô-latrongtháng12.

Thayvìphảibánmộtloạicổphiếumớimuađượcmộtloạikhácnhưtrướcđâytôitừngphảilàm,thìbâygiờtôiđãcóthểkhởixướngnhữngloạicổphiếumớitrongkhivẫnduytrìđượcnhữngloạicũ.TôikhôngđượcphépdànhtoànbộvốnchocổphiếuChrysler,vìvậytôiđầutưmộtphầnvàomộtsốdoanhnghiệpsảnxuấtôtôkhác,cáccôngtyhóachất,vàcácdoanhnghiệpbánlẻ.Trongvòngbatháng,tôimuacổphầncủa166côngtykhácnhau.

Mộtsốcôngtytrongnhómnàycóquymôlớn,nhưngphầnlớnlàcôngtyvừavànhỏ.MộttrongnhiềuđiềutrớtrêutrongsựnghiệpcủatôiđólàkhiMagellancònlàmộtquỹnhỏthìtôitậptrungvàonhữngcổphiếulớnhơn,vàkhiquỹđãlớnmạnhhơnthìtôilạitậptrungvàonhữngcổphiếunhỏ.Đâykhôngphảilàmộtchiếnlượcđãsắpđặttừtrước,nhưngthựctếmọiviệcvẫnluônlànhưvậy.

SốngườibiếtđếnMagellantiếptụctăngtrongnăm1983.Tháng2,quỹphảiđầutưtiếp76triệuđô-lavàtrongtháng3là100triệuđô-la.Việctìmmuacổphiếutrênmộtthịtrườngảmđạmtrởnêndễdànghơn,nhưngđếnđầunăm1983,chỉsốDowtăng300điểmsovớithờikỳsụtgiảmnăm1982.Rấtnhiềucổphiếucôngnghệtănggiáchóngmặt,đếnmứckỷlụcnàyđượcgiữnguyêntrongvòng6-7năm.ChínhsựtănggiánàyđãtạonênniềmhânhoantrêntoànPhốWall,nhưngriêngtôilạithấyhọđangrấtlolắng.Tôiphấnkhởihơnvớiviệcchỉsốcổphiếugiảm300điểm,vìnótạoranhữngmónhời.

Lợinhuậnchínhlàmộtmónquàkỳdiệuđốivớimộtnhàđầutưcổphiếuthựcthụ.Thựctếbịthualỗtừ10-30%giátrịròngtrongmộtthịtrườngbánhạgiákhôngphảilàmộtvấnđềquantrọng.Chúngtôikhôngcoithờikỳsụtgiágầnđâynhấtlàmộtthảmhoạ,màlàcơhộiđểmuavàonhiềucổphiếuhơnvớimứcgiáthấp.Điềunàylýgiảisựhìnhthànhvàlớnmạnhcủanhữngvậnmaylớn.

Chryslervẫnchiếmtỷlệcổphầnlớnnhấttrongdanhmụcđầutưcủatôi(5%tổngtàisảnquỹ),vàvịtrínàycủanóđượcduytrìgầnnhưsuốtcảnăm.Giátrịcủacổphiếunàytănglêngấpđôichỉtrongvòngtámtháng.Horn&Hardart,Stop&Shop,vàIBMtiếptụcduytrìvịtrítrongtopnămcổphiếuhàngđầu.Tôivẫnluônduytrìtỷlệđầutư3%đốivớicổphiếuIBM.Cóthểlúcđótôithựchiệntheomộtthôngđiệpngầm:bạnkhôngthểtrởthànhmộtnhàquảnlýquỹthựcthụnếukhôngcónhữngcổphiếuIBMtrongdanhmụcđầutưcủamình.

Đếntháng4,quymôvốncủaMagellanđạtmứckỷlục1tỷđô-la,mốclịchsửtạoramộtkhôngkhíâulotạivănphònglàmviệc.Khônglâusauđó,mộtnhàbáogợiýrằngMagellanđãtrởnênquálớnđểcóthểthànhcông.Chủđềnàynhanhchóngđượcnhiềungườibiếtđến.

L

Chương6MagellanNhữngnămcuối

ượngthờigianbạndànhchoviệcnghiêncứucáccổphiếusẽtrựctiếptỷlệthuậnvớisốcổphiếumàbạnsởhữu.Mỗinăm,chỉmấtvàigiờđểtheodõimộtcổphiếu.Côngviệcnàybaogồmđọccácbáocáothườngniênvàbáocáoquý,vàgọiđiệnđếncáccôngtyđểlấy

thôngtincậpnhậtđịnhkỳ.Mộtcánhânsởhữunămcổphiếucóthểlàmcôngviệcnàynhưmộtthúchơiriêng.Mộtchuyêngiaquảnlýquỹquymôvừavànhỏcóthểlàmviệcđónhưmộtcôngviệchànhchính.Tạimộtquỹlớnhơn,bạnsẽthấythờilượngđósẽlêntới60-80/giờmỗituần.

Đếngiữanăm1983,danhmụcđầutưcủaMagellanđãđạttớiconsố450cổphiếu,vàđếnmùathu,consốnàytănglêngấpđôi,tới900.Điềunàycũngcónghĩalàtôiphảisẵnsàngkể900câuchuyệnkhácnhauchocácđồngnghiệpcủamìnhtrongvòng90giâyhoặcíthơn.Đểlàmđượcđiềuđó,tôiphảibiếtrõnhữngcâuchuyệnđólàgì.Nhómtrợlýlànhnghềhỗtrợtôitrongviệctìmhiểuthựctế.

JohnNeff,nhàquảnlýcủaVanguard’sWindsorFund–quỹtươnghỗlớnnhấttạithờiđiểmđó,nhưngđếncuốinăm1983,MagellanđạttốcđộtăngtrưởngnhanhvàxếpởvịtríthứhaingaysauVanguard’sWindsorvớitổngtàisảntrịgiá1,6tỷđô-la.ĐợttăngtrưởngđộtbiếngầnđâynhấtkhiếnmộtnhómnhàphêbìnhmớichorằngMagellan,giốngnhưsứcmạnhcủaĐếchếLaMã,đãtrởnênquálớnđểcóthểkếtục.Vềmặtlýthuyết,khimộtquỹbấtkỳsởhữu900cổphiếusẽkhôngcócơhộichiếnthắngđượcmứcbìnhquânthịtrườngbởiđơngiảnnólàmứcbìnhquânthịtrường.Tôibịkếttộiđãđiềuhànhmộtquỹchỉsốbímậtlớnnhấthànhtinh.

Họcthuyếtchorằngquỹquymôlớnchỉcóthểlàquỹxoàngxĩnh,đếnnayvẫnrấtthịnhhành.Đâycũnglàmộtsuynghĩsailầmgiốngnhưtrườnghợpcáchđâymộtthậpkỷ.Mộtnhàquảnlýquỹcótríóctưởngtượngcóthểmua1.000cổphiếu,hoặcthậmchí2.000cổphiếu,tạinhữngcôngtykhácthường,vàphầnđanhữngcổphiếuđósẽkhôngbaogiờxuấthiệntrongdanhmụcđầutưchuẩncủaPhốWall.Trườnghợpnàycònđượcgọilà“nằmngoàitầmphủsóng”.Mộtnhàquảnlýgiàutưởngtượngđócóthểsởhữu

300cổphiếuS&L,250cổphiếucửahàngbánlẻvàkhôngsởhữucổphiếunàocủacáccôngtydầukhívàdoanhnghiệpsảnxuất,dođó,kếtquảcủaanhtasẽthayđổibấtngờkhitoànbộphầncònlạicủathịtrườngcóbiếnđộng.Ngượclại,mộtnhàquảnlýkhônggiàutưởngtượngcóthểsẽgiớihạndanhmụcđầutưcủamìnhđến50cổphiếu,phầnlớnđềudonhữngtổchứcquenthuộcnắmgiữ,vàtạothànhmộtbứctranhthunhỏcủachỉsốS&P500.

ĐiềunàyđưađếnQuytắc9củaPeter:

Khôngphảitấtcảcáccổphiếuphổthôngđềuphổbiếnnhưnhau

Quymôcủamộtquỹvàsốcổphiếuquỹđónắmgiữkhôngcótácdụngtrongviệcnhậnđịnhliệuquỹđócóthểvượttrộihaykhông.Thôngtinquảngbámàtôinhậnđượcvềviệcmua900cổphiếu,hay1.400cổphiếusaunày,cóthểkhiếnchomộtsốnhàđầutưquaylưnglạivớiMagellan.Đâylàmộttrườnghợpđángtiếc.Trongsố900cổphiếucótêntrongdanhmụcđầutưnăm1983,700cổphiếuchiếmdưới10%tổngtàisảncủaquỹ.

Tôisởhữunhữngcổphiếucótỷlệnhỏnàyvìhailýdo:(1)bảnthânnhữngcôngtynàyrấtnhỏ,vìvậyngaycảkhitôisởhữutốiđa10%sốcổphầnthìgiátrịbằngtiềncũngvẫnkhôngđángkể;hoặc(2)tôikhôngtinnhữngcôngtynàyxứngđángđưaramộtlờicamkếtchắcchắn.HầuhếtsốcổphiếucủaMagellanđềuthuộcloại“đượcđiềuchỉnhvềsau”.Khibạnsởhữumộtsốcổphầnvàđượcđưavàodanhsáchđịachỉgửithôngbáothườngxuyênthìviệctheodõitìnhhìnhsẽdễdànghơnnhiều.

JanBellchínhlàmộtminhchứngvềviệclàmthếnàomànắmgiữcổphiếunhỏđemlạicơhộilớn.Banđiềuhànhcủanhàcungcấpđồtrangsứcvớisốvốn200triệuđô-lavàchưatừngcótêntrongdanhsáchFortune500,đãđếnFidelityđểgặpgỡđộingũquảnlýquỹcủachúngtôi.Vìsởhữucổphiếunày,nêntôivộivãđếnphònghọpđểnghebàithuyếttrình.Khôngcóquảnlýquỹnàongoàitôicómặt.

JanBellquánhỏđểcóthểbổsungthêmnhiềuvàolợinhuậnkinhdoanhsauthuếcủaMagellan,nhưngtôivẫnrấtvuilòngđếndựbuổihọp.Khinóivềhoạtđộngkinhdoanh,banđiềuhànhJanBellđãchobiếtkháchhàngtốtnhấtcủahọlànhữngcâulạcbộchiếtkhấu(Pace,Warehouse,Costrco,

v.v...)−cácđốitượngđặtmuamộtlượngtrangsứckhổnglồ−nhiềuđếnmứcJanBellđãphảirấtvấtvảđểđápứngđượcnhucầucủahọ.

Đâychínhlàđiềukhiếntôinảyraýtưởngđầutưvàonhữngcâulạcbộchiếtkhấu.TôichợtnghĩnếuhọbánnhiềuđồtrangsứcnhưJanBellnói,thìdoanhthuchungcũngphảitheođómàtăngmạnh.Vìvậy,tôiđềnghịWillDanoff,mộtchuyêngiaphântíchtronglĩnhvựcbánlẻ,cũnglàngườikếnhiệmquảnlýquỹFidelityContrafundsaunày,tiếnhànhmộtcuộcnghiêncứu.

Saulầnđầupháthànhracôngchúng,cáccổphiếunàytrởnênnổitiếng,nhưngtìnhtrạngphấnkhíchđóchỉtồntạitrongthờigianngắn.Kỳvọngquálớnsovớikếtquảđạtđược,vànhữngcổphiếunàyđãphảibánrahàngloạtvớimứcgiárẻhơnbìnhthường.Lẽđươngnhiên,PhốWallcũngbịthualỗ.Danoffkêugọinhữngnhàđầutưlớnvàpháthiệnrarằngkhôngmộtchuyênviênphântíchnàođượcgiaotráchnhiệmtheodõinhữngcôngtynày.

Haitrongsốchúngtôitrựctiếpliênhệvớicáccôngtyđó.HọkhẳngđịnhnhữngđiềuJanBellđãnói−việckinhdoanhđangtiếntriểnrấtthuậnlợi.Vànóivớichúngtôirằngbảngcânđốikếtoáncủahọrấtsángsủanhờthanhtoánđầyđủcáckhoảnnợ.Thunhậpthìđangtrênđàtăng,còngiácổphiếuvẫntiếptụcgiảm−đâyquảlàmộttìnhhuốngtuyệtvời.TôibắtđầumuahàngtrămnghìncổphầncủaCostco,WholesaleClubvàPace.Cảbacổphiếunàyđềumanglạilợinhuận−riêngcổphiếuCostcotănggiágấpbalần.

Cảnhânviênvànhữngngườiđếnmuahàngtạicáccửahàngnàyđềucóthểtậnmắtchứngkiếnsựthịnhvượng,vàhiểuthêmvềnhữngđiềunhưDanoffvàtôithunhậnđược.MộtngườitiêudùngtinhýcócơhộinắmbắtđượcthôngđiệpvềnhữngnhàbánlẻsớmhơnPhốWall,vàđểlấylạiđượctấtcảsốtiềnmàanhtatừngbỏrađểmuahànghóa−bằngcáchmuacổphiếubịđịnhgiáthấp.

Giữathậpniên1980,tôivẫnthuđượclợinhuậnlớntừmọicổphiếuS&Lđượcchàobánracôngchúng.Hầuhếtnhữngcổphiếuloạinàyđềurấtnhỏ,vìvậy,đểtạorasựkhácbiệttrongmộtdanhmụcđầutưtrịgiámộttỷđô-la,tôiđãphảimuamộtkhốilượnglớncổphiếuloạinày.Ngoàira,saukhicómộtsốtổchứctàichínhtuyênbốlợinhuậncủahọsẽtănglênnhờlãisuấtgiảm,tôinghiệmthấymộtđiềulàrấtnhiềungườikháccũngđượchưởnglợitừxuthếchungnày.Trongsố83cổphiếumớimàtôimuađượctrongtháng4/1983,có39loạilàcổphiếungânhànghoặccổphiếuS&L.

ĐếncuốinămthìsốcổphiếuS&Lcủatôilêntới100,tươngđương3%giátrịtàisảncủaquỹ.

CáctạpchítàichínhđãghilạisựnhấnmạnhcủatôivàocổphiếuS&LtrongnhiềubàibàibáođếnmứckhiếncácđộcgiảthôngthườngcóấntượngrằngtàisảncủaMagellansẽtănghoặcgiảmvìchúng.Điềunàykhônghẳnlàtốt,bởivìkhicổphiếuS&Lyếunhấtsụtgiá,thìgiácủacáccổphiếumạnhkháccũngsẽgiảmtheo.Nếutôiđầutư20%tàisảncủaMagellanvàocáccổphiếuS&L,chắctôisẽbuộcphảinghỉhưusớm.

MặcdùcổphiếungânhàngvàcổphiếuS&Lcótăngtrưởng,nhưngcổphiếulĩnhvựcsảnxuấtôtômớiđóngvaitrònhântốchínhtrongthànhcôngcủaMagellanởthờikỳnày.FordđãhướngtôiđếnvớiChrysler,vàtừChryslertôicócơhộitiếpcậnvớiSubaruvàVolvo.Tràolưukinhtếthịnhhànhmộtcổphiếukhiđóđãđẩygiácủatấtcảcácloạichứngkhoánnàytrênthịtrườnglêncao.

GiácổphiếuChryslertăngtrưởngngoạnmụcđếnmứcchỉtrongmộtthờigianngắn,sốcổphiếuChryslermàtôinắmgiữđãvượtmứctốiđa5%tổngsốvốncủaquỹ.Khitỷlệvốnđạt5%,tôikhôngđượcquyềnmuathêm,mặcdùvẫnđượcquyềnvượthạnmứcnếugiácổphiếutănglàmchogiátrịcổphầncủaMagellantăngcaohơnhạnmức5%.Đồngthời,tôiđangtạolậpcổphiếuFordvàVolvochotớikhicảbacổphiếunàygộplạichiếm8%,cònnhómcổphiếuôtôchiếm10,3%tổnggiátrịtàisảncủaMagellan.

Mộtcánhâncóthểlựachọncôngtysảnxuấtôtôtriểnvọngnhấtvàđầutưtoànbộsốvốncủamìnhvàonó,nhưngđểcóđượclợiíchtốiđatừsựkhôiphụccủangànhsảnxuấtôtô,ngườiquảnlýcủamộtquỹlớnbuộcphảichơitrò“đánhcượcngành”.Cónhiềucáchthứckhácnhauđểchơitròđánhcược.Mộttrongsốđólàbạnhãytựnhủ“Nămnay,tôimuốnsởhữu8%sốcổphiếutrongngànhsảnxuấtôtô,”bởivìbạncólinhcảmrằngngànhôtôsẽpháttriểnmạnhtrongthờigiantới.Bạncóthểnhắmmắtlạivànémphitiêuvàodanhmụccổphiếuôtôrồimuamộtvàiloại.Mộtcáchkhácnữalàphântíchtừngcôngtytrêncơsởtừngtrườnghợp.

Trongtrườnghợpđầutiên,8%vốnthuộcvềngànhôtôđượccânnhắckỹcọngviệclựachọncáccôngtymangtínhngẫunhiên;trongtrườnghợpthứhaithìlạingượclại,việclựachọncáccôngtyđượccânnhắckỹcòntỷlệvốnđầutưlạimangtínhngẫunhiên.Nhưbạncóthểphỏngđoán,tôithíchtrườnghợpthứhaihơn.Rènluyệntốnnhiềunỗlựchơnlànémphitiêu,nhưngtrongnăm1983,nhữngngườinémphitiêucóxuhướngkếtthúcbằng

việcđầutưvàoGeneralMotors.

TôichưabaogiờsởhữunhiềucổphiếuGeneralMotors,thậmchíngaycảtrongthờikỳthịnhvượngcủangànhsảnxuấtôtônày,bởitôichorằng“đólàmộtcôngtynghèonàn”làmộtlờinhậnxéttốtđẹpnhấtmàbạncóthểđưara.NgaycảkhigiátrịcủaGMtănggấpbalầntronggiaiđoạn1982-1987,nhưngnhàquảnlýquỹbiếnhãngsảnxuấtôtôhàngđầuởMỹthànhkhoảnđầutưsốmộtlạikhôngtậndụngtốiđađượckhoảnlợinhuậntănggấp17lầncủaFord,vàgần50lầncủaChrysler.

Tôiphảithừanhậnrằngkhitổngkếtlại,tôiđãđúngvềsựkhôiphụccủangànhsảnxuấtôtô,nhưnglạisaikhiđánhgiátìnhhìnhchung.TôiđãtinrằngngườiNhậtsẽtiếptụctậptrungvàothịtrườngxecon,vàtôicũngkhôngbaogiờmườngtượngrahọsẽxâmnhậpvàonhữngthịtrườngcỡtrungbìnhvàhạngsangnhưhọđangthểhiện.Mặcdùtínhtoánsailầm,nhưngtôivẫnthuđượclợinhuậntốiđatừFord,ChryslervàVolvo.

Trongsuốtsáunămtừ1982đến1988,bạncóthểthấycóítnhấthaitrongsốbanhàsảnxuấtôtônàynằmtrongtopnămcổphiếulớnnhấtcủaMagellan,vàcũngcókhicảbacáitêncùngxuấthiệnmộtlúc.CổphiếuFordvàChryslertăngnhanhchóngmặt,nhờđótôiđãthuđượckhoảnlợinhuận100triệuđô-latừmỗiloại,cộngvới79triệuđô-latừVolvo.ĐâylàmộtkhoảnlợinhuậnkhổnglồcủamộtsốítcổphiếulớnđãgiúpMagellanđạtkếtquảxuấtsắc.

MặcdùMagellantiếptụcđượcđánhgiálàmộtquỹtăngtrưởng,nhưngchínhsựlinhhoạtkhichọnmọiloạicổphiếuchophéptôitậndụngcáccơhộinhưtôiđãlàmvớilĩnhvựcôtô.ChryslervàFordkhôngcótêntrongcácdanhmụcđầutưquỹtăngtrưởng,tuynhiên,dotừtrướctớinayhaicổphiếunàyđãbịthấtbại,chonênkhităngtrưởngtrởlại,chúngsẽđạttốcđộtăngtrưởngcaohơntấtcảcácloạicổphiếutăngtrưởngkhác.

Mộtbiệnphápkhácmàrấtnhiềuchuyêngiaquảnlýquỹtựépbuộcmìnhlàmtheođólàlolắngvềtínhthanhkhoảncủachứngkhoán.Họkhôngbaogiờmuacổphiếucủanhữngcôngtyxuấtchúngcóquymônhỏ,vìlýdonhữngcổphiếunàyđượcgiaodịchrấtít,mặcdùnếulựachọnhiệuquảthìnhómcổphiếunàyvẫncóthểlàmnênđiềukỳdiệungaycảđốivớimộtdanhmụcđầutưlớn.Họrấtmiệtmàitrongviệctìmkiếmnhữngcổphiếucóthểmuahoặcbántrongvòngnămngàyhoặcíthơn,chínhvìthếhọkhôngcònxácđịnhđượcxemcónênsởhữunhữngcổphiếuloạinàytrongnhómcổphiếuđầutiênkhông.

Kinhdoanhcổphiếucũnggiốngnhưtrongchuyệntìnhlãngmạn,cảmgiácthanhthảnsaukhilydịkhôngphảilàmộtcơsởhợplýđểdấnbướcvàohônnhân.Nếungaytừđầubạnlựachọnkhônngoanthìvềsaubạnsẽkhôngphảilydị.Nếukhông,chắcchắnbạnsẽgặprắcrối.Tấtcảnhữngcổphiếuthanhkhoảnđềusẽkhônggiúpbạntránhkhỏitìnhtrạngtổnthươngvàthậmchícóthểbịthualỗ.

ChẳnghạntrườnghợpcủaPolaroid,cổphiếubịgiảmtới90%giátrịchỉtrongmộtnăm1973.Rấtnhiềunhàquảnlýquỹđãướcrằngđiềunàykhôngxảyra.Polaroidlàmộtcôngtylớnvàcógiaodịchrấtnhộnnhịp,vìvậyviệcbánmộtkhốilượnglớncổphiếutrongmộtthờigianngắncũngrấtđảmbảo.Trongbanămtrướcđó,cổphiếunàyđãsụtgiảmtừtừ,vìvậymọingườicócơhộibánchúngđi,nhưngtôibiếtcómộtsốchuyêngiakhônglàmnhưvậy.Đểthoátkhỏicổphiếuđóthìbạnphảithậtsựmuốnrakhỏinó,tuynhiên,nhữngchuyêngianàykhônghềchúýrằngcôngtysắpsụpđổ.

Đồngthời,họcũngcócơhộithoátkhỏiXerox,nhưngvìlýdonàođó,mộtlầnnữahọlạikhônglàmthế.Vìvậy,nhữngchuyêngiaquyếtđịnhkhôngđầutưvàomộtloạicổphiếuchỉvìlýdo“nóchỉgiaodịch10.000cổphầnmỗingày,”sẽnhìnmọithứtheohướnglệchlạc.Xétvềkhíacạnhnàođó,cótới99%loạicổphiếugiaodịchdưới10.000cổphầnmộtngày,vìvậynhữngchuyêngiaquảnlýquỹsuytínhvềkhảnăngthanhkhoảnbịhạnchếtrongphạmvi1%cổphiếucủatấtcảnhữngcôngtygiaodịchcôngkhai.Mặtkhác,nếumộtcôngtythualỗ,nhàquảnlýquỹkinhdoanhcổphiếucủacôngtyđócũngsẽbịthualỗ,bấtkểcôngtyđógiaodịchbaonhiêucổphiếu,cònnếucôngtyđókinhdoanhcólãithìngườiquảnlýkiasẽhàilòngvìthoảimáigiảiphóngđượccổphiếutrongkhivẫncólãi.

KhiMagellanpháttriểnthànhmộtquỹquymôtrungbìnhthìviệcthựchiệnmộtgiaodịchđầutưquađêmđốivớitôilạitrởnênkhókhănhơn.Đôikhitôicũngcócơhộitómđượcmộtlượngcổphiếurấtlớntừnhàđầutưtổchức,đâycũngchínhlàlýdovìsaotôimuađược2triệucổphiếucủaOwens-Corningchỉtrongmộtngày.Tạimộtthờiđiểmkhác,cũngbằngphươngthứctươngtự,tôimuađược2triệucổphiếucủaBankAmerica.Tuynhiên,đâychỉlànhữngtrườnghợpngoạilệtrongnguyêntắcliêntụcmuavớisốlượngítcủatôi.

Mỗikhiquymôquỹtăngdầnlên−điềuhầunhưdiễnrahàngngày−tôilạiphảibổsungthêmcổphiếunhằmduytrìtỷtrọngtươngđốicủacổphiếuđósovớicáccổphiếukháccủaquỹ.Đặcbiệtlàvớinhữngcổphiếunhỏhơn,đôikhiphảimấtvàithángmớicóđượcmộtlượngtươngđốilớn.Nếu

tôimuacổphiếuvớitốcđộquánhanh,chínhgiaodịchmuavàocủatôicóthểlàmchogiátănglênquácaosovớimứctôidựđịnhbắtđầubán.

Trongsuốtnăm1984,nhóm10cổphiếuđứngđầutrongdanhmụccủatôihầunhưkhôngcógìthayđổi,nhờtôiluônýthứcthựchiệntheochiếnlượcmuavànắmgiữ,đốilậpvớithóiquengiaodịchthườngxuyêntrướcđây.Trongmộttháng,Fordcóthểchiếmvịtríđứngđầu,ChryslerđứngthứhaivàtiếpđólàVolvo;nhưngtrongthángkhác,Volvolạicóthểxếpđầutiên,ChryslerđứngthứhairồimớiđếnFord.Đồngthời,tôicũngduytrìtỷlệđầutưtươngđốilớnchotráiphiếuBộtàichínhmàtôimuavàonăm1983,vìgiácủaloạitráiphiếunàyvẫntiếptụctăngkhilãisuấtgiảm.

Trongthờikỳđỉnhcaocủaquátrìnhđầutưmạohiểmvàongànhchếtạoôtô,trongnhóm10cổphiếuđứngđầucủatôithìcótới5côngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcchếtạoôtô,đólàbacôngtytrêncộngthêmSubaruvàHonda,vàkhônglâusau,ngaycảGeneralMotorscũngcótêntrongdanhsáchnày.KhihàngtriệungườiMỹquaytrởlạivớicácphòngtrưngbàythìngaycảmộtcôngtykinhdoanhbìnhthườngcũngcóthểkiếmđượcrấtnhiềutiền.

Đềcậpđếnvấnđềlợinhuận,trongnăm1984,quymôvốncủaMagellantăngthêm1tỷđô-la.Phảimấtmộtthờigiantôimớiquenđượcvớinhữngconsố0đượcviếtthêmvàocáclệnhmuavàbánkhốilượngcổphiếukhổnglồgửitớicácquầygiaodịch.Hơnthếnữa,nhữnghướngdẫncủatôichođộingũgiaodịchviênvàođầucácphiêngiaodịchngàymộtkhóhiểuhơn.

Nhữngquyếtđịnhcủatôivềviệcđiđâuđểnghỉngơichủyếudựavàomúigiờvàđịađiểmcủacácbuồngđiệnthoại.Áolàmộtđịađiểmthíchhợp,vìcácphiêngiaodịchcủachúngtôibắtđầutrướckhingàyởđókếtthúc,giúptôicócơhộiđượcđitrượttuyếtcảngàymàvẫngiữliênlạcđượcvớiquầygiaodịch.ĐịađiểmtrượttuyếtyêuthíchcủatôiởMỹlàBalsam’stạiDixvilleNotch,bangNewHampshire,vìởđâycómộtbuồngđiệnthoạidướithangmáy.Tôichỉviệctrượtxuốngphíadưới,quaysốgọichođộingũnhânviêngiaodịch,nghequamộttrangcáclệnhmuavàbánrồilạiđithangmáylênvàtiếptụcthưởngthứccútrượttiếptheo.

Trongnămnămđầulàmviệc,tôiítđidulịch,nhưngtrongnămnămsau,tôithườngxuyênđidulịchhơn.Hầuhếtcácchuyếnđiđượctổchứcxungquanhcácbuổithảoluậnvềđầutưđượctổchứcởkhắpcácvùngtrêncảnước.Tìnhtrạngnàycũnggiốngnhưtrườnghợpcáckhóahọcluyệnthimàởđótôicóthểngherấtnhiềucôngtytrìnhbàychỉtrongtừhaiđếnba

ngày.

MontgomerySecuritiestổchứcmộthộinghịtạiSanFranciscovàotháng9,cònHambrecht&Quisttổchứcmộthộithảodànhchocáccôngtynhỏvàotháng5.Vàotháng4hàngnăm,Robinson-HumphreytổchứcmộtbuổihộithảotạiAtlantadànhchocáccôngtyởkhuvựcĐôngNam.Dain,BosworthcũngcóhộinghịtươngtựởMinneapolisdànhchonhữngcôngtyởvùngTrungTây;hộithảocủaPrescott,BallvàTurbenđượctổchứcvàomùathuởCleveland;hộithảocủaAlex,BrownđượctổchứcởBaltimore;vàhộithảocủaAdams,Harkness&Hilltổchứcvàotháng8ởBoston.RiêngHowardWeiltổchứchaihộinghịriêngbiệtởLouisiana,mộthộinghịdànhchocácdoanhnghiệpsảnxuấtnănglượngvàmộthộinghịdànhchocáccôngtydịchvụnănglượng.Ngoàira,còncócáchộithảochuyênđềchỉdànhriêngchonhữngdoanhnghiệphoạtđộngtrongcáclĩnhvựccụthểnhưcôngnghệsinhhọc,dịchvụnhàhàng,cáccôngtysảnxuất,kinhdoanhdâycápvàcácngânhàng.

Hộithảođầutưlàcôngcụtiếtkiệmnhânlựctuyệtvờinhấtdànhchocácnhàquảnlýquỹtừtrướctớinay.Dohaihaybabàithuyếttrìnhđượctrìnhbàycùnglúc,thậtkhóđểquyếtđịnhthamdựbuổithuyếttrìnhnào.Thỉnhthoảng,Fidelitycửmộtđạibiểu,vàchúngtôicóđạidiệntạitấtcảcáchộinghị.Đôikhi,xảyramộtsốtìnhhuốngtuyệtvờiđếnmứckhiếntôiphảirờikhỏiphònghọptrướckhibàithuyếttrìnhkếtthúcđểđặtlệnhmuaởhànhlang.

Nhữnglúcrảnhrỗi,tôithuêmộtchiếcxehoặcbắttaxivàđithamquancáccôngtykhôngđượcđềcậpđếntronghộinghịnhưngcótrụsởcôngtyđặttạiđịabànkhuvực.Tôibiếtđếncácthànhphốkhôngphảitheonhữngmốcquenthuộc,màtheotênnhữngcôngtyđượcliệtkêtrongFortune500.NhữngđiểmđếnhấpdẫncủatôigồmcóMCIvàFannieMaeởWashington;ChevronvàBankAmericaởSanFrancisco;LittonvàUnocalởLosAngeles;Coca-ColavàTurnerBroadcastingởAtlanta;TRW,NationalCityBank,vàEatonởCleveland.

NHỮNGCHUYẾNCÔNGDUNƯỚCNGOÀI

NgoàiJohnTempleton,tôilàchuyêngiaquảnlýquỹtrongnướcđầutiênđầutưnhiềuvàocổphiếunướcngoài.QuỹcủaTempletonlàmộtphiên

bảnquốctếcủaMagellan.Trongkhitôichỉđầutư10đến20%sốvốncủamìnhvàocổphiếunướcngoàithìTempletondànhgầnnhưtoànbộvốncủaôngchocáccổphiếunướcngoài.

Hoạtđộngmuacổphiếunướcngoàicủatôichínhthứcbắtđầutừnăm1984.Khôngaitạorahệthốngđểcóđượcnhữngthôngtinyếtgiáđángtincậyvàkịpthờivềcáccôngtyđượcgiaodịchtrênnhiềusàngiaodịchchứngkhoánnướcngoài,vìvậyhàngđêm,độingũgiaodịchviêncủatôiphảigọiđiệnđếncácsàngiaodịchStockholm,London,Tokyo,vàParisđểthuthậpthôngtinmàtôicầntrongngàyhômsau.Chínhvìđiềunàymàchồnghóađơntiềnđiệnthoạicủachúngtôingàycàngcao,nhưngđócũnglàviệcđánglàm.Đếnnăm1986,chúngtôiđãcómộtphòngđốingoại.

Vớikhốilượnglớntiềnmặtmàtôiphảiđầutưbâygiờ,tôibuộcphảichuyểnsangcổphiếunướcngoài,đặcbiệtlàởthịtrườngchâuÂu.Vớimộtquỹquymôlớn,tôicầntìmnhữngcôngtylớncóthểtạoranhiềubiếnđộnglớn,vàchâuÂucótỷlệcáccôngtylớncaohơnsovớiMỹ.Hầuhếtnhữngcôngtynàykhôngđượctheodõichặtchẽ.MộttinxấuđólàcácdoanhnghiệpnướcngoàikhôngđượctổchứctheocùngtiêuchuẩnbáocáovàkếtoánnhưnhữngcôngtycủaMỹ,vìvậyviệcphântíchbíhiểmvàkhókhănhơn.Tintốtđólànếubạntựnghiêncứu,sẽcólúcbạnthànhcông.

Chuyếnđinghiêncứuthànhcôngnhấtcủatôibắtđầuvàogiữatháng9/1985,vàkếtthúcsauđóbatuầnvới23côngty.Chuyếnđinàykhiếntôimệthơn,nhưngcũnghữuíchhơnchuyếnđilầntrướcmàtôithựchiệnkhicònlàmộtchuyêngiaphântíchtrẻtuổiởFidelityvàomùathunăm1973,khiđótôiđếnthamquannhàmáydượcphẩmDowChemical,đồngthờiđượcthiếtđãihậuhĩnhtrênkhắpchâulụcnày.ĐiềumàtôirútrakhiđólànếubạnnhìnthấymộtnhàmáycủaDowChemicalthìbạnsẽnhìnthấytoànbộDowChemical.

Trongthờigiannày,tôiđếnthămbacôngtyởBostonvàosángthứSáu,sauđóbắtmộtchuyếnbayngaytrongbuổichiềucùngngàyvàđếnThuỵĐiểnvàothứBảy.Mọiviệccómộtkhởiđầukhôngmấythuậnlợikhihãnghàngkhônglàmthấtlạchànhlýcủatôi.ĐólàhãnghàngkhôngSabena,thậtmaymắnvìtôikhôngsởhữucổphiếucủahãngnày.

ThuỵĐiểnlàmộtđấtnướccủanghithức.Tronghaingàytôidựđịnhgặpgỡnhiềuvịlãnhđạotrongngànhcủađấtnướcnày.Tôitựhỏihọsẽphảnứngthếnàokhitôibướcvàovănphònghọvớitrangphụcquầnnhung,áokhoácthểthaonhănnhúm,chânđiđôigiàythểthaomàtôiđãđikhiở

trênmáybay.Tôibắtđầuchuẩnbịtinhthầnđónnhậnsựthấtvọngvềvănhóanàyngaykhithấyrằng(1)HãnghàngkhôngSabenahoàntoànkhôngbiếtchiếcvalicủatôiđangtrôinổiởđâuvà(2)tấtcảcáccửahàngởStockholmđềuđãđóngcửa.

Sẵnsàngđónnhậnđiềutồitệnhấtcóthểxảyra,tôinhờchịgáicủabạntôiởSweetlands,tênlàBirgittaDrogell,đóntôitạisânbay.TôidựđịnhsẽởcùngvớigiađìnhchịởSigtuna,mộtvùngngoạiôthủđôStockholm.Thậtkỳđiệu,chồngcủachịBirgitta,anhIngemar,mộtngườigốcThuỵĐiển,lạicósốđogiốnghệttôi,cỡgiàycũngvừa,vìvậyrấtnhanhchóngtôiđãkhoáclênmìnhmộtbộđồđúngchấtThuỵĐiển.

ThứHai,ănvậntrongbộtrangphụccủangườiThuỵĐiển,tôiđếngặpTổngGiámđốccủaEsselte,mộtcôngtykinhdoanhthiếtbịvănphòng.Ngoàira,tôicũngđếnthămcảASEA,mộttậpđoànchấtlượngcao,cóthểsánhngangvớiGeneralElectriccủaMỹ;vàtậpđoànAlfaLaval,sựkếthợpkỳlạgiữacácdoanhnghiệp−sảnxuấtmáyvắtsữavànănglượngsinhhọc.Đêmhômđó,tôitìmhiểuvềcácphiênhọpcủaElectroluxchongàyhômsau,đâylàmộtngườikhổnglồtrongngànhchếtạomáyhútbụivàdụngcụ,chủtịchtậpđoànnàycóthểđượcđánhgiálàmộtLeeIacoccacủađấtnướcThuỵĐiển;vàAga,côngtylàmgiàutừtaytrắng.

Vềlýthuyết,cóvẻnhưviệcđầutưvàomộtcôngtykinhdoanhkhíđốtđượclấytừkhôngkhílàmộtviệclàmvônghĩa,vìthựcchấtđâykhôngphảilàloạihànghóahiếm,nhưngđiềumàtôirútratừAgalànhucầukhíôxitrongngànhcôngnghiệpsắtthépvànhucầukhíNitơtrongngànhchếbiệnđồănnhanhlàrấtlớn,vàrấtítngườicóhệthốngmáymóckhaitháckhí.Vìkhôngmấtchiphínguyênvậtliệu,nênsốítcôngtynhưthếnày(trongđócócảAga)kinhdoanhrấthiệuquả.

NgaysaukhikếtthúctìmhiểuAga,tôilậptứcphóngxeđếnEricsson,mộtcôngtysảnxuấtthiếtbịđiệnthoạitươngtựnhưWesternElectriccủaMỹ.Trongbuổichiềungàyhômđó,tôicũnggặpgỡSkandia,cáitênnghegiốngnhưmộtđạilýphânphốđồnộithất,nhưngthựcchấtlạilàmộtdoanhnghiệpbảohiểmrấtlớn.GeorgeNobleởQuỹOverseasFundlàngườisắpxếpchotôigặpgỡSkandia,trongkhidườngnhưkhôngcònaikháctheođuổicôngtynày.

ĐốivớicáccôngtybảohiểmcủaMỹ,tỷlệlợinhuậntừcổphiếuthườngtăngtrongvàithángtrướckhicóbấtkỳdấuhiệutăngtrưởngnàocủathunhập.Loạicổphiếunàycũnggiốngnhưcổphiếucủanhữngcôngtyhoạt

độngtheochukỳ.Nếubạnmuachúngkhilãisuấtbắtđầutăng,bạncóthểsẽkiếmđượcrấtnhiềutiền.Trườnghợpmộtcổphiếubảohiểmtănglêngấpđôisaukhitănglãisuấtvàlạitiếptụctănggấpđôikhithunhậpcaohơn,khôngphảilàhiếmgặp.

TôichorằngmôhìnhtươngtựnhưvậycũngtồntạiởThuỵĐiển.Theotôibiết,khichủtrươngtănglãisuấtđượcthôngqua,thìcólẽgiácổphiếuSkandiacũngphảităngcaonhờđộngtháinày,nhưngthựctếlạikhôngnhưvậy.GiớiđầutưThuỵĐiểnlạikhônghềquantâmđếntintứctốtlànhmàlẽrahọnêntheođuổi,vàchỉtậptrungvàolợinhuậntrướcmắt,trongkhithựctếmứclợinhuậnđókhônghềkhảquan.Đâylàmộtgiấcmơcủangườichơicổphiếudựđoán.

Tôiphảigiụimắtvàxemxétcôngtynàykỹhơnđểtìmxemcóvấnđềgìnghiêmtrọngmàmìnhbỏquahaykhông.Liệucóphảicôngtyđangnợnầnquánhiềuchăng?LiệucóphảiSkandiađãđầutưmộtnửatàisảncủamìnhvàonhữngloạitráiphiếubếpbênhhayvàomộtthỏathuậnmuabánbấtđộngsảnvớiCampeau?Haycôngtythamgiahợpđồngcấpbảohiểmchotrườnghợpcấytimnhântạovàphẫuthuậtlồngngực,hoặcnhữngthươngvụphiêulưumạohiểmkháccóthểdẫntớivôsốnhữngkhiếunạiđòibồithườngkhôngthểlườngtrước?Tấtcảđềucóchungmộtcâutrảlời,“không”.Đâylàmộtcôngtybảohiểmrấtthậntrọngchỉcấpbảohiểmchotàisảnđơnthuần/nhữnghợpđồngchấnthươngvàbảođảmtănglợinhuậnlêngấpđôi.Cổphiếucủacôngtynàytănglêngấpbốnlầnchỉtrong18tháng.

Saukhithamquanbảycôngtytrêntronghaingày,tôiđếnvănphòngcủaVolvoởphíabênkiacủađấtnước.Đểchuẩnbịchochuyếnthămkhôngchínhthứcnày,tôiphảitìmmộtchuyêngiaphântíchtàichínhngườiThuỵĐiển,làmviệctạimộtcôngtymôigiớidomộttrongnhữngthànhviêncủanhàCarnegiesánglập.HậuduệnàycủagiađìnhCarnegiebịcôlậptrongtìnhtrạngtốitămởbánđảoScăng-đi-na-vi,trongkhinhánhthếhệnốidõimaymắnhơncủagiađìnhnàytrởnênphátđạttrênđấtMỹ.

ChuyêngiaphântíchđộclậpnàychưabaogiờđếnthamquanVolvo,côngtylớnnhấtThuỵĐiển.TôibùđắpchosựthiếusótcủavịchuyêngiaphântíchnàybằngcáchláixeđếnGöteborgvớiCarolyn,ngườicùngthamgiachuyếncôngtácvớitôi.

TạiGöteborg,conngườiởVolvosôinổiđếnmứcnhàđầutưsẽcảmthấyáynáykhiyêucầuphỏngvấnrằngtôicầngặpgiámđốc,phógiámđốc

điềuhành,trưởngbanchếtạoxetải,vàthủquỹ.Sauđó,chúngtôicómộtchuyếnthamquankhắpnhàmáychếtạocủacôngtynày.

Volvolúcnàyđangchịusứcépcủacáchiệphộiôtô,nhưngđóchỉlàmộtnỗilongạixavời.Trongngắnhạn,giácổphiếulà34đô-lavàtrịgiátiềnmặtcủamỗicổphầncũnglà34đô-la,vìvậykhibạnmuacổphiếunàycũngcónghĩalàbạnsẽthamgiangànhkinhdoanhôtô,cácxưởnglắpráp,vàrấtnhiềucôngtyconcủaVolvo(côngtylươngthực,côngtydược,côngtynănglượng...màkhôngthuđượcgì.ỞMỹ,bạncókhảnăngtìmthấymộtcổphiếuđạihạgiánhưthếnàyởmộtcôngtynhỏbịgiớiphântíchbỏqua,nhưngtìmkiếmcảđờicũngchẳngbaogiờgặpcơhộigiácổphiếuGeneralElectrichayPhillipMorristhấpnhưthế.ĐóchínhlàlýdomàtôiđếnvớichâuÂu.

Mộtsốngườichorằngchínhthànhkiếnvănhóaởthịkhiếncổphiếucủacácnướcnàyluônbịđịnhgiáquácaohoặcquáthấp.MãigầnđâykhimàthịtrườngNhậtBảnsụtgiảm,chúngtôiđãđọcrấtnhiềuvàbiếtkhảnăngchịuđựngbẩmsinhcủangườidânNhậtBảnđốivớinhữngcổphiếuđượcđịnhgiáquácao.Rõràng,đâykhôngphảilàtrườnghợpnhưvậy.ỞThuỵĐiển,cóvẻnhưcácnhàđầutưđánhgiáthấpgiátrịcủaVolvo,Skandia,vànhiềudoanhnghiệpkhác,nhưngtôitinchắcrằngcuốicùngthìchânlýcũngsẽsángtỏ,ngaycảđốivớimộtngườidânThuỵĐiểnvôcảm.

TôivàCarolynrờikhỏiGöteborgvàđếnOslo,nơitôithamquancôngtyNorskDatavàNorskHydro.NorskDatachínhlàHewlett-PackardcủaNaUy,mộtcôngtyhấpdẫntrongmộtngànhkinhdoanhthúvị.NorskHydrolàmộtcôngtyhấpdẫnthamgiakinhdoanhnhiềuloạingànhnghềkhôngmấythúvị−vídụnhưtrạmnănglượngthủyđiện,nhàmáysảnxuấtmagnê,nhôm,vàphânbón.Tôithấyđâylàmộtcôngtyhoạtđộngtheochukỳ,nhưngđồngthờicũngđóngvaitròcungcấpnănglượngrấtlớn.CâcmỏdầuvàkhícủacôngtycótrữlượngnhiềugấpbalầntrữlượngcủaTexaco,hayExxon,haytrữlượngcủabấtkỳhãngkhổnglồdầukhínàokhác.Gầnđây,giácổphiếugiảmxuốngmộtnửa,khiếnchogiácủaNorskHydromộtlầnnữalạibịgiảm.

TrongkhitôitiếnhànhnghiêncứuthìCarolynlạibậnrộnvớinhữnggiaodịchtrênthịtrườngtiềntệ.CácbộtrưởngtàichínhchâuÂuthuộcnhómG7mớiđiềuchỉnhtỷgiáhốiđoáivàgiátrịđồngđô-lagiảmtới10%chỉtrongmộtđêm.Ôngchủcửahàngbánlôngthúhẳnđãquênkhôngđọcbáo,vìngaysánghômsauôngtađãđểchoCarolyntrảgiámộtchiếcáokhoáclôngcáobằngtấmSécdulịchAmericanExpress−thấphơntới10%

sovớigiácủangàyhômtrước.

TừOslo,chúngtôiđitàuđếnBergen,quamộtvùngnôngtrạitươiđẹp,leonúivàsauđóxuốngthịtrấnduyênhảilàmsayđắmlòngngườinày.Khôngcónhiềuthờigianđểthưởngngoạnvẻđẹpởđây,vìngaysángsớmhômsauchúngtôiphảibayđếnFrankfurtđểgặpgỡcácgiámđốccủangânhàngDeutscheBank,Hoechst,vàDresdner.NgàytiếptheochúngtôiđếnDϋsseldorfđểgặpmộthãngsảnxuấtcủaĐức,Klöckner-Humboldt-Deutz.Ngoàira,tôicòngặpgỡcảBayer,nguyênlàcôngtysảnxuấtthuốcaspirin,vàhiệnlàmộttậpđoànliênkếtdượcvàhóachất.

Tạimộtnhàgaxelửa,tôiđưahaimarkchomộtthanhniênngườiĐứctốtbụngđãtìnhnguyệngiúpchúngtôithuxếphànhlý,banđầutôiđinhninhrằnganhtalàmộtphukhuânvác.Sauđó,mớibiếtđólàmộtdoanhnhân,tôirấtbốirốivìđãđáplạicửchỉđángkhâmphụcđóbằngmộtsốtiềnbồidưỡngnhỏmọn.

ChúngtôiđidọctheosôngRhine,chảytừnamđếnbắc,đểtớiColognethamquanthêmmộtsốcôngtykhác,vàtừđâychúngtôiđithẳngđếnBaden-Baden,tạiđóchúngtôiphảithuêmộtchiếcxekhácđểđitrêntuyếnđườngcaotốccủaĐức.Cảhaitrảinghiệmnàyđềuđángsợnhưnhau.

ĐểhônlênphiếnđáBlarney(7),bạnphảileolênđoạndốccaotới3048m,cònđểláixeđượctrênđườngcaotốccủanướcĐức,bạnphảibướcvàođườngđuaIndianapolis500.Tôiđãchoxechạyvớitốcđộtrên160km/giờ,cònCarolynthìchụplạicôngtơmétđểlàmbằngchứng,sauđótôilấyhếtcanđảmvượtquachiếcxephíatrước.Rẽsanglànđườngbêntrái,tôităngtốcđộlênnhanhhơnkhoảng190km/giờ.Mọiviệcđềuổnchođếnkhitôinhìnvàogươngchiếuhậucủaxe.ĐiềunàydẫnđếnQuytắc10củaPeter:

Đừngbaogiờnhìnlạiphíasaukhiđangláixetrênđườngcaotốc

Mặcdùchạyvớitốcđộ190km/giờ,nhưngchỉcáchsauxetôichưađầy9cmlàchiếcMercedescủamộttayláikhác.HaixechúngtôichạysátnhauđếnmứctôicóthểnhìnthấycảmóngtaycủangườiláichiếcMercedesđó.Tôinghĩnếubỏchânrakhỏibànđạpgadùlàchỉmộtgiây,thìcóthểanhtasẽngồiởghếtrướccùngvớihaichúngtôi,vìvậytôinghiếnrăngvàtăngtốc

đủđểvượtquachiếcxebênphảivàrẽvàophầnđườnggiảmtốc.Vớilànđườngnày,tôitiếptụcchạyvớitốcđộchophéplà160km/giờ.

Tớitậnngàyhômsautôimớihồiphụclạisautrảinghiệmđó.ChúngtôitiếptụcđiđếnBasel,nơicótrụsởchínhcủaSandoz,mộtcôngtydượcphẩmhóachấtnổitiếngcủaThuỵSỹ.KhiquaytrởlạiMỹ,tôigọiđiệnđềnghịSandozđặtlịchhẹnđểphỏngvấnvềcôngtynày.Thôngthườngthìngườiquảnlýcôngtysẽhiểungaylýdovìsaotôimuốngặpgỡhọ,nhưngSandozlạikhôngnhưvậy.Tôiđượcnốimáyvớimộtvịphóchủtịchcôngty,vàkhinóirằngtôimuốnđếnthămcôngty,vịphóchủtịchnàyhỏilại:“Vìsao?”“À,chỉlàvìtôimuốncậpnhậtđầyđủnhữngthôngtinmớinhất,”tôitrảlời.“Đểlàmgì?”ôngtalạihỏitiếp.“Bởinếutôimuacổphiếucủacôngtyvàgiácổphiếulên,tôicóthểgiúpcáccổđôngthuđượclợinhuận”.“Đểlàmgìchứ?”ôngtalạilặplạicâuhỏi,vàtôiđãphảinóilờitạmbiệt.TôicũngkhôngbaogiờđếnSandoz,mặcdùsauđótôicónghenóicôngtynàyđãnớilỏngquytắcviếngthăm.

ChúngtôitiếptụcđiquadãyAlpsđếnÝvàtớiMilan,tạiđâytôiđãđếnthamquanmộtcôngtythủyđiệnkhác,đólàMontedison.NgoàiMontedison,tôicònđếnthămcảIFI,mộtcôngtykháctrongvùnglâncận,đồngthờichiêmngưỡngbứctranhnổitiếngTheLastSupper(Bữatiệcly).Đồngthời,tôicònđếnthămcảcôngtyOlivetti.CóthểtôilàmộttrongsốítdukháchđưaMontedison,IFI,OlivettivàbứctranhBữatiệclyvàodanhsáchnhữngđiểmhấpdẫncủamiềnbắcnướcÝ.

NềnkinhtếÝthờikỳđóđanglạmphátởmứccaovàkhủnghoảngchínhtrị,tuynhiêntỷlệlạmphátdầngiảmxuống,chínhtrịgiangàycànggiốngdoanhnhân,vàngườidânthìbắtđầumuahànghóatạicácsiêuthị.TôichợtnghĩnướcÝvàonăm1985rấtgiốngvớinướcMỹthậpniên1940-1950,thờikỳpháttriểncủanhữngcôngtyhoạtđộngtrongngànhsảnxuất,kinhdoanhthiếtbị,điệnlựcvàcácsiêuthị.

CarolynđếnVenice,nơitôikhôngtìmđượccôngtynàocầnphảithăm,vìvậytôiđithẳngđếnRomeđểthămStetvàSIP.Ngày9/10,chúngtôigặplạinhautạiRomevàlênmáybayquayvềBostonvàongày10/10,tạiđâytôinhanhchónggặpgỡthêmbốncôngtynữa,đólà:Comdisco,A.L.Williams,CiticorpvàMontedison.ĐóchínhlàchinhánhcủacôngtyMontedisonmàtôiđãgặpmộttuầntrướcđâyởMilan.

NhữngcổphiếumàtôimuasauchuyếncôngtácchâuÂutăngtrưởngrấttốt,banđầulàVolvo,SkandiavàEsselte.Hiệnnay,10%tàisảncủa

Magellanđượcđầutưvàocổphầnnướcngoài,vàkếtquảtốtđẹpmàtôicóđượctừnhữngcổphiếunàyđãgiúpquỹgiữvữngvịtrísốmột.Nhữngcáitêntrongnhóm11cổphiếunướcngoàiđứngđầunhưPeugeot,Volvo,Skandia,Esselte,Electrolux,Aga,NorskHydro,Montedison,IFI,TobuRailway,vàKinkiNipponRailway,đãmangvềkhoảnlợinhuận200triệuđô-lachocáccổđông.

TôiđượcGeorgeNobleởquỹOverseasFundgiớithiệuhaicổphiếuđườngsắtNhậtBản.TôitiếnhànhnghiêncứuthêmvềhaicổphiếunàybằngcáchthựchiệnmộtchuyếncôngtácriêngtớiNhậtBản,cũnghăngháinhưchuyếnđiđếnchâuÂuvậy.TobuRailwaylàcôngtyđạtmứcdoanhthulớnnhấttrongtấtcả:386%trongnămnăm.

QUYMÔQUỸVƯỢTQUÁ5TỶĐÔ-LATrongnăm1984,Magellanvẫnđạtđượcmứclợinhuận2%trongkhi

S&P500bịthualỗtới6,27%.Trongnăm1985,cácloạicổphiếuôtôvàcổphiếunướcngoàitiếptụcđạtmứclợinhuận43,1%.ChiếmvịtrílớnnhấttrongdanhmụcđầutưcủatôivẫnlàtráiphiếuBộtàichínhvàcổphiếuôtô,vớisựbổsungcủacổphiếuIBMvìvàilýdo,hẳnđâycũngkhôngphảilàmộtlựachọnhợplý.Ngoàira,tôicònmuacảcổphiếucủaGillette,Eaton,Reynolds,CBS,InternationalHarvestercũ(tênmớingàynaylàNavistar),Sperry,Kemper,Disney,SallieMae,côngtyNewYorkTimes,vàtráiphiếuAustralia.TôimuacổphiếuSmithKlineBeckman,NgânhàngNewEngland,Metromedia,vàLoewsvớisốlượngđủđểgiúpnhữngcôngtynàyxuấthiệntrongtop10côngtyđứngđầu.TrongsốrấtnhiềucổphiếumàtôiướcgìmìnhđãkhôngmuacóOnePotatoTwo,EasternAirlines,InstitutionalNetworks,BroadviewFinancial,ViedeFrance,AskComputer,WiltonIndustries,vàUnitedTote.

Năm1985,nguồnvốncủaquỹtăngthêm1,7tỷđô-la,sovớimức1tỷđô-lanăm1984vàmứctươngđươngnăm1983.GiátrịtàisảnròngcủaMagellankhiđóbằngtươngđươngtổngsảnphẩmquốcdâncủacảnướcCostaRica.Đểcóthểsửdụnghiệuquảsốvốnnày,tôiphảiluônluônởtrongtưthếtấncông,đánhgiálạidanhmụcđầutư,tìmkiếmcổphiếumớihoặcbổsungcổphiếucũ.ĐiềunàydẫnđếnQuytắc11củaPeter:

Cổphiếutốtnhấtcóthểchínhlàcổphiếumàbạnđãsởhữu.

FannieMaelàmộtvídụđiểnhình.Trongsuốtnửađầunăm1985,FannieMaelàmộttrongnhữngcổphiếuthiểusốcủatôi,nhưngsaukhikiểmtralại(xemthêmChương18),tôipháthiệnracổphiếunàyđãtăngtrưởngchóngmặt.DovậytôiquyếtđịnhnângtỷlệđầutưcủaquỹvàoFannieMaelên2,1%.Tôivẫnrấtthíchđầutưvàocổphiếuôtô,ngaycảkhigiácủaFordvàChryslerđãtănggấpđôihaygấpba,bởilẽthunhậpcóxuhướngsẽtănglênvànhữngdấuhiệucơbảnhứahẹnnhiềutriểnvọng.Khôngbaolâu,FannieMaeđãvượtquaFordvàChryslervươnlênvịtríchủchốtvàđóngvaitròquantrọngtrongthànhcôngcủaMagellan.

Vàotháng2/1986,tổngtàisảncủaMagellanvượtmứckỷlục5tỷđô-la,khiếntôiphảimuathêmcổphiếuFord,ChryslervàVolvođểduytrìtỷtrọngtrongcơcấuvốncủaquỹ.ĐồngthờitôicũngmuathêmcảcổphiếuMiddleSouthUtilities,DimeSavings,Merck,HospitalCorporationofAmerica,LinBroadcasting,McDonald’s,SterlingDrug,Seagram,Upjohn,DownChemical,Woolworth,Browning-Ferris,Firestone,Squibb,Coca-ColaEnterprises,Unum,DeBeers,Marui,vàLonrho.

Đếnkhiđó,tỷlệcổphiếunướcngoàichiếm20%danhmụcđầutư,bắtđầulàVolvovớivịtríđứngđầuhầunhưcảnăm.Bêncạnhcổphiếucủacácdoanhnghiệpôtô,trongnhóm10cổphiếuđứngđầucòncócổphiếucủaBankofNewEngland(NgânhàngTrungươngNewEngland),Kemper,SquibbvàDigitalEquipment.

Mộtquyềnchọn20triệuđô-la−tươngđươngquymôcủatoànbộQuỹMagellannăm1976−giờkhôngcònlàvấnđềcủaMagellan.Đểvậnhànhlượngvốnhàngtỷđô-lanày,tôiphảicómộtvàicổphiếuđầutưtrịgiá100triệuđô-la.Hàngngày,tôiphảidòtìmdanhsáchtheothứtựchữcáitừtrênxuốngdướiđểquyếtđịnhnênbánvàmuacổphiếunào.Danhsáchcàngngàycàngdàira,cònsốcổphiếunắmgiữcàngngàycàngnhiều.Tôicũngnhậnthứcđiềunày,nhưngchưathậtsựthấmthíamãichođếnmộttuầnlễthịtrườngtrởnênđặcbiệtsôiđộng,khitôitìnhcờthamquanYosemiteNationalPark(CôngviênquốcgiaYosemite).

Tôiđứngđótrongmộtbuồngđiệnthoạinhìnxuốngdãynúi,thôngbáosốlượnggiaodịchtrongngàychoquầygiaodịch.Sauhaigiờđồnghồ,tôichỉhoànthànhtừvầnAđếnvầnL.

Sốlầngặpgỡcủatôivớicáccôngty,kểcảtạiđịađiểmcủachúngtôicũngnhưởđịađiểmcủahọ,haytạicáccuộchộithảovềđầutư,nhanhchóngtănglêntừ214lầnvàonăm1980lên330vàonăm1982,489vàonăm1983,đếnnăm1984thìgiảmxuống411,đếnnăm1985lạitănglên463và570vàonăm1986.Nếugiữnguyêntốcđộnày,tôiướctínhtrungbìnhmỗingàytôisẽgặptrựctiếphaicôngty,baogồmcảChủnhậtvàcácngàynghỉlễ.

MỘTBƯỚCCHUYỂNĐỔICHIẾNLƯỢCNăm1986,mứctăngtrưởngcủaMagellanđạt23,8%và39%vàonửa

đầunăm1987.TrướctìnhtrạngthịtrườngxoayquanhsựkiệnchỉsốDowluôngiữởmức2722,42điểm,vàhìnhảnhhàngloạtthịtrườngđầucơgiálênxuấthiệntrênbìacáctạpchíuytíntrongnước,tôiquyếtđịnhthựchiệnmộtđợtchuyểnđổimangtínhchiếnlược−lầnđầutiêntrongvòngnămnăm.Dườngnhưvớitôi,cònrấtlâunướcMỹmớibướcvàothờikỳphụchồikinhtếvànhữngngườicódựđịnhmuaôtômớicũngđãlàmnhưvậy,vàcácchuyêngiaphântíchtheođuổicổphiếuôtôthựchiệndựđoánlạcquanvềthunhập,nhưngtheokếtquảnghiêncứucủatôithìđólàđiềukhôngthể.Tôibắtđầuítchútrọnghơnđếncổphiếuôtôvàtăngtỷlệvốnchocáccôngtytàichính–đặcbiệtlàFannieMae,cũngnhưcácloạicổphiếuS&L.

Tínhđếntháng5/1987,tàisảncủaMagellanđãđạtngưỡng10tỷđô-la.TuyênbốmớinàyđãtạothêmluậnchứngchonhữngngườibiquanđưaradựđoánrằngMagellanquálớnđểcóthểđánhbạithịtrường.Tôikhôngthểlượnghóađượcsựđónggópcủanhữngngườitheochủnghĩahoàinghitrongkếtquảcôngviệccủatôi,nhưngtôitinchắcnóquantrọng.Họchorằng1tỷthìquálớn,rồithì2tỷ,4tỷ,6tỷ,8tỷ,10tỷ,vàngaytừđầutôiđãquyếttâmsẽchứngminhquanđiểmđókhôngđúng.

Thôngthường,khiđạttớiquymônhấtđịnh,cácquỹlớnkhôngtiếpnhậnthêmcổđông,nhưngMagellanvẫntiếptụcmởcửa,ngaycảkhichínhsáchnàybịcoilàtiêucực.GiớiphêbìnhchorằngđólàcáchthứcvốnhóacủaFidelitynhờdanhtiếngcủatôi,vàlàbiệnphápthuhútthêmcácloạiphí.

Năm1987,tôitựbằnglòngkhimộtquỹcóquymôvốnlớntươngđươngvớitổngsảnphẩmquốcdâncủaThuỵĐiểnđãhoạtđộnghiệuquảhơnthịtrường.Tôiđãkiệtsứcsaunhữngnỗlực,vàmuốndànhnhiềuthời

gianchogiađìnhhơnlàchoFannieMae.Khiđótôiđãtínhđếnchuyệntừbỏ,sớmhơnthờiđiểmrađithựctếbanăm,nhưngsựxuấthiệncủathờikỳsụtgiátrầmtrọngđãníukéotôi.

Tôikhôngthểgiảbộrằngđãlườngtrướcđượctìnhhuốngnày.Lúcđó,thịtrườngđượcđịnhgiáquácaovàđiêuđứngtrướcsựsụtgiảmtới1000điểm−tìnhhuốngnhậnthứcmuộn−tuynhiên,docáinhìnsángsuốtvềtoàncảnhthịtrườngchứngkhoán,tôiđãđểlỡFannieMae.Tôicuốntheoxuthếmạohiểmnàybằngcáchđầutưhoàntoànvàocổphiếu,vàhầunhưkhôngcòntiềnđểđầutưvàogìkhác.Quánhiềuchoviệcxácđịnhthờiđiểmthịtrường.

Tintốtlànhđólàvàotháng8,tôicắtgiảmhàngtácổphiếuS&Lmàtrướcđâyđãdành5,6%tổngtàisảnquỹđểđầutư.Mộtýnghĩchợtlóelêntrongđầutôi(vàcảDaveEllison,chuyêngianghiêncứucổphiếuS&Lnộibộ)vềmộtsốcôngtytrongnhómtiếtkiệmvàchovaynàyđangthựchiệnnhiềukhoảnchovaykhôngcókhảnăngthanhtoán.Tinxấulàtôiđầutưthunhậpvàonhữngcổphiếukhác.

TrướcthờikỳĐạikhủnghoảng1987,mứctăngtrưởngcủaMagellanđạt39%/năm.Mứctăngtrưởngnàykhiếntôihếtsứcthấtvọng,vìlúcđómứctăngtrưởngcủaS&P500là41%.TôinhớCarolynnói:“Saoanhcóthểphànnànvềviệcbịthấphơnthịtrường2%trongkhianhvừagiúpcáccổđôngcủamìnhtăng39%lợinhuận?”Hóaracôấynóiđúng,tôikhôngnênphànnànnhưvậy,vìchođếntháng12nămđó,vốnđầutưcủatôibịsụtgiảmtới11%.ĐiềunàydẫnđếnQuytắc12củaPeter:

Phươngthuốcđặctrịchobệnhcoithườngmộtcổphiếulàsựsụtgiámạnh.

Quátrìnhxửlýsựcốthịtrườngchứngkhoánsụtgiảmcủatôibắtđầutronghạnhphúcảotưởng.ChỉvàithángsaukhitôitiếpquảnquỹMagellan,thịtrườngđãgiảmtới20%,cònsốcổphiếutrongquỹthựctếlạităng7%.Niềmvuichiếnthắngngắnngủinàykhiếntôitinrằngphầnnàođó,tôikhôngbịảnhhưởngbởihiệntượngsuythoáixảyđếnvớinhữngnhàđầutưchứngkhoántầmthường.Niềmvuinàychỉkéodàichođếnkhixảyrađợtsụtgiálớntiếpđó,kéodàitừngày11/9đếnngày31/10/1978.

Đợtsụtgiảmlầnnàykhákhácthường,dogiátrịđồngđô-lagiảmtrongkhitìnhtrạnglạmphátlạităng,quốchộidựtínhcắtgiảmthuế,cònCụcdựtrữLiênbanglạiápdụngchínhsáchthắtchặttiềntệ.HốiphiếuBộtàichínhngắnhạncómứclãisuấtcaohơnsovớitráiphiếudàihạn,trườnghợphiếmthấyvàđượcgọilàđườngconglợitứcnghịch.Thịtrườngchứngkhoánsụtgiảmtrongmộtthờigiandài,vàMagellanthậmchícònsuygiảmnặngnềhơn.Đâymớilàkhởiđầucủaxuhướngthựctếkéodàichođếntậnnhữngnămcuốicùngtrongsựnghiệplàmquảnlýquỹcủatôi:bấtcứkhinàothịtrườngchứngkhoánsụtgiảm,hoạtđộngcủaMagellancũngsasúttheo,thậmchícòntồitệhơn.

Trongsuốtchínđợtsụtgiảmlớn,kểcảđợtsuygiảmnghiêmtrọngvàonăm1987,chiềuhướngnàyvẫnkhônghềchuyểnbiến.Cổphiếucủaquỹthườngsụtgiảmnhiềuhơnsovớicáccổphiếutrungbìnhkhác,nhưngđếnkhiphụchồithìchúnglạiđạttốcđộtăngtrưởngnhanhhơn.Năm1987,tôicốgắnggiúpcáccổđôngchuẩnbịtinhthầnsẵnsàngchođộngtháibấtthườngtrongbáocáothườngniêncủaMagellanlầnnày.Cólẽ,tồntạimộtchânlýthựctếlà:nhữngcổphiếumangđếnlợinhuậncaonhấttrongdàihạnsẽkhiếnbạngặpnhiềurắcrốinhấttrongquátrìnhđầutư.

Năm1987kếtthúccũnglàlúcniềmvuiquayvềvớitôi.Magellanlạitậnhưởngniềmvuichiếnthắngkhidoanhthutăngtrưởngtrởlạivớitỷlệ1%vàduytrìđượcthànhtích10nămliềnkinhdoanhcólãivàchiếnthắngthịtrường.Nhưvậy,mộtlầnnữa,sựphụchồicủaMagellanlạivượtxasovớithịtrường.

ChínhthờikỳĐạikhủnghoảngđãtạmthờigiảiquyếtđượcvấnđềvềquymôcủaMagellan.Từmộtquỹvớiquymôvốnđạt11tỷđô-lavàotháng8trởthànhquỹcó7,2tỷđô-lavàotháng10.LượngvốntươngđươngvớiGNPcủacảnướcCostaRicađãbiếnmấttrongvòngmộttuần.

TrongcuốnOneUponWallStreet(TrênđỉnhphốWall),tôicóđềcậpđếnviệcmìnhđãchơigolfởIrelandnhưthếnàotrongsuốtthờigianxảyrasuythoái.Tôiđãphảibánđirấtnhiềucổphiếuđểcótiềnmặtchitrảchocáccổđông,nhữngngườilosợchotàisảncủamình.DoanhthucủaMagellanđạt689triệuđô-lavàotháng10,vàtổnggiátrịhoànvốnđạt1,3tỷđô-la.Sốngườibánravượttrộisovớisốngườimuavàotheotỷlệ2-1,nhưngphầnlớncácnhàđầutưcủaMagellanđềugiữnguyênkhoảnđầutưvàkhôngcóđộngtháigì.HọnhìnnhậnkỳĐạikhủnghoảng1987nhưnóvốncóvàkhôngcoiđólàdấuhiệuchấmdứtcủamộtnềnvănminh.

Đóchỉlàsựchấmdứtđốivớimộtsốngườiđầutưcổphiếubằngtiềnđivay−nghĩalàvayvốncủamôigiớiđểmuanhữngcổphiếu.Nhữngngườinàythấyrõdanhmụcđầutưcủahọsẽbịmấtsạchkhinhàmôigiớibáncổphầncủahọ,thôngthườnglàvớimứcgiáthấpnhất,đểtrảhếtcáckhoảnvay.Đólàlầnđầutiêntôithậtsựhiểurõnhữngrủirocủaviệcmuachứngkhoánbằngtiềnđivay.

NhómgiaodịchviêncủatôiphảiđếnlàmviệccảngàyChủnhậtđểchuẩnbịchođợtbánhạgiáđượcdựđoánlàvàongàythứHaiđentối.Fidelityđãphảimấtcảhaingàycuốituầnđểlênkếhoạchlàmviệc.Tôiđãhuyđộngđượcmộtlượngtiềnmặttươngđốilớn(gấp20lầnsovớigiátrịhoànvốnlớnnhấttrongmộtngàytrướcđócủaquỹ)trướckhiđiIreland.Lượngtiềnmặtnàycũngkhómàđủđược.Liêntiếpcónhữngcuộcđiệnthoạigọiđếnyêucầuhoànvốn.TôibuộcphảibánmộtphầnquỹvàothứHaivàmộtphầnkhácvàothứBa.Vìvậy,ngaylúcđó,tôiướcgìmìnhđượclàmngườimuahơnlàngườibán.

Xétvềkhíacạnhnày,cổđôngđóngmộtvaitròquantrọngtrongsựthànhbạicủamộtquỹ.Nếuhọkiênđịnhvàkhônghoangmangtrongnhữngcơnsónggió,ngườiquảnlýquỹsẽkhôngphảibánthanhlýcổphầnvớimứcgiábấtlợiđểhoàntrảchohọ.

Saukhithịtrườngổnđịnhtrởlại,Fordvẫnlàcổphiếuchiếmvịtríhàngđầucủatôi,sauđólàFannieMaevàMerck,rồiđếnChryslervàDigitalEquipment.Cổphiếucóhiệuquảnhấtngaysaukhithịtrườngphụchồitrởlạichínhlàcổphiếuchukỳ.VídụnhưChrysler,phụchồitừmứcgiá20đô-lalên29đô-la,vàFordtừ38¼đô-lalên565/8đô-la.Tuynhiên,khônglâusauđó,nhữngngườitrungthànhvớiloạicổphiếunàylạiphảithấtvọng.Banămsau,tứcnăm1990,Chryslerchỉđượcbánvớimứcgiá10đô-la,cònFordlà20đô-la,khôngbằngmộtnửasovớigiácủahaicổphiếunàyvàonăm1987.

Việcloạibỏmộtcổphiếuchukỳđúnglúclàrấtquantrọng.Chryslerlàmộtvídụvềtrườnghợpmộtcổphiếucóthểđitừthànhcôngđếnthấtbạinhanhchóngrasao.Mỗicổphầncủacôngtyđemlại4,66đô-lavàonăm1988,vàmọingườilạimongsẽthuđược4đô-la/cổphầntrongnăm1989.Thayvìđó,Chryslerchỉđemlạilợinhuận1đô-lavàsốlẻ/cổphần,đếnnăm1990thìchỉcòn30xu/cổphầnvàđếnnăm1991thìcổphiếunàythualỗvàsụtgiảmđángkể.Tấtcảnhữnggìmàtôiđượcchứngkiếnlàcảmộtbầukhôngkhíthấtvọngbaotrùmkhắpnơi.Và,tôiquyếtđịnhbánra.

MộtsốchuyêngiaphântíchởPhốWalllạichàobánChryslertrongsuốtthờigiancổphiếunàygiảmsút.DựtínhvềmứcgiálêntriểnvọngnhấtcủatôivềthunhậpcủaChrysler,điềumàbanđầutôitừngnghĩrằngchỉlàsựlạcquanvôvọng,lạithấphơnnhiềusovớidựtínhvềmứcgiáxuốngthấpnhấtcủaPhốWall.Dựđoáncaonhấtcủatôilà3đô-la/cổphiếu,trongkhimộtsốnhàphântíchlạidựđoánlà6đô-la/cổphiếu.Khiviễncảnhtốtnhấtcủabạndườngnhưcóvẻbiquanhơnlàviễncảnhtồitệnhấtcủamọingười,bạnphảilolắngvềviệccổphiếuđangtrôinổikhácthường.

Nhữngcổphiếuchiếnthắngtrongthờikỳhậusuythoáilạitrởthànhnhữngcổphiếutăngtrưởngchứkhôngphảilàcổphiếucủacôngtyhoạtđộngtheochukỳ.Maymắnthay,tôiđãrútđượcvốnrakhỏingànhôtôvàđầutưvàonhữngcôngtyhoạtđộngvớichấtlượngcaovàcóbáocáotàichínhminhbạch,baogồmPhilipMorris,RJRNabisco,EastmanKodak,MerckvàAtlanticRichfield.Thờiđiểmnày,PhilipMorristrởthànhcổphiếucótỷlệlớnnhấttrongdanhmụcđầutưcủatôi.Ngoàira,tôicònmuacảcổphiếuGeneralElectric,chiếmtỷlệ2%tổngtàisảncủaquỹ.

(2%chưaphảilàmộttỷlệhợplý.GiátrịthịtrườngcủaGeneralElectriclúcđóbằng4%giátrịtoànthịtrường,vìvậy,chỉvới2%trongcơcấuvốncủaMagellan,thựctếtôichỉđangđánhcượcvớimộtcôngtymàtôiyêuthíchvàtừngkhuyếnnghịmua.)

Đâylàmộtvídụkhácchothấythậtngungốckhicôngthứchóacáccôngtybằngcáchphânloạichúngthànhcácnhóm.GeneralElectricluônđượcxemlàmộtcổphiếubánbluechipcónhữngyếutốmangtínhchukỳ,vàkhôngphảilàmộtcôngtytăngtrưởng.Tuynhiên,hãynhìnvàoBiểuđồ6-1.BạncóthểdễdàngtưởngtượngrằngđâycóthểlàđườngbiểudiễncủamộtcôngtytăngtrưởngổnđịnhnhưJohnson&Johnson.

Trongdanhsáchcổphiếulộnxộn,tôibắtđầuthulợinhuậntừmộtsốcổphiếutronglĩnhvựcdịchvụtàichínhvốnkhôngcònđượcưachuộng,baogồmmộtsốcôngtyquỹtươnghỗliêntụcthấtbạitrênthịtrườngvìPhốWalllolắngkhicórấtnhiềungườitừbỏcácquỹcổphần.

Magellanđạtmứctăngtrưởnglợinhuận22,8%vàonăm1988và34,6%vàonăm1989,vàmộtlầnnữalạichiếnthắngthịtrườngvàonăm1990khitôitừchức.Trongsuốt13nămlàmviệccủatôi,Magellanđềuđánhbạicácquỹtrungbìnhtrênthịtrường.

Biểuđồ6-1

GeneralElectricCo.(GE)

Vàongàylàmviệccuốicùngcủatôitạivănphòng,tổngtàisảncủaMagellanđạt14tỷđô-la,trongđó1,4tỷđô-labằngtiềnmặt−điềumàtôi

họcđượctừthờikỳĐạikhủnghoảng1987củathịtrường,đólàđừngbaogiờrakhỏinhàtrongtìnhtrạngkhôngcótiềnmặt.Dầndần,tôiđãtíchlũyđượccổphầntrongnhữngcôngtybảohiểmlớncóthunhậpổnđịnh:AFLAC,GeneralRe,Primerica.Ngoàira,tôicòntăngsốcổphầnởnhữngcôngtydượcphẩmvàcácnhàthầuquốcphòngnhưRaytheon,MartinMarietta,vàUnitedTechnologies.Trướcđó,cổphiếuquốcphòngbịthấtbạitrênthịtrườngvìPhốWall,nhưthườnglệ,lạilongạiquámứcrằngtínhcôngkhaisẽmangđếnhòabìnhchothếgiới.

Tôivẫntiếptụcgiảmbớtmuacổphiếucủanhữngcôngtyhoạtđộngtheochukỳ(trongngànhgiấy,hóachất,sắtthép),ngaycảkhigiámộtsốcổphiếunàyrẻ,bởivìnguồnthôngtintạinhiềucôngtykhácnhauchothấytìnhhìnhkinhdoanhđangrấtảmđạm.Tôiđầutư14%tổngtàisảncủaquỹvàocổphiếunướcngoài.Ngoàira,tôimuathêmcổphiếutrongngànhcungứngthiếtbịbệnhviện,sảnxuất,kinhdoanhthuốclá,hoạtđộngbánlẻ,vàtấtnhiêncảFannieMae.

KhiFordvàChryslerthấtbạicũnglàlúcFannieMaelênngôi.Khimộtdanhmụcđầutưcótới5%vốnđượcđầutưvàomộtcổphiếutănggiátớibốnlầntrongvònghainăm,đócũngchínhlàđiềukỳdiệutrongkếtquảhoạtđộngcủamộtquỹ.Trongvòngnămnăm,Magellanthuđượcmộtkhoảnlợinhuậnlêntới500triệuđô-latừcổphiếucủaFannieMae,trongkhitấtcảcácquỹcủaFidelitygộplạicũngchỉđạttrênmộttỷđô-la.Đâycóthểđượccoilàmứclợinhuậnkỷlụccủamọithờiđạiđốivớimộthãngđơnlẻtừmộtcổphiếuduynhất.

CổphiếucóđónggóplớnthứhaichothànhcôngcủaMagellanlàFord(đạtmứcdoanhthu199triệuđô-latronggiaiđoạn1985-1989),tiếptheolàPhilipMorris(111triệuđô-la),MCI(92triệuđô-la),Volvo(79triệuđô-la),GeneralElectric(76triệuđô-la),GeneralPublicUtilities(69triệuđô-la),StudentLoanMarketing(65triệuđô-la),Kemper(63triệuđô-la),vàLoews(54triệuđô-la).

Trongsốchíncổphiếuchiếnthắngkỷlụctrêncóhaicôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcôtô,mộtcôngtylươngthựcvàthuốclá,mộtliênhiệpthuốclásợivàbảohiểm,mộtcôngtythiếtbịđiệntừngđểxảyrasơsuất,mộtcôngtyđiệnthoại,mộtcôngtytàichínhđadạnghóasảnphẩm,mộtcôngtygiảitrí,vàmộtcôngtymuacáckhoảnvaytíndụngsinhviên.Khôngphảitấtcảcảchúnglàcổphiếutăngtrưởng,cổphiếutheochukỳ,hoặccổphiếugiátrị,nhưngtổnggiátrịlợinhuậnmàtấtcảnhữngcổphiếunàythuvềchoquỹlà808triệuđô-la.

MặcdùtôikhôngmuađủlượngcổphầntrongmộtcôngtynhỏđủđểcóthểảnhhưởngtớikếtquảkinhdoanhcủaMagellan,nhưng90-100cổphầntrongsốđógộplạivớinhaulạicóthểtạonênsựkhácbiệtđángkể.Trongsốcáccổphiếunhỏ,cónhiềucổphiếuđạtmứctănggấpđôivàmộtsốítcổphiếutănggấp10lần,vànhữngcổphiếuđạtmứctăngtrưởngcaonhấttrongnămnămlàmviệccuốicùngcủatôilàRogersCommunicationsInc.,tăng16lần;TelephoneandDataSystems(CôngtyĐiệnthoạivàHệthốngdữliệu)tăng11lần;vàEnvirodyneIndustries,tậpđoànCherokeevàKingWorldProductions,lợinhuậntừcổphiếucảbacôngtynàyđềutăng10lần.

Bảng6-1Danhsách50cổphiếuquantrọngnhấtcủaMagellan(giaiđoạn1977-1990)

AlzaCorporation MedcoContainment

BankAmerica Metromedia

Boeing NBDBancorp

CardinalDistribution Owens-CorningFiberglas

Chrysler PeBoys-Manny,Moe&Jack

CircuitCity Pepsico

CircusCircus PhilipMorris

Coca-Cola Pic‘N’Save

Comerica ReebokInternational

Congoleum RogersCommunications

CooperTire RoyalDutch

CrackerBarrelOldCountryStore Sbarro

Dunkin’Donuts ServiceCorprationInternational

Envirodyne ShawIndustries

FederalNationalMortgageAssociation Skandia

FordMotorCompany Stop&Shop

GeneralPublicUtilities StrideRite

Gillette StudentLoanMarketing

GoldenNugget TacoBell

GreatAtlantic&Pacific TeléfonosdeMexico

GreatLakesChemical TelephoneandDataSystems

InternationalLeaseFinance Telerate

KingWorldProductions Unilever

LaQuintaMotorInns Volvo

MCICommunications Zayre

Bảng6-2Danhsách50cổphiếungânhàngquantrọngnhấtcủaMagellan(giaiđoạn1977-1990)

SouthTrust(AL) Boatmen’sBancshares(MO)

BankAmerica(CA) CenterreBancorporation(MO)

WellsFargo(CA) BankofNewYork(NY)

WilmingtonTrust(DE) FirstEmpireState(NY)

LandmarkBanking(FL) IrvingBank&Trust(NY)

SouthwestFlorida(FL) KeyCorp(NY)

FirstAtlanta(AG) MarineMidland(NY)

FirstRailroad&Banking(GA) NCNB(NC)

SunTrust(GA) FifthThirdBank(OH)

BancorpHawaii(HI) HuntingtonBank(OH)

WestOne(ID) NationalCity(OH)

HarrisBankcorp(IL) SocietyCorporation(OH)

NorthernTrust(IL) ContinentalBank(Norristown)(PA)

AmericanFletcher(IN) CoreStatesFinancial(PA)

MerchantsNational(IN) DauphinDeposit(PA)

FirstKentucky(KY) GirardBank&Trust(PA)

FirstMaryland(MD) MeridianBank(PA)

UnionTrust(MD) PNCFinancial(PA)

StateStreetBank&Trust(MA) Fleet/Norstar(RI)

Comerica(MI) SouthCarolinaNational(SC)

FirstofAmerica(MI) FirstAmerica(TN)

ManufacturersNational(MI) ThirdNational(TN)

NBDBancorp(MI) SignetBank(VA)

OldKentFinancial(MI) SovranBank(VA)

NorwestCorporation(MN) Marshall&Ilsley(WI)

KingWorldlàmộttrongnhữngcôngtythànhcôngđượchàngtriệungườidânMỹbiếtđến−nhữngngườithườngxuyêntheodõitruyềnhình.CôngtynàysởhữubảnquyềnchươngtrìnhWheelofFortune(Vòngquaymaymắn)vàJeopardy!.MộtnhàphântíchởPhốWallkểchotôinghevềKingWorldvàonăm1987,vàkhônglâusauđótôiđưagiađìnhđixemmộtbuổighihìnhcủatrò“Vòngquaymaymắn”vàhướngdẫnviênVannaWhite.Córấtnhiềungôisaođiệnảnhthầmlặng,nhưngVannalàngôisaotruyềnhìnhthầmlặngduynhấtmàtôicóthểnghĩtới.KingWorldcòngiữbảnquyềnmộttalkshowtruyềnhìnhnổitiếngdoWinfrahOpreydẫn.

Tôiđãtiếnhànhmộtvàiđợtnghiêncứuvàbiếtrằngmỗichươngtrìnhtròchơitruyềnhìnhthườnghoạtđộngtừ7đến10năm.Thựcchấtđâylàmộtngànhkinhdoanhrấtổnđịnh−ổnđịnhhơnnhiềusovớinhữngloạicổphiếunhỏ.Jeopardy!,mộtsảnphẩmkháccủaKingWorld,đãhoạtđộngđược25năm,nhưngthờikỳhoàngkimnhấtlàvàonămthứtư.Còn“Vòngquaymaymắn,”tròchơitruyềnhìnhđượcđánhgiácaonhất,cótỷlệngườixemcaonhấtvàonămthứnăm.WinfrahOpreyđangtrênđàthắngthế,vàcổphiếucủaKingWorldcũngvậy.

KHÔNGNÊNĐỔTHÊMTIỀNVÀOCỔPHIẾUTỒI

Cùngvớinhữngcổphiếuthànhcôngmàtôivừamiêutảtrênđây,cótớihàngtrămcổphiếuthấtbạitrongdanhmụcđầutưcủaMagellan.Tôicólậpmộtdanhsáchdàitớivàitrangđểliệtkênhữngcổphiếuthấtbạinày.Maythay,đólạikhôngphảilànhữngcổphiếuquantrọngnhấttrongdanhmụccủacánhântôi.Đâycũngchínhlàmộtkhíacạnhquantrọngtrongvấnđềquảnlýdanhmụcđầutư−chặncáckhoảnlỗcủabạn.

Khôngcógìđángxấuhổkhikinhdoanhthualỗmộtcổphiếu.Mọingườiđềutrảiquatrườnghợpđó.Điềuđángxấuhổlàbạncốnắmgiữmộtcổphiếu,hoặcthậmchítồitệhơn,muathêmcổphiếuđótrongkhinhữngyếutốcơbảnđangcóchiềuhướngxấuđi.Tôiluôntránhmắcsailầmnày.Mặcdùlượngcổphiếubịthualỗnhiềuhơnsovớilượngcổphiếucógiátrịtănggấp10lần,tôivẫnkhôngtiếptụcmuathêmnhữngcổphiếuthấtbạinhưđượctrìnhbàyởChương11.ĐiềunàydẫnđếnQuytắc13củaPeter:

Đừngbaogiờđánhcượcvàosựphụchồicủamộtchứngkhoánkhimọingườiđang“truyđiệu”nó

CổphiếuthualỗkỷlụcnhấttrongdanhmụcđầutưcủatôilàTexasAir:trịgiá33triệuđô-la.Mứcthualỗnàythậmchícòncóthểnặngnềhơnnếutôikhôngbánchúngđikhithịtrườngđangtrênđàsuygiảm.MộtcổphiếuthấtbạinữalàBankofNewEngland.Rõrànglàtôiđãđánhgiáquácaotriểnvọngpháttriểncủangânhàngnày,trongkhilạiđánhgiáquáthấpảnhhưởngcủaviệcNewEnglandbịsuythoái,nhưngkhicổphiếunàygiảmxuốngcònmộtnửa,từ40đô-laxuốngcòn20đô-la,tôibắtđầunhậnthấymìnhbịthualỗ.Tôibánhếtsốcổphiếunàyvớigiá15đô-la.

Bảng6-3Danhsách50cổphiếubánlẻquantrọngnhấtcủaMagellan(giaiđoạn1977-1990)

Pic‘N’Save−cungcấphànghạgiá CircuitCity−máymócphụtùng

DollarGeneral−cungcấphànghạgiá TheGoodGuys−máymócphụtùng

ServiceMerchandise−cungcấphànghạgiá SterchiBrothers−đồnộithất

Wal-Mart−cungcấphànghạgiá Helig-Myers−đồnộithất

Zayre−cungcấphànghạgiá Pier1Imports−nộithấtgiađình

FamilyDollar−cungcấphànghạgiá EdisonBrothers−kinhdoanhđadạnghóa

TJXCompanies−cungcấphànghạgiá Woolworth−kinhdoanhđadạnghóa

Kmart−cungcấphànghạgiá Melville−kinhdoanhđadạnghóa

MichaelsStores−hàngmỹnghệhạgiá Sterling−kinhdoanhđồtrangsức

DelHaize(FoodLion)−siêuthị JanBellMarketing−kinhdoanhđồ

trangsức

Albertson’s−siêuthị Costco−trungtâmbánsỉ

Stop&Shop−siêuthịcungcấphànghạgiá PaceMembership−trungtâmbánsỉ

GreatA&P−siêuthị HouseofFabrics−dịchvụmaykhâugiađình

LuckyStores−siêuthị HancockFabrics−dịchvụmaykhâugiađình

AmericanStores−siêuthị TransworldMusic−kinhdoanhbăngđĩa

Gottschalks−trungtâmmuasắm Toys“R”Us−kinhdoanhđồchơi

Dillard−trungtâmmuasắm OfficeDepot−dịchvụvàthiếtbịvănphòng

J.C.Penney−trungtâmmuasắm PepBoys−Manny,Moe&Jack−cungcấpphụtùngôtô

May−trungtâmmuasắm Walgreen−kinhdoanhdượcphẩm

MercantileStores−trungtâmmuasắm HomeDepot−cungứngthiếtbịxâydựng

Merry-Go-Round−cửahiệuquầnáo CPICorporation−cửahàngphotocopy

CharmingShoppes−hiệuquầnáo PearleHealth−dịchvụchămsócmắt

Loehmann’s−cửahiệuquầnáo Herman’s−dụngcụthểthao

Children’sPlace−cửahiệuquầnáo Sherwin-Williams−sơncácloại

Gap−cửahiệuquầnáo Sunshine,Jr.−cửahàngtạphóa

MọingườiởBoston,trongsốđórấtnhiềungườilànhữngnhàđầutưtinhtường,đềukhuyêntôinênmuacổphiếucủaBankofNewEnglandvớimứcgiá15đô-la,tiếpđólà10đô-la,vàlúcgiácổphiếunàychỉcònlà4đô-la,ngườitanóiđólàmộtcơhộihiếmcókhôngthểbỏqua.Tôitựnhắcnhởbảnthânrằngdùbạnmuamộtcổphiếuvớibấtkỳmứcgiánào,nhưngkhicổphiếuđógiảmxuốngthànhconsốkhông,cũngcónghĩalàbạnmất100%sốtiềnđầutư.

Mộttrongnhữngnguyênnhânquantrọngnhấtdẫntớirắcrốicủangânhàngchínhlàtìnhtrạngtráiphiếucủanó.Đâythườnglàlờicảnhbáochophạmvithựctếcủamộtthảmhọa.ViệcgiátrịnợưutiêntrảtrướccủaBankofNewEnglandgiảmsúttừmức100đô-laxuốngdưới20đô-lađãgâychúýnhiềuhơn.

Nếumộtcôngtyđượccholàcókhảnăngthanhtoán,thìtráiphiếucủacôngtysẽcógiátrị100xu.Vìvậy,khitráiphiếuđượcbánvớimứcgiáchỉ20xuthìcónghĩađiềugìđósẽxảyravớithịtrườngtráiphiếu.Thốngtrịthịtrườngtráiphiếulànhữngnhàđầutưthậntrọng,nhữngngườiluônquansátchặtchẽnănglựcthanhtoánnợgốccủamộtcôngty.Dotráiphiếuđứngtrướccổphiếuxéttheothứtựsắpxếpyêucầutàisảncủacôngty,bạncóthểchắcchắnrằngnếutráiphiếuđượcbánvớimứcgiágầnnhưkhôngcólãithìgiátrịcổphiếuthậmchícònthấphơn.Kinhnghiệmthựctếchothấy:trướckhibạnđầutưvàomộtcổphiếugiárẻcủamộtcôngtyđangtrongtìnhtrạng

suysụp,hãyxemxétnhữnggìxảyravớigiácủatráiphiếu.

CũngnằmtrongnhómcổphiếuthualỗnhiềunhấttrongdanhmụccủatôilàFirstExecutive−24triệuđô-la;EastmanKodak−13triệuđô-la;IBM−10triệuđô-la;MesaPetroleum−10triệuđô-la;vàNeiman-MarcusGroup−9triệuđô-la.Thậmchí,tôiđãthualỗngaycảvớicổphiếuFannieMaevàonăm1987,nămchứngkhoánsụtgiảm,vàthấtbạivớicổphiếuChryslervàonăm1988-1989,nhưngmaymắnlàđếnthờiđiểmđótôiđãgiảmtỷlệnắmgiữcổphiếuChryslerxuốngdưới1%tổngsốvốncủaquỹ.

Cổphiếutheochukỳthìgiốngnhưchơibàixì-dzáchvậy:chơilâuchắcchắnsẽbịlấylạitoànbộlợinhuậnđãđạtđược.

Cuốicùng,tôimuốnnóivềnhữngcổphiếumàtôiliêntụcthấtbại,đólàcổphiếucôngnghệ,baogồmkhoảnlỗ25triệuđô-lakhimuacổphiếuDigitalvàonăm1988,tiếptheolàTandem,Motorola,TexasInstruments,EMC(mộtcôngtycungcấpthiếtbịngoạivimáytính),NationalSemiconductor,MicronTechnology,Unisys,vàtấtnhiênlàcảcổphiếubùnhìnluônluôncótêntrongtấtcảnhữngdanhmụcđầutưđángnể−IBM.Tuykhôngmấynhạybéntronglĩnhvựccôngnghệ,nhưngđiềuđókhôngngăncảnviệcđôikhitôivẫnmuacổphiếucủanhữngcôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcnày.

N

Chương7Chứngkhoán:nghệthuật,khoahọcvànghiêncứu

ộidungtrìnhbàytrongphầnsaucuốnsáchnàylànhữngghichépvềcáccuộcđiệnthoại,giaodịchđầucơchứngkhoán,vànhữngtínhtoán,đãhướngtôiđếnvới21cổphiếumàtôikhuyếnnghịmuatrongbàiviếttrêntạpchíBarron’snăm1992.Nộidungphầnnày

đủdàiđểchứngminhrằngkhôngthểtómgọnviệclựachọncổphiếuthànhmộtcôngthứcđơngiảnhaymộtcáchthứcbảođảmthànhcôngnếuápdụngnómộtcáchmáymóc.

Lựachọncổphiếuvừamangtínhnghệthuậtlạivừamangtínhkhoahọc,nhưngđềunguyhiểmnếucóquánhiềumộttronghaiyếutốnày.Mộtngườinếuquásaymêvớiviệctínhtoán,chỉchúiđầuvàonhữngbảngcânđốikếtoán,sẽrấtkhócóthểthànhcông.Nếubạncóthểđoánđượctươnglaitừmộtbảngcânđốikếtoán,thìcólẽcácnhàtoánhọcvàcáckếtoánviênđãtrởthànhnhữngngườigiàucónhấtthếgiới.

SựtintưởngquámứcvàonhữngsốliệutínhtoánđãđượcchứngminhlàrấtcótáchạitừthờiThales(Ta-lét),mộttriếtgiaHy-lạpthờikỳđầu,ngườiđãcốgắngdànhthờigianđểđếmsaođếnmứcôngliêntụcngãvấpphảinhữngổgàtrênđường.

Mặtkhác,cũngnhưnghệthuật,lựachọncổphiếucóthểkhôngđượcđềnđápmộtcáchcôngbằng.Khinóiđếnnghệthuật,tôimuốnnóiđếnkhảnăngtrựcgiác,niềmđammêvàhệthốngnãophảichứaócthẩmmỹ.Từgócđộmộtnghệsỹ,thànhcôngcủamộtkhoảnđầutưphụthuộcvàosựkhéoléovàlàmtheolinhcảm.Ngườikhéoléosẽthànhcông,ngườikhôngkhéoléosẽluônthấtbại.Nghiêncứuvềchủđềnàylàmộtviệclàmvôích.

Nhữngngườiđitheoquanđiểmnàythườngcóxuhướngchứngtỏgiátrịcủanóbằngcáchbỏquaviệcnghiêncứuvàcoithịtrườngnhưmộttròchơi,hậuquảlàmứcđộthualỗcàngnghiêmtrọnghơn,củngcốthêmquanđiểmchorằnghọthiếusựkhéoléo.Mộttrongnhữngcáicớđượcnhiềungườiưathíchđólà“cổphiếugiốngnhưmộtngườiphụnữ−bạnkhôngbaogiờcóthểhiểuhếtđược.”Điềunàythậtkhôngcôngbằngvớiphụnữ(Ai

muốnbịsosánhvớimộtcổphầncủaUnionCarbide?)cũngnhưvớicáccổphiếu.

Phươngpháplựachọncổphiếucủatôi,cócảyếutốnghệthuậtvàkhoahọc,cộngvớinghiêncứu,khôngthayđổitrongvòng20năm.TôicómộtmáyQuotronbáogiácổphiếu,nhưngkhôngphảilàmáyđiệntoánmớimànhiềunhàquảnlýquỹđangsửdụng,vớichứcnăngbáocáovềnhữnggìmàmỗinhàphântíchtrongvũtrụđangnhậnxétgìvềmỗicôngty,vẽcácbiểuđồkỹthuậtphứctạp,và,theonhữnggìmàtôibiết,thìnócòncóchứcnăngchơitròchiếnđấuvớiLầunămgócvàchơicờvớikỳthủlừngdanhBobbyFischercủaMỹ.

Cácnhàđầutưchuyênmônthườngbỏquađiểmmấuchốt.HọtranhnhaumuanhữngdịchvụcủaBridge,Shark,Bloomberg,FirstCall,MarketWatch,vàReutersđểtìmhiểuxemtấtcảnhữngnhàđầutưchuyênmônkhácđanglàmgì,trongkhiđánglẽhọcầndànhnhiềuthờigianhơnchothịtrường.Hàngđốnghệthốngphầnmềmsẽtrởnênvônghĩanếubạnkhônghoànthànhcôngviệccơbảncủamìnhtạicáccôngty.

TrongkỳhọpthườngniêntrướccủaBarron’s,sựhăngháiđốivớicổphiếuđãkhiếntôirấtnhiệttìnhkhuyếnnghịmua,bắtđầutừnăm1986,khitôikhuyếnnghịtrên100cổphiếu,consốkỷlụcnàyđượcgiữnguyênchođếnnămsaukhitôiđềxuất226cổphiếu,khiếnAlanAbelsonnhậnxét:“Cólẽchúngtôicầnphảihỏixemanhkhôngthíchloạicổphiếunào.”Trongcuộchọpnăm1988,khithịtrườngrơivàotìnhtrạngảmđạmnhấttronglịchsử,tôithuhẹplạidanhsáchkhuyếnnghịmuaxuống122cổphiếu,hay129nếubạntínhriêngbảycổphiếucủaBabyBells.“Anhquảlàngườimuabiếtsanđềucáccơhội,”Abelsonchâmchọc.“Anhthậtcótinhthầnkhôngphânbiệtđốixử.”

Trongnăm1989,tôilạitiếptụcthuhẹpdanhsách,chỉkhuyếnnghị91trongsốnhữngcổphiếumàtôiưathích,nhưngvẫnđủđểlĩnhmộtlờikhíchbáccủatổngbiêntậptạpchíBarron’s“Mộtlầnnữachúngtôicólẽphảihỏilạixemanhkhôngthíchcổphiếunào−chắchẳnđólàmộtdanhsáchngắnhơn.”Đếnnăm1990,tôitiếptụcgiảmconsốnàyxuốngcòn73cổphiếu.

Tôivẫnluôntinrằngtìmkiếmcáccôngtycũnggiốngnhưtìmnhữngconcôntrùngdướilớpđá:nếubạnlật10hònđá,cóthểbạnsẽtìmđượcmộtcon;nếubạnlật20hònđáthìbạnsẽtìmđượchaicon.Trongsuốtbốnnămnóitrên,tôiđãphảilậthàngnghìnhònđámỗinămnhằmtìmkiếmchođủnhữngcổphiếumớiđểbổsungvàobộsưutậpngoạicỡcủaMagellan.

Khivềhưu,việcthayđổitrạngtháitừmộtngườilựachọncổphiếuchuyênnghiệpthànhmộtngườilàmbánthờigiankhiếntôiphảigiảmbớtcáccổphiếukhuyếnnghịcủamìnhxuốngcòn21côngtyvàonăm1991,consốnàyvẫngiữnguyêntrongnăm1992.Vìdànhnhiềuthờigianchogiađìnhvàcôngtáctừthiệnhơn,tôichỉcònđủthờigianđểtìmkiếmmộtítcổphiếu.

Tôicảmthấythếlàổn,vìmộtngườiđầutưcổphiếubánthờigianthìkhôngcầnphảitìmđủ50hay100cổphiếuthànhcông.Trongmộtthậpkỷ,bạncầnnỗlựcđểcóđượchaicổphiếuthànhcôngvangdội.NhàđầutưnhỏbénhấtcóthểtuântheoQuytắcconsố5vàgiớihạndanhmụcđầutưthànhnămcổphiếu.Chỉcầnmộttrongsốcổphiếuđótănggiátrịgấp10lần,cònbốncổphiếukiakhôngthayđổithìsốvốncủabạnvẫntănglêngấpbalần.

THỊTRƯỜNGĐƯỢCĐỊNHGIÁQUÁCAO

KhiHộinghịBarron’sđượctổchứcvàotháng1/1992,nhữngcổphiếuchỉsốDowđạtmứctăngđángkể,đếncuốinămchỉsốnàytănglên3.200vớirấtnhiềutínhiệulạcquan.TrongkhôngkhítưngbừngbaotrùmlêntoànthịtrườngchứngkhoánDowvớimứctăngtới300điểmtrongvòngbatuần,tôilạilàngườithấtvọngnhấttrongcuộchọpnămđó.Tôiluôncảmthấychánnảnkhithịtrườngchứngkhoánbịđịnhgiáquácao,vànhiềucổphiếuđạtmứctăngmớimỗingàyhơnlàkhithịtrườngbịđánhbạitrongthờikỳsuythoái.

Tôiluônchorằngnhữngthờikỳsuythoáisớmmuộnrồicũngkếtthúc,vàtrongđiềukiệnmộtthịtrườngsuythoái,bạnsẽthấychứngkhoángiảmgiáxuấthiệnmọinơi,nhưngtrongđiềukiệnthịtrườngđượcđịnhgiáquácaothìkhócóthểtìmmuađượcbấtkỳcổphiếunào.Thếnên,mộtngườimuasốtsắngcổphiếu,thườngthấyphấnkhởikhithịtrườngsụtgiảm300điểmhơnlàkhităng300điểm.

Rấtnhiềutrongsốnhữngcổphiếulớn,đặcbiệtlànhữngcôngtytăngtrưởngnổitiếngthếgiớinhưPhilipMorris,Abbott,Wal-Mart,vàBristol-Myers,cógiátăngcaotớimứcvượtxasovớiđườngthunhập(nhưđượcthểhiệntrongcácBiểuđồ7-1,7-2,7-3và7-4dướiđây)làmộttínhiệuxấu.

Nhữngcổphiếucógiávượtcaohơnđườngthunhậpthườngcóthóiquendaođộngngang(“chỉmangtínhchấttạmthời”)hoặcgiảmgiáchođếnkhiđượcđánhgiálạivớimộtgiátrịhợplýhơn.Nhìnthoángquanhữngbiểuđồnày,tôingờrằngnhữngcổphiếutăngtrưởngrùmbeng,đượccoilànhữngnhàvôđịchtrongnăm1991cóthểsẽđứngyênhoặcdaođộngngangvàonăm1992,ngaycảkhithịtrườngbánchạy.Trongđiềukiệnthịtrườngđìnhtrệ,nhữngcốphiếunàycóthểsụtgiảmtới30%.TôiđãđềcậptrongbáocáocủaBarron’srằngphảigiảmbớttỷlệcủaMotherTeresatrongdanhsáchnhữngcổphiếuưathíchxuống.Tôivẫnthấylongạihơnvềnhữngcổphiếutăngtrưởngnày.

Biểuđồ7-1PhilipMorisCos.(MO)

Biểuđồ7-2AbbotLaboratories(ABT)

Biểuđồ7-3Wal-MartStores,Inc.(WMT)

Biểuđồ7-4Bristol-MyersSquibbCo.(BMY)

Đểbiếtmộtcổphiếutăngtrưởngcóbịđịnhgiáquácao,quáthấphayđượcđinhgiáđúngmứcthìkhôngcócáchnàotốthơnlànhìnvàosổbiểuđồ(cósẵntạicácthưviệnhoặcvănphòngmôigiới).Hãymuacổphầnkhigiácổphiếutrùnghoặcthấphơnđườngthunhập,chứkhôngphảilúcđườnggiárơivàovùngnguyhiểm,ởtrênđườngthunhập.

CácchứngkhoánnằmtrongdanhsáchcủaDowvàS&P500đềuđạtmứcgiárấtcaosovớigiátrịghisổ,thunhậpvàcácthướcđophổbiếnkhác,tuynhiênrấtnhiềucổphiếunhỏkhôngđạtđượcmứcnày.Cuốithu,làlúctôithườngbắtđầunghiêncứuBarron’s,nhữngnhàđầutưnảnchíbánthuếthườngniênkhiếngiácủanhữngloạicổphiếunhỏsụtgiảmnghiêmtrọng.

Bạncóthểkiếmđượcnhiềutiềnbằngcáchmuacổphiếutừdanhsáchnhữngcổphiếugiárẻvàotháng11vàtháng12trongthờikỳbánđểđượctrừthuế,vàsauđónắmgiữchúngchođếnhếttháng1,làthờiđiểmgiácảthườngtăngcaotrởlại.HiệuứngthángGiêngnàyđặcbiệttácdụngđốivớinhữngcôngtynhỏ,lànhữngcổphiếutănggiátới6,86%chỉtrongmộtthángđósuốt60nămqua,khimànhữngcổphiếunóichungchỉtăng1,6%.

Cổphiếunhỏchínhlànơimàtôikỳvọngtìmthấynhữngmónhờivàonăm1992.Song,trướckhibắtđầutìmhiểuvềthếgiớicổphiếunhỏ,tôilạichuyểnsựchúývàonhữngcôngtymàtôiđãkhuyếnnghịvớiđộcgiảcủaBarron’svàonăm1991.

ĐừngbaogiờchọncổphiếucủamộtcôngtymớivàkhácbiệtchỉvìmuốncóthêmmộtbáogiácầntracứutrênbáohaymộtmãcổphiếukhácđểtheodõitrênđàiCNBC!Nếukhông,bạnsẽphảikếtthúcvớiquánhiềucổphiếuvàsẽkhôngnhớnổilýdomàbạnmuabấtkỳloạinào.

Theodõimộtsốlượngcóthểkiểmsoátcáccôngtyvàxácđịnhviệcmuabáncácloạicổphiếuđókhôngphảilàmộtchiếnlượctồi.Ngaykhibạnmuamộtcổphiếu,cólẽbạnđãtìmhiểuđượcđiềugìđóvềngànhhoạtđộngvàvịtrícủacôngtytrongngànhđó,haybiếtđượccôngtyphảnứngrasaotrongthờikỳsuythoái,yếutốnàoảnhhưởngđếnthunhậpcủacôngty...Chắcchắn,viễncảnhảmđạmsẽkhiếnthịtrườngcổphiếunóichungbịđóngbăng,nhữngcổphiếuưathíchtrướcđâycủabạnmộtlầnnữalạitrởthànhnhữngmónhời,vàbạncóthểbổsungthêmchúngvàokhoảnđầutưcủamình.

Phươngphápthườngxuyênmua,bánvàquênđimộtchuỗidàicáccôngtysẽkhócóthểmanglạithànhcông.Tuynhiên,nhiềunhàđầutưvẫntiếp

tụclàmnhưvậy.Họmuốngạtbỏnhữngcổphiếucũcủamình,vìmỗicổphiếucũlạigợilênmộtkýứcđángbuồn.Nếuhọkhôngmấttiềnvìlýdobáncổphiếuđóquámuộnthìhọlạimấttiềnvìbánchúngquásớm.Trongcảhaitrườnghợp,đềucónhữngthứđángquên.

Vớimộtcổphiếubạntừngsởhữu,đặcbiệttăngmạnhkểtừkhibịbán,thìbảnchấtconngườikhiếnbạntránhnhìnvàobảngbáogiátrêntạpchítàichính,nhưcáchbạntrốnsaunhữngdãyhànghóatrongsiêuthịđểkhôngphảigặpngườiyêucũ.TôibiếtcòncónhữngngườiđọcbảngcổphiếuvớibàntaychetrênmắtđểtựbảovệmìnhkhỏibịsốckhinhìnthấygiácổphiếuWal-Martđãtănggấpđôikểtừkhihọbánchúng.

Mọingườicầntựluyệnchomìnhkhảnăngvượtquanỗiámảnhnày.SaukhiquảnlýMagellan,tôibuộcphảiquantâmđếnnhữngcổphiếutừngsởhữutrướcđây,bởivìnếukhôngthìcũngchẳngcòngìđểmua.Cũngtrongthờigiannày,tôihọcđượccáchnghĩvềnhữngkhoảnđầutưkhôngnhưnhữngsựkiệnrờirạc,mànhưnhữngcâuchuyệnliêntụccầnđượcthỉnhthoảngkiểmtralạiđểtìmranhữngđoạnbiếnđổimớitrongbiểuđồ.Trừphimộtcôngtybịphásản,cònkhôngcâuchuyệnvềnósẽkhôngbaogiờkếtthúc.Mộtcổphiếubạncóthểsởhữucáchđây10năm,hoặc2năm,vẫnđángđểmualại.

Đểtheokịpnhữngcổphiếuưathíchtrướcđây,tôiphảimangtheomộtcuốnsổgáyxoắnghilạinhữngchitiếtquantrọngtừnhữngbáocáoquývàbáocáonăm,vàlýdokhiếntôimuahoặcbánmỗicổphiếulầngầnnhấttrướcđó.Trênđườngđếnvănphòngcôngtyhoặcbanđêmởnhà,tôilậtgiởtừngtrangcủanhữngcuốnsổnày,giốngnhưmộtsốngườilậttừngtrangthưtìnhtìmthấytrênphònggácmái.

Trongthờigiannày,tôixemlại21cổphiếuđãlựachọntrongnăm1991.Đólàmộtdanhsáchtổnghợpcácloạicổphiếucómứctăngtrưởngrấtcaotrongnămkhimàthịtrườngchứngkhoánphụchồitrêndiệnrộng.ChỉsốS&P500tăng30%;tôichorằngnhữngcổphiếumìnhkhuyếnnghịtăng50%trởlên.DanhsáchnàygồmcóKemper(dịchvụbảohiểmvàtàichính);HouseholdInternational(dịchvụtàichính);CedarFair(côngviênvuichơi,giảitrí);EQKGreenAcres(trungtâmthươngmại);Reebok(kinhdoanhsảnphẩmgiàythểthao);CaesarsWorld(sòngbạc);PhelpsDodge(khaithác,chếtạođồng);Coca-ColaEnterprises(đồuốngđóngchai);Genentech(côngnghệsinhhọc);AmericanFamily,tênhiệnnaylàAFLAC(bảohiểmbệnhungthưNhậtBản);Kmart(tậpđoàncungcấpdịchvụbánlẻ);Unimar(tậpđoàndầukhíIndonesia);FreddieMacvàCapsteadMortgage(dịchvụcho

vaycầmcố);SunTrust(ngânhàng);nămcổphiếutiếtkiệmvàchovay,vàFannieMae(cungcấpdịchvụchovaycầmcố),loạicổphiếutôiđãchàobántrongsuốtsáunămliền.

Tôinghiềnngẫmcuốnsổtaycủamìnhvàghilạimộtsốbiếnđộngquantrọng.Giácủahầuhếtcáccổphiếuđềuđãtăng.Đâycũngchưahẳnlàlýdođểkhôngnhắclạicáckhuyếnnghịmua,nhưngtronghầuhếtcáctrườnghợp,điềuđócónghĩalàcáccổphiếukhôngcònlànhữngmónhờinữa.

CedarFair,tậpđoànsởhữuhệthốngcôngviênvuichơi,giảitríởtiểubangOhiovàMinnesota,làmộtcổphiếunhưvậy.Trongnăm1991,điềukhiếntôiquantâmđếnCedarFairlàcổphiếuđóđạtmứclợitứcrấtcao(11%).Khiấy,cổphiếunàychỉđượcbánvớimứcgiáchưađến12đô-la.Mộtnămsau,giácổphiếunàytănglên18đô-la,nhưngởmứcgiáđóthìlợitứccủanólạibịgiảmxuống8,5%.Dùsaođóvẫnlàmộtmứclợitứchấpdẫn,nhưngkhôngđủđểkhiếntôicóýđịnhđầutưthêmtiềnvàoCedarFair.Tôimuốncóthêmmộtsốdấuhiệuchothấylợinhuậnsẽtănghơnnữa,vàquanhữngthôngtinthuthậpđượctừbuổitròchuyệnvớicôngty,tôikhôngtìmthấydấuhiệutôitrôngđợi.Dovậy,tôichorằngcòncócơhộitốthơnởnhữngnơikhác.

Tôitiếnhànhcácbướctươngtựvới20côngtykhác.TôibỏquaEQKGreenAcresvìchúthíchngắnngủitrongbảnbáocáoquýcuốicùngcủacôngty.Vớitôithìviệcquantâmđếnbàiviếttrongnhữngcuốnsổtaynhỏnàyluônlàmộtviệchữuích.ĐiềukhiếntôichúýlàcôngtysởhữumộttrungtâmthươngmạiLongIslandnàyđangcânnhắcviệccónêntăngcổtứcđịnhkỳhàngquý(1xu)nhưthườnglệhaykhông.Kểtừkhichàobánracôngchúngsáunămtrước,hàngquýGreenAcresđềutăngcổtứccủamình,vìvậyviệcphávỡquyluậtnàyđểtiếtkiệmđược100.000đô-labịtôicoilàmộtbằngchứngcủasựthualỗtrongngắnhạn.Khimộtcôngtycótruyềnthốngtăngcổtứctuyênbốvớicôngchúnglàsẽbỏtruyềnthốngđóchỉđểcómộtkhoảntiếtkiệmkhôngđángkể,thìđólàlờicảnhbáođángchúý.(Tháng7/1992,EQKGreenAcreskhôngchỉkhôngtăngcổtứcmàcòncắtgiảmmạnh).

CổphiếucủaCoca-ColaEnterprisesđãgiảmgiá,nhưngviễncảnhcảhãngđồuốngđóngchainàycònrơivàotìnhtrạngảmđạmnhấttừtrướctớinay,vìvậytôicũngbỏquacổphiếunày.RiêngcổphiếuFannieMaethìtănggiá,hơnthếviễncảnhcủacôngtynàyrấtcótriểnvọng,vìvậytôilạichocổphiếunàyvàodanhsáchcủamìnhtrongsuốtbảynămliền.Giácổphiếurẻhơnkhôngphảilàlýdođểmua,vàgiácổphiếuđắthơncũngkhông

phảilàlýdođểbán.Đồngthời,tôiquyếtđịnhmualạicổphiếumàtôitừngkhuyếnnghị,PhelpsDodgevàhaicổphiếutiếtkiệmvàchovay,cònlýdovìsaothìtôisẽbàntrongcácphầnsau.

S

Chương8Đimuasắmđểtìmhiểucổphiếu

Lĩnhvựckinhdoanhbánlẻaukhixemxétlạinhữngcổphiếuđãtừnglựachọnvàtìmranămcổphiếucóthểxứngđángđầutưlại,tôibắtđầunghiêncứunhữngcổphiếumớitheocáchthứcthôngthường.Tôitiếnthẳngđếnnguồnýtưởngđầutưưathích,BurlingtonMall.

BurlingtonMallnằmcáchquêhươngMarbleheadcủatôi25dặm.Đólàmộtkhuphốbuônbánsầmuấtvớinhiềuloạihìnhkinhdoanh,vàcácsảnphẩmdadạng,thậtsựlàmộtmôitrườngrấtthuậnlợiđểnghiêncứunhữngcổphiếulớn.Ởđây,vàobấtkỳngàynàotrongtuần,kểcảngườimuacổphiếuchuyênnghiệpcũngnhưnghiệpdưđềucóthểđiềutraxemcáccôngtyđạichúngđangtrênđàtăngtrưởng,suygiảm,trướcnguycơbịđóngcửa,hayđangđứngyên.Đilangthangquanhkhuthươngmạinàycònthiếtthựchơnnhiềusovớiviệctinvàolờikhuyêncủamộtnhàmôigiớichứngkhoánhoặclùngsụcnhữngtờtạpchítàichínhđểtìmkiếmmẹomớinhất.

Rấtnhiềunhàđầutưxuấtsắcnhấtmọithờiđạiđãbắtđầutừnhữngnơicóhàngtriệungườitiêudùngqualạithườngxuyên.Năm1986,nếuđầutư10.000đô-lavàomộttrongbốndoanhnghiệpbánlẻnổitiếng–HomeDepot,theLimited,GapvàWal-Mart–vànắmgiữchúngtrongnămnăm,thìđếncuốinăm1991,giátrịkhoảnđầutưsẽtănglênthànhhơn500.000đô-la.

TrênđườngláixeđếnBurlingtonMall,tôinhớlạirấtnhiềudoanhnghiệpbánlẻkhácmàtrướcđâytôitừngmuavàbáncổphiếucủachúng–rakhỏiMarblehead,tôiđiquahaicửahàngRadioShacks(thuộcsởhữucủaTandy–nếuđầutư10.000đô-lavàocổphiếunàyvàođầuthậpniên1970thìđếnnăm1982,khigiácổphiếuđạtđỉnh,bạncóthểthuđược1triệuđô-la);mộtcửahàngToys“R”Us,doanhnghiệpcócổphiếutăngtừ25xulên36đô-la;mộtcửahàngKids“R”Us;mộttrungtâmmuasắmAmes,nhắcnhởtôirằngmứcthấpnhấtcủacổphiếulà0;vàmộtcửahàngcủa

LensCrafters,mộtbộphậnlớncóvấnđềgâycảntrởU.S.Shoe.

TôiđếnBurlingtontừphíabắctheoXalộ128–khởinguồncủanhiềucổphiếucôngnghệtăngtrưởngnổitiếngtrongthậpniên1960,nhưPolaroidvàEG&G,vùngnàychínhlàThunglũngSiliconđầutiêncủanướcMỹ.Bênkiađoạndốccủaxalộ,tôilướtquamộtkháchsạnHowardJohnson’s,mộtcổphiếutăngtrưởngvớitốcđộđángkểtrongnhữngnăm1950;TacoBell,mộtcổphiếucótốcđộtăngtrưởngkỳdiệuchođếnkhiPepsitiếpquảncôngty,từđó,thunhậpcủaPepsicũngtănglên;vàmộtnhàhàngChili’s(nằmtrongchuỗinhàhàngcómãcổphiếuhấpdẫn,EAT),làcổphiếumàtôiđãbỏlỡmặcdùcáccontôiluônđềxuất,vìtôivẫntựnhủ:“AicầnmộtnhàhàngkháckiểuChili’scơchứ?”

BãiđỗxecủaBurlingtonMallxấpxỉbằngquymôcủatoànbộkhutrungtâmthịtrấnMarblehead,vàlúcnàocũngchứađầyxe.Ởcuốicủabãi,cómộttrungtâmchămsócxe,tạiđâycóquảngcáolốpxeGoodyear,mộtcổphiếutôitừngmuavớigiá65đô-lavàcảmthấyhốitiếc,mặcdùsaunàynócũngtăngtrưởngtrởlại.

Tòanhàchínhđượcthiếtkếtheohìnhdángmộtchữthậpkhổnglồ,nằmởphíađônglàJordanMarshvàởphíanamlàFilene’s,cảhaitrướcđâyđềuthuộcsởhữucủaôngtrùmxâydựngRobertCampeau.Mộthôm,Campeaubấtchợtđếnvănphòngcủatôi,mangtheođầyđủnhữngthôngtinvàsốliệuvềhoạtđộngbánlẻ,vàtôinhậnthấykiếnthứccủaôngvềnhữngconsốnàyấntượngđếnmứctôiđãmuacổphiếucủatậpđoànCampeau,lạimộtsailầmkhác.Vềphíabắc,thìcóLord&Taylor,hiệnnaylàmộtbộphậncủatrungtâmmuasắmMay,mộtcôngtytăngtrưởngrấtmạnh.TrungtâmmuasắmSearsnằmởphíatâylàmộttậpdoànđạtmứctăngtrưởngkỷlụccáchđây20năm,vàtừđóđếnnayvẫnchưalặplạimứcđỉnhđiểmđó.

Khônggianbêntrongkhuphốbuônbánlớnkhiếntôinhớđếnmộtquảngtrườngcổvớinhữnghồnướcnhỏ,ghếđácôngviên,câyđạithụvàmộtkhuvựcdànhchonhữngđôibạntrẻyêunhausayđắmvàngườicaotuổiđidạo.Ởđây,đốidiệncôngviênlàmộtkhunhàởgồmbốncănhộởphíacuốihànhlang;vàcótới160doanhnghiệpkhácnhaunằmởhaitầngkhutrungtâmthươngmại,nơimọingườicóthểđidạoquađểxemhàng.

Tuynhiên,vớitôithìđókhôngphảichỉlàviệcđidạođểxemhànghóa,màđólàcôngviệcphântíchcơbảndanhsáchthúvịnhữngkhoảnđầutưtiềmnăng,đượcbốtrícạnhnhauđểthuậnlợichonhữngngườitìmmuacổphiếu.Việcnàycólẽđemlạinhiềutriểnvọnghơnlànhữnggìbạnkhámphá

rasaumộtthángthamdựcácbuổithảoluậnvềđầutư.

ViệcBurlingtonMallthiếumộtvănphòngmôigiớilàđiềuquátệ,vìcóthểởđâycảngàyđểthựchiệncôngviệckiểmtracácgiaodịchđếnvàđitạicáccửahàng,sauđóchuyểntớinhàmôigiớiđểđặtthêmlệnhmuanhữngloạicổphiếunhiềungườimuốnmuanhất.Kỹthuậtnàykhôngphảiaicũngcóthểhiểuđược,nhưngtôivẫndànhưutiênchoviệcnàyhơnlàviệcmuacổphiếuchỉvìmọingườiyêuthíchchúng.ĐiềunàydẫnđếnQuytắc14củaPeter:

Nếubạnthíchmộtcửahàng,cóthểbạnsẽthíchcổphiếucủacôngtysởhữucửahàngđó.

Sựđồngnhấtcủathịhiếutrongẩmthựcvàthờitrangtạonênsựgiàucóchocácchủsởhữunhữngcôngtybánlẻvàcungcấpdịchvụnhàhàng.Nhữngmặthàngbánởthịtrấnnàychắcchắnsẽxuấthiệnởthịtrấnkhác,chẳnghạnnhưbánhngọt,nướctinhkhiết,hamburger,băngđĩa,bảohiểmdànhchonhàdưỡnglão,bíttất,quầndài,váydài,dụngcụlàmvườn,sữachua,tổchứcđámtang.NgườimuacổphiếutớicửahàngHomeDepotởWestwardHo,Atlanta;hoặcnhàhàngTacoBelltạiEastwardHo,California;cửahàngLands’EndởSouthwardHo,Wisconsin;hoặcsiêuthịWal-MartởNorthwardHo,Arkansas;haycửahiệutheLimitedhoặccửahàngtheGapởCoastwardHo,vùngtrungtây;cuốicùngsẽcóđủtiềnđểđidulịchthếgiớivàrờixakhỏikhuphốbuônbánrộnglớnvànhữngchuỗicửahàng.

Vàonhữngnăm1950,cóítcơhộihơnđểlàmgiàunhờđầutưcổphiếucủacáccôngtybánlẻ,đâylàmộtthậpniênnổitiếngvớihoạtđộngsảnxuấthàngloạtvàsựnởrộnhiềungôinhàchialôđượcthiếtkếđẹp,nhưnghoạtđộngmuasắmcũngnhưthóiquenănuốngvẫnrấtđadạng.KhiJohnStainbeckviếtcuốnTravelswithCharley(DulịchcùngCharley),anhtavàCharleycóthểkểvềhếtnơinàyđếnnơikhác,nhưngbâygiờ,nếubạnthảhọởkhuphốbuônbánBurlington,sauđóbịtmắtrồiđưađếnnhữngkhuphốbuônbánkhácnhưSpokane,OmahahayAtlanta,họsẽnghĩrằngmìnhvẫnởnguyênchỗcũ.

TôibắtđầuthíchthúlĩnhvựcbánlẻkểtừkhiđượcgiớithiệuvềLevitzFurniturevàonhữngnămđầukhicổphiếunàytănggấp100lần–mộttrảinghiệmkhôngthểquên.Nhữngcôngtynàykhôngphảilúcnàocũngthànhcông,nhưngítnhấtdễdànggiámsáttiếnđộpháttriểncủachúngcũngchính

làmộtđặcđiểmhấpdẫnkhác.Bạncóthểchờđợimộtchuỗicáccửahàngtựchứngtỏhoạtđộnghiệuquảởmộtvùng,sauđóquảngbátrênđườngphốvàthâmnhậpđếnnhiềuvùngkháctrướckhibạnđầutư.

Nhânviênlàmviệctạicáckhuphốbuônbánnàycógócnhìncủanhữngngườitrongcuộc,họchứngkiếnnhữnggìdiễnrahàngngày,vàcònbiếtnhữnglờinhậnxétcủađồngnghiệpvềviệccửahàngnàosẽpháttriển,cửahàngnàokhông.Nhữngnhàquảnlýcủacáckhuphốbuônbáncónhiềulợithếhơncả–dođượctiếpcậnvớisốliệudoanhthuhàngthángđượcsửdụngđểtínhtoántiềnthuêcửahàng.BấtkỳngườichủcửahàngnàokhôngmuacổphầncủatheGaphaytheLimited,mặcdùlàngườiđầutiênbiếtđếnthànhcôngmànhữngcửahàngnàyđangcótừthángnàyquathángkhác,thậtđángđeobiển“tôilàkẻngốc”dạokhắpphố.NgaycảIvanBoesky(8)cũngchưabaogiờcóđượcthôngtintốthơnthế–đểlừađảo.

GiađìnhLynchchúngtôikhôngcóngườithânnàolàmchủcáckhuphốbuônbánsầmuất,nếucótôisẽmờihọđếndùngbữatốibahoặcbốnlầnmỗituần.Nhưngchúngtôilạicónhữngngườihayđimuasắm.Vợtôi,Carolyn,khôngnghiêncứunhưtrướcđây,nhưngbacôcongáicủatôilạicóthểbùđắpđiềunàychomẹcủachúng.Phảimấtmộtkhoảngthờigiannhấtđịnhtôimớiýthứcđượckhảnăngphântíchxuấtsắccủachúng.

Cáchđâyvàinăm,mộthômkhitôiđangngồiởbànăn,Anniehỏitôi:“ClearlyCanadiancóphảilàmộtcôngtyđạichúngkhôngạ?,”đâylàloạicâuhỏiđượcgiađìnhtôikhuyếnkhíchđưara.Tôicũngbiếtchúngthíchloạinướcngọtnày,bởivìtrongtủlạnhlúcnàocũngđầyắpnhữngchainướcClearlyCanadian,nhưngthayvìthựchiệntheolờigợiývàlàmcôngviệccủamình,tôitìmnótrongcuốnsổS&P,nhưngkhôngthấycáitênnàyđượcliệtkêtrongdanhsách,vìvậytôicũngnhanhchónglãngquênnó.

VềsautôimớibiếtđượcrằngClearlyCanadianđượcniêmyếttạitrungtâmgiaodịchchứngkhoánCanadanhưngchưacótêntrongsổsáchcủaS&P.Việctôibỏquavàkhôngtheođuổicổphiếunàylàmộtđiềurấtđángtiếc.SaukhiClearlyCanadianđượcchàobánlầnđầuracôngchúngvàonăm1991,giácổphiếunàylậptứctăngtừ3đô-lalên26,75đô-la,nghĩalàtănggầnchínlầnchỉtrongmộtnăm,trướckhiquaytrởvềmức15đô-la.Cóđượcmứclợinhuậnnhưvậytrongmộtthậpkỷcũnglàtínhiệuđángmừng.MộtđiềuchắcchắnlàmứclợinhuậnnàycaohơntấtcảnhữngcổphiếumàtôikhuyếnnghịtrêntạpchíBarron’svàonăm1991.

Ngoàira,tôicònbỏquanhữngtintứctíchcựcvềchuỗinhàhàng

Chili’s.BacôcongáitôithườngmặcnhữngchiếcáophôngmũmàuxanhlácâycủaChili’sđingủ,điềunàylàmtôinhớramìnhđãthậtngốcnghếchđếnthếnàokhikhôngthựchiệnkhoảnđầutưtheogợiýcủachúngnghiêmtúchơn.Cóbaonhiêubậcchamẹthựchiệntheoýkiếntưvấntồicủahàngxómvàmuacổphầncủamộtdoanhnghiệpkhaithácmỏvànghaymộttậpđoànbấtđộngsảnthươngmại,thayvìtheoconcáihọđếnnhữngkhubuônbán,nơimàsẽdẫnhọtrựctiếpđếnvớitheGapvàmứclợinhuậnđạt1000%trongtừnăm1986đến1991?Ngaycảkhiđếntậnnăm1991họmớitheoconmìnhđếnvớitheGap,thìhọvẫncóthểtănggấpđôisốvốnchỉtrongmộtnămđóvàđánhbạitấtcảcácquỹnổitiếngkhác.

Chúngtôimuốnnghĩrằngcácconmìnhlàduynhất,vàcũnglàmộtphầntrongsốrấtnhiềutínđồmuasắmtrênthếgiớicócùngthịhiếuvềmũlưỡitrai,áophông,tất,vàquầnbònhăn,vìvậy,khiMary,congáilớncủatôi,cóchiếctủchứađầyquầnáocủaGap,thìbạncóthểđưaramộtgiảđịnhchắcchắnrằnggiớitrẻtrêntoànquốcsẽcócùngthịhiếunày.

MarylàngườiđềxướngnhữngthôngtinvềtheGapvàomùahènăm1990,bằngviệcmuavàitủquầnáohọcsinhtừmộtcửahàngtrêntầnghaicủaBurlingtonMall.(Thêmmộtlờikhuyênnữatừngườicựuchiếnbinhcanhgáckhuphố:ởnhữngkhuphốbuônbáncóhaitầng,hầuhếtnhữngcửahàngbánlẻnổitiếngđềunằmtrêntầnghai.Nhữngngườiquảnlýbốtrítheocáchnàyđểsaochocàngcónhiềukháchhàngghéquacáccửahàngcàngtốt,nhằmmụcđíchthuđượclợinhuậncaonhất).KhitheGaptrởthànhmộtcửahàngbánquầnbò,conbécóđánhgiáthấpvềcửahàngnày,nhưngcũngnhưhàngnghìnđứatrẻkhác,nóvẫnbịhấpdẫnbởimặthàngmớimẻđầymàusắcnày.Mộtlầnnữa,tôilạibỏquatínhiệumuamạnhmẽnày,cũnggiốngnhưtrườnghợpChili’svàClearlyCanadian.Đếnnăm1992,tôiquyếttâmsẽkhônglặplạisailầmnàynữa.

ThờigiangầnđếnlễGiángsinh,tôiđưabacongáimìnhđếnBurlingtonnhư“mộtmónquàGiángsinh”chocáccon,nhưngvớitôithìđólàmộtchuyếnđinhằmmụcđíchnghiêncứu.Tôimuốnbọntrẻđưatôiđếncửahàngmàchúngưathích,theokinhnghiệmtrướcđâythìtínhiệumuanàylàkhôngthểsailầm.Nhưthườnglệ,cửahàngtheGaptấpnậpngườiravào,nhưngđólạikhôngphảilànơiđầutiênbọntrẻtới.LầnnàychúnglạiđếnthẳngcửahàngBodyShop.

BodyShopbáncácsảnphẩmdưỡngdavàsữatắmchiếtsuấttừchuối,hạtphìvàcácloạiquảmọng.Cửahàngcònbánmascaralàmtừsápong,sondưỡngmôilàmtừquảkiwi,kemdưỡngdachiếtsuấttừcàrốt,sữatẩytrang

làmtừdầuphonglan,kemđắpmặtnạlàmtừbộtyếnmạchvàmậtong,sữadưỡngthểlàmtừquảmâmxôi,dầugộilàmtừrongbiển,vàmộtsảnphẩmkhácthậmchícònkhóhiểuhơn,đólàdầugộibùnRhassoul.DầugộilàmtừbùnRhassoulkhôngphảilàthứtôithườngxuyênđưavàodanhsáchđimuasắmcủamình,nhưngrõrànglàrấtnhiềungườikháclàmnhưvậy,bởivìcửahàngđầyắpnhữngkháchhàngmualoạidầugộinày.

ThựctếthìBodyShoplàmộttrongbacửahàngtấpnậpnhấttrongtoànbộkhuphố,cùngvớitheGapvàtheNatureCompany,mộtcôngtythuộcsởhữucủaCML,cũnglàchủsởhữucủasảnphẩmNordicTracksnổitiếnghiệnnayđượcđặttạicácphòngkháchcủamọingười.TínhsơsơthìdiệntíchcủacảBodyShopvàtheNatureCompanychiếm280m2,nhưnghoạtđộngkinhdoanhcủahaicửahàngnàycóvẻnhưnganghàngvớiSears,cửahàngcódiệntíchchiếmtới9.300m2xétvềkhônggianbán,nhưngtrôngcóvẻtrốngtrải.

Khingắmnhữngchaidầutắmchiếtsuấttừchuốimàcáccontôimangđếnquầythungân,tôinhớramộtchuyêngiaphântíchtrẻtuổitạiFidelitylàMonicaKalmanson,đãtừngđềxuấtcổphiếucủaBodyShoptạimộttrongnhữngbuổihọptuầncủachúngtôihồinăm1990.Tôicũngnhớrằngsauđó,CathyStephenson,ngườiquảnlýthưviệncủaFidelity,đãrờibỏcôngviệclươngcaovàđòihỏikhắtkheđó(côquảnlýmộtphònglàmviệcvới30nhânviên)đểmởmộtcửahàngnhượngquyềnkinhdoanhcủaBodyShopbằngvốntựcó.

TôihỏimộttrongcácnhânviênthungânxemcóphảicôStephensonlàchủcủacửahàngBodyShopnàykhông,vàhóarađúngnhưvậy,mặcdùStephensonkhôngcómặttạicửahàngvàohômchúngtôighéthăm.Tôiđểlạimộttinnhắnnóirằngrấtmongđượcnóichuyệnvớicôấy.

Cửahàngcóvẻđượcquảnlýtốt,vớimộtđộingũnhânviênbánhàngtrẻvànhiệttình.Chúngtôirờikhỏiđóvớimộtsốtúidầugộiđầuvàsữatắm,thànhphầncủanhữngsảnphẩmnàycóthểlàmthànhmộtmónsaláthấpdẫn.

Quaytrởlạivănphònglàmviệc,tôibắtđầutìmkiếmcáitênBodyShoptrênbảnindanhsáchnhữngcổphiếumàMagellansởhữutừngàytôibắtđầuvàolàm–bảndanhsáchdàigấpđôicuốndanhbạđiệnthoạicủaquêtôi.Lúcnàytôithấythấtvọngvớichínhbảnthân,bởivìnhìnvàobảndanhsáchtôimớinhậnrathựctếtôiđãmuacổphầncủacôngtynàytừhồinăm1989,

vàkhônghiểubằngcáchnàotôilạiquênmấtsựkiệnđó.BodyShoplàmộttrongsốrấtnhiềucổphiếudựphòngmàtôimuađểtheodõinhữngdiễnbiếnvềsau,nhưngtrongtrườnghợpnàythìrõrànglàtôiđãbỏquanó.TrướckhinhìnthấycáitênBodyShoptrongkhuphốmuasắm,nếubạnnóirằngBodyShoplàmộtcửahàngnhượngquyềnkinhdoanhdịchvụsửachữaôtôthìtôicũngcóthểtinđiềuđó.Khibạncốgắngtheodõitới1.400côngtythìhẳnbạnsẽbỏquênmộtcôngtynàođó.

Quabáocáocủacácchuyêngiaphântíchthuộcmộtsốdoanhnghiệpmôigiới,tôiđãnắmbắtđượclịchsửcủacôngtynày.ĐâylàmộtcôngtycủaAnh,domộtbànộitrợđầythamvọngtênlàAnitaRoddicksánglậpnên.ChồngcủabàAnitaRoddicklàmộtngườithườngxuyênphảiđicôngtácxanhà.Thayvìxemnhữngvởkịchdàitậphoặcthamgiacáclớptậpthểdụcthẩmmỹ,bàbắtđầucôngviệcphachếqualoabằngnhữngdungdịchlỏngtrongnhàđểxecủagiađình.Dungdịchlàmraphổbiếnđếnmứcbàbắtđầubánchúngchonhữngngườidânquanhkhuvựcđó,vàdoanhnghiệpgiađìnhnàynhanhchóngpháttriểnthànhmộtdoanhnghiệplớn,đượcchàobánracôngchúngvàonăm1984vớigiá5pence/cổphần(xấpxỉ10xu).

Từmộtxuấtphátđiểmrấtkhiêmtốn,BodyShopnhanhchóngbiếnthànhmộtmạnglướinhượngquyềnkinhdoanhquốctếchuyênsửdụnghoaquảlàmchấtdưỡngda.Mặcdùtrảiquahaithờikỳkhókhăn(giátrịcổphiếubịgiảmđimộtnửatrongthờikỳĐạikhủnghoảng1987vàlầnthứhaibịsụtgiảmvàogiaiđoạnkhủnghoảngdochiếntranhvùngVịnh),trongvòngsáunăm,cổphiếumệnhgiá5pence/cổphầntănglên362pence/cổphần,mộtkhoảnđầutưvớimứclợitănggấphơn70lầndànhchonhữngngườibạnmaymắncủanhómsánglậpviênvìđãquyếtđịnhmuavàongayđợtchàobánđầutiên.CổphiếucủaBodyShopđượcgiaodịchtạiSởgiaodịchchứngkhoánLondon,nhưngcũngcóthểđượcmuabánthôngquahầuhếtcácnhânviênmôigiớichứngkhoánởMỹ.

Đâylàmộtdoanhnghiệpnổitiếngmangtínhxãhội,giốngnhưsảnphẩmchècủaCelestialSeasoningshoặckemcủaBen&Jerry’s.Sảnphẩmnàyđượclàmtừcácthànhphầnthiênnhiên(baogồmmộtsốthànhphầnđượcthổdânAnh-điêngKayapóchiếtsuấttừcácloạicâytrongrừngmưanhiệtđới,nếukhônglàmcôngviệcnàythìcóthểhọđãchặtphárừngđểkiếmsống),khôngquảngcáorùmbeng,chophéptoànbộnhânviênmỗituầncómộtngàynghỉhưởnglươngđểthamgiahoạtđộngdịchvụcộngđồng,khuyếnkhíchchămsócsứckhỏethayvìsắcđẹp(xétchocùngthìcóbaonhiêungườitrongchúngtasẽđẹpmãimãi?),táichếlạicáctúiđimuahàngcủacôngty,vàthưởng25xuchomỗichaidưỡngdađượcgửitrảlạiđể

đổtiếp.

BodyShopcamkếtmộtvàiđiềuphilợinhuận,nhưngkhôngvìthếmàhạnchếviệctạoranhiềuđạilýnhượngquyền.CathyStephensonkểvớitôirằngmỗichủcửahàngnhượngquyềnkinhdoanhcóthểsẽlãingaynămđầukinhdoanh.CôngviệcquảnlýkinhdoanhcủacôtạicửahàngởBurlingtonpháttriểnđếnmứccôđangchuẩnbịmởmộtcửahàngthứhaitạiQuảngtrườngHarvard,vàđiềunàydiễnratrongthờikỳsuythoái.

Mặcdùtìnhhìnhkinhtếđangsuythoái,BodyShopsvẫnbáocáovềviệctăngdoanhthucủacáccửahàngtrongcùngmạnglướitrêntoànthếgiớitrongnăm1991.(Doanhthucủacáccửahàngcùnghệthốnglàmộttronghaihaybayếutốthenchốtđểphântíchhoạtđộngkinhdoanhbánlẻ.)SảnphẩmcủaBodyShopcógiácaohơncácloạidầugộiđầuvàkemdưỡngdabántạicáccửahànghạgiá,nhưnglạithấphơnnhữngsảnphẩmbántạicáccửahàngchuyêndoanhvàtrungtâmmuasắm.Điềunàygiúpcôngtycómột“mứcgiáphảichăng”.

Phầnhấpdẫnnhấttrongcâuchuyệnlàcôngtymởrộngmạnglướihoạtđộngcủamìnhngaytrongnhữngngàyđầu,vàcóvẻnhưýtưởngnàyđãgiúpcôngtyđượctoànthếgiớibiếtđến.ĐấtnướccósốcửahàngBodyShopbìnhquânđầungườicaonhấtlàCanada,với92cửahàng.Ngaytừthờikỳđầu,BodyShopđãtrởthànhtậpđoànkinhdoanhbánlẻcólãicaonhấtCanadatínhtheodoanhsốtrênmộtphútvuông(khoảng0.09m2).

NhậtBảnvàĐức,mỗinướcchỉcómộtcửahàngBodyShop,vàMỹcó70.TôithiếtnghĩnếunhưCanada,vớitỷlệdânsốchỉbằng1/10dânsốcủanướcMỹ,màcótới92cửahàngBodyShop,thìMỹcóthểcóítnhấtlà920cửahàng.

Saunhiềunămdẫnđầuvềtăngtrưởng,côngtyvẫntiếptụctiếnlênvàmởrộngmạnglướihoạtđộngdựatrênnguyêntắcthậntrọng.Thôngthườngbạnmuốntránhnhữngcôngtykinhdoanhbánlẻpháttriểnquánhanh,đặcbiệtlàkhicôngtyđóhoạtđộngkinhdoanhbằngvốnđivay.VìBodyShoplàmộtdoanhnghiệpkinhdoanhnhượngquyền,nênnócóthểmởrộnghoạtđộngbằngvốncủacáccửahàngđượcnhượngquyền.

TừtrườnghợpcủaCathyStephensonmàtôihọcđượcphươngphápkinhdoanhthậntrọngvàcótínhtoáncủacôngtynày.CôcũngchứngminhđượckhảnăngquảnlýmộtcửahàngBodyShopthànhcôngtạiBurlington,nhưngtrướckhiđượcphépmuamộtcửahàngnhượngquyềnthứhaiở

QuảngtrườngHarvard,vịchủtịchhộiđồngquảntrịđãđápchuyếnbaytừAnhđếnđâyđểxemxétđịađiểmkinhdoanhvàđánhgiákếtquảhoạtđộngcủacô.ViệcnàyhẳnsẽkhôngcógìđángnóinếunhưBodyShopkinhdoanhdựatrênvốntựcócủamình,nhưngđâylàvốncủachínhcôStephenson,vậymàcửahàngthứhaicủacôkhôngphảilàđượctựđộngchấpthuận.

ĐâylàmộtsựtrùnghợpmaymắnkhitôiquenbiếtchủmộtcửahàngBodyShop,nhưnghàngtriệungườiđimuasắmtrêntoànthếgiớicũngcóthểcócảmgiáctươngtựnếuđếnthamquanmộttrongnhữngcửahàngcủacôngtynày,vàlấythêmthôngtinđầyđủsaukhiđọccácbáocáonămvàbáocáoquý.TôikểvớimộtngườibạnthânvềviệcđãđếnmộtcửahàngBodyShop,vàanhấynóirằngcảvợvàcongáianhđềuthíchnơiđó.Khicảngườiphụnữ45tuổivàmộtbégái13tuổiđềuthíchcửahàngcủamộtcôngtykinhdoanhnhượngquyền,đócũngchínhlàthờiđiểmchúngtanênbắtđầunghiêncứuvềcôngtynày.

Doanhsốbánhàngổnđịnh,kếhoạchmởrộngcóvẻkhảthi,bảngcânđốikếtoánlànhmạnh,vàcôngtytăngtrưởng20-30%/năm.Vậycóđiềugìkhôngổn?TỷlệP/Elà42,dựatrênướctínhthunhậpnăm1992củaS&P.

Bấtkỳcổphiếutăngtrưởngnàođượcbánvớimứcgiácaogấp40lầnsovớithunhậpcủanămtiếptheođềulàmứcgiáquácao,vàtronghầuhếtcáctrườnghợpđềuphilý.Theokinhnghiệm,cổphiếuchỉnênbánởmứcgiábằnghoặcthấphơntỷlệtăngtrưởngcủanó–nghĩalàtỷlệtạiđócổphiếugiatăngthunhậphàngnăm.Ngaycảnhữngcôngtycótốcđộtăngtrưởngnhanhnhấtcũngítkhiđạtđượctốcđộtăng25%,vàtỷlệtăngtrưởng40%làcựchiếm.Tốcđộtăngtrưởngquánóngnhưvậysẽkhôngđượcbềnvững,vànhữngcôngtytăngtrưởngquánhanhthườngcóxuhướngkhôngtồntạiđượclâu.

HaichuyêngiatheodõiquátrìnhpháttriểncủaBodyShopdựđoánrằngcôngtysẽtiếptụcđạtmứctăngtrưởng30%trongvàinămtới.Vìvậy,đâycóthểlàmộttrườnghợptăngtrưởngvớitốcđộ30%vàbáncổphiếuvớigiácaogấp40lầnsovớithunhập.Vềmặtlýthuyếtthìđâykhôngphảilànhữngconsốấntượng,nhưngxéttừgócđộviễncảnhcủathịtrườngchứngkhoánhiệntại,thìnhữngconsốnàytrôngkhôngtồichútnào.

Tạithờiđiểmtôinghiêncứucôngtynày,tỷlệP/EcủatoànsànS&P500là23,tỷlệP/EcủaCoca-Colalà30.NếulựachọngiữaCoca-Cola,mộtcổphiếutăngtrưởngvớitốcđộ15%,đượcbánvớimứcgiácaohơnthu

nhậpgấp30lần;vàBodyShop,mộtcổphiếutăngtrưởngvớitốcđộ30%,đượcbánvớimứcgiácaohơnthunhập40lần,thìtôichọncổphiếucủaBodyShop.MộtcôngtycótỷlệP/Ecao,tăngtrưởngvớitỷlệnhanhchóngcuốicùngcũngsẽchiếnthắngmộtcôngtycótỷlệP/Ethấphơnvàtăngtrưởngvớitốcđộchậmhơn.

VấnđềcơbảnlàthựctếliệuBodyShopcóthểduytrìmứctăngtrưởng25-30%trongthờigianđủlâuđểcổphiếunàycóthểbắtkịpvớimứcgiácaongấthiệntạihaykhông.Nóithìdễhơnlàm,nhưngtôithấyấntượngvớikhảnăngchứngminhcủacôngtynàytrongviệcxâmnhậpthịtrườngmới,vàsựphổbiếntrêntoànthếgiớicủanó.Đâylàmộtcôngtytầmcỡquốctếngaytừngàyđầumớihoạtđộng.Nóđãcómặttrêncảsáuchâulụcvàkhócóthểbịxóabỏởbấtkỳchâulụcnàotrongsốđó.Nếumọithứđềutheođúngnhưkếhoạch,cuốicùngchúngtôicũngcóthểchứngkiếnsựxuấthiệncủahàngnghìncửahàngcủaBodyShop,vàcổphiếucủacôngtynàycóthểtiếptụctăngthêm7.000%.

ChínhkhíacạnhtoàncầuduynhấtcủacôngtynàyđãkhơidậytrongtôinguồncảmứngủnghộnómộtcáchcôngkhaitrêntạpchítàichínhBarron’s.Tôikhôngchàobánnónhưloạicổphiếuduynhấtmàmộtngườinênsởhữu,vàýthứcđượcrằnggiácaosovớithunhậpítcósơhởđểđầutưsailầm.Cáchtốtnhấtđểxửlýtìnhhuốngkhimàbạnyêuthíchmộtcôngtynhưnglạikhôngấntượngvớimứcgiáhiệntại,đólàhãymuavớisốlượngnhỏrồisauđótăngnólêntrongđợtbánhạgiátiếptheo.

Yếutốhấpdẫnnhấtcủabấtkỳcôngtynàotrongsốnhữngcôngtybánlẻtăngtrưởngnhanhtrênđây,dùđólàBodyShop,Wal-Mart,hayToys“R”Us,làởchỗbạnphảidànhbaonhiêuthờigianđểtheokịpchúng.Bạncóthểchấpnhậnchờđợiđểhiểurõvềcổphiếutrướckhiđầutưvàochúng.NhưngbạnkhôngcầnphảiồạtmuacổphầntrongkhinhàsángchếracácsảnphẩmdưỡngdacủaBodyShopvẫncònđangthửnghiệmchúng.Bạnkhôngcầnphảimuacổphầnkhiđãcótới100cửahàngBodyShopxuấthiệnởAnh,hoặcthậmchí300hoặc400cửahàngnàyxuấthiệntrêntoànthếgiới.Támnămsauđợtchàobánđầutiênracôngchúng,khibọntrẻdẫntôiđếncửahàngnàytạiBurlington,vẫnchưaphảilàphảithờiđiểmquámuộnđểđầutưvàoýtưởngnàyvìrõrànglànóchưađượchoànchỉnh.

Nếucóbấtkỳainóivớibạnrằngmộtcổphiếunàođóđãtừngtăngtới10lầnhoặc50lầnthìcóthểsẽkhôngthểtăngcaohơnđượcnữa,hãychỉchongườiđóthấybiểuđồtăngtrưởngcủaWal-Mart.Cáchđây23năm,vàonăm1970,Wal-Martchàobáncổphầnracôngchúngvới38cửahàng,hầu

hếtđềuởArkansas.Nămnămsauđợtchàobánđầutiên,vàonăm1975,Wal-Martcó104cửahàngvàgiácổphiếutănggấpbốnlần.Mườinămsauđợtchàobánđầutiên,năm1980,consốcửahàngcủaWal-Martlà276,còngiácổphiếutănggấp20lần.

NhiềucưdânmaymắnởBentonville,Arkansas,quêhươngcủangườisánglậpraWal-Mart,ôngSamWalton,vừaquađờitrongthờigiangầnđây,đãđầutưngaytrongđợtchàobáncổphầnđầutiêncủatậpđoànbánlẻnàyvàthuvềkhoảnlợinhuậngấp20lầnngaytrongthậpniênđầutiên.Liệuđócóphảilàthờiđiểmbạnnênbánchứkhôngnênthamlamgiữlạivàchuyểnsangđầutưtiềnvàolĩnhvựcmáytính?Câutrảlờilàkhôngnếuhọtintưởngvàoviệctạoralợinhuận.Bảnthâncổphiếukhôngquantâmđếnviệcailàngườisởhữunó,vàvấnđềvềthamlamchỉnêngiảiquyếttạinhàthờhoặctạiphòngkhámcủamộtchuyêngiatâmlýchứkhôngphảitrongtàikhoảnlươnghưu.

VấnđềquantrọngcầnphântíchởđâykhôngphảilàviệcliệucổphiếuWal-Martcótrừngphạttínhthamlamcủacổđônghaykhông,màlàliệucôngtycólàmchothịtrườngbịbãohòahaykhông.Câutrảlờirấtđơngiản:ngaycảtrongnhữngnăm1970,saukhiđãtínhtoánlợinhuậntừcổphiếuvàthunhập,chỉcó15%diệntíchđấtnướccócửahàngkinhdoanhcủaWal-Mart.Còn85%cònlại,côngtyvẫncóthểpháttriển.

BạncũngcóthểmuacổphiếucủaWal-Martvàonăm1980,mườinămsaulầnchàobánđầutiênracôngchúng,saukhilợinhuậntănggấp20lần,vàSamWaltonđãtrởnênnổitiếnglànhàtỷphúláichiếcxechởhàngnhỏ.Nếubạnnắmgiữcổphiếutừnăm1980đến1990,lợinhuậncủabạncóthểđãtănggấp30lần,vàđếnnăm1991,lợinhuậnmàbạnthuđượctừWal-Martsẽtăngthêm60%nữa,nghĩalàgiátrịvốncủabạntăngtới50lầntrongvòng11năm.Đólàlýdovìsaonhữngcổđôngkiêntrìbanđầucóthamvọng,nayđãtrởthànhnhữngngườiđứngđầutrongdanhsáchcáccổđôngcólợinhuậntănggấp20lần.Họcũngkhôngcầnphảitrảkhoảnphínàochocácchuyêngiatâmlý.

Vớimộtcôngtybánlẻhoặcmộtchuỗinhàhàng,tăngtrưởngthườngthúcđẩylợinhuậnvàgiácổphiếubiếnđộngchủyếudomởrộngmạnglưới.Miễnlàdoanhthubánlẻcủacáccửahàngvẫntănglên(sốliệunàyđượctrìnhbàytrongcácbảnbáocáonămvàbáocáoquý),côngtykhôngbịphásảndonợvượtmức,vàvẫnthựchiệntheokếhoạchmởrộnghoạtđộngđúngnhưnộidungtrìnhbàytrongcácbảnbáocáogửicáccổđông,vànhưvậy,nósẽtrảcổtứcchonhữngnhàđầutưnàokiêntrìnắmgiữcổphiếucủa

côngty.

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/01/1992

BOSU(*) BodyShop 325xu

B

Chương9Tăngtrưởngbấtchấptinxấu

SựsụpđổcủathịtrườngbấtđộngsảngiúptôiđếnvớiPier1,SunbeltNurseryvàGeneralHostnhưthếnào?

ạnkhôngthểđầutưchứngkhoánthànhcôngnếuluônthựchiệncôngviệcđiềutranghiêncứutrênmộtchiếcghếđệmbôngdễchịu,êmái.Bạnphảiđếnnhữngnơimàcácnhàđầutưkhác,đặcbiệtlànhữngchuyêngiaquảnlýquỹkhôngdámđặtchântới,haynóicách

khác,làkhôngdámđầutư.Vàothờiđiểmcuốinăm1991,lĩnhvựcmàhầuhếtgiớiđầutưđềuáingạilàlĩnhvựcnhàđất.

Bấtđộngsảntrởthànhmốilongạilớntrêntoànđấtnướctrongsuốthơnhainăm.Nhiềungườichorằngsựsụpđổlớnnhấtcủathịtrườngbấtđộngsảnkinhdoanhsẽlansangcảlĩnhvựcbấtđộngsảncánhân–giánhàđượcđánhgiálàsụtgiảmnhanhchóng,đếnmứcnhữngngườibánnhàsẽnhanhchóngbỏcácloạichứngtừkhếướccủahọđi.

TôichứngkiếnsựsụpđổnàyởngaynhữngkhuvựcgầnquêhươngMarbleheadcủatôi,nơicónhiềutấmbiểnbánnhàmọclênđếnmứcbạncóthểtưởngnhầmchúnglàmộtloạihoamớiởMassachusetts.Cuốicùngthìnhữngtấmbiểnnàycũngbiếnmấtkhinhữngngườimuốnbánnhàtrởnênmệtmỏivìphảichờđợinhữngđơnchàogiáchínhthức.Mọingườiphànnànrằngnhữngđơnchàogiákhôngchínhthứcmàhọđãnhậnthấphơnkhoảng30-40%sovớimứcchàogiámàhọnhậnđượctrướcđóhaihoặcbanăm.Đãcórấtnhiềuchứngcứgiántiếpchothấynếulàmộtnhàtàiphiệt,thìsựbùngnổcủathịtrườngbấtđộngđãsụpđổ.

Vìnhữngnhàtàiphiệtsởhữubấtđộngsảngồmcócáctổngbiêntậpbáo,nhàbìnhluậntruyềnhình,vàchuyêngiaquảnlýtiềnởPhốWall,nênthậtdễhiểulýdovìsaosựsụpđổcủathịtrườngbấtđộngsảnlạiđượcđềcậpđếnnhiềutrêncáctrangnhấtvànhữngbảntintối.Nhiềutrườnghợplà

dosựsụpđổcủathịtrườngbấtđộngsảnthươngmại,nhưngtừ“thươngmại”đãbịcắtbỏtrongnhữngdòngtiêuđề,đểlạiấntượngrằngtấtcảcácloạibấtđộngsảnkhôngbaolâunữasẽtrởnênvôgiátrị.

Mộthôm,tôibấtngờđọcđượcmộtmẩutinthúvịcủatheNationalAssociationofRealtors(Hiệphộimôigiớibấtđộngsảnquốcgia):giácủamộtcănnhàtrungbìnhđangtăng.Giánhàbắtđầutăngtừnăm1989,1990và1991,nhưnóvẫntăngmỗinămkểtừkhitổchứcnàybắtđầupháthànhsốliệuthốngkênàyvàonăm1968.

Mứcgiácủamộtcănnhàtrungbìnhchỉlàmộttrongrấtnhiềusựthậtthầmlặngcóthểtrởthànhnguồnsứcmạnhvàđộngviênlớnđểcácnhàđầutưsẵnsàngkhámphátnhữngkhuvựcmạohiểmnhấtcủathịtrường.Mộtsốsựthậtthầmlặnghữuíchkhácbaogồm“chỉsốkhảnăngtàichính”củatheNationalAssociationofHomeBuilders(Hiệphộichủthầuxâydựngquốcgia)vàtỷlệphầntrămcủacáckhoảnthếchấpkhôngtrảnợđúngkỳhạn.

Quanhiềunăm,tôipháthiệnramộtmộtđiềulànhữngsựthậtthầmlặngthườngkháchoàntoànnhữngđiềuđượccôngbố.Mộtkỹxảophổbiếnlàchờchođếnkhimộtquanđiểmchorằngngànhnghềnàođóngàycàngkémpháttriểntrởnênphổbiến,vàtiếnhànhmuacổphầntạinhữngcôngtymạnhnhấttrongngànhđó.

(Kỹnăngnàylàkhôngrõràng.Trongngànhkhaithácdầukhí,nhiềungườinóirằngtìnhhìnhnăm1984khôngthểtồitệhơnđượcnữa,nhưngmọithứlạitiếptụcxấuhơn.Đầutưvàomộtcôngtyđangtrongtìnhtrạngsuysụplàviệclàmvônghĩa,trừkhinhữngsựthậtthầmlặngchobạnbiếtrằngtìnhhìnhcôngtyđósẽđượccảithiện.)

Thôngtinvềgiánhàtrungbìnhtănglêntrongnăm1990và1991ítphổbiếnđếnnỗikhitôiđưavấnđềnàyratạicuộchọpthườngniêncủaBarron’s,tấtcảmọingườicóvẻđềukhôngtintôi.Hơnthếnữa,việclãisuấtgiảmcũnggiúpchogiácảnhàcửadễchịuhơntrongsuốthơnmộtthậpkỷ.Chỉsốkhảnăngtàichínhthuậnlợiđếnmứcnếutìnhtrạngsuythoáikhôngkéodàivĩnhviễn,thìthịtrườngnhàởchắcchắnsẽđượccảithiệnhơnnhiều.

Tuynhiên,trongkhicácsựthậtthầmlặngchothấymộtxuhướngtíchcực,nhiềungườicóthếlựcvẫnlolắngvềsựsụpđổcủathịtrườngbấtđộngsản,vàgiácổphiếucủatấtcảnhữngdoanhnghiệpliênquanđếnngànhxâydựngnhàvàtàichínhnhàởphảnánhcáinhìnbiquannàycủahọ.Tháng10/1991,tôitìmlạicáitênTollBrothers,mộtcôngtynổitiếngtrongngành

xâydựngtừngthỉnhthoảngcótêntrongdanhmụcđầutưvàcuốnsổtaycủatôi.Vàđúngnhưdựtính,cổphiếuTollBrothersđãgiảmtừ125/8đô-laxuốngcòn23/8đô-la–nghĩalàgiảmtới5lần.Trongsốnhữngngườibáncổphiếu,chắchẳncónhiềungườisởhữunhữngngôinhàxaxỉ.

TôichọnTollBrothersđểnghiêncứuthêm,vìđâylàmộtcôngtypháttriểnmạnhmẽvớiđiềukiệntàichínhđủđểvượtquanhữngthờikỳkhókhăncủathịtrường.KenHeebner,mộtchuyêngiaquảnlýquỹgiỏiđãđềxuấtTollBrothers,vàgiảithíchchotôibiếtvềcôngtyxuấtchúngnày.Mộtlầnđicùngthangmáy,AlanLeifer,mộtđồngnghiệpcủatôiởFidelity,cũngđềcậpđếncáitênnày.

Tollchỉlàmộtcôngtyxâydựngnhàởchứkhôngkhaithácởlĩnhvựcnày,vìvậydoanhnghiệpnàykhôngphảimạohiểmvớiđồngvốncủahọbằngcáchđầucơvàolĩnhvựcbấtđộngsản.Khinhiềuđốithủcạnhtranhcótìnhtrạngvốnhóanhỏđãbịphásản,tôinghiệmrarằngTollBrotherssẽtăngthịphầncủamìnhtrênthịtrườngxâydựngnhàởsauthờikỳsuythoái.Vềlâudài,tìnhtrạngkhủnghoảngmớinhấtnàysẽcólợichoToll.

VậyvìsaogiátrịcổphầncủaTollBrothersbịgiảmtớinămlần?Tôiđãtìmravấnđềsaukhiđọcmộtsốbảnbáocáogầnđây.Nợgiảm28triệuđô-la,còntiềnmặtthìtăng22triệuđô-la,vìvậybảngcânđốikếtoáncủacôngtyvẫnđượccảithiệntrongthờikỳkhókhănnày.Sổtheodõiđơnđặthàngcũngnằmtrongtìnhtrạngtươngtự.PhảimấthainămTollBrothersmớicóthểgiảiquyếthếtsốđơnđặtmuanhàmớihiệncó.Nếucóvấnđề,thìđólàvìviệckinhdoanhcủacôngtyđangbịquátải.

Côngtymởrộngsangmộtsốthịtrườngmớivàởvịthếchắcchắncóthểtậndụngđượccơhộinhờsựphụchồicủanềnkinhtế.Tollkhôngcầnphảicóđiềukiệnlàmộtthịtrườngnhàởkhắcnghiệtđểcôngbốmứcthunhậpkỷlụccủamình.

Bạncóthểhìnhdungsựsốtsắngcủatôitrongviệctìmkiếmmộtcôngtycótìnhtrạngnợthấpvàsốlượngđơnđặtmuamớiđủđểduytrìhoạtđộngkinhdoanhtronghainăm,trongkhicácđốithủcạnhtranhcủacôngtynàyđangtrênđàsụpđổ,còncổphiếucủacôngtythìbánvớigiácaobằng1/5lầnmứcgiánăm1991.

Đếntháng10,tôiđưaTollBrotherslênvịtrícaonhấttrongdanhsáchcủatôitrêntạpchíBarron’s,vớihyvọngkhuyếnnghịcổphiếunàytạicuộchộithảotháng1,thếnhưngtrongkhoảngthờigianchờđợi,cổphiếunàyđã

tănggấpbốnlênmức8đô-la/cổphần.(Khicuộchộithảođượcdiễnra,cổphiếunàymộtlầnnữalạiđạtmứcgiá12đô-la.)Đâylàlờikhuyêntừnhữngchuyêngiatìmkiếmsựkiệnbấtthườngvàothờiđiểmcuốinăm:hãyhànhđộngngay!Giờđây,nhữngthợsănhànggiảmgiásẽkhôngphảimấtnhiềuthờigianđểtìmkiếmcácsảnphẩmgiárẻtrênthịtrườngchứngkhoán,vàvàothờiđiểmmàhọkếtthúcviệcmuabánthìcổphiếusẽkhôngcònlàmộtmónhờinữa.

Đãhơnmộtlầntôixácđịnhđượcloạicổphiếucókhảnăngchiếnthắngmặcdùchúngtừngbịthấtbạidonhữngngườibánphágiánhằmgiảmthuếvàomùathu,cổphiếunàyđãtănggiáđộtngộttrướckhitôicôngbốtêncủanótrêntạpchíBarron’shaithángsauđó.Trongnăm1991,giácổphiếuGoodGuys,mộtchuỗicửahàngbánthiếtbịđiện,tăngchóngmặttrongkhoảngthờigiantừngày14/1,ngàytổchứccuộchọpbanhộithẩmcủaBarron’s,trongđótôicóđềxuấtcổphiếunày–đếnngày21/1,ngàytạpchídựđịnhsẽđượcpháthành.Ngày19/1,tôivàbantiêptậpđãcómộtbuổithảoluậnvềtìnhthếkhókhănnày,vàchúngtôiquyếtđịnhxóacáitênGoodGuyskhỏidanhsách.

Rõràng,tôikhôngphảilànhàđầutưduynhấtkhámpháramónhờimangtênTollBrothersvàomùathunăm1991,vàchánnảnkhicácnhàđầutưkháccũnghéttêncổphiếunàytrướckhitôikịpcócơhộiđềcậpđếnnótrêntạpchí.Tôiđãchuyểnhướngquantâmđếncáccôngtykháccólợitừkhủnghoảngbấtđộngsản.CáitênđầutiêntôichúýđếnlàPier1.

PIER1Khôngcầnphảiquásángsuốtmớinhậnrarằngnhữngngườichuyển

đếncănnhàmàhọmua,dùchưatừngsửdụnghayđãtừngsửdụng,đềusẽcầnmuađènvàváchngănphòng,khăntrảibànvàgiáđựngbátđĩa,thảmtrảisàn,tánđèn,cácđồtrangtrínhỏkhácvàcóthểmộtsốbànghếmây.Pier1bántấtcảnhữngmặthàngnàyvớimứcgiáphảichăngmàkháchhàngcóthểchấpnhậnđược.

Tấtnhiên,tôicósởhữuPier1trongdanhmụccủaMagellan.VượtquacảTandyvàonăm1966,tôibiếtđếnnhữngthếmạnhcủatậpđoànbánlẻđồgiadụngvớiphongcáchViễnĐôngnàyquavợtôi,Carolyn,vìcôấythườngthíchdạoquamộtcửahàngPier1đặttạivùngngoạiviTrungtâmthươngmạiBờbiểnBắc.Đâylàmộtcổphiếutăngtrưởnglớnbịmấtgiá

trongthậpniên1970,vàtiếptụcbịgiảmmạnhtrongnhữngnăm1980.NhữngnhàđầutưmuacổphiếunàytrongthờikỳphụchưnggầnnhấtcủaPier1đượctrảcôngxứngđángmãichođếnThờikỳĐạisuythoáinăm1987,thờikỳmàgiácổphiếunàygiảmmạnhtừ14đô-laxuốngcòn4đô-la.Sauđó,giácổphiếunàylạitănglên12đô-lavàgiữnguyênmứcgiánàychođếnthờikỳgiảmgiáhàngloạtdolosợchiếntranhI-rắc,vànólạitrởvềmứcgiá3đô-la.

Lầnthứbatôichúýđếnlàkhicổphiếunàytăngtrưởngtrởlạilênđến10đô-la,sauđólạigiảmxuống7đô-la.Quatínhtoán,tôithấyđâymứcgiáquáthấp,đặcbiệtlàtrongxuhướngthịtrườngnhàởcókhảnăngphụchồitrởlại.TôixemlạihồsơvềPier1đểkiểmtralạitrínhớcủamình.Lợinhuậncủacôngtynàyđãđạtmứcđángnểtrongsuốt12nămtrướckhibịảnhhưởngcủathờikỳsuythoái.Cóthờiđiểm,mộtcông-xoóc-xiomtênlàIntermarkđãsởhữutới58%sốcổphiếuPier1,đồngthờitừngtừchốimộtđềxuấtchàogiábênngoàivớimức16đô-lachocáccổphầnnày.Trênthịtrườngchứngkhoán,Intermarkđưaramứcgiá20đô-la,nhưngsauđó,dothiếutiềnmặt,côngtynàyđãbuộcphảibántoànbộcổphầncủaPier1vớimứcgiá7đô-la.HậuquảlàIntermarkđãbịphásản.

NắmgiữmộtlượnglớncổphầncủaIntermarktrongtaylàsựpháttriểnđầyhứahẹn.TôinóichuyệnvớiTổnggiámđốcđiềuhànhcủaPier1,ôngClarkJohnson,vàocuốitháng9/1991vàmộtlầnnữavàongày8/1/1992.Ôngđưaramộtsốyếutốthuậnlợinhư:(1)vàonăm1991côngtythuđượclợinhuậnlớntrongmôitrườngkinhdoanhcựckỳkhókhăn;(2)côngtyđangtiếptụcmởthêm25-40cửahàngmớimỗinăm;và(3)chỉcó500cửahàngởMỹ,thịtrườngsẽkhôngcónguycơbịbãohoà.Côngtycũngđãthànhcôngtrongviệcgiảmchiphí,mặcdùvẫnbổsungthêm25cửahàngmớitrongnăm1991.NhờquyếttâmcắtgiảmchiphícủaPier1,biênlợinhuậncủacôngtynàyvẫntiếptụctănglên.

Vềvấnđềchỉbáođángtincậytrướcđây,đólàdoanhthubánhàngcủacáccửahàngcùnghệthống,ôngJohnsonchobiếtdoanhthuởnhữngkhuvựcbịảnhhưởngnặngnềnhấtcủacuộckhủnghoảnggiảm9%,cònlạiởtấtcảcáckhuvựckháctrêntoànquốcđềutăng.Trongthờikỳsuythoái,doanhthubánhàngcủahệthốnggiảmlàđiềubìnhthường.Cóthểtôisẽphảilolắngnhiềuhơnnếudoanhthubánhàngcủacáccửahàngcùnghệthốnggiảmtrongthờikỳpháttriểnthịnhvượngđốivớingànhbánlẻnóichung,nhưngthựctếlạikhôngnhưvậy.

Mỗikhiđánhgiámộtdoanhnghiệpbánlẻ,ngoàinhữngyếutốmà

chúngtađãthảoluận,tôiluônxemxétyếutốhàngtồnkho.Khihàngtồnkhotăngvượtmứcbìnhthường,đólàmộtdấuhiệucảnhbáorằngđộingũquảnlýcủadoanhnghiệpsẽphảicốgắngbùđắpchokhoảndoanhthuthualỗ.Cuốicùng,côngtysẽphảihạgiásốlượnghàngcòntồnđọngnàyvàchấpnhậnkhókhăncủamình.VớiPier1,lượnghàngtồnkhođãtăng,nhưngđólàvìcôngtyphảibổsunghàngchocáckệhàngở25cửahàngmới.Nếukhônglượnghàngtồnkhocủacôngtyvẫngiữởmứcchấpnhậnđược.

Đâylàmộtcôngtytăngtrưởngvớitốcđộnhanhvàcónhiềuđiềukiệnđểpháttriểnhơnnữa.Côngtythựchiệnchínhsáchcắtgiảmchiphí,tăngbiênlợinhuận,vàvẫnthuđượclãitrongmộtnămtồitệ;côngtytănglợitứctrongnămnămliền,vàtạođượcmộtvịthếvữngmạnhtrênthịtrườngvớitiềmnăngpháttriểnmạnhhơnnữa:đólàthịtrườngnhàở.Hơnthếnữa,bạnbècủaCarolyncũngcórấtnhiềungườithíchsảnphẩmcủaPier1.PhầnthưởngđikèmthêmtrongcâuchuyệnnàylàSunbeltNursery.

Trongnăm1991,Pier1bán50,5%sốcổphiếucủachuỗicửahàngSunbeltNurserytrongmộtđợtchàobánracôngchúng.Trongsốtổngdoanhthu31triệuđô-la,côngtysửdụng21triệuđô-lađểgiảmbớtnợ,cònlại10triệuđô-lađượcgửitrảlạichoSunbeltđểtàitrợchokếhoạchđổimớivàmởrộnghoạtđộngcủacôngtynày.Nhìnchung,tàisảnnợcủaPier1giảm80triệutrongnăm1991,xuốngcònkhoảng100triệuđô-la.Bảngcânđốikếtoánngàycàngkhảquanhơnlàmộtdấuhiệuchothấytrướcmắt,Pier1sẽkhôngcónguycơbịchấmdứthoạtđộng,trongkhiđâylàmộtđiềuthườngthấyđốivớinhữngdoanhnghiệpbánlẻcólượngnợlớntrongthờikỳsuythoái.

Khoảntiền31triệuđô-lamàPier1thuđượctừviệcbánmộtnửasốcổphầnSunbeltcaohơn6triệuđô-lasovớitổngsốvốnmàcôngtybỏrađểmuatoànbộcổphầnSunbeltvàonăm1990.BạncầnhiểurằngmộtnửasốcổphầncònlạicủaSunbeltmàPier1đangnắmgiữcũngtrịgiá31triệuđô-la,chothấylượngtàisảntiềmnăngcủacôngtycógiátrịrấtlớn.

Vàothờiđiểmtôiđangnghiêncứuvấnđềnày,cổphiếuPier1đượcbánvớigiá7đô-la,vớichỉsốP/Elà10,dựatrênthunhậpướctínhđạt70xu/cổphầntrongnăm1992.Vớimộtcôngtycótỷlệtăngtrưởnghàngnămlà15%thìchỉsốP/Ebằng10làmộtconsốđầyhứahẹn.Vàotháng1,khitôibayđếnNewYorkđểthamdựhộithảo,giácổphiếunàyđãtănglên7,75đô-la.Tôivẫncoiđâylàmộtmónhờinhờsựxuấtsắccủabảnthâncôngtynàycũngnhưnhững“néthấpdẫn”củaSunbelt.

MỗithánglạicóthêmmộtsốđốithủcạnhtranhlớnnhấtcủaPier1trongngànhkinhdoanhđồgiadụng,hầuhếtđềulànhữngdoanhnghiệpcáthể,phảiđóngcửavàchấmdứthoạtđộng.Mộtsốtrungtâmmuasắmlớnphảigiảmlượngsảnphẩmđồgiadụngđểtậptrungvàocácmặthàngphụnhưquầnáovàthờitrang.Khinềnkinhtếphụchồitrởlại,Pier1sẽchiếmgiữmộtthịphầnrấtlớnmàítngườicóthểcạnhtranhđược.

Cólẽtôicũnglàmộtnhàđầutưdễnảnlòng.Hễkhinàoquantâmđếnmộtcôngty,tôiluôncốhìnhdungxemnhữngcôngtynàokháccóthểsẽmuốnmuacổphầncủacôngtyđó.Trongnhữnggiấcmơcủamình,tôihìnhdungrarằngPier1sẽlàmộtđốitượngmualạitheologiccủaKmart,làtậpđoàntrướcđâyđãmualạimộtchuỗicửahàngdượcphẩm,mộtchuỗicửahàngsách,vàmộtchuỗicửahàngcungcấpthiếtbịvănphòng,vàluôntìmcáchđểmởrộngthêm.

SUNBELTNURSERYKhoảng10giâysaukhicấthồsơcủaPier1đi,tôilôitậphồsơcủa

SunbeltNurseryranghiêncứu.Thôngthườngthìmộtcổphiếunàysẽdẫnđếnmộtcổphiếukhácvàngườitìmkiếmchứngkhoántậntâmsẽrẽsangmộtconđườngmới,đâylàcáchthứcmàmộtnhàđầutưchuyênnghiệpđượcđàotạođitheotrựcgiácvàlựachọnđốitượngmới.

Sunbeltlàmộtdoanhnghiệpkinhdoanhbánlẻdụngcụlàmvườnvàtrồngcỏ.Tôinghĩngànhkinhdoanhdụngcụlàmvườnvàtrồngcỏhưởnglợinhờsựphụchồitrởlạicủathịtrườngnhàởcũngnhưngànhkinhdoanhcácloạisảnphẩmgiáđựngbátđĩavàtánđèn.Mỗigiađìnhkhichuyểnđếnnơiởmớiđềucầntrồngcây,vàbụicây,giỏđựnghoatrangtrí...đểlàmtăngthêmvẻđẹpchongôinhà.

Khisuynghĩthêmvềvấnđềnày,tôithấyrằngkinhdoanhdịchvụvườnươmlàmộttrongnhữngdoanhnghiệpcáthểcuốicùngchưabịthaythếvịtríbằnghìnhthứcnhượngquyềnkinhdoanhhoặchệthốngchuỗicửahàng.LiệuSunbeltcóthểtrởthànhmộtchuỗicửahàngtầmcỡquốcgia?HoạtđộnggiốngnhưWolfeNurseryởbangTexasvàOklahoma;NurserylandGardenCentersởCalifornia;vàTipTopNurseryởkhuvựcArizona;SunbeltđãcómặtởsáutrongsốmườimộtthịtrườngkinhdoanhdịchvụlàmvườnvàtrồngcỏlớnnhấtnướcMỹ.TheomộtbáocáonghiêncứucủaSmithBarney,côngtynàyđangcốgắngcungcấpdịchvụchonhững“đối

tượngkháchhàngthượnglưusửdụngdịchvụlàmvườnvàtrồngcây,quantâmđếnchấtlượngdịchvụ,đangtìmkiếmnguồncungcấploạicâytrồngđadạngcóchấtlượngcaohơn,đồngthờichấtlượngdịchvụtốthơnlàviệcliênkếtthôngthườngvớinhữngdoanhnghiệpbánlẻcóxuhướnggiảmgiá.”

Banđầu,cùngvớiPier1,SunbeltvượtquaTandytrongdanhmụcđầutưcủatôi.Lầnđầutiêntôibiếtcôngtynàylàvàotháng8/1991,khibanquảnlýcủaSunbeltđếnBostontrongmộtchươngtrìnhdiễuhànhđườngphốgđểbánmộtphầntrongtổngsố3,2triệucổphầnmàPier1tungrathịtrường.

Cáccổphiếunàyđềuđượcbánhếtkểtừđợtchàobánđầutiênracôngchúng,vìvậy,bạnphảibiếtrằngrấtnhiềunhàđầutưsẽbỏquanhữngđoạnnổibậtcầnchúý.Tuynhiên,ngoàinhữngđiềunàyrathìtờquảngcáocòncónhữngthôngtinbổíchmàbạnkhôngnênbỏqua.

Sunbeltthựchiệnđợtchàobánđầutiênthànhcôngvớimứcgiá8,5đô-la/cổphần.Nhờkhoảnthunày,côngtybắtđầutiếnhànhhoạtđộngkinhdoanhđộclậpnhờbảngcânđốikếtoánlànhmạnh−khôngnợnầnvàmỗicổphầntươngứngvới2đô-latiềnmặtcủacôngty.Kếhoạchcủacôngtylàsửdụngtiềnmặtđểtổchứclạimộtcáchtốtnhất98trungtâmdịchvụlàmvườncủamình,từđónângcaolợinhuậnkinhdoanh,vàchấmdứthoạtđộngcủanhữngđơnvịkinhdoanhkhôngcólãi.

KểtừthờikỳChiếntranhViệtNam,nhữngcửahàngcủacôngtyvẫnchưađượctusửalại,vìvậycònnhiềukhảnăngcảitiến.Cảitiếnquantrọngnhấtlàviệcdựnghàngràobaoquanhmộtkhuvườnươmđểgiúpcâycốivàhoacóthểsốngsótđếnmùalạnhcũngnhưkhôngbịchếtvìrétvàkhôngphảitrồnglại.

Pier1vẫnlàcổđôngchínhcủaSunbelt,chiếmtới49%sốcổphần,vớitôiđâylàmộtyếutốrấtthuậnlợi.TôibiếtlàPier1cóbiệnphápvậnhànhhoạtđộngkinhdoanhbánlẻ,vìvậynókhônggiốngnhưtrườnghợpmộtcôngtybảohiểmlạicócổphầnchínhtrongmộtcôngtygiấy.Hơnnữa,trướcđóPier1đãtựthựchiệncơcấulạitổchức,vàtôichorằngSunbeltcóthểtậndụngbàihọckinhnghiệmtừPier1.Banquảnlýcủacảhaicôngtykinhdoanhđềusởhữuđasốcổphần,chínhđiềunàykhuyếnkhíchhọlàmnênthànhcôngchoSunbelt.

ĐếnthờiđiểmtôilênkếhoạchxemxétviệcđưaSunbeltvàodanhsáchlựachọncủaBarron’s,đợtbáncổphiếunhằmgiảmthuếvàocuốinămkhiến

chocổphiếugiảmxuốngmứcgiáhấpdẫnlà5đô-la/cổphần.Chỉsaumộtquýduynhấtbịthấtbại,nguyênnhânchủyếulàdothiêntai,thịphầncủaSunbeltđãgiảmđimộtnửa.

Quảlàmộtvậnmaylớnđốivớinhàđầutưnàocóđủdũngkhíđểtiếptụcmuacổphiếucủacôngtynày.Trướcđóhaitháng,Sunbeltđãchàobáncổphầnracôngchúngvớimứcgiá8,5đô-la/cổphần.Giácổphầnbằngtiềnmặtvẫnlà2đô-la,vàkếhoạchđổimớicủacôngtyvẫngiữnguyên.Vớimứcgiá5đô-la/cổphần,cổphầncủaSunbeltđangđượcbánvớimứcthấphơngiátrịsổsáchlà5,7đô-la,vàlãiướctínhtrongnăm1992là50-60xu,chỉsốP/Exấpxỉ10.Tỷlệtăngtrưởngcủacôngtylà15%.CácdoanhnghiệpbánlẻdịchvụlàmvườnvàtrồngcâythìbáncổphầnvớimứcgiágấpđôigiátrịsổsáchvàcóchỉsốP/Elà20.

Mộtbiệnphápướctínhgiátrịthựccủamộtcôngtylàsửdụngkỹthuậtsosánhcôngtyđóvớinhữngbấtđộngsảntươngtựđượcbántrongthờigiantrướcđóchongườimuanhàtrongcácvùnglâncận.Saukhilàmphéptínhnhângiữamứcgiá5đô-la/cổphầnvớitổngsố6,2triệucổphần,tôikếtluậnrằnggiátrịthịtrườngcủatoàncôngtyvà98trungtâmdịchvụlàmvườnvàtrồngcâyvàokhoảng31triệuđô-la.(Thôngtrường,trongbàitoánnày,bạnphảitrừđisốnợ,nhưngvìSunbeltkhôngcótàisảnnợnào,nêntôibỏquabướcnày.)

Kiểmtracáccôngtydịchvụlàmvườnthuộcsởhữucôngkhác,tôinhậnrarằng,Calloway’sđangvậnhành13cửahàngcómôhìnhhoạtđộnggiốngSunbeltởphíaĐôngNam,với4triệucổphầnđanglưuthông,vàmộtcổphiếucủacôngtynàyđượcbánvớimứcgiá10đô-la.ĐiềunàycónghĩalàgiátrịthịtrườngcủaCalloway’sđạt40triệuđô-la.

NếunhưCalloway’scó13cửahàngtrịgiá40triệuđô-la,vậytạisaoSunbeltcó98cửahànglạichỉtrịgiá31triệuđô-la?KểcảkhiCalloway’slàmộtdoanhnghiệpxuấtsắc,mỗicửahàngcủaCalloway’scókhảnăngkinhdoanhcólãihơnlàSunbelt–thìsốcửahàngcủaSunbeltvẫnnhiềugấpbảylầnvàtổngdoanhthucủaSunbeltcaohơngấpnămlầnsovớicủaCalloway’s.NếunhưtínhtoánthôngthườngthìgiátrịthịtrườngcủaSunbeltlẽraphảiởmức200triệuđô-la,tươngđươngvớihơn30đô-la/cổphần.Thếnhưngcuộcsốngkhôngphảilúcnàocũngcôngbằng–chẳnghạn,nếunhưcổphầncủaCalloway’sđượcđịnhgiáquácao,cònSunbeltthìkinhdoanhbìnhthường–thìgiácổphầncủaSunbeltvẫnrẻ.

TạithờiđiểmtôiđăngthôngtinvềSunbeltlênbáo,giácổphiếunàyđã

tăngtrởlạiởmức6,5đô-la.

GENERALHOSTMặcdùkhônglậpkếhoạchtrước,nhưngnăm1992lànămmàtôitập

trungđầutưvàonhữngcôngtyhoạtđộngtrongngànhdịchvụcâytrồng.CũngnhưcáchthứcmàPier1hướngtôiđếnvớiSunbelt,giờSunbeltlạidẫntôitớiGeneralHost.

BạnsẽkhôngbaogiờđoánđượcrằngGeneralHostlạicóthểliênquangìđếncâycối.Đâylàmộthìnhthứccông-xoóc-xiomkháđặcbiệt,kinhdoanhvàsởhữutấtcảcácmặthàng–điềunàycóthểgiảithíchýnghĩatêncôngty−cácmặthàngđủloại.Côngtytừngsởhữucáccửahàngvàki-ốtHotSam’sPretzels,HickoryFarms,vàAmericanSalt.NócònsởhữucảchuỗicửahàngphụcvụcơmhộpAll-AmericanGourmetTVdinners,chuỗicửahàngbáncáđônglạnhVanDeKam’s,vàchuỗicửahàngFrank’sNursery&Crafts.TrướckhicổphiếucủaCalloway’sđượcchàobánracôngchúng,thìcôngtynàycũngthuộcsởhữucủatậpđoànGeneralHost.

Vềsau,GeneralHostloạibỏcácmặthàngbánhquyxoắn,muối,vàchuỗicửahàngphụcvụcơmhộp,cáccửahàngkinhdoanhmặthàngnôngsảnvàcáđônglạnhđểtậptrungvào280cửahàngFrank’sNurserynằmrảirácở17bangtrênnướcMỹ.Điềukhiếntôiấntượnglàcôngtynàycómộtchươngtrìnhmualạicổphầncủachínhnótrongdàihạn.Gầnđây,côngtyđãmualạimộtsốcổphầnvớimệnhgiá10đô-la/cổphần,điềunàychothấytheoquanđiểmchuyênmôncủachínhcôngtythìgiácổphầncủaGeneralHostphảiđạtmức10đô-la/phần–nếukhôngthìvìlýdogìcôngtylạiphảilãngphítoànbộvốnđểđầutưvàochínhcổphiếucủamình?

Khimộtcôngtymualạicổphầnđãtừngtrảcổtứcvàphảiđivayvốnđểthựchiệnmụcđíchđó,nósẽđượchưởnglợithếkép.Lãitrênkhoảnvayđóđượckhấutrừthuế,vàcôngtysẽgiảmđượcchiphídànhchocácchiphiếucổtứcmànóphảitrảbằnglợinhuậnsauthuế.Cáchđâyvàinăm,cổphiếucủaExxonthấpđếnmứclợinhuậncủacôngtychỉđạt8-9%.Tạithờiđiểmđó,Exxoncóthểvayvốnvớimứclãisuất8-9%đểmualạihàngtriệucổphầntrảlạicổtứcnày.Vìlãisuấtkhoảnvayđượckhấutrừthuế,Exxonthựcchấtchỉphảitrảkhoảng5%đểgiữđượctỷlệcổtức8-9%.Kỹxảođơngiảnnàygiúpcôngtytănglợinhuậncủamìnhmàkhôngcầnmấtthêmđồngvốnnào.

TôibịhấpdẫnbởithựctếlàgiácổphiếucủaGeneralHostgiảmxuốngthấphơnnhiềusovớimứcgiácôngtymualạicổphầntrongthờigiantrướcđó.Khitôihaybạncóthểmuamộtphầncủamộtcôngtyvớimứcgiáthấphơnmứccôngtyđãbỏramuachínhnó,thìđâylàmộtgiaodịchđángđểxemxét.Đócũnglàmộttínhiệutốtkhinhững“ngườitrongcuộc”,cácnhàđiềuhànhcấpcaohoặcnhânviêntrongcôngty,chịutrảcaohơnmứcgiáhiệntại.Ngườitrongnộibộcôngtyhiếmkhisailầm(nhữngngườilàmviệctạirấtnhiềungânhàngTexasvàNewEnglandvẫnđổxômuacổphầnnhiềuhơnkểcảkhitìnhhìnhngânhàngđixuống),tuynhiên,cũngcónhữngngườinhạybéntrongkinhdoanh,biếtmìnhđanglàmgìvàkhôngcóýđịnhlãngphítiềnbạcchonhữngmụcđíchvôbổ.Họcũnglàngườisẵnsànglàmviệcchămchỉhơnđểtốiđahóalợinhuậnchokhoảnđầutưcủamình.ĐiềunàydẫntớiQuytắc15củaPeter:

Khingườitrongnộibộmuacổphầncủacôngty,đólàmộtdấuhiệutốt.

Vìvậy,khixemxétlạivănbảnuỷquyềnmớinhấtcủaGeneralHost,tôicoiđólàmộttínhiệutốtkhiHarrisJ.Ashton,Tổnggiámđốccủacôngtyvàlàchủsởhữucủamộttriệucổphần,khônghềbánmộtcổphầnnàotrongtổngsốcổphầncủamìnhtrongthờikỳgiảmgiágầnđây.MộtchitiếthấpdẫnkháclàgiátrịsổsáchcủaGeneralHostlà9đô-la/cổphần,vượtquamứcgiá7đô-lacủacổphiếunày.Nóicáchkhác,ngườimuacổphiếuthuđượctàisảntrịgiá9đô-latừcổphiếucómệnhgiá7đô-la.Đâycũnglàquanđiểmcủatôivềcáchtiêutiềnhiệuquả.

Bấtcứkhinàogiátrịsổsáchtănglên,tôiđềutựhỏicùngmộtcâuhỏimàtấtcảchúngtathườngđặtrakhixemcácbộphim:điềunàydựatrêncâuchuyệncóthậthaylàchỉmộtcâuchuyệnhưcấu?Giátrịsổsáchcủabấtkỳcôngtynàođềucóthểlàconsốthậthoặcgiả.ĐểtìmhiểugiátrịsổsáchcủaGeneralHost,tôiquaysangxemxétbảngcânđốikếtoáncủacôngty.

ChúngtahãyxemxétcẩnthậnhơnbảngcânđốikếtoáncủaGeneralHost,đểminhhọachocáinhìnsơlượcvềcôngtytrongbaphútcủatôi.Thôngthường,bảngcânđốikếtoánthườngcóbênphảivàbêntrái.Phíabênphảitrìnhbàycáctàisảnnợcủacôngty(cónghĩalàhiệntạicôngtyđangnợbaonhiêutiền),vàphíabêntráitrìnhbàytàisảncó(haycôngtycónhữngtàisảngì).TrongBảng9-1,chúngtôiinramộtphầnnộidungbêntráivànộidungbênphảicủabảngcânđốikếtoán.Chênhlệchgiữahaiphần,nghĩalàtổngtàisảncótrừđitổngtàisảnnợ,chínhlàthứthuộcvềcác

cổđông.Khoảnmụcnàyđượcgọilàvốncổphầncủacổđông.Nhưđượctrìnhbàytrongbảngcânđốikếtoánnày,vốncổphầncủacổđôngđạt148triệuđô-la.Liệuđâycóphảilàconsốđángtincậyhaykhông?

Trongsốvốncổphần,lượngtiềnmặtlà65triệuđô-la,phầnnàochứngtỏconsốtrênlàđángtincậy.Tiềnmặtlàlượngtiềnsẵncó.Sốtàisảntrịgiá83triệuđô-lacònlạitrongvốncổphầncóphảilàmộtconsốđángtincậyhaykhôngcònphụthuộcvàotínhchấtcủatàisản.

Phíabêntráicủabảngcânđốikếtoán,làphầnliệtkêdanhsáchtàisảncócủacôngty,cóthểchỉlàtrêngiấytờbaogồmcáckhoảnmụcnhưbấtđộngsản,máymócvàthiếtbịkhác,hoặchàngtồnkho,vànhữngtàisảnnàythựctếcóthểcóhoặckhôngcógiátrịnhưcôngtytuyênbố.Nhàmáysắtthépcóthểđượcliệtkêvớigiátrịlêntới40triệuđô-la,nhưngnếucácthiếtbịlỗithời,thìchúngchẳngcógiátrịgìvàchỉđángvứtvàogara.Haynhưbấtđộngsản,đượcghitrênsổsáchvớigiámuavàobanđầu,vàngàycàngthấphơn–mặcdùgiábấtđộngsảnthườngcóxuhướngtănglêntrongthựctế.

Vớimộtdoanhnghiệpbánlẻ,hànghóacũngcóthểđượccoilàmộttàisản,vàđộtincậycủaconsốnàyphụthuộcvàomặthàngmàcôngtykinhdoanh.Nócóthểlànhữngchiếcváyngắnlỗimốtvàchẳngcógiátrịgì,hoặccóthểlànhữngđôibíttấttrắngluônhấpdẫnngườimua.HàngtồnkhocủaGeneralHostgồmcócâycối,hoavàbụicây,nhữngthứmàtôichorằngvẫncógiátrịkhibánlại.

Việcmualạicáccôngtykháccủacôngtyđượcphảnánhtrongkhoảnmụccótênlà“Lợithếthươngmại”(haycòngọilà“Tàisảnvôhình”nhưtrongtrườnghợpnày),đạt22,9triệuđô-la.Lợithếthươngmạilàsốtiềntrảchoviệcmualạinóitrênvànằmngoàiphầngiátrịsổsáchcủasốtàisảnthựccó.Vídụ,thươnghiệuCoca-Colacógiátrịcaohơnnhiềusovớinhàmáyđóngchai,xetảivàsirô.NếuGeneralHostmuaCoca-Cola,côngtysẽphảitrảhàngtỷđô-lachocáitênCoca-Cola,thươnghiệuvàcáctàisảnvôhìnhkhác.Yếutốnàycủagiámuavàođượctrìnhbàytrongbảngcânđốikếtoánlàlợithếthươngmại.

Bảngcânđốikếtoánchothấytrướcđâycôngtyđãmualạicácdoanhnghiệpkhác.Liệucôngtycóthểthuhồilạinhữngchiphítrảcholợithếthươngmạivìmụcđíchđầucơ;trongkhichờđợi,côngtyđangdầnphảixóabỏlợithếthươngmạibằngmộtphầnthunhậpcủamình.

Tôikhôngdámchắcrằngkhoảnlợithếthươngmạitrịgiá22,9triệuđô-lacủaGeneralHostcóthậtsựnhiềuđếnvậyhaykhông.NếunhưmộtnửatrongtổngsốtàisảnhiệncócủaGeneralHostlàlợithếthươngmạithìtôikhôngđảmbảogiátrịsổsáchcủacôngtycũngnhưvốncổphầncủacổđông.Quảđúngnhưvậy,khoảnlợithếthươngmạitrịgiá22,9triệuđô-lanằmtrongtổngsốtàisảncótrịgiá148triệuđô-lakhôngphảilàmộttỷlệphầntrămđángkể.

Nhưvậy,chúngtacóthểđặtgiảthiếtrằnggiátrịsổsáchcủaGeneralHostđạtxấpxỉ9đô-la/cổphầnnhưđượccôngbố.

Bảng9-1Bảngcân₫ốikếtoán−GeneralHost

Chuyểnsangphầnbênkiacủabảngcânđốikếtoán,phầncáctàisảnnợ,côngtynợ167triệuđô-lavàcóvốncổphầnlà148triệuđô-la.Đâylàmộtconsốđánglongại.Thôngthường,khinhìnvàomộtbảngcânđốikếtoán,bạnmongmuốngiátrịvốncổphầnítnhấtphảigấpđôigiátrịcôngnợ,vàgiátrịvốncổphầncàngnhiềuvàgiátrịcôngnợcàngítcàngtốt.

Trongmộtsốtrườnghợp,tỷlệnợcaonhưvậycóthểkhiếntôiloạibỏcôngtykhỏidanhsáchmua,nhưngtrườnghợpnàylạicómộtyếutốđặcbiệt:đasốcáckhoảnnợchưađếnhạnphảitrảtrongvàinăm,vàđâykhôngphảilànợngânhàng.Vớimộtcôngtycótỷlệnợcao,nợngânhànglàrấtnguyhiểm,bởivìnếucôngtyrơivàotìnhtrạngkhókhăn,ngânhàngsẽyêucầutrảnợ.Điềunàycóthểkhiếnmộtcôngtyđangtrongtìnhtrạngcóthểkiểmsoátrơivàohoàncảnhkhôngthểphụchồitrởlại.

Bảng9-2Báocáotìnhhìnhkinhdoanh–GeneralHost

Trởlạivớiphầnbêntrái,tôixoayquanhvấnđềhàngtồnkho,bởiđâyluônlàmốilongạiđốivớinhữngdoanhnghiệpkinhdoanhbánlẻ.Bạnsẽkhôngmongmuốncôngtycólượnghàngtồnkhoquálớn.Nếucôngtycóquánhiềuhàngtồnkho,điềunàycóthểđồngnghĩavớiviệcbanquảnlýđangcốtìnhtrìhoãncáckhoảnthualỗbằngcáchkhônghạgiánhữngsảnphẩmchưabánvànhanhchóngloạibỏnhữngkhoảnmụcnày.Khihàngtồnkhođượcphéplậpthìkhoảnmụcnàylạiphóngđạilợinhuậncủacôngty.NhìnvàoBảng9-1,tacóthểthấyhàngtồnkhocủaGeneralHostđãgiảmsovớitỷlệtrướcđó.

Cáckhoảnphảitrảđềuởmứcchấpnhậnđược.ĐiềunàychothấyGeneralHostđangdầndầnthanhtoáncáchóađơncủamìnhvàluôngiữtiềnmặtđểphụcvụmụcđíchkinhdoanhcủacôngtychođếnphútcuối.

Trongphầnvănbảncủabáocáothườngniên,GeneralHostcóđềcậpđếnviệccôngtycamkếtthựchiệnchiếndịchcắtgiảmchiphímạnhmẽnhằmnângcaotínhcạnhtranhvàthuđượcnhiềulợinhuậnhơn–cũngnhưmọingườidânMỹkhác.Mặcdù,hầuhếtcáccôngtyđềutuyênbốnhưvậy,bằngchứngchínhlàcáckhoảnmụcS,GvàA(chiphíbánhàng,chiphíchungvàchiphíhànhchính)trongbáocáokếtquảhoạtđộngkinhdoanh(xemBảng9-2).Ởđâybạncầnlưuýrằngcácchiphíbánhàng,chiphíchungvàchiphíhànhchínhcủaGeneralHostđanggiảmdầnvàxuhướngnàytiếptụckéodàiđếnnăm1991.

HóaraGeneralHostđangthựchiệnmộtsốbiệnpháp–cảtrêntráiđấtcũngnhưngoàikhônggian–đểthayđổisốphận.Ởtráiđất,côngtybổsungcácthiếtbịquétmớiđểtựđộnghóahệthốngthutiền.Sauđó,dữliệucủamỗigiaodịchsẽđượcchuyểntớihệthốngvệtinhrồitrởlạimáytínhtrungtâm.Khihệthốngvệtinhnàyđượcđưavàovậnhành,ngườitakỳvọngchúngsẽgiúpnắmbắttoànbộdoanhsốbánhàngcủatấtcảcáctrungtâmdịchvụlàmvườn,vàgiúpbanquảnlýbiếtđượckhinàocầnbổsungthêmcâytrạngnguyênvàkhinàothìchuyểnbụicâydâmbụttừchinhánhFortLauderdalesangchinhánhJacksonville.

Ngoàira,thủtụcphêduyệtthẻtíndụngcũngđượcrútngắntừ25giây/lầnxuốngcònkhoảng3giây/lần,giúpcácdòngởmáytínhtiềnchạynhanhhơnvàcảithiệnmứcđộhàilòngcủakháchhàng.

CũnggiốngnhưSunbeltNursery,GeneralHostđanglậpkếhoạchxâyhàngràobaoquanhmộtkhuvựccủamỗicửahàngFrank’sNurserycủamìnhnhằmkéodàithêmmùabánhàng.Ngoàira,côngtysẽdựngthêmki-

ốtGiángsinhtạicáckhuphốbuônbántrongnhữngdịpnghỉlễ.Đâykhôngphảilàmộtkếhoạchliềulĩnh–bởilẽGeneralHostđãcókinhnghiệmtronghoạtđộngkinhdoanhki-ốttừviệctriểnkhaitrên1.000ki-ốtđểbánsảnphẩmHickoryFarm.

Đâylàmộtcáchtiếtkiệmchiphíđốivớimộtdoanhnghiệpbánlẻđểtăngthêmkhônggianbánhàng.Trướcđây,GeneralHostđãcótrên100ki-ốtFrank’sNursery–cungcấpcácsảnphẩmdịchvụnhưgóiquà,câyNô-en,hoavòng,cànhcây–tạicáckhuphốbuônbánvàodịpnăm1991,vàcôngtydựđịnhđếnmùaGiángsinhnăm1992sẽtăngconsốnàylên150ki-ốt.Đồngthờicôngtyđãtiếnhànhdựngtườngràobaoquanhcácki-ốtđểchúngđượckiêncốhơn.

Trongkhiđó,GeneralHostcũngcókếhoạchdầndầnmởthêmcáccửahàngFrank’sNurserymộtcáchcẩntrọng.Mụcđíchlàđếnnăm1995sẽcóthêm150cửahàngmớicủaFrank’s,nângtổngsốcửahàngnàylên430.Đồngthời,côngtytiếnhànhkhaitrươngsảnphẩmphânbónvàgiốngcâytrồngvớithươnghiệumới.

Bấtkỳcôngtynàođanghoạtđộngcũngmuốnthôngbáovớicáccổđôngcủamìnhrằngtìnhhìnhkinhdoanhcủacôngtysẽpháttriểntốthơn,nhưngđiềukhiếnchokhẳngđịnhcủaGeneralHostđángtincậyđólàbanquảnlýluônlàmviệctheokếhoạch.Côngtykhônghoạtđộngtheokiểuchờvậnmayđểnângcaodoanhthu,màđưaracácbiệnpháptiếnhànhcụthể(dựngki-ốtbánhàng,tusửacácloạivườnươm,hệthốngvệtinh)nhằmtănglợinhuậncủamình.KhimộtcôngtycómôhìnhhoạtđộngcũnhưFranks’tiếnhànhhiệnđạihóatrêntấtcảcácphươngdiện,đồngthờimởrộngmạnglướihoạtđộng,thìcơhộiđểcôngtynângcaothunhậpcũngsẽnhiềuhơn.

MộtchitiếtthuậnlợicuốicùngnữalàvụgiaodịchCalloway’s.Vàonăm1991,GeneralHostđãbántoànbộchuỗicửahàngcâytrồngCalloway’stạibangTexas,vàkhoảntiềnthuđượctừgiaodịchnàyđượcsửdụngđểgiảmbớtnợ,vàcủngcốbảngcânđốikếtoáncủacôngty.

Vìhiệnnay,GeneralHostchỉgiớihạntronghoạtđộngkinhdoanhdịchvụlàmvườn,cũnggiốngnhưCalloway’s,việccôngtybánchuỗicửahàngCalloway’sgiúpchúngtacóthêmcơhộiđểsosánhhaidoanhnghiệpgiốngnhau.Mộtlầnnữa,tôilạisửdụngcôngcụđầutưtinhvinhấtcủamình,chiếcmáytínhcầmtayđã15nămtuổi,đểgiảibàitoánsau:

Calloway’scó13cửahàng,trịgiá40triệuđô-la,tươngđươnggần3

triệuđô-lamộtcửahàng.GeneralHostcó280cửahàngFrank’sNursery,nhiềugấp21lầnsốcửahàngcủaCalloway’s.CáccửahàngcủaFrank’scũhơn,nhỏhơnvàthuđượclãiíthơnsovớicáccửahàngcủaCalloway’s,nhưngngaycảkhichúngtagiảđịnhrằnggiátrịcủacôngtynàychỉcònmộtnửa(nghĩalà1,5triệuđô-lamộtcửahàng),thì280cửahàngcủaFrank’slẽraphảitrịgiá420triệuđô-la.

Vậynên,GeneralHostcótàisảntrịgiá420triệuđô-la.Trừđisốnợcủacôngtylà167triệuđô-la,bạncómộtdoanhnghiệptrịgiá253triệuđô-la.

Với17,9triệucổphầnđanglưuhành,điềunàycónghĩalàmỗicổphầncủaGeneralHostlẽraphảiđượcbánvớigiá14đô-la,hoặcgấpđôigiátạithờiđiểmmàtôitínhtoán.Nhưvậyrõrànglàcổphầncủacôngtyđãbịđịnhgiáquáthấp.

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/01/92

GH GeneralHost 7,75đô-la

PIR Pier1Imports 8,00đô-la

SBN SunbeltNursery 6,25đô-la

TChương10LầncắttócđángnhớcủatôitạiSupercuts

háng12/1991,tôiđicắttócởSupercuts,mộtcửahànggầnđâyquảngcáorộngkhắpvớibiểutượngCUTS.Nếukhôngvôtìnhtrôngthấytờquảngcáonàytrênchồngtàiliệuởbànlàmviệc,thìcólẽsẽkhôngbaogiờtôirờixathợcắttóccủamình,VinnieDiVincenzo,

ngườivẫnlấygiá10đô-la/lầnvớinhữngmẩuchuyểnthúvịthithoảngđanxenvàonhưlàmộtphầnkhuyếnmạiởcửahàngcủaanhấytạiMarblehead,Massachusetts.

CửahàngSupercutsmàtôighéthămtọalạctạisố829PhốBoylston,Boston,trêntầnghaicủamộtkhunhàdànhchongườigiàu.Dướitầngchỉcómộttấmbảngbáogiávàtôiđãghilạiđầyđủvàomộtcuốnsổghimàuvàng–côngcụphụcvụđầutưbấtlithâncủatôi.Giácắttócbìnhthườnglà8,95đô-la,cắtvàgộilà12đô-la,chỉgộiđầulà4đô-la.

GiácảởđâycũngtươngđươngvớigiácủaVinnievàthấphơnnhiềusovớigiáởcácthẩmmỹviệnhaycửahàngcắttócnamnữmàvợvàcáccongáicủatôivẫnthườngcắttỉavàcũnglànơimàbạncóthểphảivaymượnmộtkhoảntươngđốiởngânhàngđểtrảchomỗilầnnhuộmhayuốntóc.

KhitôibướcvàoSupercutsvàđượcôngchủtiếpđón,cóbakháchhàngđangđượccắttrongkhicònbốnngườikhácđangngồitrongphòngđợi.Tấtcảđềulànamgiới.Cuốicùng,cũngcómộtvàiphụnữxuấthiện,mặcdùsauđó,khinóichuyệnvớicôngtynày,tôiđượcbiếtnamgiớichiếmhơn80%sốkháchhàngtrongkhi95%thợtạomẫutócởđây(giờngườitakhôngcòngọinhữngngườinàylàthợcắttócnữa)lạilànữ.Tôiđiềntênvàodanhsáchkháchchờvàghimộtchúthíchđặcbiệt:rấtnhiềungườinghĩrằngviệcchờđợiđểđượccắttócởSupercutscũngthậtbõcông.

Tôingồixuốngvàbắtđầunghiêncứutờrơivàtậpquảngcáonhỏmàtôimangtheotừvănphòng.Đểgiếtthờigiancủabuổichiều,khôngcógìhữuíchhơnlàngồinghiêncứumộtcôngtyngaytạichínhtrụsởcủanó.

Tháng10/1991,Supercutslầnđầutiênpháthànhcổphiếuracôngchúngvớigiáchàobánlà11đô-la/cổphiếu.ĐâylàmộthìnhthứcnhượngquyềnkinhdoanhmànhãnhiệuMcTrim,vớihơn650cửahàngđãthiếtlập.Những

ngườisánglậpđãbánlạicáccửahàngvàbộmáyquảnlýmớiđãbắttayvàomộtchiếndịchmởrộngrấtlớn.HọđãthuyếtphụcđượcEdFaber,nguyênchủtịchComputerland,khôngnghỉhưunữamàvềlàmgiámsátdựán.

TôinhớrằngFabertừnglàmộtlínhthủy.ÔngđãlàmrấtnhiềuđiềukìdiệuchoComputerlandtronggiaiđoạnpháttriểnnhanhnhấtcủanó,trướckhiComputerlandtanrã.Ôngấyrờicôngtymàchínhôngthànhlậpvàsauđólạiquaytrởvề.Thậtngạcnhiênkhithấymộtlínhthủylàmcôngviệcliênquantớitạomẫutóc,nhưngdùcôngtychuyênvềlĩnhvựcgìthìcũngquantrọng,vìFaberrấtgiỏitrongviệc“nângcấp”hoạtđộngnhượngquyềnkinhdoanh,từvàiđịađiểmbanđầutớimộtmạnglướirộngkhắpcảnước.

ĐằngsauSupercutslàlýthuyết,chămsóctóclàmộtngànhcôngnghiệptrịgiá15-40tỷđô-la,hiệngiờđangchịusựchiphốicủacácthợcắttócđộclậpnhưVinnievàcáccửahiệucắttócnamnữtạiđịaphươngởMỹ.Thợcắttóchiệnđangdầnrútrakhỏingành(nhưởNewYork,sốlượngthợcắttóccógiấyphépđãgiảmxuốngmộtnửachỉtrongmộtthậpniênvừaqua).Tócthườngmọcthêmhơn1cmmỗithángvàkhimànhữngVinniecủathếgiớiđangdầnbiếnmấtthìsẽcóaiđóphảitựcắttócchomình.Đâylàcơhộituyệtvờichomộtdoanhnghiệpquảnlýtốtvàhoạtđộngcóhiệuquảtheomôhìnhnhượngquyềnkinhdoanhtrênphạmvicảnướcbướcvàongànhvàxâmchiếmthịtrường.

Cáchđâyvàinăm,tôicũngđãgặpmộttìnhhuốngnhưvậykhimàcôngtyServiceCorporationInternationalbắtđầutiếpquảncácnhàxácnhỏlẻ.Làconngườiaicũngphảichếtvàsẽcóaiđóphảichôncấthọ.Ngànhnàyđượchìnhthànhtừhàngtrămnhàquảnlýcácnhàxácnhỏlẻhoạtđộngkhônghiệuquả.

TheotậpquảngcáocủaSupercuts,mỗinhânviêntạomẫutócđềuđượcđàotạocắttócnhanhmàvẫnđẹp,khônglãngphíthờigianvôích.Cáchlàmviệcnàyhoàntoànphùhợpvớinguyêntắclàmnhanh-hiệuquảcủathậpniên1990.Đượctrangbịnhữngcâykéonhỏvàmột“chiếclượccáchmạng”,mỗinhânviêntạomẫutóccủaSupercutsđềucóthểcắttócvớitốcđộ2,8đầu/giờvàkiểutócbạncắtởAlbuquerquehoàntoàngiốngvớikiểucắtởMiami.

Luônluôncócáigìđómớimẻcầnphảihọcởnhữngbướcđộtphánày−bạncóbiếtnhữngngườithợcắttócphảicógiấyphéphànhnghề?Tôithìkhông,nhưnghọthìcó,vàđâylàđiểmkhácbiệtgiữanghềcắttócvớinghềquảnlýquỹ.Đểquảnlýhàngtỷđô-lathìkhôngcóyêucầugìcảnhưng

trướckhiaiđócóthểcắttócmaicủabạnthìngườiấyphảitrảiquamộtkỳkiểmtranănglựcnàođó.Nhìnvàobảngthànhtíchcủacácnhàquảnlýquỹtrungbìnhtrongthậpniênvừaquathìcólẽchúngtacũngnênhọctậpngànhcắttóc.

MộtnhânviêntạomẫutóccủaSupercutsđượctrảtừ5-7đô-la/giờ.Mứclươngnhưvậycũngkhônghẳnlàcao,nhưngcònkèmcáckhoảnbảohiểmytế,vàvớitốcđộ2,8đầu/giờ,côấy(gọilà“côấy”vìnữchiếmđasốnhânviênlàmviệcởđây)cóthểkiếmđượcgấpđôinhờtiềnhoahồng.

Trongkhiđó,mỗimộtngườithợtạomẫutócmanglạichocôngty30đô-ladoanhthu/giờ.ĐiềunàygiảithíchtạisaoviệcsởhữumộtcửahàngSupercutslạiđemlạinhiềulợinhuậnđếnvậy.Khônggiốngvớilĩnhvựcnhôm,đếnnửadoanhthuphảidànhchoviệcnângcấpnhàmáyvàtrangthiếtbị.Ởđây,ngoàitiềnthuêcửahàngthìkhoảnchiphílớnnhấtcủamộtcửahàngcắttóclàkéovàlược.

Theonhưtờquảngcáocủacôngtymàtôiđọcđược,thìngườisởhữumộtcửahàngSupercutstrungbìnhphảibỏra100.000đô-lađầutưbanđầu−sốtiềnnàytrảchophínhượngquyềnkinhdoanh,cácbồngộiđầu,ghếcắttóc,trangtrícửahàng,dầugội,v.v...Chỉsauhainămhoạtđộng,cửahàngướctínhtạora50%tiềnlợinhuậntrướcthuếdựatrênvốncổphần−nhiềuhơnbấtcứkhoảnlợinhuậnnàomàbấtcứaitrongchúngtacóthểkiếmđượcvàgiảithíchtạisaocôngtycódưdảthờigianđểchọnlựanhữngcửahàngkinhdoanhnhượngquyềnmớitrongtươnglai.

Cáigìtốtchochủsởhữuthìcũngtốtchocáccổđông–đâychínhlàđiềumàtôiquantâm.Côngtynhậnđược5%trongtổngdoanhthunhờcắttócvà4%doanhthutừsảnphẩmchămsóctócNexxustrưngbàytạimỗimộtcửahàng.(Tôicóthểnhìnthấysảnphẩmnàytrêncácgiátreotrênbứctườngphíaxa).Chiphíhànhchínhcựcnhỏ.Chiphílớnnhấtdànhđểđàotạonhânviêntạomẫutóc.Supercutsthuêmộtgiáoviênmới(vớimứclương40.000đô-la/năm)dạycắttóccho10cửahàngmớinhưngsauđó10cửahàngmớinàycóthểgópphầntạorakhoảndoanhthutrịgiá300.000đô-la/năm.

Mộttrongnhữngđiềuđầutiênbạncầnbiếtvềhoạtđộngkinhdoanhbánlẻ,nhưtôiđãđềcậptrướcđó,làliệunócóthểmởrộnghoạtđộnghaykhông.Xemquabảngcânđốikếtoántôinhậnthấynợchiếm31%tổngsốvốn,mộtconsốkhôngtốtcầnlàmrõ.Tôiđánhdấulại.

Ngaylúctôiđangsuytính(cácnhânviênởđâythấytôicứnhìnquanhvàghichépchắchẳnsẽquytôilàmộttêngiánđiệptừhiệphộinhữngthợcắttóc)thìtêntôiđượcgọiđến,rồitôiđượcdẫnquacácchiếcghếtựavàotrongmộtphòngcónhữngbồngộiđầu.Mộtcônhânviêntrẻ,duyêndángnhanhnhẹngộiđầuchotôi,sauđódẫntôivềkhuvựccắttóc,lấymộttấmvảibọcngườitôilạivàbắtđầucắttấtcảmọithứ,kểcảtócmaicủatôi.Việcnàyxảyraquánhanhđếnnỗitôikhôngkịpphảnứnggì.

Dobìnhthườngtôikhôngbaogiờdámchắcchắntrôngmìnhxấuhayđẹp,ngaycảkhingắmmìnhtronggươngởcửahàngSupercutstôicũngkhôngdámphảnứng,màvẫnmuốnđợinhữnglờinhậnxétđángtincậytừgiađìnhtôi.Theotôi,cáiđầumớitrôngnhưbịxén.

Khitrởvềnhàvàđượcđónchàobằngcâu“Chuyệngìxảyravớianh(bố)vậy?”củaCarolynvàcáccôcongái,tôibiếtrằngcáiđầumớikhôngphùhợpvớimình,ítnhấtlàkhônghợpvớimộtngườiđã48tuổi,tócbạcmàlạiđểkiểuđầunhưWarhol(9).Mộtvàingườiquenthìnóitrôngtôi“trẻ”nhưngđiềuđóchỉkhiếntôicảmthấyrằnghọđangcốgắngtỏratốtbụngmàkhôngdốitráquánhiều,và“trẻ”làtừhaynhấthọcóthểdùng.Khimọingườinóitrôngtôitrẻ,tôibắtđầunhậnrarằngchắchọnghĩtôigiàvàlờđi,khôngnóiđiềuđó.

Đâylàmộttrườnghợpngoạilệnằmngoàinguyêntắcbạnphảithíchcửahàngtrướckhimuacổphiếucủanó.SaukhicắtởSupercutsvề,tôithấymìnhthíchcổphiếucủanó(hayítnhấtlàtriểnvọngcủanótrêngiấytờ)nhiềuhơnlàthíchcửahàngcắttóccủahãng.TôitựhứarằngsẽkhôngbaogiờbỏcắttóctạicửahàngcủaVinnieDiVincenzovớigiá10đô-la/lầnnữa.

TôiphànnànvềvấnđềcáiđầumớivớiphóchủtịchkiêmtrưởngphòngtàichínhcủaSupercuts,StevenJ.Thompson,quamộtcuộcđiệnthoạitớiCalifornia.Ôngtalấylàmtiếcvìphầntócmaibịxénmấtcủatôivànóirằng:“Tintốtlànhlàtócđãmọctrởlạivớitốcđộhơn1cm/tháng.”Tôiđãhyvọngđiềunàykhiđọcvềtốcđộtócmọctrướcđótrongtậpquảngcáocủacửahàng.

ChúngtađãthảoluậnvềýtưởngtấtcảcácthợtạomẫutóccủaSupercutscógiấyphéphànhnghề,saubảythángsẽphảithamdựmộtkhóatậphuấnlại,vànhấttrírằngcáckhoảnbảohiểmytếvàtiềnboasẽthuhútthợgiỏi.Điềulàmtôilolắngởđâylàtỷlệluânchuyểnnhânviêncao,trìnhđộcắtkémcủanhữngnhânviêntaynghềthấp,và/hoặctínhtìnhkhôngổnđịnh.Tôihỏivềtỷlệluânchuyểnnhânviên,ôngThompsonchobiếttừ

trướctớinaytỷlệnàyrấtthấp.

Phầnlớncácthôngtintôicóđềutốtđẹp.Mứcnợmàtôiđánhdấutrướcđólàvấnđềlớn,hóarakhôngtrầmtrọngnhưtôinghĩ.Supercutscó5,4triệuđô-latiềnmặtlưuchuyểnhàngnămvàphầnlớntrongsốđó,theonhưôngThompsonchobiết,làđểthanhtoánnợ.Đếnnăm1993,côngtykỳvọngsẽkhôngcònkhoảnnợnàovàchiphílãicủakhoảnvay2,1triệuđô-lavàonăm1991sẽkhôngcònnữa.

Dolàhoạtđộngkinhdoanhnhượngquyền,nênvốnđểthànhlậpmộtcửahàngSupercutsmớilàcủachủsởhữugiấyphépnhượngquyềnkinhdoanh.Đâylạilàmộtlợithếlớnkhác:Supercutscóthểđượcmởrộnghoạtđộngkinhdoanhnhanhchóngmàkhôngphảisửdụngvốncủanóvàkhôngphảivaymượnnhiều.

Lợithếlớnnhấtlà250triệungườiMỹcầncắttóchàngtháng,vàvớitìnhtrạngcácthợcắttócnhỏlẻđangdầnđóngcáccửahàngcủahọ,chưacómộtchuỗicửahàngvượttrộinàođượchìnhthànhđểlấpchỗtrốngđócả.CácđốithủcạnhtranhchínhcủaSupercuts,baogồmRegisCorporationđangvậnhànhMastercutstrongcáckhubuônbánlớnthìphảitrảtiềnthuêcửahàngcaohơnnhiềuvàđasốkháchhànglànữ,FantasticSamcósốlượngcửahànggấpđôiSupercutsthìlạicódoanhthuchưabằngmộtnửacủaSupercuts,cònJ.C.Penneychỉkinhdoanhtạicáccửahàngcắttócnamnữcủachínhnó.

Supercutscòncómộtưuđiểmnữalàmởcửavàocảchủnhậtvàbuổitối.Côngtyđãcómộtchiếndịchquảngcáotrêntoànquốcđểthươnghiệungàycàngđượcnhậndiệnrộngrãi,điềumàcácđốithủcạnhtranhkhôngcó.Tronggiaiđoạnđầucủaquátrìnhpháttriểnnày,côngtytăngtrưởng20%,vàgiácổphiếucủanóđãtăng16lầntạithờiđiểmtôigiớithiệunótrênBarron’s.

Cuốicùng,cácconsốtuyệtvờiđãchiếnthắngnhữngsợitócmaibịxénvàtôichàobánSupercutstrêntạpchíBarron’s.“Tôiđãcắttócởđó,tôiđãthửrồi”,tôinóivớinhữngngườicònlạitrongbanhộithẩm.MarioGabellihỏitôi“Cóphảilàcáiđầunàykhông?”vàtôibuộcphảithừanhận.Abelsonnói:“Chúngtôisẽkhôngquảngcáonó”

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/1/1992

CUTS Supercuts 11,33đô-la

Chương11Hoatrênsamạc

Nhữngcôngtythànhcôngtrongcáclĩnhvựckhôngmấyhấpdẫn

SUNTELEVISION&APPLIANCESTôiluônđểýđếncáccôngtythànhcôngởnhữnglĩnhvựckhôngmấy

hấpdẫn.Mộtngànhcôngnghiệplớn,pháttriểnnhanhnhưmáytínhhaycôngnghệyhọc,thìđãthuhútquánhiềusựquantâmvàcóquánhiềuđốithủcạnhtranhrồi.NhưYogiBerratừngnóivềmộtnhàhàngnổitiếngởbãibiểnMiamirằng:“Nóđãquáphổbiến,khôngaimuốnđếnđónữa”.Khimộtlĩnhvựcđãtrởnênquáphổbiến,khôngaimuốnđầutưkiếmtiềnởlĩnhvựcđónữa”.

Đểtìmmộtnơiđểđầutư,bấtcứlúcnàotôicũngsẽlựachọnmộtlĩnhvựckhôngmấyhấpdẫnhơnlàmộtlĩnhvựchấpdẫn.Ởlĩnhvựckhôngmấyhấpdẫn,sựtăngtrưởngthườngrấtchậmnếukhôngmuốnnóilàkhôngtăngtrưởng,thìnhữngcôngtyyếusẽtựđàothảivànhữngcôngtysốngsótsẽđượchưởngthịphầnlớnhơn.Nếumộtcôngtycóthểnắmgiữthịphầnngàycàngtăngtừmộtthịtrườngpháttriểnchậmchạp,thìcòntốthơnnhiềusovớicôngtynằmtrongmộtthịtrườnghấpdẫnnhưngphảilănlộnđểbảovệthịphầnđangdầnbịthuhẹp.ĐiềunàydẫnchúngtatớiQuytắc16củaPeter:

Trongkinhdoanh,cạnhtranhkhôngbaogiờtốtbằngđộcquyềnhoàntoàn.

Cáccôngtythànhcôngnhấtởnhữngngànhkhônghấpdẫncóchungmộtsốđặcđiểmnhấtđịnh.Họđềulàcáccôngtycóchiphívậnhànhthấpvàtiếtkiệmchiphíđiềuhành.Họtránhlâmvàotìnhtrạngnợnần.Họkhông

ápdụnghệthốngđẳngcấpcôngtyđểtạorasựphânbiệtrõrànggiữagiới“cổcồntrắng”−tríthứcvàgiới“cổcồnxanh”−ngườilaođộngchântay.Nhânviêncủahọđượctrảlươngcaovàsẽcócổphầntrongcôngty.Họtìmranhữnglỗhổng,thịphầnmàcáccôngtylớnhơnđãbỏqua.Họpháttriểnnhanh–nhanhhơnnhiềucôngtytrongnhữngngànhhấpdẫn,tăngtrưởngnhanh.

Nhữngphònghọptránglệcủabangiámđốc,mứclươngcaongấttrờidànhchocácnhàđiềuhành,hệthốngcấpbậclàmnảnlòngngười,nợnầnquánhiềuvàhiệuquảhoạtđộngkémđiliềnvớinhau.Ngượclại,phònghọpkhiêmtốn,mứclươngtrảchocácgiámđốcđiềuhànhphùhợp,mộthệthốngcấpbậckhíchlệmọingườivànợíthầunhưlúcnàocũngđemlạihiệuquảcôngviệccao.

TôigọiđiệnthoạichoJohnWeiss,mộtnhàphântíchcủaCôngtyChứngkhoánMontgomerytạiCalifornia,ngườitừngviếtcácbáocáovềmộtsốchuỗicửahàngdụngcụgiảmgiá.TôimuốnhỏiýkiếncủaanhtavềcổphiếuGoodGuys,loạicổphiếumàtôiđãtheodõitừnăm1991.WeisschobiếtcạnhtranhtừCircuitCityđangảnhhưởngnghiêmtrọngtớidoanhthucủaGoodGuys.KhitôihỏicòncổphiếunàomàanhthấythíchởlĩnhvựckhônghấpdẫnnàythìanhtađềcậpđếnSunTelevision&Appliances.

LờimiêutảcủaWeissvềtrườnghợpSunTVquáhấpdẫnđếnnỗingaysaukhigácmáy,tôiliềngọingayđếntrụsởcủacôngtyởOhiođểhỏivềnguồncổphiếu.

Khibạncóthểgặpngaytổnggiámđốcđiềuhànhquađiệnthoạimàtrướcđóchưatừnggặpngườinày,bạnbiếtrằngcôngtyđókhôngphânbiệtcấptrêncấpdướiquákhắtkhe.TôiđượcnốimáygặpBobOyster,mộttaykháthânthiện.ChúngtôiđãtángẫuvềnhữnggiảithưởngtrêncácsângolfcủaOhiotrướckhivàomụcđíchchínhcủacuộcgọi.

SunTVlàđạilýlớnduynhấtbánhạgiácácthiếtbị,dụngcụnằmởtrungtâmOhionhưtủlạnh,máygiặt,máysấy.OysterchobiếtchỉriêngtạiColumbusđãcóbảycửahàngSunTV.ĐạilýcómứclợinhuậncaonhấtcủacôngtycótrụsởtạiChillicothe−Ohio,cáitênmàmộtđồngnghiệpởBarron,đãchúcmừngtôivìcóthểphátâmđược.NócũngcómộtđiểmcungcấplớnởkhuvựcPittsburgh.

NhữngngườiyêumếnTriviavàcáccổđôngcủaSunTelevision&Appliancessẽrấtvuikhibiếtđược50%dânsốMỹsốngtrên500dặm

Columbus.Trênthựctế,ColumbuslàthànhphốlớnduynhấtcótỷlệdânsốtăngnằmởphíađôngcủasôngMississippivàphíabắcMason-Dixontronggiaiđoạn1950-1990.

TintứcvềsựtăngtrưởngdânsốởkhuvựcnàycủaOhiochưalantớiEastCoast,chínhlàđiềmbáotốtlànhchotươnglaicủaSunTV.Côngtyđãbắtđầuthựchiệnmộtchươngtrìnhmởrộngtrênquymôlớn(7cửahàngmớivàonăm1991,thêm5cáinữavàonăm1992)đãđưatổngsốcửahàngcủacôngtylên22.Khoảnnợcủacôngtynàychưađầy10triệuđô-la.Vớigiá18đô-la/cổphiếu,chỉsốP/Ehiệnthờilà15,tươngứngtỷlệtăngtrưởng25-30%củacôngty.Mộtsốđốithủcủanóđangphảinỗlựchếtsứcđểtrụlạingành.

SunTVvẫncólợinhuậntrongnhữngnămsuythoái1990-1991khinềnkinhtếtồitệ,doanhthubấtđộngsảnthìtrìtrệ,vàmọingườichẳngthiếtmuathiếtbịmới.Doanhthucủacôngtythựctếtănglênvàonăm1991.Tôikhôngcólýdogìđểnghingờvềkhảnăngcôngtytiếptụctăngdoanhthuthậmchícòncaohơnvàonăm1992.

Mặcdùvậy,SunTVcònphảichứngtỏnhiềutrướckhiđượctôiđưavàodanhsáchcáccôngtythànhcôngnhấttrongnhữnglĩnhvựckhôngmấyhấpdẫn.Mộtdanhmụcđầutư“nếu-thì”vềbảycôngtythànhcôngnhấtnày(cộngGreenTree–thànhviêndựbị)sẽcungcấpchobạnkếtquảtrongBảng11-1.Đasốcáccổphiếunàygầnđâytănggiáđãkhiếntôiloạibỏchúngrakhỏidanhsáchkhuyếnnghịvàonăm1992.Nhưngmỗiloạicổphiếusaunàyđềucầnđiềuchỉnh.

HÃNGHÀNGKHÔNGSOUTHWESTAIRLINES

Trongthậpniên80,cònngànhnàokinhdoanhtồitệhơnngànhhàngkhông?Eastern,PanAm,Braniff,Continental,vàMidwayđềuphásản.Mộtsốkhácthìđangtrênbờvựcphásản.Thếmàtrong10nămthảmhạinày,cổphiếucủaSouthwestAirlinesvẫntăngtừ2,4đô-lalêntới24đô-la.Tạisaovậy?LýdochínhnằmởtấtcảnhữnggìmàSouthwestAirlineskhônglàm.

SouthwestAirlineskhôngcótuyếnbayđiParis,khôngphụcvụnhữngsuấtănthịnhsoạn,cũngkhôngvayquánhiềutiềnđểmuathêmmáybay,

khôngtrảlươngquácaochocácgiámđốcđiềuhànhvàchẳnglàmgìđểnhânviêncủahãngthấykhôngbằnglòngvớicôngty.

Bảng11-1Danhmụcđầutưbảycôngtythànhcôngnhất(bổsungmộtcôngty)

Côngty Lợinhuậntổng,giaiđoạn1990-1991(%)

SouthestAirlines 115

Bandag 46

CooperTire 222

GreenTreeFinancial 188

Dillard 75

CrownCork&Seal 69

Nucor 50

ShawIndustries 17

Tỷlệtrungbìnhcủadanhmục 87%

S&P500 26%

SouthwestAirlines(cómãlàLUV)làhãnghàngkhôngcóchiphíthấpnhấttrongngành.Làmcáchnàochúngtacóthểbiếtđượcđiềunày?Sốliệuthốngkêvề“chiphívậnhành/dặmbaycủamỗighế”sẽchobạnbiếtđiềunày.ChiphívậnhànhtrongkìcủaSouthwestAirlinesrơivàokhoảngtừ5-7xu/dặmbaycủamỗighếtrongkhichiphítrungbìnhcủangànhlàtừ7-9xu.

Đểbiếtđượcmộtcôngtynàođócótiếtkiệmhaykhông,hãyđếnthămtrụsởcủanó.TheocốvấnđầutưWilliamDonoghue:“Việccôngtymàbạnđầutưcótrụsởhoànhtrángkhôngcónghĩalànhữngngườitrongcôngtyđóthôngminh,mànóchỉchứngtỏmộtđiềulàbạnđanggiúpcôngtynàytrảtiềnchotòanhàđó”.Theokinhnghiệmcủatôi,anhtađúng.TạibangCalifornia,côngtyGoldenWestFinanciallànhàvôđịchvềtiếtkiệmhiệuquảvàvậnhànhvớichiphíthấpnhấttronglĩnhvựckinhdoanhtiếtkiệmvàchovay(S&L);nhiệmvụcủanhânviênlễtânđượcmộtchiếcđiệnthoạiđencũkỹđảmnhiệmvàmộtbiểnbáo“Hãynhấcmáy”.SouthwestAirlinesđãhoạtđộng18nămtrongmộtvănphòngtạiLoveField,Dallas,trônggiốngnhưmộtdoanhtrại.Điềutốtđẹpnhấtmàbạncóthểnóivềvănphòngnàylànó“cổkính”.Năm1990,côngty“phungphí”tiềnxâymộttòanhà3tầng.Mộtchuyêngiatrangtríđượcthuêđếnđểtrangtrínộithấtchongôinhà,nhưnganhtađãphạmsailầmkhicốgắngthaythếcáctấmbằngkhenvàảnh

củanhânviênkhiđipicnicbằngnhữngbứctranhnghệthuậtđắttiền.Khitổnggiámđốcđiềuhành,HerbKelleherchỉmớinghequaýtưởngnày,ôngtađãsathảingaychuyêngianàyvàdànhcảhaingàycuốituầnđểtreolạicácbằngkhenvàảnhđó.

KelleherkhởixướngvàduytrìtínhdídỏmrấtriêngcủaSouthwest.Vănphòngcủaôngđượctrangtríbằngnhữngchúgàlôi.Buổigặpnhaucuốinămlàmộtbữatiệcngoàitrời.Tiềnlươngtăngchocácvịtríchủchốtđượcgiớihạnbằngđúngsốlượngphầntrămtănglênchonhânviên.Cứmỗithángmộtlần,tấtcảcáccánbộcấpcaotừKellerhertrởxuốngsẽlàmnhânviênquầyvéhoặcnhânviênkhuânváchànhlý.

CácnữtiếpviêncủaSouthwestđềumặcquầnbòxanh,sơmitrắngvàgiàybệt.Cácbữaăntrênmáybaythìchỉcóđậuphộngvàcốc-tai.Kháchbaynàođitấthởlỗtonhấtsẽđượctraothưởng,vàthôngtinvềantoànđượcphátdướidạngmộtbàihátrap.

TrongkhicáchãngkhácdùngnhữngphicơcỡlớnbaytheonhữnglộtrìnhgiốngnhausangtậnLosAngeles,NewYork,vàchâuÂu,thìSouthwesttựtìmchomìnhphươngphápthíchhợp:cácchặngbayngắn.Hãngtựchomìnhlà“hãnghàngkhôngduynhấtcómậtđộbaydày,khoảngcáchbayngắnvàgiávébaythấp”.Khicáchãngkháctựloạihọrakhỏicuộcchơi,thìSouthwesttrưởngthànhtừviệcchỉhoạtđộngbằngbốnchiếcphicơnăm1978giờđãthànhhãngvậnchuyểnlớnthứtámcủaMỹ.ĐâycũnglàhãnghàngkhôngduynhấtcủaMỹnămnàocũngkinhdoanhcólãitừnăm1973.Vềmặtdoanhthutínhtrênvốn,Southwestvẫnchưabịhãngnàoquamặt.

KhicácđốithủcạnhtranhcủahãngdầnyếuđithìSouthwestđãhoàntoànsẵnsangtậndụnglợithếnày.Điềunàycũngthườngxảyrađốivớimộtcôngtylớntrongmộtngànhcôngnghiệpkhôngmấyhấpdẫn.Gầnđây,hãngđãmởrộngsangcáctuyếnmàUSAirvàAmericaWestbỏlại.Cảhaihãngnàyđềubịbuộcphảicắtgiảmdịchvụvìcácvấnđềvềtàichính.

Cáccổđôngcủahãng,nhữngngườiđãtừngchứngkiếncổphiếuSouthwesttănglên10lầntronggiaiđoạn1980-1985,đãcódịpthửtháchlòngkiênnhẫncủahọtừnăm1985đếnnăm1990,khimàgiácổphiếucủahãngbịsụtgiảm.Tìnhhìnhđãcóthểtồihơn–nếuhọđầutưsangPan,AmhayEastern.Saunăm1990,sựkiênnhẫnnàyđãđượcđềnđáp–giácổphiếuSouthwesttănggấpđôitrởlại.

BANDAGCòngìcóthểkémhấpdẫnhơnmộtcôngtysảnxuấtmiếngválốpở

Muscatine,Iowa?TôichưatừngtớiMuscatinenhưngcũngđãtừngtìmthấyđịadanhnàytrênbảnđồ.NólàmộtđiểmnhỏtrêndòngsôngMississippi,phíaTâyNamcủaDavenportvàphíaĐôngNamcủaMát-xơc-va,Atalissa,vàWestLiberty.

NhữnggìtừngxảyravớithànhphốKansaslạichưatừngxảyravớiMuscatine,điềunàycóthểlàlợithếcủaMuscatine.WallStreetcũngchưatừngdànhnhiềuthờigianởMuscatine.Trongsuốt15năm,chỉcóbanhàphântíchtheodõicổphiếuBandagtừlúcgiácủanómớichỉ2đô-latớikhitănglên60đô-la.

TổnggiámđốcđiềuhànhcủaBandag,MartinCarverđáplạithiệnýbằngcáchởxaNewYork.Anhtừnggiữkỷlụcthếgiớivềtốcđộđốivớiloạixetảichạybằngdầudiesel.Bạnsẽkhôngnhìnthấyanhấynhấmnháprượusâm-panhởkhuônviênkháchsạnTrumpPlazamặcdùcóđủtiềnđểthanhtoán.

ĐâylàmộtphiênbảncủaSouthwesttronglĩnhvựcsảnxuấtmiếngválốp:quảnlýthậntrọngvàthựctế(trongbảnbáocáothườngniênvàonăm1988,Carverđãgửilờicảmơntớigiađìnhmình),tiếtkiệmtốiđavàcóvịtríkỳlạtrongmộtngànhkinhdoanhcạnhtranhgaygắt.Hàngnăm,ởMỹcótới12triệulốpxetảivàxebuýthỏngđượcthaythếbằngmiếngválốp.KhoảngnămtriệulốptrongsốnàylàcủaBandag.

Từnăm1975,Bandagluôntăngcổtứchàngnăm.Lợinhuậncủacôngtyđãtăngtới17%kểtừnăm1977.Bảngcânđốikếtoáncủacôngtykhôngtốtlắm,phầnlớnlàdoBandagđãđầutưmởrộngranướcngoài(côngtyhiệnchiếm10%thịphầnmiếngválốpxeôtôngoàinước)vànóđãđemlại2,5triệucổphầnchocôngty.

TrongkhilợinhuậncủacôngtykhôngngừngtănglênthìgiácổphiếucủacôngtylạigiảmmạnhvàodịpGreatCorrectionvàSaddam,cổphiếucủaBandagbịbántốngbántháo.PhảnứngquámạnhnàyởPhốWalllàcơhộicómộtkhônghaiđểmuanhiềucổphiếuhơn.Sauđó,cổphiếuBandagkhôiphụclạimứcgiábanđầuvàcòntăngcaohơnnữa.

COOPERTIRECooperTirelàmộtphiênbảnkháccủaBandag.Nóđãtìmđượcchỗ

đứngcủariêngmìnhtrênthịtrườnglốpthaythế.Trongkhicácgãkhổnglồtrongngànhcôngnghiệpnàycạnhtranhnhaubằngnhữngchiếnlượctốnkémkhitrangbịlốpmớichoxemới.CooperTirelạichọnmộtlốiđiriêngkhitrangbịlốpcũchoxemới.Đâylàmộtnhàsảnxuấtvớichiphíthấp.ĐóchínhlàlýdotạisaocácđạilýđộclậpkinhdoanhlốpxethíchmuahàngcủaCooper.

Cuốinhữngnăm1980,trongkhibanhàsảnxuấtlớn(Michelin,GoodyearvàBridgestone)tựtiêudiệtlẫnnhau,thìCooperlạithuđượclợinhuận.Lợinhuậncủacôngtytăngđềuđặnhàngnămkểtừnăm1985vàđạtmứcmộtkỷlụckhácvàonăm1991.Giácổphiếucủanótănglêngấp3lầntừmứcgiáthấpvàonăm1987lêntới10đô-la/cổphiếutrướckhicácnhàđầutưbánồạtvìlosợcuộcchiếnSaddamxảyra.SauvụSaddam,côngtyđãlỗnặngvàgiácổphiếugiảmxuốngcòn6đô-la.Cácnhàđầutưđãbỏquanhữngnguyêntắccơbảnmàchỉchămchămnhìnvàotươnglaibuồnthảmcủangànhsảnxuấtlốpsaukhithếgiớiđếnngàytậnthế.Nếuđiềunàykhôngxảyra,cổphiếuđãtănggấpnămlần,lêntới30đô-la.

GREENTREEFINANCIALCôngtynàynằmtrongdanhmụcđầutưEnchantedForest,cùngvới

CedarFair,OakIndustries,EQKGreenAcres,MapleLeafFoods,vàPinelands,Inc.GreenTree−cókhoảnnợkhổnglồvàmộtGiámđốcđiềuhànhđượctrảlươngcaongấttrời,thậmchícòncaohơncảcáccầuthủbóngchàychơiởvịtríthứhai.Vìvậy,GreenTreeFinancialkhôngđủđiềukiệnđểđượclàmộttrongnhữngcôngtylớncủamộtngànhkinhdoanhkhôngmấyhấpdẫn.Tôidùngcôngtynàylàmvídụđểchứngminhrằngngaycảmộtcôngtybìnhthườngtrongmộtlĩnhvựckinhdoanhkhôngmấyhấpdẫncũngcóthểkinhdoanhtốt.

Ngànhkinhdoanhkhôngmấyhấpdẫnmàtôiđangnóiđếnlàchovaycầmcốkhunhàdiđộng.GreenTreechuyênvềcáckhoảnchovaynhưvậyvàcôngviệckinhdoanhđangngàycàngtrởlêntồitệhơn.Từnăm1985,doanhsốnhàdiđộnggiảmxuốnghàngnăm.Năm1990,nhữngngườimuanhàquálolắngđếnnỗichỉcó200.000cănnhàmớiđượcbán.

Vấnđềcàngtrởlêntrầmtrọnghơnkhisốchủnhàdiđộngkhôngcókhảnăngthanhtoánnhữngkhoảnvayvàbỏtàisảnlêntớimứckỷlục.Họđểlạicáchốiphiếuchochủnợ:chúngtôichậmtrảthìcácôngcũngchậmnhận.Nhữngngôinhàdiđộngđãquasửdụng10nămthìkhôngcógiátrịbánlạicao.

ThảmhọacủangànhlàđemlạinhiềulợiíchchoGreenTreebởivìcácđốithủcạnhtranhlớnđãtừbỏ.ValleyFederal,mộttổchứctiếtkiệmvàchovaykhôngmaymắnởCaliforniađãbỏra1tỷđô-lachocáckhoảnvayđểmuanhàdiđộng,nhưngbịthualỗvàđãphảirờibỏngànhkinhdoanhnày.FinancialServicesCorporation,côngtyconcủamộtcôngtybảohiểmởMichigancũngvậy.RồiCiticorp,nhàchovaylớnnhấttronglĩnhvựcmuanhàdiđộngcũngkhôngphảilàngoạilệ.GreenTreelàcôngtyduynhấtởvịthếngưôngđắclợi-nếuvàkhingànhnàyđượcphụchồi.

Cónhiềungườinghingờtìnhtrạngnàytớimứccổphiếuđãgiảmxuốngmứccựcthấp−8đô-lavàocuốinăm1990.TạpchíForbesđãđăngmộtbàibáotiêucựcvàotháng5nămđó.Chỉriêngtiêuđề“Cóphảirễcây(Tree)đangchếtdần?”cũngđủkhiếnbạnmuốnbánngaycốphiếuTree.Nhàbáođãrấttỉmỉkhithuậtlạitừngtácnhân:sứcmuanhàdiđộnggiảm,vấnđềvớicáckhoảnvay,mộtvụkiệntaitiếngđedọatàisảncủaGreenTree.Tờtạpchíkếtluận:“KểcảkhiGreenTreecódoanhthutănggấp7lầncũngchẳngănthua”.

Cácnhàđầutưthờơvớibàibáonàyvàgiácổphiếuđãtănglêntới36đô-lachỉtrongchíntháng.Làmthếnàomàmộtsựviệcquáưkhủngkhiếplạicóthểbiếnthànhtốtquánhưvậy?Khôngcóđốithủcạnhtranh,GreenTreemộtmìnhkinhdoanhcáckhoảnchovayđểmuanhàdiđộng.Điềunàyđãlàmtăngmạnhkhốilượngcáckhoảnvay.Côngtycũngđãbắtđầuđónggóicáckhoảnvayvàbánnóởthịtrườngthứcấp,theocáchmàFannieMaelàmvớicáckhoảnvaythếchấpnhàcửa.Côngtycũngcungcấpcáckhoảnvayhấpdẫnđểnângcấpnhàcửa,đểmuanhàdiđộngđãquasửdụng,vàđangchuyểndầnsangthịtrườngchovayđểmuaxemáy.

NếubạnmuacổphiếucủaGreenTreengaysaukhibạnđọcbàibáocủatạpchíForbesthìtrongchưađầychínthángbạnđãcóthểnhânbasốtiềncủamình.TôikhôngcóýchêtráchmộttờtạpchítốtvìtôicũngđãđểlỡmấtrấtnhiềucơhộivớiGreenTreestrongsựnghiệpcủamình.Cáimàtôimuốnchỉraởđâychínhlàmộtcôngtysốngsótđượctrongmộtngànhcôngnghiệpđangcóvấnđề,vẫncóthểđảongượctìnhthếđểnắmlấycơhộinếucácđốithủcạnhtranhcủanókhôngcònnữa.(Côngtynàygầnđâyđãđổi

tên,têncũcủanólàGreenTreeAcceptance).

DILLARDDillardlàvídụkhácvềmộtcôngtyvớicácgiámđốccótácphongquần

chúngvàbiếtkiểmsoátchặtchẽdòngvốncủacôngty.GiađìnhDillard(đứngđầulàNgàiWilliam77tuổi−vàcontraiông,WilliamII)sởhữu8%côngtykinhdoanhtrungtâmmuasắmnàyvànắmphầnlớncổphầncóquyềnbiểuquyết.HọthànhlậpcôngtytạiLittleRock.

ĐasốnhữngScroogian(ngườitiếtkiệm)luôntìmcáccuốnsáchhướngdẫncáchcắtgiảmchiphímớinhưngkhôngphảilàkhoảnchidànhchonhânviên.NhânviêncủaDillardđượctrảlươngkhácao.NơimàDillardtiếtkiệmlànợ.Trênbảngcânđốikếtoánngườitathấynợcủacôngtyrấtít.

Dillardlàmquenvớimáytínhtừrấtsớm,khôngchỉdùngđểtheodõitiềnmàcònphụcvụmụcđíchquảnlýhàngnữa.NếumặthàngáosơmiđượcbánchạytạibấtcứcửahàngDillardnào,máytínhsẽthôngbáovàtựđộnggửimộttinnhắntáiđặthàngchomáytínhkhohàng.Máytínhkhohàngsauđósẽchuyểnđơnhàngchongườibánhàng.Nhữngngườiquảnlýcửahàngvànhânviênbánhàngđềubiếtcáigìđangbánởđâuvàcôngtykhôngphảinuôicácchuyêngiađiđilạilạichỉđểbảocôngtylàcầnmuacáigì.

Dillardluôntránhxanhữngthịtrườngquyếnrũ,nơimàcácchuỗicửahàngbánlẻlớnhơnvavấplẫnnhau.BạncóthểthấycáccửahàngDillardởnhữngthịtrấnvàthànhphốnhỏnhưWichitahayMemphis.Khicácchuỗicửahàngnổitiếng(Federated,Allied,Macy)táicơcấuhoặcphásản,thìDillardmởrộngbằngcáchmualạimộtsốkhubịhọloạibỏvàđưachúngvàohệthốngcácmáytínhcủaDillard.Ngoàira,nócònmuacửahàngJoskecủaAlliedvàJ.B.IveycủaB.A.TIndustries.

Đầutư10.000đô-lavàocổphiếuDillardnăm1980,giờđâysốtiềnđósẽlà600.000đô-la.

CROWNCORK&SEALCrownCork&Seal(CC&S)gợitôinhớlạiNewEnglandWire&

Cable,côngtymàDannyDeVitođãnắmquyềnsởhữutrongvởhàikịchOtherPeople’sMoney.PhòngđiềuhànhởNewEnglandWirelàmộtcănphòngbừabộnnằmphíatrênnhàmáyđượctrangtríbằngnhữngtờlịchcủacửahàngbánthiếtbịâmthanh.Tươngtự,phòngđiềuhànhởCrownCork&Sealchỉlàmộtgácxépmở,phíatrêncácdâychuyềnsảnxuất.NewEnglandsảnxuấtdâydẫn,CrownCork&Sealsảnxuấtcácvỏsô-đa,lonbia,hộpsơn,lonđựngthứcăncủavậtnuôi,cácbìnhchứahóachấtchốngđông,cácmáyrửachai,máysúcchai,máydậpnútchaivàmáyhâmnónglonnước.

Cảhaicôngtyđềucógiámđốcđiềuhànhlànhữngngườicónhữngýtưởngcổđiển.ĐiềukhácnhauduynhấtđólàNewEnglandWire&CablesắpphásảntrongkhiCrownCork&Seallạilànhàsảnxuấtlonthànhcôngnhấttrênthếgiới.

Cóthểtôikhôngcầnphảinóithìbạncũngbiếtrằngsảnxuấthộplonlàngànhkhôngmấyhấpdẫndobiênlợinhuậnthấp,vàCrownCork&Seallàmộtnhàsảnxuấtchiphíthấp.Tỷlệchiphítrêndoanhthulà2,5%,thấphơnrấtnhiềusovớitỷlệtrungbìnhcủangành15%.

MứcchitiêutiếtkiệmgầnbằngchếđộtuhànhnàydoôngJohnConnelly,cốgiámđốcđiềuhànhcôngtykhởixướng.SựphảnđốicủaConnellyđốivớiviệctiêuxàihoangphídẫnchúngtatớiQuytắc17củaPeter:

Khimọiyếutốkhácđềunhưnhau,hãyđầutưvàocôngtynàoíttôvẽbảnbáocáothườngniênnhất.

BảnbáocáocuốinămcủaConnellykhôngcóchútnàotôvẽ.Thứmàôngkhôngngạitiêutốntiềncủalàcáccôngnghệsảnxuấthộplon.ChínhcáccôngnghệnàyđãgiúpCC&Sluôngiữvịtrínhàsảnxuấtcóchiphíthấpnhất.

Phầnlợinhuậnkhôngtáiđầutưvàoviệccảitiếnhoạtđộngsảnxuấthộplon,đượcdùngđểmualạicáccổphần.Điềunàykhiếncholợinhuậncủacáccổphiếucònlạităngđángkể,đồngthờicũngnânggiácổphiếumànhữngcổđôngmaymắngiữlại.ChắchẳncácbạnnghĩôngConnellyđãđứngvềphíalợiíchcủacáccổđông,điềumàởnhiềucôngtykhácbịcoilàkhôngbìnhthường.

TừkhiConnellymất,côngtyđãthayđổicácchiếnlượckinhdoanh.

Hiệntại,côngtysửdụngdòngtiềnmặtkhálớncủanóđểmualạicácđốithủcạnhtranhvàpháttriểnbằngphươngpháptươngtựnhưvậy.Việctiêutiềntănglênvànợcũngtăngtheo,tuynhiên,đếnnaythìchiếnlượcmớiđãchứngtỏtạoranhiềulợinhuậnhơnsovớichiếnlượccũ.GiácổphiếuCC&Sđãtăngtừ54đô-lalêntới92đô-lavàonăm1991.

NUCORTronggiaiđoạnnày,khôngaimuốnkinhdoanhlĩnhvựcthépvìphải

cạnhtranhvớitấtcảcácđốithủNhậtBản,vàchẳngmấychốchàngtỷđô-lađầutưvàothiếtbịsẽtrởnênlỗimốt.Hainhàsảnxuấtnổitiếng:U.S.Steel(còngọilàUSX)vàBethlehemSteel,mộtthờitừnglàbiểutượngcủalòngcanđảmMỹ,đãthửtháchsựkiênnhẫncủacáccổđôngcủahọ12nămnay.CổphiếucủaBethlehemrơixuốngmức5đô-lavàonăm1986vàmấtmộtthờigiandàimớităngtrởlạinhưngởmức13đô-la/cổphầnnhưhiệnnaythìnóvẫncầnmộtthờigiandàinữamớicóthểđạtđượcmứccaonhất32đô-la/cổphầnnăm1981.USXcũngvẫnchưaquaytrởlạiđượcmứcđỉnhgiácủanóvàonăm1981.

Trongkhiđó,nếubạnđầutưmuacổphiếucủaNucorvàonăm1981,thìmỗicổphiếutrịgiá6đô-lacủabạnlúctrướcgiờđâyđãlà75đô-la,vàbạnsẽnghĩrằngngànhthéprútcụclạilàngànhđầutưcólợinhất.HoặcnếubạnmuacổphiếucủaNucorvớigiá1đô-lavàonăm1971,thìgiờchắcchắnbạnsẽbịthuyếtphụcrằngngànhthéplàmộttrongnhữngngànhkinhdoanhtốtnhấtmọithờiđại.Tuynhiên,bạnsẽkhôngnghĩthếnếubạnmuaBethlehemvớigiá24đô-la/cổphiếuvàonăm1971,vìgiờnósẽchỉbánđượcvớigiá13đô-la,chỉđemlạikếtquảtươngtựnhưđầutưđảmbảovàotráiphiếuBộtàichính.

Ởđây,chúngtalạigặpmộtngườitiếtkiệmđếnmứclậpdịnhưngcótầmnhìn–F.KenethIverson.ÔngkhôngđưacáckháchhàngcủamìnhđiăntrưatạiPhil’sDelinằmngayphíabênkiatrụsởcôngtyởCharlotte,NorthCarolina.KhôngcóphòngăndànhchogiámđốcđiềuhànhởNucor,khôngcóchiếcxelimousinenàotrongbãiđỗxe,khôngcómáybaynàocủacôngtyởsânbayvàkhôngcómộtưuđãiđặcbiệtnàochonhữngngườimặccom-plê.Khilợinhuậngiảm,ngườimặccomplêvàngườimặcbìnhthườngđềuvềnhàvớiđồnglươngítđi.Khilợinhuậntăng(thườngthìvẫnthế),tấtcảđềuđượcthưởng.

5.500nhânviêncủaNucorđềukhôngthuộcmộtcôngđoànnào,nhưnghọhòađồnghơnnhữngđồngnghiệpcủahọởcácnhàmáythépkhác,nhữngngườithuộcmộtcôngđoànnàođó.Cácnhânviêncôngtychiasẻlợinhuậnvàhọkhônglúcnàonhànrỗi.Concáihọcóhọcbổngkhiđihọc.Nếunềnkinhtếsuythoáivàsảnxuấtbịcắtgiảm,toànbộlựclượnglaođộngcủacôngtyđềulàmviệcítngàyhơntrongmộttuần,vìvậymàcôngviệcvẫnđượcchiađều.

Nucorđạtđượchaithànhtựutronglịchsửhoạtđộng.Năm1970,côngtychuyênbiếncácmảnhkimloạivụnthànhnhữngcâythépdùngđểxâydựngcôngtrình.Sauđó,khicáccôngtykhácnắmbắtđượcquytrìnhnày,Nucorđãđitrướchọmộtbước,vàhọcđượccáchsảnxuấttấmthépcánphẳngchấtlượngcao.Nhữngtấmthépcánphẳngnàycóthểlàmvỏbọccáchệthốngvàthiếtbịtựđộng.Vớikĩthuậtcánmỏnghiệnđạinày,giờđâyNucorcóthểcạnhtranhtrựctiếpvớiBethlehemsvàUSX.

SHAWINDUSTRIESKếtquảtìmkiếmcácbàibáoviếtvềcôngtynàytrongcơsởdữliệucác

tạpchíđưarahaidanhsách:mộtđoạnvănbảnđịnhdạngWordvàmộtcâutrongmộttạpchícôngnghệkhôngmấytêntuổi-Datamation.TôicũngtìmthấyhaibàiviếtvềShawIndustriestrêntờWallStreetJournalvàPRNewswire.Hìnhnhưcórấtítbàibáoviếtvềcôngty1tỷđô-la,sắptrởthànhthànhcôngty2tỷđô-la,vàchiếm20%thịphầntrongngànhthảmcủaMỹnày.

TiếptụcvớichủđềCáccơhộilớnởnhữngNơiđượccoilàítcócơhội,trụsởcủaShawnằmởDalton,Georgia,trênmộtgòđấtphíanamcủadãynúiBlueRidgecáchxasânbaychínhítnhấthaigiờ.Vềphươngdiệnlịchsử,Daltonnổitiếngvềrượu,điệunhảybằngguốcvàcâuchuyệnnăm1895vềmộtngườicongáicủavùngtìmracáchlàmnhữngtấmtrảigiườngnổinhung.Kĩthuậtlàmkhăntrảigiườngnổinhungmớinàyđãđưađếnmộtsựbùngnổvềnghềlàmkhăntrảigiườngrồinghềlàmthảm.NhưngthờiđóShawchưarađời.

Đếnmãinăm1961,Shawmớibắtđầuhoạtđộng.Ngườithànhlập,RobertShawgiờ58tuổivàvẫnlàchủtịchkiêmgiámđốcđiềuhànhvàanhtraiông,J.C.,vẫnlàchủtịchhộiđồngquảntrị.Trongnhữngbảnmiêutảsơlượctrênbáochí,RobertShawđượcmôtảlàmộtngườikiệmlời,đaphần

cácbàibáođólànghiêmtúc.Đằngsauchiếcbàncủavịchủtịchtreomộtdòngbiểungữvớikhẩuhiệurấtbắtmắtsau:“Hãyduytrìđủthịphầnnhằmkhaitháctốiđacácphươngtiệnsảnxuấtcủachúngta”.

MộtlầnônglàmmọingườiphálêncườikhiôngthôngbáorằngShawIndustriescóthểtrởthànhmộtcôngtytỷđô.TiếngcườicóthểnghethấytrêncảđoạnđườngtớicácvănphòngcủaWestPoint–Pepperell,mộtgãkhổnglồtrongngànhđãbánđượcgấpđôisốthảmcủaShaw.HọhếtđượccườinhưvậyvàocáingàymàShawmuađứttấtcảcáccôngtykinhdoanhthảmcủaWestPoint–Pepperell.

ỞnướcMỹ,tạithờiđiểmđóchưabaogiờcómộtngànhnàokinhdoanhlạitồitệhơnthế.Thậpniên60,khianhemnhàShawbắtđầunhảyvàokinhdoanhthìcứaicó10.000đô-lađềuđầutưvàomộtnhàmáythảm.VùngxungquanhDaltonđượctôđiểmbằngcácnhàmáynhỏ,khimà350nhàsảnxuấtthảmcùngquaycáckhungcửidệtvảinhằmđápứngnhucầucủacảnướcvềthảmtrêncácsànnhà.Nhucầuthìlớn,nhưngnguồncungcònlớnhơnvàcácnhàsảnxuấtthảmcũngphảnứngngaybằngcáchgiảmgiá.Điềunàyđảmbảorằnghọcũngnhưcácđốithủ,khôngaicóthểkiếmđượctiền.

Sauđóvàonăm1982,cácchủnhàpháthiệntấmgỗlótsànvàsựbùngnổkinhdoanhthảmđếnhồikếtthúc.Đếngiữathậpniênnàycóđếnmộtnửatrongsố25nhàsảnxuấthàngđầurútchânrakhỏingành.KểtừđóngànhsảnxuấtthảmtrởthànhngànhkhôngtăngtrưởngvàShawđãpháttriểnmạnhvớitưcáchlànhàsảnxuấtcóchiphíthấpnhất.Khimàtấtcảcácđốithủcạnhtranhđềuthấtbại,nólạikinhdoanhnhiềuhơn.

CứcóđồngtiềnnàolàShawlạiđổvàoviệchoànthiệncáchoạtđộngvàgiảmchiphíthấphơnnữa.Cháncảnhphảitrảtiềnchỉquácao,nómuahẳnmộtcơsởsảnxuấtchỉvàbỏluônbêntrunggianbánchỉ.Giờnócóhẳnmộthệthốngphânphốivàmộtđộixeriêng.Trongcuộctìmkiếmkhôngbaogiờkếtthúcchonềnkinhtế,ShawchọncáchkhôngduytrìmộtphòngtrưngbàythươngmạiđắttiềnởAtlanta.NócómộtchuyếnxebuýtđiAtlantavàđưacáckháchhàngtớiDalton.

Trongsuốtnhữngthờikỳtồitệnhấtcủangànhthảm,Shawđãthànhcôngkhigiữđượctỷlệtăngtrưởnghàngnăm20%.Giácổphiếucũngtăngtheođó,gấp50lầnkểtừnăm1980.Giácổphiếucógiảmchútvàocácnăm1990-91nhưnglạitănggấpđôivàonăm1992.Aicóthểtinlàchúngtasẽthấymộtcổphiếulêngiágấp50lầnnhưvậyởngànhthảm?

Tháng5/1992,việcShawmuaSalemCarpetMillsđãcànggiúpnónắmchặtngànhthảmnàyhơnnữa.Hiệngiờ,Shawdựkiếnvàocuốithếkỷnàybahoặcbốncôngtylớnsẽthốngtrịsảnxuấtthảmtrêntoànthếgiới.Cácđốithủcạnhtranhđanglongạirằngmộtcôngtylớnduynhấtsẽthốngtrịngànhsảnxuấtthảmtrêntoànthếgiới,vàhọđãbiếtđólàcôngtynào.

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/01/92

SNTV SunTelevision&Appliances 18,5đô-la

TChương12Loạicổphiếutuyệtvờiđểmua

iếtkiệmvàchovay(S&L)làloạicổphiếukhóthànhcôngtrongthờigiangầnđâynhất.Khiđềcậpđếnthuậtngữnàyngườitathườnggiữchặttúitiềncủamìnhlại.HọnghĩđếnhóađơntàitrợcổphiếuS&Ltrịgiá500tỷđô-lamàtấtcảchúngtaphảitrả,675tổchứcbịphásản

phảiđóngcửakểtừnăm1989,sựtiêuxàihoangphícủađộingũquảnlývàgiámđốccủanhữngcôngtynày,và10.000vụlừađảongânhàngđangbịFBIđiềutra.Đãcólần,từ“tinhthầntiếtkiệm”gợitanhớđếnJimmyStewartstrongtácphẩmIt’sawonderfullife(Cuộcsốngtươiđẹp),giờnólạinhắctavềCharlesKeatingvớichiếccòngtrêntay.

Kểtừnăm1988,ngườitakhôngthểcầmmộttờbáomàkhôngđọcnhữngmẩuchuyệnvềcáctổchứctiếtkiệmvàchovaybịphásản,haymộtvụkiệndânsự,khởitốhoặcnhữngnỗlựccủaQuốchộitrongviệccấpvốntàitrợ.ÍtnhấtcótớinămcuốnsáchviếtvềchủđềđángtiếcnàyvàchưacócuốnnàoviếtvềHowtoMakeaFortuneonS&Lstocks(Làmthếnàođểcóđượcvậnmaytrongđầutưcổphiếutiếtkiệmvàchovay).

Tuynhiên,vớithànhcôngcủanhữngtổchứctiếtkiệmvàchovayvượtquađượcthờikỳkhókhănhoặcvẫncòntồntại,thìcuộcsốngvẫnrấttươiđẹp.Theotỷlệvốnchủsởhữu/tàisản,thướcđosứcmạnhtàichínhcănbảnnhất,thìhiệnnaycótớihơn100tổchứctiếtkiệmvàchovaymạnhhơncảngânhànglớnnhấtnướcMỹ–ngânhàngJ.P.Morgan.ĐơncửtrườnghợpcủaPeople’sSavingsFinancialởNewBritain,Connecticut,cótỷlệvốnchủsởhữu/tàisảnlà12,5,trongkhicủaJ.P.Morganchỉlà5,17.

J.P.Morganlàngânhàngxuấtsắccònnhờcónhiềuyếutốkhác,dovậyviệcsosánhnóvớiPeople’sSavingsFinancialcóphầnnàokhậpkhiễng.Điềucốtyếulànhiềutổchứctiếtkiệmvàchovaylạicótìnhhìnhtàichínhrấttốttráingượcsovớinhữnggìtathườngnghethấy.

Cũngcónhiềutổchứctiếtkiệmvàchovaycótìnhtrạngtàichínhtồitệ,vàviệcphânbiệtchúngđóngvaitròquantrọng.Tôixácđịnhbakiểucơbản:nhữngtổchứctiêucựcdínhvàonhữngvụlừađảo,nhữngđốitượngthamlamlàmhủyhoạimộthìnhảnhđẹp,vàtheomôhìnhJimmyStewarts.Tasẽxéttừngkiểusauđây:

1.NHỮNGTỔCHỨCTỆHẠIMánh“hãythửrồisẽtin”đãnhanhchóngđượcsaochépvàthựchiện

trênkhắpnướcMỹ.Mộtnhómngười,đểđơngiản,lấyvídụ10ngườicùngnhaugóp100.000đô-la/ngườiđểmuacổphiếucủatổchứctiếtkiệmvàchovayInGodWeTrustởPhốMain.Với1triệuđô-lanàyhọcóthểgộpvới19triệuđô-latiềngửithànhkhoảnchovaymớitrịgiáxấpxỉ20triệuđô-la.

Đểkiếmđược19triệuđô-la,họđưaratỷlệlãisuấtcaoởmứchiếmcónhằmthuhútcáckỳphiếuvàovàthuêcácnhàmôigiớinhưMerrillLynchhayShearsonđểtănglượngtiềnmặt.Cáchđâyvàinăm,bạncóthểthấycácmẩuquảngcáotrênbáo:“InGodWeTrustcungcấpkỳphiếucómệnhgiálớnđượcFSLICbảođảm”.VớisựhậuthuẫncủaChínhphủ,InGodWeTrustkhônggặpkhókhăngìkhibánkỳphiếuvớitốcđộnhanhnhưkhảnănginchúng.Nhữngnhàmôigiớirấtthíchthúvớicáckhoảnhoahồngbéobởcủahãng.

Chẳngbaolâusau,cáccổđônglớnvàbangiámđốccủaInGodWeTrustchobạnbè,ngườithânvàđốitácvaykhoảndoanhthu20triệuđô-latừkỳphiếuđểđầutưvàocácdựánxâydựngmờám.Khiếnchoviệcxâydựngcáctòanhàbùngnổởrấtnhiềunơikhôngcầnthiết.Trongkhiđó,trêngiấytờ,tổchứctiếtkiệmvàchovaynàydườngnhưthuđượcnhiềulợinhuậnnhờcáckhoảnphítrảtrướckhổnglồđượclấyratừnhữngkhoảnchovaytrên.

Khoản“lợinhuận”nàyđượccộngthêmvàovốncổphầncủatổchứctiếtkiệmvàchovay,vàvớimỗiđô-lavốncổphầntănglên,cáccổđôngvàbangiámđốcsẽcóthêm20đô-lanữađểchovay.Hệthốngnàykiếmlờitrênchínhtổchứccủanó,vìthếmàcáctổchứctiếtkiệmvàchovayởthịtrấnnhưVernonởTexascũngtrởthànhcáccôngtytỷđô.Khikhoảnchovayvàtàikhoảnlớnlên,họcóđủtiềnđểđềnơncáckếtoánvàkiểmtoánviên,đồngthờithểhiệnsựngưỡngmộ,quantâmđếncácvịđạibiểuvàThượngnghịsỹtrongcácủybanngânhàngcóthếlực.

Trừmộtsốngoạilệcầnchúý,chẳnghạnnhưCharlesKeating’s,phầnlớncáctổchứctiếtkiệmvàchovaygianlậnđềuthuộcsởhữutưnhân.Chủsởhữucùngbangiámđốcthamgianhữngphivụbẩnthỉuđóhẳnđãkhôngchịusựkiểmsoátcủamộtcôngtysởhữucông.

2.NHỮNGKẺTHAMLAMKhôngnhấtthiếtbạnphảilàmộtkẻlừađảohaymộtkẻbộitínmớicó

thểkhiếnchomộttổchứctiếtkiệmvàchovaybịnhấnchìm.Tấtcảnhữnggìbạncầncóchỉlàlòngtham.RắcrốibắtđầukhibangiámđốccủaFirstBackwaterSavingsnhậnthấycácđốithủcủahọởInGodWeTrustvàcácnơikhácngàycànggiàucónhờvàonhữngkhoảnphícủacáckhoảnchovaythươngmạihọthutrướctừnhữngbạnthân.Khicácthểchếkháckiếmhàngtriệuđô-lamỗiđêmvàkhoekhoangthànhtíchđóởmỗibữatiệccốc-taithìFirstBackwatervẫnđimộtmìnhmộtđường,thựchiệncáckhoảnchovaycầmcốtàisảncủadântheolốicũlạchậu.

BangiámđốcFirstBackwaterthuêmộtchuyêngiacủaPhốWall,ôngSuspender,tưvấnchohọvềcáchtốiđahóalợinhuận.Suspenderluôngiữmộtchủkiếnđólà:mượntrựctiếpcàngnhiềutiền,nhưluậtchophép,từFederalHomeLoanBankvàsửdụngvàomộtsốthươngvụtuyệtvờigiốngnhưcáctổchứctiếtkiệmvàchovaykhácđanglàm.

FirstBackwatervayvốntừFederalHomeLoanBank,cũngbánsảnphẩmđĩaCDvàquảngcáocủahãngxuấthiệntrêncáctờbáongaycạnhquảngcáocủaInGodWeTrust.Saukhithutiềnvề,FirstBackwaterchuyểnchocácnhàđầutưpháttriểnxâycôngviên,cănhộcaocấp,vàtrungtâmmuasắm.FirstBackwaterthậmchícòncóthểtrởthànhđốitáctrongmộtsốdựánvàtạoranhiềulợinhuận.Nhưngsựsuythoáitrànđếnvànhữngngườichủsởhữucôngviên,cănhộcaocấp,vàtrungtâmmuasắmbiếnmất,cácnhàđầutưpháttriểnlạitrởthànhconnợ.TổngtàisảncủaFirstBackwater,xâydựngtrong50năm,bốchơntrongchưađầy5năm.

Vềcơbản,đâylàsựlặplạitoànbộcâutruyệncủaInGodWeTrust,chỉkháclàbangiámđốcFirstBackwaterkhôngchobạnhữucủahọvaytiềnvàcũngkhôngnhậnnhữngkhoảnhốilộ.

3.MÔHÌNHJIMMYSTEWARTSCáctổchứctiếtkiệmvàchovaythuộcmôhìnhJimmyStewartslà

nhómmàtôirấtthích.Họluônlặnglẽtạoralợinhuận.Khôngkhoatrương,chiphíđiềuhànhrẻ,họnhậntiềnđặtcọccủanhữngngườihàngxómvàbằnglòngthựchiệncáckhoảnvaythếchấpcănhộcũ.Hìnhthứcnàyphổbiếnởcácthànhphốnhỏ,cácthịtrấntrênkhắpnướcMỹvàcảởkhuđôthị

chínhmàcácngânhàngthươngmạibỏqua.Nhữngcôngtycócácchinhánhlớnvớilượngtiềngửilớnmanglạilợinhuậnnhiềuhơnsovớinhữngcôngtycónhiềuchinhánhnhỏ.

Nhờchủtrươngthựchiệnchínhsáchchứcnăngđơngiản,cáctổchứctiếtkiệmvàchovaytheomôhìnhJimmyStewartskhôngphảithuêcácchuyêngiavớigiácaođểphântíchkhoảnchovayhaychinhữngkhoảnphíđắtđỏđểtrảchonhữngnhàquảnlýkháctrongcácngânhànglớn.NócũngtránhđượcviệctiêutiềnvàongôiđềnHylạpdànhchovănphòngchính,nộithấtthờikỳNữhoàngAnnetrangtríởhànhlang,khícầunhỏ,bảngthôngbáo,cácnhàbảotrợnổitiếngvàbảngốccủanhữngtácphẩmnghệthuậttreotường.Chỉcầnápphíchdiđộnglàđủ.

MộtngânhàngnhưCiticorpthườngdùngkhoảng2,5-3điểmphầntrămtrongtoànbộdanhmụcđầutưđểchitrảchochiphícốđịnhvàcácchiphíliênquan.Dođó,họphảiđạtđượcítnhất2,5%giữachiphíbỏrachonhữngkhoảntiềngửivàsốtiềnnhậnđượctừcáckhoảnchovayđểđạtđượcđiểmhòavốn.

TổchứctiếtkiệmvàchovaytheomôhìnhJimmyStewartscóthểhoạtđộngvàtồntạitronggiớihạnrấthẹp.Điểmhòavốncủanólà1,5%.Vềmặtlýthuyết,côngtycóthểthuvềlợinhuậnmàkhôngcầncáckhoảnchovaycầmcố.Nếucôngtychi4%lãisuấtchonhữngngườigửitiềntiếtkiệmtạingânhàngthìcóthểtiếptụcđầutưkhoảng6%vàoTráiphiếuBộtàichínhvàvẫnkiếmđượclãi.Khicôngtydành8-9%đểcầmcốthìnósẽđemlạinhiềulợinhuậncaochocáccổđông.

Trongnhiềunămliền,GoldenWest,Oakland,CaliforniavẫnluônđượccoilàcảmhứngchotấtcảcáctổchứcS&LkiểuJimmyStewartskhác.GoldenWestsởhữuvàđiềuhànhbachinhánhtiếtkiệmvàchovaydướisựlãnhđạocủacặpvợchồngHerbvàMarionSandler.CôngtykếthợphoànhảogiữasựtrầmtĩnhcủaOzzie&HarrietvàsựthôngminhcủaWarrenBuffettđểđiềuhànhviệckinhdoanhthànhcông.GiốngnhưOzzie&Harriet,họcốgắngtránhnhữnghoạtđộngkhôngcầnthiết.Khôngđầutưvàocácloạitráiphiếucórủirocaovànhữngthươngvụbấtđộngsảnphipháp,nhờvậymàhọtránhđượcsựồnàokhiđượcResolutionTrustCorporation(TậpđoànTínthácGiảipháp)tiếpquản.

NhàSandlerluônmiễncưỡngkhiphảilãngphítiềnvàoviệcngungốc.Họkhôngtintưởngvàocácthiếtbịmớinênhọkhônglắpđặtmáyrúttiềntựđộng(ATM).Họkhôngthuhútngườitiềngửibằngnhữngmónquànhưlò

nướngbánhhaythùngđựngđá.Họbỏlỡcơnbùngnổnhữngkhoảnchovayxâydựngthiếuhướngdẫn.Họhăngháivớikhoảncầmcốnhàcửa,chiếmtới96%trongtổngdanhmụcđầutưcủaGoldenWest.

KhivănphòngcóphongtràotiếtkiệmthìnhàSandlerlànhữngnhàvôđịch.TôiđếntrụsởcủahọđặttạimộtquậncógiáchothuêrẻởOakland,khôngphảiởSanFrancisco–nơixuấthiệnhầuhếtcácngânhànglớn.Kháchviếngthămsẽphảinhấcđiệnthoạiđặtsẵnởphònglễtânđểthôngbáosựhiệndiệncủamình.

NhàSandlerkhôngngầnngạiđầutưtiềnvàocácchinhánhvớimụctiêugiúpchokháchhàngvuivẻvàhàilònghếtmứccóthể.NhómbímậtmànhàSandlerthườnggọi“nhómkhảogiá”,địnhkỳđượccửđếnđiềutravềdịchvụchămsóckháchhàng.

MarionSandlerđãkhẳngđịnhvịthếcủamìnhtạihộinghịcáccôngtyS&L,đượctổchứcvàogiữanhữngnăm1980quabàiphátbiểuvớichủđềưathích“kiểmsoátnăngsuấtvàchiphí”.Chủđềnàyhấpdẫnvớigiámđốccáctổchứctiếtkiệmvàchovaykhácđếnmức1/3trongsốhọrakhỏiphònghọp.HọquayranghecácbàivềcáchệthốngmáytínhvàmáyđếmtiềnmớimàkhôngthemngheSandlerphátbiểuvềviệcgiảmchiphí.Cólẽnếuhọởlạinghebàidiễnthuyếtcủacôấyvàghichúnhữngđiềucầnthiếtthìnhiềungườitrongsốhọngàynayvẫngiữđượccôngtycủamình.

Trướcnhữngnăm1980,GoldenWestlàmộttrongsốíttổchứctiếtkiệmvàchovaylàmộtcôngtyđạichúng.Sauđó,vớihàngloạtđợtchàobáncổphiếuvàogiữathậpkỷ,hàngtrămtổchứctiếtkiệmtưnhântrướcđó,hoạtđộngdướihìnhthứclà“Ngânhàngtiếtkiệmtươnghỗ”,ítnhiềucũngđượcchuyểnđổithànhcôngtyđạichúng.TôicũngkiếmđượcnhiềutừQuỹMellegan.Trongsuốtthờigiannàytôilựachọnkỹvàchỉmuacổphiếucủacôngtynàotêncótừ“hàngđầu”hoặc“tincậy”.CólúctôithúnhậntrướcbanhộithẩmcủaBarron’srằngtôiđầutưvào135trongsố145quỹtiếtkiệmgửitờquảngcáođếnvănphòngtôi.Abelsonphảnứng:“Điềugìxảyravớiđốngcònlại?”

Cóhailýdokhiếntôibịcuốnhútchếtngườibởicáccổphiếutiếtkiệmvàchovay.Thứnhất,quỹcủatôirấtlớntrongkhicáccổphiếutiếtkiệmvàchovaylạinhỏ,đếnmứcđểMagellancóthếsốngđủnhờvàocáccổphiếuđó,tôiphảitiêuthụmộtlượnglớn,giốngnhưnhữngconcávoicốgắngsốngsótnhờvàosinhvậtphùdu.Thứhaiđóchínhlàphươngthứcduynhấtđểcáctổchứctiếtkiệmvàchovaytrởthànhcôngtyđạichúng,vàkhiếncho

cổphiếunàytựđộngtrởthànhmónhờingaytừđầu.

CácchuyêngiachứngkhoántạiSNLSecurities,Charlottesville,Virginia,cótráchnhiệmtheodõisựpháttriểncủatấtcảcáctổchứctiếtkiệmhiệntại,vừacungcấpchotôithôngtincậpnhậtvềđiềugìxảyravới464tổchứctiếtkiệmvàchovaychuyểnđổithànhcôngtycổphầnsaunăm1982.Có99côngtytrongsốđósaunàyđượccácngânhàngvàcáctổchứctiếtkiệmvàchovaylớnhơntiếpquản,thôngthườngđaphầnlợinhuậnđượcchiachocáccổđông.(MộtvídụminhhọachobướcngoặtnàylàNgânhàngTiếtkiệmMorrisCounty–NewJersey.Giáchàobánbanđầuvàonăm1983là10,75đô-la/cổphiếu,banămsauMorrisđượcmualạivớigiá65đô-la/cổphiếu.)Trongsốcáctổchứctiếtkiệmvàchovayđượcchuyểnđổithànhcôngtyđạichúngnàythìcótới65tổchứcbịthấtbại,thườngthìtoànbộkhoảnlỗdocáccổđôngchịu.(Tôihọcđượcđiềunàytừchínhkinhnghiệmcủabảnthân,vìđãtừngsởhữumộtsốloạicổphiếutrongnhómnày.)Hiệnnaycònkhoảng300côngtyS&Lvẫnhoạtđộng.

PHƯƠNGPHÁPĐÁNHGIÁMỘTCỔPHIẾUTIẾTKIỆMVÀCHOVAY

Bấtcứkhinàomuốnđầutưvàomộtcổphiếutiếtkiệmvàchovay,tôiluônnghĩđếnGoldenWest,nhưngsaukhigiácủanótănggấpđôivàonăm1991,tôiquyếtđịnhtìmkiếmnhữngcơhộitốthơn.TôitìmđượcmộtsốcôngtykhilậpdanhsáchcáccổphiếutiếtkiệmvàchovayđểchuẩnbịchohộinghịBarron’snăm1992.Chắcchắnbạnkhôngthểtìmramộtmôitrườngthuậnlợihơnđểtạoramónhời.

Câuchuyệnvềcáctổchứctiếtkiệmvàchovaygianlậndầndầnkhôngcònxuấthiệntrêncáctrangnhất,thayvàođólàcâuchuyệnvềsựsụpđổcủathịtrườngnhàđất.Điềunàytrởthànhnỗisợhãithườngtrựcsuốthainăm:thịtrườngnhàđấttanvỡkéotheohệthốngngânhàngsụpđổ.MọingườivẫnnhớthịtrườngnhàđấtsụpđổtạiTexasvàođầunhữngnăm1980,mộtsốngânhàngvàtổchứctiếtkiệmvàchovaycũngsụpđổtheo,ngườitachorằngsựthiệthạitươngtựsẽxảyrađốivớicáctổchứctiếtkiệmvàchovayởphíaĐôngBắcvàCalifornia,nơimàcácnhàtàiphiệtnhàđấtđangphảigánhchịusựtrừngphạt.

NhữngsựkiệnđơngiảngầnđâynhấtmàNationalAssociationofHome

Builders(HiệpHộiXâydựngnhàởQuốcgia)đưaravềviệcgiánhàtăngvàonăm1990vàtiếptụctăngvàonăm1991khiếntôitinrằngsựsụpđổcủathịtrườngnhàđấtphầnlớnlàdotrítưởngtượngcủacácnhàtàiphiệt.TôibiếtlàtổchứctiếtkiệmvàchovaytốtnhấttheotheomôhìnhJimmyStewartshạnchếthamgiamuabáncácngôinhàhạngsang,cácvụmuabánbấtđộngsảnhoặclàcáckhoảnchovayxâydựng.Phầnlớnhọtậptrungđầutưvàocáckhoảnvaythếchấptrịgiá100.000đô-la.Lợinhuậncủahọtăngtrưởngkhátốt,cónhiềungườigửitiềngửicốđịnhvàtàisảnnhiềuhơnJ.P.Morgan.

Tuynhiên,nhữngưuđiểmcủatổchứctiếtkiệmvàchovaytheomôhìnhJimmyStewartskhôngpháthuyđượctácdụngtronglúcnguycấp.PhốWallsuysụpvìcổphiếuloạinày,cácnhàđầutưtrungbìnhcũngrơivàotìnhtrạngđó.QuỹtiếtkiệmvàchovaycủaFidelitycũngđãthunhỏđángkểtừ66triệuđô-lavàotháng2/1987xuốngcòn3triệuđô-lavàotháng10/1990.Cácnhàmôigiớigiảmsựthốngtrịtrongngànhtiếtkiệm,mộtsốthìdừnghẳnhoạtđộngtronglĩnhvựcnày.

Trướcđây,ởFidelitytừngcóhaichuyêngiaphântíchlàmviệcchínhthứcđượcphâncôngđảmtráchvềloạicổphiếuS&L:DaveEllisonchuyênvềcáccôngtylớn,cònAlecMurraynghiêncứucôngtynhỏ.MurraychuyểnđếnlàmviệctạitrườngDartmouth.Ellisonđượcphụtráchtheodõicáccôngtylớnkhác,gồmFannieMae,GeneralElectric,Westinghouse,còncáctổchứctiếtkiệmvàchovaylàviệclàmthêmcủaanh.

Cảnướccógần50chuyêngiatheodõiWal-Martvà46chuyêngiatheodõiPhilipMorris,nhưngrấtíttrongsốhọdànhtoànbộtâmhuyếtđểtheodõinhữngcổphiếuS&Lđượcgiaodịchcôngkhai.ĐiềunàydẫntớiQuytắc18củaPeter:

Khingaycảcácchuyêngiacũngnảnlòngthìđólàlúctanênmuavào.

BịcuốnhútbởicáccổphiếuS&Lgiárẻ,tôivùiđầuvàocuốnTheThriftDigest(Tậpsancáctổchứctiếtkiệm)–sáchgốiđầugiườngyêuthíchcủatôi.CuốnsáchnàydoSNLSecuritiesxuấtbảnvàđượcbiêntậpviênxuấtsắc−ReidNagle-biêntập.TheThriftDigestdàycỡquyểndanhbạđiệnthoạithànhphốBoston,mỗinămmất700đô-latiềncậpnhậthàngtháng.VớigiátrênthìchắcbạnsẽkhônggọiđặtsáchmàthayvàođóđặthẳnhaivékhứhồiđiHawaii.

NếubạntheođuổiđốitượngcổphiếuS&Lgiátrịthấp–chủđềnàytôithíchhơnviệcđiHawaiinhiều–bạnnêntìmbảnmớinhấtcủaTheThriftDigestởthưviệnđịaphươnghoặcmượnmộtcuốntừnhàmôigiới.

Hầuhếtthờigiantôiđềuchúimũivàocuốnsáchnày,trước,trongvàsaubữatối,đếnmứcmàCarolynnghĩnólàmộtquyểnKinhCựuƯớc.CóKinhCựuƯớctrongtay,tôilậpphiếughiđiểmchomỗicổphiếuS&L,liệtkê145côngtymạnhnhấttheobang,vàghilạinhữngchitiếtquantrọngsau.BảntómtắtnàycótấtcảnhữnggìbạnmuốnbiếtvềS&L:

Giáhiệntại

Khôngcầngiảithíchgìthêm.

Giáchàobánbanđầu

Khicổphiếutiếtkiệmvàchovayđượcbánvớigiáthấphơnmứcgiáchàobánracôngchúngthìđólàdấuhiệunóđangbịđánhgiáthấp.Đươngnhiêncácyếutốkháccũngcầnđượcxemxét.

TỷlệVốncổphần/Tàisản

Đâylàchỉsốquantrọngnhấttrongtấtcả,nóthểhiệnsứcmạnhtàichínhvà“khảnăngtồntại”củacôngty.TỷlệE/A(vốn/tàisản)càngcaothìdoanhnghiệpcóphạmvitínnhiệmcànglớn,từ1hoặc2(nhữngứngcửviêntrởthànhphếthải),đếnmứccaonhấtlà20(mạnhhơnJ.P.Morganbốnlần).TỷlệE/Atrungbìnhlà5,5-6,nhưngnếuởdưới5thìbạnđangởtrongvùngnguyhiểm.

TrướckhiđầutưvàomộtcổphiếuS&L,baogiờtôicũngkiểmtraxemtỷlệE/Acủanócóđạtítnhấtlà7,5haykhông.Lýdokhôngchỉlàđểtránhbịrơivàothảmhoạ,màcònvìmộtcổphiếutiếtkiệmvàchovaycótỷlệE/Acaosẽlàmtăngtínhhấpdẫn.SốvốndưnhiềusẽlàmkhảnăngchovaycaohơndođócácngânhànghoặctổchứcS&Lcũngmuốnsửdụng.

Cổtức

Nhiềucổphiếutiếtkiệmvàchovaytrảcổtứccaohơnmứctrungbình.Đâysẽlàmộtưuthếnếumộttrongnhữngcổphiếuđóđạtđượctấtcảcáctiêuchuẩnkhácvàcómứcdoanhlợicao.

Giátrịsổsách

PhầnlớntàisảncủangânhànghoặccáctổchứcS&Lđềunằmtrongcáckhoảnnợ.Mộtkhibạnchắcchắnrằngmộtcổphiếutiếtkiệmvàchovayđãtránhđượcrủirocaotronghoạtđộngchovay(xemnộidungbêndưới),bạncóthểbắtđầutinrằnggiátrịsổsáchtàisảncủanógiốngnhưbáocáotàichínhthểhiệnchínhxácgiátrịthựccủamộttổchức.Hiệnnay,nhiềucổphiếutheomôhìnhJimmyStewartscókhảnăngsinhlờicaonhấtđượcbándướimứcgiátrịsổsách.

TỷlệGiá/Thunhập(P/E)

VớibấtkỳcổphiếunàothìtỷlệP/Ecàngthấpcàngtốt.Mộtsốcổphiếutiếtkiệmvàchovayđạttốcđộtăngtrưởnghàngnămlà15%/nămcótỷlệP/Elà7hoặc8tínhtrênthunhậpcủamườihaithángtrước.Đâylàtỷlệđầyhứahẹn,đặcbiệtlàdướigócđộtỷlệP/EtổngthểcủadanhmụcS&P500là23khitôithựchiệnbàinghiêncứunày.

Tàisảnbấtđộngsảnrủirocao

Đâylàlĩnhvựcthườngxuyêncóvấnđề,đặcbiệtlàcáckhoảnchovaythươngmạivàchovayxâydựng,đãtừngkhiếnrấtnhiềutổchứctiếtkiệmvàchovaybịphásản.Khitỷlệtàisảncórủirocaovượtquá5-10%,tôibắtđầuthấylolắng.Khitấtcảcácyếutốkháccânbằng,tôithíchđầutưvàomộttổchứctiếtkiệmvàchovaycóíttàisảnnằmtrongnhómrủirocao.Vìkhôngthểđểnhàđầutưnghiệpdưphântíchmộtdanhmụcchovaythươngmạitừxa,cáchtốtnhấtlàtránhđầutưvàonhữngtổchứctiếtkiệmvàchovaycónhữngkhoảnvayđó.

DùkhôngcótrongtaycuốnTheThriftDigest,bạnvẫncóthểtínhđượctỷlệtàisảncómứcrủirocaocủamình.Kiểmtrabáocáothườngniênđểbiếtgiátrịcủatấtcảcáckhoảnchovaybấtđộngsảnthươngmạivàxâydựngtínhbằngđồngđô-la,đượcliệtkêtrongkhoảnmục“Tàisảncó”.Sauđó,xemgiátrịcủatấtcảcáckhoảnvaychưatrảtínhbằngđồngđô-la.Lấygiátrịcủacáckhoảnchovaychưatrảchiachocáckhoảnvaybấtđộngsảnthươngmạivàxâydựng,bạnsẽcóđượcgiátrịxấpxỉcủatỷlệphầntrămrủirocao.

Tàisảnkhôngsinhlợi90ngày

Đólànhữngkhoảnvaykhôngcókhảnăngtrảnợđúnghạn.Điềumà

bạnmongmuốnởđâylàtỷlệnàythậtthấp,tốtnhấtlàdưới2%tổngsốtàisảncủamộttổchứctiếtkiệmvàchovay.Đươngnhiênbạncũngkỳvọngconsốnàychỉgiảmxuốngchứkhôngtăng.Điểmphầntrămcủamộtvàikhoảnnợxấulớncóthểlàmtiêutantoànbộnguồnvốncủamộttổchứctiếtkiệmvàchovay.

Bấtđộngsảnsởhữu(REO)

Đâylàtàisảnmàtổchứctiếtkiệmvàchovayđãtịchthuđểxiếtnợ.REOlàchỉsốchobiếtnhữngkhókhănđãphátsinhtrongquákhứ,vìtấtcảđãđượcxóabỏnhưmộtkhoảnthualỗtrênsổsách.

Vìđãđạtđượcthànhquảtàichính,nênphầntrămREOcaocũngkhôngđánglongạibằngphầntrămtàisảnkhôngsinhlợicao.NhưngnếuREOtăngsẽlàđiềuđánglo.Tổchứctiếtkiệmvàchovaykhôngphảilàcôngtybấtđộngsản,vàđiềucuốicùnghọmuốnlàphảitáisởhữucácchungcưhoặcvănphòngtốnnhiềuchiphíđểduytrìvàrấtkhóbán.Thựctế,khicónhiềuREO,bạnphảithừanhậnrằngtổchứctiếtkiệmvàchovaysẽgặprắcrốinếumuốnthoátkhỏitìnhtrạngđó.

TôikếtthúcvớiviệclựachọnbảycổphiếuS&LđểgiớithiệutronghộithảocủaBarron’s,quađóbạncóthểthấyrằngtôithíchnhómcổphiếunàyđếnmứcnào.NămcổphiếutrongsốđóthuộcmôhìnhtiếtkiệmJimmyStewarts,haicôngtycònlạilàthửnghiệm,tôigọiđâylànhữngcổphiếutáisinh.Haitrongsốnămcôngtykia,GermantownSavingsvàGlacierBancorp,liêntụcđượcđềxuấtkểtừnăm1991.

NămcổphiếutheomôhìnhJimmyStewartsđềuđạtđiểmsốxuấtsắctrongcáckhoảnmụcsau:giátrịsổsách(bốntrongđóđượcbánchiếtkhấu),tỷlệvốncổphần/tàisản(tấtcảđềutừ6.0trởlên),khoảnvayrủirocao(dưới10%),tàisảnkhôngsinhlời90ngày(từ2%trởxuống),REO(dưới1%)vàtỷlệP/E(dưới11).Việchaitrongsốđómualạicổphầncủamìnhtrongmấythánggầnđâycũnglàmộtdấuhiệutíchcựckhác.RiêngđốivớiGlaciervàGermantownthìtỷlệchovaythươngmạihơicao,nhưngsaukhinghegiảitrìnhcủacácngânhàngnàythìtôithấykhôngcóvấnđềgìcả.

Tuynhiên,haicổphiếutáisinhcónhiềuchỉsốđánglongại–cácnhàđầutưbảothủnêncốgắngtránhxa.Tôichọnhaicôngtynàyđểthửnghiệmvìchúngvẫnduytrìđượctỷlệvốncổphần/tàisảncaobấtchấpnhữngkhókhănnộitại.Việccóđượctỷlệvốncổphầntíchcựcnàygiúpchúngcóđiềukiệnthoátkhỏinhữngkhókhăncủamình.Khuvựcmàhaitổchứctiếtkiệm

vàchovaynàyhoạtđộngởgầnbiêngiớiMassachusetts-NewHampshire,đâycũnglàmộtdấuhiệuthểhiệnsựổnđịnh.

Tôikhôngđảmbảonhữngcôngtynàysẽtồntạiđược,nhưngcổphiếucủachúnggiảmrấtchậm(trườnghợpcủaLawrenceSavingstừ3đô-laxuốngcòn75xu),đếnmứcmàtôithấyrằngnhữngconcáởtầngđáyvẫncóthểkiếmđượcnhiềutiềnnếumuốn.

CórấtnhiềucáctổchứcS&LtrênkhắpnướcMỹcòngiàucóbằnghoặcthậmchíhơncả5côngtyhàngđầucủatôi.Bạncóthểthấychúngởngaykhuvựcgầnnơibạnở.Nhiềunhàđầutưbắtđầuthấyhàilòngvìhọtậptrungvàonhữngcôngtynày.NhữngtổchứctheomôhìnhJimmyStewartssẽtiếptụcpháttriểndựatrênnănglựcnộitạihoặcbịtổchứckháctiếpquảnvớimứcgiácaohơnnhiềuvớimứchiệntại.

Mộttổchứctiếtkiệmvàchovay(S&L)cólượngvốnchủsởhữudồidào,khảnăngchovayvượttrộivàcơsởkháchhànggửitiềntrungthànhchínhlàđiềumàcácngânhàngthươngmạimơước.Ngânhàngthươngmạichỉcóthểnhậntiềngửitạicácbangcủahọ(đếnmộtmứcđộnàođó,quyđịnhnàysẽđượcthayđổi),nhưngcóthểchovayởbấtkỳnơiđâu.ĐóchínhlàlýdolàmchoviệctiếpquảnmộttổchứcS&Ltrởnênhấpdẫn.

GiảsửtôilàNgânhàngBoston,tôisẽgửinhữnglờiyêuvềHomePortBancorpởNantucket,Massachusetts.HomePortcótỷlệvốncổphần/tàisảnlà20%,vàtrởthànhthểchếtàichínhmạnhnhấthiệnnay.NócũngsởhữumộtthịtrườngvữngchắcvớicơsởkháchhànggửitiềntrungthànhởNewEngland,khôngmuốnthayđổithóiquengửingânhàngcủamìnhđểchạyđếnmộtquỹthịtrườngtiềntệmới.

CóthểNgânhàngBostonkhôngmuốnchovayởNantucket,nhưngmộtkhinómualạivốncổphầnvàcơsởtiềngửicủaHomePort,nócóthểtậndụngnănglựcchovaydồidàonàyđểchovaytíndụngởBostonhoặcbấtkỳnơinàotrênkhắpđấtnước.

Suốtnăm1987-1990,làthờikỳkhủnghoảngcủacáccổphiếutiếtkiệmvàchovay,hơn100côngtyđãthuộcvềcácthểchếlớnhơngiốngnhưNgânhàngBostonnhìnthấytiềmnăngởHomePort.NgânhàngvàquỹS&Lsẽtiếptụchợpnhấtvớitốcđộnhanhchóngbởilýdochínhđángtrên.Hiệntại,Mỹcóhơn7.000ngânhàngvàquỹtiếtkiệmcùngvớikhoảng6.500đơnvịnhậntiềngửi.

ThịtrấnMarbleheadnhỏbénơitôiởcósáutổchứcnhậntiềngửi,mộtnửatrongsốđócócơsởhoạtđộngtrênkhắpnướcAnh.

Bảng12-1

NChương13QuansátkỹhơncáccổphiếuS&L

hàđầutưcổphiếunghiệpdưcóthểdừnglạitạiđây,chọnlấynămtổchứcS&LtheomôhìnhJimmyStewarts,rồiđầutưmộtlượngtiềnbằngnhauvàomỗicổphiếuđó,vậylàchỉcầnngồiđợitiềnlời.MộtcổphiếuS&Lcóthểđemlạilợinhuậnvượtquákỳvọng,ba

cổphiếutạmổn,cổphiếucònlạithìkémhơnmộtchút.NhưngkếtquảtổngthểvẫnhiệuquảhơnlàđầutưvàomộtcổphiếuđượcđịnhgiáquácaonhưCoca-ColahoặcMerck.

Làmộtkẻ“tòmò”,lạikhôngbaogiờmuốndựahoàntoànvàothôngtinlấytừngườikhác,tôithườngtìmcáchliênhệvớicáccôngtytrướckhiđầutưtiềnvàochúngđểnângcaohiệuquảlựachọncủabảnthân.Việcnàylàmtăngcướcđiệnthoạinhưngvềlâudài,nólạigiúptôikiếmđượcnhiềutiền.

ThôngthườngthìtôihayliênhệvớiChủtịch,hoặcCEO,hoặcmộtcánbộcấpcaonàođótrongcôngty.TôicũngcốgắngtìmkiếmnhữngthôngtincụthểhoặcsựngạcnhiênmàchưanhàphântíchnàocủaPhốWallchúý.ChẳnghạnnhưngânhàngGlacierBancorpthựchiệnchovaythươngmạinhiềuhơnsovớimứcmàtôivẫnnghĩvềmộtngânhàngtiếtkiệmlớn.Chắchẳntôiđãchẳngmuahaygiớithiệucổphiếunàynếukhôngkhámphárathôngtinấntượngđó.

Bạnkhôngnhấtthiếtphảilàmộtchuyêngiamớiđượctiếpcậnvớimộttổchứctiếtkiệmvàchovay,nhưngbạncầnphảicókháiniệmcơbảnvềhoạtđộngkinhdoanhcủanó.MỗitổchứcS&Lđềumongmuốncóđượcnhữngkháchhàngtrungthànhgửitiềnvàocáctàikhoảntiếtkiệmvàtàikhoảnvãnglaicủahọ.Nócầnkiếmtiềnbằngcáchchovaylấylãibằngsốtiềntiếtkiệmđó,tấtnhiênlàkhôngchonhữngđốitượngkháchhàngkhôngcókhảnăngthanhtoánvay.TổchứcS&Lcũngcầngiảmthiểuchiphíhoạtđộngnhằmtốiđahóalợinhuận.Cácngânhànghaythíchtồntạinhờvàocácconsố3và6:vayvốnvớimứclãisuấtlà3,chovayởmứclãisuấtbằng6,chơigolflúc3giờchiều.

Dầusaotôicũngđãgọiđếnsáungânhàngtiếtkiệmvàchovay(bốnngânhàngpháttriểnmạnhvàhaingânhàngtáisinh)đểthuthậpnhữngthôngtinchitiếtcóliênquan.RiêngcôngtytàichínhEaglelàtôikhông

muốnlàmphiềnvìgiờlàtháng9–làthángkếtthúcnămtàikhóa,tôivẫnkịpthờilấyđượcbảninbáocáothườngniêncủacôngtyđểtìmhiểuthôngtinchitiết.Nógiốngnhưmộtgiấcmơcủangườigiámsátngânhàng.Báocáothườngniêncủacácngânhàngtiếtkiệmvàchovaykhácchỉđượccungcấptrongtháng2hoặctháng3tới.Dướiđâylànhữngthôngtintôicóđượcsaukhigọi.

GLACIERBANCORPTôitiếpcậnvớicổphiếuGlacierngaysaungàylễGiángsinh.Tôiđến

vănphòngtạiBostontrongtrangphụcquầnkẻsọcvàáonỉ.Tòanhàvắngvẻ,duychỉcótôivàngườibảovệ.

Kỳnghỉlàthờiđiểmtuyệtvờiđểthựchiệnloạicôngviệcnày.Tôiluônthấyấntượngkhithấyvịlãnhđạonàongồiởbànlàmviệccủahọvàongày26/12.

Từnhữngmẩuchuyệntrongtrínhớ,tôimởhồsơvềGlacierBancorpraxem.Giácổphiếukhiđólà12đô-lamộtcổphần,tăng60%sovớinămtrước.Tổchứcnàytăngtrưởngvớitốcđộtừ12-15%,cổphiếubánvớigiácaohơngấp10lầnsovớilợinhuận–nhưngkhôngquárủiro.

GlacierBancorptrướcđâycótênlàFirstFederalSavingsandLoanofKalispell,vàtôithíchgiữnguyêntêncũhơn.Tôiluônthấyvữngtâmhơnkhithấycáitênquenthuộcvàmangtínhđịaphương.Tôithíchsựquenthuộcvàgầngũihơnlàsựthayđổivàphứctạp,bởiđiềuấythườngnóilênrằngcôngtyliềulĩnhcảithiệnhìnhảnhcủamình.

Tôithíchcáccôngtygắnbóvớicôngviệckinhdoanhvàlấyhìnhảnhđảmbảochochínhhọ.Cómộtxuhướngkhôngmayđólàcáccôngtytàichínhbỏtừ“bank”khỏitêncôngtyvàthaythếbởitừ“bancorp”.Ngânhànglàgìthìtôibiết,nhưngtừ“bancorp”khiếntôikhôngantâm.

DùsaothìngườingheđiệnthoạiởGlacierBancorp,KalispellnóivớitôirằnghọđangtổchứctiệcchiataymộtnhânviênsắpnghỉhưuvàsẽbáolạivớichủtịchCharlesMercordlàtôiđãgọi.ChắchẳnhọđãkéoôngấyrakhỏibữatiệcvìchỉmấyphútsauMercordgọilạichotôi.

HỏichủtịchhoặcCEOcủamộtcôngtyvềthunhậpcủanólàmộtđề

nghịtếnhị.Bạnsẽchẳngđiđếnđâunếuluônbuộtmiệng:“Nămtớicácôngsẽkiếmđượcbaonhiêu?”Trướchết,bạncầntạomốiquanhệtốtđẹp.Chúngtôinóichuyệnvềcácngọnnúi.TôikểvềchuyệngiađìnhLynchtớicácbangởphíaTâyđểngắmcôngviênquốcgiavàchúngtôirấtyêuMontana.Chúngtôinóivềngànhcôngnghiệpgỗ,concúkhoang,khutrượttuyếtBigMountain,xưởngđúcđồngcủaAnacondanơitôithườngđếnthămvànghiêncứu.

Rồitôichuyểnsangnhữngcâuhỏinghiêmtúccóliênquannhiềuhơnđếnđầutưnhư:“Dânsốởkhuvựcđóthếnào?”“Độcaocủathànhphốsovớimựcnướcbiểnlàbaonhiêu?”dầndầntôiđiđếnýquantrọnghơn:“Ngàisẽmởthêmchinhánhmớihaysẽgiữnguyênvớinhữngthànhquảngàiđangcó?”TôicốgắngnắmbắtđượctâmtưcủaGlacier.

“Cógìbấtthườngtrongquýbanàykhông?”Tôitiếptục.“Tôibiếtngàiđãkiếm38xu”.Tốtnhấtlàcầnthêmthắtvàomỗiyêucầuvớimộtchútthôngtin,nhưvậyngườinghesẽnghĩlàbạnđãthựchiệncôngviệcnghiêncứucủamình.

GlacierBancorpđangởvàotrạngtháilạcquan.Cáckhoảnnợkhóđòigầnnhưkhôngcó.Trongcảnăm1991,họchỉphảixóabỏ16.000đô-lanợxấu,vàlànămthứ15liêntiếpngânhàngthựchiệnnângcổtức.Họmuathêmđượchaitổchứctiếtkiệmvớinhữngcáitênrấttuyệtvời:FirstNationalBankscủaWhitefishvàFirstNationalBankscủaEureka.

Điềunàychothấycóbaonhiêutổchứctiếtkiệmvàchovaypháttriểnmạnhhơnsẽđẩynhanhtốcđộtăngtrưởngcủahọtrongnhữngnămtới.HọsẽmualạicáckhoảntiềngửicógiátrịtừcáctổchứcS&Lgặpkhókhănhoặckhôngtồntạinữa.GlaciercóthểsápnhậpFirstNationalcủaWhitefishvàohệthốngcủamìnhvàchovaynhiềuhơnnhờbổsungnguồntiềngửicủaWhitefish.Ngânhàngnàycũngcóthểthựchiệngiảmchiphíquảnlýhànhchính,vìhaitổchứctiếtkiệmvàchovaycùnghoạtđộngsẽtốníthơnmột.

ĐềcậpvềWhitefish,tôinói:“Ôngsẽxâydựngmộtnguồnlựctốtởđâychăng?”,“Tôitinchắcđâylàmộtbướctiếntốt,ngàiquảlàtínhtoánkhônngoan”.ĐiềuduynhấtkhiếntôilolắnglàGlaciercóthểphảichiquánhiềuchoviệcmualại,nhưngtôichỉđềcậpđếnvấnđềnàymộtcáchgiántiếp.“Tôiđồrằngngàiphảitrảvớimứccaohơngiátrịsổsáchchoviệcnày,”tôinóivàtìmcáchthuyếtphụcvịchủtịchcủaGlacier’sthừanhậntrườnghợpxấunhất.Nhưngkhông,Glacierkhôngphảichinhiềunhưvậy.

Chúngtôicùngnóivềtỷlệchovaythươngmại9,2%củaGlacier,bảnthốngkêcóvấnđềmàtôilấyđượctừTheThriftDigest.NếuđâylàngânhàngNewEnglandthìconsốcaonhưvậycóthểlàmtôisợphátkhiếp,nhưngMontanakhônggiốngnhưMassachusetts.VịchủtịchcủaGlacierđảmbảovớitôirằngGlacierBancorpkhôngthựchiệnchovayđốivớichủthầuxâydựngcáccaoốcvănphònghoặccáckhunghỉdưỡngkhóbán.HầuhếtcáckhoảnchovaythươngmạicủaGlacierđềudànhchoviệcxâydựngnhàchungcư,mànhucầunàylạirấtlớn.DânsốởMontanangàymộttănglên.Mỗinăm,cóhàngnghìnngườidândicưtừCalifornia-vùngđấtsươngmùvànhiềugánhnặngvềthuế−đếnđâylàmmậtđộdânsốởBigSky(10)ngàymộttănglên.

Trướckhigácmáy,baogiờtôikếtthúcbằngcâuhỏi:Trongcáccôngty,ôngngưỡngmộcôngtynàonhất?NếuchỉđơnthuầnlàviệcCEOcủaBethlehemSteelnóivớitôirằngôngtangưỡngmộMicrosoftnhấtthìcũngchẳngcómấyýnghĩa,nhưngkhingườiđứngđầumộttổchứcS&LnóirằngôngtangưỡngmộmộttổchứcS&Lkhác,thìđiềuđócónghĩarằngtổchứcS&Lkiahẳnđangcóhướngđiđúngđắn.Bằngcáchnàytôiđãtìmđượcrấtnhiềucổphiếutốt.Vìthế,khiMercordđềcậpđếnUnitedSavingsvàSecurityFederal,tôiđãkẹpđiệnthoạivàocổvàmởngaycuốnsổtayhướngdẫnvềchứngkhoánđểđánhdấu,UBMTvàSFBM,rồibổsungnhữngcáitênnàyvàodữliệucủamáyQuotrontrongkhivịchủtịchđangmiêutảvềchúng.CảhaiđềulàtổchứctiếtkiệmởMontanavớitỷlệvốncổphần/tàisảnrấtấntượng(20%tạiSecurityFederal!).Tôichochúngvàodanhsách“đánhgiásau”củamình.

TỔCHỨCTIẾTKIỆMGERMANTOWNTôigọiđiệnđếnGermantownvàotháng1,chỉmộtngàytrướckhitôi

bayđếnNewYorkđểdựHộithảoBarron’s.Đâycũnglàmộtcôngtykhácđượctôigiớithiệutừnămngoái.Cổphiếunàytrướcđâycógiá10đô-la,giờlà14đô-la.Germantownthuvềlợinhuận2đô-la/cổphần,khiếnchotỷlệP/Edưới7.Giátrịsổsáchcủanólà26đô-la,tỷsuấtvốncổphần/tàisảnlà7,5,tỷlệnợxấudưới1%.

GermantowntọalạctạivùngngoạiôPhiladelphia.Tổchứcnàycótổngtàisảntrịgiá1,4tỷđô-la-mộtkỷlụctuyệtvời,đếnnaychưamộtcôngtymôigiớinàovượtquađượckỷlụcnày.Tôichuẩnbịchocuộcnóichuyệnđiệnthoạibằngcáchđọckỹbảnbáocáothườngniênmớinhấtcủatổchức

này.Lượngtiềngửităng,nghĩalàkháchhànggửitiềncủahọởđây,nhưngcáckhoảnchovaythìgiảm.Phầntàisảncóbịghigiảmsúttrongbảngcânđốikếtoán.Điềunàychothấycácngânhàngcóxuhướngthậntrọngvàhạnchếviệcchovay.

Tôitìmrathêmnhiềubằngchứngchothấycácnhàbăngthậntrọngđốivớikhoảnmục“chứngkhoánđầutư”,làkhoảnmụctănglên50triệuđô-lasovớinămtrước.ChứngkhoánđầutưgồmcóTráiphiếuBộtàichính,tráiphiếu,cổphiếuvàtiềnmặt.Tổchứctiếtkiệmvàchovaynàololắngvềnềnkinhtếhoặcmứcđộtínnhiệmcủakháchhàngthìđầutưtàisảncủamìnhvàotráiphiếu,giốngnhưcácnhàđầutưcánhânvẫnlàm.Khinềnkinhtếtăngtrưởngvàviệcchovayvốnlàantoàn,Germantownsẽbánchứngkhoánđầutưcủamìnhrồichovaynhiềuhơn,vàđiềunàysẽgiúpcholợinhuậncủanótănglêngấpbội.

Liênquanđếnchủđềnày,tôitiếnhànhkiểmtrabáocáokếtquảhoạtđộngkinhdoanhđểxemcóyếutốbấtthườngnàokhiếnchocácnhàđầutưhiểusaivấnđề.Bạnchắchẳnkhôngmuốntrởthànhkẻngốckhimualoạicổphiếusaukhicôngtybáocáolợinhuậnthuđược,chỉđểpháthiệnrằngkếtquảđólàsai,vìđôikhicũngcótrườnghợpnhưvậyxảyra,giốngnhưtrongviệcbánchứngkhoánđầutư.Nhưngởđây,tôilạithấyhoàntoànngượclại−Germantownđãbịthualỗtừviệcbánchứngkhoáncủamình,làmgiảmthunhậpthườngxuyên,nhưngcũngchưađủđểtạorasựkhácbiệtlớn.

“Chúngtôiđanggặpphảichuyệnchánlắm,”CEO,MartinKleppenóivậykhitôigọiđiệnchoông.Đâylàloạithôngtinmàôngấyhẳnbiếtrõlàtôithích.“Chúngtôicòncóbảngcânđốikếtoánhợpnhất.Nếuchúngtôicógặpkhókhănthìnhữngtổchứckháccũngđangtrongtìnhthếnguykhốn.”

Banđầucórấtítnhữngkhoảnlỗdochovayvànợkhóđòi,vàngàycàngíthơntheothờigian.Tuynhiên,Germantowntựbảovệmìnhbằngcáchbổsungthêmvàoquỹdựphòngthualỗchovay,làmchothunhậpbịgiảmđitrongngắnhạnnhưngtănglêntrongdàihạn,khimàcáckhoảndựtrữchưadùngđếnđượchoànlạitrongvốngóp.

KhuvựcxungquanhGermantownkhôngphảilànơipháttriểncholắm,songngườidânvùngnàyluôncótiềntiếtkiệmvàlànhữngkháchhànggửitiềntrungthành.GermantownSavingssẽkhônglãngphínhữngđồngtiềnấy.Tôinhậnthấytổchứctiếtkiệmvàchovaythậntrọngnàysẽvượtquanhiềuđốithủthiếubấtcẩnhơnvàsẽđạtđượcmứclợinhuậndướiđườngphâncách.

SOVEREIGNBANCORPNgày25/11/1991,tôitìnhcờđọcbài“HometownLendertotheWell-

Heeled”TrêntạpchíBarron’s.BàibáođềcậptớiviệcSovereignBancorplàmgiàuchovùngĐôngNamPennsylvania.TôithíchđoạnkểvềtiếngchuôngrunglênởmộtchinhánhcủaSovereignmỗikhicókhoảnvaythếchấpđượcthôngqua.

Đâykhôngphảilàlầnduynhấttrongsựnghiệpcủamìnhtôiđượcbiếtđếnmộtloạicổphiếuquatờtạpchítuần.Tôitiếnhànhkiểmtrabáocáonămvàbáocáoquý.Trongtấtcảcáckhoảnmụcquantrọng,Sovereignđềuđạtđượcđiểmtốt.Tỷlệnợxấuchiếmkhoảng1%tổngtàisản.Cáckhoảnchovayxâydựngvàthươngmạilà4%.Sovereigndànhmộtkhoảndựtrữđủđểbùđắpchotấtcảnhữngkhoảnnợkhóđòi.

SovereigncũngmualạiđượchaitổchứctiếtkiệmởNewJerseytừResolutionTrustCorporation,khiếncholượngtiềngửivàthậmchícảthunhậpcủatậpđoàntănglên.Đểcóthêmthôngtinchitiết,tôigọichoJaySidhu,vịchủtịchgốcẤnĐộcủaSovereign.ChúngtôinóichuyệnvềBombayhoặcMadras,nơinămtrướctôiđãđếntrongmộtchuyếnđitừthiện.

Khichúngtôibànđếnnhữngchủđềnghiêmtúc,ôngSidhunóirằngbangiámđốcquyếttâm“tăng”doanhsốkinhdoanhítnhất12%/năm.Trongkhiđó,theođánhgiámớinhấtcủacácnhàphântíchvàonăm1992thìcổphiếuđượcbánvớitỷlệP/Elà8.

Sovereignđãbánthêm2,5triệucổphầntrongnăm1991.Chúngtôicũngđềcậpđếnlợiíchkhimộtcôngtymualạicổphầncủachínhnókhicókhảnăng.Ngượclại,cũngkhôngtốtkhicôngtytăngsốcổphần.HậuquảcủađiềunàycũnggiốngnhưkhiChínhphủinthêmtiền:sẽlàmchogiátrịđồngtiềnbịmấtđi.

ÍtnhấtthìSovereignkhônglãngphíkhoảndoanhthubáncổphiếucủamình.TổchứcnàydùngsốtiềnđóđểmuathêmnhữngđơnvịđanggặpkhókhăntừResolutionTrust.

TôihàilòngkhipháthiệnhìnhmẫuchothànhcôngcủaôngSidhulạichínhlàGoldenWest.Vềcơbản,ôngmuốnthựchiệntheomôhìnhtiếtkiệmcủaSandlersbằngcáchtăngnguồnchovayvàgiảmcácchiphí.Đối

vớicáckhoảntiềnnhânviênmàlãnhđạothừahưởngtừviệcthôntínhcáctổchứckhácgầnđây,tổngsốlêntới2,25%,nhiềuhơnGoldenWest1%,nhưngôngvẫncốgắnggiảmconsốnàyxuốngthấphơn.Thựctế,việcsởhữu4%cổphầnkhíchlệôngrấtnhiềutrongviệcthựchiệnkếhoạchnày.

Thayvìgiữcáckhoảnthếchấpnhưcáctổchứctiếtkiệmkhácvẫnlàm,SovereignquyếtđịnhchỉchuyênvềchovayvàbánchúngchocácgãkhổnglồchuyênkinhdoanhthếchấpnhưFannieMaehoặcFreddieMac.ChiếnlượcnàygiúpSovereignthuhồivốnnhanhhơnvàsauđótáiđầutưvàocáckhoảnthếchấpmới,kiếmlờitừcácđiểmcóđượcvàlệphítrảtrước.Nguycơcủasởhữutàisảnthếchấpđượcchuyểngiaosangnơikhác.

Dùvậy,Sovereignrấtthậntrọngđốivớicáckhoảnchovayđượcthôngqua.Họrấtưathíchcáckhoảnchovaythếchấpnhàở.Từnăm1989,họđãkhôngthựchiệncáckhoảnvaythươngmại.Khoảnchovaythếchấpnhàởtrungbìnhcủahọkhôngvượtquá69%giátrịtàisảnthếchấpcủakhoảnvayđó.Mộtsốcáckhoảnnợxấuđượcđiềutrakỹlưỡng,từđóSovereignbiếtđượcnguyênnhângâyravàkhônglặplạisailầmđó.

TôiđãhọcđượcmộtsốđiềumớilạtừSidhucũngnhưtừcáccuộcchuyệntròvớinhiềucôngtykhác.Ôngmôtảphươngphápmàcácngânhàngvàtổchứctiếtkiệmchovaybấtcẩnđãchegiấucáckhoảnnợxấucủahọ.Nếu,giảsử,mộtchủthầuxâydựngmuốnvay1triệuđô-lachodựánthươngmại,ngânhàngsẽchohọvay1,2triệuđô-labằngcáchđánhgiáthổiphồng.Khoản200nghìnđô-lakiađượcgiữlạilàmkhoảndựtrữtạingânhàng.Nếuchủthầukhôngtrảđượckhoảnvay,ngânhàngcóthểdùngsốtiềnđóchivàokhoảnchủthầuphảitrả.Bằngcáchnày,khoảnnợxấuvẫnđượcghilàtốttrongsổsách−ítnhấtlàtạmthời.

Tôikhôngbiếtcónhiềucôngtylàmnhưvậyhaykhông,nhưngnếuSidhuđúngthìđâythêmmộtlýdonữađểtatránhđầutưvàongânhàngvàcáctổchứcS&Lcódanhmụcđầutưlớnvàocácbấtđộngsản.

PEOPLE’SSAVINGSFINANCIALTôigọiđiệnchoGiámđốctàichínhJohnG.Medvectạitrụsởcôngtyở

NewBritain,Connecticut,gầnHartford.ÔngMedvecchobiếtrấtnhiềungânhàngyếukémđãthấtbạiởvùngnày,giúpcủngcốthêmvịtrícủaPeople’sSavingsFinancial(QuỹTiếtkiệmNhândân)nhưmộtnơiantoàn

đểgửitiền.Tổchứcđãtậndụngđượclợithếnàybằngcáchquảngcáo:Lýdolàvìđâylàmộttổchứcantoànvớitỷlệvốncổphần/tàisảnlà13.Nhờviệcquảngcáonày,tổngsốtiềngửivàotổchứcnàyđạt220triệuđô-latrongnăm1990vàtănglên242triệuđô-latrongnăm1991.

Tỷsuấtvốncổphần/tàisảncủatổchứcsẽcaohơnnếunókhôngdùngmộtphầnvốnđểmualạicổphần.Tronghaigiaiđoạn,tổchứctiếtkiệmvàchovayởConnecticutnàyđãmualại16%sốcổphầncủachínhnóvàdùngđến4,4triệuđô-lađểlàmviệcnày.NếucôngtytiếptụcmualạicổphầnthìmộtngàynàođócổphiếuPeople’sSavingsFinancialsẽkhanhiếmvàcógiátrịcao.Đốivớimộtsốítcổphầnđanglưuhành,thunhậptrêncổphầnsẽtănglênchodùtìnhhìnhkinhdoanhkhôngthayđổi.Khicôngviệckinhdoanhtốtthìgiácổphiếulênvùnvụt.

Cácnhàquảnlýcôngtythườngchỉnóimiệngrằngsẽ“giatănggiátrịcủacổđông”,songlạirangoàilãngphítiềncủavàonhữngkhoảnthôntínhhoangtưởng,bỏquacáchthứcđơngiảnvàtrựctiếpnhấtđểthưởngchocổđông,mualạicổphần.NhữngdoanhnghiệpthôngthườngnhưInternationalDairyQueenvàCrownCork&Seallạilànhữngtổchứclàmnênđiềukỳdiệutrênthịtrườngchứngkhoán,bởivìbangiámđốccáccôngtynàycamkếtmualạicổphần.ĐócũnglàcáchkhiếnchogiácổphiếuTeledynetănglêngấp100lần.

TổchứcPeople’sSavingsFinanciallầnđầutiênchàobáncổphầnracôngchúngvàonăm1986,khiđógiácủamỗicổphầnlà10,25đô-la.Nămnămsau,hoạtđộngkinhdoanhcủatổchứcnàyngàymộtlớnmạnhhơnvàthuđượcnhiềulợinhuậnhơnmặcdùcóítcổphầnđanglưuhànhhơn,vàcổphiếulúcđóđượcbánvớigiá11đô-la.Điềugìđãlàmgiảmgiácổphiếuvậy,tôiđồrằng,cólẽcôngtyđãphảihoạtđộngtrongmộtđiềukiệnkhôngtốt.Tôikhôngnghĩtheocảmtính,màýtôimuốnđềcậpđếnConnecticut.

Saukhixemxéttấtcảcácyếutố,tôimuốnđầutưvàomộttổchứctiếtkiệmvàchovaychứngtỏđượckhảnăngtồntạitrongđiềukiệnkhókhăn,hơnlàmộtcôngtyphátđạtkhinềnkinhtếnởrộmàchưađượcthửtháchquathờikỳkhókhăn.

Trongcuốnsổtayvềcáctổchứctiếtkiệmcủamình,tôicóchúthíchrằngtỷlệnợxấuchỉtươngđốiởmức2%,nhưngtôilạimuốnkiểmtravấnđềnàykỹhơn.Medvecchobiết2%mónnợkhónàylàdocáckhoảnchovayđểxâydựng,vàtổchứchiệnkhôngthựchiệnthêmcáckhoảnchovayloạinày.

Quỹđãchấpnhậnthiệthạikhicáckhoảnnợxấuđượcxóabỏ.BướctiếptheoQuỹsẽphảitịchthunhữngtàisảnthếchấp.Medveclặplạinhữnggìtôiđãngheởnhữngnơikhácvềquátrìnhtịchthuvừakéodài,vừatốnkémcủatổchứcnày.Phảimấthainămđểkhôngdínhgìđếncácconnợbịphásản.ChuyệnnàykhônggiốngScroogesathảiBobCratchit,buộcanhtavàTinyTimrangoàiđường,vìhầuhếtcáctrườnghợpvỡnợởPeople’sSavingsFinancialđềulàcáckhoảnchovaythươngmại,hoặccácnhàtàiphiệtcóthểănbámởđóhàngthángmàkhôngmấtphí,chođếnkhinhữngbiệnpháphợpphápcủahọkhôngcònhiệulực.

Rốtcuộcthìtàisảnxiếtnợđượcbúttoánvàokhoảnmục“bấtđộngsảnsởhữu”,vàtừđótổchứctíndụngbịthiệthạicóthểcốgắngbánnhữngtàisảnnàyvàthulạimộtgiátrịnàođóchokhoảnvaybịlỗsaumộtthờigiandài.Trongmộtvàitrườnghợp,bênchovaycóthểthuvềnhiềulợinhuậnhơnmongđợi,cómộttiềmnăngởđây.

Medvecvàtôicònthảoluậncảvềtìnhhìnhkinhdoanhởkhuvựcnày.BạnthườnglongạivềđiềunàykhinhắcđếnConnecticutvàonăm1992.MedvecchobiếtcáchãngchếtạophầncứngtừnglànơicầnlaođộngnhiềunhấtởNewBritain,nhưngbâygiờchỉcònlạiStanleyWorks.CentralConnecticutStateUniversityvàNewBritainGeneralHospitalđãtiếpnhậnmộtphầnnhâncôngnhànrỗinày,nhưngtỷlệthấtnghiệpvẫncao.

Trướckhichúngtôigácmáy,tôiđưaracâuhỏinhưmọilần:nêutênđốithủcạnhtranhmàôngấntượngnhất.MedvecnóiđếnAmericanSavingsBankcủaNewBritain,vớitỷlệvốncổphần/tàisản12%,ngânhàngnàyvẫnchưachàobánracôngchúng.Tôimuốnláixeđếnđóvàmởmộttàikhoảnđểtừđócóthểthamgiagiaiđoạnđầutiêncủamộtquytrìnhchàobáncổphầnracôngchúngcuốicùng.

FIRSTESSEXĐâylàmộttronghaicổphiếutáisinhđầutiêncủatôi.Trongtrườnghợp

này,côngtykhônghưởnglợigìkhimualạicổphiếucủachínhnó.FirstEssexcổphầnhóanăm1987,támtriệucổphiếubánvớigiá8đô-lamộtcổphiếu,hainămsau,chứngkhoánkhôngđemlạilợinhuậnnàocả,bangiámđốcđãmualạihaitriệucổphiếubằngvớigiábánbanđầu.Nếunhưđợiđếnnăm1991thìhọcóthểđượcmuavớimứcgiáchỉbằng1/4,vìkhiđógiácổphiếuchỉcòn2đô-la.

ĐâylànhữngsốliệuđánglongạitrongtậptàiliệuvềFirstEssexcủatôi−tỷlệnợkhôngsinhlờichiếm10%tàisản,3,5%bấtđộngsảnsởhữu,13%cáckhoảnchovayxâydựngvàthươngmại.TổchứctiếtkiệmvàchovaynhỏnàyởLawrence,Massachusetts,đãlỗtới11triệuđô-lanăm1989và28triệuđô-latrongnăm1990,dohậuquảcủaviệcnhiệttìnhchovayđốivớicácchủthầupháttriểnchungcưvànhữngôngtrùmngànhbấtđộngsản,nhữngkẻđãbịtrắngtaytrongcuộcsuythoái.LawrencenằmởphíabênkiabiêngiớivớiNewHampshire,mộttrongnhữngđiểmbịsuythoáinặngnghềnhấttrênkhắpNewEngland.

“Câucáởtầngđáybằngsợidâydàihơn180mét”làcáchmàCEOcủaFirstEssex,LeonardWilson,môtảvềtìnhthếkhókhăncủamìnhkhitôiđiệnthoạichoông.Trongbanămkhủnghoảng,côngtynàyphảiđốimặtvớimộtloạtđềxuấtxiếtnợ,mỗilầnlạilàmộtcúsốcđốivớithunhậpcủacôngty,mỗilầnlạikhiếnFirstEssexphảisởhữuthêmmộtphầnbấtđộngsảnnữa,chođếnkhicôngtycạnkiệttiềnmặtnhưnglạicórấtnhiềutòanhàbỏkhôngmàchẳngaimuốnmua.Côngtytrởthànhmộtchủsởhữubấtđộngsảnbỏtrốnglớnnhấtkhuvựcnày.

Mặcdùvậy,giátrịsổsáchcủaFirstEssexvẫnđạt7,875đô-la/cổphầnvàlượngvốnchủsởhữuduytrìvẫnđủđểcótỷlệvốncổphần/tàisảnlà9đô-la.Nhưngcổphiếunàylạichỉcógiá2đô-la.

ThậtmạohiểmkhiđầutưvàonhữngtổchứctiếtkiệmvàchovaynhưFirstEssextrongthờibuổikhókhănnày.Nếuthịtrườngbấtđộngsảnthươngmạiổnđịnhvàtìnhtrạngxiếtnợchấmdứt,côngtysẽvượtquađược,vàcuốicùngsẽbùđắpđượcnhữngkhoảnlỗ.Cổphiếunàycóthểdễdàngtănglênđến10đô-la.Vấnđềởđâylàkhôngthểbiếtkhinàovàliệuthịtrườngthươngmạicóổnđịnhkhôngvàsựsuythoáinàysẽdiễnbiếnrasao.

Trongbáocáothườngniên,tổngcáckhoảnchovaythươngmạicủaFirstEssexlà46triệuđô-lavàocuốinăm1991.Vốnchủsởhữucủacôngtycũngđạt46triệuđô-la.Tỷlệcânbằnggiữavốnvàcáckhoảnchovay(1:1)nàygiúptacóthểyêntâmphầnnào.Nếu50%cáckhoảnvaythươngmạiđóbịxấuđithìFirstEssexsẽmất50%vốncủamình,nhưngcôngtyvẫntồntại.

LAWRENCESAVINGS

Lawrencelàmộtcổphiếuthửnghiệmkháccủatôiđếntừcùngmộtkhuvực,ởthunglũngMerrimack.CôngtynàycũngcóvấnđềgiốngnhưFirstEssex–mộtnềnkinhtếyếukémởđịaphương.Chúngcóchungmộttìnhhuống:Cáctổchứctiếtkiệmvàchovayđổxôvàohoạtđộngchovaythươngmại,thualỗtớihàngtriệuđô-la,giácổphiếusụtgiảm.

Theobáocáothườngniênnăm1990,Lawrencevẫncótỷlệvốncổphần/tàisảnlà7,8,nhưngđếnkhitôitiếnhànhphântíchthìtìnhhìnhcôngtyđãtrởnênnguyhiểmhơncảFirstEssex.Cáckhoảnchovaykinhdoanhbấtđộngsảncủacôngtychiếmtới21%danhmụcchovaytíndụng,trongkhiđótạiFirstEssexkhoảnnàychỉchiếm13%.Lawrencethựchiệnchovaythươngmạinhiềuhơn(trịgiákhoảng55triệuđô-la),vàcósốvốnbanđầu(27triệuđô-la)íthơnFirstEssex.Dođó,rủirotrongtrườnghợpnàylàrấtcao.NếunhưmộtnửatrongsốcáckhoảnchovaythươngmạicủaLawrencebịxấuđithìnósẽphásản.

Đâychínhlàcáchthứcđểbạnđánhgiámộtcổphiếutiếtkiệmvàchovaymangtínhthửnghiệm:tìmhiểuthựcchấtvấnđềvốncổphầnvàsosánhmứcvốnđóvớicáckhoảnchovaytồnđọng.

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/1/1992(đô-la)

EAG EagleFinancial 12,06

FESX FirstEssexBancorp 2,13

GSBK GermantownSavings 14,50

GBCI GlacierBancorp 11,14

LSBX LawrenceSavingsBank 1,00

PBNB People’sSavings 11,00

SVRN SovereignBancorp 6,95

NHỮNGĐỀXUẤTMÀCHARLESGIVENSLẼRAKHÔNGNÊNBỎQUA

Hãytưởngtượngbạnmuamộtngôinhàvàpháthiệnrangườichủcũđãnhậntiềnnhàrồiđểlạinóvàomộtphongbìtrongngănkéobếpvớidòngchữ:“Hãygiữlấy,nóthuộcvềbạn”.Bạncóđượcngôinhàmàkhôngmấtđồngnào.

ĐólàmộtsựngạcnhiênthúvịchờđợinhữngnhàđầutưmuacổphiếuIPOcủabấtkỳtổchứctiếtkiệmvàchovaynào.Vàvìcòntới1.178tổchứctiếtkiệmvàchovaychưathựchiệnbướcIPOnày,nênsẽcònnhiềucơhộiđểcácnhàđầutưngạcnhiên.

TôibiếtvềnhữngthủthuậtcấttiềntrongngănkéonàyngaytừkhicònlàmởMagellan.ĐóchínhlàlýdovìsaotôimuacổphầncủahầuhếtcáctổchứcS&LvànhữngngânhàngtiếtkiệmtươnghỗcótêntrongmáyQuotroncủatôi.

Thôngthường,cáctổchứcS&Lvàcácngânhàngtiếtkiệmtươnghỗởđịaphươngkhôngcócổđông.Nóthuộcsởhữuchungcủatấtcảnhữngngườigửitiền,theophươngthứcgiốngnhưcáccôngtycungcấpđiệnđượctổchứcdướihìnhthứchợptácxãvàthuộcsởhữucủatấtcảkháchhàng.Giátrịthuầncủamộtngânhàngtiếtkiệmtươnghỗ,cóthểđượcxâydựngquasuốt100năm,thuộcvềbấtcứaicótàikhoảntiếtkiệmhoặctàikhoảnvãnglaimởtạimộttrongcácchinhánh.Chừngnàohìnhthứcsởhữutươnghỗcòntồntại,thìvẫncòncóhàngnghìnngườigửitiềnkhôngthuđượcgìtừsốtiềnmàhọđónggóptrongcôngty.

KhingânhàngtiếtkiệmtươnghỗđếnvớiPhốWallvàbáncổphiếuchàobánracôngchúng,mộthiệntượngthúvịsẽxảyra.Trướchết,bangiámđốccủangânhàngtiếtkiệmvàchovayđósẽvềmộtphe,cònngườimuacổphiếusẽvềphecònlại.Bảnthânbangiámđốccũngsẽmuacổphần.Bạncóthểtìmrasốlượngcổphầnđikèmvớithỏathuậnđótrongthôngbáochàobán.

Bangiámđốcsẽtrảgiácổphiếumàhọdựđịnhmuanhưthếnào?Tấtnhiênhọsẽtrảthấp.

Kháchhànggửitiềncũngnhưcácgiámđốcsẽcócơhộimuacổphầntạimứcgiáchàobánbanđầu.Điềuthúvịởđâylàmỗiđô-latăngkhichàobán,trừphíbaotiêu,sẽtrởlạingânquỹcủatổchứctiếtkiệmvàchovay.

Điềunàykhôngxảyravớicácloạihìnhcôngtykháckhichàobáncổphiếuracôngchúng.Trongnhữngtrườnghợpnhưthế,mộtlượngtiềntươngđốilớnsẽthuộcvềcácthànhviênsánglậpvàcổđôngbanđầu,saunàytrởthànhtriệuphúmuanhữngngôinhàởÝhaylâuđàiởTâyBanNha.Nhưngtrongtrườnghợpnày,vìngânhàngtiếtkiệmtươnghỗthuộcsởhữucủakháchhànggửitiền,nêncóthểsẽkhôngthuậntiệnchoviệctrảtiềnlãitừviệcbáncổphiếuchohàngnghìnngườibántìnhcờtrởthànhngườimua.

Thayvàođó,tổchứcthulạitoànbộsốtiềnđóvàgộpvàovốnchủsởhữucủatổchứctiếtkiệmvàchovay.

Vídụ,tổchứctiếtkiệmởđịaphươngbạncógiátrịsổsáchlà10triệuđô-latrướckhipháthànhcổphiếuracôngchúng.Sauđócôngtybánmộtlượngcổphiếutrịgiá10triệuđô-latrongđợtchàobán–1triệucổphầnvớigiá10đô-la.Khisốtiền10triệuđô-lathutừviệcbáncổphiếunàyđượcthuhồivềngânquỹcủacôngty,giátrịsổsáchcủacôngtysẽtănglêngấpđôi.Mộtcôngtyvớigiátrịsổsáchlà20đô-la/cổphầnhiệngiờlạibánvớigiá10đô-la/cổphần.

Điềunàykhôngđảmbảorằngtấtcảnhữnggìmàbạnkhôngdưngcóđượclàmộtđiềutốtlành.BạncóthểchọnmộttổchứctiếtkiệmvàchovaytheomôhìnhJimmyStewarts,hoặcnócóthểlàmộttổchứctiếtkiệmvàchovayvôgiátrịvớibanquảnlýthiếunănglựcdẫnđếnthualỗvàcuốicùngsẽmấtsạchvốnliếngvàđiđếnphásản.Trongtìnhhuốngkhôngnênbỏqua,bạnnênđiềutravềcôngtytrướckhiđầutưvàonó.

Lầnsaukhibạngặpmộtngânhàngtiếtkiệmtươnghỗhoặcmộttổchứctiếtkiệmvàchovayvẫnđượcsởhữudướihìnhthứchợptácxã,hãynghĩđếnviệcdừnglạivàlậpmộttàikhoản.Bằngcáchnày,bạnchắcchắnsẽcócơhộiđượcmuacổphầnvớigiáchàobánbanđầu.Dĩnhiênlàlúcnàobạncũngcóthểđợichođếnsauđợtchàobánđểmuacổphầntrênthịtrườngmởvàvẫncócơhộimuađượcvớigiárẻ.

Tuynhiên,khôngnênđợiquálâu.PhốWalldườngnhưhiểuđượcthủthuậtcấttiềntrongngănkéonày,vàviệctănggiácổphiếucủangânhàngtiếtkiệmtươnghỗ,cáckhoảntiếtkiệmvàchovayđượcchuyểnđổithànhquyềnsởhữuchungtừnăm1991sẽkhôngcònđángchúýnhưtrước.HầunhưtrênkhắpnướcMỹ,đâuđâubạncũngcóthểnhìnthấyvậnmay.

Năm1991,mườisáutổchứctiếtkiệmtươnghỗvàngânhàngtiếtkiệmchàobáncổphiếuracôngchúng.Haitrongsốđóđượcmualạivớigiácaogấpbốnlầngiáchàobán,vàtrongsố14côngtycònlại,cổphiếukémnhấtcũngtăng87%giátrị.Tấtcảcáccổphiếucònlạiđềutănggấpđôihoặchơnnữa,cóbốncổphiếutănggấpbalần,mộtcổphiếutănggấp7lầnvàmộtcổphiếutănggấp10lần.Hãytưởngtượngsốtiềncủabạntăngtới10lầntrongvòng32thángbằngviệcđầutưvàoMagnaBancorp,Inc.,Hattiesburg,Mississippi.

Trongnăm1992,42tổchứctiếtkiệmtươnghỗkhácthựchiệnchàobáo

cổphầnracôngchúng.CôngtyduynhấtbịlỗđólàFirstFS&LAởSanBernardino,nhưngmứcđộgiảmcũngchỉlà7,5%.Sốcònlạiđềucótănglên–38trongsốnàytăng50%trởlên,và23côngtytăngtới100%trởlên.Hiệntượngtíchcựcnàydiễnratrongvòng20tháng!

Bảng13-1Danhsáchcácngânhàngtiếtkiệmvàtổchứctươnghỗhoànthànhchàobáncổphầnracôngchúngtrongnăm1991(†)

Mã Têncôngty Thànhphố BangNgàychào

bánIPO

Giáchào

bán(đô-la)(†)

Giátạingày

30/09/93

Thayđổisovớigiáchàobán(%)

MGNL MagnaBancorp,Inc. Hattiesburg MS 8/3/91 3,542 37,750 965,78

CRGNCraginFinancialCorp.

Chicago IL 6/6/91 6,667 36,375 445,60

FFSB FFBancorp,Inc.

NewSmyrnaBeach

FL 2/7/91 3,333 13,625 308,79

COOPCooperativeBankforSavings

Wilmington NC 16/8/91 5,333 20,00 275,02

KOKOCentralIndianaBancorp

Kokomo IN 1/7/91 7,500 27,000 260,00

AMBS AmityBancshares TinleyPark IL 16/12/91 10,000 34,000 240,00

AFFCAmeriFedFinancialCorp

Joliet IL 10/10/91 10,000 33,750 237,50

FCVG

FirstFedNorthernKentuckyBancorp,Inc.

Covington KY 3/12/91 10,000 30,000 200,00

UFBI UFBancorp,Inc. Evansville IN 18/10/91 10,000 27,750 177,50

LBCI LibertyBancorp

Chicago IL 24/12/91 10,000 26,250 162,50

CRCLCircleFinancialCorp

Sharonville OH 6/8/91 11,000 27,250 147,73

CENFCENFEDFinancialCorp.

Pasadena CA 25/10/91 6,667 16,250 143,74

KFSB KirksvilleBancshares Kirksville MO 1/10/91 10,000 21,000 110,00

BELL BellBancorp Chicago IL 23/12/91 25,000 46,750 87,00

FFBS FedFirstBancshares Lumberton NC 27/3/91 10,000 **

DKBCDakotaBancorp,Inc.

Watertown SD 16/4/91 8,000 ***

Trongnăm1991có16ngânhàngtiếtkiệmtươnghỗthựchiệnchàobáncổphầnracôngchúng.Haitrongsốđóđãđượcmualại.Tấtcả14cổphiếucònlạiđềutăng;13trongsố14cổphiếuđềutăngtrên100%giátrị.

Bảng13-210cổphiếucókếtquảtốtnhấtvà10cổphiếukémnhấttrongsốnhữngngânhàngtiếtkiệmtươnghỗhoànthànhchàobánIPOracôngchúngvàonăm1992

Mã Têncôngty

Thànhphố Bang

Ngàychào

bánIPO

Giáchàobán(đô-la)

Giátạingày

30/09/93

Thayđổisovớigiáchàobán(%)

UPBIUnitedPostalBankcorp

St.Louis MO 11/3/92 5,000 28,750 475,00

MSBKMutualSavingsBank

BayCity MI 17/7/92 4,375 23,750 442,86

LGFPLGFBancorp, LaGrange IL 18/6/92 10,000 27,250 172,50

Inc.

RESBReliableFinancialCorp.

Bridgeville PA 30/3/92 10,000 27,000 170,00

CTZNCitFedBancorp,Inc.

Dayton OH 10/1/92 9,000 24,000 166,67

HFBSHeritageFederalBancshares

Kingsport TN 8/4/92 7,667 20,000 160,86

HFFCHFFinancialCorp.

SiouxFalls SD 8/4/92 10,000 24,750 147,50

ABCWAnchorBancorpWisconsin

Madison WI 16/7/92 10,000 24,750 147,50

AADVAdvantageBancorp,Inc.

Kenosha WI 23/3/92 11,500 28,000 143,48

AMFFAMFEDFinancial,Inc.

Reno NV 20/11/92 10,455 25,125 140,32

CNITCENITBancorp,Inc.

Norfolk VA 5/8/92 11,500 20,500 78,26

ABCI

AlliedBankCapital,Inc.

Sanford NC 9/7/92 11,500 19,500 69,57

PVSB ParkViewFederalSB

BedfordHeights OH 30/12/92 10,000 16,750 67,50

KNKBKankakeeBancorp,Inc.

Kankakee IL 30/12/92 9,875 16,500 67,09

BASFBrentwoodFinancialCorp.

Cincinnati OH 29/12/92 10,000 16,250 62,50

MIFCMid-IowaFinancialCorp.

Newton IA 13/10/92 10,000 16,000 60,00

FDNSCFinancialSecurity Chicago IL 29/12/92 10,000 14,750 47,50

Corp.

COLBColumbiaBankingSystem

Bellevue WA 23/6/92 8,875 12,000 35,21

FFML

FirstFamiltyFederalS&LA

Eustis FL 9/10/92 6,5000 7,500 15,38

FSSB

FirstFS&LAofSanBernardino

SanBernardino CA 30/12/92 10,000 9,250 -7,50

Bảng13-310tổchứchoạtđộngtốtnhấtvà10tổchứchoạtđộngkémnhấttrongsốcácngânhàngtiếtkiệmvàtươnghỗhoànthànhchàobánIPOracôngchúngtrongnăm1993tínhđếnngày30/9/1993

Mã Têncôngty Thànhphố Bang

NgàychàobánIPO

Giáchàobán(đô-la)

Giátạingày

30/09/93

Thayđổisovớigiáchàobán(%)

WAYNWayneSavings&LoanCo.MHC

Wooster OH 23/6/93 10,000 19,875 98,75

FSOU FirstSouthernBancorp Asheboro NC 24/2/93 10,000 18,500 85,00

JSBAJeffersonSavingsBancorp

Baldwin MD 8/4/93 10,000 17,000 70,00

MARN MarionCapitalHoldings Marion IN 18/3/93 10,000 17,000 70,00

CGFC CoralGablesFedcorp,Inc.

CoralGables FL 31/3/93 10,000 16,750 67,50

HFSB HamiltonBancorp.Inc, Brooklyn NY 1/4/93 10,800 17,500 62,04

CASH FirstMidwestFinancial StormLake IA 10/9/93 10,000 15,750 57,50

FDEFFirstFederalSavings&LoanofDefiance

Defiance OH 21/7/93 10,000 15,250 52,50

MORG MorganFinancialCorp.

FortMorgan CO 8/1/93 10,000 15,000 50,00

LFCT LeaderFinancialCorp. Memphis TN 30/9/93 10,000 14,875 48,75

FFWD WoodBancorp,Inc.

BowlingGreen OH 31/8/93 10,000 13,250 32,50

FFEF FFEFinancialCorp. Englewood FL 26/8/93 10,000 13,250 32,50

ROSETRFinancialCorp.GardenCity

NY 29/6/93 9,000 11,500 27,78

KSBK KSBBancorp,Inc. Kingfield ME 23/6/93 10,000 12,750 27,50

FBHC FortBendHoldingCorp. Rosenberg TX 30/6/93 10,000 12,500 25,00

SCBN SuburbanBancorproration Cincinnati OH 30/9/93 10,000 12,500 25,00

TRICTri-CountyBancorpTorrington

WY 28/9/93 10,000 12,250 22,50

COSB CSBFinancialCorp. Lynchburg VA 24/9/93 10,000 13,125 21,25

ALBC AlbionBancCorp. Albion NY 23/7/93 10,000 11,250 12,50

HAVN HavenBancorp Woodhaven NY 23/9/93 10,000 10,500 5,00

Trongnhómcóhaicôngtytănggấpbốnlần–NgânhàngTiếtkiệmtươnghỗởBayCity,Michigan,vàUnitedPostalBancorpởSt.Louis.Mộtdanhmụcđầutưvớinămcổphiếuđứngđầukếthợpvớinhaugiúptạoratỷlệtăngdoanhthu285%.Ngaycảmộtngườikémmaymắnchọnphảinămtổchứctiếtkiệmcókếtquảtệnhấtkhipháthànhcổphiếuracôngchúngvàonăm1992cũngkhiếnchokhoảnđầutưcủamìnhtănglên31%chođếnhếttháng9/1993.ĐầutưvàonămcổphiếukémnhấttrongsốnàyvẫnđánhbạichỉsốS&P500vàhầuhếtcácquỹtươnghỗvốncổphầnkhác.

Tronggiaiđoạnchínthángđầunăm1993,cóthêm34tổchứctiếtkiệmthựchiệnchàobáncổphầnracôngchúng,vàchỉtrongkhoảngthờigian

ngắnhơnthế,cổphiếuhoạtđộngkémnhấtcũngtănglên5%,26cổphiếutăng30%trởlên,20cổphiếutăng40%trởlên,và9cổphiếutăng50%trởlên.(ToànbộsốliệunàylàdocácchuyêngiaxuấtsắccủaSNLSecuritiescungcấp.)

TừAsheboro,NorthCarolina,đếnIpswich,Massachusetts,trênbờbiểnĐông;từPasadena,CaliforniađếnEverett,Washington,bênbờTây;từStillwater,Oklahoma,đếnKankakee,Illinois,đếnRosenberg,Texas,ởmiềntrung,cáctổchứctiếtkiệmvàchovayởvùnglâncậnvẫnlànhữngkhoảnđầutưtốtnhấtmàhàngtrămnghìnngườitừngthựchiện.Đâylàvídụcuốicùngvềviệccácnhàđầutưcánhâncóthểthànhcôngnhưthếnàobằngcáchbỏquanhữngcôngtyđượcđasốcácnhàđầutưtổchứcnắmgiữvàthayvàođóđiềutranhữngđốitượngngaytạiđịaphương.Còngìgầnnhàhơnlàmộttổchứctiếtkiệmđịaphươngnơibạnlưugiữkhoảntiềngửiantoànvàtàikhoảnvãnglai?

CótàikhoảntạibấtkỳđơnvịnàotrongsốnhữngtổchứctiếtkiệmvàngânhàngtiếtkiệmnàyđềugiúpbạncóthểthamgiacácđợtIPOnếuvàkhiviệcđódiễnra,nhưngchắcchắnbạnkhôngbuộcphảilàmnhưvậy.Bạncóthểđếnthamdựcuộchọpnơithỏathuậnmuabánđượcgiảithíchvớicáccổđôngtiềmnăng,đểxemnhữngngườitrongcuộccómuacổphầnhaykhông,hãyđọcbảnbáocáođểtìmhiểuvềgiátrịsổsách,tỷlệP/E,lợinhuận,tỷphầntrămnhữngtàisảnkhôngsinhlời,vàchấtlượngcủadanhmụcchovaytíndụng…từđó,hãylấytấtcảnhữngthôngtinmàbạncầnđểđưaramộtquyếtđịnhđúngđắn.Đóchínhlàcơhộiđểbạnđánhgiákỹlưỡngmộtcôngtyđịaphương–miễnphí.Nếubạnkhôngthíchthỏathuậnmuabán,tổchức,haybanquảnlý,đơngiảnlàbạnchỉcầnkhôngđầutưvàođónữa.

Vẫncòn1.372ngânhàngtiếtkiệmtươnghỗchưathựchiệnchàobáncổphầnracôngchúng.Hãykiểmtraxemliệucóbấtkỳngânhàngnàotrongsốđónằmởngayđịaphươngcủabạn.Bằngviệcmởmộttàikhoảntiếtkiệmởbấtkỳngânhàngnàotrongsốđó,bạnsẽcóquyềnthamgiavàođợtIPOcủangânhàngnếuviệcđódiễnra.Bạnchỉcầnngồivàchờđợimọiviệctiếntriển.

Đ

Chương14Nhữngcôngtyhợpdanhtráchnhiệmhữuhạnlớn

VụmuabáncólờiâylàmộtnhómcôngtykháccónhữnglợiíchđãbịPhốWallbỏlỡ.Chínhcáitên“hợpdanhtráchnhiệmhữuhạn”(11)gợicácnhàđầutưnhớtớikýứctồitệmàhọphảigánhchịukhibịcuốnvàonhữngviệcvôíchnhằmtránhthuế–hợpdanhtráchnhiệmhữuhạn

(TNHH)vềgavàdầu,hợpdanhvềbấtđộngsản,phimảnh,hợpdanhquảnlýnôngtrại,vàcảhợpdanhquảnlýcácnghĩatrangnữa−gâyratổnthấtcònnhiềuhơncảsốtiềnđóngthuếmàhọhyvọngtránhkhôngphảinộp.

Hậuquảcủaviệclantruyềntaitiếngvềnhữngviệclàmvônghĩanàykhiếnchocáccổphiếucủanhiềucôngtytốt–MasterLimitedPartnership(cáccôngtysiêuhợpdanhMLP)–đượcgiaodịchrộngrãivẫntiếptụcgánhchịuhậuquảtừnhữngsaiphạmcủahiệphội.ĐâylànhữngdoanhnghiệpđanghoạtđộngvàmụcđíchcủachúnglàkiếmtiềnchứkhôngphảiđểquamặtIRS(SởthuếvụHoaKỳ).Hơn100MLPkinhdoanhcổphiếutrêncácthịtrườngchứngkhoán.Mỗinăm,tôicũngtìmđượcmộthoặchaicổphiếutốtnhưvậy.

CổđôngcủaMLPphảilàmthêmmộtcôngviệcgiấytờ.Kêkhaicácbiểumẫuthuếđặcbiệt.Côngviệcnàygiờđãbớtphiềnphứchơnvìđãcóbộphậnquanhệvớinhàđầutưthựchiện.Mỗinămmộtlần,bạnsẽnhậnđượcthưyêucầuxácnhậnsốcổphiếubạnsởhữuvàcódựđịnhmuathêmhaykhông.

MộtđiểmhấpdẫnkháccủaMLPlàhọluônthamgiavàocáchoạtđộngxãhộithiếtthựcnhưbóngrổ(BostonCelticlàmộtMLP)haybơmdầuvàgas.ServiceMasterđiềuhànhcôngtydịchvụtrôngnomvàvệsinhnhàcửa,SunDistributorsbánlinhkiệnôtô,CedarFairđiềuhànhmộtcôngviêngiảitrí,vàEQKGreenAcressởhữumộttrungtâmmuasắmởLongIsland.

QuảthựclàtêncáccôngtyMLPnàynghecóvẻcổđiểnvàkhônghợplắmvớivănhóacôngnghệcao.CedarFairđãcóthểlàtêncuốntiểuthuyếtcủaWilliamMakepeaceThackeray,GreenAcrescóthểđượcnữvănsĩnổitiếngJaneAustenlấylàmtênchocuốntiểuthuyếtcủacô,vàtôicũngsẽkhônglấylàmngạcnhiênkhithấyTeneraxuấthiệnởDartmoorvớicácnhânvậtkháctừnhữngcâutruyệncủaThomasHardy.

Nhữngcáitênnàybổsungvàomộtsốcôngtycótênlãngmạnlạlùngnhưnglạithamgiavàocáchoạtđộngđờithườngvàđượctổchứctheomộtcáchrấtphứctạp,đòihỏicảnhữngcôngviệcgiấytờkhác.ChỉmộtngườicótrítưởngtượngphongphúmớibịcuốnhútbởiýtưởngmuốnsởhữucổphiếucủamộtcôngtyhợpdanhTNHHvàsauđóngườiấysẽphảiđápứngcácyêucầucủacôngviệcgiấytờmàhầuhếtnhữngngườigiàutrítưởngtượngđềukhôngthểchịuđựng.ChỉsốítnhữngngườinàymongmuốngiữlạicổphiếuMLPmớigặtháiđượcthànhquả.

SựkhácbiệtlớnnhấtgiữaMLPvàmộtcôngtybìnhthườnglàMLPphânbổtấtcảtiềnlờicủamìnhchocáccổđông,gồmcảlợitứcvàtiềnlãichovay.Cổtức,nhưthườnglệ,vẫnkhôngcao.Tiềnlãitừvốnkhiphânbổhàngnămsẽđượcmiễnthuếliênbangởmộttỷlệnhấtđịnh.

CôngtyliêndanhTNHHđầutiênxuấthiệnvàonăm1981rồibùngphátvàonăm1986,saukhicónhữngthayđổivềluậtthuếlàmchohìnhthứctổchứcloạicôngtynàythậmchícònmanglạinhiềulợithếhơntrướcđây.Trongkhicáccôngtyliêndanhbấtđộngsảnvàtàinguyênthiênnhiêncóthểtồntạikhônghạnđịnhthìhầuhếtcáccôngtykhácbịđóngcửavàonăm1997-98.Thờiđiểmđóhọđãmấtcáclợiíchthuế.Ngàynay,mộtMLPkiếmđược1,8đô-lacóthểchỉkiếmđượckhoảng1,2đô-lanăm1998.Đâylàđiềucầnlolắngtrong3hay4nămtớichứchưaphảihômnay.

HầuhếtcáccổphiếuMLPmàtôithíchđềuđượcniêmyếttrêntrênThịtrườngchứngkhoánNewYork.TrongcuộchọpbanhộithẩmcủaBarron’svàonăm1991,tôiđãgiớithiệucôngtyEQKGreenAcresvàCedarFair,sauđómộtnămtôichọnSunDistributorsvàTenera.Dướiđâylàtómtắtvềlýdotạisaotôilạibịnhữngcôngtynàythuhút.

EQKGREENACRESTôichúýđếnEQKGreenAcressauthờikìbántháocổphiếudolosợ

cuộcchiếntranhSaddamsẽnổra.(EQxuấtpháttừEquitableLifeAssuranceSociety,mộtđốitáctrongcôngtynày,KlàKravco).Côngtypháthànhcổphiếuracôngchúnglầnđầuvớigiá10đô-la/cổphiếutrongbốnnămđầuvàđãtừnglêntớiđỉnh13,75đô-la/cổphiếu,nhưngvàomùahènăm1990,docácnhàđầutưlongạivềsựsụpđổcủacáctrungtâmbuônbánvàchuỗibánlẻ,giácủanórớtxuốngcòn9,75đô-la.TạimứcgiánàyEQKGreenAcresđạt13,5%lợinhuận,cũngcaonhưcáctráiphiếucórủirolớn,nhưngtôichorằngnócònantoànhơnmộtsốtráiphiếuloạinày.TàisảnlớnnhấtcủacôngtylàkhuphốbuônbánlớnkhépkíncủanóởLongIsland.

Khôngchỉcổphiếucủacôngtycócơhộiđượcđánhgiácaovềmặtgiátrị,banquảntrịcôngtysởhữumộtkhốilượnglớncáccổphiếucũngđượckínhtrọng,vàlợitứccủanóđãtănglênđềuđặnhàngquýkểtừkhicôngtypháthànhcổphiếuracôngchúng.

TôibiếtnhữngchitiếtnàylàvìtôiđãmuamộtsốcổphiếucủaEQKGreenAcreschoMagellan.Banđầu,tôibiếtnghevềEQKtừmộtnhàquảnlýquỹcủaFidelity,StuartWilliams,nhưngcóđến750.000ngườidânởLongIslandcũnglàmvậy.Vìthếmàcórấtnhiềungườisốngtrongvòng5dặmxungquanhkhubuônbánlớnGreenAcresnằmởtrungtâmhạtNassauđôngđúc.

Đâylàcâuchuyệntôiluônưathích,loạicóthểtìmthấyởkhuphốbuônbánlớnnày.TôiđếnthămGreenAcresvàmuamộtđôigiàyởđó–đâylàmộtđịađiểmđẹp.Chỉcó450khuphốbuônbánkhépkínnhưthếnàytrêntoànnướcMỹ,khôngcónhiềukhunhưvậyđượcxâymới.

Cáckhubuônbánnhỏđangmọclênởvùnglâncậnnhưngkhuphốbuônbánlớnnàyvẫngiữvịtríxứngđáng.NếubạntintưởnggiátrịriêngnàycủanóvàmuốnđầutưthìGreenAcreslàcôngtyđạichúngduynhấttôibiếtxứngđángđểđầutư.

Cácchủkhuphốbuônbánthườngphảilolắngvềcáckỳnghỉ.Đólàđiểmđầutiêntôikiểmtrakhiđọcbảnbáocáothườngniên.Tỷlệsốngàynghỉtrungbìnhthườnglàlà4%,songtỷlệnàycủaGreenAcresthấphơn.NhữngngườidânởQuậnNassaumuasắmởđâycóđiềukiệnkiểmtrasốngàynghỉnàymỗituầnvàtôivuimừngkhithấysốlượngngàynghỉkhônggâynhiềuảnhhưởng.

MộtsiêuthịcủaWaldbaumvàPergamentHomeCentercũngchuyển

đổisanghìnhthứcnàyvàđềutănglợinhuậntừviệcchothuê.Mộtphầnbasốcửahàngtrongkhuphốbuônbánđượctăngcườngchothuêvàonhữngnăm1992-1993vàđemlạithunhậpkhảquan.

Mộtsốyếutốđánglongạiđólàbảncânđốikếtoáncósốvốnvaynướcngoài(côngtyphảitrảtấtcảcáckhoảnnợvàonăm1997),tỷlệP/Ecaovànhữnghậuquảmàbấtcứkhuphốbuônbánlớnnàocũngphảigánhchịudoảnhhưởngcủasuythoái.Vìlợitứccaonêntrongngắnhạn,nhữngmụctrênbịbỏquanhưngthựctếthìgiácổphiếuđãsuygiảm.ĐặcđiểmthôngthườngcủamộtcôngtyTNHHlàtỷlệP/Ecao.

Năm1992,lúctôicóthờigianchuẩnbịchochọnlựacủamìnhthìmỗicổphiếucủaGreenAcrestrịgiá11đô-la.Khibạncộngvàolợitứcthìtổngtiềnlãinăm1991đãvượt20%.Đâyquảlàmộtmứclợinhuậntuyệtvờinhưngkhitôikiểmtralạithìlạipháthiệnthấycónhiềuvấnđềcầnquantâm.Mộtmùanghỉphépdài(gâythiệthạichonhữngnhàbuônbánlẻ)đãlàmgiảmtiềnthuênhàchiếmmộtphầntrongdoanhthucủakhuphốbuônbán.Nếumộtcửahàngkinhdoanhkhônghiệuquảthìdoanhthucủacảkhubuônbánsẽgiảmđi.

CólẽtấtcảcáckhuphốbuônbánvàcáccửahàngbánlẻđềugặpphảitìnhtrạngkhókhănchungnhưvậynênkhôngthểnóiGreenAcreskinhdoanhtồihơnsốcònlại.Tôithìlạithấysựảmđạmchungcủacảngànhsẽbớtđinhiềunếuchỉmộtcôngtygặpkhókhănthôicòncácđốithủcạnhtranhcủanóđềupháttriển.Mặcdùvậy,trongmộtđoạncủabáocáoquýIIInăm1991,GreenAcresđãthừanhậnnócóthểđãđểlỡmấtcơhộităng1xucổtứcmỗinăm.

HànhđộngrõrànglàvôthưởngvôphạtnàygâychúýnhưtôiđãđềcậpởChương2.Nếumộtcôngtyđãliêntụctăngcổtứctrong13quýliêntụcnhưGreenAcresđãtừnglàmthìnócónộilựcđủmạnhđểtiếptụcđàtăngđó.Phávỡchuỗiđóchỉvìmộtxuhaytổngcộnglà100.000đô-lathìtôingờrằngđólàbiểuhiệncôngtyđanggặpphảinhiềuvấnđềnghiêmtrọng.

MộtyếutốkhácngăncảntôiquyếtđịnhkhônggiớithiệuGreenAcreslầnthứhailàtintứccựckỳtốtlànhnhưngxatítmùkhơi.CôngtyđãthôngbáođangtrongquátrìnhđàmphánvớihaichủđấtrấtlớnlàSearsvàJ.C.Penneynhằmthuêkhônggianmởrộngtrêntầng2củakhubuônbán.Điềunàykhônggiốngvớiviệckýmộthợpđồng.NếucôngtythôngbáođãkýhợpđồngvớiSearsvàJ.C.Penneythìtôisẽmuavàonhiềuhếtmứccóthể.Tuynhiênviệckýhợpđồnghaykhôngvẫncònrấtmậpmờ.

Lờikhuyênphổbiến“Mualúccuộcchiếnbắtđầuvàbánkhicuộcchiếnkếtthúc”cóthểdễlàmngườitalạclối.Muakhitinxấuxuấthiệncóthểlàmộtchiếnlượcrấttốnkém,đặcbiệtlàkhitinđócóchiềuhướngcònxấuhơnnữa.BaonhiêungườiđãmấtsạchvốnđầutưkhimuacổphiếucủaBankofNewEnglandsaukhicổphiếunàyđãgiảmtừ40đô-laxuốngcòn20đô-la,rồitừ20đô-laxuống10đô-la,từ10đô-laxuống5đô-la,vàtừ5đô-laxuống1đô-la,chỉđểnhìnthấynóxuốngtới0đô-lavàmấtsạchsốtiềnđầutưcủahọ.

Trongdàihạn,muakhinghetintốtlànhsẽkhiếnbạnyêntâmhơn,vàgiúpbạncóthêmthờigianrảnhrỗivìkhôngphảichờđợibằngchứng.Cóthểbạnmấtmộtđô-la/cổphiếuhoặcmộtkhoảngnhưvậykhiđợithôngbáovềviệckýhợpđồnggiữaSearsvàGreenAcres,tráingượcviệcmuatheotinđồn,nhưngbạnsẽkiếmđượcthêmnhiềuđô-lanữanếuviệckýhợpđồnglàthật.Vàngaycảkhiviệckýhợpđồngkhôngxảyrathìbạncũngđãbảovệbảnthânnhờchờđợi.Tôiđãhoãnlạicáccamkếtvàghichúlàtheodõichờthôngbáomongđợi.

CEDARFAIRĐâylàcôngtyhợpdanhTNHHthứhaimàtôigiớithiệulạihồinăm

1991.CedarFairlàkhuvuichơigiảitríthườngxuyêntạikhuvựcTrungMỹ.Tổchứcnàysởhữuvàvậnhànhhaicôngviêngiảitrí,mộtlàCedarPointởbênbờOhiothuộcHồErie,hailàValleyFairởMinnesota.Haicôngviênnàymởcửatừtháng5đếnNgàyLaođộngMỹvàvàocácdịpcuốituầntrongmùathu.

CedarPointsởhữu10chiếctàulượnsiêutốckhácnhau,baogồmMagnum–contàucóđộdốcnhấtthếgiớivàMeanStreak–tàulượnsiêutốcbằnggỗcaonhấtthếgiới.TrêntườngđốidiệnbànlàmviệccủatôilàtấmhìnhquảngcáocỡlớnvềMeanStreak.TấmhìnhquảngcáođócùngvớiảnhtrụsởcủaFannieMaeởWashingtonlànhữngvậtkỷniệmduynhấtvềcôngtyđượccùngchiasẻkhônggianvớinhữngbứctranhcủacáccontôivàảnhgiađìnhtôi.

CedarPointcólịchsửtồntạivàpháttriểntrong120năm,vàcôngtyđãsởhữutàulượnsiêutốcđược100năm.CôngviênnàytừngđóntiếpbảyđờitổngthốngMỹ,ngaycảKnuteRockne–huấnluyệnviênbóngbầudụcnổitiếng−cũngtừnglàmthêmvàomùahètạiđây.Trongmộtmùahèlàmviệc

tạiđây,Rockneđãphátminhrakỹthuậtnémchuyểntiếp.TạiCedarPointvẫncòntấmbiểntưởngnhớsựkiệnnày.

Tuầntới,cóthểsẽxuấthiệnmộtphươngthuốcmớichữabệnhAIDSvànhữngcôngtycạnhtranhnhausảnxuấtthuốcchữabệnhAIDSsẽmấtmộtnửagiátrịcủachúngchỉquamộtđêm,nhưngsẽchẳngcóailặnglẽđếnvàlắpđặthệthốngđườngraytàulượntrịgiáđến500triệuđô-labênbờHồErie.

Mộttrongnhữnglợiíchbổsungcủaviệcsởhữucổphầntrongmộtcôngtycungcấpdịchvụcôngviêngiảitrí,cóphầnkhácsovớinhữngcôngtykhác,chẳnghạnnhưcôngtydầukhí,đólàviệcđếnthamquanhàngnăm,hoàntấtkiểmtrahệthốngcácthanhsắttrênvòngđuquayvàphântíchcơbảntàulượn,cóthểđượccoilàmộtlầnnghiêncứuđểphụcvụmụcđíchđầutư.Điềunàylạigiúpchonhữngngườitrưởngthànhyêuthíchcôngviêngiảitrícómộtlýdochínhđángđểthườngxuyênđếncôngviên.

Tôichợtnảyraýnghĩrằngtrongthờikỳsuythoái,khoảngsáutriệungườisốngcáchCedarPointbagiờđồnghồláixecóthểquyếtđịnhkhôngđiPhápđểnghỉhèmàởlạiKháchsạnCedarPointvàleolêntàulượncaonhấtthếgiớiđivàivòngtrongcôngviênnày.Đâylàmộtcôngtycóthểđượchưởnglợiíchtừsựsuythoáikinhtế.

Năm1991,cổphiếuCedarFairtăngtừ11,5đô-lalên18đô-la,cùngvớicổtức,cổphiếunàygiúpcáccổđôngcủacôngtythuđượcmứcdoanhlợilêntới60%/năm.Đầunăm1992,tôibănkhoănvềviệccónêntiếptụcmuacổphiếunàynữahaykhông.Lợitứclà8,5%,vẫnlàmộtconsốhấpdẫn,nhưngbấtkểcómứccổtứccaonhưthếnào,côngtysẽkhôngthểtăngtrưởnglâudàitrừphilợinhuậncủanótiếptụcđượccảithiện.

Đâylàmộtđánhgiácuốinămhữuíchchobấtkỳngườilựachọncổphiếunào:xemxétkỹlưỡngtừngcôngtytrongdanhmụcđầutưcủabạnvàcốgắngtìmranguyênnhânvìsaonămsaulạipháttriểnhơnnămtrước.Nếubạnkhôngtìmrađượcnguyênnhân,câuhỏitiếptheosẽlà:Tạisaotôilạisởhữucổphiếunày?

Vớiýnghĩđó,tôigọiđiệntrựctiếpđếncôngtyvànóichuyệnvớichủtịchDickKinzel.NếunhưJoeOddlotkhôngthểlúcnàocũngnóichuyệnđượcvớichủtịchcôngty,anhtacóthểlấythôngtintừphòngquanhệvớinhàđầutư.Cókhảnăngthínhgiáccủamộtcánbộquảnlýchưahẳnđãgiúp

bạntrởthànhmộtnhàđầutưgiỏihơn,bấtkỳđiềugìngoàikhảnăngthínhgiáccủamộtchủsởhữungựađuasẽgiúpbạntrởthànhmộtđốithủxuấtsắchơn.Cácôngchủlúcnàocũngcóthểgiảithíchchobạnlýdovìsaonhữngconngựacủahọsẽchiếnthắng,vàsốlầnhọphỏngđoánsaicóthểlêntới90%.

Đểkhônglàmchocâuchuyệntrởnêncăngthẳng,tôikhônghỏiKinzel“Lợinhuậncủacôngtysẽđượccảithiệnrasao?”.TôihỏihanvềthờitiếtởOhio,tìnhtrạngđịahìnhcácsângolfởOhio,thựctrạngkinhtếởClevelandvàDetroit,vàhỏixemliệucôngtycógặpkhókhăngìcầntrợgiúptrongmùahènămnaykhông.Chỉsaukhiđãhâmnóngkhôngkhícuộcnóichuyện,tôimớiđưaranhữngcâuhỏiquantrọng.

Vàinămtrướcđó,khitôigọiđiệnđếnCedarFair,lúcnàocũngcómộtsứchútmớinàođócóthểgiúptănglợinhuậnchocôngty.Trongnăm1991,việckhaitrươngchuyếntàulượnbằnggỗcaonhấtđãgiúpcholợinhuậncủacôngtytăngvọt,nhưngtrongnăm1992,cáccôngviêngiảitríkhôngcósựthayđổinàođángkể.SốngườiđếnchơitạiCedarFairthườnggiảmđisaumộtnămkhiđườngraytàulượnmớiđượclắpđặt.

Cuốicuộcnóichuyện,tôikhôngnhìnthấytiềmnăngvềmộtđộngtháilớnkháctrongthunhậpcủaCedarFairtrongnăm1992.Thayvàođó,tôithíchSunDistributorshơn.

SUNDISTRIBUTORSSunDistributorskhôngdínhdánggìđếnnănglượngmặttrời.Côngty

nàytáchrakhỏiSunOiltừnăm1986,kinhdoanhcácsảnphẩmkínhôtô,kínhtấm,kínhchịunhiệt,dâycáp,gương,kínhchắngió,chốt,vòngbivàhệthốngthủylựcphụcvụcáccôngtyxâydựngvàcửahàngsửachữaôtô.Nhữnghoạtđộngnàykhiếncácsinhviêntốtnghiệptrườngkinhdoanhcủachúngtabótay.Cácchuyêngiatàichínhthàđếmnhữngviênngóitrênnócnhàcònhơnlàtheodõimộtcôngtykinhdoanhlinhkiện,phụtùngôtô.

ThựcrathìcũngcómộtchuyêngiaphântíchduynhấtcủaWheatFirstSecuritieslàKarenPayne,chịutráchnhiệmgiámsátcôngtynày,nhưngrõrànglàbàibáocáotháng4/1990củacôlàbảncuốicùng.ThậmchíngaycảchủtịchcủaSun,DonMarshall,khitôigọiđiệntớihôm23/12/1991,dườngnhưcũngkhôngbiếtchuyệngìxảyravớicôPayne.

ĐâylàmộtđiềucólợichoSun:PhốWallđãbỏquacôngtynày.

TôiđãsởhữucổphiếucủaSunDistributorsởMagellan,(tấtnhiên),vàhoạtđộngkémhiệuquảcủacổphiếunàyvàocuốinăm1991mộtlầnnữalạikhiếntôichúý.Thựctếcóhailoạicổphần,cổphầnhạngAcómứccổtứccao,vàcổphầnhạngB,vớimứccổtứcthấphơn.CảhailoạinàyđượcgiaodịchtrênthịtrườngchứngkhoánNewYork.Vấnđềnàyrắcrốihơnsovớinhữngrắcrốithôngthườngcủamộtcôngtyhợpdanhtráchnhiệmhữuhạnlớn:hailoạicổphiếu,cóthêmnhiềucôngviệcgiấytờcầngiảiquyết.“SunDistributorslàmộtdoanhnghiệpđơngiản,đượcquảnlýtốtẩngiấusaumộtkếtcấutàichínhphứctạp”làcáchmàcôPaynemiêutảvềcôngtynàytrongbàiviếtcuốicùngcủamình.

Ngoạitrừcổtức,cổphiếuHạngAđemlạirấtítlợiích−cuốicùng,côngtymualạicổphầnloạinàyvớigiá10đô-la/cổphiếutrongkhiđangbánnócũngvớimứcgiánày.VấnđềchủchốtnằmởcổphầnhạngB.Giácủanhữngcổphầnnàyđãgiảmmộtnửa,từ4đô-laxuốngcòn2đô-latrongnăm1991.

TừbảnbáocáocuốicùngcủaPayne,tôipháthiệnrarằngShearsonLehmansởhữu52%cổphiếuHạngB,vàbanquảnlýSunDistributorsđãchọnmuanửasốcổphầnđócủaLehmanvớimứcgiábằngmộtnửagiáấnđịnh.Làmnênthànhcôngcủacôngtygiúpbanquảnlýcóđượcsựkhíchlệlớnđểtănggiátrịcổphiếu.Trongcuộcnóichuyệnvớichủtịchcôngtyquađiệnthoạivàongày23/12,trướclễGiángsinhhaingày,tôiđãnhậnthấybằngchứngrõràngvềviệcbanquảnlýnghiêmtúcvớinhiệmvụnày.

Marshalllàmộtngườikhiêmtốn,chuyệnvềcuộcđờiôngchưađượcđăngtrêntạpchíVanityFairnhưngtasẽtìmthấynótrongcuốnsáchTheServiceEdge.Theochếđộthắtchặtchitiêucủaông,cácuỷviênđiềuhànhkhôngcótiềnthưởngtrừphicôngtylàmăntốttrongmộtnămnhấtđịnhnàođó.Thànhcôngvàkhôngphânbiệtvịtrílàcơsởđểcóđượcphầnthưởng.

Lýdotôiđiềutravềcôngtynàycũnggiốngcáccôngtykháccócổphiếuchiếnthắngthịtrường.LiệuSunDistributorscósốngsóthaykhông?Côngtynàyđãlàmgìmàbịtrừngphạtnhưvậy,hayđơngiảnnóchỉlànạnnhâncủaviệcbántháocổphiếuđểkhấutrừthuếhàngnămkhiếnchogiácổphiếubịhạxuống?

Rõràng,SunDistributorsđangkiếmratiềnvìcôngtyvẫncólãi.Hàngnămkểtừnăm1986,SunDistributorstiếptụcđemvềlợinhuậnsaukhitách

rađộclậphoàntoàn.Thậmchínăm1991côngtyvẫnlàmăncólãi,bấtchấpthựctếtìnhhìnhkinhdoanhmặthàngkínhcũngnhưthiếtbịđiệnđangtrongthờikỳkhủnghoảng,vàhệthốngthủylựckhiđócũngkhôngđượchoanngênhnữa.Tuynhiên,đâylạilàtrườnghợpcôngtyhoạtđộngvớichiphíthấprốtcuộcsẽsốngsót,vànhữngthờikỳkhókhănhóaralạicólợi,vìđốithủcạnhtranhcủanósẽgiảmdầnvàbiếnmất.

Làmcáchnàocóthểbiếtđượccôngtyhoạtđộngvớichiphíthấp?Tôibiếtđượcđiềuđónhờthôngtinlấytrongbáocáokếtquảhoạtđộngkinhdoanh(Bảng14-1).Bằngcáchchiadoanhthuthuầnchochiphíbánhàng,tôicótổngchênhlệchhoặclợinhuậncủaSun.Consốnàyđượcgiữổnđịnhtronghainămliêntiếpvớimứctăngđạt60%.Trongkhiđó,doanhthucủaSunđãtănglên,vàtổnglợinhuậncũngtănglên.Mộtcôngtycótổngchênhlệchbánhàngtăng60%sẽcómứclợinhuậnlà40đô-latrênmỗisảnphẩmtrịgiá100đô-lamànóbánra.SunDistributorslàmộttrongnhữngnhàphânphốikính,chốtkhóahàngđầu.

Doanhnghiệpnàycầnsửdụngrấtítvốnđầutư,mộtưuthếkháctrongdanhsáchnhữngđiềucầnkiểmtra.Vốnđầutưlàmtiêutantàisảncủanhiềuhãngsảnxuất,chếtạolớn,chẳnghạnnhưmộtcôngtysắtthép,cóthểthu1tỷđô-lamỗinăm,nhưnglạiphảichinhững950triệuđô-lađểcóđượcdoanhthuđó.Mộtcửahàngtạpphẩmkinhdoanhcácloạikínhchắngióvàphụtùngtrongkhuvựckhôngmắcphảivấnđềnày.TôicóthểxemtranghaicủabảnbáocáothườngniênvàthấyrằngchiphívốncủaSunDistributorschỉlàtừ3-4triệuđô-la/năm.Sovớidoanhthumàcôngtyđạtđượcthìconsốnàylàquánhỏ.

Làmộtcôngtyhoạtđộngvớichiphíthấptrongmộtngànhcôngnghiệpkhôngpháttriển,giànhđượcthịphầnngàycànglớnkhicácđốithủcóchínhsáchchitiêutựdobịloạikhỏicuộcchơi,SunDistributorsxứngđángđượcxếpvàodanhsách“hoatrênsamạc”củatôi.Nếunhưnókhôngphảicôngtyhợpdanhtráchnhiệmhữuhạnthìtôiđãliệtkênóvàodanhsách.

Bảng14-1BáocáohoạtđộngkinhdoanhhợpnhấtcủaSunDistributorsL.P.vàcáccôngtycon(đơnvị:nghìnđô-la,trừnhữngkhoảnlãihợpdanhcủacôngty)

Quantrọnghơncảlợinhuậnchínhlàluồngtiềnmặt.Tôitậptrungnhiềuvàotìnhhìnhlưuchuyểntiềntệvớibấtkỳcôngtynàothựchiệnnhiềugiaodịchmualại.Kểtừnăm1986,Sunđãmuakhôngdưới36doanhnghiệpliênquanvàsápnhậpnhữngdoanhnghiệpđóvàohoạtđộngcủamình,giảmbớtchiphíchungvàlàmchohoạtđộngcủanhữngdoanhnghiệpnàytrởnênhiệuquảhơn.ĐóchínhlàchiếnlượcpháttriểncủaSun.Marshallgiảithíchrằngmụctiêucủacôngtylàtrởthànhmộtchuỗicửahàngbándâyđiện,chốtkhóa,kínhvàcáclinhkiệnliênquan.

Khimuamộtcôngty,bạnthườngphảitrảcaohơngiátrịsổsách.Khoảnchênhlệchnàytrởthànhlợithếthươngmại,vànóphảiđượchạchtoántrongbảngcânđốikếtoán.

Trướcnăm1970,cáckhôngtykhôngphảikhấutrừthunhậpđểtạonênlợithếthươngmại.Theochếđộhạchtoáncũ,khicôngtyXmuacôngtyY,côngtyXcóthểkếtchuyểntoànbộgiámuacôngtyYthànhmộtloạitàisản.MộttrongnhữnghậuquảcủaviệcnàylànếucôngtyXtrảquánhiềuchocôngtyY,cổđôngsẽkhôngnhìnrađượcđiểmbấtlợicủagiaodịchmualạinày,vàcũngkhôngcócáchnàođểbiếtđượcliệugiámuacôngtyYcóthuhồilạiđượchaykhông.

Đểgiảiquyếtvấnđềnày,nhữngngườilậpraquytắchạchtoánlàmthayđổilạicảhệthống.Giờđây,khicôngtyXmuacôngtyY,sốtiềnmàcôngtyXtrảvượtquávàcaohơngiátrịtàisảnhữuhình,cụthểnhưkhoảnchênhlệchlợithếthươngmại,phảiđượckhấutrừtừthunhậpcủacôngtyXtrongvòngvàinăm.

“Sựkhấutrừ”thunhậpnàylàmộtloạigiaodịchtrêngiấytờ,khiếncholợinhuậnbáocáocủacôngtythấphơnthunhậpthựctế.Hậuquảlà,nhìnbềngoàithìcácvụmualạithườngcóvẻítthuvềlợinhuậnhơnthựctế,tìnhhuốngdẫnđếncổphiếucủaSunDistributorsbịtrảgiáthấphơnthựctế.

Trongtrườnghợpnày,khoảnlợithếthươngmạimàSunDistributorsphảixóabỏtrịgiá57triệuđô-la,vànghiệpvụhạchtoánnàylàmgiảmlợinhuậnbáocáocủahailoạicổphiếuxuốngcòn1,25đô-la/cổphần–trongkhithựctếcôngtykiếmđượcgầngấpđôisốtiềnđó.Mứclợinhuậnkhôngcóthựcmàcôngtysởhữunhưnglạikhôngđượchạchtoánlàlợinhuậnđượcgọilàluồngtiềntựdo.

Luồngtiềntựdodồidàosẽgiúpcôngtycókhảnăngbiếnđổilinhhoạttrongnhữngthờikỳtốtđẹpcũngnhưtồitệ.Điềunàycóýnghĩađặcbiệt

quantrọngtrongtrườnghợpcủaSunDistributorsvìtỷlệnợcủacôngtynàyrấtcao–60%tổnggiátrịvốnhoá.Tôithấynhẹcảngườikhipháthiệnrarằngluồngtiềnmặtcủacôngtyđủđểchitrảlãicáckhoảnnợgấpbốnlầnnhưvậy.

Khinềnkinhtếpháttriểnmạnhmẽ,SunDistributorssửdụngluồngtiềncủamìnhđểmởrộnghoạtđộngbằngcáchmuacácdoanhnghiệpvớitổngtrịgiálêntới41triệuđô-la.Trongnăm1991,Marshallchobiếtcôngtyđãđốiphóvớitìnhtrạngsuythoáibằngcáchgiảmbớtcácgiaodịchmualạicácdoanhnghiệpvàdànhtoànbộluồngtiềnmặtcủamìnhđểgiảmnợ.Sốtiền110triệuđô-lamàcôngtyvayvớimức9,5%cóthểtrảhếttrongvònghainămnếuSunsửdụngtoànbộluồngtiềnmặtdưthừacủamìnhchomụcđíchđó.Rõràngđóchínhlànhữnggìcôngtyquyếtđịnhlàm.

Nếunhưtìnhhìnhxấuhơnnữa,Suncóthểbáncáctàisảnmualạicủamình,chẳnghạnnhưnhữngđơnvịkinhdoanhphụtùngôtô,đểgiảmbớtthêmsốnợ.

ViệctạmhoãnmualạicóthểsẽkhiếnchonguồnthucủaSuntăngkhôngnhanhnhưtrước,nhưngmặtkhác,bảngcânđốikếtoáncủacôngtylạitrởnênvữngmạnhhơn.Độngtháicắtgiảmnợkhiếntôiđoánchắcrằngbanquảnlýđangđốimặtvớithựctế,vàcôngtysẽvượtquakhókhănđểtiếptụchoạtđộngmualạitrongtươnglai.

SunDistributorssẽtồntạingaycảkhinềnkinhtếbịđìnhtrệ,nhưngnếumọithứtốtdầnlên,côngtycóthểsẽpháttriểnrấtmạnh.Cuốicùng,khithỏathuậnhợpdanhhữuhạnkếtthúc,toànbộdoanhnghiệpcóthểđượcđưarabánhạgiá.MườimộttriệucổđônghạngAsẽthuđược10đô-la/cổphần,nhưđãhứa,và22triệucổđônghạngBsẽđượcnhậnphầncònlại,cóthểtươngđươngtừ5–8đô-la/cổphần.Nếuđiềuđóxảyra,khoảnđầutưcủacáccổđônghạngBsẽđượctănglênhơngấpđôi.

CÔNGTYHỢPDANHTRÁCHNHIỆMHỮUHẠNTENERA

Đâylàmộtcôngtycónhiềunhượcđiểm.Ưuđiểmlớnnhấtcủanólàcổphiếuđãgiảmtừ9đô-laxuốngcòn1,25đô-latrongmùahènăm1991.Côngtynàyhoạtđộngtrongmảngphầnmềmvàtưvấn−mộtngànhkinhdoanhcôngnghệcaomàtôiíthiểubiếtvàvìvậycũngkhôngđặtniềmtin

vàonó.Cácmặtcònlạithìquámơhồ.Kháchhànglớnnhấtcủanólàngànhnănglượngnguyêntửvàcácnhàthầucủachínhquyềnliênbang.

Saumộtvàicuộcgọithìtôicũngđãbiếtvìsaogiácổphiếulạisụtxuốngthảmhạinhưvậy.Côngtynàyđanggặpphảimâuthuẫnlớnvớimộttrongnhữngnguồnthunhậpchínhcủanó:chínhquyềnliênbang.ChínhquyềnliênbangđangbuộctộiTeneradotínhgiáquácaochomộtsốdịchvụcốđịnhvàđãhủybỏmộtsốhợpđồng.Tìnhhìnhcòntồitệhơnnữakhimàmộtphầnmềmtiêutốnhàngtỷđô-lađểpháttriểnmàTenerađanghivọngsẽbánđượcchocáccôngtysảnxuấtđiệntrêntoànthếgiớiđãbịthấtbại.

Côngtybuộcphảicắtgiảmmạnhsốlượngnhânviên.Mộtvàigiámđốcđiềuhànhchủchốt,kểcảchủtịchDonDavisđãtừchức.Khôngkhílàmviệccủanhữngngườiởlạitồntạinhiềubấtđồng.CácđốithủcạnhtranhcủaTeneratronglĩnhvựctưvấnthìlạiđangnóixấuTeneravớicáckháchhàngcủanó.

Tháng6/1991,côngtykhôngápdụngtrảcổtứcvớithôngbáorằngcóthểphảimấtmộtthờigiandàimớiápdụngđượcmứccổtứctrướcđây–20xu/cổphiếu/quý.

TôikhôngcóýđánhgiáquácaoTenera.Nếucôngtynàykhôngcósốnợnhỏđếnmứcngạcnhiênthìtôiđãkhôngthèmchúýđếnnódùchỉmộtgiây.Bởivìnókhôngcónợvàkhôngcócáckhoảnchiphílớnnàokhácphảitrả,tôiđoánlànókhôngthểphásảntrongngàymộtngàyhai.NhữngđiểmmạnhcủaTenera:khôngnợ,khôngcókhoảnchitiêunàođángđềcập(cáimàcáctưvấnviêncầnlàgìngoàimộtcáibàn,mộtcáimáytínhđểcộngcáckhoảnphícủahọvàmộtcáiđiệnthoại?),vàmộtkhudịchvụhạtnhântrôngcònkhátốtcóthểbánthanhlýmàvẫnkiếmlời.

Tenerađãthu77-81xu/cổphầntrongbốnnămtrướcnăm1991vànóvẫncókhảnăngđemlạilợinhuận.Cóthểnósẽkhôngbaogiờcóthểđạtlạimức80xunhưngnếunókiếmđược40xuthìgiácổphiếuđãlà4đô-larồi.

Vớitìnhthếtuyệtvọngnhưthếnày,tôikhôngtínhgìđếnlợinhuậnnữamàchỉquantâmđếngiátrịtiềmtàngcủacáctàisản.TôidựđoánlàTeneracóthểbánđược1,5đô-la/cổphiếutrênsànđấugiá(tạithờiđiểmtôiđangphântích)vàvớitìnhtrạngkhôngnợ,khôngchiphí,toànbộsốtiềntrừđiphíthủtụcsẽrơivàotúicáccổđông.

Nếucôngtygiảiquyếtđượcmộtvàivấnđềcủanóthìcổphiếucủanó

cóthểtăngmạnhvànếunókhônglàmđượcthìcổphiếucóthểlêngiánhẹ.Tôihyvọngítnhấtthìnócũngđượcnhưvậy.

TenerađãthuêBodDahl,ngườitôitừnggặphồianhấycònlàmtrongngànhviễnthông,đểgiámsátquátrìnhhồiphụccủacôngty.DahlđếngặptôiởNewYorkvàomộtbuổitốitrướcngàyhộithảocủaBarron’s.Anhtaámchỉrằngcôngtycóthểhồiphụclạitrong6-12thángtới.Ngoàira,cònchobiếtnhữngngườitrongnộibộcôngtyvẫngiữlạisốcổphiếucủahọ.Điềunàythuyếtphụctôirằngcôngtynàyvẫncònmộtvàigiátrị.

Mãcổphiếu Côngty Giángày13/1/1992

SDP.B SunDistributorsL.P,HạngB 2,75đô-la

TLP TeneraL.P 2,38đô-la

K

Chương15Cáccổphiếutheochukỳ

Nhânnào,quảnấyhinềnkinhtếtrìtrệ,cácchuyêngiaquảnlýtiềnbắtđầunghĩđếnviệcđầutưvàonhữngcôngtyhoạtđộngtheochukỳ.Việctănghaygiảmgiácổphiếucủacáccôngtysảnxuấtnhôm,thép,sảnphẩmgiấy,chếtạoôtô,hóachấtvàhàngkhôngtừbùngnổđếnsuythoái

rồihồiphụclạilàmộtmôhìnhquenthuộc,cũngnhưcácmùatrongnămvậy.

Vấnđềởđâylàmongmuốnmuônthuởđitrướccácđốithủcạnhtranhcủacácnhàquảnlýquỹbằngcáchquayvòngtheochukỳtrướckhinhữngngườikháckịplàm.Tôithấy,dườngnhưPhốWallluôntiênliệuđượcsựhồiphụccủacácngànhhoạtđộngtheochukỳsớmhơnthựctếrấtnhiều,điềunàygiúphọđầutưvàovòngtuầnhoànđóngàycàngkhéoléohơn.

Vớihầuhếtcáccổphiếu,tỷlệP/Ethấpđượccoilàmộtđiềutốtlành,nhưngvớicổphiếuchukỳthìđiềunàylạingượclại.ChỉsốP/Ecủacáccôngtychukỳthấplàdấuhiệuchothấycôngtyđangởkhúccuốicủagiaiđoạnthịnhvượng.Nhàđầutưkhôngthậntrọngsẽgiữnhữngcổphiếuchukỳnàyvìtìnhhìnhkinhdoanhvẫntiếntriểntốtvàcáccôngtyvẫncómứcthunhậpcao,nhưngđiềuđósẽsớmthayđổi.Nhàđầutưthôngminhlúcnàysẽbáncổphiếurađểtránhtìnhtrạngbáncổphiếuồạt.

Khiđámđôngđổxôđibáncổphiếu,thìgiácổphiếuchỉcóthểđixuống.Khigiágiảm,tỷlệP/Ecũngthấpgiảm,đốivớinhữngnhàđầutưkhôngchuyênthìcổphiếuchukỳlúcnàytrônghấpdẫnhơntrước.Điềunàycóthểlàsựhiểulầmtaihại.

Khôngbaolâu,nềnkinhtếsẽbiếnđộng,thunhậptừcổphiếuchukỳnàysẽgiảmvớitốcđộchóngmặt.Vìcónhiềunhàđầutưmuốnthoátralàmchogiácổphiếubịtụtdốc.Thựctếchothấy,muacổphiếuchukỳsaukhicôngtyđạtkỷlụcvềlợinhuậntrongvàinămvớitỷlệP/Eởmứcthấplà

phươngphápđầutưsẽkhiếnbạnlỗmộtnửasốvốnchỉsauthờigianngắn.

Ngượclại,trongkhitỷlệP/Ecaođượccoilàmộttínhiệukhônghayđốivớihầuhếtcáccổphiếu,thìnócóthểlạilàtintốtlànhcủamộtcổphiếuchukỳ.Thườngthìđiềunàycónghĩalàmộtcôngtychukỳđangvượtquathờikỳtồitệnhất,vàhoạtđộngkinhdoanhcủanósẽnhanhchóngđượccảithiện,lợinhuậnthuđượcsẽvượtcảkỳvọngcủacácnhàphântíchvàcácnhàquảnlýquỹbắtđầusốtsắngmuacổphiếu.Dođó,giácổphiếusẽtănglên.

Thựctế,chơicổphiếuchukỳlàmộttròchơidựđoánkhiếnchoviệckiếmtiềntừnhữngcổphiếunàytrởnênkhógấpđôi.Rủirocơbảnlàbạnmuacổphiếuquásớmrồisauđónảnchívàbánđi.Đầutưvàomộtcôngtychukỳmàkhôngcókiếnthứccơbảnvềngànhđó(đồng,nhôm,sắtthép,ôtô,giấy,haybấtkểngànhgì)vàquátrìnhpháttriểncủanólàmộtviệclàmnguyhiểm.Nếubạnlàmộtngườithợốngnước,theodõigiácảcủasảnphẩmốngđồng,bạnsẽcónhiềucơhộikiếmtiềnnhờPhelpsDodgehơncảmộtThạcsĩquảntrịkinhdoanh,ngườiquyếtđịnhchoPhelpsDodgevàodanhmụcđầutưcủaanhtachỉvìnó“trôngcóvẻrẻ”.

Thànhtíchcủatôivềcáccổphiếuchukỳcũngkhálàtốt,vàhễkhinàocósuythoáithìtôiđềuchúýđếnchúng.Vìtôiluônsuynghĩmộtcáchtíchcực,vàgiảđịnhrằngnềnkinhtếsẽtăngtrưởngtrởlại,chodùcóbaonhiêudòngtítảmđạmxuấthiệntrênbáochí,thếnêntôivẫnsẵnsàngđầutưvàocổphiếuchukỳtrongthờiđiểmtồitệnhất.Mộtkhimọithứdườngnhưkhôngthểtồitệhơnnữađốivớinhữngcôngtynày,thìsựchuyểnbiếntốtdầnlênbắtđầuxuấthiện.Sựphụchồitrởlạicủamộtcôngtychukỳvớimộtbảncânđốikếtoánvữngmạnhlàđiềuchắcchắnsẽxảyra,điềunàydẫnđếnQuytắc19củaPeter:

Trừkhibạnlàmộtngườibánkhốnghaymộtthisỹtìmkiếmmộtngườibạnđờigiàucó,khôngthìđừngbaogiờtrởnênbiquan.

PHELPSDODGETrongphầntrướcchúngtađãthảoluậnvềnỗlựcthấtbạicủatôikhiđầu

tưvàothịtrườngbấtđộngsảntrongthờikỳphụchồibằngviệcmuacổ

phiếucủacácchủthầuxâydựng–rấtnhiềunhàđầutưkhácđãthắngtôivềvụnày.Nhưnghọchưadựđoánđượcvềsựtăngtrưởngtrởlạicủathịtrườngđồng,vàthậtkhócóthểbỏquaPhelpsDodge,mộtmónhờingaytrướcmắttôivàotháng1/1992.Tôikiểmtralạivấnđềnàythôngquangườithợốngnướccủamình,vàanhtakhẳngđịnhrằnggiásảnphẩmốngđồngsẽtănglên.

PhelpsDodgelàcổphiếumàtôiđãkhuyếnnghịmuanăm1991,vànókhônghềthayđổitrongsuốtnămđó.Mộtcổphiếukhôngthayđổithìkhôngcólýdogìđểloạinóra,thậmchícònnênmuathêmvào.Tháng2/1992,tôixemlạitìnhhìnhcôngtyPhelpsDodge,vànhậnthấydườngnhưcôngtynàycònpháttriểntốthơncảmộtnămtrướcđó.

TôitừngđếnthamquanPhelpsDodgeởNewYork,NhưngvìnóđãchuyểnđịađiểmđếnArizonanêntôigọiđiệnđếncôngtyvàgặpchủtịchDouglasYearly.

Saumộtvàilờichàohỏixãgiaovềcôngtynày,tôithuđượcmộtchútkiếnthứcthựctếvềđồng,vàđóchínhlàđiềuthuyếtphụctôirằngđồnglàmặthàngcógiátrịhơncácmặthàngkhác,chẳnghạnnhưnhôm.Lớpvỏtráiđấtcórấtnhiềunhôm(chínhxáclà8%),vànhômkhôngchỉrấtphổbiến,mànócònkhádễkhaithác.Trướchếtlàđồngkhanhiếmhơnnhôm,vàlàloạitàisảnđangdầncạnkiệt.Cácmỏkhoángsảnrồisẽcạnkiệthếtđồng,hoặcbịlũlụtvàbuộcphảiđóngcửa.Nókhônggiốngnhưdâychuyềnlắpráphànghóathôngthường,nơibạncóthểcótăngthêmsảnphẩmđơngiảnbằngcáchtăngca.

Luậtmôitrườngyêucầunhiềuxưởngluyệnđồngphảiđóngcửa,vàrấtnhiềucôngtybỏluyệnđồngđểcóđượckếtquảtốt.ỞMỹthìđangthiếuxưởngluyệnkimtrongkhimộttậpđoànđangpháttriểntrêntoànthếgiới.Nhữngngườisốngtheohướnggiócủaxưởngđồngcóthểthấydễthởhơnvìhướnggiónày,vàcổđôngcủaPhelpsDodgecũngvậy.PhelpsDodgecónhiềuxưởngluyệnđồng,vàgầnnhưkhôngbằngsốđốithủcạnhtranhcủanótrướcđây.

Mặcdùtrướcmắtnhucầuvềđồngkhôngnhiều,nhưngtôinghĩnhucầuđósẽtănglên.Tấtcảcácquốcgiađangpháttriểntrênthếgiới,kểcảcácquốcgiatáchratừLiênXôcũ,đềumuốnnângcấphệthốngđiệnthoạicủahọ.

Hệthốngđiệnthoạitruyềnthốngcầnmộtlượngdâyđồngkhổnglồ.Trừ

phicácquốcgianàychọnđiệnthoạidiđộng(mộtchiếnlượckhôngcótínhkhảthi),cònkhôngthìhọsẽlànhữngkháchhàngthườngxuyêntrênthịtrườngđồng.Cácquốcgiađangpháttriểncầnnhiềunguyênliệuđồnghơncácquốcgiapháttriển,vàưuthếcủanhữngquốcgiađangpháttriểnlàmộtdựbáotốtchotươnglaicủasảnphẩmkimloạinày.

Gầnđây,cổphiếuPhelpsDodgeđãđitheomôhìnhđặctrưngmangtínhchukỳ.Năm1990,trướckhixảyrasuythoái,côngtythu6,5đô-la(đãđiềuchỉnhcholầnchiatáchgầnđây),vàcổphiếuđượcbánởmứcdaođộngtừ23-36đô-la,tỷlệP/Echỉởmứctừ3,5-5,5.Năm1991,lãicổphầngiảmcòn3,9đô-lavàgiácổphiếugiảmtừ39đô-laxuốngcòncó26đô-la.Thựctếgiácổphiếunàykhônggiảmnữalàbằngchứngchothấynhiềunhàđầutưvẫnđánhgiácaotriểnvọngpháttriểntrongdàihạncủacôngtynày.Hoặccóthểngườichơicổphiếuchukỳđangđánhcượcvàochukỳpháttriểntiếptheosớmhơnbìnhthường.

Câuhỏiquantrọngnhấtđốivớichukỳnàylàliệubảngcânđốikếtoáncủacôngtycóđủmạnhđểtồntạitronggiaiđoạnsụtgiảmsắptới.TôitìmđượcthôngtinnàytrongbáocáothườngniêncủaPhelpsDodge.Vốncổphầncủacôngtylà1,68tỷđô-la,tổngsốnợ(trừtiềnmặt)là318triệuđô-la.Rõràng,côngtykhôngthểphásảnchodùgiáđồngthếnào(tuynhiên,nếugiáđồngởmức0đô-lathìcũnglàmộtvấnđề).NhiềuđốithủnhỏhơnsẽbuộcphảiđóngcửamỏkhaitháccủahọvàđónggóiđốngxỉrồivềnhàtrướckhiPhelpsDodgephảitáicấpvốn.

Vìđâylàmộtcôngtylớn,vàvìnócũngthựchiệnđadạnghóasangnhiềungànhsảnxuấtkhácngoàiđồng,tôicũngmuốnxemhoạtđộngkinhdoanhkháccủacôngtyrasao.TổnggiámđốcYearlyliệtkêtheodanhsách:cacbonđen:OK,dâynamchâm:OK,bánhxetải:OK,côngtykhaikhoángCanyonResourcespháthiệnramỏvàngởMontanamàPhelpsDodgechiếm72%lợinhuận,cũngtrởthànhnguồnthulớnchocôngty.

Nhữngcôngtyconnàythuđượcgần1đô-la/cổphiếutrongnămsuythoái(1991),vàcũngkhôngcógìlàxavờikhichorằnghọcóthểcònđemlạikhoảng2đô-la/cổphiếutrongmộtnămpháttriểnhơn.GiảsửtỷlệP/Ecủacôngtythấpnhấtlà5-8,tôikếtluậncổphiếucủahọcóthểtrịgiátừ10-16đô-la.Hoạtđộngsảnxuấtvàngcóthểđemlại5đô-la/cổphiếuchoPhelpsDodge.

Tôithườngđánhgiánhiềubộphậnchínhcủamộtcôngtytheocáchnày,vìchúngcóthểphảnánhsốtàisảnvôhìnhkhálớncủacôngty.Đâylà

mộtbàitậphữuíchgiúpđánhgiábấtkỳloạihìnhcôngtynàomàbạncóthểmuốnmuacổphần.Khôngcógìbấtthườngkhikhámphárarằngtừngphầnlạicógiátrịcaohơngiátrịtổngthể.

Bạncũngcóthểdễdàngnhậnthấymộtcôngtycónhiềuhơnmộtđơnvịthànhviênhaykhôngtrongbảnbáocáothườngniên.Nócòngiúpbạnbiếtcácsốliệuphântíchvềlợinhuận.NếubạnlấylợinhuậncủatừngkhoảnmụcvànhânvớitỷlệP/Echung(chẳnghạn,thunhậptrungbìnhcủamộtcổphiếuchukỳlà8-10,hoặcthunhậptốiđalà3-4),ítnhấtbạncũngcónắmđượcgiátrịcủakhoảnmụcđólàbaonhiêu.

Bảng15-1Bảngcânđốikếtoánhợpnhất–TậpđoànPhelpsDodge(Đơnvị:Nghìnđô-la,trừgiátrịtừngcổphần)

Bảng15-2Báocáotổnghợpcủadòngtiềnmặt-Tập₫oànPhelpsDodge

TrongtrườnghợpcủaPhelpsDodge,nếumỏvàngcógiá5đô-la/cổphần,nhữnghạngmụcphụthuộckháctrịgiá10-16đôla/cổphần,vàmỗicổphiếuđượcbánvớigiá32đô-la,nhưvậybạnsẽthấyhoạtđộngkinhdoanhđồngđemlạiítlợinhuận.

Đồngthời,tôicũngxemxétcảyếutốsửdụngvốn,vấnđềtừnglàmnhiềucôngtycôngnghiệpphásản.ĐiềunàykhôngxảyravớiPhelpsDodge.Năm1990,côngtychi290triệuđô-lađểnângcấpnhàxưởngvàtrangthiếtbị,chưabằngmộtnửadòngtiềnmặtcủacôngty.

Trang31củabáocáothườngniênnăm1990(xembảng15-2)chothấydòngtiềnmặtlà633triệuđô-la,caohơnsốvốnsửdụngvàlượngtiềnchitrảcổtứccộnglại.Ngaycảtrongnămsuythoái1991,dòngtiềnmặtvẫnvượttrộisovớisốvốnsửdụng.Khimộtcôngtythunhiềuhơnchithìđóluônlàmộtdấuhiệutíchcực.

CácmỏkhaikhoángcũngnhưnhữngđơnvịsảnxuấtkháccủaPhelpsDodgeđềuởtrongtrạngtháituyệtvời.Khônggiốngmộtcôngtymáytínhhàngnămphảitiêunhiềutiềnvàoviệcpháttriểnsảnphẩmmớihoặctháodỡnhữngsảnphẩmcũ,PhelpsDodgetiêutốnrấtíttiềnđểduytrìhệthốngmỏcủamình.Côngtycũngcóưuthếhơnmộtcôngtythépđầutưtoànbộvốnliếngchoviệcnângcấpcácnhàmáy,rồicũngđểcácđốithủnướcngoàilấnátbằngviệcbánthépvớigiárẻhơn.

Dùxảyrađiềugìvớilượngvốnsửdụnghaynhữngcôngtycon,thìvậnmệnhcủaPhelpsDodgevẫngắnchặtvớigiácủanguyênliệuđồng.Bàitoáncơbảnnhưsau:PhelpsDodgesảnxuất1,1tỷpoundđồng(gần500.000.000kg)mộtnăm(theosốliệutrongbáocáothườngniên),vìvậygiámỗipoundchỉcầntăng1xucũngđãlàmchokhoảnthunhậptrướcthuếtăngthêm11triệuđô-la.Với70triệucổphầnđanglưuhành,phần11triệuđô-latănglênđótrịgiá10xumỗicổphầnsauthuế.Dođó,mỗilầngiámỗipoundđồngtăng1xuthìthunhậpsẽtăngthêm10xu,vànếuđồngtăng50xu/poundthìlợinhuậnsẽtăngtươngứng5đô-la/cổphần.

NếumọingườibiếtgiáđồngsẽdiễnbiếnthếnàovàonămsauvànămtiếptheonữathìhọsẽđươngnhiêntrởthànhthiêntàitronglĩnhvựcdựđoánkhinàomuavàohoặcbánracổphiếucủaPhelpsDodge.Tôikhôngđoántrướcđượcnhưvậy,màtôichorằnggiáđồngrẻtrongthờikỳ1990-1991dosuythoái,vàtôimườngtượngrằngnósẽkhôngrẻmãinhưvậy,cuốicùngtôichắcrằngkhinóđắtlênthìcáccổđôngcủaPhelpsDodgesẽlànhững

ngườihưởnglợichính.Tấtcảnhữnggìchúngtacầnlàmlàkiênnhẫnchờđợivàtiếptụcthucổtức.

GENERALMOTORSCổphiếungànhsảnxuấtôtô,thườngbịđánhđồngmộtcáchsailầmlà

cổphiếubluechip,thựcchấtlàcổphiếuchukỳhạngnhất.Muamộtcổphiếuôtôvàđểđó25nămgiốngnhưbaytrêndãyAlps–bạncóthểgặtháiđượcđiềugìđónhưngkhôngnhiềunhưmộtngườibộhànhtrảinghiệmtấtcảnhữngđoạndốclênxuống.

Năm1987,tôigiảmsốcổphầncủamìnhtạiChrysler,Ford,vàmộtsốcổphiếungànhôtôkháctừnggiữnhữngvịtríhàngđầutrongdanhmụccủatôitạiQuỹMagellan,vìtôihiểurằngphongtràomuaôtôbắtđầutừnhữngnăm1980sắpsửakếtthúc.Nhưngnăm1991,lànămsuythoái,cổphiếuôtôgiảm50%sovớimứcgiácaothờikỳđóvàvớitìnhhìnhảmđạmlankhắpcácphòngtrưngbàyôtô,nhữngngườikinhdoanhxehơivàxetảichơibàiđểgiếtthờigian,tôiquyếtđịnhxemxétcổphiếuôtôdướimộtgócđộkhác.

ChođếnkhicóngườinàođóphátminhramộtchiếctàuđệmkhíHovercraftđángtincậyđểsửdụngtronggiađình,chắcchắnôtôsẽtiếptụclàtàisảncánhânyêuthíchnhấtởMỹ.Trướcsaugìmọingườicũngphảithayxe,cóthểvìchúngtamệtmỏivớinhữngchiếcxecũkỹ,hoặccóthểvìphanhxeđãbịmònvàchúngtacóthểnhìnthấycảđườngqualỗthủngdobịgỉcủasànxe.

Vàođầunhữngnăm1980,khisốcổphiếuôtôchiếmmộtvịtríquantrọngtrongdanhmụcđầutưcủatôi,doanhsốbánxehơivàxetảihàngnămởMỹgiảmtừ15,4triệuchiếctrongnăm1977xuống10,5triệuchiếcvàonăm1982.Tấtnhiên,doanhsốbánnàycóthểcòngiảmnhiềunữa,nhưngtôibiếtnókhôngthểxuống0chiếc.Ởhầuhếtcácbang,ôtôphảiđượckiểmtrahàngnăm,đâylàlýdonữamàngườitakhôngthểgiữchiếcxecũkỹcủamìnhmãiđược,thậmchíchúngcònbịcấmlưuthôngtrênđường.

Thựctếthìmộtchiêuquảngcáomớicólẽđãlàmchậmquátrìnhphụchồicủangànhcôngnghiệpôtôkểtừlầnsuythoáigầnnhất:chovaymuaôtôkỳhạn60tháng.Trướcđây,vớiđiềukiệnchovaymuaôtôkỳhạn30tháng,khoảntiềnmuamộtxehơisẽđượcthanhtoánhếtkhichủxequyếtđịnhbỏchiếcxeđó.Thườngthìkhixeđượcmangđếnnơibánđổi,nóvẫn

cònmộtchútgiátrị.Điềukiệnchovay60thángđãthayđổimọichuyện.Giátrịcủarấtnhiềuchiếcxecótuổiđờibốnđếnnămnămhiệnnaycònthấphơnsốdưnợchovaychưatrả,vàchủcủanhữngchiếcxenàykhôngđủtiềncácthêmđểbánđổichúngđi.Nhưngrồicuốicùng,nhữngkhoảnvaynàysẽđượcthuhồi.

Mộtchỉsốhữuíchchothấykhinàonênmuacổphiếuôtôđóchínhlàgiácủanhữngchiếcxeđãquasửdụng.Khicáchãngkinhdoanhxeđãquasửdụnghạthấpgiáxe,điềuđócónghĩalàhoạtđộngbánxecủahọđanggặpkhókhăn,vànếuthịtrườngảmđạmđốivớihọthìsẽcòntồitệhơnđốivớinhữngnhàkinhdoanhxemới.Nhưngkhigiáxeđãquasửdụngtănglênthìđólàdấuhiệutốttrướctiênchocácnhàsảnxuấtôtô.

Mộtchỉsốđángtincậynữađólà“lượngnhucầuthiếtyếu”.TôiđặtsốliệuthốngkêđángchúýnàyvàomộtbiểuđồđượcxuấtbảntrongấnphẩmcủaChryslerCorporationvớitêngọiCorporateEconomist(thôngtinnàyđượctrìnhbàytrongBảng15-3).

Cộtthứhaibiểuthịdoanhsốbánxehơivàxetảithựctế,đượcxếptheonămdươnglịch,đơnvịtínhlà1.000chiếc.Cộtthứba,gọilà“Xuhướng”,ướctínhsốxehơivàxetảicầnbán,dựatrênsốnhânkhẩu,doanhsốbáncủanămtrước,tuổiđờilưuthôngcủaxevàmộtsốyếutốkhác.Sựchênhlệchgiữahaicộtthểhiệnlượngnhucầutiềmnăng.

Trongbốnnămtừ1980đến1983,khinềnkinhtếchậmpháttriểnvàngườidânluôngiữtiềnnhưmộtbiệnphápantoàn,doanhsốbánxethựctếthấphơnxuhướngkhoảng7triệuchiếc–có7triệungườilẽrasẽmuaxeconvàxetảithìlạitrìhoãnviệcmuasắmnày.Chínhđiềunàylàtínhiệugiúpchúngtakỳvọngmộtsựbùngnổhoạtđộngbánôtô.Quảđúngnhưvậy,sựbùngnổhoạtđộngmuabánôtôdiễnratừnăm1984đến1989,trongđódoanhsốbánôtôvàxetảivượtcảxuhướngdựbáovớitổngcộnglàkhoảng7,8triệuchiếc.

Saubốnhoặcnămnămdoanhsốthấphơnxuhướngthịtrường,lạicóbốnhoặcnămnămvượttrộihơnsovớixuhướngtrướckhithịtrườngxehơicóthểtựđiềuchỉnhkịpthời.Nếubạnkhôngbiếtđiềunày,cóthểbạnsẽbáncổphiếuôtôđiquásớm.Vídụ,saukhibùngnổthịtrườngôtôdiễnranăm1983,khidoanhsốbánxehơităngtừ10,5lên12,3triệuchiếc,bạncóthểquyếtđịnhrútlợinhuậntừcổphiếuFordhoặccổphiếuChryslervìthờikỳbùngnổđãqua.Nhưngnếutheodõixuhướng,bạnsẽthấyvẫncònnhucầutiềmnăngđốivớihơn7triệuchiếcxemỗinăm,vànhucầuđóchỉthậtsự

chấmdứtvàonăm1988.

Năm1988mớilànămbạnnênbáncổphiếungànhôtô,khinhucầuthiếtyếutừđầunhữngnăm1980đãđượctậndụnghết.Côngchúngđãmua74triệuchiếcxemớitrong5nămtrướcđó,vàdoanhsốcóxuhướnggiảmchứkhôngtănglên.Mặcdù1989làmộtnămkhátôtđốivớinềnkinhtếnóichung,nhưngdoanhsốbánôtôgiảm1triệuchiếc.Theođó,cổphiếungànhôtôcũngsụtgiá.

Từnhữngnăm1990,mộtlầnnữachúngtabắtđầutạoramộtnhucầuthiếtyếunhỏ.Sauhainămdoanhsốthựctếthấphơnxuhướng,vànếumọithứvẫngiữnguyêntrạngtháithìnhucầuthiếtyếucủachúngtasẽlàtiêuthụ5,6triệuchiếcxechođếncuốinăm1993.Điềunàytạorasựbùngnổtronghoạtđộngbánxehơigiaiđoạn1994-1996.

Bảng15-3DoanhsốbánxetảivàxehơitạiMỹ−Thựctếsovớixuhướng(Đơnvịtính:nghìnchiếc,xếptheonămdươnglịch)

Năm Sốliệuthựctế

Xuhướng

Sốtăng/(giảm)sovớixuhướng

Nhucầutiềmnăng

1960 7.588 7.700 (112) (112)

1970 10.279 11.900 (1.621) (2.035)

1980 11.468 12.800 (1.332) (1.336)

1981 10.794 13.000 (2.026) (3.542)

1982 10.537 13.200 (2.663) (6.205)

1983 12.310 13.400 (1.090) (7.295)

1984 14.483 13.600 883 (6.412)

1985 15.725 13.800 1.925 (4.487)

1986 16.321 14.000 2.321 (2.166)

1987 15.189 14.200 989 (1.177)

1988 15.788 14.400 1.388 211

1989 14.845 14.600 245 456

1990 14.147 14.800 (653) (197)

1991 12.541 15.000 (2.459) (2.656)

Sốliệudựtính

1992 13.312 15.200 (1.888) (4.544)

1993 14.300 15.400 (1.100) (5.644)

Ngaycảkhidoanhsốnăm1992đạtcaohơnmứcnăm1991,doanhsốthựctếvẫnchưabằngđượcxuhướng,vànhưvậyphảimất4-5nămtăngtrưởngtốtthìlượngbánxetảivàxehơimớibắtkịpđượcxuhướng.

Xácđịnhthờiđiểmcủachukỳcổphiếuôtôchỉtạonênmộtnửaphầnthắng.Nửacònlạichínhlàviệcchọnnhữngcôngtykiếmđượcnhiềunhấttronggiaiđoạnpháttriểnnày.Nếuhiểuđúngvềngànhnàynhưngnhậnđịnhsaivềcôngty,bạnvẫncóthểmấttiềndễdàngnhưkhithiếuhiểubiếtvềngànhnày.

Trongthờigianxuhướngbắtđầutănglênvàonăm1982,tôirútrakếtluận:(1)đâylàthờiđiểmtốtđểsởhữucổphiếungànhôtô;(2)Chrysler,FordvàVolvomanglạinhiềulợinhuậnhơnlàGeneralMotors.VìGMlàhãngsảnxuấtôtôsốmột,bạnsẽnghĩnómanglạilợinhuậncaonhất,nhưngkhôngphảivậy.Đólàvìdanhtiếngvềsựxuấtsắccủatậpđoànnàyvượtxabấtkỳnhucầunàomuốnthựchiệntheođúngdanhtiếngđó.Côngtynàyđãkiêungạo,thiểncận,vàngủquêntrênchiếnthắngcủanó,mặtkhácmôhìnhcôngtylạiquálớn.

HãngphimRoger&MekhôngphảilàtrườnghợpduynhấtgặprắcrốikhithâmnhậpvàocáctòanhàGM.Trongmộtchuyếncôngtác,tôiđượcchỉđịnhgặpmộtnhânviêncủaphòngquanhệvớinhàđầutư,nhưnganhtakhôngtìmrađượctrungtâmnghiêncứuvàpháttriểnvìnócódiệntíchtươngđươngvớikýtúcxácủamộttrườngđạihọclớn.Haichúngtôiphảimấthànggiờmớitìmnổinơiđó.Khimàphòngquanhệvớinhàđầutưchưanắmđượcbảnđồđịnhvịcủacôngty,bạncóthểchorằngphầncònlạicủaGMcũngdễbịđilạcnhưvậy

Trongnhữngnăm1980,GMđểlạiấntượngxấuchonhữngngườimuacổphiếungànhsảnxuấtôtô.CổphiếucủaGMtănggấpđôitrongvòng10năm,trongkhilợinhuậncủanhữngngườimuacổphiếucủaChryslervớigiáthấpnhấtnămvào1982thìtăngtới50lầnchỉtrong5năm,cònlợinhuậncủangườimuacổphiếuFordthìtăngtới17lần.Vàocuốithậpkỷnày,nhữngđiểmyếucủaGMkhôngcònlàmộtbímậtnữa.NgaycảmộtngườiđiđườngbấtkỳcũngcóthểnóivớibạnrằnghãngôtôhàngđầunướcMỹđãthấtbạitrongcuộcchiếnvớiđốithủcạnhtranhNhậtBản.

Nhưngtrênthịtrườngchứngkhoán,hiếmkhingườitadànhchonhữngsựkiệncủangàyhômquamộtcáinhìnnghiêmtúc,hoặcgiữnguyênmộtquanđiểmtrongthờigiandài.KhiGMđangtrênđàsụtgiảm,PhốWallđềucóquanđiểmchungchorằngGMlàmộtcôngtymạnh,tươnglaicókhảnăngsinhlờicao.Năm1991,nhiềungườichorằngGMlàmộtcôngtyyếuvớimộttươnglaimờmịt.MặcdùtrướcđókhôngquantâmnhiềuđếnGM,nhưngtôicólinhcảmquanđiểmnàycũngsailầmkhôngkémquanđiểmtrướcđó.

BạncóthểđọcnhữngbàibáocũnóivềviệcChryslerlàmộtgãkhổnglồloạngchoạngvàonăm1982vàchuyểntừcáitênChryslersangGeneralMotor,vàbạnsẽthấycâuchuyệnlặplạitươngtự.ChỉcóđiềukháclàGMcóbảnbáocáotàichínhnăm1992tốthơncủaChryslernăm1982.Phầncònlạikhágiốngnhau:ngườikhổnglồlạiquênmấtviệcchếtạoxehơinhưthếnào,dẫnđếncôngchúngmấtlòngtin,chothôiviệchàngnghìncôngnhân.

Năm1991,chínhnhữngđiểmyếucủaGMlạikhiếntôiquantâmđếncôngtynày.NhìnquabáocáoquýIIInăm1990,tôibiếtmìnhđangkhámpháđiềugì.TrongkhihầuhếtmọisựchúýđềuđổdồnvàodoanhsốbánxehơicủacôngtyđanggiảmdầnởMỹ,hóaraGMlạicóthểthànhcôngmàkhôngcầnbánthêmnhiềuxeởMỹ.ViệckinhdoanhmanglạilợinhuậnnhiềunhấtcủacôngtylànhữnghoạtđộngởkhuvựcchâuÂu,thịtrườngvốn(GMAC),cộngvớiHughesAircraft,Delco,vàHệthốngdữliệuđiệntử.

TấtcảnhữngbộphậnkhácnàycủaGMđềuđanghoạtđộngrấthiệuquả,tớimứcnếucôngtychỉcầnđạtđếnđiểmhòavốntrongngànhsảnxuấtôtôởMỹ,thìmỗicổphiếucủacôngtyvẫncóthểcólãi6-8đô-latrongnăm1993.NếugánchothunhậpnàymộttỷlệP/Elà8,cổphiếunàylẽraphảiđượcbánởmứcgiá48-64đô-la,caohơnrấtnhiềusovớigiáhiệntại.NếutìnhhìnhkinhdoanhôtôcủaGMtiếnxahơnđiểmhòavốn,thìkhinềnkinhtếhồiphục,côngtycóthểđạtmứclợinhuận10đô-la/cổphần.

Việcđóngcửamộtsốnhàmáysẽkhiếnhàngnghìncôngnhânmấtviệc,nhưngnógiúpGMcắtgiảmchiphíởnhữngcôngtymanglạiítlợinhuậnnhất.TậpđoànnàykhôngcầnphảithắngtrongcuộcđuavớicácđốithủNhậtBảnvàlấylạisốkháchhàngmuaôtôởMỹ.GMcũngkhônghàilòngkhithịphầncủatậpđoànnàygiảmtừ40%xuốngcòn30%,nhưngđâyvẫnlàthịphầnlớnhơnsovớitấtcảcáchãngsảnxuấtôtôcủaNhậtBảncộnglại.NgaycảkhiGMchỉchiếmđược25%thịphầnkháchhàngmuaxengườiMỹ,thìcácbộphậnsảnxuấtôtôcủatậpđoànnàylạitiếptụcgópphầnlàmtănglợinhuậnbằngcáchgiảmquymôsảnxuấtvàgiảmchiphí(biệnpháp

màhọđãbắtđầuthựchiện).

Chínhvàotuầnlễmàtôiđiđếnkếtluậnnày,báochíđăngtinrằngmộtsốsảnphẩmxehơicủaGMvừagiànhđượcnhữnggiảithưởnglớn,trongđócómẫuxeCadillactừngbịmấtuytín,đãhồiphụclạithươnghiệuvàmộtlầnnữalàmhàilònggiớiphêbình.Doanhsốbánxetảivàxecỡvừađềucóbiểuhiệntốt,vàcôngtyđãthuđượcnhiềulợinhuận.VìdanhtiếngcủaGMkhómàcóthểxấuhơnnữa,nêntấtcảnhữngđiềubấtngờđềulànhữngtínhiệuđángmừng.

Mãcổphiếu Côngty Giángày13/1/92

GM GeneralMotors 31,00đô-la

PD PhelpsDodge 32,50đô-la

C

Chương16Nhữngcôngtysảnxuấthạtnhântrongcảnhnguykhốn

CMSEnergyổphiếutrongngànhdịchvụcôngcộngtăngtrưởngmạnhvàonhữngnăm1950,nhưngtừđóđếnnay,đặcđiểmthuhútchínhcủanólàlợinhuận.Vớinhữngnhàđầutưmuốncóthunhậpthìmuacổphiếuloạinày,trongdàihạn,sẽmanglạilợinhuậncaohơnlàmuakỳ

phiếungânhàng.Vớimộtkỳphiếu,bạnthuhồilạiđượctiềnvốncộngvớitiềnlãi.Cònvớicổphiếungànhdịchvụcôngcộng,bạnthuđượccổtức−phầnlãicổphầncóxuhướngtăngđềuđặnhàngnăm,cộngvớicơhộicóđượclợinhuậnvốn.

Ngaycảtrongthờiđạingàynay,khinhucầuđiệnnănggiảmxuốngởhầuhếtcáckhuvựctrênnướcMỹ,vàcổphiếudịchvụcôngcộngkhôngcònđượccoilàloạităngtrưởngmạnh,trongnhómnàyvẫncómộtsốcổphiếuthắnglớnnhưcổphiếucủaSouthernCompany(từ11đô-lalên33đô-latrong5năm),cổphiếucủaOklahomaGasandElectric(từ13đô-lalên40đô-la),vàcổphiếucủaPhiladelphiaElectric(từ9đô-lalên26đô-la).

TrongkhoảngthờigianngắnngủicủatôiởMagellan,tôidành10%tàisảncủaquỹđầutưvàocổphiếudịchvụcôngcộng.Thôngthường,điềunàyxảyrakhilãisuấtgiảm,nềnkinhtếsuythoái.Nóicáchkhác,tôicoicổphiếudịchvụcôngcộnglànhữngcổphiếuchukỳtheolãisuất,vàcốgắngxácđịnhthờiđiểmmuavàovàbánraphùhợp.

Tuynhiên,nhữngcổphiếumàtôiđầubỏnhiềutâmhuyếtthìlạilànhữngcổphiếucóvấnđề.TạiFidelity,chúngtôiđãmanglạirấtnhiềulợinhuậnchocáccổđôngnhờcổphiếucủaGeneralPublicUtilitiessauthảmhọaThreeMileIsland(12),vàthậmchícònnhiềuhơnnữatừtráiphiếucủaPublicServiceofNewHamshire,LongIslandLighting,GulfStatesUtilities,vàcổphiếucủacôngtyMiddleSouthUtilitiescũ,hiệnnayđổitênlà

Entergy.ĐiềunàyđưachúngtatớiQuytắc20củaPeter:

Cũnggiốngnhưconngười,cáccôngtythayđổitêncủamìnhvìmộttronghailýdo:sápnhập,hoặcdínhlíuđếnmộtsốthấtbạimàhọhyvọngcôngchúngsẽmauchóngquênđi.

Mỗicôngtydịchvụcôngcộnggặprắcrốiđượcđềcậptrênđâyđềucóvấnđềvớicácnhàmáyvũkhíhạtnhânhoặcviệccấpvốnchocácnhàmáyvũkhíhạtnhânmàkhôngbaogiờđượcxâydựng,vànỗisợđốivớihạtnhânlàmhạnchếgiáloạicổphiếunày.

Thànhtíchcủatôivớinhữngcôngtydịchvụcôngcộnggặprắcrốilạitốthơnvớinhữngcôngtygặprắcrốinóichungđólàbởicáccôngtydịchvụcôngcộngdochínhphủquảnlý.Mộtcôngtydịchvụcôngcộngcóthểtuyênbốphásảnvà/hoặckhôngtrảcổtức,nhưngchừngnàoconngườicòncầndùngđiện,thìchừngđóvẫncầnphảitìmcáchđểchocôngtynàytiếptụchoạtđộng.

Hệthốngquychếsẽquyếtđịnhmứcgiámàcôngtycóthểápdụngchođiệnvàgas,mứclợinhuậnmàcôngtyđượcphépcó,vàliệuchiphídosailầmcủacôngtycóbịchuyểnsangchokháchhànghaykhông.Vìchínhphủcóquyềnlợibấtdibấtdịchtrongviệctồntạicủadoanhnghiệp,côngtysẽcólợithếvượttrộilàđượccấpmộtlượngtiềncầnthiếtđểkhắcphụckhókhăncủanó.

Gầnđây,côngviệccủabanhàphântíchởTậpđoànNgânhàngđầutưNatWest(KathleenLally,JohnKellenyi,vàPhilipSmyth)khiếntôichúý.

Banhàphântíchnàyxemxétcáccôngtycungcấpdịchvụcôngcộngvàxácđịnh“chukỳgặpkhókhăncủanhữngcôngtynày”,rồiđưarabốncôngtyđãvượtquađểminhhoạ:ConsolidatedEdison,côngtybịrơivàotìnhtrạngkhủnghoảngtiềnmặtsaukhigiádầutăngtrongsuốtthờikỳcấmvậnnăm1973;EntergyCorporationphảiquảnlýmộtnhàmáyhạtnhântốnkémmàdoanhnghiệpnàykhôngkhamnổi;LongIslandLighting,côngtyđãxâyxongnhàmáyhạtnhân,nhưngchưacógiấyphép;GeneralPublicUtilities,chủcủanhàmáysố2củaThreeMileIsland,lànhàmáymắcphảimộttainạnnổitiếng.

Khigặpsónggió,cổphiếucủacảbốncôngtynàyđềusụtgiảmnhiềuvànhanhđếnmứccổđôngcủahọcũngbịlâmvàotìnhtrạngkhốnđốn,và

nhữngngườibáncổphiếutrongcơnhoảngloạnthậmchícònchoángvánghơnkhichứngkiếngiácổphiếutănggấpbốnhoặcgấpnămlầnkhichúngphụchồitrởlại.Trongkhiđó,ngườimuanhữngcổphiếubịcoithườngnàylạiđượcănmừngsốphậnmaymắncủamình.Mộtlầnnữa,câunói“thànhcôngcủangườinàylàthấtbạicủakẻkhác”lạiđượckiểmchứng.Bạncónhiềuthờigianđểkiếmlờitừmỗicổphiếutrongsốbốncổphiếuphụchồi,màtheobanhàphântíchtrênđâythìcảquátrìnhnàytrảiquabốngiaiđoạnrõrệt.

Tronggiaiđoạnthứnhất,thảmhọatấncông.Côngtydịchvụcôngcộngđốimặtvớitìnhtrạngthualỗđộtngộtvềthunhập,cóthểlàvìmộtvàikhoảnchiquálớn(vídụnhưviệctănggiánhiênliệutrongtrườnghợpcủaConEd)khôngthểchuyểnsangchokháchhàngđược,hoặcvìquánhiềutàisản(cácnhàmáyhạtnhân)bịbỏxóvàloạibỏkhỏicơsởgiá.Cổphiếubịảnhhưởngvìlẽđóvàbịmấttừ40-80%giátrịtrongvòngtừ1-2năm:GiácổphiếuConEdgiảmmạnhtừ6đô-laxuống1,5đô-latrongnăm1974,Entergygiảmtừ16,75đô-laxuống9,25đô-latronggiaiđoạn1983-1984,GeneralPublicUtilitiesgiảmtừ9đô-laxuống3,88đô-latrongnhữngnămtừ1979đến1981,cònLongIslandLightingthìgiảmtừ17,5đô-laxuốngcòn3,75đô-latrongnhữngnăm1983-1984.Sựsụtgiánàykhiếnnhữngngườivẫncoicổphiếudịchvụcôngcộnglàkhoảnđầutưantoànvàổnđịnhphảihoangmang.

Khônglâusau,cổphiếucủacôngtydịchvụcôngcộngđượcgiaodịchởmứcbằng20-30%giátrịsổsách.Cổphiếuđãchịuthấtbạinặngnề,bởiPhốWalllongạirằngthiệthạiđốivớicôngtylàkhôngtránhkhỏi,đặcbiệtlàkhimộtnhàmáyhạtnhậntrịgiáhàngtỷđô-labịđóngcửa.Thờigianđểloạibỏđượcấntượngnàykhácnhautùythuộcvàothảmhọacủamỗicôngty.VớitrườnghợpLongIslandLighting,nguycơbịphásảnlàmchocổphiếuchỉđượcbánởmứcbằng30%giátrịsổsáchtrongsuốtbốnnămtrời.

Tronggiaiđoạnthứhai,làgiaiđoạnmàbachuyêngiacủachúngtôigọilà“quảnlýkhủnghoảng”,côngtydịchvụcôngcộngnỗlựcđốiphóvớithảmhọabằngcáchcắtgiảmchitiêuvốnvàápdụngkếhoạchngânsách”thắtlưngbuộcbụng”.Làmộtphầntrongchínhsáchtiếtkiệmnày,côngtythựchiệngiảmhoặcxóabỏcổtức.Côngtybắtđầucóbiểuhiệnvượtquađượckhókhăncủamình,nhưnggiácổphiếukhôngphảnánhtriểnvọngđángkhíchlệnày.

Tronggiaiđoạnba−“ổnđịnhtàichính”,banquảnlýđãthànhcôngtrongviệccắtgiảmchiphíđếnđiểmmàcôngtydịchvụcôngcộngcóthể

hoạtđộngdựatrênsốtiềnmặtthuđượctừcáchóađơnthanhtoáncủakháchhàng.Thịtrườngvốncóthểkhôngsẵnsàngcấpvốnvaychobấtkỳdựánmớinào,vàcôngtyvẫnchưamanglạilợinhuậnchocáccổđông,nhưngkhảnăngphụchồilàchắcchắn.Giácổphiếuphầnnàođãkhôiphụctrởlại,vàhiệnnaycổphầnđượcbánởmức60-70%giátrịsổsách.Sốtiềncủanhữngngườimuacổphiếunàytronggiaiđoạnmộthoặchaiđềutănggấpđôi.

Tronggiaiđoạnbốn−“phụchồihoàntoàn”,mộtlầnnữacôngtytiếptụcmanglạichútlợinhuậnchocổđông,vàPhốWallcũngcólýdođểkỳvọnglợinhuậngiatăngvàkhôiphụclạicổtức.Đếnnay,cổphầncủacôngtyđượcbánđúngvớigiátrịsổsách.Từđây,mọithứtiếntriểnnhưthếnàophụthuộcvàohaiyếutố:(1)sựđónnhậncủathịtrườngvốn,vìnếukhôngcóvốnthìcôngtydịchvụcôngcộngkhôngthểmởrộngcơsởgiácủamình,và(2)sựhỗtrợhoặckhônghỗtrợcủacơquanphápchế,vídụcôngtyđượcphépchuyểnbaonhiêuchiphísangchokháchhàngvớimứclãisuấtcaohơn.

Cácbiểuđồ16-1,16-2,16-3và16-4thểhiệnquátrìnhpháttriểngiácổphiếucủamỗimộtcôngtytrongsốbốnvídụtrên.Cóthểthấybạnkhôngnhấtthiếtphảilaovàonhữngcôngtygặpkhókhănnàyđểthuđượclợinhuậncao.Trongmỗitrườnghợp,bạncóthểchờđếnkhicuộckhủnghoảngdịuđi,vànhữngngườibiquanyếmthếbịchứngtỏlàsai,sauđócóthểtăngtàisảncủamìnhlêngấphai,ba,thậmchíbốnlầntrongmộtkhoảngthờigiantươngđốingắn.

Hãymuacổphiếumàđừngđểýtớicổtứcvàchờđợinhữngthôngtintốtlành.Hoặcmuakhicóbiểuhiệnnhữngtintốtlànhđầutiêntronggiaiđoạnhai.Vấnđềmàmộtsốngườithườngmắcphảitrongtrườnghợpnàylàkhicổphiếugiảmxuống4đô-la,rồisauđótănglên8đô-lathìhọlạinghĩlàhọđãbỏlỡmấtcơhội.Mộtcôngtyhạtnhângặpkhókhănthườngcócảmộtquãngđườngdàiđểđi,vàbạnphảiquênđithựctếrằngmìnhđãbỏlỡmứcgiáthấpnhất.

Sựkhácbiệtgiữacôngtyhạtnhângặpkhókhănvàmộtvởnhạckịchđólà,côngtyhạtnhânthườngkếtthúccóhậu.Điềunàygợiýchotacáchđơngiảnđểcócuộcsốngvuivẻtừnhữngcôngtydịchvụcôngcộnggặpkhókhăn:muacổphiếunàykhicổtứckhôngđượctrảvànắmgiữchúngchođếnkhicổtứcđượckhôiphụctrởlại.Đâylàchiếnlượccótỷlệthànhcôngđángkinhngạc.

Mùahènăm1991,cácchuyêngiaởNatWestxácđịnhthêmnămcôngtybịrơivàotìnhtrạngkiệtquệ(GulfStates,IllinoisPower,NiagaraMohawk,PinnacleWest,vàPublicServiceCompanyofNewMexico)đangởcácgiaiđoạnkhácnhaucủaquátrìnhhồiphục,tấtcảnhữngcôngtynàyđềuđangbáncổphiếuthấphơngiátrịsổsách.NhưngtôilạinghĩđếnmộtđốitượngkhácđểgiớithiệutạihộinghịBarron’s:côngtyCMSEnergy.

CôngtynàytrướcđâycótênlàConsumersPowerofMichigan.CôngtyđổitênsaukhixâydựngnhàmáyhạtnhânMidland–đâychínhlàđiềumàcôngtymuốncáccổđôngcủamìnhquênđi.Cổphiếuđượcbánvớimứcgiákhoảng20đô-latrongmộtthờigiandài,rồichìmxuốngmức4,5đô-lachỉchưađầymộtnăm,vàngaysaukhithựchiệnkhôngtrảcổtức,giácổphiếuđãgiảmđếnmứcthấpnhấtvàotháng10/1984.

CMS,hayConsumersPower,làcôngtygầnđâynhấtbịgiảmgiátrịtới10lần,vàcũnglàcôngtydịchvụcôngcộnggầnđâynhấtthiếtkếvàxâydựngmộtnhàmáyhạtnhânđắttiềndựatrênmộtgiảđịnhthiếusángsuốt,đólàcơquanphápluậtnàođãchấpthuậndựántrongsuốtquátrìnhpháttriểncủadựánthìcuốicùngcũngsẽchophépnóhoạtđộng.ỦybandịchvụcôngcộngcủatấtcảcácbangcủaMỹđềucóthóiquenhỗtrợcácnhàmáyhạtnhânchođếnkhichủsởhữuhoàntoàntậntâmxâydựng,vànhưvậyviệcđảochiềuxuhướngnàyđãtrởnênquámuộn.Trongnhữngphútcuối,cácnhàchứctráchcóthểlấyđicácdựánvàtheodõinhữngcôngtydịchvụcôngcộngthấtbạithảmhại.

KhiđiềunàyxảyravớiConsumersPower,côngtybuộcphảichikhoảntiềnkhổnglồ4tỷđô-lađểbùđắpchochiphíxâydựngnhàmáyhạtnhântrongkhilạikhôngđượcphépsửdụng.NhưPhốWallđãthấy,côngtyđangđứngtrướcbờvựcphásản.

NhưngrồiCMSlạikhôngbịphásản,vàvàocuốinhữngnăm1980,côngtyđãlàmđượcđiềukỳdiệunhấttrongtìnhhuốngtồitệđóbằngcáchchuyểnđổinhàmáyhạtnhânkhôngđượcphépsửdụngthànhnhàmáykhígatựnhiên.Sựchuyểnđổinày(đượcthựchiệnvớisựhỗtrợcủaDowChemical,kháchhànglớnnhấtcủaCMS)rấttốnkém,nhưngvẫnkhôngbằngviệcchứngkiếnkhoảnđầutư4tỷđô-labịlãngphívôích.Nhàmáychuyểnđổinàykhaitrươngvàotháng3/1990,vớigiáthànhlà1.600đô-la/kw,vẫnlàgiátrịdướimứcngânsáchchophépvàdườngnhưnhàmáyhoạtđộngtốt.Cổphiếuđangtrênđàtăngtrởlạivàsaumộtthờigiannóđãđạtmức36đô-la/cổphiếu,gấpchínlầntrong5năm.NhưngsaukhiỦybanDịchvụCộngđồngMichiganđưaramộtsốquyếtđịnhbấtlợivềgiá,cổ

phiếuđãgiảmxuống17đô-la,chínhlàmứctôiđãngầnngạikhimuavào.

TôibiếtđếnCMSthôngquaDannyFrank,giámđốcFidelity’sSpecialSituationFund,ngườiđãkhiếnchoFidelitychúýđếnmộtsốcôngtyhạtnhâncóvấnđề.FrankđãđiềutrarấtkỹtìnhtrạngcủaCMS.ÔngchobiếtrắcrốigầnđâynhấtcủaCMSkhiphảilàmviệcvớimộtủybanthiếuthânthiệncũngkhônggiảithíchđượclýdocủahiệntượngcổphiếubịgiảmgiátới50%.

Biểuđồ16-1ConsolidatedEdisonCo.ởNewYork,Inc.(ED)

Biểuđồ16-2.EntergyCorp.(ETR)CôngtycổphầnđiệnđặttrụsởtạiLousiana

Biểuđồ16-3

LongIslandLightingCo.(LIL)

Biểuđồ16-4GeneralPublicUtilitiesCorp.(GPU)

Ngày6/1/1992,tôinóichuyệnvớivịchủtịchmớicủaGM,ôngVictorFryling.Frylingdựbáomộtsốchuyểnbiếntíchcực.ĐầutiênlànhàmáyMidland,đãđượcchuyểnđổisangsảnxuấtkhíga,tiếnhànhsảnxuấtđiệnvớigiá6xu/kw,thấphơnsovớimứcgiá9,2xumànóvẫnthườngphảibỏrađểsảnxuấtđiệntừmộtnhàmáythanmớivàmức13,3xutừmộtnhàmáyhạtnhân.Nhưvậy,Midlandlàmộtnhàmáyhoạtđộngíttốnkém,loạihìnhmàtôivẫnyêuthích.

ThứhailànhucầuđiệnởMichigancóxuhướngtănglên.Côngtyđãtăngtrưởngsuốt12nămliền.Thậmchítrongcuộcsuythoáinăm1991,vùngnàycòntiêuthụđiệnnhiềuhơnnămtrước1%.Trongnhữngngàydùngđiệncaođiểm,CMSchỉcócôngsuấtphátđiệnbổsungthêm19,6%đểdựtrữ,mộtbiênđộđượccoilàrấtmongmanh.CóthêmmộtsốnhàmáymớiđivàohoạtđộngnhằmthỏamãnnhucầungàycàngtăngởMidwest,vàphảimấttừ6-12nămđểxâymộtnhàmáytừđầu.Thậmchímộtsốnhàmáycũcũngchuẩnbịchấmdứthoạtđộng.Từkiếnthứckinhtếcănbản,bạnrútrađượcbàihọcrằngkhicầutăngnhanhhơncung,giásẽtăngcao.Giácaohơnsẽtạothêmnhiềulợinhuận.

BảngcânđốikếtoáncủaCMSvẫncònnhiềukhoảnnợdohậuquảcủavụnhàmáyhạtnhân.Côngtyphảibánmộtlượngtráiphiếutrịgiá1tỷđô-lađểcấpvốnchoviệcchuyểnđổiMidlandthànhnhàmáykhígatựnhiên.(Tôinhậnthấynhữngngườinắmgiữtráiphiếuchắchẳnđãtintưởngvàonhữngtráiphiếunày,bởivìgiácổphiếunàytănglênkểtừđợtchàobánracôngchúngđầutiên.)Ngoàira,CMScònbánmộtlượngtínphiếuưutiêntrảtrướctrịgiá500triệuđô-la,vàtôithấyhàilòngvớiloạitínphiếukhônghoànlạitrongvòng10nămnày.Khimộtcôngtybịlúnsâuvàotìnhtrạngnợnần,bạnthườnghyvọngrằngkhoảnnợđókhôngbuộcphảisớmthanhtoánđầyđủ.

CMScóđủluồngtiềnmặtđểtrảlãichocácchủnợ.Đểchắcchắn,tôiđọcbảngcânđốikếtoáncủacôngty.Tôilấylợinhuậnrồicộngvớigiátrịhaomòn,sauđóchiachosốcổphầnvàcóđượcluồngtiềnmặttrịgiá6đô-la/cổphần.VìhầuhếtcácthiếtbịvậnhànhcủaCMSđềulàthiếtbịmới,côngtykhôngbuộcphảichinhiềutiềnvàoviệcsửachữa.Sốtiềndựphòngchokhấuhaocóthểđượcdùngvàonhữngmụcđíchkhác.Côngtycóthể(a)mualạicổphiếucủachínhnó,(b)thựchiệncácvụmualại,hoặc(c)tăngcổtức,tấtcảnhữngbiệnphápnàycuốicùngđềumanglạilợiíchchocáccổđông.Tôithíchcáchlàm(a)và(c)hơn.

TôihỏiFrylingvềkếhoạchcủaCMSđốivớikhoảntiềnmặtnày.ÔngchobiếtCMSdựđịnhdùngnóđểmởrộngnhàmáykhíga,vànângcaohiệuquảđườngtruyềndẫn,cảhaimụcđíchđóđềugiúpnângcaocôngsuấtvậnhànhcủacôngty.Khimộtcôngtydịchvụcôngcộngtăngthêmcôngsuất,10%chẳnghạn,cũngcónghĩalàcôngtyđótựđộngtănglợinhuậncủamìnhthêm10%,dựatrêncôngthứcdocáccơquanphápluật,cũnglàngườiquyđịnhmứcgiáápdụng.Sẽlàmộtđiềutuyệtvờiđốivớicáccổđôngkhimộtcôngtydịchvụcôngcộngxâydựngmộtnhàmáymới(chíítcũnglà

mộtnhàmáyđượccấpphéphoạtđộng)hoặcthựchiệncácbiệnphápkhácđểtườngcườngnăngsuất.

TôivàFrylingcònthảoluậnvềsựkiệnkhámpháradầugầnđâyởEcuadortrênmộtvùngđấtmàCMSđồngsởhữuvớiConoco.Kếhoạchsảnxuấtdựtínhbắtđầutrongnăm1993,vànếutheođúngkếhoạchthìCMSsẽthuđượclợinhuận25triệuđô-lahàngnămtừnăm1995.Sốtiền25triệuđô-lanàysẽlàmtăngthêmthunhập20xu/cổphiếu.FrylingcònthôngbáovớitôirằngPowerGroup,mộtcôngtyconcủaCMSsởhữuvàinhàmáyphátđiệnbịthualỗgầnđây,cũngcóthểtạoralợinhuậntrongnăm1993.

Trướcđó,CMStừnghyvọngđếnLongIslandđểhỗtrợLongIslandLighting−nhàmáyhạtnhânShorehambịtạmngừnghoạtđộngvìlýdochínhtrị,chuyểnđổithànhmộtnhàmáykhígatựnhiên.Việchợptácnàyđổvỡvàonăm1991.Nhưngthấtvọnglớnnhấtlàvấnđềvớinhàchứctrách.

Côngtydịchvụcôngcộngđangtronggiaiđoạncuốicủaquátrìnhphụchồivàphụthuộcvàoviệcnhàchứctráchđốixửvớinhẹnhànghaykhôngbằngcáchbỏquanhữngchiphídosailầmcủacôngty,nhưngủybanMichigankiênquyếtkhônghợptác.ỦybannàycôngbốliềnbaquyếtđịnhbấtlợivềgiávàtừchốiđểCMSyêucầukháchhàngtrảtoànbộchiphíkhígatựnhiênđượcsảnxuấttạinhàmáyMidland.

Rõràng,côngtycólýdođểtinrằngngườiđượcbổnhiệmtiếptheosẽdễtínhhơnvàchỉphảnđốinhẹnhàng.Tháiđộphảnđốinhẹnhàngnàycóthểlàmộtsựtiếnbộsovớitháiđộtruyềnthốngcủaủyban.NhânviênủybanđãtiếnhànhxemxétvớithiệnýdànhmộtsốnhượngbộnhấtđịnhchoCMS,vàtoànthểủybansẽsớmbỏphiếuchovấnđềnày.

NếuCMScóđượcquyếtđịnhhợplýtheoquanđiểmcủacôngty,thìnósẽđượcphépthuthêm2đô-la/cổphiếutrongnămtới,vượthẳnmức1,3đô-lamàPhốWalldựtính,vàmứclợinhuậnnàysẽtănglênđềuđặntrongtươnglai.KhikhuyếnnghịcổphiếunàyvớiBanhộithẩmcủaBarron’s,trongsuynghĩcủatôi,khảnăngnàylàrấtlớn.

TôicũngchorằngCMSkhôngchỉlàmộtcanhbạctrongchếđộchínhtrịởMichigan.Vềlâudàithìtôimongcôngtysẽpháttriểnmạnh,dùcóhaykhôngmộtuỷbandịchvụcôngcộngxemxét.Dòngtiềnmặtvữngmạnhsẽgiúpcôngtycókhảnăngtrởlạihàngngũnhữngcôngtydịchvụcôngcộngpháttriểnmạnhmẽ,vàkhiđiềuđóxảyra,mộtlầnnữacôngtylạicóthểvayvốnvớimứclãisuấtthấp.

NếutấtcảcácyếutốđềuđượcgiảiquyếttheohướngcólợichocôngtythìCMSsẽđượcphépthu2,2đô-la,cònnếukhông,sẽchỉtrongkhoảng1,5đô-la,nhưngdùthếnàođinữa,trongdàihạncôngtyvẫnsẽpháttriểnmạnh.Nếunhàchứctráchhạnchếthunhập,côngtycóthểtáiđầutưvốnvàoviệcnângcaocôngsuấtphátđiệnvàđẩymạnhhoạtđộngkinhdoanhnộibộ.Vớicổphiếubánởmứcgiá18đô-la,vàthấphơngiátrịsổsách,tôithấysẽcórấtnhiềuphầnthưởngtiềmnăngmàkhôngphảichịurủirocao.

NếubạnkhôngthíchCMSEnergy,lúcnàobạncũngcóthểxemxétPublicServiceCompanyofNewMexico–cổphiếucóchứarủirohoặcthậmchícổphiếucórủirocaohơn,đólàTucsonElectric.Bạncóthểyêntâmrằngnhânviênquanhệvớinhàđầutưsẽkhôngquábậnrộnđếnmứckhôngnóichuyệnđượcvớibạn.

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/1/92

CMS CMSEnergy 18,50đô-la

K

Chương17Thươngvụbánthanhlýcủachúsam

AlliedCapitalIIhiChúSam(13)hoặcNữhoàngAnhchuẩnbịbánthanhlý,lúcnàotôicũngcốdànhthờigianthamdự.AnhquốcluônđitrướcnướcMỹtrongviệcbảotrợnhữngsựkiệnkiểunày,bánmọithứtừcáctrạmcấpnướcchotớicáchãnghàngkhông,nhưngnếumứcthâm

hụtchitiêucủanướcMỹvẫngiữởmứchiệntại,thìcóthểmộtngàynàođó,chúngtasẽphảitưnhânhóacáccôngviênquốcgia,TrungtâmvũtrụKennedyvàthậmchícảVườnhồngởNhàtrắngchỉđểtrảlãichocáckhoảnnợquốcgia.

Tưnhânhóalàmộtkháiniệmmớilạ.Bạnlấymộtthứgìđóthuộcsởhữucông,sauđólạibánlạichocôngchúng,vàtừđó,nótrởthànhvậtsởhữutưnhân.Đứngtrênquanđiểmthựctế,lợiíchcủaviệchiểuvềvấnđềnàylà:bấtkỳkhinàongườiMỹhoặcngườiAnhtưnhânhóathứgìbằngcáchbáncổphần,thôngthườngđólàmộtgiaodịchmuabáncólợichongườimua.

Nguyênnhânkhôngcógìlàkhóhiểu.Ởnhữngnướcdânchủ,kháchhàngcủacácngànhtưnhânhóađồngthờicũnglàcửtri,vàchínhphủcácnướcnàythườnggặpkhókhănđểđượctáiđắccửmàkhôngphảitranhluậnvớisốđôngnhữngnhàđầutưbấtbìnhvừabịmấttiềndođầutưvàocôngtyđiệnthoạihoặcnhàmáysảnxuấtkhíga.

NgườiAnhđãrútrađượcbàihọcđóvàonăm1983,saukhihaicôngtytưnhânhóađầutiên,BritoilvàAmershamInternational,đượctrảgiáquácao,tạonênmộtkhôngkhíảmđạmlanrộngkhigiácổphiếucủachúnggiảm.Kểtừđó,ngườiAnhtổchứccácđợtchàobáncủamìnhsaochocácnhàđầutưsẽítcókhảnăngbịthualỗ,nhấtlàtrongthờigianđầu.Chỉtrongvòngmộtngày,giácủaBritishTelecomđãtănggấpđôi.BatriệungườiAnhđãnắmngaysốcổphầnnày.Dovậy,khôngcógìđángngạcnhiênkhipheToriesvẫnnắmchínhquyền.ĐiềunàydẫntớiQuytắc21củaPeter:

Hãymuabấtcứthứgìnữhoàngbán

Cáchđâymấynăm,tôinhậnđượcmộtlờiđềxuấthấpdẫntừmộtnhómngườiAnhxuấthiệntạivănphòngcủatôiởFidelity.Họgiớithiệubảnthânvớitôi.NhữngngườinàymangtheobảncáobạchcủamộtnhómcáccôngtycungcấpdịchvụnướcởAnhchuẩnbịtiếnhànhtưnhânhoá.Bảncáobạchđượcđánhsốgiốngnhưấnphẩmcógiớihạncủamộtbảninhiếm.Ngoàibìalàtênvàlogocủanhữngcôngtymới–NorthumbrianWater,SevernTrent,YorkshireWater,WelshWaterPLC,v.v...

MặcdùMagellanđãđónggópvàosựthịnhvượngcủaBritishTelecom(côngtyđạichúngkhaitrươnglớnnhấttrênthếgiớitạithờiđiểmđó–4tỷđô-la)vàBritishAirways,nhưngtôichưadámmongchờkhoảnlợinhuậntừnhữngthỏathuậnmuabáncổphiếucủangànhcungcấpnước.Đâylàngànhđộcquyền,cũnggiốngnhưcáccôngtycungcấpdịchvụnướcởmọinơi–sởhữucổphiếucủamộtcôngtyđộcquyềnbaogiờcũngthúvị.Trướckhichophépcáccôngtynàytựdo,ChínhphủAnhđãthanhtoánhếtcáckhoảnnợưutiên.

Nhữngcôngtynàytáchramàkhôngcònkhoảnnợnào,lạiđượcchínhphủbổsungthêmvốn,tạochochúngmộttiềnđềthuậnlợiđểđibằngchínhđôichâncủamình.Họthốngnhấtthựchiệnchươngtrình10nămnângcấphệthốngnước,mộtphầnlấytừvốnsẵncócủacôngty,phầncònlạitừhóađơnsửdụngnướcđượcnânggiá.

Trongcuộcthảoluậntạivănphòngtôi,cácôngchủngànhnướcnóivớitôirằnggiánướcởAnhthấp(100bảng/năm),đếnmứcngaycảkhinânggiágấpđôi,kháchhàngcũngsẽkhôngkêucaphànnàn.Màngaycảkhiphảnđốithìviệcduynhấtmàhọcóthểlàmlàngừngsửdụngnước,màđiềunàykhôngthểxảyra.NhucầunướcởAnhsẽtăngởmức1%/năm.

Cóthểmuacổphầnngànhnướcmớitheocáchthứctrảgóp,giốngnhưcácloạisảnphẩmmuaxehơi,phòngthu,thảmtrảisàn.Bạncóthểgiảmxuống40%vàtrảlãithànhhaikỳ,mộtkỳ12thángvàkỳcònlạilà20tháng.NgườiAnhđưarahìnhthứcthỏathuậnmuabántươngtựđốivớicổphiếuBritishTelecom,họgọiđólà“cổphiếutrảtừngphần.”Khichàobánracôngchúngvớimức30đô-la,tấtcảnhữnggìngườimuaphảitrảtrướcchỉlà6đô-la.Sauđó,khicổphầntănggiálên36đô-la,ngườimuanàođãnộp6đô-lagiờcóthểbánvàhưởnglợinhuậngấpđôi.

TôikhônghiểuđượcýnghĩacủakháiniệmtrảtừngphầnvàđãđánhgiásaicổphiếuBritishTelecom.Tôichorằnggiácổphiếuđangtăngquánhanh,nhưngcuốicùngkhihiểuđượclợiíchcủaviệctrảgópđó,tôicóthểthấysựhợplýcủaviệcđổxôđimuacổphiếunày.Hìnhthứcmuabántươngtựcũngđượcápdụngđốivớicáccôngtycungcấpnước,cụthểnhưsau.

Ngoàiviệcchophépbạnmuacổphiếutheokếhoạchtrảgóp,cáccôngtycungcấpnướccòntrảcổtứcvớitỷlệ8%vàđượcbắtđầungay.Trongítnhấtmộtnăm,bạncóđượcmứccổtức8%dựatrêngiátrịcổphầnđầyđủmàbạnchỉphảimuatrước40%.Điềuđógiúpbạncóđược20%doanhthutrênkhoảnđầutưcủamìnhtrongvòng12thángđầu–ngaycảkhigiácổphiếukhôngcóbiếnđộng.

CổphầntrongngànhcungcấpnướcởAnhthậtsựphổbiếnmộtcáchdễhiểu.Trướckhichàobánracôngchúnglầnđầu,cácnhàquảnlýquỹcủaMỹcũngnhưcáctổchứcđầutưkhácđượcchiaphầncổphiếu.ĐốivớiMagellan,tôinhậntấtcảnhữngcổphiếuđượcphânphối,sauđómuathêmcổphiếuởthịtrườngtiếptheo,khinhữngcổphầnđóbắtđầuđượcgiaodịchtrênSàngiaodịchchứngkhoánLondon.Giátrịcủadanhmụcđầutưvớinămcổphầnngànhdịchvụnướctănggấpđôitrongvòngbanăm.

CáccôngtykháccủaAnhbáncổphầnracôngchúngcũngthựchiệntốtnhưhoặcthậmchítốthơntrongvòngsáuthángđếnmộtnămsauđợtchàobán.Điềunàyđưachúngtađếnmộtloạiquỹ“nếunhư”khác,đólàQueen’sGarageSaleFund(QuỹthanhlýcủaNữhoàng).BấtkỳnhàđầutưnàocủaMỹcũngcóthểgộpmộtdanhmụcđầutưvớicáccổphiếuđượctrìnhbàytrongBảng17-1vàthuđượckếtquảthểhiệntrênđó.

Bảng17-1Quỹthanhlýcủanữhoàng

Têncôngty Thờiđiểmpháthành Tỷlệ%tăngtrongmộtnămsau

BritishAirways 2/1981 103,0

BritishGas 12/1986 194,0

BritishSteel 12/1988 116,0

BritishTelecom 11/1984 200,0

NorthumbrianWater 12/1989 75,9

SevernTrent 12/1989 54,6

WelshWater 12/1989 76,9

YorkshireWater 12/1989 74,4

Cứmỗicôngtyđiệnthoạiđượctưnhânhóa,dùởquốcgianào–Philippines,Mexico,TâyBanNha–cáccổđôngchỉđượchưởngphầnthưởngmộtlầnduynhất.Cácchínhtrịgiatrêntoànthếgiớihếtsứcquantâmđếnviệcnângcaochấtlượngdịchvụviễnthông,vàởcácnướcđangpháttriển,nhucầusửdụngđiệnthoạicũnglớnđếnmứccáccôngtycungcấpdịchvụviễnthôngtăngtrưởngvớitốcđộ20-30%/năm.Điềumàbạncóởđâylàtốcđộtăngtrưởngcủamộtcôngtytăngtrưởngnhỏ,quymôvàtínhổnđịnhcủamộtcổphiếubluechip,vàsựthànhcôngchắcchắncủamộtcôngtyđộcquyền.NếunhưbạnbỏlỡcơhộivớiAT&Tvàonăm1910,bùlạibạncóthểmuacổphầncủacáchãngviễnthôngcủaTâyBanNhavàMexicovàocuốinhữngnăm1980.

CổđôngcủaMagellankiếmđượcrấtnhiềutiềntừcáccôngtyviễnthôngcủaMexico.BạnkhôngcầnphảiđếntậnMexicothămcáccôngtyđiệnthoạiđểxemxétsựphátđạtđó.Đấtnướcnàybiếtmìnhphảinângcấpdịchvụviễnthôngtrướckhinềnkinhtếmởrộng.VàMexicocũngbiếtkhôngthểcómộthệthốngđiệnthoạitốtnếukhôngcómộtcôngtyviễnthôngcónguồnvốnvững,đượcquảnlýhiệuquả.Hiểnnhiên,nócũngkhôngthểthuhútvốnmàkhôngđểchocáccổđôngmộtphầnlợinhuậnbéobở.

Dướiđâylàdanhmụcnếu-nhưkhác,cáccôngtyviễnthôngởnhữngnướcđangnổi.

Bảng17-2Cáccôngtyđiệnthoạitạicácquốcgiađangnổi

Têncôngty %tăng Thờikỳ

CompañíadeTeléfonosdeChile 210,0 7/1990-9/1992

TeléfonosdeMexico 774,8 7/1990-9/1992

HongKongTelecommunicationsLtd. 72,3 12/1988-9/1992

TelefónicadeEspaña 100,0 6/1987-9/1992

PhilippineLongDistance 565,0 1/1990-9/1992

Vàonhữngnăm1990,doanhthucủacáccôngtytưnhânhóakhắpthếgiớiđạtmức200tỷđô-la,vàcòntăngnhiềunữa.NướcPhápbáncáccôngtycungcấpđiệnvàtàuhỏa,Scotlandbánnhàmáythủyđiện,TâyBanNha

vàArgentinabántừngphầncáccôngtydầu,Mexicobáncáchãnghàngkhông.CóthểngàynàođónướcAnhsẽbánngànhđườngsắtvàcáccảng,NhậtBảnbántàusiêutốc,HànQuốcbánngânhàngtrungương,TháiLanbánhãnghàngkhông,HyLạpbáncôngtyximăngvàBồĐàoNhabáncáccôngtyviễnthông.

ỞMỹchưabaogiờcónhiềudoanhnghiệptưnhânhóanhưchúngtôitừngthấyởnướcngoài,bởikhôngcónhiềucôngtyđểtưnhânhoá.Ngaytừđầu,nhữngcôngtydầukhí,côngtyviễnthông,côngtycungcấpđiệnnăngcủaMỹđềuđãlànhữngcôngtytưnhân.ThươngvụlớnnhấttrongthờigiangầnđâylàConrail,haycòngọilàConsolidatedRailCorporation(Tổngcôngtyđườngsắt),làdoanhnghiệphợpnhấttừphầncònlạicủacôngtyPennCentralvànămtuyếnbịphásảnkhácởkhuvựcĐôngBắc.Trongnhiềunămliền,ChínhphủđiềuhànhConrailhoạtđộngtrongtìnhtrạngthâmhụtngânsách,chođếnkhichínhquyềnReaganquyếtđịnhrằngchỉcócáchtưnhânhóaConrailmớichấmdứtđượcviệctrợcấpvốnđãvượtquángưỡng7tỷđô-la.

MộtsốphecánhchínhtrịủnghộviệcbánConrailchomộtcôngtyđườngsắthiệntại,trongđóNorfolkSoutherncónhiềucơhộimuađượchơncả,nhưngsaunhiềuýkiếntranhcãitrongquốchội,cuốicùngkếhoạchbáncôngtyracôngchúngđãgiànhphầnthắng.Vàotháng3/1987,ConrailtrởthànhcôngtyđạichúngchàobánracôngchúnglớnnhấttronglịchsửnướcMỹvới1,6tỷđô-la.Chínhphủphảitiêutốnhàngđốngcủacảiđểtântranglạihệthốngđườngsắtnày,nângcấpđườngrayvàtrangthiếtbị,vàbơmthêmtiềnvào.Giábanđầuđưaralà10đô-la/cổphiếu,vàđếnthờiđiểmtôiviếtcuốnsáchnàythìgiámỗicổphiếunàyđãlêntới46đô-la.

TrongmộtbuổitiệcănmừngthươngvụConrail,TổngthốngReagannói:“Được,vậykhinàochúngtasẽbánTVA?”Tấtnhiên,đếnnayvẫnchưacónỗlựcthậtsựnàođượcthựchiệnnhằmtưnhânhóaTennesseeValleyAuthority(14),nhưngnếuđiềuđóxảyra,tôisẽlàngườiđăngkýđọcbảncáobạchcủadoanhnghiệpnày.Trướcđây,đãcólầnngườitanóivềviệctưnhânhóaAmtrak,vàcáckhodựtrữdầukhíhảiquânởCaliforniavàWyoming,tôicũngsẽđăngkýđọccácbảncáobạchnày.Cóthểmộtngàynàođó,ngườitasẽbánhếtPhòngtrưngbàyquốcgiahayLựclượnglínhthủyvàcảThácNiagara.

CứnhưvậychođếnlúctôichuẩnbịtìmkiếmcổphiếuđểkhuyếnnghịtạihộithảoBarron’s,trênthịtrườngvẫnkhônghềcódoanhnghiệpnàođượctưnhânhoá.Nhữngcổphiếumàtôitheodõi,chẳnghạnnhưcôngty

viễnthôngMexico(têncũlàTacoBell),vàcôngtyviễnthôngTâyBanNha(trướcđâycòngọilàFlamencoBell),đãthuđượcnhiềulợinhuậntrongnămngoáivàdườngnhưtăngtrưởngvượtlênchínhchúng.Phảichăngđiềunàycónghĩalàkhôngcócáchnàođểnhàđầutưthuđượclợinhuậntừnhữngcổphiếugiárẻcủachínhphủvàonăm1992?KhônglâusauchúngtađãcóResolutionTrustCorporation.

Trướcđây,tađãbànvềcáchtậndụngtìnhtrạngrốiloạncủacáctổchứctiếtkiệmvàchovay–sởhữucổphầncủatổchứcS&LnàovữngmạnhcókếhoạchmualạichinhánhvàtíndụngcủanhữngtổchứcS&Lbịthấtbại.MộtcáchkhácnữalàmuacổphiếucủamộtcôngtycótêngọiAlliedCapitalII.

AlliedCapitallàmộttrongsốítdoanhnghiệpcóvốnliêndoanhđượcgiaodịchcôngkhai.Đốitượngchovayvốncủatậpđoànnàychủyếulàcácdoanhnghiệpquymônhỏ,đổilại,côngtycómứclãisuấttươngđốicaocộngvớimộtyếutố“khuyếnkhích”(quyềnchọncổphiếu,bảolãnh...),giúpAlliedđượchưởngmộtphầnlợinhuậnnếudoanhnghiệpliêndoanhlàmăncólãi.Chiếnlượcnàymanglạihiệuquảcaođếnmứcmộtngườibấtkỳđầutư10.000đô-lavàoAlliedCapitalItạithờiđiểmcổphiếucủacôngtynàyđượcchàobánracôngchúnglầnđầuvàonăm1960,thìngàynayngườiđósẽcó1,5triệuđô-la.

MộtkếtquảvôhìnhcủakhoảnchovaykhởiđộngcủaAlliedCapitallàchiếcmáylàmsạchkhôngkhíđặttạiphòngngủcủatôiởMablehead.Thiếtbịđángkinhngạchútsạchbụibẩntốtđếnmứcphòngngủcủatôicóchấtlượngkhôngkhígiốngnhưtrongmộtphòngthínghiệmgenvậy.ChiếcmáynàyđượcchếtạotạiEnvirocare,mộthãngsảnxuấtcôngnghệcao,trongđóAlliedCapitalhiệnnayđangcótỷlệcổquyềnlớntươngđươngvớikhoảnnóchovay.

Gầnđây,AlliedCapitalquyếtđịnhtiếptụclậpkỳtích.Côngtytiếnhànhgópvốnlầnhai(vớisốvốnkhoảng92triệuđô-la)thôngquaviệcbáncổphầncủaAlliedCapitalIIhiệnđangđượcgiaodịchtrênsànOTC.ÝtưởngcơbảncũngtươngtựnhưđốivớitrườnghợpAlliedI.Côngtyvayvốnđểgópcổphần,vớisốtiềnlà92triệuđô-latrongtrườnghợpnày,đểhuyđộng92triệuđô-lakhác.Đếngiờthìcôngtycómộtquỹtậphợplà184triệuđô-la.Côngtylạisửdụng184triệuđô-lanàyđểmuanhữngkhoảnchovaycólãisuất10%.

NếuchiphíđivaycủachínhAlliedIIlà8%chẳnghạn,vàcôngtymua

lạimộtdanhmụctíndụngcólãisuất10%,côngtycóthểtạorasựthoảimáichocáccổđông,cộngvớiyếutố“khuyếnkhích”vềvốncổphầnnhưđãmiêutảởtrên.Côngtycóítnhânviênvàchiphíthấp.

ChìakhóachothànhcôngcủaAlliedchínhlàkhảnănglấylạivốncủađộingũquảnlý.Khônggiốngnhưcácđơnvịkinhdoanhngânhàng,cácchủnợtạiAlliedlựachọnrấtkỹđốitượngvayvốn,vàcũngrấtnghiêmngặtvềviệckháchhàngvayphảithếchấpbaonhiêutàisảnkýquỹmớiđủđiềukiện.TôinghenóiAlliedCapitalIIsẽdùngmộtphầnvốngópđểmuanhữngkhoảnchovaytừResolutionTrustCorporation.

ChúngtathườngnghĩvềResolutionTrustCorporation(RTC)nhưmộtđơnvịbáncáccănhộcaocấp,kinhdoanhsângolf,bộdụngcụđồănmạvàng,tácphẩmnghệthuậtgiácao,vàcảnhữngchiếcmáybaymàcácchủsởhữucủanhữngtổchứctiếtkiệmvàchovayphásảntừngngồi.Tuynhiên,RTCcũnglàdoanhnghiệpbánnhữngkhoảnchovaydonhữngkẻngôngcuồngvàquásaymêthựchiện.TrongsốrấtnhiềukhoảnchovaykhôngcógiátrịtrongcácdanhmụcđầutưcổphiếuS&L,thựctếcũngcómộtvàikhoảnchovaytốtứngtrướcchonhữngkháchhàngđivaynổitiếngvớitàisảnthếchấpbảođảm.

CácnhàđầutưởPhốWallcũngnhưnhữngngânhànglớnđãmuatoànbộcáckhoảnchovaythuộcloạihàngtriệuđô-la,nhưngnhữngkhoảnvaytrịgiá1triệuđô-latrởxuốngvẫnkhônggiúpRTCdễdànggiảmnhẹđượcgánhnặng.VấnđềởđâylàAlliedCapitalIItừngcókếhoạchthamgiađấugiá.

TôigọiđiệnđếncôngtyđểkiểmtraxemcóphảiđộingũquảnlýAlliedCapitalbanđầucũngchínhlàngườiđưaraquyếtđịnhđốivớiAlliedCapitalIIhaykhông.Đúngnhưvậy.MỗicổphầntạiAlliedIIđượcbánvớimứcgiá19đô-lavớimứccổtứclà6%.ĐầutưvàoAlliedIIcóvẻchỉlàmộtcáchđơngiảnchuyểnthấtbạicủacổphiếutiếtkiệmvàchovaythànhlợithế.Đâycũnglàmộtcơhộilấylạimộtsốkhoảnthuếmàtấtcảchúngtaphảitrảđểcấpvốntàitrợchotổchứctiếtkiệmvàchovay.

Mãcổphiếu Côngty Giátạingày13/01/2009

ALII AlliedCapitalCorporationII 19đô-la

TChương18Nhậtkývềfanniemaecủatôi

ừnăm1986,nămnàotôicũngkhuyếnnghịmuaFannieMaevớiủybanhộithẩmBarron’s.Việcnàyngàycàngtrởnênnhàmchánhơn.Năm1986tôigiớithiệuđâylà“côngtycókếtquảkinhdoanhtốtnhất,đúngtheonghĩađen,ởMỹ”vànhấnmạnhrằngFannieMaecó

mộtphầntưsốnhânviêncủaFidelityvàthuvềkhoảnlợinhuậngấp10lần.Năm1987tôimiêutảđâylà“tổchứctiếtkiệmvàchovaycuốicùng”.Năm1988tôiphátbiểuđólà“mộtcôngtyđãpháttriểnhơnrấtnhiềusovớimộtnămtrướcđây,vàcổphiếucủanóthấphơntámđiểm”.Sangnăm1989,khiAlanAbelsonhỏi:“Ôngthíchcổphiếunào?”tôiđãnói:“Cổphiếumàtrướcđâyôngđãtừngnghenóiđến,đólàFederalNationalMortgageAssociation”.

KhôngphảitìnhcờmàbứchìnhchụptrụsởcủaFannieMaelạiđượcđặtcùngcácbứcảnhcủagiađìnhtrêngiálưuniệmởvănphòngcủatôi.Nólàmtôithấydễchịumỗikhinghĩvềnơiđó.Cổphiếunàyquátuyệtđếnnỗikhôngcầnmãcủanónữa.

TrongsuốtbanămcuốicủatôiởMagellan,FannieMaechiếmsốlượngcổphiếulớnnhấttrongquỹđầutư–nửatỷđô-la.CácquỹFidelitykháccũngdồnhếttiềnvàoFannieMae.Vớicổphiếuvàcácgiấybảolãnh(chophépchọnmuanhiềucổphiếuhơnởmộtmứcgiáxácđịnh),Fidelityvàcáckháchhàngcủanóđãkiếmđượchơn1tỷđô-lanhờcổphiếucủaFannieMaetrongnhữngnăm1980.

TôidựđịnhsẽgửikếtquảnàyđểđăngkýghitênvàoCuốnsáchGuinnesscáckỷlụccủathếgiới:lợinhuậncaonhấtmàmộtnhómquỹtươnghỗtừngđạtđượcnhờmộtloạicổphiếutronglịchsửtàichính.

FannieMaecóphảilàmộtcôngtychiếnthắngrõràng?Vềsaunàythìđúnglàvậy,nhưngcôngtykhôngđềnghịbạnmuacổphiếucủanó.Chúngtaluônphảilolắngvềđiềugìđó.Luônluôncónhữngnhàđầutưđángtincậynóirằngbạnnhầm.Bạnphảihiểunhữnggìđangxảyrahơnhọvàphảitinvàonhữnggìbạnbiết.

Mộtcôngtybịđasốcácnhàđầutưđánhgiáthấpmớicóthểđemlạigiá

trịcaohơnkỳvọng.Nếukhôngngaytừđầucổphiếucủanósẽđượcbánvớigiácao.Khimàýkiếncủanhiềungườitỏratiêucựchơnýkiếncủabạn,bạncầnliêntụckiểmtrađikiểmtralạicácsựkiệnđểchắcchắnrằngmìnhkhôngđangquálạcquanmộtcáchngớngẩn.

Tìnhhìnhluônthayđổi,theochiềuhướngtốtlênhoặcxấuđi,vàphảiluôntheodõinhữngthayđổinàyđểcóbiệnphápgiảiquyếtphùhợp.PhốWallđãbỏquađiềunàyvớiFannieMae.Trướcđây,FannieMaeđãgâyấntượngquámạnhmẽđếnnỗimọingườiphảicầnmộtthờigiankhávấtvảđểnhậnbiếtmộtFannieMaemớiđangnổilêntrướcmắthọ.Tôiđãnhìnthấyđiềuđónhưngkhôngphảingaytừđầu.Khôngthấyngaytừđầucũngvẫnđủđểkiếmmộtphầnlợinhuậngấp6lầntừkhoảnđầutưtrịgiá200triệuđô-la.ĐólàcâuchuyệnvềFannieMaecủatôi.

1977Tôithựchiệnđầutưvàocổphiếu5đô-lanàylầnthứnhất.Tôibiếtgìvề

côngtynày?Nóđượcthànhlậpnăm1938dướihìnhthứccôngtythuộcsởhữucủachínhphủvàsauđóđượccổphầnhóavàonhữngnăm1960.Chứcnănghoạtđộngcủacôngtylàcungcấpkhảnăngthanhtoántrongthịtrườngchovaythếchấp.Nóthựchiệnchứcnăngnàybằngcáchmuacáckhoảnvaythếchấptừnhiềungânhàngvàtổchứctiếtkiệmvàchovay.Khẩuhiệuhoạtđộngcủanólà“Mượnngắn–chovaydài”.FannieMaeđivaytiềnvớimứclãisuấtrẻrồidùngtiềnđómuacáckhoảnvaythếchấpdàihạncómứcbảochứngcốđịnhcaohơnvàbỏtúiphầnchênhlệch.

Cáchlàmđótỏrarấtổntrongnhữnggiaiđoạnlãisuấtgiảmxuống.FannieMaekiếmđượcnhiềutrongnhữngthờiđiểmnhưvậyvìchiphíđivaythấpcòndoanhthutừdanhmụcđầutưvàocáckhoảnthếchấpbảochứngcốđịnhlạikhôngđổi.Khilãisuấttănglên,chiphíđivaytănglênthìFannieMaelạilỗnặng.

Tôibáncổphiếuđóchỉmộtvàithángsaukhimua,vàkiếmđượcmộtchútlãivìthấylãisuấtđangtănglên.

1981FannieMaegiốngnhânvậtnữanhhùngtrongThePerilsofPauline

(MốihiểmhọacủaPauline)ởchỗnóđangcốgắngđểđẩyluitaihọa.Tấtcảcáckhoảnvaythếchấpdàihạnmuavàogiữathậpniên1970đangcómứclãisuấttừ8-10%trongkhiđólãisuấtđivayngắnhạnđãtăngvọtlêntừ18-20%.Bạnkhôngthểtiếnxađượckhimàđivayvớimứclãisuất18%nhưngchỉthuvềkhoảnlợinhuận9%.Cácnhàđầutưbiếtđiềunày.Đólàlýdotạisaocổphiếucủanólạirớtxuốngmứckỷlụclà2đô-la/cổphiếutrongkhinăm1974giácủanólà9đô-la/cổphiếu.

Đâylàmộttrongnhữngthờikìhiếmhoimàmộtngườichủnhàmuathếchấpcóthểnói:“Nhàcủatôibìnhthườngthôi,nhưngkhoảnvaythếchấpthìtuyệtlắm”.Cóthểxuấthiệnmộtđốngxỉbênngoàicửasổnhưngmọingườikhôngmuốnchuyểnđi.Họởlạivìkhoảnvaythếchấplãisuấtthấp.Điềunàykhônghềcólợichochocácngânhàng,vàlạicàngkhủngkhiếphơnđốivớiFannieMae.Ngườitacònkháonhaurằngcôngtynàysắpphásảnđếnnơirồi.

1982Ngaytrướcmắttôi,FannieMaesắptiếnhànhmộtsựthayđổilớntừbên

trong.Mộtsốngườinhậnrađượcđiềuđó.ElliotSchneidercủaGruntal&Co.,nhàphântíchquansátFannieMaekiêntrìnhấtđãdựđoánvớikháchhàngcủamìnhlà“FannieMaesẽtrởthànhmẫubạngáimàanhmuốnđưavềramắtmẹ.”

Côngtymàtấtcảchúngtađềunghĩvàđềuhiểulàmộtcôngtykinhdoanhdựatrênlãisuất,đểmấthàngtriệuđô-lanămnayrồilạilàmrahàngtriệuđô-lanămtiếptheo,đangcốgắnglàmmớilạibảnthân.DavidMaxwellđãđượcđưavề.MaxwellnguyênlàmộtluậtsưvàcốvấnbảohiểmcủaPennsylvania,trướcđóđãtừngsởhữuriêngmộtcôngtybảohiểmchovaythếchấpkinhdoanhthànhcông.Ônghiểurõlĩnhvựcnày.

MaxwellquyếttâmđặtmộtdấuchấmchocáchoạtđộngtựdotháiquácủaFannieMae.Ôngmuốncôngtytrởthànhmộtdoanhnghiệpổnđịnh,trưởngthànhvớidoanhthuđảmbảo.Maxwellhyvọngsẽđạtđượcđiềunàybằnghaicách:(1)khônglàmmượnngắn-chovaydàinữavà(2)bắtchướcFreddieMac.

FreddieMac,tênchínhthứclàFederalHomeLoanMortgageCorporationcũngkhởiđầutừmộtdoanhnghiệpthuộcsởhữuchínhphủ.

Nhiệmvụcủanólàmuacáckhoảnvaythếchấp,nhưngchỉmuatừcáctổchứctiếtkiệmvàchovay.FreddieMactrởthànhcôngtyđạichúngtừnăm1970.Ngoàiviệcchỉđơnthuầnmuacáckhoảnvaythếchấpvàgiữchúng,FreddieMaccònbắtđầuthựchiệnmộtýtưởngmớilàkinhdoanhcáckhoảnchovaythếchấptrọngói.

Ýtưởngrấtđơngiản:muanhiềukhoảnvaythếchấpcùngmộtlúc,nhómchúnglạivớinhauvàbáncảnhómchocácngânhàng,cáctổchứctiếtkiệmvàchovay,cáccôngtybảohiểm,cáctrườnghọchoặccáctổchứctừthiện...

FannieMaebắtchướcýtưởngcủaFreddieMacvàbắtđầukinhdoanhcáckhoảnvaythếchấptrọngóitừnăm1982.HãylấyvídụbạncómộtkhoảnvaythếchấpchongôinhàcủabạntừngânhàngX.NgânhàngXcóthểbánkhoảnvaynàycủabạnchoFannieMae.FannieMaesẽgộpkhoảnvaycủabạnvớicáckhoảnvaythếchấpkhácnhằmtạoramột“chứngkhoándựatrêncáckhoảnvaythếchấp”.Sauđónócóthểbánchứngkhoánnàychobấtkỳai,thậmchíchochínhngânhàngbanđầuđãbáncáckhoảnvaynàychoFannieMae.

FannieMaechịukhoảnphíkhôngnhỏkhilàmnhưvậy.Vànhờviệcbánnhữngkhoảnvaythếchấpđãtừngcótrongdanhmụcđầutư,nóđãchuyểnrủirovềlãisuấtchonhữngngườimuamới.

Dịchvụtrọngóinàyrấtphổbiếntronggiớingânhàng.Trướckhichứngkhoándựavàocáckhoảnvaythếchấpxuấthiện,nhiềungânhàngvàcáctổchứcS&Lbịsalầyvàohàngnghìncáckhoảnvaythếchấpnhỏlẻ.Rấtvấtvảđểtheodõi,vàcũngrấtkhókhănđểbánngaykhicần.GiờđâycácngânhàngcóthểbáncáckhoảnthếchấpnhỏnàychoFannieMaevàdùngphầndoanhthuđểtạothêmnhiềukhoảnvaythếchấp,nhờthếmàtiềncủahọkhôngnằmimmộtchỗ.NếuvẫnmuốnsởhữucáckhoảnthếchấpthìhọcóthểmuamộtsốchứngkhoándựavàocáckhoảnthếchấptừchínhFannieMae.

Chẳngmấychốcđãcómộtthịtrườngdànhchocácloạichứngkhoándựavàocáckhoảnvaythếchấp,vàchúngcóthểđượcmuabándễdàngnhưcổphiếuhaytráiphiếuhaynhưmộtchaivodkaởMoscow.Hàngnghìnkhoảnvaythếchấpvàsaunàylàhàngtriệuđượcgộpthànhnhiềugói.Phátminhnhỏnày,nếubạncóthểgọinhưthế,cuốicùngđãtrởthànhmộtngànhcôngnghiệptrịgiá300tỷđô-la/năm,cònlớnhơncảngànhcôngnghiệpthép,thanhaydầulửa.

Nhưngđếnnăm1982tôivẫncoiFannieMaelàmộtcôngtykinhdoanhdựatrênlãisuất.Tôimuacổphiếunàylầnthứhaitrongsựnghiệpphântíchcủamìnhkhilãisuấtđanggiảm.Saukhigọiđiệnđếncôngtyvàongày23/11/1982,tôiviếttrongnhữngdòngghichép:“...mìnhdựđoánlợinhuậntrênmỗicổphiếucủaFannieMaesẽlà5đô-la”.Nămđó,cổphiếunàytăngtrởlạitheođúngkiểucủaFannieMae,từ2đô-lalên9đô-la.Điềuvẫnthườngxảyravớinhữngcổphiếumangtínhchukỳ:mặcdùcôngtynàyđãthualỗvàonăm1982nhưngcổphiếuđãtănglênbốnlần,vìcácnhàđầutưvẫnkìvọngvềkỷnguyênvàngsắptới.

1983Khitôigọiđiệnđếncôngtyhồitháng2,FannieMaeđangkinhdoanh

cácloạichứngkhoándựavàonhữngkhoảnthếchấpmớitrịgiá1tỷđô-la/tháng.BỗngnhiêntôithấyFannieMaegiốngnhưmộtngânhàng,nhưnglạicónhữngưuthếnổitrộihơncảmộtngânhàng.Cácngânhàngtrảchiphíhoạtđộngtừ2-3%lợinhuận.FannieMaechỉphảitrả0,2%lợinhuậnchophíquảnlýchung.Côngtycũngkhôngcónhàquảnlýnàothủcựu,khôngbỏđicáclònướng,khôngmấttiềnthuêPhilRizzutođểquảngcáochocácloạichứngkhoándựavàocáckhoảnthếchấptrêntruyềnhình.Tổngsốnhânviêncủacôngtyvàokhoảng1.300người,làmviệctrongbốnvănphòngđặttạibốnthànhphốkhácnhau.NgânhàngtrungươngMỹcósốchinhánhtươngđươngvớisốnhânviêncủaFannieMae.

Nhờtìnhtrạngđượcchínhphủhỗtrợnhưngquảnlýđộclập,FannieMaecóthểđượcvaytiềnvớilãisuấtthấphơnbấtcứngânhàngnào,cònthấphơncảIBMhayGeneralMotorshayhàngnghìncôngtykhác.Lấyvídụnócóthểvaytiềntới15nămvớimứclãisuất8%,dùngsốtiềnđóđểmuamộtkhoảnvaythếchấp15nămvớimứclãisuất9%vàthuvề1%chênhlệch.

Khôngmộtngânhàng,tổchứctiếtkiệmvàchovayhaymộtcôngtytàichínhnàokhácởMỹcóthểkiếmđượcmứclợinhuận1%chênhlệchnhưvậy.Nghethìcóvẻkhôngnhiều,nhưng1%củakhoảnvaytrịgiá1tỷđô-lathìđãlêntới1triệuđô-la.

FannieMaebắtđầugiảmtrọnglượngcủa“tảngđágranite”–danhmụcđầutưvàocáckhoảnvaythếchấpdàihạnmànóđãmuagiữanhữngnăm1970vớimứclãisuấtkhôngcólợi.Quátrìnhnàydiễnrakháchậm.Các

khoảnvaythếchấpcóthểtáiđầutưvàFannieMaecóthểthaythếchúngbằngnhữngkhoảnvaythếchấpkháccólãisuấtcaohơn.Nhưngnóvẫnsởhữucáckhoảnvaythếchấpvớitổngtrịgiálà60tỷđô-lavới9,24%lãi,trongkhichiphínợtrungbìnhlà11,87%.

CôngtyđãnhậnđượcsựchúýcủaThomasHearnscủaMerillLynch,MarkAlpertcủaBearStearns,vàThomasKlingensteincủaWertheim.NhiềunhàphântíchđangnóitốtvềcổphiếucủaFannieMae.Họchorằnglãisuấtcòncóthểgiảmnữa.Mộttrongsốnàytuyênbố:“bùngnổvềdoanhthu”.

Sautámquýliêntiếpthualỗ,FannieMaebắtđầucólãithậtsựvàonăm1983.Cốphiếucủanókhôngcógìthayđổicả.

1984GiátrịcổphiếucủaFannieMaechiếm0,1%tổngtàisảncủaMagellan.

Nhưngkểcảkhinóchỉchiếmmộtphầnnhỏnhưvậyvẫnkhiếntôiphảiduytrìmốiliênhệnày.Đếncuốinăm1984,tôităngtỷlệnàylên0,37%.CổphiếucủaFannieMaelạigiảmxuốngmộtnửa,từ9đô-laxuốngcòn4đô-la,đúngtheokiểucủaFannieMaetrướcđây–lãisuấttăngvàdoanhthugiảm.Lợiíchtừcácloạichứngkhoándựavàocáckhoảnvaythếchấpvẫnbịmộttảngđágraniteđènặng.

Nhằmtránhtìnhthếkhókhănnàytrongtươnglai,FannieMaeđãbắtđầukếthợphoạtđộngđivayvớichovay.Thayvìđivaytiềntrongngắnhạnvớilãisuấtthấpnhấtthìgiờnócungcấpcáctráiphiếukỳhạn3năm,5nămvà10nămvớilãisuấtcaohơn.ĐiềunàyđãlàmtăngchiphívềtiềncủaFannieMaevàhậuquảlàdoanhthuđãgiảmtrongngắnhạn.Tuynhiên,vềlâudàinógiúpcôngtyítbịchịuảnhhưởngbởinhữngtácđộnglênxuốngthấtthườngcủalãisuất−mộtvấnđềgâylongạitrướcđây.

1985Tiềmnăngcủanhữngthứnàyđãbắtđầutrởnênrõràngđốivớitôi.Các

loạichứngkhoándựavàocáckhoảnvaythếchấpcóthểlàmộtngànhcôngnghiệpkhổnglồ−giờđây,mỗinămFannieMaegộp23tỷđô-lacáckhoảnvaynày,gấphailầnconsốcủanăm1983-1984.Nhữngkhốiđálớntừtảng

đágraniteđangdầnbiếnmất.Banquảnlýbànbạcvề“danhmụcđầutưcũ”và“danhmụcđầutưmới”.Ởđây,cóhaiphươngthứckinhdoanhkhácnhau:gộpcáckhoảnvaythếchấplạirồibánvàtạoracáckhoảnvaythếchấprồigiữchúng.

Mộtnỗilolắngmớibắtđầulenlỏivào:khôngphảilàlãisuấtmàlàvấnđềchovaythếchấptạiTexas.Cáctổchứctiếtkiệmvàchovayởđóđãchovaytiềntrongthờikìbùngnổcủangànhcôngnghiệpdầumỏ.NhữngngườidânởHoustonđivaythếchấpvớilãisuấtdưới5%đangđểlạichìakhóacửavàbỏlạinhữngngôinhàcùngvớicáckhoảnvaythếchấpcủahọ.FannieMaecónhiềucáckhoảnvaynhưthế.

Vàotháng5,tôiđithămmộtcôngtyởWashingtonvàcóbuổinóichuyệnvớiDavidMaxwell.Mộtvàiđốithủnặngkýtronglĩnhvựcchovaythếchấpđãbỏcuộc.Biênlợinhuậnrộnghơndosốlượngđốithủkinhdoanhtronglĩnhvựcmuabánthếchấpđãgiảmhơntrước.ChínhđiềunàyđãlàmtăngdoanhthucủaFanniMae.

HẳnlànhữngtiếnbộđạtđượccủaFanniMaeđãgâychotôiấntượngmạnhmẽ.TôimuathêmnhiềucổphiếucủaFannieMae-đủđểcổphiếunàychiếm2%tàisảncủaquỹđầutư,vànằmtrongsố10cổphiếulớnnhấtcủatôi.

Vàođầutháng7,đểcậpnhậtthôngtinnhưthườnglệ,tôiđãgọichoPaulPaquin,nhânviênphòngquanhệvớinhàđầutư.Haisốđiệnthoạixuấthiệnvớitầnsuấtnhiềunhấttronghóađơnởvănphòngtôi,mộtlàdànhchoFannieMaevàhailàdànhchonhàtôiởMarblehead.

Dướiđâylàcâuhỏiquantrọngđốivớiloạicổphiếutiềmnăngnhưngcũngchứađầyrủiro:Nếumọichuyệnsuônsẻ,tôisẽkiếmđượcbaonhiêu?TôitínhtoánrằngsaukhiFannieMaethanhtoáncácchiphíquảnlýchungbằngsốdoanhthukiếmđượctừcácloạichứngkhoándựatrêncáckhoảnvaythếchấpvàtạora1%trongdanhmụcvốnđầutư100tỷđô-lacủamình,mỗicổphiếunàycóthểsẽđemlại7%lợinhuận.Tạimứcgiánăm1985,chỉsốP/Elà1.Nếumộtcôngtycóthểthuhồigiámuacổphiếutrongvòngmộtnămthìchắcchắnbạnđãtìmthấymộtmónhời.

FannieMaemất87xu/cổphiếunăm1984nhưnglạitạorađược52xu/cổphiếunăm1985.Giámỗicổphiếutăngtừ4đô-lalên9đô-la.

1986Tôirútluimộtchút.Chỉđầutư1,8%tàisảncủaMagellanvàoFannie

Mae.PhốWallvẫnlolắngvềTexasvàcácchìakhóacửa.Ngày19/05,xuấthiệnmộtsựthayđổilớn:FannieMaevừabáncáckhoảnvaythếchấptrịgiá10tỷđô-latrongtảngđágranitecủanó,vàchỉcòngiữlại30tỷđô-lagiátrịcáckhoảnvaybấtlợinày.Lầnđầutiêntôitựnóivớimình:“Cổphầnnàychỉlàmộtsựmuabáncácloạichứngkhoándựavàocáckhoảnthếchấp!”.

Mộtlábàikhácđãđượclậtlên:FannieMaeđangthắtchặtcáctiêuchuẩnchovayđốivớicáckhoảnchovaythếchấpmới.Vàđâyrõrànglàmộtbướcđikhônngoan,bởivìnóđãgiúpbảovệFannieMaetrongđợtsuythoáitiếptheo.TrongkhicácngânhàngnhưCiticorpđangnớilỏngnhữngđiềukiệnchovaydựatrêncáckhoảnthếchấpyêucầuítchứngtừhơn−vaythếchấpkhôngcầnchứngtừ,vaythếchấpítchứngtừ,vaythếchấpchỉvớinhữngchứngtừthậtsựcầnthiết−thìFannieMaelạithắtchặtcácđiềukiệnchovaynày.FannieMaekhôngmuốnlặplạisailầmcủaTexas.Vànóchọncáchchovaythếchấptheokiểu“nhấtđịnhkhông”.

NhữngnhượcđiểmcủaFannieMaeđãchekhuấtưuđiểmcủachứngkhoándựavàocáckhoảnthếchấp.Kinhdoanhloạitàisảnnàychắcchắnsẽpháttriển,khimàchínhphủbắtđầuquantâmtớiviệctáicấpvốn.Ngaycảkhikhôngbánđượcnhữngngôinhàmớithìkinhdoanhbấtđộngsảnthếchấpvẫnpháttriển.Nhữngngườiởlâusẽrờikhỏinhữngngôinhàcũvànhữngngườimớisẽmuanhữngngôinhàcũnàyvànhưthếthìlạicócáckhoảnvaythếchấpmới.NhiềutàisảnthếchấpkiểunàysẽnằmlạitrongcácgóitàisảnthếchấpcủaFannieMaevàFannieMaelạithuthêmnhiềukhoảnphí.

CôngtynàyđãhoànthànhquátrìnhtựlàmmớibảnthânvàđangbắtđầuthờikìpháttriểnbùngnổnhưThomasKlingensteinđãdựbáonăm1983,nhưnggiờhầuhếtcácnhàphântíchcònđangnghingờđiềunày.NgânhàngMontgomerySecuritiesnóivớicáckháchhàngrằng:FannieMaeđượcđánhgiáquácao,“Liệuđâycóthậtsựlàmộttổchứctiếtkiệmvàchovaytrungbình?”,và"Gầnđâygiádầugiảmmạnhcóthểcótácđộngtiêucựcđến18,5tỷđô-lagiátrịcáckhoảnvaythếchấpcủacôngtynày.”

FannieMaeđangthunhỏdầntảngđágranite.Nólạitiếptụcbánđi10tỷđô-lakháctrongphầntàisảnthếchấpcómứclãisuấtbấtlợitrướcđây.

Trongnămthángcuốicủanăm1986,cổphiếucủaFannieMaetăngtừ8đô-lalên12đô-la,thuvềkhoảnlãi1,44đô-la/cổphiếu.

1987Khoảng2-2,3%quỹMagellanđượcđầutưvàoFannieMaetrongcả

năm.Giácổphiếucứdaođộngqualạigiữa12đô-lavà16đô-la,sauđótrongđợtsụtgiálớnhồitháng10thìcổphiếunàyđãgiảmxuốngchỉcòn8đô-la.

Tôiđãtựđitrướcmộtbước.Tháng2,tôinóichuyệnvớibốngiámđốcđiềuhànhcủaFannieMaetrongmộtcuộchọpđiệnđàm.Tôibiếtđượcrằngviệcxiếtnợcáckhoảnvaythếchấpvẫntăng.FannieMaetừngtịchthunhàởTexasnhiềuđếnnỗinóđãtrởthànhtrùmbấtđộngsảntạiđây,đúngtheonghĩađen.

BamươitámnhânviêncủaFannieMaechỉlàmviệcởHoustonđểkhôngdínhdánggìđếnnhữngngôinhànày.Côngtyđãphảimấthàngtriệuđô-lađểtịchthuchúngvề,vàmấtthêmhàngtriệuđô-lanữađểcắtcỏvàsơnlạibậcthềmnếukhôngthìcũnglạichỉgiữnhữngngôinhàhoangchođếnkhitìmđượcngườimuachúng.Tạithờiđiểmhiệntại,ngườimuacònrấtdèchừng.

ThịtrườngnhàđấtởAlaskacũngthêthảmkhôngkém.CũngmaylàFannieMaecóthịphầnnhàđấtrấtnhỏởAlaska.

Theotôi,nhữngyếutốtiêucựcnàyđãđượccheđậynhờnhữngthànhcôngđángngạcnhiêncủacácloạichứngkhoándựavàonhữngkhoảnthếchấp–vớitổngtrịgiá100tỷđô-lariêngtrongnămnay.Bêncạnhđó,FannieMaeđãgiảiquyếtđượccácvấnđềlênxuốngthấtthường.NókhôngcònbịcoilàmộtcổphiếuchukỳnữamàđangbắtđầugiốngvớiBristol-MyershayGeneralElectric,trởthànhmộttậpđoàntăngtrưởngđềuđặnvớilợinhuậncóthểdựđoánđược.NhưngFannieMaecònđangtăngtrưởngmạnhhơncảBristol-Myers.Lợinhuậnnókiếmđượcđãtăngtừ83xulên1,55đô-la/cổphiếu.

Ngày13/10,mộtngàytrướcsựkiệnĐạikhủnghoảng1987,tôigọitớicôngtymộtlầnnữa.DavidMaxwell,tổnggiámđốcđiềuhànhđãthôngbáomộttinrấtthúvịgiúpkhẳngđịnhcácgiảthuyếtcủatôi:nếulãisuấttăng3%

thìlợinhuậncủaFannieMaesẽchỉgiảm50xu.ĐiềuchưatừngxảyravớiFannieMaetrướcđây.Việcnàyquảlàmộtbướcngoặt–côngtytuyênbốvớichúngtarằngviệcchuyểnđổiđãthànhcông.

Cùngvớiphầncổphiếucònlại,FannieMaeđãthắnglớnvàongày19/10.TrongkhinhiềunhàđầutưhoảngsợvàcácbìnhluậnviêndựđoánvềngàytậncùngcủathếgiớithìtôilạicảmthấynhẹnhõmmặcdùtỷlệtịchthutàisảnthếchấpcủaFannieMaevẫntăngnhưngcáckhoảnnợquáhạn90ngàycủanóđanggiảm.Vìnợquáhạnsẽdẫnđếnviệctịchthutàisản,việcnợquáhạnđanggiảmcónghĩalàFannieMaeđãquathờikỳtồitệnhất.

Tôitựnhắcnhởmìnhphảinhìnvàobứctranhlớn,rằngcổphiếucủamộtcôngtytốtxứngđángđểgiữlại.TôibịthuyếtphụcrằngFannieMaelàmộtcôngtytốt−liệucònđiềugìtồitệhơncóthểxảyđếnvớinó?Khủnghoảngsẽbiếnthànhsuythoáitrầmtrọng?Trongtìnhhuốngđó,lãisuấtsẽgiảm,vàFannieMaesẽđượchưởnglợitừviệctáicấpnợởmứclãisuấtngắnhạnthấphơn.Khinàomọingườicònthanhtoáncáckhoảnthếchấp,FannieMaecònlàcôngtysinhlợinhiềunhấttồntạitrênhànhtinhnày.

Khimàngàytậncùngcủathếgiớiđangđếngầnvàmọingườingừngtrảtiềnchocáckhoảnthếchấp,FannieMaecóthểsẽsụpđổcùngvớihệthốngngânhàngvàcáchệthốngkhác,nhưngchuyệnđókhôngthểxảyrangaylậptức.Tàisảncuốicùngmàmọingườicóthểdừngkhôngdùngnữa(ngoạitrừởHouston,rõrànglàthế)lànhàcủahọ.TôikhôngthểtưởngtượngđượcmộtnơinàocóthểđầutưtrongthờiđiểmchạngvạngcủanềnvănminhnàytốthơnlàFannieMae.

FannieMaechắchẳnphảiđồngývớitôi.SauhậuquảcủaĐạikhủnghoảng,côngtythôngbáomualạitới5triệuđô-lacổphiếu.

1988Cónhiềukiểumuakhácnhau.Cókiểu“Còngìtôicóthểmuanữa

không?”.Cókiểumua“Cóthểsẽcólợi”.Còncókiểu“Muarồiđểbánsau”.Rồicònkiểu“muachomẹvợ(chồng)”nữa.Cókiểu“muachomẹchồng(vợ)rồitấtcảcáccô,dì,chú,bác”.Cókiểumua“Bánnhàvàđầutưtiềnvào”.Cókiểumua“Bánnhà,tàuthuyền,ôtôvàtấttầntậtrồinàinỉcảmẹvợ(chồng)rồicô,dì,chú,bácbántheođểmua”.ĐólàcáchmàFannieMaeđanghướngtới.

Gầnnhưcảnăm1988,tôinângsốcổphiếuFannieMaecủaMagellanlên,chiếm3%tàisảnquỹ.Côngtykiếmđược2,14đô-la,tăngtừ1,55đô-la.SáumươiphầntrămdanhmụcđầutưthếchấpcủaFannieMaeđượcthựchiệntheocáctiêuchuẩnmới,nghiêmngặthơn.

ViệcthugiữtàisảnthếchấpcủaFannieMaelầnđầutiêngiảmxuốngkểtừnăm1984.Bêncạnhđó,chínhphủđãđưaracácquyđịnhmớivềkếtoánđốivớiviệckinhdoanhcầmcốthếchấp.Trướcđây,phíbảochứngthếchấpđượchạchtoánvàothunhậpngaysaukhiFannieMaenhậnđượcchúng.Côngtycóthểnhận100triệuđô-laphíbảochứngtrongmộtquývà10triệuđô-latrongquýsau.HệthốngkếtoánnàyđãgâyranhữngthayđổilớntronglợinhuậnquýcủaFannieMae.ViệcFannieMaethôngbáolợinhuậnquý“giảm”làmộtsựkiệnbấtthường,vàsẽkhiếnchocácnhàđầutưlosợvàcổphiếubịsụtgiá.

Theocácquyđịnhmới,phíbảochứngphảiđượckhấutrừdầntheosuốtchukỳmỗimộtkhoảnvaythếchấpmới.FannieMaekhôngphảichịumộtquýnàogiảmlợinhuậnkểtừkhicácquyđịnhnàycóhiệulực.

1989NhậnthấynhàđầutưlớnWarrenBuffettsởhữu2,2triệucổphiếu,tôi

cónóichuyệnvớibanquảnlýcôngtymộtvàilần.Tháng7chứngkiếnmộtsựthayđổilớntrongnhữngtàisảnkhôngsinhlợi.CómộtvấnđềnhỏvớicáckhoảnnợkhôngthanhtoánđượcởColorado,nhưngvấnđềcủaTexaslạikhôngcònnữa.Điềukìdiệunốitiếpđiềukìdiệu:giánhàởHoustonđãtănglên.

Nhờbảnkhảosátnợquáhạnquốcgia(NationalDelinquencySurvey)màtôivẫnđọcnhưmộtthúvuigiảitrítôibiếtrằngtỷlệnợquáhạn90ngàycủaFannieMaelạigiảmxuống,từ1,1%năm1986xuống0,6%năm1989.Tôicũngkiểmtrasốliệuthốngkêgiánhàtrungbìnhđểchắcchắnkhôngcósựsụtgiảmnào.Quảđúnglànhưvậy.Giánhàđangtănglên,nhưthườnglệ.

Đólànămtôicốgắngmuavàohếtmứccóthể.“Chấthànglênxe”làmộtthuậtngữcủaPhốWallchỉviệcmuavàocàngnhiềucàngtốt.Hiệngiờ4%tàisảncủaMagellanđượcđầutưvàoFannieMaevàchođếncuốinămtôiđạttớimứcgiớihạn5%.Đólàkhoảnđầutưlớnnhấtcủatôitínhchotớinay.

FannieMaeđanggiữcácloạichứngkhoándựavàocáckhoảnthếchấptrịgiá225tỷđô-la.Nếuvẫnkinhdoanhnhữngkhoảnthếchấptrọngóikhôngcòntồntạitừnăm1981thìgiờcóthểkiếmđược400triệuđô-la/năm.Khôngmộttổchứctiếtkiệmvàchovaynàomuốnsởhữutàisảnthếchấpnữa.HọchuyểnhếtsangchoFreddieMachoặcFannieMae.

CuốicùngthìPhốWallcũngđãnhậnraýtưởngchorằngcôngtynàyvẫncóthểtăngtrưởngởmức15-20%.Giácổphiếutăngtừ16đô-lalêntới42đô-la,gấp2,5lầnchỉtrongmộtnăm.Chuyệnthườngthấyởthịtrườngchứngkhoán–giátrịcủasựkiênnhẫntrongbảynămđãđượcđềnbùtrongmộtnăm.

NgaycảởmứcgiácaonhưthếnàythìFannieMaevẫnbịđánhgiáthấp,vớichỉsốP/Elà10.MộtbàibáotiêucựctrêntạpchíBarron’svềthịtrườngnhàđấtcótên“Cáclâuđàiđangsụpđổ”sốratháng12.Dòngkếtbàibáoviết:“Sựkhủnghoảngcủathịtrườngbấtđộngsảnđangbáohiệunhữngđiềmgở”.Bàibáođưaramộtminhchứngvềmộtcănnhàhaitầngcótấmbiểntrướcsânvớidòngchữ:“Chothuê,chobán,cholàmbấtcứviệcgì!”.

NếukhôngphảilàvìnỗiesợvềthịtrườngnhàđấtthìFannieMaeđãcóthểlêntớigiá100đô-la/cổphiếu.

1990Tôicốduytrìgiớihạn5%,mứccaonhấtmàSECchophép.Cổphiếu

củaFannieMaeđãtăngtớimứcmàchỉtrongmộtthờigianngắngiátrịsốcổphiểunàycủatôitrênthựctếchiếm6%giátrịtàisảnquỹ.Điềunàyđượcchấpnhậnbởivìhạnmức5%nàybịvượtlàdogiácổphiếutăngchứkhôngphảilàdomuathêmcổphiếu.

Đếnhèrồisangthu,tôitheodõicổphiếunàyvớiniềmthíchthúvìnhữngđiềulolắngcuốituầnđãlắngxuống,khimàtấtcảmọithứtrongcôngtynàyđangđiđúngquỹđạocủanó.SaddamHusseinđãxâmlượcKuwait,vànướcMỹđãtấncôngSaddam.ĐiềulolắnglầnnàylàChiếntranhvùngVịnhcóthểlàmgâyrasựsuythoáitrênthịtrườngbấtđộngsảnMỹ,mộtphiênbảncủathảmhọaTexas.HàngvạnngườicóthểsẽphảirờibỏnhàcửavàgửichìakhóachoFannieMae.FannieMaecóthểsẽtrởthànhchủđấtcủacảnước,làmtiêutốnhàngtỷđồngvàotiềnsơn,cácbiểnđềbánvàcáchóađơntrảtiềncholuậtsư.

Chưabaogiờtrongcuộcđờitheodõicáccôngtyxứngđángđượccoitrọngnhưngbịchỉtríchvìnhữnglýdophilýtôilạithấymộtcôngtyxứngđángítbịchỉtríchhơn:CácvấnđềvềnợquáhạncủaFannieMaegiờkhôngcònđángkểnữanhưngnóvẫnphảichịusựlosợedètừhiệphội.Tháng11/1990,WallStreetJournalđãchođăngmộtbàibáovớitựađề:“CácchủnợCiticorpđangrênrỉ”.Bàibáomiêutảlàmthếnàomàcáckhoảnchovaybịquáhạnthanhtoáncủangânhàngđãtănglêntừ2,4%lên3,5%.NóchẳngliênquangìđếnFannieMae,nhưnggiácổphiếuhãngnày(cũngnhưnhiềucổphiếuliênquantớitàisảnthếchấp)đãgiảmtheo.

Thậtđángtiếcchonhữngcổđôngquábậntâmđếnbứctranhlớntoàncầuthayvìchỉcầnquantâmđếnnhữnggìđangdiễnratrongcôngty,đãbáncáccổphiếudolosợgiánhàđấtsẽsụtgiảm.Ngoạitrừbấtđộngsảncủacácôngtrùm,khôngcósựsụtgiánàokhácvềnhàđấtxảyracả.Hiệphộiquốcgianhữngnhàmôigiớibấtđộngsảnsauđóđãbáocáorằngnăm1990và1991,giábáncủamộtngôinhàtrungbìnhđãtănglênvềgiátrị.

NếubạnvẫntiếptụctheodõicâuchuyệnthìbạnsẽbiếtFannieMaeđãkhôngviếtmộtvăntựthếchấpchobấtcứmộtngôinhànàocótrịgiátrên202.000đô-la,vìvậynókhôngliênquangìđếnthịtrườngnhàtrưngbày.Giátrịthếchấptrungbìnhcủanólà90.000đô-la.BạncũngbiếtrằngFannieMaeđãthắtchặtcáctiêuchuẩnbaotiêuvàkhôngcòncungcấpcáckhoảnvaykiểuTexastừ5%trởxuống.Bạncũngbiếtrằngviệckinhdoanhcácloạichứngkhoándựavàonhữngkhoảnthếchấpvẫnđangtăngtrưởngnhanh.

CổphiếuFannieMaerớttừ42đô-laxuốngcòn24đô-latrongthờikỳbántốngcổphiếudocuộcchiếncủaSaddam,vàsauđólạităngnhanhtrởlạitớimức38đô-la.

1991TôirờiMagellanvàngườikếnhiệmtôi,MorrisSmithtiếptụctheodõi

FannieMae.Vàcổphiếuđóvẫngiữvịtrísốmột.Giácủanólạităngtừ38đô-latới60đô-la.Côngtyđạtmứcdoanhthukỷlục1,1triệuđô-la.1992

Trong6nămliêntiếp,tôiluônkhuyếnnghịmuacổphiếuFannietrêntạpchíBarron’s.Vớimứcgiá69đô-la,cổphiếunàyđemlạilợinhuận6đô-la,vàchỉsốP/Erấthấpdẫnlà11,sovớichỉsố23củathịtrường.

Mộtlầnnữacôngtylạitiếnhànhcảithiệntrongnộibộ.FannieMaegiảmrủirovềlãisuấtbằngcáchpháthànhcáckhoảnnợcóthểđòiđượcngay.NhữngkhoảnnợnhưthếnàygiúpFannieMaecóquyềnmualạitráiphiếucủanókhiđiềuđóđemlạilợiíchchocôngty,đặcbiệtlàkhilãisuấtgiảmxuốngvànócóthểvaytiềnvớilãisuấtthấp.

Hiệngiờcôngtyđangphảichịuhậuquảngắnhạnvìviệcnày,bởinóphảitrảlãisuấtcaohơnnhằmthuhútnhữngngườiđivaynếukhôngvìmứclãisuấtưuđãithìhọsẽkhôngmuốncầmnhữngtráiphiếucóthểđòiđượcngaynày.Vềlâuvềdài,đâylạilàmộtcáchmàFannieMaecóthểbảovệdoanhthucủanóchodùcóchuyệngìxảyravớilãisuấtđinữa.

MặcdùFannieMaegiữmứctăngtrưởng12-15%,nhưngvẫnchưađượcđánhgiácaovàtìnhtrạngđóchưahềthayđổitrongsuốttámnămqua.Cónhiềuđiềukhôngbaogiờthayđổi.

Mãcổphiếu Têncôngty Giángày13/1/92

FNM FederalNationalMortgageAssociation 68,75đô-la

T

Chương19Khobáungaysaunhà

TheColonialGroupofMutualFundsrongvàinămliềntôibỏquamộttrongnhữnglĩnhvựclàmăntốtnhấtởPhốWall,lĩnhvựckinhdoanhquỹtươnghỗ.GiốngnhưmộtnhàquảnlýmộtkhuphốbuônbánlớnbỏquakhôngmuacổphiếucủaGapkhicáckếtquảkinhdoanhđãsờsờngaytrướcmắt,tôi

cũngđãkhôngmuaDreyfus,FranklinResources,ColonialGroup,T.RowePrice,StateStreetBank,AllianceCapitalManagement,vàEatonVance.Tôithậtsựkhônghiểutạisao.Cólẽ,tôiđãkhôngnhìnranhiềuloạicâytrongmộtkhurừng.CổphiếuduynhấtmàtôimualàUnitedAssetManagement,mộtcôngtykýhợpđồngvới30-40nhàquảnlýquỹvàđãthuêđứthọkhỏicáccôngtykhác.

Cáccôngtynàycònđượcbiếtđếnlànhữngcôngtytrựctiếpkinhdoanhquỹtươnghỗ,khônggiốngvớiPutnam,mộtcôngtyconcủaMarsh-McLennnanhayKempercũngkinhdoanhđầutưtínthácnhưngthiênvềbánbảohiểmnhiềuhơn.Tấtcảtámcôngtynàyđềukinhdoanhtốttrongnhữngnăm1988-1989,khimànỗilosợrằngngànhcôngnghiệpđầutưtínthácsẽsụpđổsauĐạikhủnghoảng1987hóaralạibịphóngđạiquámức.

Đợtsuythoáinàychotôicơhộimuanhữngcổphiếucủacáccôngtykinhdoanhquỹtươnghỗmàtôiđãbỏquatrướcđóvớimứcgiáthấp.Đâylạilàmộtlĩnhvựcđầutưkháctrongdanhmụcđầutưnếu-thìyêuthíchcủatôi:nếuchiasốtiềncủabạnđềuchotámloạicổphiếunàyvàgiữchúngtừđầunăm1988đếncuốinăm1989thìnhữngcôngtynàyđãgiúpbạncảithiện99%cácquỹ.

Trongnhữngthờikìmàcácquỹtươnghỗphổbiến,việcđầutưvàocáccôngtybáncácquỹnàydườngnhưcólợihơnđầutưvàocácsảnphẩmcủachúng.Tôinhớlạitrongcơnsốtvàngthìnhữngngườibáncuốcxẻnglạikiếmđượcnhiềulợinhuậnhơnnhữngngườiđitìmvàng.

Khilãisuấtgiảm,tráiphiếuvàcácquỹvốncổphầncóxuhướngthuhútnhiềutiềnmặtnhấtvàcáccôngtychuyênkinhdoanhvềcácquỹnày(nhưEatonVancevàColonial)đặcbiệtcólãi.Dreyfusquảnlýrấtnhiềutàisảncủathịtrườngtiềntệ.VìvậykhilãisuấttăngvàmọingườirútkhỏithịtrườngchứngkhoánvàcáctráiphiếudàihạnthìDreyfuslạiởgiaiđoạnpháttriểnthịnhvượng.AllianceCapitalquảnlýtiềnchocáctổchứcvàcũngquảnlýcácquỹtuơnghỗđượcbánchocáccánhânthôngquanhữngnhàmôigiới.Nótrởthànhcôngtyđạichúngtừnăm1988.Năm1990,giácổphiếucủanógiảmmộtchútrồitừđótăngcaoliêntục.

Gầnđâyhàngtỷđô-laliêntụcđượcđổvàotráiphiếu,cổphiếuvàcácquỹtươnghỗcủathịtrườngtiềntệthìkhôngcógìngạcnhiênkhithấycáccôngtykinhdoanhquỹtươnghỗnàylạihoạtđộngquátốtđếnvậy.NếucógìngạcnhiênthìchỉlàchưacóaithànhlậpQuỹtươnghỗcủacáccôngtykinhdoanhquỹtươnghỗmàthôi.

Thôngtinvềcôngtynàothamgiavàovàrútluirakhỏiloạiquỹnàoluônđượcngànhnàycôngbốbằngcácấnbản,vànhữngchuyêngiahaytaymơđềucócơhộitậndụngnónhưnhau.NếubạnkhôngmuacáccổphiểunàysauđợtgiảmgiálớnlầntrướcthìbạnvẫncóthểmuachúngtrongthờikỳbántháodolosợcuộcchiếncủaSaddamvàocuốinăm1990,khimàEatonVanceđãbịsụtgiảm30%giátrịtrongmộtnăm,Dreyfuslà18,86%vàcáccôngtykhácmặcdùnhỏhơnnhưngmứcđộsụtgiảmcũngkhônghềthuakémchútnào.

Mộtlầnnữanhữnglờiđồnthổivềsựsụpđổcủangànhnàyđãđượcchứngtỏlàvôcăncứ.Tấtcảnhữnggìbạnphảilàmđểdậptắtnỗilosợnàylànhìnvàonhữngconsốvềdoanhthucủacácquỹtươnghỗvàotháng12/1990vàtháng1/1991.Mặcdùđãquyếttâmkhôngtrởlạivớicácthóiquencũ,nhưngmộtlầnnữatôilạibịngủgậtkhikhôngkhuyếnnghịmộtcôngtykinhdoanhcácquỹtươnghỗvớibanhộithẩmcủaBarron’snăm1991.AihâmmộnhữngdựđoáncủaLynch(nếucóaiđó,ngoàivợtôira)đãlỡmấtlầnhồiphụccủaFranklin(tăng75%năm1991),Dreyfus(55%),T.RowePrice(116%),UnitedAssetManagement(80%),ColonialGroup(40%),vàStateStreetBank(81,77%).Nămđó,Quỹtươnghỗcủacáccôngtyđầutưkinhdoanhquỹtươnghỗgiảtưởngtănggiátrịgầngấpđôi.

Thưacácbạn,đểbiệnminhchomình,tôihyvọngđượcphépđềcậpđếnviệcđãkhuyếnnghịKemper,mộtcôngtybảohiểmcócổphầnkhálớntronglĩnhvựckinhdoanhquỹtươnghỗtrịgiá50tỷđô-la.ĐâykhôngphảilàlýdoduynhấttôichọnKemper−hoạtđộngkinhdoanhbảohiểmcủanó

đangbắtđầuthayđổitheochiềuhướngtốthơnvàcáccôngtyconhoạtđộngtronglĩnhvựcmôigiớicủanó,nhưPrescott,BallvàTurben,cũngvậy.CổphiếucủaKemperđãtănggiátrịgấpđôinăm1991.Nhưvậy,tôicóthểđượcthathứphầnnào.

Đầunăm1992,tôitựnhắcnhởbảnthânlàkhôngđượclặplạinhữngsailầmtrướcđâyvàocácnăm1987và1991.Lầnnàytôitheodõirấtkĩtìnhtrạngquỹ.Vớilãisuấtđanggiảmvà200tỷđô-lakỳphiếungânhàngđáohạnmỗitháng,mộtluồngvốnlớnđangrakhỏicácngânhàngvàchảyvàotấtcảcácquỹ.Điềunàyđãgópphầnlàmtănggiácủabảycổphiếunóitrên.Mặtkhác,sauđợtlêngiámạnhnăm1991,đaphầncáccổphiếunàyđềubánđượcvớigiáquácao.CổphiếuduynhấtkhôngnhưvậylàColonialGroup.

Mặcdùđãtăng40%vàonăm1991nhưnggiácủamỗicổphiếuColonialGroupcũngchỉởmức17đô-la,bằngvớigiáchàobánlầnđầupháthànhracôngchúngnăm1985.Thờigianđó,Colonialquảnlýcácquỹtươnghỗtrịgiá5-6tỷđô-lavàkiếmđược1đô-la/cổphiếu.Giờnóquảnlý9tỷđô-lavàkiếmđược1,55đô/cổphiếu,ngoàiranócòncókiếmđược4đô-la/cổphiếubằngtiềnmặtvàmangvềkhoảngiátrị7%chocổphiếu.Vìvậysausáunămchàobán,mộtcôngtylớnmạnhhơnvẫncóthểmuađượcvớigiákhôngđổi,vànếubạntrừđi4đô-latiềnmặt,sốmàbạnnhậnđượcsẽíthơn4đô-lasovớithờiđiểmnăm1985.Côngtynàykhôngcónợ.KhôngmộtnhàphântíchnàocủaPhốWallnhậnxétgìvềColonialGrouptronghainăm.

Kĩthuậttìmracổphiếubịđánhgiáthấptrongmộtnhómcổphiếuhấpdẫnchínhlàcáimàtôivẫnthườngsửdụngvàmanglạikếtquảtốt.CổphiếucủaT.RowePriceđangđượcbántạimứcgiágấp20lầnlợinhuận.Franklincũngvậy,trongkhiColonialGroupmớichỉgấp10lần.TấtnhiênbạnsẽphảiđặtcâuhỏitạisaoColoniallạibịđánhgiáthấp.

Mộttrongnhữnglýdocóthểlàlợinhuậnvẫngiữnguyêntrongbốnnăm.Colonialđãtănggầngấpđôitàisảnmànóquảnlý,nhưngđócũngchỉlàmộtphầnnhỏtrongluồngvốnlớnchảyvàocácquỹnóichung.MọingườiđãnghenóivềDreyfus,T.RowePricevàEatonVance,nhưngColonialthìchưatrởnênnổitiếng.

NhưngliệuđiềuđócónghĩalàcổphiếuColonialđángbịđánhgiáchỉbằngmộtnửagiáhiệnthờicủacácđốithủcạnhtranh?Tôikhônglýgiảinổi.Côngtyđangkinhdoanhcólãi,thườngxuyêntăngtỷlệcổtứcvàmualạicáccổphiếu.Nócũngcóthểdùnglợinhuậntươnglaiđểlàmthêmnhiều

điềutươngtự.

Ngày3/1,tôinóichuyệnvớitrưởngphòngtàichínhcủacôngty,DaveyScoon.Anhtachobiếtcôngviệckinhdoanhđangtiếntriểntốtđẹp,đặcbiệtlàởcácquỹtráiphiếuđôthị.Colonialcómộtvàiquỹkiểunày,vìvậynóđanghưởnglợitừviệctráiphiếuđôthịngàycàngđượcưathích–đâylàmộthìnhthứctrốncácmứcthuếcao.Nóđãlậpramộtsốquỹmớihấpdẫn,quỹtráiphiếudịchvụcôngcộngchẳnghạn.

Từrấtlâurồitôiđãnghiệmramộtđiềulànếuthựchiện10cuộcđiềutraở10côngtykhácnhau,bạnsẽpháthiệnraítnhấtmộtcôngtycónhữngthayđổikhônglườngtrướcđược.Nhữngthayđổikhônglườngtrướcđượcđãlàmgiácổphiếutănghoặcgiảm,vàScooncómộtvídụkháthúvịđểtríchdẫn.ColonialGroupđãđượcngânhàngStateStreetBankchọnđểbánrathịtrườngmộtsốquỹmớimàStateStreetđãthànhlập.

StateStreetlàmộtngânhàngthươngmạilàmcáccôngviệcgiấytờchophầnlớncáccôngtykinhdoanhcácquỹtươnghỗ.Chứcnăng“vănphòng”này(baogồmdịchvụkháchhàng,ghichépcáckhoảnmuavàbán,theodõiaiđangsởhữucáigì)sinhlợichongânhàng.CốphiếucủaStateStreetđãtăng81%vềgiátrịnăm1991.

KhiScoonđềcậpđếnStateStreet,nógợitôinhớlạimộtsailầmđãphạmphảivớimẹvợtôi.Cáchđâymộtvàinăm,khicáctàisảncủathịtrườngtiềntệđangcócácdấuhiệusụtgiảm,tôiđềnghịmẹvợtôibáncổphiếuStateStreetcủabàđi,vì(1)doanhthucủacôngtyđangcóchiềuhướnggiảmvà(2)bàđãnhânđôiđượcsốtiềnvớisốcổphiếuđórồi.Kểtừkhibànghetheolờikhuyên“khônngoan”này,cổphiếucủaStateStreetlạitănggấpba,mộtsựthựcđángbuồnđãđượcgiấunhẹmđivìbàcũngkhônghiểurõlắmvềviệcchiatáchcổphiếumộtthànhbacủaStateStreet.Khibànhìnvàocácbáocáothìnóvẫnchothấylàgiácổphiếuchẳnghềthayđổigìtừkhitôikhuyênbán.Bàvẫnhaycảmơntôivềcuộcgọiđầyhiểubiếtđóvàtậnđếngiờtôivẫnchưađủdũngcảmđểthúnhậnsựthựcđó.

Cóthểvísựchiatáchcổphiếunhưcáicổbịđauvậy,nhưngmộttrongnhữngưuđiểmcủanóđólàchophépngườilựachọncổphiếuchelấpsailầmvìđãbánđiquásớm,ítnhấtlàvớibạnbèhayngườithân,nhữngngườikhôngtheodõithịtrường.

TrongbấtcứtrườnghợpnàothìkinhnghiệmvềcôngviệcgiấytờcủaStateStreetvớicácquỹtươnghỗkhácđãkhiếnnóxemxétthànhlậpcác

quỹtươnghỗcủariêngmình,đểbướcvàocánhcửacủasựthịnhvượngnày.NhưngStateStreetkhôngmuốnlàmkháchhàngcủamìnhnổigiậnkhicạnhtranhtrựctiếpvớihọ.ChínhvìthếnóquyếtđịnhngụytrangcácquỹcủaStateStreetbằngcáchthuêColonialGroupbánrathịtrường.ViệcnàysẽcólợichoColonial.

Mãcổphiếu Têncôngty Giángày13/1/92

COGRA ColonialGroup 17,38đô-la

N

Chương20Cổphiếutronglĩnhvựckinhdoanhnhàhàng

Hãyđầutưvàonhàhàngnàobạnưathíchăm1992lẽraphảikhuyếnnghịcổphiếuthuộclĩnhvựckinhdoanhnhàhàngthìtôilạikhôngthựchiện.Dườngnhưnămnàocũngxuấthiệnmộtloạtnhàhàngmớiởcácsânbayhaykhuphốbuônbánlớn,hoặcởngaybênngoàilốiracủacáccổngthuphí.Từnhững

năm1960,khiđồănnhanhtrởthànhmộtphầnkhôngthểthiếuđốivớicácchủxeôtô,vàmọingườiđãhọcđượccáchdùngbữatrưa,rồibữasángvàcuốicùnglàcảbữatốitrênđường,thìcácchuỗinhàhànglạitrởthànhnhữngcôngtytăngtrưởngmạnh,cứmộtnhàhàngcũbịbỏtrốnglàlạicóngaymộtcáimớilấpchỗ.

Tôibắtđầuthấyrõtiềmnăngcủacácnhàhàngvàonăm1966,nămkhởiđầusựnghiệpchuyêngiaphântíchcủatôitạiFidelity.Lúcấy,mộttrongnhữngcôngtyđầutiênkhiếntôichúýtớilàKentuckyFriedChicken(KFC).KentuckyFriedChickenđượctạoratừsựtuyệtvọngsaukhimộtconđườngquốclộlàmảnhhưởngđếnviệcbuônbáncủanhàhàngđồngquêcủaColonelSanders.Trướcnguycơbịphásảndoítkháchhàng,chủnhàhàng66tuổiđãmạnhdạndùngchiếcCadillaccũkỹrongruổitrênđườngđểchàobáncôngthứclàmmóngàcủamìnhchonhữngnhàhàngcóvịtrítốthơnđểđổilấyphíbảnquyền.Ôngmặcmộtbộcomlêsẫmmàu,chứkhôngphảilàtrangphụcmàutrắngcủanhàquảnlýđồnđiềnmàsaunàytrởthànhthươnghiệucủaông.

Năm1965,CổphiếuKFCđượcbánrathịtrường.Trướcđó,Dunkin’DonutsđãđượcchàobánracôngchúngtạiMassachusetts(côngtynàycólợinhuậntăngliêntụctrong32nămkểtừkhiđượcchàobánracôngchúng),vàHowardJohnson,ngườiđitiênphongtronglĩnhvựckinhdoanhnhàhàngtrênđườngcaotốcnày,đãgiaodịchcổphiếucủahãngtạiSàngiaodịchchứngkhoánNewYorktừnăm1961.Tiếptheovàonăm1963,cổphiếuBobEvansFarms,mộttậpđoànnổitiếngởmiềnTrungTây,vàđếngiữa

nhữngnăm1960,cổphiếuMcDonald’svàShoney’scũngxuấthiệntrênthịtrườngchứngkhoán.Hàngtrămnghìnkháchhàngđãcócơhộithulợinhuậnnhờnhậnranhữngcôngtynàysẽsinhlờicao.

Thờiđiểmđó,PhốWallhẳnđãchếgiễuýtưởngchorằngmộtnhómcửahànggàránvàhamburgercóthểcạnhtranhvớinhữngcổphiếuNiftyFifty(15)nổitiếng,hầuhếtcáccổphiếucôngnghệđượcđánhgiáquácao,trongkhiShoney’strởthànhcổphiếucógiátrịtănggấp168lần(tăngtừ22xu/cổphầnlên367/8đô-la),BobEvansFarmsthìtăng83lần,cònMcDonaldthìtới400lần.Vàothờiđiểmđượctưnhânhóa,HowardJohnsonđãtăng40lần,cònKentuckyFriedChickenthìtăng27½lầnvàothờiđiểmPepsiComualạicôngtynày.

Nếubạnbỏ10.000đô-lamuanămcổphiếunày,đầutưvàonhữngnhàhàngcócácmónănhấpdẫn,thìcuốinhữngnăm1980,ítnhấtlàhailầnbạnđãtrởthànhtriệuphúvàsẽlàbốnlầnnếubạndànhtoànbộ10.000đô-lađầutưriêngvàocổphiếuMcDonald.McDonaldvẫnlàmộttrongnhữngcổphiếuthànhcôngnhấttrênthịtrườngchứngkhoántronglịchsửhiệnđại,bởilẽtậpđoànnàykhôngngủquêntrênchiếnthắngvàliêntụcđổimớithựcđơnvớinhữngmónănmới,cũngnhưkếhoạchxuấtkhẩuthươnghiệu.

Cáccửahànghamburger,quánăntựphụcvụ(Luby’s,Morrison’s),chuỗitiệmchuyênbánthịtnướng(Ponderosa,Bonanza),cácquánăntổnghợp(Denny’s,Shoney’s),nhữngđiểmbánkem,sữachua,cácnhàhàngẩmthựctrongnước,nhàhàngẩmthựcquốctế,cácquầycàphê,cáccửahàngbánhpizza,cácbữaănnhiềumóntựphụcvụvàtiệcđứngchínhlànơisảnsinhranhữngđạigiacổphiếutrongngànhkinhdoanhchứngkhoánngaytrướcmặtcủagiớiđầutưchuyênmôn.Tấtcảchúngtađềubiếtnhàhàngnàođượcnhiềungườiưathíchvàđượcduytrìtốt,nơinàocũkỹvàlỗithời,đốitượngnàođãđạttớiđiểmhòavốnvàđốitượngnàovẫncònđiềukiệnđểpháttriển.

Nếubạnbỏquacổphiếunhàhàngvàonhữngnăm1960,khinhữngtaymớiphấtnhậnđượctấmbằngláixeđầutiênvàbiếnnhữngchiếcxeôtôthànhcácquầybánđồăndiđộng,bạncóthểbùđắpchosailầmđóvàonhữngnăm1970bằngviệcmuaInternationalDairyQueen,Wendy’s,Luby’s,TacoBell,PizzaHut,vàJerricokhiLongJohnSilverxuấthiệntrênthịtrường.Chắchẳnbạnđãrấtthànhcôngnếubạnđầutưsauthịtrườnggiáxuốngnăm1972,khiphíkinhdoanhnhượngquyềncònrẻ.NgaynhưTacoBell,mộtcổphiếuchưabaogiờbịthấtbạitínhđếnthờiđiểmđó,bịrơixuốngmứcgiá1đô-lanhưnglạingaylậptứctăngvọtlên40đô-la,vàsau

đóđượctậpđoànPepsiComualại–PepsiCovốnlàtậpđoànthíchsởhữunhữngcôngtythựcphẩmvìchúnggiúpbánđồuốngkhôngcồncóthươnghiệuPepsi.

Trongnhữngnăm1980,bạncóthểđãkhámpháraCrackerBarel,vớicửahàngquàlưuniệmquenthuộc,đồbiểnvàsảnphẩmbánhquyhấpdẫn;hoặcChili’s,côngtyđượccổphầnhóavàonăm1984màtôiđãngungốcbỏqua;haylàSbarro(1985),Ryan’sFamilySteakHouses(1982),vàUnoRestaurants(1987).Chi-Chi’slàmộtkhoảnđầutưxứngđángkhác–nhưngcuốicùngthìnóđãđượcbánlại.

MỗivùngmiềncủanướcMỹđềusảnsinhramộthoặcnhiềumónănhấpdẫn,lôikéocảdạdàycũngnhưtúitiềncủaconngười:Luby’s,Ryan’s,vàChilli’sởTâyNam,McDonald’sởTrungTây,Chi-Chi’svàInternationalDairyQueenởMinneapolis,SbarroởNewYork,Dunkin’DonutsởNewEngland,Shoney’svàCrackerBarrelởvùngsâumiềnNam,SizzlervàTacoBellởViễnĐông.

Mộtchuỗinhàhàng,giốngnhưmộtthươngnhânbánlẻ,có15-20nămtăngtrưởngnhanhtrướckhimởrộnghoạtđộngkinhdoanh.Đâyđượccoilàmộtlĩnhvựckinhdoanhkhắcnghiệt,nhưngcôngtykinhdoanhcácnhàhàngcònnonnớtnàylạiđượcbảovệkhỏicuộccạnhtranhtheocáchmàmộtcôngtyđiệntửhaygiàydépkhôngthểcó.NếucómộtchuỗicửahàngbáncáránvàkhoaitâychiênmớiởCaliforniavàmộtchuỗicáccửahàngkháctốthơncũngbánnhữngđồănnàyởNewYork,thìchuỗicửahàngởNewYorkcótácđộngđếnchuỗicửahàngởCaliforniakhông?Khônghề.

Đểmộtcôngtycóđượcphạmvihoạtđộngtrêncảnướcsẽphảimấtmộtkhoảngthờigiandài,trongkhiđólạikhôngcósựcạnhtranhnàotừcáccôngtynướcngoài.Denny’shayPizzaHutchưabaogiờphảilolắngvềnhữngmónănnhậpkhẩugiárẻtừHànQuốc.

Nhữngnhântốđểphânbiệtchiếnthắngvàthấtbạichínhlàđộingũquảnlýcónănglực,điềukiệntàichínhđầyđủvàmộtphươngphápmởrộngcóhệthống.PhươngchâmchậmnhưngchắccóthểkhôngđemlạichiếnthắngtrênđườngđuaIndianapolis500,nhưngnóđemlạichiếnthắngtrênloạiđườngđuanày.

Câuchuyệnvềhaicôngtynhượngquyềnkinhdoanhbánhkẹp,Chili’svàFuddrucker’s,lànhữngbàihọckinhnghiệmquýbáu.CảhaiđềukhởinghiệptạiTexas(Chili’sởDallas,Fuddrucker’sởSanAntonio).Cảhaiđều

chuyênsảnxuấtbánhkẹphảohạng.Cảhaiđềutạođượckhôngkhíphụcvụdễchịuvàkhácbiệt,mặcdùChili’scóhìnhthứcphụcvụtạibàn,cònFuddrucker’stheophongcáchtựphụcvụ.Mộtcôngtythìtrởnênnổitiếngnhưngmấtđivậnmay,còncôngtykiathìđượccảdanhtiếngvàvậnmay.

Tạisaovậy?LýdothứnhấtlàvìChili’sđadạnghóathựcđơncủamìnhvìhamburgerđãhếtthời,trongkhiFuddrucker’svẫntrungthànhvớisảnphẩmvốncó.NhưngyếutốkhácbiệtchínhlàviệcFuddrucker’smởrộngquánhanh.Khicôngtycốgắngmởthêm100cửahàngmớichỉtrongmộtnăm,nócóthểgặpphảinhữngrắcrối.Đốtcháygiaiđoạnđểđiđếnthànhcông,côngtycóthểlựachọnnhữngđịađiểmkhôngphùhợphaychọnnhầmnhàquảnlý,trảquánhiềutiềnchobấtđộngsảnvàkhôngđàotạonhânviênđúngmức.

Fuddrucker’srơivàocáibẫyđóvàđitheovếtxeđổcủaFlakeyJake’s,Winners,vàTGIFriday’s,tấtcảnhữngcôngtynàyđềumởrộngquánhanhvàphảichịunhữngrủirođó.Mặtkhác,Chili’svẫnduytrìmộttốcđộhợplývớiviệcbổsungtừ30-35cửahàngmỗinăm.Doanhthu,doanhsốvàthunhậpthuầnvẫntăngđềudướiconmắtkinhnghiệmcủaNormanBrinker,ngườisánglậprachuỗicửahàngnàycũngnhưSteak&AlevàBennigan’s.Chili’skỳvọngđạtmứctrầnlà400-450nhàhàngtrongkhoảngtừnăm1996-1998,vớimứcdoanhsốdựtínhđạt1tỷđô-la.

Cónhiềucáchđểmộtchuỗinhàhàngcóthểtănglợinhuận.Cửahàngđócóthểbổsungthêmnhàhàngmới,nhưcáchmàChili’sđangthựchiện,hoặccóthểcảitiếnchấtlượngnhữnghoạtđộnghiệncó,giốngnhưcáchmàWendy’svẫnthựchiện.Mộtsốcácnhàhàngkiếmtiềnvớidoanhthucaochỉđơngiảnbằnghìnhthứcphụcvụtạibànvàcungcấpmónăngiárẻ(CrackerBarrel,Shoney’svàMacDonald’slànhữngcôngtykiểunày)trongkhicácnhàhàngkháccódoanhthuthấpnhưnggiáđồănlạicao(vídụ,OutbackSteak-housevàChartHouse).Mộtsốthươnghiệulạikiếmđượcnhiềulợinhuậncaonhấttừviệcbáncácmónăn,vàsốkhácthìkiếmtiềntừcáccửahàngbánđồlưuniệm(CrackerBarrel).Mộtsốnhàhàngcóbiênlợinhuậncaovìđồănđượclàmtừnhữngthànhphầngiárẻ(SpaghettiWarehouse),sốkhácthìcómứclợinhuậncaonhờchiphíhoạtđộngthấp.

Đểmộtcôngtykinhdoanhdịchvụnhàhàngđạtđếnđiểmhòavốn,doanhsốbánhàngphảingangbằngvớisốvốnđầutưvàocôngviệckinhdoanhđó.Hãybámsáttìnhhìnhcủanhàhàngđógiốngnhưcáchbạnlàmvớimộtdoanhnghiệpbánlẻ.Tốcđộtăngtrưởng,tỷlệnợvàdoanhsốcủacáccửahàngtrongcùnghệthốnglànhữngnhântốthenchốt.Bạnnênxem

xéttìnhhìnhtăngtrưởngdoanhsốcủacáccửahàngtrongcùnghệthốngtheotừngquý.Tốcđộtăngtrưởngquánhanhlàđiềukhôngnên–trên100cửahàngmớimỗinăm,cónghĩalàcôngtycóthểsẽgặpnguyhiểm.Nợnênởmứcthấphoặckhôngcó.

MontgomerySecuritiesởCaliforniathựchiệnkiểmtrathườngxuyêntoànbộcáctậpđoànkinhdoanhdịchvụnhàhàngvàđưaranhữngbáocáohếtsứcấntượng.KếtquảphântíchmớinhấtcủangânhàngnàychothấycáccửahàngbánhkẹpnhưMcDonald’svàWendy’sđãtồntạiquálâu(nằmtrongtốpnămchuỗinhàhànglớnnhấtvới24.000cơsởtrêntoànnướcMỹ),vàthếhệngàynayđangdầnxalánhcácmặthàngđồănnhanh.Thờithếthayđổi,giờlàthờikỳdànhchonhữngnhàhàngkiểumớinhưAuBonPainvàSpaghettiWarehouse,vànhữngnhàhàngdànhchogiađìnhcómứcgiátrungbìnhvớithựcđơnphongphú.

Nếubạnđãmua8cổphiếuhàngđầutrongdanhmụccổphiếunhàhàngdoMontgomerySecuritieskhuyếnnghịvàođầunăm1991,thìđếntháng12chắcchắnsốtiềncủabạnsẽtănglêngấpđôi.Dướiđâylàdanhsáchnhữngcổphiếuchiếnthắng:

Bertucci’s

CrackerBarrel

BrinkerInternational(Chili’s)

SpaghettiWarehouse

Shoney’s

Rally’s

Applebee’s

OutbackSteakhouse

Đếnthờiđiểmtôiviếtcuốnsáchnày,mộtsốcổphiếutrongdanhsáchtrênđâyđãđượctrảgiáquácao,vớichỉsốP/Elà30trởlên,nhưngdẫusaochúngvẫnxứngđángđểbạntiếptụcđầutư.Xétvềtổngthể,nhómcáccổphiếunhàhàngchỉtăngtrưởngởmức4%/năm(khôngbaolâunữa,đâysẽlạilàmộtngànhnghềkhôngtăngtrưởng),nhưngđộingũquảnlýxuấtsắc

cùngvớibảngcânđốikếtoánvữngmạnhrồisẽlạipháttriểntrongtươnglaiđãpháttriểntrongquákhứ.ChừngnàongườidânMỹcòndành50%sốbữaănhàngngàycủahọởngoài,khiđónhữngcổphiếumớivẫnsẽxuấthiệnvớitốcđộtăngtrưởnggấp20lầntạicáckhuphốbuônbánlớncũngnhưnhữngkhuvựclâncận,vànhàhàngnhạybénvẫncóthểtạonêndấuấn.

KhuphốbuônbánBurlingtonchínhlànơitôipháthiệnraAuBonPain.Năm1977,doanhnghiệpnàykhởinghiệpngaytạikhuvựclâncậnnhàtôi,Bostonvàđượcchàobánracôngchúngvàonăm1991vớigiá10đô-la/cổphần.Dùgặpkhókhăntrongviệcphátâmchínhxác,nhưngtôithấyđâylàmộtkháiniệmrấthay.CóthểbạnđãtừngnhìnthấyAuBonPaintạimộtsânbayhoặctạimộtkhuhàngănnàođó.ĐólàmộtcửahàngcàphêvàbánhsừngbòđãthànhcôngtrongviệckếthợpgiữasựnhạycảmcủangườiPhápvàtínhhiệuquảcủangườiMỹ.

Đếnđâybạncóthểnhậnđượcmộtchiếcbánhsừngbòchobữasáng,haymộtchiếcbánhsừngbònhồithịtlợnmuốivàphomátchobữatrưa,haymộtchiếcbánhsừngbònhồisô-cô-lachobữatrángmiệng,tấtcảchỉtrongvòngchưađầy3phút.Bánhmỳđượclàmtạimộtđịađiểmtrungtâmvàđượcchuyểntớicáccửahàngkhichưachín,sauđócáccửahàngmớichovàolònướngđểbánhralòtrongtìnhtrạngnónghổivàmới.

Mớiđây,AuBonPainđưaramónnướccamtươivàmónsaláthoaquả,vàcôngtychuẩnbịtungrakiểubánhvònghảohạng.Nếulựachọngiữaviệcđầutưvàomộtconchípmáytínhtốitânvàsảnphẩmbánhvònghảohạng,lúcnàotôicũngsẽchọnbánhvòng.

Đếnđầunăm1992,giácổphiếunàyđãtănggấpđôivớichỉsốP/Elà40(dựatrênmứcthunhậpkỳvọngnăm1992),đólàlýdotạisaotôiquyếtđịnhkhôngkhuyếnnghịcổphiếunày.Nhưngchínthángsau,giácổphiếunàytụtxuốngcòn14đô-la,haygiảmtới20lầnsovớilợinhuậnnăm1993.Bấtcứkhinàobạnthấymộtcôngtytăngtrưởngvớitốcđộ25%đangbánởmứclợinhuậntăng20lần,thìđólàthờiđiểmmuavào.Nếugiátiếptụcgiảmnữa,tôisẽmuacổphiếunàyvớimộtkhốilượnglớn.Côngtyđanghoạtđộngtốttrongthờikỳsuythoáivàcóthểpháttriểntrongdàihạnmàkhôngtựhủyhoạichínhnó.Thậmchí,côngtynàycòncókhảnăngmởrộnghoạtđộngranướcngoài.

MChương21Kiểmtrađịnhkỳsáutháng

ộtdanhmụcvốnđầutưcầnđượckiểmtrathườngxuyên–cólẽsáuthángmộtlầnhoặckhoảngđó.Ngaycảvớicáccổphiếubluechip,nhữngtêntuổilớn,nhữngcôngtyhàngđầunằmtrongdanhsáchFortune500,chiếnlượcmua-và-quêncóthểkhôngsinh

lợivàhếtsứcnguyhiểm.Cácbiểuđồ21-1,21-2,21-3minhhọađiềunày.NhữngnhàđầutưmuavàquênđiIBM,SearsvàEastmanKodaksẽlấylàmtiếcvềviệchọđãlàm.

Cuộckiểmtrađịnhkỳsáuthángkhôngchỉđơnthuầnlàvấnđềxemxétgiácổphiếutrênbáochí,mànólàcảmộtquytrìnhnghiêncứucủaPhốWall.Vớitưcáchmộtngườichơicổphiếu,bạnkhôngthểdễdàngthừanhậnbấtcứđiềugì.Bạnphảitheodõicáctìnhtiếtvàcốtìmcâutrảlờichohaicâuhỏicơbản:(1)cóphảigiácổphiếuvẫntươngquanvớithunhậphaykhông?,và(2)điềugìđangxảyratrongcôngtykhiếnchothunhậptănglên?

Ởđâybạncóthểđưaramộttrongbakếtluậnsau:(1)tìnhhìnhcôngtytốthơn,trongtrườnghợpnàybạncóthểmuốntăngkhoảnđầutưlên,(2)tìnhhìnhtrởnênxấuđi,trongtrườnghợpnàybạncóthểgiảmkhoảnđầutưxuốnghoặc(3)tìnhhìnhkhôngthayđổi,trongtrườnghợpnàybạncóthểgắnbóvớikhoảnđầutưcủamìnhhoặcđầutưvàomộtcôngtykháccótriểnvọnghơn.

Vớisuynghĩđó,tháng7/1992,tôiđãkiểmtra21cổphiếuđượclựachọnnằmtrongdanhmụckhuyếnnghịđầutưtháng1củaBaron’s.Nhưthểmộttậpđoàn,21côngtynàyđãđạtđượcnhữngkếtquảhếtsứckhảquantrênmộtthịtrườngkhôngmấythuậnlợi.Giátrị“Danhmụcvốnđầutư”tăng19,2%,trongkhichỉsốS&P500đãtrởlạimức1,64%.(Tấtcảcácsốliệunàyđãđượcđiềuchỉnhlạitheocổphiếuđượcchiatách,cổtứcđặcbiệtv.v…màchúngđãđượccôngbốtronggiaiđoạnsáuthángnày)

Tôinghiêncứucácbáocáoquýmớinhấttừtấtcả21côngtyvàgọiđiệnđếnhầuhếtcáccôngtynày.Mộtsốcôngtyvẫngiữnguyêntìnhtrạngổnđịnh,trongkhinhữngcôngtykháctrởlạisôiđộnghơntrướcvàcórấtíttrườnghợpviệcnghiêncứuđưatôiđếnnhữngcôngtykhácmàtôithíchhơn

nhữngcôngtyđãkhuyếnnghị).Đócáchtheodõicổphiếu.Trongmộttìnhhuốngdễthayđổithườngkhôngcógìlàtuyệtđốichắcchắn.Tôiđãtiếnhànhnhưsau:

BODYSHOPNgượctrởvềtháng1,tôixácđịnhrằngBodyShoplàmộtcôngtytuyệt

vờinhưngbịđịnhgiáquácaosovớithunhậphiệntại.Tôiđangchơmộtđợtsụtgiảmgiáđểcócơhộimuathêm.Khônglâusaucơhộiđóđãxuấthiện−đếntháng7cổphiếuđãsụtgiảmtới12,3%,từ325xuxuống263xu.CổphiếuBodyShophiệngiờđangđượcbánvớimứcgiágấp20lầnthunhậptheoướctínhtrongnăm1993.Tôikhôngthấyphiềnlòngkhiphảitrảgấp20lầnchothunhậpcủamộtcôngtyđangtăngtrưởngvớimộtmức25%hàngnăm.Từlúcviếtbàinày,toànbộSởgiaodịchchứngkhoánNewYorkđangbáncổphiếucủanhữngcôngtyđangtăngtrưởngtrungbìnhởmức8-10%vớigiágấp20lầnthunhập.

Biểuđồ21-1InternationalBusinessMachinescorp.(IBM)

Biểuđồ21-2Sear,Roebuck&co.(S)

Biểuđồ21-3EastmanKodakco.(EK)

BodyShoplàmộtcổphiếuAnh.CáccổphiếuAnhđãbịthấtbạinặngnềtrongnhữngthánggầnđây,cònBodyShopthìcómộtsốchuyệntaitiếngbịdưluậnbiếtđến.MộttùtrưởngbộlạcdađỏKayapómàBodyShopthuêđểchếchấtdưỡngtócbằngquảhạchBraxinbịbắtởLondonvàbịbuộctộiđãcưỡngdâmcôgiữtrẻngườiBồĐàoNhađượcthuêđểtrôngnomcácconcủaôngta.Hẳnbạnkhócóthểhìnhdunghếtmộtsựviệcnhưthếsẽgâykhókhănchocôngtyđếnmứcnào.

Kiểmtralịchsửvềgiácủacổphiếunày,tôibiếtđượcnóđãtrảiquahaithấtbạilớn,mộtlầnvàonăm1987vàlầnkhácvàonăm1990,cảhailầnđều

xảyravàolúccôngtyđangphấnchấndokhônghềcódấuhiệucủasựsuygiảm.TôichorằngnhữngđợtbánđạihạgiáquámứclàdocáccổđôngngườiAnhkhôngquenvớicáccôngtytăngtrưởngnhỏbằngchúngtôi,vàdođóhọdễdàngtừbỏchúnghơnkhithịtrườngrơivàokhủnghoảng.Ngoàira,vìBodyShoplàdoanhnghiệptoàncầunêncácnhàđầutưngườiAnhcóthểđánhđồngnónhưmộtvàithấtbạiđángkểkhimởrộnghoạtđộngranướcngoài,Marks&Spencerlàmộtvídụ.

NgaycảkhibạnmuacổphiếucủaBodyShopsauđợtsuygiảmnăm1990,bạnphảichuẩnbịtinhthầnchonhữngđợttiếptheonếucóýđịnhmuathêm.Nhưngvẫnphảituântheocácnguyêntắccơbản,làphảikiểmtra.Tôigọitớicôngty.JeremyKett,giámđốctàichính,chobiếtdoanhsốvàthunhậpcủacáccửahàngđềutăngtrongnăm1991,mộtthànhtíchđángkểchothấysựthậtlàbốnthịtrườngchínhcủaBodyShoplàAnh,Australia,CanadavàMỹ−tấtcảđềuphảichốngchọivớitìnhhìnhsuythoái.

Mộtquânbàihứahẹnkhácđãlật.Côngtysẽsửdụngmộtsốtiềnmặtsẵncóđểmuatoànbộcácnhàcungcấpsảnphẩmdungdịchvàkemdưỡngda.Điềunàysẽgiúpcắtgiảmgiáthànhhànghóaxuốngthấphơnmứcbìnhthườngvàcảithiệnbiênlợinhuận.ĐâycũngchínhlàkỹthuậtgiúpchoShawIndustriestrởthànhnhàsảnxuấtthảmcógiáthànhthấp.

TôinóichuyệnvớiCathyStenphenson,thủthưcũcủathưviệnFidelity,cũnglàchủsởhữumộtcửahàngBodyShopởkhuphốbuônbánBurlingtonvàmộtcửahàngkhácởQuảngtrườngHarvard.Côthôngbáovớitôivềviệclợinhuậntrêndoanhsốtăng6%sovớinămngoáitạiBurlington,vềcửahàngởQuảngtrườngHarvardthìvẫncònquáquásớmđểnóilênđiềugì.Kháchhàngcủacôđangđổxôvàomộtsốsảnphẩmmớibaogồmbộmàuđầyđủchomắt,mávàmôi;chấtdưỡngẩmmàudamặtcókhảnăngchốngnắng;kembọtlàmsạchbànchân;vàkemdưỡngthểthểchiếtxuấttừbơvàxoài,đólànhữngthứmàcôấyluônbịcháyhang–“Aibiếtđượcngườitasẽlàmgìvớinó?”

Thịtrườngchokemdưỡngda,dungdịchvàdầutắmvẫncònrộnglớn,vớinhiềukhônggianđểpháttriển.BodyShopvẫntiếptụcgắnbóvớikếhoạchmởrộnghoạtđộngcủamình−40đạilýmớiởMỹvàonăm1993,thêm50đạilývàonăm1994,50đạilý/nămởchâuÂu,sốlượngtươngtựởvùngViễnĐông.Tôichorằngcôngtyđangtronggiaiđoạnthịnhvượngnhất−thậpkỷthứhaicủa30nămpháttriển.

PIER1IMPORTSPier1Importsđãcómộtbướctiếnngoạnmục,từ8đô-lalên9,50đô-la,

rồingaylậptứclạitrởvềmứcgiácũ.ĐâylàmộtthídụvềviệcPhốWallcốtìnhlàmngơtrướcnhữngtintứctốtlành.CácnhàphântíchchốtmứcthunhậptrongquýIcủaPier1ởmức18-20xu,thựctếPier1kiếmđược17xu.Côngtykỳvọngmứclãicủanósẽđạt70xu/cổphiếutrongmộtnămmàngườitiêudùngthắtchặttúitiền.

Pier1đãcủngcốbảngcânđốikếtoáncủanóbằngcáchbán75triệuđô-latráiphiếukhôngbảolãnhcókhảnăngchuyểnđổithànhtiềnmặtđểgiảmnợ.Nợdàihạnđãgiảm,cànggiảmhơn.

Bảng21-1NhữngcổphiếuđượclựachọntrongHộinghịBarron’snăm1992:Đánhgiáđịnhkỳsáutháng

Côngty Giátạingày13/01/1992

Doanhthutrongsáutháng(đếnhết13/7/1992)

AlliedCapitalCorporationII 19,00đô-la 6,00%

BodyShop 325xu -12,31

CMSEnergy 18,50đô-la -4,11

ColonicalGroup 17,38đô-la 18,27

EagleFinancial 10,97đô-la* 38,23

FederalNationalMortgageAssociation 68,75đô-la -6,34

FirstEssexBancorp 2,13đô-la 70,59

GeneralHost 7,75đô-la 10,39

GeneralMotors 31,00đô-la 37,26

GermantownSavings 14,50đô-la 59,31

GlacierBancorp 10,12đô-la* 40,91

LawrenceSavingsBank 1,00đô-la 36,78

People’sSavingsFinancial 11,00đô-la 26,00

PhelpsDodge 32,50đô-la 48,96

Pier1Imports 8,00đô-la 3,31

SovereignBancorp 4,59đô-la* 64,50

SunDistributorsL.P.,Hạng 2,75đô-la 6,95

B2,75đô-la 6,95

SunTelevision&Appliances 9,25đô-la* -10,74

SunbeltNursery 6,25đô-la -30,00

Supercuts 11,33đô-la 0,73

TeneraL.P 2,38đô-la 0,00

DanhmụcđầutưLynch 19,27%

S&P500 1,64%

DownJonesIndustrials(DJIA) 6,29%

NASDAQ -7,68%

ValueLine -2,13%

*Vìcácmứcgiátrênđâyđãđượcđiềuchỉnhdoviệcchiatáchcổphiếuchođếnhếtngày30/09/93,mộtsốgiácóthểkhácsovớigiáchotrongphầntrướccủacuốnsách.

Bảng21-2

Cậpnhậttìnhhìnhchứngkhoán(ngày13/7/92) Tìnhtrạng Hànhđộng

AlliedCapitalCorporationII Tăngnhẹ Khôngđổi Muavào

BodyShop Giảmnhẹ Hơikémđi Giữ/muavào

CMSEnergy Giảmnhẹ Khôngrõràng Chờ

ColonicalGroup Tăng Tốtlên Muavào

EagleFinancial Tăngmạnh Khôngđổi Giữ

FederalNationalMortgageAssociation Giảmnhẹ Khôngđổi Muavào

FirstEssexBancorp Tăngmạnh Tốtlên Giữ/muavào

GeneralHost Tăngnhẹ Khôngđổi Giữ/muavào

GeneralMotors Tăngmạnh Hơikémđi Chuyểnsang

Chrysler

GermantownSavings Tăngmạnh Khảquanhơnmộthút Giữ

GlacierBancorp Tăngmạnh Khôngđổi Giữ

LawrenceSavingsBank Tăngmạnh Hơikémđi Giữ

People’sSavingsFinancial Tăng Khôngđổi Giữ

PhelpsDodge Tăngmạnh Khôngđổi Giữ

Pier1Imports Tăngnhẹ Khôngđổi Muavào

SovereignBancorp Tăngmạnh Khảquanhơnmộtchút Giữ

SunDistributorsL.P.,HạngB Tăngnhẹ Khôngđổi Muavào

SunTelevision&Appliances Giảm Tốtlên Muamạnh

SunbeltNursery Giảmmạnh Kémđi Giữ/muavào

Supercuts Khôngđổi Tốtlên Muavào

TeneraL.P Khôngđổi Khảquanhơnmộtchút Muavào

Pier1đãxóanợ,giảmlượnghàngtồnkho,vàtiếptụcmởrộnghoạtđộng.Đốithủcạnhtranhlớnlàcáctrungtâmmuasắmđangbịloạirakhỏingànhkinhdoanhđồgiadụng.Tìnhtrạngsuythoáicàngkéodài,thìcàngcónhiềuđốithủcónguycơbịloại.Khinềnkinhtếphụchồitrởlại,Pier1cóthểtrởthànhđơnvịđộcquyềnthậtsựđốivớisảnphẩmbànmây,cáchbàitríScandinavian,vàcácváchngănphòngkiểuphươngĐông.

DựđoánPier1sẽthuđược80xu/cổphầntừcáccửahàngkhônghoàntoànlàướcmuốnviểnvông,cộngthêm10-15xubổsungtừsựhồisinhcủaSunbeltNursery,côngtymàPier1nắmlượnglớncổphần.VớichỉsốP/Ehợplýlà14,cổphiếucủaPier1đạtmứcgiá14đô-la/cổphiếu.

GENERALHOST,SUNBELTNURSERYGeneralHostlàmộtcổphiếukháccũngtănglên,rồiquaytrởlạimức

giáchỉcaohơnmứcmàtôiđềxuất.Nhữngngườibáncổphiếunhạybéncóthểtănglợinhuậnlên30%,trongkhicácnhàđầutưdàihạnphảichứngkiếnlợinhuậntrênsổsáchgiảmtừ2đô-la/cổphầnxuốngchỉcòn50xu.

Khôngđểtìnhtrạngbuồnthảmnàykéodài,trongtháng4,côngtyvừamớipháthànhmộtđợtcổphiếuưutiênchuyểnđổitrịgiá65triệuđô-lavớilãisuấtlà8%.ĐâychínhlàđiềumàPier1đãlàm,ngoạitrừviệcGeneralHostphảitrảmứclãisuấtlãicaohơnvìtìnhhìnhtàichínhcủacôngtyngàymộtbấpbênhhơn.

Cáccổđôngsởhữucổphiếuhaytráiphiếukhôngbảolãnhcóthểchuyểnđổicóquyềngiaodịchđổinhữngcổphiếunàyđểlấycổphầntrongcổphiếuphổthôngvớimộtgiácốđịnhnàođótrongtươnglai.Điềunàylàmcholượngcổphiếuphổthôngtănglên,khiếnlợinhuậndànhchocáccổđôngphổthônghiệntạigiảmxuống.Trướcđó,GeneralHostđãmualạimộtsốcổphiếuphổthôngcủacôngty,đólàmộtđộngtháitíchcực,nhưngcôngtylạitựthụtlùibằngviệcpháthànhcổphiếucóthểchuyểnđổi,bởiđâylàmộtđộngtháitiêucực.

TrongkhiPier1sửdụngsốtiềnthuđượctừviệcbáncổphầncóthểchuyểnđổiđểthanhtoánhếtcáckhoảnnợ,từđógiảmchiphílãi,thìGeneralHostsửdụngsốtiềnthuđượcđểnângcấpthêmcáccửahàngFrank’sNursery.Đâylàđềnghịchàohàngmayrủi,vàkhôngthuđượclợinhuậnngay.

Trongkhiđó,tìnhhìnhkinhdoanhởcácvườnươmcủaFranktrìtrệnhưsắptớihồikếtthúc,vìsựphụchồicủathịtrườngnhàđấtđãbắtđầuxẹpxuống.Quaytrởvềtháng1,khicổphiếuđượcbánvớigiá7,75đô-la,côngtydựtínhlãisẽlà60xutrongnăm,nhưngbâygiờ,mặcdùgiámỗicổphiếulà8đô-la,côngtychỉkỳvọngthuđược45xu.

Tuynhiên,GeneralHostvẫncómộtlượnglưuchuyểntiềnmặtmạnh,cổtứccủacôngtyliêntụctăngtrong14nămliền,giácổphiếuthấphơnsovớigiátrịsổsáchvàviệcmởrộnghoạtđộngkinhdoanhvẫnđangdiễnratheođúngkếhoạch.NhờnhậpGHvàodữliệumáyQuotron,tôibiếtrằngMarioGabelliđãmuamộttriệucổphầnchoquỹgiátrịcủaanhta.Tôiđánhgiáđâylàmộtcổphiếunêngiữ.

Sunbelt,mộtcổphiếukhácmàtôiđềxuấttrongngànhkinhdoanhdịchvụvườnươm,rơivàotìnhtrạngthualỗtừhồitháng1.MưanhiềuhơnởTâyNam,nơiSunbeltđặttrụsở,đãlàmgiảmbớtlòngnhiệttìnhcủamọingườiđốivớicôngviệclàmvườn.Mứcgiácổphiếu8,5đô-latronglầnđầuchàobánracôngchúngvàonăm1991giờchỉcònlà4,5đô-la,và1,5đô-labằngtiềnmặtđốivớimộtcôngtycókhảnăngpháttriển.NếumuaSunbeltbâygiờ,bạnsẽsởhữutấtcảcáccửahàngdịchvụlàmvườnchỉvớigiá3đô-la/1

cổphiếu,mộtngàynàođó,khilượngmưagiảmđivàngườidânlạimuốntrồnghoa,cóthểhọcũngsẽquantâmtớicổphiếucủaSunbelthơn.

ĐiềukhiếntôikhôngtiếptụcđầutưvàmuamộtkhốilượnglớncổphiếucủaSunbeltchínhlàCalloway’s.CóthểbạnnhớrằngcổphiếucủaCalloway’slàcổphiếucủangànhkinhdoanhdịchvụlàmvườnmàbanđầutôikhôngđềxuấtvìgiácổphiếucủaSunbeltrẻhơn.NhưngtrongkhiđánhgiálạiSunbelt,tôipháthiệnrarằngcổphiếucủaCalloway’scũngđãgiảmxuốngmộtnửatrongmùamưa.

Đểtìmhiểukỹhơn,tôigọiđếnCalloway’svànóichuyệnvớiDanReynolds,phụtráchmảngquanhệđầutư.Reynoldschobiếtphònghànhchínhcó20nhânviên,tấtcảđềulàmviệctạimộttầngvớidiệntíchmặtsàngần915m2.Tôicóthểnghethấynhữngđiềuhọtraođổivớinhau.Rõrànglàkhônghềcókhoảngcáchnàotrongthôngtinliênlạctạicôngtynày–đểđượccấpquảnlýchúý,tấtcảnhữnggìbạnphảilàmlàđứnglênvàhét.

Calloway’scó13điểmkinhdoanhdịchvụlàmvườn,cộng50xu/cổphầnbằngtiềnmặt,vàcôngtydựtínhlợinhuậntrongnăm1993sẽlà50xu.ĐiềunàylàmchocổphiếucótỷsuấtP/Elà10.TrênPhốWallkhôngcóđốithủnàotheokịpđượcCalloway’s,vàcôngtysẽmualạicổphầndochínhnópháthành.

Khimộtcôngtytốtnhấttrongmộtngànhbáncổphiếuvớigiáphảichăng,thôngthườngngườitasẽmuacổphiếuđó,ngượcvớitrườnghợpđầutưvàomộtđốithủcạnhtranhyếukémhơnkểcảkhigiácổphiếurẻhơn.TôitâmđắcviệcsởhữucổphiếuToys“R”UshơnlàChildWorld,HomeDepothơnBuilder’sSquarehayNucorhơnBethlehemSteel.TôivẫnthíchSunbelt,nhưngvềđiểmnày,tôilạithiênvềCalloway’shơnmộtchút.

SUPERCUTSSaumộtbướcpháttriểnmạnh,cổphiếuchiatách2thành3,cổphiếu

Supercutscũngđãtrởlạimứcgiátháng1.Haiquânbàixấuđãbịlật.QuânbàiđầutiênlàsựviệcEdFaber,chuyêngiatừComputerland,ngườibiếtnốidàichuỗihoạtđộngkinhdoanhnhượngquyền,đãrờibỏcôngty.LờigiảithíchchoviệcnàylàFebermuốndànhtrọnthờigianchoviệcquảnlísalôngSupercutscủamình.Lờigiảithíchnàykhôngcósứcthuyếtphụccholắm.

Quânbàitồitệthứhailàđiềumàtôiđãlưuýtrongbảnbáocáoủyquyền.Lẽratôiđãphảixemxétnósớmhơn.MộttậpđoàngọilàCarltonInvestmentssởhữu2,2triệucổphiếucủaSupercuts.CarltonhóaralạilàmộtphầncủaDrexelBurnhamLambert,hãngbịphásảnởphốWall.CácchủnợcủaDrexelchắcchắnsẽyêucầuthanhlíCarlton,cónghĩalàcùngvớimọithứkhác,2,2triệucổphiếucủaSupercutssẽbịbán.ĐiềunàykhiếngiácổphiếuSupercutsbịtụtxuống.Thựctế,giácóthểđãtụtxuốngdolongạivềviệc“bịtreo”-cáimàphốWallgọilàsựphongtỏalớncổphiếusắpsửabịbántốngtrênthịtrường.

Bảnthâncôngtycũngcómộtnămtốtlành.Supercutsđượcvinhdanhlà“NhàcungcấpdịchvụcắttócchínhthứcchoOlympics”,nêncóthểchínhcôgáixénmấtmáitócmaicủatôiđãcắttócchocácvậnđộngviênbơilội.Doanhthucủachuỗicáccửahàngquantrọngtănglên6,9%trongquýđầunăm1992.MộtsốcửahàngSupercutsmớiđượckhaitrươngởvùngphíabắcNewYork,tạiđâythịtrưởngRoschesterđãđượccắttócmiễnphítrongngàyđầukhaitrương.

Chừngnàodoanhthucủachuỗicửahàngcòntăngvàcôngtycònthànhcôngởcácthịtrườngmớithìtôivẫnsẽmuathêm,mặcdùtôiđãbắtđầulolắngrằngtốcđộmởrộngcủacôngtydườngnhưđangquánhanh.Côngtydựkiếnđếnnăm1993mởthêm80-100cửahàngnhượngquyềnmới.

Tôiđãchứngkiếnmộtsốcửahàngkinhdoanhnhượngquyềnđầyhứahẹn,từColorTileđếnFuddrucker’sđếnBildner’s,nhưnglạibịthấtbạidonhữngngườidẫndắtcủacôngtyquáhămhở.“Nếuôngphảilựachọngiữaviệcđạtđượcmụctiêutrong15nămhoặctrong5năm,thì15nămlàphươngántốthơn”,đólàlờikhuyêncủatôivớiCEOcủaSupercutshồitháng7.

BẢYCỔPHIẾUTIẾTKIỆMVÀCHOVAY

Chođếnnay,trong21côngtyđượctôichọnđưalêntạpchíBarron’sthìnhữngcôngtyhoạtđộngtốtnhấtchínhlàcáctổchứctiếtkiệmvàchovay.Điềunàykhôngphảilàngẫunhiên.Hãychọnmộtlĩnhvựckinhdoanhđangtrongtìnhtrạngbiđátnhất,nếunhữngyếutốnềntảngvẫntốt,chắcchắnbạnsẽtìmthấyđượcmộtvàicôngtythànhcônglớn.Vớilãisuấtđang

giảmxuống,đâysẽlàmộtnămtươisángcủacáccôngtytàichínhnóichung.Cáccôngtynàyđangkiếmđượcnhữngkhoảnlợinhuậnkhổnglồnhờsựchênhlệchgiữalãisuấttrảchocáckhoảnvaythếchấpvàlãisuấthọtrảchocáckhoảntiếtkiệmvàkỳphiếungânhàng.

Kểtừkhitôikhuyếnnghị,cổphiếuGermantownSavingsđãtăngtới59%giátrị,cònSovereignthìthôngbáomứccổtức10%vàcũngtăng64,5%giátrị.CổphiếuEagleFinanceđãtăngtừ11đô-lalên16đô-la,GlacierBancorpđãleolênhơn40%vàPeople’sSavingsFinancialtăngtới26%.

Nằmtrongdanhsáchhaicôngtyítcókhảnăngthànhcôngmàtôikhuyếnnghị,Lawrencetăngtới37%vàFirstEssextăngtới70%,điềunàychứngminhrằngcáccổphiếurủironhấtthườngẩnchứanhữngphầnthưởnglớnnhất.TôigọichoCEOLeonardWilsontạiFirstEssexđểxemtìnhhìnhrasao.Đâylàngườitừngmiêutảtìnhtrạngkhókhăncủamìnhlà“câucádướiđáybằngsợidâydàigần180m”,nhưngvàocuốimùaxuânôngtađãgiảmđượcchiềudàicủasợidâyxuốngcòngần18m.

Wilsonthôngbáonhữngbướctiếnvềmộtsốmặt:cáctàisảnbịtịchbiênđangđượcbánra,cáckhoảnnợkhóđòiđanggiảmvàthịtrườngthếchấpđangđượcchọnlựatrởlại.Khôngchỉhòavốnthànhcôngngaytrongquýđầu,thựctếFirstEssexcòndámthựchiệnmộtkhoảnvayđểxâydựngmới.MặcdùtôithườngkhôngthíchcáckhoảnvayxâydựngnhưngthựctếlàFirstEssexcảmthấylạcquanđủđểlàmchomộtnhàđầutưsaukhiđãbịdồnvàođườngcùngthấyđượcrằngnơiđócũngcótươnglai.

WilsonđượccổvũđángkểbởitintứcmàNgânhàngShawmut,đốithủcạnhtranhlớnnhấtcủaôngtatrongkhuvựccũngđãkhôiphụcđủđểkhôngcònlàđơnvịcónguycơvềmặttàichính.GiátrịsổsáchcủacổphiếuFirstEssexlà7đô-lavàmỗicổphiếuđangđượcbántạimức35/8đô-la.Nếuthịtrườngbấtđộngsảntiếptụccảithiện,FirstEssexcuốicùngcóthểcóthuvềkhoảnlãi1đô-la/cổphiếu.Lúcđócổphiếusẽtrịgiá7–10đô-la.

TôiliênlạcvớiLawrenceSavings,mộttổchứctiếtkiệmvàchovaykháccácvàotháng4vàtháng6.Trongtháng4,CEO,PaulMiller,báocáorằngbảytrangvềcácnợkhóđòiđãgiảmxuốngmộttrangvàkinhdoanhthếchấpmớingàycàngđảmbảo.Ôngtacóvẻlạcquan.Tháng6,Millerlạicóvẻchánnản.

Thờiđiểmnày,dưnợchovaythươngmạibấtđộngsảncủaLawrencelà

55triệuđô-la,còngiátrịthuầncôngtythìgiảmxuống21triệuđô-la.NếumộtnửatrongsốcáckhoảnvaythươngmạinàybịxấuđithìLawrencesẽbịgiảithể.

ĐâylàsựkhácbiệtlớnnhấtgiữaLawrencevàFirstEssex.FirstEssexcó46triệuđô-lagiátrịthuầnvà56triệuđô-ladưnợchovay,vìvậynếumộtnửatrongsốcáckhoảnvaythươngmạicủacôngtykhôngthuhồiđượcthìFirstEssexvẫncóthểtìmcáchtồntạiđược.VậylàLawrenceởvàovịthếbấpbênhhơn.NếusựsuythoáitrởnêntồitệhơnvàcómộtlànsóngvỡnợkhácthìLawrencesẽbiếnmất.

FIRSTFEDERALOFMICHIGANSáuthángsau,tôiđánhgiá6trongsố7cổphiếuS&Lmàtôilựachọn

trênBarron’slànhữngcổphiếunêngiữ,chủyếudogiátrịcủachúngđãtănglên.

Ngoàira,trongdanhmụccủatôixuấthiệnthêmmộtcổphiếunênmuahơn,đóchínhlàFirstFederalofMichigan(FFOM).

TôibiếtđếnFFOMlànhờDaveEllison,mộtchuyêngiaphântíchcáccổphiếutiếtkiệmvàchovaycủaFidelity,trongmộtchuyếnbaymàchúngtôicùngđitớiNewYorkhồitháng1.Lúcđóđãquámuộnđểcóbấtkỳhànhđộnggì,vìvậytôigạtýnghĩđósangmộtbên.Saunàytôithấymayvìđãlàmthế,bởivìtrongkhitấtcảnhữngtổchứctiếtkiệmvàchovaykhácđềutănglênvềgiátrịmàFFOMvẫnkhônghềchuyểnbiến.

Nếutấtcảcáccổphiếutăngvớitốcđộnhưnhau,bạnsẽkhôngcógìđểmuacảvànhữngngườichọncổphiếuởkhắpnơisẽchẳngcònviệcgìđểlàm.Maysao,sựviệckhôngphảivậy.Luônluôncómộtcổphiếuchậmchạpbịtụtlạiphíasaukhibạnbánmộtcổphiếuđãtănggiásovớichínhnó.Vàotháng7/1992,FFOMchínhlàmộtcổphiếunhưthế.

ĐâylàmộttổchứctiếtkiệmtheokiểuJimmyStewartstrịgiá9tỷđô-lakhôngchovaythươngmạivàcóchiphíhoạtđộngthấpnhất.Tuynhiên,côngtynàycóhaimặthạnchế:đólàvốnvaytừngânhàngFederalHomeLoanBank(FHLB),vàmộtsốhợpđồnggiaodịchtươnglaivềlãisuấtkhôngưuđãi.

Hầuhếtcáccổphiếutiếtkiệmvàchovayđềuđượclợitừviệclãisuấtgiảmtrongnhữngnămgầnđây,nhưngFFOMkhôngnằmtrongsốnày.ĐólàvìFFOMcungcấpvốnchocáchoạtđộngmộtphầnbằngchínhcáckhoảnvaytừFHLB,vànhữngkhoảnvaynàycólãisuấtcốđịnh.FFOMphảitiếptụctrảFHLB8-10%lãisuấtchođếnhếtnăm1994,khitấtcảnhữnghợpđồnggiácaonàyđáohạn.Trongkhiđó,kháchhàngvaycủachínhcôngtylạitáicấpvốnchonhữngkhoảncầmcốvớimứclãisuấtngàymộtthấphơn.ĐiềunàydồnáplựclênFFOM.

Khibạnsởhữunhữngkhoảnthếchấpmàchỉthuđược8-10%,vàbạnphảivayvốnvớicùngmứclãisuấtđó,nhưvậybạnchẳngthuđượcgìcả.ĐâyđúnglàmộtbàixươngmáumàFFOMphảitrảiqua.Hoạtđộngnghiệpvụcủacôngtynhìnchungcósinhlãi,nhưng“tảngđágranite”FHLBđangdìmkhoảnlãixuống.

TìnhhìnhkhôngmaynàysẽchấmdứtmộtkhikhoảnnợFHLBđượckhôngcònvàhợpđồnggiaodịchtươnglailãisuấthếthiệulực.Lúcđó,doanhthucủaFFOMsẽtăngvọt.Haivấnđềnàyđượcgiảiquyếtcóthểgiúpcholơinhuậncủacôngtytănghơn2đô-la/cổphầntronggiaiđoạn1994-1996.Vớimứclãihiệntạilà2đô-la/cổphần,cổphiếunàycógiá12đô-la,vậyhãytưởngtượngđiềugìsẽxảyranếucôngtykiếmđược4đô-la/cổphần.

Hơnnữa,giátrịsổsáchcủacổphiếuFFOMcaohơn26đô-la.Quaytrởlạinăm1989,đólạilàmộtnghiệpvụmạohiểmvớitỷsuấttàisảntrênvốnchủsởhữuchỉlà3,81.Từđây,côngtyđãvượtquangưỡngtăngthầnkỳlà5.Vàđầunăm1992,nóđãphụchồilạimứccổtứcvàbắtđầunânglên.Tỷlệnợkhóđòicủacôngtythấphơn1%tổngtàisản.

Nếulãisuấtngắnhạntiếptụcgiảm,cổphiếucóthểgiảmxuốngdưới10đô-la,nhưngnhàđầunàotưhiểuđượcbảnchấtsẽsẵnsàngmuakhigiácổphiếuđóđangđixuống.Khôngcónhàmôigiớichínhnàobaotiêuvụnày.

COLONIALGROUPMộtbàibáođăngtrêntờWallStreetJournalrangày30/6nhắctôinhớ

lạirằnghàngtỷđô-lađangrótvàocácquỹtráiphiếu.ColonialGroupchuyênhoạtđộngtronglĩnhvựcquỹtráiphiếu,đặcbiệtlàcácquỹmiễnthuếvàcóthờigianđáohạnhữuhạncủaChínhphủMỹ,đangrấtđượcưa

chuộngngàynay.Côngtychỉdành9%củasốtiềnnóquảnlýđểđầutưvàocácquỹtráiphiếu.Nếuthịtrườnggiáxuốngxuấthiệnnhưnhiềungườidựđoán,nhàđầutưnàolongạisẽrútluikhỏicácquỹtráiphiếu,vàColonialGroupthậmchísẽthuđượcnhiềulợinhuậnhơncảthờiđiểmhiệntại.

Giámđốctàichính,DaveyScoonchotôibiếtdoanhthucácquỹcủaColonialGrouptăngtới58%trongquýgầnđây.Hiệngiờ,côngtyđangquảnlýmộtlượngtàisảntrịgiá9,5tỷđô-lasovớivới8,1tỷđô-lacủamộtnămvềtrước.Vớimứcgiá20đô-la,mỗicổphiếuhiệnnaysẽđemlại4đô-latiềnmặt.Trừđisốtiềnmặt,cổphiếusẽcógiálà16đô-la,côngtyđãđượckỳvọnglàsẽthulãiítnhất1,80đô-la/cổphầntrongnăm1992.Tintốtnữalà,côngtyđãtuyênbốmualạimộtlượngcổphiếutrịgiá10triệuđô-la.

CMSENERGYCổphiếutrongngànhdịchvụcôngcộngởMichigannàytăngvọtlên20

đô-lanhờtinđồnuỷbandịchvụcôngcộngsẽchấpnhậnmộtthỏahiệpvềlãisuấtcóphầnưuđãichocôngty.Saukhiủybantừchốithỏahiệpnày,cổphiếulạigiảmxuống16đô-larồităngnhẹlên17,75đô-la.Vàvớitìnhtrạnghiệntạikhôngđạtđượcthỏahiệpnào,Moody’sđãhạthấpđánhgiáđốivớitráiphiếuCMStớimứcđầucơ.

Phạmviquyềnhạnmàcáccơquanchínhquyềnchophépluônlàvấnđềđốivớinhữngcôngtycungcấpdịchvụcôngcộngđangtrongtìnhtrạngkiệtquệmuốnhồiphụctrởlại.Thiếusựchiphốihợplýtừhộiđồngbang,CMSsẽphảitríchtừlợinhuậnđểchitrảchomộtsốchiphímàcôngtykhôngthểchuyểnchokháchhàng.Cổphiếucóthểhạxuống10đô-la.Trừkhibạnđãchuẩnbịsẵntinhthầnđểđốiphóvớisựsụtgiảmđóbằngcáchmuathêmcổphần,vàbiệnpháptốtnhấtlàkhôngsởhữucổphiếuCMStronggiaiđoạnbấpbênhnày.

Vềlâudài,tôitinchắctìnhhìnhcủaCMSsẽtốtlên.Côngtyđangkinhdoanhrấtcólãi,vàdòngtiềnmặtdưthừacủacôngtycuốicùngcũngkhiếnlợinhuậncaohơn.NhucầunănglượngđangngàymộttăngởkhuvựcTrungtâyvàmộtvàinơikhác,cầnphảixâydựngthêmmộtsốnhàmáymớiđểđápứngnhucầuđó.Vớitìnhtrạngcầugiảm,cungtăng,bạnbiếtđiềugìsẽxảyravớigiáđiện.

SUNTELEVISION&APPLIANCESCũngnhưmộtsốcổphiếukháctrongdanhmụccủachúngtôi,banđầu

giácủaSunTVtăngcaorồilạigiảmxuốngdướimứcmàtôikhuyếnnghị.Ngày5/6,tôigọiđiệnchoCEOcủaSunTelevision&Appliances,vàBobOysternhắctôinhớlạirằngtổngsốnợcủaSunTVchỉlà4triệuđô-la.Đâylàmộtcôngtyrấtmạnhtrongkhinhữngđốithủcạnhtranhyếuhơnlạikhôngngừngbiếnmất.Kểtừtháng1,mộtđốithủđãđóngcửatấtcảcáccửahàngởkhuvựcOhiovàmộtđốithủkhácđãhoàntoànchấmdứthoạtđộng.

SunTVđangcólãibấtchấptìnhtrạngsuythoái.Thậmchícôngtycòncóthểlàmđượcnhiềuhơnthế,trừkhithờitiếtlạnhvàomùaxuânvàđầumùahèlàmảnhhưởngđếnviệctiêuthụmáyđiềuhoà.Khilạnhkhôngaimuađiềuhòacả.Nhưnghọvẫnsẽmuatủlạnhvàtivi,vàSunTVđangthựchiệnđúngkếhoạchkhaitrương4-6cửahàngmớivàonăm1993.

OysterlưuýtôirằngSunTVcóđủđiềukiệnđểchitrảchokếhoạchmởrộnghoạtđộngtrongvàinămmàkhôngcầnphảibánthêmcổphiếuhayvaythêmvốn.

MỘTSỐCÔNGTYHỢPDANHTNHHLỚN:SUNDISTRIBUTORS,TENERA

LouCissone,phógiámđốctàichínhcủaSun,kiểmtradanhsáchcácphòngban.Báocáocủavịphógiámđốctàichínhnghecóvẻbiquanđếnmứctôiphảingạcnhiênkhithấy,xétvềtổngthể,trongquýđầucôngtyvẫnkinhdoanhcólãi.Vấnđềlớnvẫnlànợ,trongđó22triệuđô-lasẽđáohạnvàotháng2/1993.Sunđãchuẩnbịchoviệcthanhtoáncáckhoảnnợnàycũngtheocáchthứcmàcảbạnvàtôiđềucóthểnghĩđến,đólàcắtgiảmchiphívàhạnchếmuasắm.Côngtyduytrìthựchiệnbiệnpháphạnchếgiảmgiabấtkỳgiaodịchmualạinào.TheoCissonethìđâylàmộtđiềutồitệ,vìnhiềucôngtykinhdoanhcùngngànhnghềvớiSun–đồthủytinh,thủylực,vàphụtùngôtô–cóthểmualạivớimứcgiárẻ.

VấnđềởđâylàcáccổđôngloạiAthuđược10đô-la/cổphiếutrongnăm1997,trongkhicáccổđôngloạiBchỉnhậnđượccáctàisảncònlại.Nếunềnkinhtếhồiphục,tôinhẩmtínhrằngmỗicổphiếuloạiBcóthểtrịgiátừ5-8đô-la,hiệnthờitrênthịtrường,mứcgiácủacổphiếunàyvẫnlà3

đô-la.

Trongkhiđó,tôitựnhắcmìnhrằngnếunềnkinhtếcóchiềuhướngxấuđi,Suncóthểdễdàngbánhếtbấtcứbộphậnnàomàcôngtyđãmualạitrongthờigiantrướcđểhuyđộngtiềnmặtđểtrảnợ.Kinhdoanhnhượngquyềngiúpcôngtytránhđượcmộtthảmhọanàođó.

Tenera,côngtytưvấnhạtnhânđangtronghoàncảnhkhókhăn,cũnglàmộtnạnnhânkháccủatìnhtrạnglantruyềntintốt.Côngtynàytuyênbốcóhaihợpđồngmới,mộtvớiMartinMariettavàmộtvớiCommonwealthEdison,đơnvịvậnhànhcácnhàmáyđiệnhạtnhânlớnnhấtởMỹ.ĐiềunàychứngtỏrằnghoạtđộngkinhdoanhtưvấncủaTeneravẫncóthểđứngvững–nếukhôngthìtạisaoMartinMariettavàCommonwealthEdisonlạiphảilãngphíthờigianvớicôngtynày?Sauđó,Teneratuyênbốsắpgiảiquyếtxongvụkiệnvớimứcchiphíthấphơnlàmộtsốnhàđầutưvẫnlongại,vàhơnhếtcôngtyđãvượtquađiểmhòavốntrongquýmột.Nhưngcổphiếucủacôngtykhôngphảnứnggì.

TôinhớrằngyếutốbanđầukhiếntôithấyhấpdẫnởTenerađólàcôngtykhôngcókhoảnnợnào,đồngthờicóhoạtđộngkinhdoanhtưvấncógiátrịcao,mặcdùbộphậnphầnmềmđangtrongtìnhtrạngrốirenvàgiácổphiếulà2đô-la.NếudoanhthuhàngnămcủaTeneralà40triệuđô-la,điềuhiệnnaycókhảnăngxảyrahơnsovớihồitháng1,thìcôngtysẽkiếm40xu/cổphiếu.Đâylàmộtcổphiếulâuthànhcôngmặcdùtìnhhìnhcôngtyđượccảithiệntốthơnnhưnggiávẫnkhôngthayđổi.Điềunàygiúpchocổphiếucủacôngtyđượcđưavàodanhsáchmua.

CedarFair

TôikhôngthểđánhgiámộthoặchaicôngtyhợpdanhTNHHlớnmàkhôngkiểmtra,đốichiếuvớimộtsốcôngtykhácmàtôitừngsởhữuvàkhuyếnnghịtrướcđây.Mứclợinhuậncaovàlợithếvềthuếkhiếntậpđoànnàytrởnênhấpdẫn.Đếnlúcnày,tôitìmthêmđượchaicổphiếuđểbổsungvàodanhsáchmua,đólà:CedarFairvàUnimar.

CedarFairquảnlýcôngviênvuichơigiảitríCedarPointbênbờHồErie.Giađìnhtôiđếnchơitròtàulượnsiêutốctạicôngviênnàyhồiđầutháng8.Đâylàchuyếnnghiêncứuvàomùahèưathíchcủatôirất.

CedarFairvừađưaramộttuyênbốquantrọng:côngtynàysẽmualại

côngviênDorney,mộtcungđiệngiảitrílớnởngoạiviAllentown,vàmộtđịađiểmkhácđểtôithựchiệnmụcđíchnghiêncứumùahècủamình.CedarFairdùngbiểutượngFUNvớinhiềumụcđích.

ĐiềulàmtôidừngviệckhuyếnnghịmuaCedarFairvàođầunăm1992đólàtôikhôngbiếtđượccôngtysẽtănglợinhuậncủanóbằngcáchnào.CâutrảlờichínhlàởviệcmualạicôngviênDorney.CôngtysẽtiếpquảncôngviênDorney,bổsungtròchơimớivàsửdụngcôngnghệđãđượcchứngminhcủaCedarFairđểthuhútthêmkháchhàngđồngthờigiảmchiphí.

Trongkhikhoảng4-5triệungườisốngtrongphạmvikhoảngcáchcóthểláixeđếnCedarPointtrênhồErie,20triệungườicóthểđếncôngviênDorneytrongkhoảngthờigianchưađầy3tiếngđồnghồ.

CedarFairkhôngthậtsựvuivẻvềgiaodịchmualạiđó–đâylàlầnmualạithứhaitrongvòng20năm.Bàitoánthoángquacóvẻdễdàng.GiámuaDorneylà48triệuđô-la.DolợinhuậncủaDorneyđạtgần4triệuđô-latrongnămtrước,tỷsuấtP/Ecủagiaodịchmualạinàylà12.

CedarFairkhôngthanhtoántoànbộbằngtiềnmặt.Côngtychỉthanhtoán27triệuđô-labằngtiềnmặt,cònlạilàcáckhoảnnợvàmộttriệucổphầncủaCedarFairtrảchocácchủsởhữucủacôngviênDorney.

Đâylàcáchthứctôiphântíchthỏathuận.LợinhuậncủaCedarFairlà1,8đô-la/cổphầntrướckhimua.Vớimộttriệucổphiếumớitrênsổsách,lợinhuậncôngtysẽphảităngthêmmộtkhoảnlà1,8triệuđô-lađểgiữnguyênhiệntrạng.Côngtycònphảitrả1,7triệuđô-latiềnlãidophảiđivay27triệuđô-lađểmualạicôngviênnày.

CedarFairsẽlấy3,5triệuđô-latrongphầnlợinhuậntăngthêmcộngvớikhoảnthanhtoánlãiởđâu?Đólàtừ4triệuđô-lalợinhuậnướctínhhàngnămcủacôngviênDorney.NhìnbềngoàithìthươngvụnàygiúplợinhuậncủaCedarFairtănglên.

VậyđiềugìxảyrakhingườitacôngbốviệcbáncôngviênDorney?CổphiếucủaCedarFairkhôngvượtquađượcmứcgiá19đô-latrongnhiềutuầnliền.Khôngcầnphảilàngườitrongcuộcđểthamgiavàothỏathuận.Bạncóthểđọcvềnótrênbáochí,dànhthờigianphântíchtìnhhình,vàvẫnmuacổphiếuCedarFairvớimứcgiátrướckhidiễnrathươngvụmuabánđó.

Unimar

Unimarkhôngcónhânviên,vàbảnglương.Nólàmộtcôngtymẹvớimộtcôngviệcđơngiản:tậphợpdoanhthutừhoạtđộngbánkhígashóalỏngtựnhiêncónguồngốctừIndonexia.Hàngquý,khoảnthunàyđượcphânchiachocáccổđôngnhưmộtkhoảncổtứclớn,gầnđâymứcnàylà20%/năm.

TrongquýIIInăm1999,hợpđồngmàUnimarcóvớicácnhàsảnxuấtdầukhívàgasIndonesiasẽhếthiệulực,vàcổphiếunàysẽkhôngcòngiátrịnữa.Đâyđúnglàmộtcuộcchạyđuavớithờigian–côngtycóthểchiếtsuấtvàbánđượcbaonhiêukhí,vàsẽphảitrảbaonhiêucổtứcnữachỉtrongvòngsáunămrưỡicònlạitrướckhihợpđồnghếthạn.

Khitôiviếtcuốnsáchnày,cổphiếuUnimarđangđượcbánvớigiá6đô-la.Nếuđếnnăm1999,cáccổđôngnhậnđượccổtứctrịgiá6đô-la,thìUnimarsẽkhôngcònlàmộtkhoảnđầutưlớn.Nếucổđôngđónhậnđược10đô-lacổtức,thìcóthểcoiđólàmộtkhoảnđầutưkhá,cònnếucổtứctrịgiá12đô-la,thìcổphiếuUnimarbắtđầukhởisắc.

Tỷlệcổtứcphụthuộcvàohaiyếutố:lượngkhítựnhiênmàUnimarcóthểkhaithácđượctừgiếngdầucủaIndonesia(gầnđây,côngtyđãtăngsảnlượng,nângtínhhấpdẫncủacổphiếunày)vàmứcgiágascóthểbán.Nếugiádầuvàkhíđốttăngthìtỷlệcổtứccũngtăng,vàngượclại.

Unimarcungcấpchocácnhàđầutưcơhộikiếmlờitừviệctănggiádầutrongtươnglaivànhậnmứccổtứcbéobởtrongquátrìnhđầutư.Điềunàylấnátviệcmuabándầukhígiaosau,mộttròchơiđắttiềnvàngàycàngnhiềurủiro.

FANNIEMAEMộtlầnnữagiácổphiếulạidaođộng,giúpcácnhàđầutưcóbiếtbao

nhiêucơhộimuađượccổphầncủacôngtynàyvớimứcgiárẻ.Cổphiếugiảmxuốngkhoảnggiữa50đô-ladoquyđịnhủnghộFannieMaeđãbịQuốchộitrìhoãn.

Trongkhiđó,côngtyđãcóhaiquýđầucủanămkinhdoanhtốtđẹp,vàdanhmụcđầutưchứngkhoáncótàisảnthếchấpđãtănglên413tỷđô-la.

Đếngiữathờikỳsuythoáinhàđất,tỷlệnợquáhạncủaFannieMaechỉbằng6/10của1%,bằngmộtnửacủaconsố5nămvềtrước.Côngtykiếmđược6đô-lanăm1992và6,75đô-lanăm1993;đồngthời,sẽduytrìtốcđộtăngtrưởng2consốcủamìnhvàtiếptụcbánvớitỷlệP/Elà10.

Ngày23/06/1992,tôigọichoJanetPoint,mộtphátngônviêncủacôngty,nhờđómàtôicóđượctinnóngsốtvềviệcluậtmớibịtrìhoãn.Bàcamđoanvớitôirằngđâythậtsựlàmộtviệcngoàidựtính.DựluậtquyđịnhvaitròcủaFannieMae,FreddieMacv.v…gầnnhưchắcchắnsẽđượcQuốchộithôngqua,nhưngchodùviệcnàyxảyrahaykhôngxảyrathìnócũngíttácđộngtớiFannieMae,vàthểchếnàyvẫnvữngmạnhmàkhôngcầntớinó.

ALLIEDCAPITALIIĐâylàtậpđoànchovayvốnmạohiểm,đổilạihọcóđượccổphầntrong

nhữngcôngtyđivayvốn.ĐiềukhiếntôithấyhấpdẫnởAlliedCapitalIIđólàcôngtycókếhoạchmualạimộtsốkhoảnvaycótriểnvọnghơnmàtrướcđâycáctổchứctiếtkiệmvàchovaybịphásảnđãthựchiện.ĐâylànhữngkhoảnvaybịResolutionTrustbánđấugiá,vàthôngthườnglàvớimứcgiárẻ.

KểtừkhitôigiớithiệuAlliedCapitalII,đếnnayđãcómộtquỹAlliedhoàntoànmới,gọilàquỹAlliedCapitalCommercial,đượctạorađểmuacácloạikhoảnvaykhácnhau.ĐếnnayđãcónămquỹtrongđạigiađìnhAllied.TốcđộsinhsôinàykhiếntôiquantâmđếnAlliedCapitalAdvisors,mộtcôngtyriêngbiệtcóchứcnăngthuphíquảnlýcủacácAlliedkhác.AlliedCapitalAdvisorscũngđượcgiaodịchcôngkhai,vàchínhlànơimàcáccánbộđiềuhànhvớitưcáchlàngườilậpranămquỹtrêngặtháithànhquảcủahọ.

NHỮNGCỔPHIẾUCHUKỲ:PHELPSDODGEVÀGENERALMOTORS

Bạnkhôngthểnắmgiữcổphiếuchukỳtheocáchthứcgiốngnhưđốivớicổphiếubánlẻkhiquátrìnhmởrộnghoạtđộngđangởgiaiđoạngiữa.GiátrịcủaPhelpsDodgetăngtới50%chỉtrongvòngsáutháng.Đâylàmộttrongnhữngcổphiếuthắnglớnnhấttrongsố21cổphiếumàtôilựachọn,

nhưngtôierằngtấtcảnhữngđồngtiềndễkiếmthìđãkiếmđượcrồi.Đầunăm1992giácổphiếucủaPhelpscựcrẻlàdolợinhuậnnăm1992,nhưngkhảnăngpháttriểntrongtươnglaicủacôngtycònphụthuộcvàotìnhhìnhgiáđồngtrongnăm1993.

TôinóichuyệnvớiDougYearly,CEOcủatậpđoàn,ônglưuýtôirằngkhigiácổphiếutăng,cácnhàphântíchPhốWallsẽtănglợinhuậnkỳvọngcủacôngty.Đâylàmộtvídụvềtrườnghợptuỳcơứngbiến.Bởikhôngaicóthểtiênliệuđượcgiáđồngsẽtănghaygiảm,chonêncũngcóthểcácnhàtiêntrichínhlàngườiđưaracácướctính.TôisẽkhôngmuacổphiếuPhelpsDodgetạimứcgiánày,màsẽđầutưvốnvàoPier1,SunTV,hayFirstFederalofMichigan.

GiácổphiếuGeneralMotorstăng37%sovớihồitháng1,sauđóbắtđầuphânchialợinhuận.Vớitìnhtrạngdoanhsốbánôtôvẫnthấphơnxuhướngvàitriệuchiếc,tôidựkiếnrằngtrongvàinămtới,tìnhhìnhkinhdoanhôtôvẫntiếptụcpháttriểnmạnh.Nhucầuthịtrườngsẽtăngcao,đồngđô-lagiảmgiávànhữngkhókhănởNhậtBảnsẽgiúpchocáchãngchếtạoôtôởMỹgiànhlạithịphầnlớnhơn.

TôithíchGMvàFord,nhưngkếtquảđiềutragầnđâynhấtđãthuyếtphụctôiđưaChryslertrởlạinhómđứngđầutrongdanhmụccủamình.TôisẽlàmviệcnàybấtchấpthựctếrằnggiácổphiếuChryslerđãtănggấpđôitrongnăm1992,đánhbạicảhaiônglớnkháctrongngànhchếtạoôtô.Kếtquảnàykhiếntôikhôngkhỏingạcnhiên.

Bỏquamộtcổphiếuvìgiácủanótănggấpđôi,gấpbahaythậmchígấpbốntrongthờigiangầnđâycóthểlàmộtsailầmlớn.LiệumộttriệunhàđầutưdùthắnghaythuakhiđầutưvàoChryslertrongthángtrướccókhôngquantâmđếnđiềusẽxảyratrongthángtới?Tôicốgắngđánhgiámỗikhoảnđầutưtiềmnăngnhưthểnókhôngcóquákhứ–còngọilàphươngpháptiếpcận“chỉxemxétyếutốhiệntại”.Điềugìđãxảyrasớmthườngkhônghợplý.Quantrọnglàcổphiếucógiá21-22đô-lahômnaylàrẻhayđắtcònphụthuộcvàokhoảnlãitiềmnănglà5-7đô-la/cổphần.

Vớithếmạnhtrênđây,nhữngtintứcmớinhấtvềChryslersẽrấthấpdẫn.Trongkhiđangđứngbênbờvựccủasựphásản,thìcôngtylạitíchluỹđược3,6tỷđô-latiềnmặt,đủđểthanhtoánchotấtcảcáckhoảnnợdàihạncủamìnhvớisốtiềnlà3,7tỷđô-la.ĐếngiờthìcơnkhủnghoảngtàichínhcủaChryslerlạiđượcđánhgiáquácao.Khitìnhhìnhcủacôngtyđãtốthơntrướcthìcôngtyconcủanó,làChryslerFinancial,cũngsẽcókhảnăngvay

vốnvớilãisuấtưuđãi.ĐâychínhlàyếutốgiúpChryslergiatănglợinhuận.

LoạixeJeepCherokeetântranglạiphổbiếnđếnmứcChryslerchẳnggặpkhókhăngìkhibánchúngmàkhôngcầnphảihạgiá.MỗichiếcJeepvàchiếcminivanđemlạichoChryslerhàngnghìnđô-la.Vìvậy,chỉriênghailoạixenàycũngđemvềchoChryslerkhoảnlợinhuận4tỷđô-lamỗinămtrongđiềukiệnthịtrườngôtôđanggặpkhókhăn.

LoạixebántảicỡlớnT300,đượccoilàmộtchiếc“BMWđịahình”làtháchthứclớnđầutiênđốivớiChryslertrênthịtrườngxetải,nơimàcảFordvàGMđềuthuđượcnhữngkhoảnlợinhuậnlớnnhấtcủamình.TrướcđâyChryslerchưatừngsảnxuấtmẫuxetảibántảicỡlớnnào.Nhữngdòngxenhỏtầmthường,nhưSundancevàShadow,đangdầnbịloạibỏ.Côngtyvừađưaramẫuxecơbảnmớiđầutiêntrongmộtthậpkỷ,đólàhệthốngLH.

CácloạixethuộcdòngLH–EagleVision,ChryslerConcordevàPlymouthIntrepid–đềucógiácaođủđểthuđượcmộtkhoảnlợinhuậntươngđối.NếuchúngđượcphổbiếnnhưloạixeSaturnhayTaurustrướcđây,hẳnchúngsẽcóảnhhưởngrấtlớnđếnlợinhuậncủaChrysler.

ChẳnggìcóthểcảntrởChrysler,cóchănglàhàngtriệucổphầnmàcôngtyphảibánđiđểhuyđộngtiềnmặttrongnhữngnămgầnđây.Trongnăm1986,côngtycó217triệucổphầnđanglưuthông;đếnnayconsốnàylà340triệu.NhưngnếuChryslerthựchiệnđúngtheocamkếtcủamình,mứclợinhuậncaotronggiaiđoạnnăm1993-1995sẽthừađủđểbùđắpchogánhnặngcủanhữngcổphầnpháthànhthêm.

Trongtháng9,tôitrởlạichươngtrình“TuầnlễPhốWallvớiLouisRukeyser”.Đâylàlễkỷniệm10nămkểtừngàytôixuấthiệnlầnđầutrongbuổitriểnlãmđó,vàcũnglàmộtcơhộikhácđểgiớithiệumộtnhómcổphiếumới.Tôiđãphảidànhnhiềutuầnlễđểchuẩnbịchocôngviệcnày,cũnggiốngnhưđốivớihộinghịBarron’s,vàđãsẵnsàngchiasẻkếtquảvớihàngtriệukhángiảcủaLou.

Trongcuộcthảoluậntrênchươngtrình“TuầnlễPhốWall”,bạnkhôngbiếtđượcngườitasẽhỏigì,trongkhithờigiantrảlờilạichỉcóhạn.Nếungườitacứđểtôinói,tôicóthểtiếptụcnóivềnhữngcổphiếugầnđâymớilựachọntrongnửagiờđồnghồ,cũnggiốngnhưcáchôngbàthườngnóiquánhiềuvềcáccháucủamình.Đúngnhưvậy,tôiđãmấtrấtnhiềuthờigianvậtlộnđểđánhvầnbatừAuBonPainvàkhôngđềcậptớiFannieMae,hay

FirstFederalofMichigan,hoặcmộtsốcổphiếutiếtkiệmvàchovaykhácmàtôitâmđắc.

NhưngrồitôicũngthànhcôngtrongviệcgiớithiệuvềFordvàChrysler,cổphiếumàtôigiớithiệulầnđầukhithamdựchươngtrình“TuầnlễPhốWall”–tráingượcvớilờikhuyêncủamộtsốđồngnghiệpcủatôi.Tôiđoánchúngtôiđãquaytrởvềvịtríbanđầu.

T25QUYTẮCVÀNGTRONGĐẦUTƯCHỨNGKHOÁN

rướckhitắtmáytính,tôikhôngthểbỏquacơhộicuốicùngđểtómtắtnhữngbàihọcquantrọngnhấtmàtôiđãhọcđượcquahaimươinămđầutưcủamình,trongsốđó,rấtnhiềubàihọcđãđượcthảoluậntrongcuốnsáchnàycũngnhưởmộtsốtàiliệukhác:

✓Đầutưsẽgiúpbạnthấyhứngthúvàđammê,nhưngsẽlànguyhiểmnếubạnkhôngchịubỏthờigiannghiêncứunó.

✓Giớihạnđầutưkhôngphảilànhữngđiềubạncóđượctừcácchuyêngiachứngkhoánmàtừnhữnggìbạnđãcó.Bạncóthểthắngcácchuyêngiađónếubiếttậndụnggiớihạncủamìnhbằngcáchđầutưvàonhữngcôngtyhayngànhnghềmàbạnhiểurõ.

✓Trongbathậpkỷqua,thịtrườngchứngkhoánluônbịcácnhàđầutưchuyênnghiệpthốngtrị.Tráivớicáchnghĩthôngthường,mộtnhàđầutưnghiệpdưcóthểchiếnthắngcácnhàđầutưchuyênnghiệpbằngcáchkhôngđầutưtheođámđông.

✓Cổphiếuluônlàhìnhảnhđạidiệnchomộtcôngty,vìvậybạnhãytìmhiểukỹcôngtyđóđanglàmgì.

✓Thôngthườngthìkhôngcómốitươngquannàogiữathànhcôngtronghoạtđộngcủamộtcôngtyvàthànhcôngcủamộtcổphiếutrongvàithánghayvàinăm.Thếnhưngtrongdàihạnthìhaiyếutốnàylạihoàntoàntươngquanvớinhau.Sựchênhlệchchínhlàchìakhóađểbạnkiếmtiền;hãykiênnhẫnvàchỉsởhữunhữngcôngtythànhcôngvàlàmăncólời.

✓Bạnphảibiếtrõbạnđangsởhữucổphiếucủacôngtynào,vàtạisaolạisởhữunó.Đừngđểýđếnviệc“cổphiếuđóchắcchắnsẽmanglạibaonhiêulợinhuận!”.

✓Nhữngcổphiếumấtnhiềuthờigianthànhcôngthườngmấtđiểm.

✓Nuôicổphiếucũnggiốngnhưnuôiconvậy–chỉnênnuôinếubạncókhảnăngchitrả.Ngườichơicổphiếubánthờigiancóthểvẫncóthờigianđểtheodõitừ8-12côngty,vàmuabáncổphầntuỳtheođiềukiệnchophép.Khôngnhấtthiếtlàlúcnàocũngphảicóhơn5côngtytrongdanhmụcđầutưcùngmộtlúc.

✓Nếukhôngtìmđượccôngtynàomàbạnthấyhấpdẫn,hãyđểtiềntrongngânhàngchođếnkhitìmđượcmộtcôngtynàođó.

✓Khôngbaogiờđầutưvàomộtcôngtymàkhônghiểugìvềtìnhhìnhtàichínhcủacôngtyđó.Nhữngkhoảnthualỗlớnnhấttrongđầutưchứngkhoánđềutớitừnhữngcôngtycóbảngcânđốikếtoántồitệ.Luônxemxétkỹbảngcânđốikếtoánđểxemcôngtycókhảnăngthanhtoánhaykhôngtrướckhimạohiểmđầutưvào.

✓Tránhxacổphiếucủanhữngcôngtynóngthuộccáclĩnhvựcnóng.Nhữngcôngtylớntrongnhữngngànhnghềítsôiđộng,khôngpháttriểnluônlànhữngcôngtythắnglớn.

✓Vớinhữngcôngtynhỏ,tốtnhấtnênđợichocôngtyđóănnênlàmgiatrướckhiđầutưvào.

✓Nếubạncóýđịnhđầutưvàomộtngànhnghềđanggặpkhókhăn,hãymuacổphiếucủanhữngcôngtycókhảnăngvượtquathửthách.Đồngthời,hãyđợikhinàongànhnghềđócódấuhiệuphụchồi.Xengựakéovàđènradiolànhữngngànhsảnxuấtgặpkhókhănvàkhôngbaogiờphụchồitrởlại.

✓Nếuđầutư1.000đô-lavàomộtcổphiếu,tốiđabạnchỉmất1.000đô-la,nhưngquathờigian,bạncóthểthuđược10.000đô-lahoặcthậmchí50.000đô-lanếukiêntrì.Ngườibìnhthườngcóthểtậptrungvàomộtsốítcôngtylàmăntốt,trongkhinhàquảnlýquỹlạibuộcphảiđadạnghoá.Nếunuôiquánhiềucổphiếu,bạnsẽmấtđicơhộitậptrungnày.Bạnchỉcầnchọnramộtsốcôngtythậttốtthìkhoảnđầutưcủabạnmớicógiátrịthậtsự.

✓Trongmỗingànhnghềvàmỗivùngmiềncủađấtnước,nhàđầutưnghiệpdưnếucóócquansátcóthểtìmranhữngcôngtytăngtrưởngxuấtsắctrướckhinhữngnhàđầutưchuyênnghiệpcóthểtìmra.

✓Thịtrườngchứngkhoánsụtgiảmchỉlàhiệntượngthườngngày,

giốngnhưhoanởvàomùaxuânvậy.Nếuchuẩnbịtinhthầntốt,hãyyêntâmlànósẽkhônggâyảnhhưởnggìđếnbạncả.Sụtgiảmlàmộtcơhộirấttốtđểmuađượcnhữngcổphiếugiárẻbịcácnhàđầutưbỏqua,nhữngngườitránhbãotrongcơnhoảngloạn.

✓Mọinguờiđềucókhảnăngtưduyđểkiếmtiềntừđầutưcổphiếu.Nhưngkhôngphảiaicũngmuốn.Nếubạndễbịảnhhưởngvớiviệcbánmọithứtrongcơnhoảngloạn,tốtnhấtlànêntránhcảcổphiếuvàquỹtươnghỗcổphiếu.

✓Luôncónhữngđiềuphảilolắngvềkhoảnđầutưcủabạn,nhưngđừngnghĩtớivàhãybỏquanhữngtiênđoánbithảmcuốicùngcủacácphátthanhviên.Dùbấtcứchuyệngìxảyrabạncũngchỉnênbáncổphiếukhinhữngnềntảngcơbảncủacôngtygiảmgiátrịchứkhôngphảibởivìbầutrờiđangsụpxuống.

✓Khôngaicóthểđoántrướcđượctỷlệlãisuất,chiềuhướngtươnglaicủanềnkinhtế,haycủathịtrườngchứngkhoán.Vậynênhãygạtbỏnhữngdựđoánđóvàchỉtậptrungvàothựctếđangdiễnratạicôngtymàbạnđầutưvào.

✓Nếunghiêncứu10côngty,bạnsẽthấyítnhấtcómộtcôngtycótìnhtrạngtốthơnkỳvọng.Vậynếunghiêncứu50côngty,thìsẽcó5côngtynhưvậy.Thịtrườngchứngkhoánluôncónhữngbấtngờthúvị–nhữngcổphiếubịcácchuyêngiaởPhốWallbỏqualạilànhữngcổphiếulàmnênkỳtích.

✓Nếubạnkhôngnghiêncứuvềbấtcứcôngtynào,thìthànhcôngtrongviệcmuacổphiếucủabạncũnggiốngnhưkhảnăngthắngkhichơimộtvánbàimàchỉđoánvàkhôngnhìnvàonhữngquânbàicủamình.

✓Thờigianđứngvềphíabạnkhisởhữucổphầncủanhữngcôngtylớn.Hãyluônkiênnhẫn–ngaycảkhibạnbịlỡmấtcơhộimuaWal-Marttrongnămnămđầu,thìtrongnămnămsaunóvẫnlàcổphiếuđemlạilợinhuậncaochobạn.Thờigiansẽkhôngủnghộbạnnếuđầutưvàonhữnghợpđồngquyềnchọn.

✓Nếubạnmuốnđầutưcổphiếumàkhôngphảimấtnhiềuthờigianhaycôngsứcđểnghiêncứunó,cáchtốtnhấtlàhãyđầutưvàoquỹtươnghỗcổphiếu.Trongtrườnghợpnày,bạnnênthựchiệnphương

thứcđadạnghóa.Hãyđầutưvàomộtsốloạiquỹkhácnhaucónhữngnhàquảnlýtheođuổicácphongcáchđầutưkhácnhau:cổphiếutăngtrưởng,cổphiếugiátrị,cáccôngtynhỏ,côngtylớn,v.v..Đầutưvàosáuquỹcùngloạikhôngphảilàcáchthứcđầutưđadạnghoá.

✓Chuyểntừquỹtươnghỗnàysangquỹtươnghỗkhácsẽkhiếnbạnbấtlợivìphảinộpthuếlãivốn.Nếumộthoặcmộtvàiquỹmàbạnđầutưcótìnhhìnhkinhdoanhtốt,thìkhôngnênbỏdởnhữngcổphiếuđógiữachừng,hãytrungthànhvớichúng.

✓Trongsốnhữngthịtrườngchứngkhoánlớntrênthếgiới,thìthịtrườngcủaMỹchỉđứngthứtámvềtổngdoanhthutrongcảthậpkỷqua.Bạncóthểtậndụngcơhộiđầutưvàonhữngnềnkinhtếpháttriểnnhanhhơnbằngcáchđầutưmộtphầntàisảncủamìnhvàomộtquỹnàođóởnướcngoàicólịchsửpháttriểntốt.

✓Vềlâudài,danhmụcđầutưvớinhữngcổphiếuvà/hoặccácquỹtươnghỗvốncổphầnđượclựachọnkỹcàngsẽluônthắngthếsovớidanhmụcđầutưvớitráiphiếuhaymộttàikhoảntrênthịtrườngtiềntệ.Vềlâudài,mộtdanhmụcđầutưbấtcẩnkhilựachọnsẽkhôngcótiềmnăngđemlạilợinhuận.