nfdf] cleofgdf cwoif dfcf]sf ;fy - bannedthought.net · nfdf] cleofgdf cwoif dfcf]sf ;fy ÷5 e"ldsf...

116
nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷1

Upload: others

Post on 19-Feb-2021

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷1

  • 2÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷3

    nfdf] cleofgdf

    cWoIf dfcf]sf ;fy

    n]vs M 5g 5fª—kmª

    cg'jfbs M b]j]Gb| ltDnf

    k|sfzshfu[lt k|sfzg u[xjg:ynL, sf7df8f}+

  • 4÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    s[lt M nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy(On Long March With Chairman Mao in

    Nepali)

    klxnf] ;+:s/0f M @)%^ r}q -hfu[lt k|sfzg_bf];|f] ;+:s/0f M @)^) h]i7 -k|ult k':ts ;bg_t];|f] ;+:s/0f M @) sflt{s -hfu[lt k|sfzg_

    d"No M ? = !)).—

    k|sfzg k|lt M !)))

    k|sfzs M hfu[lt k|sfzg u[xjg:ynL, sf7df8f}+

    kmf]g gDa/ M)!^@@@!%)

    ;]l6ª\u tyf se/ l8hfOg

    lqmol6e ;km\6cf6{

    ag:ynL,, sf7df8f}+

    kmf]g g+= M )!^@@@!%)

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷5

    e"ldsf

    nfdf] cleofg Oltxf;df cfºg} lsl;dsf] klxnf] cleofglyof] h'g lrlgof“ sDo'lgi6 kf6L{ / cWoIF dfcf]sf] g]t[Tjdf rLgLdhb"/—ls;fgx¿sf] nfn;]gfn] ;g\ !(#$—!(#^sf] cjlwdf;DkÌ u/]sf] lyof] . zq'sf] 7"nf] 3]/faGbLx¿nfO{ tf]8\b} tyfcgluGtL laWgafwfx¿sf] ;fdgf ub}{ nfn;]gfn] @%,))) nL-!@,%)) ls= dL=_ kf/ u/]kZrft of] cleofg ljhok"j{s ;DkÌeof] .

    o; k':tsdf n]vsn] !(#) kl5sf tL jif{x¿sf] ;+:d/0fk|:t't u/]sf 5g\ hltv]/ pgL cWoIF dfcf]sf] ;fydf lyP . cWoIFdfcf]sf] hLjg / sfo{sf af/]df cfºgf] ;+:d/0f n]Vg] ug]{ qmddfpgn] nfdf] cleofg / nfn;]gfsf] tL cToGt s7Lg lbgx¿sf]ljz]if ¿kn] rrf{ u/]sf 5g\ . qmflGtsf] oL ;+:d/0fx¿n] To;;dosf] P]ltxfl;s 36gfx¿sf] kl/rosf ;fy} cWoIF dfcf]sf]qmflGtsf/L b[li6sf]0f / ;fbf hLjgdfly klg k|sfz kfb{5 .

  • 6÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    Pre face o f second Nepa l i Ed it ionPre face o f second Nepa l i Ed it ionPre face o f second Nepa l i Ed it ionPre face o f second Nepa l i Ed it ionPre face o f second Nepa l i Ed it ion

    bf];|f] g]kfnL ;+:s/0fsf] e"ldsf

    ljZjsf] Oltxf;df cfºg} lsl;dsf] dxŒj /fVg] lrlgof“sDo'lgi6 kf6L{n] ;+rfng u/]sf] dxfg\ nfdf] cleofg / ;f] cleofgsfbf}/fg nfn;]gfx¿n] b]vfPsf] lj/tfk"0f{ ;+3if{, ;fx; / alnbfgLPjd\ kf6L{n] ef]Ug' k/]sf] …jfdk+yLÚ cj;/jfbLx¿sf] cfqmd0fh;sf] sf/0f kf6L{n] hfkfgL cfqmd0fsf/L / Rofª sfO—z]s;d]taf6 ef]Ug'k/]sf] k/fhoaf6 qmflGt / kf6L{nfO{ arfpg nfdf]cleofgn] lgefPsf] pRr e"ldsfnfO{ oxf“ pNn]v ul//xg' cfjZos5}g . o:tf] dxŒjk"0f{ ljifodf n]lvPsf] o; k':tsn] cWoIF dfcf]T;]—t'ªsf] ;fbf hLjg / pRr ljrf/nfO{ klg clt ;'Gb/ ¿kdfk|:t't u/]sf] 5 .

    cWoIF dfcf] T;]—t'ªsf] c+u/Ifs 5g 5fª–kmªn] cWoIfdfcf];“u latfPsf t"kmfgL ̂ jif{x¿df ef]u]sf ;+3if{ / alnbfgLsfufyfx¿nfO{ g]kfnL kf7sx¿ ;dIf k]ml/ k'¥ofpg] hdsf]{ u/Lk|ultjfbL g]kfnL cfGbf]ngnfO{ cu|ult k|bfg ug]{ cfºgf] cleofgdfcsf]{ Pp6f kfOnf] rfn]sf]df k|ult k':ts ;bg wGojfbsf] kfqag]sf] 5 .

    cg'jfbsb]j]Gb| ltDnf

    @@ a}zfv, @)^)

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷7

    ljifo—;"rL!_ k|f/lDes lbg &@_ 3/ k|:yfg -3/sf] ofqf_ !%#_ nfdf] cleofgsf] >Lu0f]z @#$_ Dofcf] hfltsf] If]qdf k|j]z #)%_ pRofª gbL—lsgf/sf] gof“ jif{ #*^_ ;'gf}nf afn'jf ePsf] gbL lsgf/df $#&_ O{ hfltsf hgtfåf/f cWoIf dfcf]sf] :jfut $&*_ cfgz'g5fªb]lv n'ltª k'n;Dd %@(_ Zj]OlrtL hfg] af6f]df %&

    !)_ lxp“n] 9flsPsf] kxf8 / bnbn] d}bfg ^)!!_ No"kmfg kxf8df &$!@_ xfdL 3/ k'Uof}+ &*!#_ cWoIf dfcf]n] dnfO{ :s"n k7fpg'eof] *#!$_ cWoIf dfcf];“usf] labfO{ *(

    -kl/lzi6x?_!%_ ;'vb :d[ltx¿ (&!^_ nfdf] cleofgsf] af/]df !)@

  • 8÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷9

    k|f/lDes lbg

    d]/f] hGd ;g\ !(!% sf] lzlz/df Rofª\;L k|fGtsf] lgt'ªsfpG6Ldf kg]{ lnªgfcf] ufp“df ePsf] lyof] . xfd|F] kl/jf/ Hofb} u/Lalyof] . d P3f/ jif{sf] x'“bf d]/L cfdfsf] d[To' eof] . d]/f af hldGbf/sf]3/df sfd u/L kl/jf/sf] kfng—kf]if0f ug'{x'GYof] . u/LaL Pjd\ hldGbf/sf]bdgsf] hf“tf]df lklN;Psf]n] d zf]ifsx¿sf oL n'6]/fju{nfO{ 3[0ffub{5' .

    ;g\ !(@* df jfªkmfª ufp“df nfn;]gf crfgs k|s6 ePsf]36gfsf] af/]df xfd|f] ufp“df klg lgs} rrf{ eof] . pgLx¿ lgt'ª x'“b}tfkf]tL tkm{ uO/x]sf lyP . of] va/n] ;f/f ufp“df xnrn dlRrof] .hlt—hlt of] va/ k}mn“b} uof] plt—plt o;n] bGTosyfsf] ¿k ln“b}uof] . o; va/n] u/Lax¿ v';L ePsf lyP . æo;n] u/Lax¿sf] /IFfub{5, o;nfO{ sDo'lgi6 kf6L{ jf nfn;]gf elgG5 . o;n] wgLx¿nfO{bdg / u/Lax¿nfO{ ;xfotf ub{5 . hldGbf/ Pjd\ :yfgLo zf]ifsx¿sf];'g—rf“bL af6f]df u/Lax¿nfO{ af“8\5 .Æ h:tf s'/fx¿ ;'g]/ wgLx¿sf]cf]7—tfn' ;'s]sf lyP . pgLx¿ nfn;]gfnfO{ eofgs 8f“sf eGby] . dTo;avt s]jn !# jif{sf] lyP“ . dnfO{ /fhgLltsf] af/]df s]xL yfxflyPg t/ klg u/Lan] eg]sf s'/fx¿df d tTsfn ;xdt x'Gy]+ .æwgLx¿nfO{ vtd u/ — u/Lax¿nfO{ d2t u/ .Æ h:tf jfSox¿ d]/f]dfg;k6ndf ;bfsf nflu sf]l/Psf lyP .

    lgs} lbgkl5 ufp“sf s]xL JolQmx¿ k'mRo]g k|fGtsf] 5fªltªuPsf lyP . pgLx¿n] Toxf“ cfºg} cf“vfn] b]v]sf 36gfx¿ ufp“df lgs}pT;fx;fy ;'gfp“y] . nfn;]gfn] 5fªltª sAhf u/]sf lyP . pgLx¿n]:yfgLo zf]ifsx¿nfO{ eufO{ ltgsf hldg u/Lax¿nfO{ af“8]sf lyP .ufp“n]x¿ klxnf] k6s cfºgf] v'§fdf plePsf lyP . of] va/ ;'g]/ d

  • 10÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    Hofb} clw/tfsf ;fy u/Lax¿sf] l;kfxL xfd|F] ufp“df cfpg] lbgsf]k|ltIFf ug{ nfu]+ .

    xfdLn] :yfgLo ;fx“;“u lnPsf] C0f ltg{ ;s]sf lyPgf}+ . To;}n]gof“ jif{sf] lbg a]n'sf xfd|F] 3/ n'l6of] . xfdL;“u ePsf ;a} ;fdfgx¿,3/hUuf klg vf]l;of] . l5d]sLx¿n] xfd|Fnflu bofsf] eLv dfu], To;sf]hjfkmdf p;n] eft ksfpg] km'6]sf] s;f}+8L dfq 5f8\of] . xfd|F] hLjgklxn]eGbf cem a9L s7Lg -s7f]/_ eof] . efUojz d}n] ufO{ r/fpg]sfd kfP“ t/ d]/f] hLjg hgfj/sf] eGbf klg uPu'h|]sf] eof] . uf]? jf3f]8fn] t cfºgf] sfd ;s]kl5 vfg kfp“Yof] t/ xfd|F] kl/jf/n] slxn]sfxL+ef]s} a:g' kb{Yof] . xfdL;“u vfgfsf] nflu cÌsf] Ps u]8f;Ddx'“b}gYof] . To; ljkb\sf] 38Ldf nfn;]gfdf etL{ x'g] ljrf/ crfgsd]/f] lbdfudf cfof] . d hlt–hlt o;af/] ;f]Rby]+ plt–plt o; ljrf/nfO{sfo{Gjog ug{ b[9 aGb} uP“ . gof“ jif{sf] bf];|F] lbg d]/f] l5d]ssf] Pso'js / d s;}n] rfn gkfpg] u/L 3/af6 efUof}+ . 3/df va/;Ddg5f8L xfdL k'mr]g k|fGtsf] 5fªltªtk{m nfUof}+ .

    xfdLn] nfn;]gfnfO{ vf]hL To;df etL{ x'g] lgwf] ul/;s]sflyof}+ . xfdL s}of}+ lbg;Dd lx+l8/X\of}+ t/ Pp6} klg nfn;]gfnfO{e6fPgf}+ . ef]s—Kof;n] 56kl6P klg cfºgf] nIo 5f8]gf}+ . 5fªltªaf6s/La !% nL -&=% ls= ld=_ 6f9f Pp6f kxf8df /ftf] tf/f c+lst 6f]kLnufPsf b'O{ ;}lgsx¿ e]6\of}+ . xfdL tL ;}lgsx¿sf] glhs uP/nfn;]gfdf etL{ x'g 3/af6 lx+8]sf] s'/f u¥of}+ . w]/} a]/;Ddsf] ;f]wk'5kl5 pgLx¿n] 5fªltªtk{m b]vfO{ xfdLnfO{ Toxf“sf] l/s'6 etL{ sf]/dfhfg eg] .

    l/s'6 etL{ sf]/ 5fªltªsf] 9'̈ ] k'n glhs lyof] . xfdL Toxf“k'u]kl5 tTsfn nfn;]gfdf etL{ x'g rfxGYof}+ t/ pgLx¿n] xfdLnfO{etL{ ug{ dfg]gg\ . æltdLx¿ etL{ x'g cem} ;fg} 5f}, Pp6f /fOkmn;Ddaf]Sg ;Sb}gf} .Æ o; jfSon] d]/f] cf“vfdf cf“;' cfof] . t/ d xf/ dfÌ]kIfdf lyOg, To;}n] eg]+— æd nfn;]gfdf etL{ eP/} 5f]8\5' . olb tkfO{+

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷11

    dnfO{ etL{ ug'{x'Ì eg] d oxL+ wgf{ a:5' .Æ d]/f] o:tf] b[9 lgZro b]v]/dnfO{ nfn;]gfdf etL{ u/] . o;/L d uf}/jzfnL nfn;]gfsf] ;b:oeP“ .

    dnfO{ sd/]8 r't]xsf] sdf08sf] rf}yf] kmf}hL sf]/sf] x]8Sjf6/dflau'n ahfpg] sfddf /flvPsf] lyof], kl5 dfq d cb{nL ag]+ .

    dfr{ !(#) sf] cGtlt/ Pslbg P8\h'6]G6 clkm;/ No" rg—loªn] d]/f] ;?jf ePsf] va/ u/] . To;a]nf dnfO{ …;?jfÚsf] cy{;Ddyfxf lyPg . To;}n] d}n] ;f]w]+, æof] ;?jf eg]sf] s] xf]

  • 12÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    a;]sf] JolQmnfO{ b]vfO{ pgn] eg]—æsldZg/ dfcf] pxf“ g} x'g'x'G5 .Æd}n] sf}t"xntfk"0f{ b[li6n] pxf“nfO{ x]/]+ . pxf“sf] kf]zfs xfd|f] h:t}lyof] . s]an sf]6sf] ks]6dfq km/s lyof] . pxf“sf] sf]6sf ks]6x¿xfd|f eGbf 7"nf lyP . pxf“sf] uf]/f] cg'xf/df sfnf] skfn v'a};'xfPsf] lyof] . pxf“ Hofb} b'Anf]—kftnf] b]lvg'x'GYof] . pxf“sf] b'AnfPsf]cg'xf/df cf“vf Hofb} 7"nf h:tf nfUby] . pxf“ cfºgf] cufl8 a;]sf]dflg;;“u xft xNnfO{ xNnfO{ Hofb} dl;gf] :j/df s'/f ul//xg' ePsf]lyof] . pxf“x¿ aLr rln/x]sf] s'/fsf] ljifo yfxf geP tfklg pxf“sf]xfpefpn] sldZg/ c;n JolQm x'g'x'G5 eÌ] nfUof] . s]xL ;dokl5pQm JolQm k|:yfgsf] nflu p7], pxf“ klg p7\g'eof] . To;a]nf dfq dnfO{sldZg/ Hofb} cUnf] x'g'x'“bf]/x]5 eÌ] s'/f yfxfeof] . pQm JolQm aflx/hfgf;fy sd/]8 pmn] dnfO{ b]vfp“b} sldZg/ dfcf]nfO{ eg], æsldZg/dfcf], tkfO{+sf] nflu cb{nL k7fOPsf] 5 .Æ

    To;a]nf dnfO{ Hofb} nfh nflu/x]sf] lyof] t/ klg kmf}hLx]8Sjf6{/df l;s]sf] lzi6frf/ cg';f/ Ps sbd cufl8 a9]/ ;nfdu/L a'nGb cfjfhdf eg]+— æl/kf]6{ †Æ sldZg/ dfcf]n] d tkm{ bofk"0f{d':s'/fx6;fy x]g'{eof] . pxf“sf] pQm d':s'/fx6n] d]/f] ;Dk"0f{ ;+sf]rx/fP/ uof] .

    æltd|F] gfd s] xf]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷13

    æxh'/ .Æ d}n] eg], æltgLx¿n] g} dnfO{ klg ufp“af6 nv]6] .Æd 3/af6 s;/L efu]+, nfn;]gfdf s;/L etL{ eP“ cflb ;Dk"0f{ s'/fx¿;+IF]kdf atfP“ . pxf“n] d]/f s'/fx¿ Wofgk"j{s ;'Ì'eof] . d]/f s'/fx¿;'g]/ slxn] d':s'/fpg'x'GYof], slxn] 6fpsf] xNnfpg'x'GYof] . pxf“sf] pQmJojxf/n] dnfO{ xf};nf ldn]sf]]n] lj:tf/k"j{s s'/f ug{ nfu]+ . sd/]8pmn] s'lxgfn] wSsf lbPkl5 dfq dnfO{ w]/}a]/;Dd af]ln/x]sf] ofbeof] . To;kl5 d}n] s'/f ug{ aGb u/]+ .

    æh]xf];\ ca ltdLn] /fd|F];“u sfd ug'{k5{ / k9\g' klg k5{ Æpxf“n] eÌ'eof] . s]xL ;dokl5 ;f]Wg'eof]—æs] ltdL cfºgf] gfd n]Vg;S5f}

  • 14÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    æltdLn] s] ug{ nfu]sf]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷15

    pxf“ /ftdf Hofb} sd ;'Tg'x'GYof] . dfr{sf] ;dodf xfdL;“u;fgf] aQL lyof] h;nfO{ /ftL af6f] b]vfpg] sfddf k|of]u ub{Yof}+ .SofDkdf /ftsf] vfgf vfO;s]kl5 pxf“n] To;nfO{ afNg'x'GYof] / gS;f,b:tfj]h, k':ts, s'rL-snd_ lnP/ ca]/;Dd sfd ug'{x'GYof] . slxn]sfxL+t ldld{/];Dd ;'Tg' x'Gy]g .

    To;a]nf d afns g} lyP . /fte/L g;'tL clg+bf] a:g;lSbgy]+ . sldZg/ dfcf] kl9/x]sf] ;dodf d pxf“sf] cf8df a:by]+ .w]/} ;do;Dd a:bf d k|foM pxf“sf] s'rL{df 6fpsf] c8\ofP/ lgbfpg]ub{y]+ . pxf“n] dnfO{ p7fP/ ;'Tg cx|fp“bf xfdL b'j} d':s'/fp“Yof}+ .

    udL{ofdsf] /ftdf pxf“n] dnfO{ p7fP/ kfgL Nofpg eÌ'x'GYof] .d sf7sf] afN6Ldf kfgL lnP/ cfp“y]+ . xfdL;“u af6f lyPg, sldZg/n];f]xL afN6Ldf tf}lnof lehfP/ xft d'v k'5\g] ug'{x'GYof] . s]xL tfhfkgsfnflu slxn]sfxL+ z/L/ klg k'5\g] ug'{x'GYof] . /ftL pxf“nfO{ ef]s nfUbfa]n'sfsf] af“sL :of08jLr -ksfPsf] t/sf/LnfO{ aLrdf /fvL agfOg]rfdnsf] /f]6L_ ttfP/ lbg] ub{y]+ . pxf“n] slxn] sfxL+ cfºgf] eft af“sL5f]8\g'x'GYof], To;nfO{ kl5 vfgsf] nflu sfuhn] 5f]k]/ /flvlbg] ub{y]+ .Psk6s pxf“sf] af“sL eft kmflNb+bf pxf“n] dnfO{ ;f]Wg'eof]— æ5g5fª—kmª, d]/f] lxhf]sf] eft sxf“ 5 d ub{5g\ .d}n] vfP/ af“sL 5f]8]sf] s'g} klg vfg] s'/f ca cfOGbf kmfNg] gug'{, kl5vfgsf] nflu /fVg" .Æ

    xfdL k|To]s lbg n8\b} cufl8 al9/x]sf lyof}+ . sldZg/ dfcf]nfO{Ps 3'6\sf] tftf] kfgL lkpg];Dd k'm;{b x'“b}gYof] . pxf“sf] :jf:Yoaf/]dnfO{ Hofb} lrGtf nfUbYof] . To;}n] d Pp6f yd{;sf] vf]hLdf lyP“ .k|foM xfdLn] s'g} klg 7fp“ sAhf ubf{ b'Zdgx¿sf ;fdfgx¿ klgkfp“Yof}+ . t/ sldZg/ dfcf]n] tL ;fdfgx¿ cfºgf] dftxtsf dflg;x¿jf c:ktfnnfO{ af“l8lbg'x'GYof] . cfk"mnfO{ s]xL klg /fVg'x'Gy]g . ;g\

  • 16÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    !(#! sf] lxp“bdf xfdLn] Rofª\;L k|fGtsf] lrcfgnfO{ d'Qm u¥of}+ . To;cj;/df Ps :yfgLo zf]ifssf] 3/df Pp6f yd{; e]6\of}+ . yd{;kfPsf]df d Hofb} v';L lyP“ . t/ sldZg/ dfcf]n] yfxf kfpg'xf]nf egLHofb} 8/ klg nflu/x]sf] lyof] . To;}n] dfr{sf] ;dodf pQm yd{; cGoJolQmnfO{ lng nufpg] ub{y]+ . d}n] To; yd{;df pxf“sf] nflu ;w}“ tftf]kfgL /fVby]+ t/ cem} klg pxf“sf] vfgf vfg] a§f ;fgf] ePsfn] cK7\of/f]eO/x]sf] lyof] . /ftsf] vfgfsf] nflu t pQm a§fn] sfd rNbYof] t/dfr{sf] a]nf c;'ljwf kl//x]sf] lyof] . o'4 ;lsgf;fy k|foM h;f] xfdLcufl8 a9\bYof}+ . cf/fd ug{ s'g} :yfgdf a:bf pxf“n] lr;f] :of08jLrvfg'kb{Yof] .

    ;g\ !(#! sf] gf]e]Da/df ?Olrgdf s]Gb|Lo dhb"/—ls;fgsf]hgjfbL ;/sf/ :yfkgf x'“bf pxf“ cWoIF r'lgg'eof] . To;} a]nfb]lvpxf“nfO{ xfdLn] sldZg/ dfcf]sf] ;§f cWoIF dfcf] eÌ yfNof}+ . t/ cem}klg pxf“n] vfgf vfg ToxL k'/fgf] a§f k|of]u ug'{x'GYof] . k]ma|'c/L !(#$df k'mRo]g k|fGtnfO{ d'Qm u/]kl5 d}n] pxf“sf] nflu Pp6f tLg a§f ePsf]vfgbfg vf]Hg ;kmn eP“ .

    v

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷17

    3/ k|:yfg -3/sf] ofqf_

    ha xfdL s'g} zx/ -sfpG6L_ sAhf ub{Yof}+, ta cWoIF dfcf]zq'sf] b:tfj]h Pjd\ P]ltxfl;s ;fdfu|L xft kfg{ :yfgLo ;/sf/Lsfof{nodf s;}nfO{ k7fpg'x'GYof] jf cfk}m hfg'x'GYof] / Toxf“af6 x'nfsdfuP/ kqklqsf lsgL kms{g'x'GYof] . k|foMh;f] xfdL vfln xft hfGYof}+ /kms{+bf lstfa Pjd\ kqklqsfsf] rfª lnP/ kms{GYof}+ . a]n'sf cWoIfdfcf]n] To;df /ftf] k]lG;nn] lrGx nufpg'x'GYof] / xfdL tL lrGxnufOPsf c+zx¿nfO{ s}+rLn] sf6]/ /fVbYof}+ .

    Ps lbg xfdL Rofª;Lsf] lzgkmª sfpG6Ldf k'Uof}+ . xfdL Toxf“klxn] klg w]/} k6s uO;s]sf] x'gfn] :yfgLo hgtf nfn;]gfnfO{ /fd|f];“ulrGby] . To;lbg ;a} k;nx¿ v'n]sf lyP . w]/}h;f] k;n]x¿ xfdLnfO{:jfut ug{ cfPsf lyP . xfdL kmf}hL lgjf;:yfgdf k'Ugf;fy cWoIFdfcf]n] dnfO{ af]nfpg'eof]—æ5g 5fª—kmª, x'nfsdf hfcf}+ lx+8 .Æ

    To;a]nf ;Dd x'nfs eg]sf] k':ts lsga]r dfq ug]{ k;n xf]eÌ] d]/f] ;f]rfO{ lyof] .

    ha xfdL Toxf“ k'Uof}+, ta cWoIF dfcf]n] lstfa Pjd\ cvaf/x¿sf]y'k|f]nfO{ jN6fO—kN6fO x]g{ yfNg'eof] . pxf“n] s]xL lstfa Pjd\ cvaf/x¿5fg]/ dnfO{ lbg'eof] . To;sf] k};f ltl/;s]/ Kofs ug{ nfUbf cWoIFnfO{;f]w]+—æcWoIF dfcf], x'nfsn] s] sfd ub{5

  • 18÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    ha d x'nfsaf6 kms]+{, af6f]e/L o; s'/fn] d]/f] lbdfu3'ld/x\of] . d}n] ;f]r]+— …of] t Hofb} cb\e't s'/f eof] . d b'O{—tLgjif{b]lv 3/ uPsf] 5}g . afÚsf] xfnva/ s] 5 dnfO{ s]xL yfxf 5}g . pxf“hLljt klg x'g'x'G5 ls x'g'x'Ì ====== .Ú d]/f] lbdfudf Ps} k6s w]/}k|Zgx¿ cf]Ol/P . …d}n] 3/df Pp6f lr¶L k7fpg ;s] slt /fd|F]x'GYof] .Ú

    xfdL ;}Go Sjf6{/df cfOk'Ubf c“Wof/f] eO;s]sf] lyof] . d}n]lstfa Pjd\ cvaf/ /fv]/ cWoIF dfcf]sf] nflu 6'sL aflnlbP“ . pxf“tTsfn k9\g a:g'eof] . a]n'sfsf] vfgf vfg] a]nf eO;Sbf klg d}n]x'nfssf] ljrf/ lbdfuaf6 lgsfNg ;lsg . d Toxf“ pleP/ 6f]nfO/x]sf]lyP“ .

    ælsg, s] eof] x“

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷19

    æltdL cfkm\gf] afÚnfO{ s] atfpg rfxG5f}

  • 20÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    æd ====Æ afnfO{ s] eg]/ lr¶L n]v""“ < d}n] s]xL ;f]r]sf] lyOg .

    To;}n] eg]+— æcWoIF dfcf], tkfO{+nfO{ 7Ls nfu]sf] s'/f n]lvlbg';\ . d

    oltdfq eÌ rfxG5' ls d nfn;]gfdf 5' / Hofb} v';L klg 5'[ . dnfO{

    tkfO{+sf] ;+ut Hofb} /fd|f] nfu]sf] 5 . clt /fd|F] nfu]sf] 5 . a;\, oltdfq †Æ

    pxf“n] d]/f] afÚsf] gfd / 3/sf] 7]ufgf n]Vg'eof] . To;kl5

    d vfgf lng uP“ . ha d vfgf lnP/ kms]{+ To;a]nf cWoIF dfcf] Pp6f

    xftdf a|; lnP/ Pp6f xft ufnfdf /fvL ljrf/dUg x'g'x'GYof] . To;a]nf

    vfgf vfg eÌ' 7Ls gx'g] s'/f dnfO{ yfxf lyof], To;}n] r'krfk

    l6lkmgaS; 6]andf /fv]/ aflx/ uP“ .

    d Toxf“af6 kms]{/ cfºgf] g/d k/fnsf] cf]5\ofgdf klN6P“ . ds[t1tfsf] af]emn] ubf{ ;'Tg klg ;lsg . d sf]N6f] km]b}{ pxf“sf] bofn'kgsf]af/]df ;f]lr/x]+ . d Ps ;fdfGo ls;fgsf] 5f]/f, cfºg} ;]gfdf etL{ePsf] lyP“ / hgtGqsf] cWoIFsf] c+u/Ifs lyP“ -d To;a]nf pxf“sf]cb{nL geP/ c+u/Ifs lyP“_ . xfd|F] cfºgf] cWoIF dfcf] cfkm}n] d]/f nflulr¶L n]lv/xg' ePsf] lyof] . lat]sf s]xL jif{x¿df, cWoIf dfcf] d]/f]nflu lktf ;dfg x'g'ePsf] lyof] . pxf“n] d]/f] b}lgs hLjg Pjd\k|lzIF0fsf] /]vb]v ug'{x'GYof] . d olt bofn' lzIFsnfO{ slxNo} klg e'Ng;lSbg . oL s'/fx¿ ;f]Rbf;f]Rb} d]/f] cf“vfaf6 cf“;' au]/ k/fnsf]cf]5\ofgdf tktk v:g yfNof] . d aflx/ lgl:sP“ . cWoIF dfcf]sf]sf]7fdf aQL aln/x]sf] lyof] . pxf“ cem klg sfd ul//xg' ePsf]lyof] . d To; /ft /fd|F];“u ;'Tg} ;lsg .

    ef]nLkN6 laxfg ha d vfhf lnP/ pxf“sf] clkm;df cfP“,cWoIFn] d]/f nflu n]Vg'ePsf] lr¶L dnfO{ lbg'eof] .

    æof] ltd|F] lr¶L xf] . of] 7Ls 5 ls 5}g x]/

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷21

    ætkfO{sf] vfhf tof/ 5 .Æ d}n] pxf“nfO{ ofb lbnfP“ .æTo;sf] lrGtf gu/ a¿ rf“8f] hfpm .Æ d}n] pxf“nfO{ ;nfd

    u/L clkm;af6 lx+8] . ha d kms]{+, cWoIFn] dnfO{ x]g'{eof] . æs] ltdLnfO{ca zflGt eof]

  • 22÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    v';Ln] ubf{ d}n] pxf“sf] k|Zgsf] pQ/ klg /fd|F];“u lbg;lsg . cfºgf 7"nf—7"nf xft km}nfP/ pxf“n] ;f]Wg'eof]—æbz lbg s]ljrf/ 5

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷23

    ædfkm ug'{;\,Æ d}n] ;f]w]+, æs] tkfO{x¿n] of] ufp“sf] 5g yfP—:ofª -d]/f] lktfsf] gfd_nfO{ lrÌ'x'G5

  • 24÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    gjf}+ lbg d cWoIF dfcf]nfO{ e]6\g 5fªltª k|:yfg u/]+ . Toxf“k'u]/ ;f]wk'5 ubf{ pxf“ s]Gb|Lo c:ktfndf ePsf] s'/f yfxf eof] . dnfO{Hofb} kL/ nfUof] . s] pxf“ la/fdL x'g'x'G5 < d xtf/ xtf/ c:ktfnk'u]+ . Toxf“ pxf“nfO{ :j:y b]v]+ . 3a/fpg' kg]{ s'g} sf/0f /x]g5 .

    d kms]{/ cfPsf] b]Vbf pxf“ Hofb} v';L x'g'eof] . d]/f lktfhLn]k7fpg'ePsf] abfd / ;v/v08 pxf“nfO{ lbP“ . pxf“n] d':s'/fP/ pQmpkxf/ ln+b} ;f]Wg'eof]— æltd|F] kl/jf/sf] xfnva/ s] 5

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷25

    nfdf] cleofgsf] >Lu0f]z

    ;g\ !(#$ sf] udL{sf] z'?lt/ zrcf]kfdf ljQLo tyf cfly{s;d:of;DaGwL Pp6f ;Dd]ng ePsf] lyof] . h;sf] cWoIftf sd/]8dfcf]n] ug'{ePsf] lyof] . o;kl5 pxf“ u|FdL0f kl/l:yltsf] cg';Gwfgsfnflu Rofª;L k|fGtsf] ¿Olrg sfpG6Ldf kg]{ pmofª ufp“df hfg'eof] .To;a]nf of] 7fp“ s]Gb|Lo ;f]leotdf pTkfbgsf] b[li6n] cfbz{ 7fp“lyof] . Toxf“af6 pxf“ x\j]O5fª sfpG6Ldf hfg'eof] Ù hxf“ Toltv]/Sjfªt'ª—Roª;L k|FGtLo sld6Lsf] k|wfg sfof{no lyof] . pxf“ s]xL lbgTo; 7fp“df a:g'eof] / øjLt'lt/ k|:yfg ug'{eof] . pxf“ cu:tdf øjLt'af6?Olrgsf] glhs} kg]{ sfcf]lkgfcf] kms{g'eof] . Toxf“ s]xL dlxgf;Ddpxf“ lhDd]jf/ sfo{stf{x¿sf] a}7s /fVg jf ufp“df hf“r k8\tfn ug{Hofb} Jo:t /xg'eof] .

    sfcf]lkgfcf] cfPkl5 ha zq'n] kf“rf}+ k6s …3]/fdf kfg]{Ú cleofg;'¿ u¥of], l:ylt Hofb} lrGtfhgs ePsf] lyof] . zq'sf] xjfOhxfhrf}aL;} 306f 6fpsf] dfly pl8/xGYof] . adjf/L ub{Yof] . cGwfw'Gwcfqmd0f ub{Yof] .

    tL lbgx¿df cWoIF dfcf] klxn]eGbf klg Hofb} Jo:t/xg'x'GYof] . pxf“ sd/]8 Rj]—rfo;“u kxf8sf] Pp6f 7"nf] dlGb/dfa:g'x'GYof] . lbp“;f] ;}lgs kl/ifbsf] a}7sdf efu lng s/La tLg nL k/hfg'x'GYof] . ha pxf“ kms]{/ cfpg'x'GYof], pxf“ Hofb} ca]/;Dd n]v]/a:g'x'GYof] . sltk6s t Hofb} /flt klg pxf“n] n]Vg'ePsf] n]vx¿pkfWoIF rfcf] Pg—nfO / cGo g]tfx¿nfO{ lbgsf nflu dnfO{ tnk7fpg'x'GYof] . logLx¿ s] sf kf08'lnlk lyP eÌ] s'/f dnfO{ ta;Dd1fg ePg ha;Dd logLx¿ /ftf] Pjd\ gLnf] k':tssf] ¿kdf k|sflztePgg\ . oL kf08'lnlkx¿df 5fkfdf/ o'4sf] af/]df n]lvPsf lyP .

  • 26÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    x/]s lbg w]/} hgf kxf8df cfp“y] . cWoIFsf] :jf:Yo w]/} /fd|F]lyPg . k|foMh;f] pxf“n] s]xL vfg'x'Gy]g ;fy} ;'Tg klg Hofb} sd ePsf]lyof] . pxf“sf] tf}n Hofb} 36]sf] lyof] . xfdL pxf“sf c+u/IFsx¿ Hofb}lrlGtt lyof}+ . t/ xfdL s] g} ug{ ;SbYof}+ / < ha xfdLn] pxf“nfO{cf/fd ug'{kg]{ ;'emfj lbGYof}+, pxf“n] 6]andf 5l/Psf b:tfa]hx¿nfO{b]vfP/ xfdL;“u ;Nnfx lnPem}+ eÌ'x'GYof]— æha d logLx¿nfO{ ;dfKtu5'{, ta d cf/fd ug]{5' . s] of] 7Ls x'“b}g t

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷27

    æd]/f] ljrf/df 8fS6/sf] s'g} cfjZostf 5}g . Pp6f g;{af6 g} sfdrN5 . Hj/f] gfKg] / ;'O nufpg] sfd dfq t xf] ====Æ

    ;+rfns øjfgn] pxf“nfO{ cfºgf] s'/f k"/f ug{ lbPgg\, ætkfO{+sf]jt{dfg cj:yf b]Vbf dnfO{ oxf“ Ps hgf 8fS6/ /xg' /fd|F] x'g] nfUb5/ xfdLn] klxNo} ====Æ

    æx'“b}g,Æ cWoIF dfcf]n] /f]Sg'eof] . æ;]gfnfO{ 8fS6/x¿sf]cfjZostf 5 . xfdL;“u Hofb} yf]/} 8fS6/x¿ 5g\ . d cfºgf] nflu dfqs;/L Pshgf 8fS6/ /fVg ;S5'

  • 28÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    aL; hgfsf] xfd|F] 6f]nL øjLt'af6 k|:yfg u¥of] . of] g} nfdf] cleofgsf]klxnf] sbd lyof] .

    øjLt'sf] pQ/L efuaf6 lg:s]/ xfdL klZrdtk{m nfUof}+ / Pp6f7"nf] gbLsf] tL/}tL/ To;sf] d'xfgtk{m cufl8 a9\of}+ . gbLsf] wldnf]kfgLdf 5fnx¿ pl7/x]sf lyP . gbL o;/L ;';fO/x]sf] lyof] ls To;n]cufl8 a9\gsf] nflu lau'n ahfP h:tf] nfUbYof] .

    ;"of{:tkl5 lr;f] l;/]6f] rNg yfn]sf] lyof] . cWoIFn] cf]e/sf]6nufpg'ePsf] lyPg . pxf“n] cfºgf] v}/f] /+usf] abL{ / nfn;]gfsf] 6f]kLnufpg'ePsf] lyof] . pxf“ ;a}eGbf cufl8 nfdf] nfdf] km8\sf] dfb}{b[9tf;fy a9\b} x'g'x'GYof] .

    ha xfdL øjLt'af6 aL; nLsf] b'/Ldf /x]sf] Pp6f ufp“df k'Uof}+,ta xfdLn] dfG5]sf] cfjfh;“u} 6f9faf6 cfuf]sf] pHofnf] cfO/x]sf]b]Vof}+ . d]l8sn cb{nL / d]/f] lbdfun] Tof] 36gfnfO{ a'‰g ;s]g †

    æToxf“ xfd|f ;]gf 5g\ .Æ cWoIf dfcf]n] eÌ'eof] .…xfd|f ;]gf

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷29

    nfn;]gfnfO{ labfO ug{ cfPsf lyP, Ps ckf/ hg;d"x oxf“af6 nuftf/ptflt/ lx+l8/x]sf] lyof] . cWoIF slxn] sfxL+ c¿nfO{ af6f] 5f]8\g/f]lsg'x'GYof] .

    sl/a dWo/ftlt/ cufl8af6 Pp6f :6«]r/df 3fOt] l;kfxLnfO{NofOPsf] lyof] . ;8sdf pQ]lht ufp“n]x¿ lyP .

    pgLx¿n] eg], æs'kmL Pjd\ lzgYo]gdfly rf“8} g} sAhfx'g]5 .Æ

    cWoFIF dfcf] glhs hfg'eof] / 3fon l;kfxLsf] z/L/dfePsf] cf]8\g]nfO{ clnslt x6fpg'eof] . æs] ltd|F] 3fp Hofb} ulx/f] 5sd/]8

  • 30÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    æs] ltd|f] 3fp Hofb} ulx/f] 5 sd/]8

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷31

    ldld{/] pHofnf]df ;8sdf Ps ckf/ eL8 hDdf eof] . ufp“sfkvf{nx¿, ?vx¿ ;a} 7fp“df xfd|F] ljhosf] ;dfrf/ ePsf kf]i6/x¿6f“l;Psf lyP . æxfd|F] ;]gfn] s'kmL Pjd\ lzgYo]gdfly sAhf u/]sf5g\ .Æ / æcfºgf] klxnf] dxfg\ ;kmntfsf] ljhof]T;j dgfcf}+ †Æ

    v

  • 32÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    Dofcf] hfltsf] If]qdf k|j]z

    ;g\ !(#$ sf] gf]e]Da/df nfn;]gfn] Zofª gbL kf/ u/]/ zq'sf]rf}yf] gfsfaGbLsf] 3]/fnfO{ tf]8\of] / Sjfª;L Pjd\ x'gfgsf] l;dfgfdfkg]{ d'Vo dfu{df k'Uof] . xfdL Toxf“ k'Ubf 3f]/ cGwsf/ lyof] . xfdLw]/}h;f] /ftdf g} dfr{ ub{Yof}+ tf ls zq'sf] ladfgn] xfdLnfO{gb]vf];\ . laxfgLkv xfdL Ps ;fgf] kxf8L ufp“df k'Uof}+ .

    xfdL af6f]e/L n8fO“ n8\b} cufl8 al9/x]sf lyof}+ . cWoIFdfcf]nfO{ Ps 5fs k]6e/L vfgf ldn]sf] lyPg . ha ;]gfx¿ lj>fd ug{nfu] d ;xfos c+u/Ifs sd/]8 rª Zo]g—rLnfO{ ;fydf lnP/ vfg]s'/fvf]Hg lgl:sP“ . Tof] Pp6f ;fgf] ufp“ lyof] / Toxf“sf dfG5]x¿ u/LalyP . xfdLn] Toxf“ Ps rLhdfq lsÌ ;SYof}+ / Tof] klg ;v/v08 dfqaL; lrg . d}n] To;nfO{ ksfP/ cWoIF sxf“ nu]+ . pxf“ Pp6f :6'ndfa;]/ cfºgf rf/}tkm{ a;]sf c+u/IFsx¿ tyf ;O;;“u ukm ul//xg'ePsf]lyof] . æZofª gbL kf/ u/]/ xfdLn] cToGt} 7"nf] ;kmntf xfl;nu¥of}+ .Æ pxf“n] elg/xg'ePsf] lyof] . ;f“lRrs} uP /flt xfdLn] h'g ZofªgbL kf/ u/]sf lyof}+ Tof] ;fwf/0f jL/tfsf] sfd lyPg .

    rg Zo]g—rL / d}n] xftdf df6fsf] ef“8f lnP/ vfgf tof/ePsf] s'/f atfof}+ . xfdL pxf“ glhs uP/ vfgf vfg eGof}+ . pxf“n]Pp6f ;v/v08 lnP/ vf“b} eÌ'eof], æxfdL rf“8} g} Tof] IF]qdf k|j]zub}{5f}+ hxf“ Dofcf] hfltsf dfG5]x¿ a:b5g\ †Æ

    Dofcf] hfltsf] IF]q † of] t laNs'n gof“ s'/f lyof] . /fhg}ltsk|lzIF0fsf] Pp6f sIFfdf Ps hgf k|lzIFsn] eÌ'ePsf] s'/f dnfO{:d/0f eof] . pxf“n] eÌ'ePsf] lyof] ls Dofcf] hgtf cNk;+Vos hfltsfx'g\ . pgLx¿sf] ;+:s[lt tyf cy{tGq Hofb} kl5l8Psf] 5 . pgLx¿sf]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷33

    /Lltl/jfh xfd|f] eGbf Hofb} leÌ 5 / Zj]t ;]gf-Sjf]ldGtfª Pjd\ o'4;/bf/x¿sf] ;]gf_n] pgLx¿nfO{ Hofb} qm'/tfk"j{s bdg ul//x]sf 5g\t/ pgLx¿ s:tf b]lvG5g\ of] s'/f cem klg xfd|F] nflu Ps /x:o g}lyof] .

    æpgLx¿ klg xfdL xfg hfltsf h:t} x'g\ .Æ cWoIF dfcf]n]cufl8 eÌ'eof], æpgLx¿ klg Zj]t ;]gfsf] lj¿4df qmflGtsf/L cfGbf]ngrnfpg rfxG5g\ . To;}n] pgLx¿ xfd|f c;n efOx¿ x'g\ .Æ

    cWoIf dfcf]n] xfdLnfO{ Zj]t ;]gfåf/f Dofcf] hgtfsf] bdgsf]syf, Dofcf] hfltsf] /Lltl/jfh, afgL—Jojxf/, wfld{s ljZjf;x¿cflbsf] af/]df la:tf/k"j{s atfpg'eof] . pxf“n] Dofcf] IF]qdf k|j]zu/]kl5 cfºgf] sfd ;DaGwL lgodx¿ cem s8fOsf ;fy kfngf ug{xfdLnfO{ eÌ'eof] . pxf“n] xfdLnfO{ otf—ptf g8'Ng / c¿sf] ;fdfgnfO{g5'g klg ;fawfg u/fpg'eof] . pxf“n] xfdLnfO{ eÌ'eof] ls Dofcf]dlxnfx¿ ;f]leot IF]qsf dlxnfeGbf km/s x'G5g\ . ;f]leot IF]qsfdlxnfx¿ nfn;]gfx¿nfO{ bfh'efO h:tf] Jojxf/ ub{5g\ / cem …bfh'ÚegL af]nfp“5g\ klg . t/ Dofcf] dlxnfx¿ o:tf] ;DaGwsf] afgL k/]sf5}gg\ . pgLx¿sf] lbdfu cem klg ;fdGtL ljrf/n] el/Psf] 5 .

    cWoIFsf] s'/f ;'Gbf xfdLnfO{ o:tf] nfUof] ls xfdL s'g} bf]wf/df5f}+ . s] xfdL s'g} …lgif]lwt IF]qÚ df hf“b}5f}+ < ha xfdL SoflDkª u/]/a:5f}+ / s]xL rLh ;fk6 lng'kg]{ x'G5 ta xfdLn] s] ug]{ < of] ;f]r]/ d}n]cWoIF dfcf];“u ;f]w]+ ls s] Toxf“ 9f]sf dfUg plrt xf]nf < ls;fgx¿n]nfn;]gfnfO{ ;'Tgsf] nflu 3/sf] 9f]sf lgsfNg lbGy] h'g ef]lnkN6nfn;]gfn] km]l/ oyf:yfgdf /flvlbg] rng lyof] . ;fdfGotof xfdLhxf“ a:bf klg ;'Tgsf] nflu sf7sf] 9f]sf dfUbYof}+ .

    æx'“b}g, of] x'g ;Sb}g †Æ pxf“n] b[9tf;fy eÌ'eof] . pxf“ d':s'/fP/k]ml/ eÌ'eof]— æs] ltdLnfO{ csf{sf] ;fdfg 5'g x'Ì eg]sf] lyOg

  • 34÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    d lg/f; eP/ c¿ s]xL af]Ng ;lsg . d}n] dgdg} ;f]r]+ Dofcf]hgtf cjZo} klg xfdL xfgx¿eGbf laNs'n} leÌ x'g'k5{ . pgLx¿ kSs}klg s7f]/ :jefjsf x'G5g\ xf]nf . To;}a]nf s;}n] lgb|fdf 3'/]sf] cfjfh;'lgof] . Tof] 3'g]{ JolQm ;fdfg af]Sg] x\jfª Oª—xf] lyof] . pm cWoIFsf]cf8d} lgbfPsf] lyof] . p;sf] xftdf cem klg af“sL ;v/v08 lyof] .

    of] b]v]/ cWoIF dfcf]n] d':s'/fp“b} eÌ'eof]— æk]6e/L vfgfvfO;s]kl5 xfdL ;a} ;Tg' 7Ls x'G5 . cfh /flt xfdL cufl8 a9\g'kg]{5 .Æ

    dnfO{ lgb|Fn] ;tfO/x]sf] ePklg d hfuf g} /x]+ . x\jfª Oª—xf] afx]s c¿ sf]xL klg ;'t]sf lyPgg\ . ha ljxfg eof] ta zq'sf]hxfhn] d[To'sf] ;Gb]z lnP/ cfof] / af/Daf/ adjiff{ ug{ yfNof] Ùh;n] dfG5]x¿sf 3/ a/afb eP / v]tdf nxnx em'n]sf] wfgafnL klggi6 eof] .

    To;} ;f“em xfdLn] k]ml/ cfºgf] cleofg ;'¿ u¥of}+ . gf]e]Da/sf]/ft lyof] . To;}n] hf8f] eO/x]sf] lyof] . rGb|dfsf] s'g} lgzfg klglyPg .

    xfdL /ftel/ kxf8df l3l;|/x\of}+ . slxn] s'g} kxf8 r9\bYof}+ tslxn] s'g} vf]+rdf emb{Yof}+ . slxn] rf/kfp 6]s]/ 7f8f] eL/ r9\bYof}+/ csf]{tkm{ l3l;|+b} cf]n{GYof}+ . ha xfdL s'g} kj{tsf] lzv/df k'UbYof}+ta o:tf] nfUbYof] dfgf}+ cfsfz xfd|F] z/L/dfly g} 5 . ta cl3 a9\g'cufl8 cWoIFn] xfdL ;a} cfP gcfPsf] x]g'{x'GYof] .

    ef]lnkN6 ljxfgLkv xfdL Pp6f kxf8sf] km]bLdf em¥of}+ . xfd|F];fd'Ì]sf] Pp6f ;fgf] kxf8df sf7sf lrq—ljlrqsf 3/x¿ lyP . o:tf3/x¿ xfdLn] cfheGbf klxn] slxNo} b]v]sf lyPgf}+ . ltgLx¿ g Pstn] lyP, g b'O{ tn] a¿ ltgLx¿ t xfjfdf e'ml08Psf 6f]s/Lx¿ h:tfb]lvGy] . xfdL Dofcf] IF]qdf k'u]sf] s'/f cWoIF dfcf]n] atfpg'eof] .

    xfdL o; kxf8L ufp“df k'Ubf ;"o{ pbfO/x]sf] lyof] . ljxfgsf]s'O/f] x6\gf;fy ufp“sf 3/x¿ k|i6;“u b]lvof] . kxf8sf] kx/fn] 3/sf]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷35

    k5fl8sf] ufx|f]sf] sfd u/]sf] lyof] . To;sf] tn ;'+u'/sf] vf]/ Pjd\e]8fsf] vf]/ agfPsf lyP . kfgLsf] Pp6f ;fgf] d"n kxf8af6 snsnub{} 3/sf] ‰ofnd'lgaf6 alu/x]sf] lyof] Ù h;n] ufp“df 7fp“—7fp“df;—;fgf vf]laN6f -kfgLsf] ;fgf] tnfp_x¿ agfPsf] lyof] .

    cWoIF a:g'ePsf] 3/ w]/} /fd|F] lyof] . To;sf] ‰ofnaf6 Pp6f7"nf] tnfp b]lvGYof] Ù h;df 6fpsf 7"nf ePsf w]/} df5fx¿ lyP .

    æcfpm, cWoIFsf] nflu xfdLn] s]xL df5f ;dftf}+ -df/f}+_ .ÆcWoIFsf] Pshgf c+u/Ifs pm Ro—l5ªn] ;'emfj lbof] . of] ljrf/ Hofb};'Gb/ lyof] . o;df s'g} z+sf lyPg t/ cWoIFn] lxhf] dfq h'g s'/feÌ'ePsf] lyof], To;nfO{ ;Dem]/ xfdLdWo] s;n] tL df5fx¿ ;dfTg]lxDdt ug]{ † xfdL ;a} r'k rfk a:of}+ .

    o; 3/ dflns Ps :yfgLo lg/ªs'z x'g klg t ;S5 .Æ pmRo]—l5ªn] cfºgf] s'/fdf hf]8 lb+b} eGof] .

    æd]/f] ljrf/df klxn] cWoIF;“u ;f]Wg' zfob /fd|F] xf]nf .Æ x\jfªOª—xf]n] dw'/f] :j/df eGof] .

    ha d kfgL lnP/ cWoIF dfcf]sf] sf]7fdf k'u]+, ta cWoIFn]cf/fd ul//xg'ePsf] b]v]+ . d}n] af“;sf] 6]andf kfgL /fv]+ / s;/L s'/fug]{ egL ;f]r]/ Ps l5g pleP“ .

    æcWoIFÆ cGtdf d}n] Pp6f pkfo ;f]r]+ .æs] tkfO{+nfO{ ef]s nfu]sf] 5

  • 36÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    d}n] lz/ lgx'/fP/ ;fgf] :j/df eg]+, æxfdLn] k};f lbP/ lsG5f}+ .Ææta klg 7Ls x'Ì .ÆæxfdLn] yf]/} dfq lsG5f}+ .Æ d}n] cfu|x u/]+ .cWoIF d glhs cfP/ a:g'eof] / Hofb} w}o{k"j{s cNk;+Vos

    hfltsf] ljz]iftfx¿ / pgLx¿k|lt xfd|F] gLlt a'emfpg nfUg'eof] .pxf“n] eÌ'eof], æpgLx¿sf] df5f cyjf e]8f hlt;'s} 7"nf] eP klgTo;nfO{ 5'g'x'Ì . pgLx¿n] To;nfO{ cfºgf] b]jtfnfO{ anL r9fpgkfn]sf x'G5g\ .Æ

    cGtdf, cfºgf] s'/f 6'+Uofp“b} pxf“n] xfdLnfO{ of] s'/f c¿nfO{klg a'emfpg eÌ'eof] . oxf“ ;Dd ls k};f lbP/ klg glsÌ eÌ'eof] .

    d}n] eg]+, æd a'emfp“nf .Æ d aflx/ lx8] . aflx/ pm Ro]—l5ªva/ a'‰g dnfO{ kv]{/ a;]sf] lyof] . d ;f]em} pm ePsf] 7fp“df uP“ .p;n] ba]sf] :j/df tTsfn ;f]Wof], æs] eof]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷37

    æs] tkfO{x¿;“u cfºgf] kl/rokq 5

  • 38÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    pgLx¿ dWo]sf] 7"nf] JolQmn] cfkm\gf] ks]6af6 sfuhsf] ;fgf]6'qmf lgsfn]/ dnfO{ lbof] . -k[i7 #%_

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷39

    æDofcf] hgtf;“u klg /fOkmn 5g\

  • 40÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    pRofª gbL—lsgf/sf] gof“ jif{

    ;g\ !(#$ sf] cGtlt/ s]Gb|Lo nfn;]gf Sj]Orcf] k|FGtsf]x\jªlkmª sfpG6Lsf] glhs} kg]{ xcf]5fª k'Uof] . xfdL Toxf“ SofDk v8fu/L gof“ jif{ dgfpg] tof/L ug{ nfUof}+ .

    xcf]5fªdf d]nf nfUg] ub{Yof] . To; d]nf—ahf/df Hofb}rxnkxn x'g] ub{Yof] . ¿Olrgaf6 lx+8]kl5 xfdL k'u]sf] of] ;a}eGbf 7"nf]ufp“ lyof] .

    ha xfdL Toxf“ k'Uof}+, cWoIF dfcf] ;}Go kl/ifb\sf] Ps a}7sdfefu lng x]8Sjf6{/ -s]Gb|Lo sfof{no_ hfg'eof] . To;lbg rª Zo]g—rL/ d]/f] 8\o'6L lyof], To;}n] xfdL cWoIF;“u a}7sdf hfg'kg]{ lyof] . 5\j]Sj]O—nfg / lng øjL—5fPn] cfºgf] nflu a:g] 7fp“sf] Joj:yf ug'{kg]{lyof] .

    ;"of{:t x'g'eGbf klxn] 5\j]n] 8\o"6L ;DxfNof] tf ls d uP/vfgf vfg ;s""“ . cWoIFnfO{ rf“8f] 3/ kmsf{P/ Nofpg ;s"“" eÌ]dg;fon] p;n] dnfO{ l5§} cfpg eGof] .

    æs] t}+n] 7Ls 7fs ul/;\

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷41

    lbgsf] lx+8fOn] h'g ysfO{ nfu]sf] lyof], Tof] ;a} a/kmsf] 6'qmf;“u}x/fPsf] lyof] . d ;x–c+u/Ifs rª Zo]g—rLnfO{ xft ;dft]/ l3;fb}{rf“8rf“8} lx8]+ . ælx+8\, ltgLx¿n] s] s] k|aGw u/]sf 5g\, x]/f}+ . ha cWoIFkms]{/ cfpg'x'g]5, ta gof“ jif{sf] :jfut u/f}+ †Æ d}n] eg]+ .

    cWoIFsf] nflu /f]h]sf] 3/ k]lsªsf] 3/h:t} lyof] . To;sf]rf/}lt/ sf]7fx¿ lyP / aLrdf 7"nf] cf“ug lyof] . cf“ugdf u]6lt/x]l//x]sf b'O{j6f lxddfgj /flvPsf] lyof] . cf“ugsf] Ps 5]paf6 csf]{5]p;Dd O{+6sf] af6f] agfOPsf] lyof] Ù h'g ev{/} wf]P/ /fv]h:tf] ;kmflyof] . pQ/kl§sf 7"nf tLgj6f pHofnf sf]7fx¿ cWoIF a:gsf] nflu5'6\ofOPsf] lyof] . aLrsf] a}7ssf]7f lyof] Ù h;sf] 5tdf Pp6fdl§t]nsf] aQL e'm08\ofOPsf] lyof] . Pp6f k|FrLg z}nLsf] nfdf] l6—6]an ufx|f];“u hf]8]/ /flvPsf] lyof] . h;sf] b'j}lt/ 7"nf 7"nf cf/fds'rL{x¿ /flvPsf lyP . o;sf] k|j]zåf/sf] cufl8 leQfdf b'O{xfthf]8]/ xf“l;/x]sf] cO{tsf] /+lug lrq 6f“l;Psf] lyof] . p;n] gd:sf/u/]/ xfdLnfO{ :jfut ul//x]sf] h:tf] nfUbYof] . afof“lt/ cWoIFsf] ;'Tg]sf]7f lyof] . To;df gh/ k'¥ofp“bf g} yfxf eof] ls 5\j] Sj]O{—nfg /lng øjL—5fPn] sf]7f ;hfpg Hofb} ldlxg]t u/]sf lyP . pgLx¿n]Toxf“ olt w]/} k/fn /fv]sf lyP ls h;n] ubf{ cf]5\ofg s'g} dx+uf];f]kmfeGbf klg a9L g/d ePsf] lyof] . bfof“lt/sf] sf]7f cWoIFsf]sfof{no lyof] . b'O{j6f ;;fgf 6]an hf]8]/ agfOPsf] Pp6f 7"nf]6]andfly sfuhkqx¿ / 6]lnkmf]g /flvPsf] lyof] . æslt ;'Gb/ †sf]7fsf] rf/}lt/ lx+8\b} d / rª Zo]g—rL v';Ln] lrRofof}+ . cWoIFnfO{a:gsf] nflu o:tf] /fd|F] 3/ of] eGbf klxn] slxNo} e]l6Psf] lyPg . oxf“;Dd ls k'/fgf] ;f]leot -d'Qm_ IF]qdf klg e]l6Psf] lyPg, nfdf] cleofgdft k/} hfcf];\ . cWoIFnfO{ cf/fd ug{ olt /fd|F] 7fp“ ldn]sf] b]Vbf xfd|F]v';Lsf] ;Ldf /x]sf] lyPg . vf;u/L gof“ jif{df o;sf] cem a9L dxŒjlyof] .

    oL sf]7fx¿df cem klg Ps rLhsf] sdL lyof]— :6"nx¿sf] .æhfcf}+, sxL+af6 rf“8f] :6"n Nofcf}+ .Æ d rª Zo]g—rLnfO{ lnP/ aflx/

  • 42÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    bf}8]+ / xfdLn] s/La tL;j6f sf7sf auf{sf/ :6"nx¿ NofP/ 6]ansf]rf/}lt/ /fVof}+, dfgf}+ oxf“ s'g} ef]h ;'? x'g] jfnf 5 . lsg olQsf:6"nx¿sf] cfjZostf k¥of] eÌ] s'/f rª Zo]g—rLn] a'‰g rfxGYof] .d}n] p;nfO{ atfP“ ls cfh gof“ jif{sf] k"j{;GWof xf], To;}n] s]Gb|Lo;ldltsf ;b:o tyf hg/n x]8Sjf6{/sf k|d'v sd/]8x¿ cWoIF;“ugof“ jif{ dgfpg kSs} klg cfp“g'x'G5 xf]nf . olb a:g] 7fp“ gePpxf“x¿n] s] ug'{xf]nf <

    rª Zo]g—rLn] d]/f] s'/f ;'g]/ 6fpsf] xNnfof] . vfgf vfO;s]kl5cWoIFsf] nflu s] s] vfg]s'/f tof/ kfg]{ eÌ] s'/f rª Zo]g—rLnfO{atfP“, ægof“ jif{ xf],Æ p;n] eGof], æxfdLn] o:tf rLhx¿ tof/kfg'{k5{ Ù hf] pxf“nfO{ ;a}eGbf dg kb{5g\ .Æ d}n] cWoIFnfO{ ;a}eGbfdg kg]{ vfB kbfy{x¿sf] ;"rL uÌ ;'¿ u/]+— df;', v';f{gL, e'6]sf]e6df;sf] kgL/, ====== .

    æ/ rfd|] eftnfO{ ge'Ng' lg †Æ rª Zo]g—rLn] o;/L lrRofof]ls dfgf}+ p;nfO{ s'g} ljnIF0f s'/fsf] 1fg eof] . blIf0f rLgdf rfd|]eft v'a vfg] ul/G5 . cWoIF dfcf]nfO{ of] Hofb} dg k5{ .

    xfdLn] ;a} rLhx¿ tof/ ul/;Sbf c“Wof/f] e};s]sf] lyof] . d/ rª nfnl6g af]s]/ cWoIFnfO{ e]6\g uof}+ . d}n] cem klg a}7srln/x]sf] b]v]+ . 5\j] Sj]O{—tfg cfkm} b+u kl//x]sf] b]lvPsf] lyof] . æ7Ls5, ;fyLx¿ s] ltdLx¿ v';L 5f}

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷43

    pxf“sf] kl5 kl5 lx+l8/x]sf] lyP“ . pxf“sf] cj:yf b]Vbf d Hofb} b|lje"teP“ . ;f]leot IF]q 5f8]sf] b'O{ dlxgfeGbf a9L e} ;s]sf] lyof] / cWoIFolt Jo:t x'g'x'GYof] ls pxf“nfO{ cf/fd ug]{ ;Dd k'm;{b lyPg . cleofgsf];dodf pxf“n] cfºgf] 3f]8f k|foM c;Qm jf la/fdL ;fyLx¿nfO{ lbg'x'GYof]/ :jod\ cfk"m k}bn lx+8\g'x'GYof] . SofDkdf ha c¿x¿ cf/fd ug{ hfGy]ta pxf“ a}7sdf efu lng'x'GYof], 6]lnu|fd k9\g'x'GYof] cyjf d:of}bfb:tfj]hx¿ agfpg'x'GYof] . o;/L pxf“ s;/L :j:y /xg ;Sg'x'GYof] <pxf“ s]xL lbg ox“ a:g' eP slt /fd|F] x'GYof], cfgGbk"j{s gof“ jif{dgfP/ /fd|F];“u cf/fd ug'{x'GYof] . d cfºgf ljrf/x¿ c¿ a9L cfkm}leq/fVg ;lsg . æcWoIFÆ d}n] eg]+, æcfh gof“ jif{sf] k"j{;GWof xf] .xfdLn] oxf“ /fd|f];“u cf/fd ug'{k5{ . xfdLn] ;a} tof/L ul/;s]sf5f}+ .Æ

    cWoIF cl8g'eof] . pxf“ kms]{/ d]/f] cufl8 pleg'eof] . pxf“n]d]/f] 6f]kL ldnfOlbP/ cToGt zfGt :j/df eÌ'eof]— æs] ltdLn] gof“jif{ dgfpg] ;a} tof/L u/]sf 5f}

  • 44÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    zx/ eGbf klg 7"nf 7fp“x¿ 5g\ . ha xfdLn] pRofª gbL t/]/ r'gO{sAhf ug]{5f}+, To;a]nf Toxf“ gof“ jif{ dgfp“bf xfdLnfO{ cem a9L cfgGbcfp“5 .Æ

    pxf“n] xfdLnfO{ 5f]6s/Ldf kl/l:ylt a'emfpg'eof] . Rofª sfO—z]sn] xfd|F] lk5f ug{ Zj] øj] / rcf] x'g—Zofgsf] dftxtdf w]/}6's8Lx¿ k7fO/x]sf] 5 . xfdL rf“8f] eGbf rf“8f] pRofª gbLsf] kNnf]lsgf/df k'Ug'5 tf ls zq' xfd|F] glhs gcfOk'uf];\ .

    cWoIFsf] s'/f ;'Gbf d]/f] dgdf h'g efj pTkÌ eof], To;nfO{zAbdf j0f{g ug{ d'l:sn 5 t/ klg pRofª gbL rf“8f] tg]{ ljrf/ Hofb}pT;fxa4{s lyof] . d]/f] pQ]hgf a9\b} uof] .

    3/df k'Ubf aLrsf] sf]7fx¿df an]sf] aQLn] k"/} 3/ pHofnf]ePsf] b]Vof}+ . cWoIF xfdLnfO{ x]/]/ d':s'/fpg yfNg'eof] .

    æoxf“ t jf:tjd} gof“ jif{sf] jftfj/0f 5,Æ olt eg]/ pxf“n]b:tfj]h lgsfNg'eof] / ca]/;Dd sfd ug{ a:g'eof] . pxf“n] Sjf6/dfvfgf vfP/ cfPsf] s'/f xfdLnfO{ eÌ'eof] / ca pxf“sf] nflu s]xL klggagfpg eÌ'eof] .

    æt/ xfdLn] tkfO{+sf] nflu /fd|f] rLh agfP/ /fv]sf 5f}+ †Æ rªZo]g—rLn] t'¿Gt eGof] .

    æs] rLh

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷45

    ;'gf}nf afn'jf ePsf] gbL lsgf/df

    ;g\ !(#% sf] clk|nsf] Ps ;f“emsf] dnfO{ cem klg ;Demgf5 . To; lbg ;f“em klxnf], kf“rf}+ tyf gjf}+ ;}Go ;d"x ldn]/ ag]sf] klxnf]df]rf{ nfn;]gf / s]Gb|Lo ;ldltsf] ;lrjfno ;'gf}nf afn'jf ePsf] gbLlsgf/df k'Uof] . pRofª gbL kf/ u/]kl5sf] xfdL;fd' cfPsf] of] gbL g}klxnf] 7"nf] gbL lyof] . To;df af9L cfPsf] lyof] . To;sf 5fnx¿ xfd|f]cufl8 pleO/x]sf lyP . ;a}hgf gbL tg]{ sfddf clNemPsf lyPlsgls xfdL;“u 8'̈ fx¿ Hofb} yf]/} lyP . lgM;Gb]x, cWoIF dfcf] klg pQm;/;Nnfxdf x/fpg'ePsf] lyof] . pxf“n] gbL tg]{ af/] cGo g]tfx¿;“u5nkmn ug'{ePsf] lyof] .

    laxfg x'g'eGbf s]xLa]/ cl3 d pxf“;“u Pp6f 8'̈ fdf a;]/;'gf}nf afn'jf ePsf] gbL t/]+ . xfdL lsgf/df pqg] lalQs} cleofgsf]efjL of]hgf agfpg pxf“ lrkm :6fkm No" kf]—5ªnfO{ e]6\g hfg'eof] .d pxf“sf] nflu c:yfoL sfof{no / cfjf;sf] ¿kdf k|of]u ug{ ;lsg]3/sf] vf]hLdf lgl:sP“ . gbL lsgf/df gf¨f r§fgx¿ afx]s s]xLlyPgg\ . oL r§fgx¿df ;fgf–ltgf cSs/ -cf]8f/_x¿ t lyP t/ltgLx¿ olt ;fgf lyP ls h;nfO{ u'kmf eÌ ;ls+b}gYof] . d cf]5\ofgsf]nflu sf7sf] kmNofs t k/} hfj;\ k/fn;Dd vf]Hg c;kmn eP“ .cGtdf d}n] dfq} sDdnsf] cf]5\ofg agfOlbg' k¥of] . dnfO{ nfUof] lso;}df eP klg cWoIF dfcf]n] s]xLIF0f cf/fd ug{ ;Sg'x'G5 . ;f/f /ftpxf“n] PsIF0f klg cf/fd ug'{ePsf] lyPg . ;To s'/f ;f]Wg'x'G5 eg]s}of}+ lbgb]lv pxf“n] clnslt klg 9f8 ;f]‰ofpg' ePsf] lyPg .

    pxf“sf b:tfj]hx¿, gS;fx¿ Pjd\ cGo sfuhkqx¿nfO{ vf]n]//fVg] d]/f] csf]{ sfd lyof] . ha xfdL sxL+ lj>fd ub{Yof}+, To;a]nf d}n]

  • 46÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    oL sfdx¿ pxf“sf] ;lrj sd/]8 x\jfª ocf]—kmªsf] ;xof]udf ub{y]+ .xfdLn] af“wa'b kf/]/ h:tf] ePklg 6]an agfO lbGYof}+ t/ o;a]nfxfdL;“u sfd rnfpg s'g} ;fdfg lyPg / sd/]8 x\jfª ocf]—kmª klggbLkfl/ g} lyP . Toxf“ b:tfj]hnfO{ km}nfpg] 7fp“ klg lyPg . d}n] w]/};do gi6 ul/;s]sf] lyP“ . cWoIF dfcf] s'g} klg a]nf lrkm ckm :6fkmNo";“u s'/f u/L kms{]/ cfpg ;Sg'x'GYof] / d}n] Ps yf]kf kfgL klgpdfn]sf] lyOg . /fte/ sfd ul/;s]kl5 pxf“nfO{ o;sf] cfjZostfkg]{ s'/f dnfO{ yfxf lyof] . d}n] 6]an vf]Hg] sfdnfO{ Psftkm{ kG5fP/rf“8f] kfgLsf] k|aGw ug{ nfu]+ .

    cWoIF dfcf] Toxf“af6 kms{g' eP/ dnfO{ af]nfp“bf pHofnf]e};s]sf] lyof] . ha d u'kmfdf k'u]+, cWoIf dfcf] s'g} ljrf/df 8'a]/u'kmfaLr pleO/xg' ePsf] lyof] .

    ætkfO{+ kms{g'eof]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷47

    vfgf oL ;a} ;fgfltgf s'/fx¿ x'g\ . gbLsf] Tof] lsgf/df xfd|F aL;—tL; xhf/ ;fyLx¿ gbL kf/ ug{ cem;Dd kfnf] klv{/x]sf 5g\ . tL;xhf/ k|F0fx¿ vt/fdf 5g\ .Æ

    s] hjfkm lbg] < d}n] s]xL ;f]Rg ;lsg . d cWoIFnfO{ x]/]sf]x]¥o} eP“ . d]/f] d'6' 9's9's eof] . pxf“n] ;f]em} d glhs cfP/ eÌ'eof]—æhfpm ;a}eGbf klxn] d]/f] nflu o:tf] kmNofs Nofpm h'g 6]ansf]¿kdf k|of]u ug{ ;lsof];\ .

    of] ;'Ìf;fy d bf}l8P“ . ;a}lt/ vf]htnf; ubf{ klxn] u'kmfsf]9f]sfsf] ¿kdf k|of]u ul/Psf] Pp6f ;fgf] kmNofs km]nf kf/]+ . cWoIFdfcf]n] o;nfO{ ldnfpg d2t ug'{eof] . pxf“n] o;sf] tn lsnf 7f]s]/;dtn agfpg'eof] / To;dfly cfºgf] gS;f Pjd\ b:tfj]hkm}nfpg'eof] . dnfO{ To;}a]nf crfgs kfgLsf] ;Demgf eof] . of]o;a]nf;Dd t cj:o} klg plDn;Sof] xf]nf † d To;nfO{ Nofpg p7\bfcWoIFn] t'¿Gt af]nfpg'eof] .

    æ5ª 5fª—kmª †Ææxh'/ †ÆæPs}l5g oxf“ cfpm †Æd u'kmf leq kms]{+ / …6]anÚsf] cufl8 pleP“ .æcfh d ltdLnfO{ s]xL ;hfo“ lbG5' .Æ pxf“n] eÌ'eof] . pxf“sf]

    cfjfh ;bfh:t} gd| eP klg dnfO{ jftfj/0fdf s]xL tgfj ePsf]dx;'; eof] . d cfºgf] st{Jo kfngdf c;kmn ePsf] s'/f cg'eju/]+ . d Hofb} b'MvL eP/ pxf“nfO{ x]l//x]+ .

    æltdL oxf“ /fte/L d;“u a; .Æ of] ;'Ìf;fy d]/f] cg'xf/dfa]r}gL efj 5fof] / d pxf“sf] cufl8 a;]+ .

    pxf“sf] …6]anÚ e/L 6]lnu|Fd Pjd\ b:tfj]hx¿ km}lnPsf lyP .6]lnkmf]gsf] 306L alh/x]sf] lyof], pxf“ sfddf Hofb} Jo:t x'g'x'GYof] ,olt;Dd ls pxf“n] Ps ldg]6 klg cf/fd ug'{ePsf] lyPg . dnfO{ Hofb}b'Mv nfUof] / d]/f] cf“vfaf6 cf“;' aUg yfNof] . d}n] dgdg} ;f]r]+ ls d}n]

  • 48÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    of] kmNofs s]xL klxn] NofPsf] eP zfob pxf“ olt Jo:t x'g' kb}{gYof]xf]nf .

    dnfO{ w]/} lgb|F nfUbYof] . pxf“n] sfd ul//x]sf] a]nf pxf“;“ua;]/ dnfO{ lgbfpg] afgL kl/;s]sf] lyof] . pxf“n] dnfO{ ;hfo“ lbg] s'/fVofn Vofnd} eg]sf] eP klg, pxf“n] ;'Tg] gfd} glnP/ lbnf]Hofgn] sfdul//x]sf] b]Vbf / slxn]—sfxL+ k|;Ì lbnn] dnfO{ x]/]/ d':s'/fPsf] b]VbfdnfO{ a]r}gL eof] . d p7]+ / pDn]sf] kfgL NofP/ lr;f] agfpg ef“8faf6lgsfn]+ . s]xL ;dokl5 cWoIF p7\g'eof] / dnfO{ eÌ'eof]— æltdL d;“ua;]sf] oltsf jif{ eO;Sof] t/ klg lsg cem;Dd klxn] s] sfd ug]{eÌ] s'/f a'‰b}gf} † cab]lv hlxn] klg lj>fd u/]sf] ;dodf ;a}eGbfklxn] sfd ug]{ 7fp“sf] vf]hL ug'{k5{ . vfgf Pjd\ cf/fd ug]{ s'/f uf}0fxf] . s'g} klg cj:yfdf xfd|F] nflu sfd ;a}eGbf dxŒjk"0f{ s'/f xf] eÌ]ltdLnfO{ yfxf x'g'k5{ .Æ pxf“ s]xL IF0f /f]lsg'eof] / d]/f] 6fpsf]df xft/fVb} eÌ'eof]— æ7Ls 5 hfpm, rf“8} uP/ ;'t . ca ltd|F] nflu hfufa:g d'l:sn 5 .Æ

    ev{/ cWoIFn] eÌ'ePsf s'/fx¿ ;'g]kl5 dnfO{ ;'Tg hfg dgnfu]g . pxf“n] k]ml/ ;'Tg hfg cfu|x ug{eof] . d}n] cfk"mnfO{ ;DxfNg;lsg, d]/f] cf“vfaf6 cf“;' cfof] . of] d]/f] cfnf]rgf ePsf]n] cfPsf]lyPg a¿ of] t b'Mv Pjd\ v';Lsf] ;ld>0f eP/ cfPsf] lyof] . of] o:tf]efjgfsf] lyof] Ù h'g s'g} JolQmn] uNtL u/]sf a]nf p;sf] cfdfa'afn]r]tfjgLsf] ¿kdf uDeL/tfk"j{s eÌ'x'G5— æKof/f] gfgL † o:tf] sfdkm]l/ slxNo} gug"{, …v]Ng hfpm †Ú Æ

    tLg lbg, tLg /ft;Dd cyf{t\ nueu tL; xhf/ ;}lgsn];'gf}nf afn'jf ePsf] gbL kf/ ubf{;Dd cWoIF dfcf]n] cfºgf] …6]anÚ5f8\g'ePg .

    vvvvv

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷49

    O{ hfltsf hgtfåf/f cWoIf dfcf]sf] :jfut

    gbL kf/ ugf{;fy xfdL blIF0f k"jL{ zLvfªsf] Doglgªdf k'Uof}+ .Toxf“ cfb]z cfof] ls xfdL O{ hfltsf] Onfsfdf k|j]z u/f}+ / tft' gbLkf/ ug{sf] nflu tof/ xf]cf}+ . k|To]s JolQmnfO{ rf}w lbg;Ddsf] nflu/f;g, af“;sf] Pp6f n¶L / ;ft ld6/ nfdf] 8f]/L ;fydf n}hfg cfb]zlbOof] . af6f]df dfG5]x¿ cÌ Pjd\ n¶L lnPsf / ;a} lsl;dsf 8f]/LagfO/x]sf b]lvGy] .

    Ps lbg xfdL cfºgf] kfx'gf;“u ukm ul//x]sf lyof}+ . tL a[4kfx'gf Hofb} ukmf8L lyP . olb pgL Ps k6s af]Ng ;'¿ u/] eg] /f]lsg]gfd} ln+b}gy] . Ps} l5gdf pgn] ltnnfO{ kxf8 agfOlbGy] . ha O{hltsf] af/]df s'/fsfgL ;'¿ eof], pgL crfgs Hofb} pQ]lht eP/8/n] lrRofP M ænf] nf] hfltsf dfG5]x¿ † c/] ltgLx¿ t Hofb} eofgsx'G5g\ .Æ

    æslt eofgs

  • 50÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    km“:of} . crfgs ;a}hgf xNnfvNnf ub}{ lg:sG5g\ / n'sL—n'sL ltdLdfly uf]nL rnfp“5g\ . elgG5 pgLx¿ Ps gDa/sf lgzfgfafhx'G5g\ .Æ

    æpgLx¿n] xfgnfO{ lsg olt ;fx|F] 3[0ff ub{5g\

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷51

    hgf ;5\jfg k|fGtsf x'g'x'G5 . pxf“x¿n] O{ hfltsf dfG5]x¿nfO{/fd|F];“u lrÌ'x'G5 . nfn;]gf oxf“ cfPsf] yfxf kfp“bf pgLx¿ Hofb} v';Lx'g]5g\ . ta ltdLnfO{ s] sf] 8/

  • 52÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    pgLx¿

    cWo

    If dfcf]s

    f] glh

    s c

    fP /

    pxf“nfO{ r

    f/}lt/a

    f6 3

    ]/] .

    -k[i7

    $(_

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷53

    ta cWoIF dfcf] cufl8 a9\g'eof] / dlxnfx¿ s'v'/f lnP/pxf“sf] kl5kl5 lx+8] . olta]nf;Dddf le/fnf] hdLgdf, e~Hof¨df Pjd\kxf8sf] 6fs'/fdf rf/}lt/ O{ hfltsf dfG5]x¿ b]lvg yfln;s]sf lyP .ltgLx¿dWo] sltn] :jfutfy{ xft p7fPsf lyP eg] sltn] v';LofnLdfuLt ufpg ;'¿ u/] . Tof] dd{:kzL{ Pjd\ ljlrq b[Zo b]v]/ xfd|f] cf“vfcf“;'n] el/of] .

    cWoIf dfcf] xfdLtkm{ kms{g'eof], æb]Vof} < n8fO{+sf ;f/f s'/fx¿sxf“ uP † logLx¿ xfdLnfO{ :jfut ug{ cfPsf x'g\ . ;f]r t lsg

  • 54÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    cfgz'g5fªb]lv n'ltª k'n;Dd

    O{ hfltsf] kxf8L a:tLaf6 lx+8]kl5 xfdL cWoIF dfcf];“u} b'O{;o nLsf] b'/L kf/u/L tft" gbL lsgf/sf] cfgz'g5fª k'Uof}+ . Toxf“af6xfdL gbLsf] tL/ tL/} pQ/lt/ a9\of}+ . df]lzDo]g gfds ;fgf] ahf/ x'“b}xfdL n'ltª k'n hfg'kg]{ s'/f atfOof] / ;f] k'naf6 gbL kf/ u¥of}+ .

    of] Pp6f kxf8L Onfsf lyof], Ps dfu{xLg lgh{g IF]q hxf“cUnf cUnf 3f“; / emf8Lafx]s c¿ s]xL lyPg . cWoIF dfcf];“u Pp6f3f]8f eP klg -h;nfO{ pxf“n] vfN6fv'N6L ePsf] af6f]df klg Hofb} sdk|of]u ug'{x'GYof] / cS;/ u/L 3fon tyf sdhf]/ ;fyLx¿nfO{ r9\glbg'x'GYof]_, Tof] a]sf/ ;flat eof] / cWoIF xfdL;“u} k}bn lx+l8/xg'eof] .

    xfdL hlt prfOdf k'UbYof}+, Tolt g} dfly r9\g cK7]/f] dx;';eO/x]sf] lyof] / emf8L klg Tolt g} afSnf] x'“b} lyof] . xfdL slxn]sfxL+/f]lsg'kb{Yof], tf ls OlGhlgo/x¿sf] ;d"xn] cufl8 a9\g] af6f] agfpg;s'g\ .

    rfx] af6f] xf];\ jf gxf];\, cWoIF dfcf] Hofb} k"mlt{;fy cufl8al9/g'ePsf] lyof] . nfdf] ;dob]lv lx+l8/x]sf], n8\b} / s7f]/ sfd ub}{cfPsf] eP klg pxf“sf] cg'xf/df clnslt klg ysfgsf] lrGxb]lv+b}gYof] . pxf“n] xfdL;“u s'/f ul//fVg'ePsf] lyof], xfdLnfO{ syfx¿;'gfpg'x'GYof] .

    cWoIF dfcf]nfO{ o:tf] cj:yfdf b]v]/ xfd|f] xf};nf a'nGbeof] . xfd|F] ysfg 5'dGt/ eof] .

    ;f“emkv xfdL Pp6f kxf8sf] 6fs'/fdf k'Uof}+ . cfgz'g5fª w]/}k5fl8 5'l6;s]sf] lyof] . xfdL;“u ofqf ug]{ o'lg6 cf/fd ug{ /f]lsPsf]lyof] . d}n] rª Zo]s—rL / c¿ ;fyLx¿;“u ;Nnfx u/]kl5 cWoIFglhs uP/ ;f]w]+, æs] xfdL klg oxL+ cf/fd u5f}++

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷55

    cWoIF /f]lsg'eof] / dtkm{ x]/]/ af]Ng'eof]— æyfSof} ls s] xf]

  • 56÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    udL{ ofdsf] ;f“emdf xNsf rL;f] x'G5 . d Hofb} yfs]sf] ePklg;'Tg ;lsg . x\jfª cWoIFsf] abL{sf] l;/fgLdf ulx/f] lgb|fdf lyof] .cWoIF s'g} uxg ljrf/df 8'a]/ kxf8sf] 6fs'/fdf otfp ptf ul//xg'ePsf] lyof] . w]/} tn alu/x]sf] tft" gbLsf] eLif0f cfjfh :ki6;'lgO/x]sf] lyof] . c:tfpg nflu/x]sf] ;"o{sf] clGtd ls/0fn] ;f/fcfsfz /ftf] b]lvPsf] lyof] / cWoIF dfcf]sf] v}/f] kf]zfs klg ;'Gtnf/¨sf] b]lvPsf] lyof] .

    To; /ft cWoIF klg kxf8df xfdL;“u} ;'Tg'eof] .ef]lnkN6 laxfg} xfdL Toxf“af6 lx+8\of}+ . xfdL df]zLDo]gsf]

    glhs} Pp6f 7"nf] gbLsf] tL/df k'Uof}+ . o;nfO{ lx+8]/ tg'{ c;Dejlyof] . o;df ag]sf] k'n s]jn b'O{ ld6/ km/flsnf] lyof] .

    ha xfdL Toxf“ k'Uof}+, ta ;]gfn] klxn]b]lv g} k'n tg{ ;'¿ul/;s]sf lyP . ;a} 7fp“ dfG5]x¿n] vrfvr el/Psf lyP . cWoIFnfO{b]Vg] lalQs} ;a}n] pxf“nfO{ af6f] 5fl8lbP .

    cWoIFn] s]xL eÌ' cufj} ;O;n] 3f]8f wkfpg ;'¿ u¥of] .k'nsf] 5]pdf kfOnf /fVg]lalQs} 3f]8f t;]{/ a];/L lxglxgfof] . dfG5]x¿aLrvnanL dlRrof] .

    cWoIf tTsfn k'ndf k'Ug'eof] . æclxn] o;nfO{ gn}hfpm,Æpxf“n] ;O;nfO{ eÌ'eof] . æklxn] ;fyLx¿nfO{ k'n tg{ b]pm .Æ

    æ3f]8fdf tkfO{+sf sk8f Pjd\ cGo ;dfgx¿ 5g\Æ ;O;n]rsf]{ :j/df af]Nof] .

    xfdLnfO{ yfxf lyof] ls 3f]8f kfl/ gk'u] cWoIFn] cf]5\ofgljgfg} /ft sf6\g'kg]{5 . To;}n] xfdLn] ;O;sf] s'/fnfO{ ;dy{g ub}{ eGof}+,æcWoIF dfcf], To;nfO{ la:tf/} cufl8 n}hfg lbg'xf];\ .Æ

    æolb Tof] kfl/ gk'u] Hofb} cK7]/f] kg]{5 .ÆcWoIFn] Hofb} :g]xk"j{s x]g'{eof] . æ5g 5fª—kmª, 3f]8f kmsf{pg

    ;O;nfO{ d2t u/ .Æ pxf“n] eÌ'eof]— æklxn] ;}lgsx¿nfO{ k'n tg{b]pm .Æ

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷57

    l;kfxLx¿ 3f]8fnfO{ cufl8 ws]Ng ;O;nfO{ d2t ul//x]sflyP . d k'nd} uP/ 3f]8fnfO{ kmsf{pg' k¥of] .

    ha xfdLn] To;nfO{ lsgf/fdf Nofof}+, ta cWoIFn] l;kfxLx¿nfO{rf“8f] rf“8f] k'n kf/ ug{ eÌ'eof] . ha cflv/L l;kfxL klg k'n kfl/ k'Uof]ta xfdL cWoIFsf] kl5 kl5 k'n t¥of}+ .

    To; /ft xfdL df]zLDo]g k'Uof}+ . cWoIFn] xfdLnfO{ eÌ'eof]—æofb /fv, xfdLn] h'g;'s} 7fp“df / hlxn] klg cfºgf ;}lgsx¿sf]Vofn /fVg'k5{ . c¿sf] Wofg /fVg'k5{ . olb xfdLn] s]jn Pp6f 3f]8fsf]nflu tL tdfd ;fyLx¿nfO{ cufl8 a9\gaf6 /f]Sof}+ eg] slt g/fd|F]x'GYof] ls x'Gy]g

  • 58÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    cufl8 al9/xg' ePsf] lyof] . pxf“n] 6fpsf] p7fP/ cufl8sf] r§fgnfO{x]g'{eof] Ù h'g gbLsf] b'j}lt/ cfsfz;“u s'/f ul//x]sf lyP . hnk|jfxsf] eLif0f uh{g pxf“sf] ljrf/ >[+vnf e¨ ug{ c;dy{ lyof] . w]/}hgfn] Ps}rf]l6 k'n kf/ ul//x]sf lyP . To;sf/0f ha cWoIF k'nsf]aLrlt/ k'Ug'eof] ta k'n xlNng yfNof] . d h~hL/sf] af/ ;dft]/ ToxL+/f]lsP“ . cWoIF dtkm{ kms]{/ s]xL eÌ'eof] t/ d}n] ;'Ì ;lsg . gbLsf]eLif0f uh{gdf af“sL ;a} :j/x¿ x/fP . of] :ki6 lyof] ls pxf“n] dnfO{s'g} cK7]/f] k/] gk/]sf] ;f]lw/xg' ePsf] lyof] . d}n] 6fpsf] xNnfOlbP“ t/pxf“n] cl8P/ d]/f] xft ;dfTg'eof] . ta xfdL b'j} hgf ;“u;“u} cufl8a9\of}+ . d}n] Ps IF0f;Dd tn x]/]+ . pln{/x]sf] 5fnn] wfl/nf] 5'/fn] h:t}k'nnfO{ lxsf{O/x]sf] lyof] . d]/f] 6fpsf] 3'dfof] . d}n] cf“vf p7fP/ k'nsf;fyLx¿tkm{ x]/]+ . sf]xL la:tf/} la:tf/} cufl8 al9/x]sf lyP . af“sL Pscfk;df xft ;dft]/ Vofn 7§f ub}{ / s'/f ub}{ nfOgdf cufl8 al9/x]sflyP .

    cWoIFn] cem klg dnfO{ xftn] ;xf/f lbO/xg' ePsf] lyof] /kl5 cfpg] ;fyLx¿nfO{ x]l//xg' ePsf] lyof] . pxf“ slxn]sfxL+ /f]lsP/xft xNnfP/ jf s]xL zAb eg]/ pgLx¿nfO{ k|F]T;fxg lbg'x'GYof] .cGtdf xfdLn] k'n t/]/ g} 5f8\of}+ .

    æcWoIF dfcf],Æ gbL kfl/ k'u]kl5 d}n] eg]+, ækmf}hL b:tfn] dfqo:tf] k'nnfO{ cgGt sfn;Dd cfºgf] xftdf /fVg ;S5 . t/ b'Zdg======.Æ

    cWoIF xf“:g'eof] . æb'Zdg cflv/ b'Zdg g} xf] . xfdLn] To;sf]t'ngf Ps o:tf] kmf}h;“u ug{ ;Sb}gf}+ Ù h;sf] g]t[Tj sDo'lgi6 kf6L{n]ub{5 . 7Ls xf] ls xf]Og

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷59

    Zj]OlrtL hfg] af6f]df

    tft" gbL kf/ u/]kl5 xfdL s]xL lbg;Dd x\jflnªlkmªdf a:of}+ .ta xfdLn] Zj]OlrtLlt/ k|:yfg u¥of}+ . dfG5]x¿n] eg] ls xfdL Pslbgsf] ofqfkl5 Toxf“ k'Ug]5f}+ .

    xfdLn] Psflaxfg} ofqf ;'¿ u¥of}+ . cWoIF Ao:t x'g'x'GYof] .To;}n] pxf“ s]Gb|Lo sld6Lsf] ;+u7g;“u guO{ kl5 lx+8]sf d]l8sno'lg6;“u hfg'eof] . uf8{ b:tfsf] g]tf sd/]8 x' 5fª—kfcf] / dcWoIF;“u} uof}+ .

    xfdL Pp6f kxf8sf] km]lbdf k'Uof}+ Ù h;sf] 6fs'/fdf k'Ug 5 nLkf/ ug'{kg]{ lyof] . crfgs b'Zdgsf tLgj6f xjfO{ hxfh uf]tf nufP/xfdLtkm{ cfpg yfn] . xfdL l5ÌleÌ eof}+ t/ klg cufl8 al9/x\of}+ .sd/]8 x' cWoIFsf] cl3 cl3 lx+l8/x]sf lyP eg] d pxf“sf] kl5 kl5lyP“ . cWoIF af6f]df Psfu| eP/ lx+l8/xg' ePsf] lyof] . o:tf] nfUbYof]ls pxf“ s'g} pNemg ;'Nemfp“b} x'g'x'GYof] . slxn]sfxL+ dfq} 6fpsf] p7fP/xjfO{ hxfhnfO{ x]g'{x'GYof] t/ xfdL b'O{ hgf Hofb} lrlGtt x'GYof}+ .

    b'Zdgsf hxfhx¿ cfsfzdf 3'ld/x]sf lyP . tL hxfhx¿ xfdLcfO/x]sf] lbzftkm{ a9] . xfdLn] vt/faf6 s]xL /fxt s] kfPsf lyof}+ xfd|f]k5fl8af6 laikmf]6gsf] hf]8bf/ cfjfh cfof] . of] ad k8\s]sf] cfjfh xf] eÌ]s'/f d}n] tTsfn} a'em]+ .

    æcWoIF dfcf],Æ d}n] lrRofP“ / rf“8f] rf“8f] pxf“tkm{ bf}l8P“ . dclnslt klg cufl8 ga9\b} d]/f] cufl8 Pjd\ bfof“ jfof“ ad k8\lsof] .d hdLgdf ;'t]+ . cWoIF w'jf“sf] afbndf 3]l/g'eof] . d 3;|“b} p7]+ /cWoIFlt/ x]g{ yfn]+ . pxf“ x" 5fª—kfcf];“u} a:g'ePsf] lyof] . pgL 3fOt]ePsf lyP t/ cWoIFnfO{ rf]6 nfu]sf] lyPg . d]/f] z/L/df ;f; cfof] .cfºgf] cg'xf/sf] w'nf] / kl;gf k'5\b} bf}8]/ d cWoIF ePsf] 7fp“df k'u]+ .

  • 60÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    pxf“n] x"sf] 6fpsf] bafO/xg' ePsf] lyof] . x"n] b'j}xftn] k]6 ldlr/x]sflyP . pgsf] lgwf/df kl;gfsf] 7"N7"nf yf]kf b]lvPsf lyP t/ pgsf]d'vaf6 …pkmÚ ;Dd klg lg:s]sf] lyPg .

    d csdSs k/]+ . d]l8sn cb{nL bf}8b} Toxf“ cfOk'u] .ærf“8f] u/ .Æ cWoIFn] pgL;“u cg'/f]w ug'{eof], ærf“8f] logsf]

    dNxdk§L ul/b]pm .Æx"n] xft xNnfP/ c:jLsf/ u/] . æcWoIF dfcf], d]/f] hLjg

    nLnf ;dfKt x'g nflu/x]sf] 5 . cf}iflwx¿nfO{ hf]ufP/ /fVg'xf];\ . kl5sfd nfU5 . af“sL dfG5]x¿ cufl8 a9\g'5 .Æ x"sf] cg'xf/ kx]+nf] x'“b}uof] .

    æ3fp w]/} ulx/f] 5}g . ltdL lgsf] x'G5f} .Æ cWoIFn] 9f8;lbg'eof] . x"nfO{ dNxdk§L ug{ pxf“n] d]l8sn cb{nLnfO{ ;xof]uug'{eof] . To;kl5 pxf“n] aRrfnfO{ h:t} u/L x"nfO{ sfvdf /fVg'eof]/ k|]dk"j{s eÌ'eof]— æltdL 7Ls x'G5f} . c¿ s]xL ;do b'vfO{ vk .xfdL ltdLnfO{ Zj]OlrtL;Dd n}hfG5f}+ . Toxf“ s'g} 8S6/n] cf}iflw u/]kl5ltdL rf“8} g} ;~rf] eP/ xfdL dfem kms]{/ cfpg]5f} .Æ

    x"n] c:ki6 b[li6n] cWoIFnfO{ dfofk"j{s x]/] t/ ha pgn] of]yfxf kfP ls xfdLn] pgnfO{ af]s]/ nf“b} 5f}+, pgL Hofb} b'Mlvt eP .sf“k]sf] :j/df pgn] eg], æcWoIF dfcf], o;n] s'g} kmfObf x'“b}g d]/f]k]6df /ut} /ut el/Psf] 5 . dnfO{ dg'{ k/]sf]df ckm;f]r nfu]sf]5}g . ckm;f]r t o; s'/fsf] 5 ls d tkfO{+x¿;“u} pQ/L z]gzL;Ddhfg ;lSbg / Toxf“sf] cfwf/IF]q b]Vg kfp“lbg .Æ pgsf] cf“vfaf6b'O{yf]kf 6Nsg] cf“;' v:of] . Ps If0f;Dd pgsf] ;f; bAof] dfgf}+ pgsf]3f“6Ldf s]xL rLh c8\s]sf] 5 . pgL km]l/ ank"j{s af]n, æd]/f cfdf—af rLcfgdf a:g'x'G5 . ;Dej ePdf pxf“x¿nfO{ d]/f] d[To'sf] va/lbg'xf]nf .Æ

    cWoIF laNs'n r'k /xg'eof] . pxf“n] x"nfO{ RofKk ;dfTg'eof] .ætkfO{+ 7Ls x'g'x'G5,Æ d]l8sn cb{nL / d}n] x"sf] xf};nf a9fp“b}

    eGof}+ . ætkfO{+ klg xfdL;“u} pQ/L z]gzL h¿/ hfg'x'g]5 .Æ

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷61

    x"n] 6fpsf] xNnfP . æsd/]8 5g\,Æ pgn] dw'/f] :j/df d;“ueg], Æca d cWoIFsf] /IFf ug{ c;dy{ 5' . ltdLn] pxf“sf] / s]Gb|Losld6Lsf] c¿ g]tfx¿sf] /fd|f];“u /Iff ug"{ .Æ

    x"sf] cfjfh olt dw'/f] lyof] ls d}n] d'l:snn] ;'Ì ;s]+ .cGtdf w]/} sf]lz;kl5 pgn] cfºgf] lz/ p7fP/ cWoIf / xfdLnfO{Psf]xf]/f] x]g{ yfn] . sfld/x]sf] cf]+7n] of] zAb pRrf/0f u/] M æqmflGt ====lhGbf===jfb †Æ / pgn] ;w}+sf] nflu cf“vf aGb u/] .

    d]l8sn cb{nL / d}n] pgnfO{ 7"nf]—7"nf] :j/n] af]nfof}+ t/pgsf] k|f0f—kv]¿ pl8;s]sf] lyof] . xfd|F] cf“vfdf cfz'sf] e]n pln{P/cfof] .

    cWoIFn] la:tf/} x"sf] ub{gaf6 xft x6fpg'eof] / 6fpsf] la:tf/}hdLgdf /flvlbg'eof] . pxf“ p7\g'eof] . dw'/f] cfjfhdf pxf“n] dnfO{eÌ'eof]— æk5\of}/fÆ .

    d]/f] ;fydf ePsf] k5\of}/f d}n] pxf“nfO{ lbP“ . pxf“n] To;nfO{;fawfgLk"j{s km'sfpg'eof] / sd/]8 x"nfO{ 5f]lklbg'eof] .

    To; lbg xfjfsf] xn'sf emf]Ssf klg cfPg . kxf8df pld|Psf?v—la¿jfx¿ :tAw eP/ plePsf lyP . dfgf}+ o; :juL{o /0fjL/nfO{>4f~hnL ck{0f ul//x]sf 5g\ † xfdLn] cfºgf] cf“z' k'5\of}+ / pgnfO{ToxL+ uf8]/ cWoIF;“u} cufl8 a9\of}+ .

    v

  • 62÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    lxpFn] 9flsPsf] kxf8 / bnbn] d}bfg

    h"g !(#% df tft" gbL kf/ u/]kl5 xfdL Roflrg kxf8sf]km]lbdf k'Uof}+ . o; kxf8sf] uugr'DaL r'r'/fx¿ lxp“n] 9flsPsf lyP .h"g dlxgfsf] k|r08 ;"o{ c:tfO;s]sf] lyPg t/ To;sf] pi0ftf of] lxd;d"xsf] sf/0f lr;f] h:tf] nflu/x]sf] lyof] .

    xfdL of] kxf8sf] km]bLdf Pslbg cl8of}+ . kxf8 r9\g] a]nfdfnunu sdfpg] hf8f]af6 cfºgf] /IFf ug{ cWoIF dfcf]n] xfdLnfO{v';f{gL / cb'jf hDdf ug]{ ;Nnfx lbg'eof] . ef]lnkN6 laxfg} xfdL kxf8r9\g ;'¿ u¥of}+ .

    Roflrg kxf8sf] r'r'/f]n] ;"o{sf] k|sfzdf s'g} rdsbf/ t/jf/n]cfsfznfO{ 5]l8/x]sf] h:tf] b]lvGYof] . tL ;f/f r'r'/fx¿ o;/LrlDsO/x]sf lyP ls dfgf}+ Toxf“ xhf/f}+ l;;fx¿ ;hfOPsf] lyof] .To;sf] rdsn] xfd|F] cf“vf ltld{/fp“Yof] . kxf8sf] r'r'/f]df a/kmsf6'qmfx¿ vl;/x]sf lyP . Tof] Pp6f cfnf}lss b[io lyof] . o:tf] nfUbYof]ls dfgf}+ xfdL cK;/fx¿sf] b]zdf k'u]sf 5f}+ .

    ;'¿;'¿df t lxp“ Hofbf afSnf] lyPg, To;}n] xfdL To;dfly;lhn} lx+8\g ;Sof}+ . t/ sl/j aL; ldg]6 kl5 lxp“ Hofb} a9\b} uof] . olbPs kfOnf] klg c;fawfgLk"j{s prfn]df l;w} vf]+rdf v:bYof}+ /Toxf“af6 lg:sg 306f}+ nfUbYof] . olb lxp“ sd ePsf] 7fp“af6 lx+8]dfToxf“ lrKnGYof], Ps sbd cufl8 a9] tLg sbd k5fl8 k'luGYof] . cWoIFdfcf] xfd|f] cl3 cl3 lx+l8/xg' ePsf] lyof], pxf“sf] 9f8 s'k|F] ePsf]lyof], pxf“nfO{ lx+8\g ufx|f] eO/x]sf] lyof] . slxn]sfxL+ pxf“ s}of}+ kfOnfk5fl8 lrKng'x'GYof] . ta xfdLn] pxf“nfO{ xft lbP/ ;xfotf ub{Yof}+, t/xfdLnfO{ klg cfºgf k}tnf bx|F];“u 6]Sg ufx|F] eO/x]sf] lyof] . o:tf]cj:yfdf pxf“n] xfdLnfO{ alnof];“u ;dft]/ dfly tfÌ'x'GYof] . pxf“n]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷63

    skf; tu]sf] Pp6f klg sk8f nufpg'ePsf] lyPg . s]xL IF0f lx+8]kl5lxp“n] pxf“sf] vfsL kfOG6 k'/} leHof] / sk8fsf] sfnf] h'Qfdf lxp“6Nsg yfNof] . pxf“ Hofb} yfSg'ePsf] lyof] .

    o; psfnf]n] xfdL ;a}sf] bd al9/x]sf] lyof] . d 3;|“b} cWoIFglhs uP“ / eg]+ æcWoIF † of] kxf8 r9\g Hofb} sl7g 5, cfpg'xf];xfdLn] tkfO{nfO{ ;xof]u ub{5f}+ †Æ d d'l:snn] pxf“lg/ pleg ;s]+ . t/pxf“ g/f]lsOsg cufl8 a9\b} eÌ'eof]— æx'“b}g, ltdLx¿ klg TolQs}yfs]sf 5f} hlt d yfs]sf] 5' .Æ

    xfdL kxf8sf] aLrdf k'Ubf crfgs cf“wL—x'/L rNg yfNof] . kxf8sf]r'r'/fnfO{ sfnf] afSnf] afbnn] 5f]Kg nfUof] . xfjfsf] emf]Ssfn] lxp“sf 6'qmfx¿p8\g yfn] / ltgLx¿ lgb{otfk"j{s xfdL jl/kl/ 3'Dg yfn] .

    æcWoIF, lxp“ kg]{jfnf 5 .Æ d rf“8rf“8f] s]xL sbd cufl8 a9]/pxf“sf] sk8f ;dfTb} eg]+ .

    pxf“n] xfjfsf] ;fdgf ub}{ zL/ p7fP/ x]g'{eof] . æxf], rf“8}g} lxp“ kg]{jfnf 5 . xfdL tof/ x'g'k5{ .Æ pxf“sf s'/f h;} ;dfKt eP,c08f hqf cl;gfsf 8Nnfx¿ xfdLdfly ah|g yfn] . lxp“ / cl;gfsf]o; t'kmfgL ;d'Gb|df xfd|F 5ftfx¿ a]sDdf ePsf lyP . xfdLn] tTsfndf]dhfdf -d}g nufPsf] sk8f_nfO{ 5ftfsf] ¿kdf k|of]u u¥of}+ / cWoIFdfcf]nfO{ aLrdf kf/]/ pleof}+ . xfd|F] rf/}lt/ atf; o;/L rln/x]sf]lyof] dfgf} cfsfz—kftfn Ps x'“b}5 . xfdLn] dfG5]x¿sf cft+sk"0f{sf]nfxn, 3f]8fx¿sf] lxglxgfx6 / cs:dft\ lah'nLsf] eLif0f s8\s8fx6;'GYof}+ . To;}a]nf dflyaf6 Pp6f uh{g ;'lgof] .

    æ;fyLx¿ † 8l6/xg';\ † lxDdt gxfg'{;\ † 86L /xg'df g} ljho5 †Æ d}n] 6fpsf] p7fP/ dfly x]/]+ . kxf8sf] 6fs'/fdf /ftf] em08fkmx/fO/x]sf] lyof] .

    æToxf“ sf] s/fp“b} 5

  • 64÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    lxp“—x'/L h;/L crfgs cfPsf] lyof], To;/L g} crfgs zfGtklg eof] . wkSs an]sf] /ftf] ;"o{ km]l/ pbfof] . cWoIF dfcf] df]dhfdfaf6aflx/ lg:sg'eof] / lxp“n] 9flsPsf] kxf8aLr pleg'eof] . lxp“ cemklg pxf“sf] jl/kl/ 5/k:6 ePsf] lyof] . pxf“ h:tfsf] t:t}pleO/xg'eof] .

    ælsg, of] le8Gt s:tf] nfUof]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷65

    dfcf]nfO{ x]/]+ . pxf“ xfjf / lxp“;“u d'sfljnf ub}{ b[9tfk"j{s kfOnfrnfp“b} cl3 al9/xg' ePsf] lyof] . k|rf/ bnsf ;fyLn] kxf8sf]r'r'/f]af6 km]l/ lrRofP— æ;fyLx¿, kfOnf cufl8 a9fpg'xf];\ † cl3x]g'{xf];\ † lx+l8 /xg'xf];\ .Æ

    cGTodf xfdL lxp“n] 9flsPsf] kxf8sf] r'r'/f]df k'Uof}+ . rf/}lt/lxp“sf] ;]tf] k5\of}/f la5\ofOPsf] lyof] . dfG5]x¿ tLg—tLg ÷ rf/—rf/ hgfsf] ;d"xdf a;]sf lyP . s]xL dfG5]x¿ olt yfs]sf lyP lspgLx¿ cf/fd ug{ ToxL+ klN6P . ha pgLx¿n] cWoIF dfcf]nfO{ b]v],ta w]/} ;fyLx¿n] pxf“nfO{ af]nfp“b} cfP, æcWoIF, cfpg'xf];\ s]xL a]/cf/fd ug'{xf];\ .Æ

    ha cWoIFn] of] ;a b]Vg'eof], ta pxf“ tTsfn pgLx¿ glhshfg'eof] / Hofb} gd|tfk"j{s af]Ng'eof]— æ;fyLx¿, xfdL oxf“ cf/fdug{ ;Sb}gf}+ . oxf“ xfjf Hofb} sd 5 . clnslt a9L ldx]g]t u¥of}+ eg]xfdLn] tn emgf{;fy rf}yf] df]rf{ ;]gfnfO{ e]§fpg]5f}+ .Æ

    of] ;'Ìf;fy xfdL hf]l;of}+ / cJojl:yt ¿kdf le/fnf]af6 tnemg{ yfNof}+ . lzv/df k'Ubfsf] ;kmntfn] xf] jf c¿ s'g} sf/0fn] xf]crfgs dnfO{ rSs/ nfUof] . o:tf] nfUof] ls d]/f] k}tnf tnsf] cUnf]kxf8 sf“lk/x]sf] 5 . d]/f] cfºg} z/L/ d]/f] lgoGq0fdf /x]g / d a]:s/Lsf“Kg yfn]+ . d n8\v8fp“b} cWoIF dfcf]sf] cufl8 k'u]+ / af]n]+, æcWoIF,d======Æ jfSo k"/f gx'“b} d a]xf]; eP/ 9n]+ . t/ d k"0f{¿kdf a]xf];\ ePsf]lyOg . dnfO{ cWoIF dfcf]n] b'O{ xftn] ;xf/f lbP/ af]nfpg' ePsf] s'/fdnfO{ cem;Dd klg ;+emgf 5 . dnfO{ nfUof] ls d xfjfdf t}l//x]sf]5' . dnfO{ ;f; km]g{ olt ufx|f] eO/x]sf] lyof] ls d]/f] cfjfh;Ddlg:s]sf] lyPg . Ps}IF0f kl5, crfgs xfjfsf] emf]Ssfn] p7fP/ NofPsf]lxp“sf] Ps 6'qmfn] d]/f] cg'xf/df nfUof] h;n] d]/f] r]tgfzlQm kmls{of]/ d}n] cf“vf vf]n]+ . rª Zo]g—rL cflb ;fyLx¿n] dnfO{ 3]/]/ ;f]w] lsdfdnf s] xf] < cWoIF dfcf]n] klg dnfO{ ;f]Wg'eof]— æcj:yf s:tf] 5 <ca t :jf:Yo 7Ls 5 x}g

  • 66÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    cGTodf xfdL lxp“n] 9flsPsf] kxf8sf] r'r'/f]df k'Uof}+ . -k[i7 ^#_

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷67

    cWoIF dfcf]sf] v'§f kfOn} lkR5] lxp“leq;Dd wl;O/x]sf] lyof] .pxf“ k5fl8 kmsL{ kmsL{ tL ;fyLx¿nfO{ x]l//xg' ePsf] lyof] hf] cem;Ddklg r'r'/f]df k'Ug ;ls/x]sf lyPgg\ . pgLx¿ olt ;':t;':t lxl8/x]sflyP ls s'g} nfdf] ;k{ la:tf/} 3;|“b} kxf8 rl9/x] h:tf] nfUbYof] . cWoIFdfcf] pgLx¿tkm{ nuftf/ xft xNnfO/xg' ePsf] lyof] .

    xfjf t]h eO/x]sf] lyof] . cfsfzdf sfnf] afbn km]l/d8fl/O/x]sf] lyof] . d}n] cWoIF;“u} 6f“l;P/ rsf]{ :j/df eg]+, æcWoIF,tkfO{+ oxf“ /f]lsg ;Sg'x'Ì, s[kof rf“8f] cufl8 a9\g';\ .Æ

    dfly r9\g'eGbf tn cf]n{g ;lhnf] lyof] t/ of] efudf 3fdgnfUg] ePsf]n] oxf“ a9L lr;f] lyof] . xfdL ;a}n] ;'ltsf] kftnf] sk8fnufPsf lyof}+ To;}n] hf8f] eP/ nunu sf“lk/x]sf lyof}+ . d}n] sDd/dfk6'sf af“w]sf] lyP“ . o;/L lxp“n] 9flsPsf] le/fnf]df slxn] lx+8\b}, slxn]lrKn+b} / n8\b} tn cf]ln{/x]sf lyof}+ .

    s]xL IF0fkl5 rf}yf] df]rf{ ;]gfsf ;fyLx¿;“u xfd|F] e]6 eof] .pgLx¿n] em08f lnP/ lx+8]sf lyP, h;df n]lvPsf] lyof]— …pQ/ klZrdL;5\jfgdf cfwf/ IF]qsf] la:tf/ u/f}+ †Ú xfdLnfO{ o:tf] nfUof] ls xfd|F]z/L/df gof“ zlQmsf] ;+rf/ ePsf] 5 . xfd|F] dgdf pgLx¿k|lt o:tf]efj hfu[t eof] h'g efjgf w]/} nfdf] ;do;Dd la5f]8 ePsf] bfh'efOsf]e]6 x'“bf pTkÌ x'G5 .

    ha xfdL clGtd le/fnf]af6 tn cf]ln{of}+, ta d k5fl8 kms]{/dflylt/ x]/]+ . lxp“n] 9flsPsf] kxf8sf] r'r'/fdf cem klg /ftf] em08fkmx/fO/x]sf] lyof] . k|rf/s ;fyLsf] cys cfjfh xfd|F] sfgdf u'+lh/x]sf]lyof] .

    «««««««««««««««

    Roflrg kxf8af6 tn cf]n]{kl5 xfdL s]xL lbg;Dd dfcf]s'ªdfcf/fd u¥of}+ . km]l/ xfdL csf]{ Pp6f pRr lxdfnL kxf8 dª\kL kj{tr9\of}+ . xfdL pQ/—klZrdL ;5\jfgsf] Rjf]vrL gfds :yfgdf k'Uof}+,

  • 68÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    hxf“ xfdL 3f“;] d}bfg kf/ ug]{ tof/Ldf h'6\of}+ . o;kl5 xfdL km]l/ /jfgfeof}+ .

    xfdL Rjf]vrLaf6 lx+8\g ;'¿ubf{ laxfgL e};s]sf] lyof] . cfsfz;kmf lyof] . aL; nL kf/ ubf{ ub{} sfnf] afbnn] 3]¥of] / rf“8} g} kmf6km'6kfgL kg{ klg yfNof] . xfdL Pp6f o:tf] lgh{g kxf8L IF]q x'“b} lx+l8/x]sflyof}+ h'g lrq—ljlrqsf r§fgx¿n] el/Psf] lyof] . tL r'Rrf 7f8fr§fgx¿ tyf em/]sf kftklt¨/sf] y'k|F]aLr af6f]sf] lgzfgf klg lyPg .s]xL IF0fkl5 7"nf] cfjfh;lxt lah'nL rDSof] / kfgL kg{ yfNof] .kfgLsf 7"nf yf]kf tyf ?vsf s'x]sf xf“ufx¿n] xfdLdfly rf]6 k'¥ofpgyfn] . cWoIFsf] sk8f / xfd|F] sk8f klg kfgLn] lgy|'Ss leHof] .

    dWofÌ kl5 rf/ ah] g} c“Wof/f] eof] . nuftf/ d';nwf/] kfgLkl//x\of] . xfdL s'g} klg cf]t nfUg x'g] :yfgb]lv sf];f}+ 6f9f lyof}+ .cWoIFsf] nfnl6gsf] t]n klg ;lsPsf] lyof] . To; lg:k6 cGwsf/dfxfdL Ps sbd klg cufl8 a9\g ;Sb}gYof}+ . o:tf] a]nfdf xfdLnfO{aQLsf] slt cfjZostf lyof] . cWoIF Hofb} d'l:snn] af6f] 5fDb} cufl8al9/xg' ePsf] lyof] . pxf“ Hofb} ylst b]lvg'x'GYof] . of] b]v]/ d Hofb}a]r}g eP“ . clnslt ;f]Rg';\ t † c¿x¿ af; a:g] 7fp“df k'Ugf;fy;'ltxfN5g\, t/ cWoIF a}7sdf efu lng, 6]lnu|fd k9\g / b:tfj]hsf]d:of}bf tof/ kfg{df Jo:t x'g'x'G5 . jf:tjdf pxf“ slt d]xgtLx'g'x'GYof] .

    æxfdL oxf“ /f]lscf}+, cWoIFÆ d}n] k|:tfj /fv]+ .pxf“ cl8g'eof] . PsIF0f ;f]r]kl5 pxf“n] eÌ'eof]— æ/fd|F] s'/f,

    ;a}nfO{ va/ u/ .Æt/ ca xfdL ;+s6df k/]sf lyof}+ . xfd|F] rf/}lt/ kfgLsf]

    vf]lkN6fx¿, r§fg Pjd\ cGwsf/ lyof] . xfdLn] pxf“sf] nflu ;'Tg] rLhsxf“ vf]Hg] < cfºgf] a'l4sf] k|of]u u/L w]/} k|of; kZrft\ xfdL s'g}lsl;dsf] Pp6f …em'nfÚsf] lgdf{0f u¥of}+ h;nfO{ b'O{j6f xf]rf ?vx¿dfem'08\ofOlbof}+ .

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷69

    leh]sf] em'nfnfO{ :kz{ ub}{ cWoIFn] ljgf]b efjdf eÌ'eof]—æd ca Rofª;Lsf] zLtn cf]5\ofgdf ;'Tb5' .Æ

    cWoIFsf] ljgf]b efjn] xfdL ;a}nfO{ pT;flxt agfof] . haxfdL cK7]/f]df kb{Yof}+, ta pxf“sf] dgf]/~hs zAbx¿n] jftfj/0fnfO{k"0f{¿kdf ablnlbGYof] . pxf“sf] Vofn 7§fdf xfdLn] cfºgf] ysfg la;{GYof}+/ xfdLdf gof“ zlQmsf] ;+rf/ x'GYof] . xfdL s'g} klg cK7]/f];“u d'sflanfug{ tof/ x'GYof}+ .

    ha cWoIF n]6\g'eof], ta xfdLn] klg cfºgf] nflu s'g} 7fp“vf]Hg yfNof}+ . kfgL cem klg kl//x]sf] lyof] . d}n] rf/}lt/ 5fDbf Pp6f7f8f] r§fg km]nf kf/]+ . ha d}n] To; r§fgnfO{ km]l/ 5fd]+, To;df Pp6f5]b e]§fP“ . u'kmf † d /f]dflGrt eP/ ;f]r]+ . c¿ s]xL g;f]rL d To;leqk;]+ . 9\jf¨ † d]/f] 6fpsf] s]xL s8f rLhdf 7f]lSsof] . Tof] s'g} u'kmfgeP/ Pp6f ;fgf] cf]7f/ lyof] t/ of] klg Hofb} d'l:snn] e]l6Psf]lyof] . b'MvfOsf] jf:t} gu/L d To; cf]8f/df 6fpsf] 3';f/]/ sf]N6f]k/L ;'t]+ . t/ e"O{+df Toltsf kfgL lsg 5 < xftn] 5fDbf yfxf kfP“ lsd t kfgLsf] ;fgf] tnfpdf kf] ;'t]sf] /x]5' . 7Ls} 5, o;n] s]xL km/skb}{g . d}n] cfºgf] ;fdfgsf] ;fgf] kf]sf hdLgdf /fv]+ / cfºgf] z/L/nfO{jiff{af6 hf]ufpg cWoIFsf] ef“lrPsf] 5ftf k|of]u u/]+ . d]/f] 6fpsf] cemklg kfgLdf lelh/x]sf] lyof] t/ klg r§fgdf 6fpsf] /fVg] lalQs} dulx/f] lgb|Fdf k/]+ .

    d lgb|Faf6 Ao"em“bf ;"o{ pbfO;s]sf] lyof] . o;sf ls/0fx¿3gf h+unnfO{ l5rf]n]/ hudufO/x]sf lyP . 3f“6L-pkTosf_df laxfgLsf]s'lx/f] cem klg nflu/x]sf] lyof] . jiff{ /f]lsO;s]sf] lyof] . ?vx¿af6df]tL h:t} kfgLsf yf]kfx¿ 6lKs/x]sf lyP . d}n] h;} cf“vf vf]n]+, d]/f]3f“6L b'lv/x]sf] yfxf kfP“ . Tof] Pp6f crDdsf] kL8f lyof] h'g tadfqx'GYof] ha d tnlt/ x]b{y]+ . kfgL cem klg d]/f] cg'xf/df eml//x]sf]lyof] . kfgLnfO{ gfsleq k:g lbg' dfq} pQm kL8faf6 aRg] pkfP lyof] .d}n] o;nfO{ uDeL/tf k"j{s Wofg lbOg lsgls d}n] ;f]r]+ of] uDeL/ladf/L xf]Og . o;af/] xNnf ug'{ cfjZos 5}g . To;}n] s;};“u klg s]xLelgg .

  • 70÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    xfdLn] cfºgf] cleofg hf/L /fVof}+ .cWoIF dfcf] ;w}+ x/]s rLhdf Wofg /fVg'x'GYof] . dnfO{ s]xL

    c;lhnf] ePsf] s'/f ;j{k|yd pxf“n] g} b]Vg'eof] / d;“u 7§f ub}{;f]Wg'eof]— æs'/f s] xf] 5g 5fª—kmª < hlta]nf klg cfsfzlt/ lsgx]b{5f} < s] xjfO hxfhsf] vf]hLdf 5f}

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷71

    d}n] o;sf] s'g} cfjZostf 5}g eÌ' cufj} rª Zo]g—rLlx+l8xfn] .

    cg'xf/ dfly kmsf{P/ lx+8\bf nl8g] 8/ lyof] . To;}n] dnfO{arfpg cWoIFn] d]/f] xft ;dft]/ cfkm';“u} lx+8fO /xg'ePsf] lyof] .To;a]nf o:tf] nfUbYof] ls s'g} lktfn] ev{/ lx+8\g l;s]sf] 5f]/fnfO{lx+8fO/x]sf] 5 . ælk/ gu/ .Æ pxf“n] dnfO{ ;fGTjgf lb+b} eÌ'eof] .

    8fS6/ bf}8“b} cfP . pgn] d;“u la:tf/} w]/} k|Zgx¿ ;f]w], d]/f]ub{gsf] hf“r u/]/ dnd nufO lbP . s]xLIF0f kl5 g} ub{g clnslt 7Lseof] .

    æca t laNs'n 7Ls eof} xf]nf lg

  • 72÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    tL lbgx¿df pxf“n] w]/} a}7sx¿df efu lng'k/]sf] lyof] .slxn]sfxL+ oL a}7sx¿ /flt ca]nf;Dd rln/xGYof] ta pxf“n] lj>fdlagf/ftsf] clGtd k|x/;Dd klg cGo g]tfx¿;“u ljleÌ ;d:ofx¿dfly5nkmn ug'{x'GYof] . pxf“ Hofb} Ao:t eP klg cS;/ u/L dnfO{ x]g{cfpg] ug'{x'GYof] . d xtf]T;flxt ePsf] b]Vbf pxf“n] dnfO{ 3f“;] bnbnlsg kf/ ug'{k/]sf] 5 eÌ] s'/f a'emfp“b} pT;flxt ug'{x'GYof] . pxf“n] w]/}rfvnfUbf 36gfx¿ ;'gfP/ d]/f] dg axnfpg'x'GYof] .

    pxf“af6 d}n] Pp6f lktfsf] dfof kfPsf] lyP“ . d leq pxf“k|ltulx/f] xflb{s s[t1tfsf] efjgf pTkÌ x'GYof] / d}n] cfkm}nfO{ 3[0ff ug{nfu]sf] lyP“ ls lsg d o:tf] ;dodf la/fdL k/]+ < d}n] cfºgf ;fyLx¿sf]af]em c¿ a9fPsf] lyP“ / cWoIFsf] Wofg af“l8lbPsf] lyP“ .

    xfdLn] dfcf]c8\sfPdf sl/a Ps dlxgf latfof}+ . /, ;g\ !(#%sf] dWo cu:tdf xfdL ljzfn bnbn] 3f“;] d}bfg kf/ ug{sf] nflu/jfgf eof}+ h;nfO{ o; cl3 s;}n] klg kf/ u/]sf] lyPg . xfdL rfln;nL klg kf/ gub}{ aL; nLeGbf klg nfdf] h+undf k'Uof}+ . To; h+unsf?vx¿ Hofb} cUnf cUnf lyP / xf“ufx¿ klg lgs} 7"N7"nf lyP . haxfdL Toxf“ af; a:bYof}+ ta xfdLn] cWoIFsf] nflu b'O{ ?vx¿ aLrem'nf agfOlbGYof}+ . lbgdf ha xfdL Ps}l5g /f]lsGYof}+ ta cWoIFn]slxNo} klg cf/fd ug'{x'Gy]g . pxf“ a}7sdf efu lng jf ;}lgsx¿nFO{e]6\g hfg'x'GYof] . To;}n] d]l8sn cb{nL r'ª km"—5fªn] dnfO{ cf/fd ug{eGby] .

    Ps /ft d ;'lt/x]sf] lyP“ . ;}lgsx¿n] cfuf] afn]sf lyP . of]k|frLg h+undf g t r/fr'¿¨Ln] g t kz'n] g} slxNo} cfuf] b]v]sflyP . ltgLx¿ 8/fP/ crDd crDdsf cfjfhx¿ lgsfNg yfn] /3j/fx6df kv]6f km8\sfp“b} p8\g yfn] jf jl/kl/ rSs/ sf6\g yfn] .d]/f s]xL ;fyLx¿ cfuf]sf] jl/kl/ a;]sf lyP eg] s]xL ?vsf] cf8nfu]/ ulx/f] lgb|Fdf ;'t]sf lyP .

    d em'nfdf ;'lt/x]sf] lyP“ . dnfO{ km]l/ Hj/f] cfpg nfUof] . d}n]cWoIf dfcf]n] dnfO{ dfcf]c8\sfPdf lbg'ePsf] gof“ sk8f h'g pxf“nfO{

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷73

    zfob s;}n] pkxf/ lbPsf] lyof] / pxf“sf] sDan klg cf]9L /fv]sf] lyP“,t/ klg d nuftf/ sfld/x]sf] lyP“ . c¿ Ao'“emnfg\ eÌ] 8/n] d}n]cfkm"nfO{ lgoGq0fdf /flv/x]sf] lyP“ / clnslt klg s/fPsf] lyOg .dnfO{ o; s'/fsf] 8/ lyof] ls sxL+ d]l8sn cb{nL r'ª km"—5fªgAo'“lempg\ lsgeg] pgn] dnfO{ km]l/ Hj/f] cfPsf] s'/f yfxf kfPtTsfn cWoIF dfcf]nfO{ atfp“5g\ / km]l/ cWoIF dfcf] s;} u/L klgcfºgf] em'nfdf ;'Tg'x'g]5}g . d 3'“8f d'G6f] hf]/]/ ;f; bafp“b}al;/x]+ . crfgs d]/f] cufl8 Pp6f cUnf] 5fof“ b]lvof] . cWoIFdfcf] kms{g'ePsf] lyof] . d}n] v'§f tGsfpg] cys k|of; u/]+ t/ v'§flgbfPsf] lyof] , o:tf] nfUbYof] v'§f k]6;“u 6f“l;Psf] 5 . s;} u/L v'§ftGsfpg ;lsg . z/L/ d]/f] sfa'df lyPg . d nunu sfld/x]sf] lyP“/ d]/f] bf“t 6s6s alh/x]sf lyP . cWoIF glhs cfP/ em'Sg'eof] .

    æs] eof] < 5g 5fª—kmª

  • 74÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    d Ps zAb klg af]Ng ;lsg . d]/f] cf“vfaf6 cf“z'sf] wf/falu/x]sf] lyof] .

    xfdLn] cfºgf] cleofg km]l/ ;'¿ u¥of}+ . k'/fgf] h+un k5fl85f]8\of}+ / xfdL bnbn] d}bfgdf k|j]z u¥of} . xfd|F] cufl8 Ps ljzfntyf ;'g;fg bnbn] d}bfg lyof] . Toxf“ Pshgf klg dfG5] a:b}gy] . s'g}3/ klg lyPg . To; b'u{GwL kfgLdf h+unL 3f“;sf] emf8L lyof] . To;sf]sxL+ s'g} cGTo lyPg . ha xfdL Toxf“ lx+8\bYof}+ ta lxnf]df 5\ofk—5\ofksf] lg/; cfjfh lg:sGYof] . clnslt klg ;fjwfg geP v'§fbnbn leq;Dd u8\bYof] / ha sxL+ o; bnbndf v'§f u8\of] eg];fyLx¿sf] ;xfotfljgf v'§f lgsfNg d'l:sn x'GYof] . s}of}+ k6s xfd|Fv'§fx¿ lxnf]df u8] / cWoIFsf alni6 xftx¿n] xfdLnfO{ tfg]/ aflx/lgsfn] .

    Toxf“sf] df};d hf8f] lyof] / abnL eO/xGYof] . slxn] kfgLkb{Yof] t slxn] lxp“ kb{Yof] . slxn]sfxL+ t cl;gf klg kb{Yof] . xfdLn]k|To]s kfOnf prfNg Hofb} ldx]gt ug'{ kb{Yof] . cWoIF xfd|f] cl3—cl3lx+l8/xg'ePsf] lyof] . k|To]s sbd lx+8]kl5 pxf“ k5fl8 kms]{/ Hofb}lrlGtt x'“b} x]g'{x'GYof] / xfdLn] hjfkm glb+bf;Dd af]nfO/xg'x'GYof] .To;kl5 pxf“ km]l/ cufl8 a9\g'x'GYof] . xfdL yfs]sf] b]Vbf pxf“n] slxn]sfxL+syfx¿ ;'gfpg'x'GYof] t slxn] 7§f u/]/ xfdLnfO{ olt x“;fpg'x'GYof] lsxfd|F] k]6 b'Vg yfNbYof] h;n] ubf{ xfdLn] ysfO e'NbYof}+ .

    bnbn] d}bfgsf] o; sl7g kl/l:yltdf klg s;}n] …pkmÚ;Dd u/]gf}+g s;}n] s'g} u'gf;f] u¥of}+ . d}bfg kf/ ug]{ xfd|F] b[9 nIF lyof] / xfdL;“uof] k'/f ug{ ;S5f}+ eÌ] k"0f{ ljZjf; klg lyof] . jf:tjdf xfdL cWoIFdfcf]sf] ;fydf ;w}+ cfzfjfbL /xGYof}+ .

    xfd|F] kl5—kl5 ;]gfn] klg bnbn] d}bfg k|j]z u¥of] . ;}lgsx¿n]ljljw k|sf/sf sk8f nufPsf lyP . s;}n] v}/f] ;}lgs kf]zfs nufPsflyP, s;}n] ljleÌ /¨sf cf]e/sf]6 nufPsf lyP t s;}n] sDan cf]9]sflyP . s;}n] af“;sf 7"nf—7"nf 6f]k cf]9]sf lyP / s;}n] kmf6]sf] 5ftfcf]9]sf lyP . o; /¨Llj/¨L hg;d"xn] To; lghL{j ljzfn bnbn] d}bfg

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷75

    ;hLj ePsf] lyof] . pgLx¿ Psfk;df xft]dfnf] ub{} nfdf] tf“tLdfla:tf/} t/ b[9tfk"j{s cl3 al9/x]sf lyP .

    Ps lbg xfdLn] crfgs To; la/fgf] lIFlthdf Pp6f sfnf] laGb'b]Vof}+ . hlt—hlt xfdL cufl8 a9\b} uof}+, plt—plt Tof] sfnf] laGb' 7"nf]x'“b} uof] . Tof] s] rLh xf] eÌ] s'/f xfdLnfO{ yfxf lyPg . xfd|F] pT;fx a9\b}uof] . xfd|F] Xbodf cfzf knfof] . Tof] kfgocf] gfds 7fp“ lyof] .;fyLx¿sf] To;a]nfsf] v';LnfO{ zAbdf JoQm ug{ c;Dej lyof] . kfgocf]k'u]/ cWoIF dfcf] / xfdL Ps ltAatL kl/jf/sf] 3/df a:of}+ . xfd|F;fyLx¿n] To; v';Ldf cfuf] afn]/ lr;f sk8fx¿ ;'sfP .

    s]xL ;dokl5 xfdL kfzL k'Uof}+ / Toxf“ xfdLn] Pp6f ljlrqsf]b[Zo b]Vof}+ . rf}yf] df]rf{ ;]gfsf s]xL ;}lgsx¿ kl5 kms]{/ xfdLlt/ -eofgs bnbn] d}bfglt/_ la:tf/—la:tf/ cfO/x]sf lyP . of] s'/fxfdLn] a'‰g ;s]gf}+ . xfdL cfZro{rlst eP/ cWoIF dfcf];“u ;f]Wof}+,æcWoIF, logLx¿ lsg k5fl8 kmls{/x]sf 5g\

  • 76÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    No"kmfg kxf8df

    dWo ;]K6]Da/sf] Ps ;f“em xfdL nflrvcf]sf] glhs Pp6fufp“df k'Uof}+ . d}n] cWoIFnfO{ cf/fd ug{sf] nflu Pp6f cf]5\ofgnufOlbP“ . t/ ha d csf]{ sf]7fdf uP“, pxf“ t Go] ¿ª—rg, No" of—nfcf] / cGo g]tfx¿;“u ljrf/ ljdz{ ul//xg'ePsf] /x]5 . 6]andfgS;f lkm+hfOPsf] lyof] .

    nflrvcf] Ps ;fdl/s dxŒjsf] e~Hof¨ xf], h;n] ;5\jfgk|fGt / sfg;" k|fGtnfO{ hf]8\5 . pQ/L z]gzL k'Ugsf] nflu xfdLn] h'ge~Hof¨x¿ kf/ ug'{kg]{ lyof] ltgLx¿dWo] of] Ps k|d'v e~Hof¨ lyof] .dnfO{ k"0f{ ljZjf; lyof] ls cWoIF Pjd\ cGo g]tfx¿ o;}sf] af/]df5nkmn ul//x]sf lyP . To;}n] Ps zAb klg gaf]nL d kms]{/ cfP“ . To;/ft cWoIF w]/} ca]/;Dd ;'Tg' ePg .

    t/ ef]lnkN6 laxfg ldld{/]d} xfdLn] To; e~Hof¨df cfqmd0fu¥of}+ . To;nfO{ sAhf u/]kl5 klg xfdL /f]lsPgf}+, cufl8 al9/x\of}+ .

    ;]K6]Da/sf] cGtdf xfdLn] j]OZj]O gbLsf] gfsfaGbL tf]8]/No"kmfg kxf8tkm{ k|:yfg u¥of}+ .

    No"kmfg kxf8 n'ª\zfg >[+vnfsf] Pp6f efu xf] . klZrdLsfg;"sf] of] ;a}eGbf cUnf] kxf8 xf] . pQ/L z]gzL k'Ugsf] nflu kf/ug'{kg]{ kxf8x¿ dWo] of] clGtd 7"nf] kxf8 xf] . ha ;}lgsx¿nfO{ of]yfxf eof] ls pgLx¿n] of] kxf8 kf/ ug'{ kg]{5, ta pgLx¿sf] xf};nf

    a'nGb eof] .

    h'g lbg xfdL of] kxf8 kf/ ug{sf] nflu k|:yfg ug{ nfUb} lyof}+,

    cfsfzdf afbn nfu]sf] lyof] . lr;f] xfjf rln/x]sf] lyof] . rf“8} g} kfgL

    kg{ yfNof] . kxf8sf] km]lbdf k'Ubf gk'Ub} xfdL kfgLn] lgy|'Ss} leHof}+, t/

    klg xfd|F] pT;fxdf s'g} sdL cfPg .

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷77

    No"kmfg kxf8nfO{ lxp“n] 9flsPsf] Roflrg kxf8;“u t'ngf ug{

    ;ls+b}g h;nfO{ xfdLn] klxNo} kf/ ul/;s]sf lyof}+, t/ xfdLn] o;sf]

    km]lbaf6 r'r'/f]nfO{ x]bf{ of] klg sfkmL vt/gfs b]lvof] . af6f] Hofb}

    3'dfp/f] lyof] . ;'¿df xfdL ;fgf—;fgf ?vx¿sf] ;xf/fn] dfly r9\of}+,

    t/ hlt hlt r'r'/fsf] glhs k'Uof}+, Toxf“ ;'sf]sf 3f“; afx]s c¿ s]xLlyPg . To;}n] dfly r9\g Hofb} d'lZsn eof] .

    d cf}nf]sf] sf/0fn] cem klg Hofb} sdhf]/ lyP“ . dfly;Ddk'Ug sl/a tL; nLsf] cK7]/f] af6f] kf/ ug'{kg]{ lyof] . xfdLn] cfwf af6f]dfq kf/ u/]sf lyof}+ ls d]/f] ;f; km'Ng nfUof], d]/f] d'6' rf“8f] rNgyfNof] / d]/f] z/L/ kl;gfn] lgy|'Ss leHof] .

    cWoIF dfcf]n] tTsfn} d]/f] cj:yfsf] c8\sn sf6\g'eof] . haxfdL s'g} sl7g :yndf k'UbYof}+, ta pxf“n] cfºgf] dha't xftn] ;xf/flbP/ dnfO{ dfly tfÌ'x'GYof] .

    r'r'/fsf] glhs k'Ubf d]/f] nflu Ps sbd p7fpg klg sl7geof] . d]/f] 6fpsf] 3'dfpg yfNof] / z/L/ kfgLdf t}l/P h:tf] eof] .crfgs l/ª\u6f nfu]/ d n8]+ . dnfO{ b'O{ dha't xftx¿n] ;xf/flbPsf] h:tf] cg'ej eof] . cWoIF dfcf] :g]xk"0f{ :j/df rª;“u elg/xg'ePsf] lyof]— æd]l8sn cb{nLnfO{ af]nfP/ rf“8f] cf}iflw lbg" . lognfO{km]l/ cf}nf]n] ;tfPsf] 5 .Æ

    tTsfn s;}n] d]/f] d'vdf b'O{ rSsL lttf] cf}iflw /flvlbP /kfgL v'jfP . d]/f] cj:yfdf la:tf/ la:tf/ ;'wf/ x'g yfNof] . cWoIFdfcf]n] dnfO{ yfld/xg' ePsf] lyof] . rª / d]l8sn cb{nLn] dnfO{x]l//x]sf lyP . d]/f] d'6'sf] w8\sg /f]ls+b} uPsf] lyof] .

    æof] cf}nf] x}g cWoIF dfcf]Æ d rsf]{ :j/df af]n]+, æof] vfnLsdhf]/Ln] ubf{ ePsf] xf] . dnfO{ nfU5 ls d pQ/L z]gzL k'Ug ;lSbg .Æ

    æcaZo} k'Ug]5f} . lk/ gu/ †Æ cWoIFn] 9f8; lb+b} eÌ'eof] .æsl7gfOx¿df s'g} To:tf] j:t' x'“b}g h;b]lv 8/fpg' k/f];\ . lkmlqm o;s'/fsf] x'g'k5{ ls sl7gfOb]lv g8/fcf}+ . olb ltdL 8/fp“5f} eg] ltdLnfO{Tof] ;f“lRrs} eofgs nfU5 . olb ltdL Tof];“u 8/fp“b}gf}+ eg] ltdLnfO{

  • 78÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    of] clnslt klg 8/nfUbf] nfUb}g . To;sf] d'sflanf u/ . ha xfdLn]Ps k6s of] kxf8 kf/ ug]{5f}+, ta ltdL 7Ls x'g]5f} .Æ

    cWoIFsf zAbx¿n] d]/f] cfTdljZjf; km]l/ a9\of] t/ dpxf“x¿nfO{ af]em aÌ rfxÌlyP“ . ætkfO{ hf“b} ug'{;\ cWoIF dfcf],Æ d}n]eg]+ . æd PsIF0f cf/fd u/]/ rf“8} g} tkfO{nfO{ e]§fpg]5' .Æ

    ælaNs'n} x'“b}g,Æ cWoIFn] b[9tf;fy eÌ'eof] . æoxf“ xfjfdfclS;hg Hofb} sd 5 / To;dfly kfgL klg kl//x]sf] 5 . o:tf]cj:yfdf ltdL oxf“ s;/L cf/fd ug{ ;S5f} < ha;Dd xfdL of] kxf8kf/ ub}{gf}+, ta;Dd x/ xfntdf xfdL cufl8 al9/xg'k5{ rfx] h];'s}lsg gxf];\ .Æ

    cWoIF Pjd\ rªn] dnfO{ prfn] / cufl8 a9\g] sfd hf/L/fv] . cWoIF d]/f] af/]df Hofb} lrlGtt x'g'x'GYof] . d k}bn lx+8\g rfxGy]+t/ d]/f] k"/f z/L/ sfld/x]sf] lyof] / d Ps sbd rfNg klg c;dy{lyP“ .

    æltdLnfO{ hf8f] t nfu]sf] 5}g

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷79

    ha cf“vf v'Nof], ta d}n] cWoIFsf] sf]6 nufO/x]sf] kfP“ .cWoIF jiff{df pleO/x/g' ePsf] lyof], z/bsf] lr;f] xfjfn] pxf“sf]kftnf] v}/f] kmf}hL abL{nfO{ xNnfO/x]sf] lyof] . pxf“ cem klg d]/} af/]dflrlGtt b]lvg'x'GYof] t/ ca pxf“sf] cg'xf/df xNsf d':sfg b]lvgyfn]sf] lyof] . rª d]/f] nflu Ps s6f}/f kfgL NofP/ d]/f] glhs} pleP .

    of] ;a b]Vbf d]/f] z/L/df tfksf] ;+rf/ x'gyfNof] . x/fPsf]zlQm k'gM k|fKt x'gyfNof] . d pleP/ cWoIF dfcf]nfO{ Ps6sn] x]l//x]+ .d]/f] unf ca¿4 eof] .

    cWoIF Hofb} v';L x'g'ePsf] lyof] . ælsg, klxn]eGbf /fd|F]nfu]sf] 5

  • 80÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    xfdL 3/ k'Uof}+

    No"kmfg kxf8 gf3]kl5 xfdL sfg;"sf] x\j]O hfltsf] IF]qdf k'Uof}+ .x\j]O hfltsf dfG5]x¿n] xfdLnfO{ Gofgf] clejfbg u/] . xfdL hxf“ uP klgpgLx¿n] ;8ssf] b'O{ lsgf/df pleP/ :jfut u/] . xfdLnfO{ tftf] kfgLsf]Kofnf lb+b} ;f]w], ætkfO{+x¿ sxf“af6 cfp“b} x'g'x'G5 < ;fyLx¿, tkfO{+x¿yfSg'ePsf] xf]nf . clnslt tftf] kfgL lkpg';\ †Æ hab]lv xfdL ltAatLhfltsf] Onfsfdf k|j]z u¥of}+ tab]lv xfg efiffdf s'/f ug]{ dfG5]x¿ Hofb}sd e]l6Psf lyP . To;}n] x\j]O hfltsf] Onfsfdf …;fyLx¿Ú zAb ;'GbfxfdLnfO{ vf; cfTdLo nfUof] . h"nfO{df oxL af6f] eP/ uPsf] nfn;]gfsf]klRr;f}+ kmf}lh sf]/sf] ;'b[9 cg'zf;gn] pgLx¿nfO{ ulx/f] 5fk kf/]sf] s'/fkl5 dfq pgLx¿af6} yfxf kfof}+ . hlt hlt xfdL pQ/L z]gzLsf] glhsk'Uof}+, xfd|F] pT;fx a9\b} uof] / xfdLn] ;f/f ysfg Pjd\ ladf/Lx¿ la;{+b}uof}+ . dgn] of] eGYof] ls em6\k6 z]gzLsf] e"lddf k'uf}+ / cfºgf] efjL…3/ÚnfO{ rf“8f] x]/f}+ .

    Pslbg xfdL sfgz'sf] x\jfgZo]g sfp06Laf6 lx+8]/ b;f}+ nLkf/ u/L Pp6f ;fgf] 9'̈ ] 8f“8fdf k'Uof}+ . xfdL ev{/ /f]lsPsf s] lyof}+,kf“r hgf 3'“8;jf/ xfdLlt/ cfO/x]sf b]Vof}+ . pgLx¿n] 6fpsf]df ;]tf]¿dfn af“w]sf lyP / pgLx¿sf] sf“wdf aGb's em'l08Psf] lyof] . hapgLx¿ xfd|F] glhs cfP, ta xfdLn] b]Vof}+ ls pgLx¿ ;a aL; afO;jif{sf nSsf hjfgx¿ lyP . pgLx¿ kxf8sf] km]lbdf cfOk'u]/ 3f]8faf6cf]ln{P/ xfdLtkm{ cfP .

    æcWoIF dfcf] sxf“ x'g'x'G5

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷81

    æcWoIF dfcf]nfO{ Pp6f lr¶L lbg nfcf] No"n] xfdLnfO{ k7fPsf x'g\ .pxf“ sxf“ x'g'x'G5

  • 82÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    v;L, af]sf k|z:t kfOPsf lyP . To;}n] xfdLn] Pp6f 7"nf] v;L lsg]/df;'nfO{ g} /ftsf] vfgf agfof}+ .

    ha cWoIFnfO{ xfdLn] v;Lsf] v'§f 6qmofof}+, ta pxf“n] cfZro{dfGb} ;f]Wg'eof]— ælsg df;' dfq}

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷83

    km]lbdf emb{5f}+, ta xfdL P3f/f}+ k|FGtdf o;sf] dtna z]gzLdfk'Ug]5f}+ . ToxL xfd|F] cfwf/ IF]q— xfd|f] 3/ xf] .Æ

    To; ;Ldfgf 8f“8faf6 8]9 lbg lx+8]kl5 xfdL pm5L ahf/dfk'Uof}+ . Toxf“ xfdL u'kmfdf a:of}+ . xfdLn] hLjgdf klxnf] k6s To:tf]u'kmf b]v]sf lyof}+ . xfdL ca ;f]leot If]qdf k'u]sf lyof}+ .

    cWoIF dfcf] / cGo g]tfx¿ x'ª—Vj]Osf] 3'“8;jf/ ;]gfnfO{;kmfof kfg]{ af/] 5nkmn ug{ Jo:t x'g'eof] .

    xfd|f l;kfxLx¿ efjL o'4sf] sNkgfn] pQ]lht eO/x]sf lyP .æxfdL 3/ cfp“b} 5f}+ .Æ pgLx¿n] eg], æcfpm pQ/L z]gzLsf hgtfnfO{ljhosf] ¿kdf Pp6f pkxf/ lbpm“ †Æ

    Tof] dxfg\ lbg cfP/ g} 5f8\of] . xfdL Pp6f kxf8L lzv/dfcWoIF dfcf];“u} plePsf lyof}+ hxf“ xl/ofnLsf] gfd} lyPg . h;} o'4;'¿ eof], xfd|F] d]l;gug rNg ;'¿ eof] . 8/fPsf 3f]8fx¿ lxglxgfp“b}uf]nLsf] jiff{af6 aRg] sf]l;;df kxf8df otfptf bf}8g yfn] . 3f]8fx¿n]cfºgf] ;jf/nfO{ ºoflnlbP . b'Zdg l;kfxLx¿ eL/af6 tn v;] . hf]af“Rg ;s], ltgLx¿ klg Hofg arfpg efu] .

    æcWoIFÆ xfdLn] rsf]{ :j/df af]nfof}+ . æxfdL;“u b'O{j6f v'§fdfq 5g\ t/ ltgLx¿;“u rf/ v'§f ePklg xfdLn] pgLx¿nfO{ kxf8sf]rf/}lt/ eufOlbof}+ .Æ of] ;'Gbf pxf“ klg xfdL;“u lbn vf]n]/ xf“:g'eof] .

    ha ;]gf cf/fd ug{ nfu] ta xfdL cWoIF;“u} Zofzjfg uof}+hxf“ z]gzL sfg;" k|FGtLo kf6L{ sld6L tyf k|fGtLo ;f]leotsf] k|wfgsfof{no lyof] .

    xfdL Toxf“af6 lx+8\bf lxp“sf 7"nf7"nf 6'qmfx¿ kl//x]sf lyP .xfdLn] afSnf] sk8f gnufPsf] eP klg Tof] vfN6f—v'N6L ePsf] af6f]dfl3;|“b} lx+8\bf xfdLdWo] s;}nfO{ klg lr;f] nfu]sf] lyPg . xfdL Zofzjfgk'Ubf pHofnf] e};s]sf] lyof] . xfdLn] xf]xNnf aLr bdfxf Pjd\ lau'nah]sf] ;'Gof}+ . ufp“sf] k|j]z dfu{sf] Ps 5]pdf /x]sf] 7"nf] rf}/df ljzfnhg;d"x Pslqt ePsf lyP . hgtf cWoIFsf] :jfut ug{ kv]{/ a;]sf

  • 84÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    lyP . ha cWoIF dfcf] b]lvg'eof], pgLx¿ v';Ln] lrRofpg yfn] . lau'n/ bdfxfsf] cfjfhaLr eL8 bf}l8of] . dfG5]x¿ /ftf xl/of Aofg/x¿kmx/fO /x]sf lyP h;df n]lvPsf] lyof] M

    cWoIF dfcf]nfO{ :jfut 5 Ûs]Gb|Lo nfn;]gfnfO{ :jfut 5 Ûz]gzL sfg;"—lgª\Zof ;f]leot IF]qsf] lj:tf/ u/f}+ Ûzq'sf] t];|f] ‘3]/fp ug]{’ cleofg Wj:t kf/f}+ Ûlrlgof“ sDo'lgi6 kf6L{ lhGbfjfb ÛcWoIFn] Rofª;Lb]lv ;“u} Nofpg'ePsf] cw]gf]{ cf]e/sf]6

    nufpg'ePsf] lyof] . pxf“n] 6fpsf] xNnfpg'eof] / hg;d"xlt/ x]/]/xft xNnfO{ /xg'eof] . To;kl5 hg;d"xn] g]t[Tjsf aL;f}+ ;fyLx¿nfO{af6f] 5fl8lbP tf ls pgLx¿ cWoIF;“u xft ldnfpg ;s'g\ . ltgLx¿dfsd/]8 No" lr—tfg tyf kRrL;f}+ kmf}hL sf]/sf sdf08/ ZjL xfP—t'ªklg lyP . cWoIF dfcf];“u} sd/]8 rfp Pg—nfO{, t'ª kL—pm, ZjL y—nL, lng kf]—5\jL tyf Zo] rf]—rfP klg pleg'ePsf] lyof] . ltgLx¿;a}n] rf/}lt/ 3'd]/ Ps cfk;df xft ldnfP/ kl/ro u/] .

    æcWoIF dfcf]nfO{ :jfut 5 .Æ hgtfsf] xif{WjgL ;'lgof] .rf/}lt/ dfG5]x¿ 3f“6L ;'Sg] u/L lrRofpg yfn] h;n] ubf{ w/tL ;d]tsDkfPdfg eof] .

    æxfd|F] hLt eof] † xfd|F] hLt eof] † rª Zo]g—rL / d klglrRofpg yfNof}+ .

    v

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷85

    cWoIf dfcf]n] dnfO{ :s"n k7fpg'eof]

    pQ/L z]gzL k'u]kl5 xfdL rf“8} g} Toxf“ a:of}+ . Toxf“ ljljw;+u7gx¿sf] lgdf{0f u¥of}+ . xfd|f] lbgrof{ Jojl:yt ¿kn] rln/x\of] .

    ;g\ !(#^ sf] a;Gtdf Pslbg nfn;]gf Ps]8]dLsf] /fhg}ltsljefusf] ;+rfns sd/]8 df] jg—x\jf cWoIF dfcf]nfO{ e]6\g cfpg'eof] .pxf“n] sd/]8 dfcf];“u gof“ ljBfyL{x¿ egf{ ug]{ ;DaGwdf 5nkmn ug{nfUg'eof] . of] s'/fsfgLsf] bf}/fgdf cWoIfn] WofgdUg eP/ dtkm{ x]b}{eÌ'eof]— æoxf“ x]8Sjf6{/df -s]Gb|Lo sfof{nodf_ s]xL cg'ejL of]4fx¿5g\ . pgLx¿ Hofb} c;n sd/]8 x'g\ . ltgLx¿ nfdf] cleofgsf]k/LIffdf v/f] pq]sf 5g\ . ltgLx¿dWo] s]xLnfO{ k9\g lsggk7fpg]

  • 86÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    tyf cGo cg]sf}+ s'/fx¿ l;s]sf] lyP“ . t/ ;a}eGbf dxŒjk"0f{ s'/f t;Rrf sDo'lgi6 aÌ s] ug'{k5{ eÌ]s'/f pxf“sf] b}lgs hLjg tyfsfo{af6 l;s]sf] lyP“ .

    d]/f] ;+sf]r b]v]/ cWoIFn] d;“u km]l/ ;f]Wg'eof]— æs] ltdLn]lg0f{o u¥of} t

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷87

    cfpnf < gof“ ;fyLnfO{ cWoIFsf] afgLx¿ t'¿Gt s;/L yfxf xf]nf <s] pgn] xfd|f] lk|o g]tfsf] /fd|F];“u x]/ljrf/ ug{ ;Snfg

  • 88÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    zfgzL df]rf{af6 kms{g'eof] / d pxf“nfO{ e]6\g uP“ . ha d pxf“sf]sf]7fdf k|j]z u/]+, pxf“n] ;j{k|yd d]/f] k9fOsf] af/]df ;f]Wg'eof] .

    æd ca kl9/x]sf] 5}g, sfd ul//x]sf] 5' .Æ d}n] pQ/ lbP“ .æs:tf] sfd

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷89

    eÌ'k5{ . cgfjZos asas ug'{ x'“b}g . g slxNo} 3d08 ug'{x'G5 g km'lt{nufpg' g} x'G5 .Æ km]l/ pxf“n] ;f]Wg'eof]— æs] ltd|F ;fyLx¿ n]vk9 ug{l;Sb}5g\

  • 90÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    lyPg . pm Ro]—l5ª / d kfn}kfnf] pxf“sf] vfg]s'/f lsÌ hfGYof}+ / vfgfksfp“Yof}+ . ha d ahf/af6 kms{Gy]+ ta d}nf] cfºgf] gf]6a'sdft/sf/Lx¿sf] gfd n]Vby]+ . pxf“n] k/LIFfsf] nflu Tof] gf]6a's x]g'{eof]/ ;f]Wg'eof]— æs] of] ltd|F] lx;fa xf]

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷91

    cWoIf dfcf];“usf] ljbfO{

    hfkfgL cfqmd0f lj/f]wL o'4kZrft\ tL gof“ d'QmIF]qdf, hxf“gof“ lsl;daf6 sfd ug{sf] nflu hgtfn] xfd|F] k|tLIFf ul//x]sf lyP,kf6L{n] 7"nf] ;+Vofdf sfo{stf{x¿ k7fpg nflu/x]sf] lyof] . To; ;dodfd o]gfgdf ;fj{hlgs ;'/IFf ljefusf] t'ªSjfg pk -zfvf_—sfof{nok|d'v lyP“ . Ps lbg kf6L{sf] s]Gb|Lo ;+u7g ljefun] d]/f] gof“ sfdsf]af/]df 5nkmn ug{ dnfO{ af]nfof] . ha d Toxf“ k'u]+, ta To; ljefusf]Pshgf sd/]8n] dnfO{ eÌ'eof] ls kf6L{n] dnfO{ df]rf{df k7fpg]af/]df ;f]r]sf] 5 . ta dnfO{ zfgt'ª / pQ/k"j{ dWo] s'g} Ps 7fp“ /f]Hgelgof] .

    sDo'lgi6 kf6L{sf] ;b:ox¿af6 h'g dxŒjk"0f{ s'/fx¿sf] cfzful/G5, ltgLx¿dWo] Ps kf6L{sf] cfb]z kfngf ug'{ xf] . kf6L{nfO{ d]/f]cfjZostf h'g 7fp“df 5, d Toxf“ hfg t}of/ lyP“ . To;}n] of] lg0f{oug]{ lhDdf d}n] kf6L{nfO{ g} 5fl8lbP“ .

    kf6L{n] dnfO{ zfgt'ªdf sfd ug{ k7fpg] lgwf] u¥of] . d]/f] sfdw]/}k6s km]/abn eO;s]sf] lyof] t/ o; k6s d]/f] dg Hofb} czfGtlyof] . o; k6s d o]gfg 5f]8]/ Hofb} 6f9f o'4 df]rf{df hf“b} lyP“ /zfob w]/} lbg;Dd cWoIF dfcf]nfO{ b]Vg ;ls+b}g xf]nf . ha d 3/ k'u]+,ta ;a}eGbf klxn] cWoIF dfcf];“u labf lng'kg]{ s'/f d]/f] lbdfudfcfof] . To;}n] d}n] cWoIFsf] c+u/Ifs xf] l5g—x\jfnfO{ kmf]g u/]/ atfP“ls d o'4 df]rf{df hf“b}5' . To;}n] cWoIF dfcf]nfO{ e]6\g rfxG5' . s]xLIF0f kl5 xf] l5ª—x\jfn] dnfO{ atfP ls cWoIFn] ef]ln laxfg ;doldnfpg' ePsf] 5 .

    To; /ft dnfO{ k6Ss} lgb|F nfu]g . To; /ft d}n] cfºgLkTgLnfO{ cWoIFsf] af/]df w]/} s'/fx¿ atfP“ . cWoIFn] xfdLnfO{ s;/L

  • 92÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    lzIFf lbg'x'GYof], s;/L xfd|F] x]/ljrf/ ug'{x'GYof], ====== cWoIFsf] hLjgslt ;fwf/0f 5 / pxf“ kf6L{ / hgtfk|lt slt akmfbf/ x'g'x'G5 ======o;/L xfdL ldld{/] pHofnf] x'“bf;Dd s'/f ul//x\of}+ .

    ef]lnkN6 laxfg gf:tf ugf{;fy d cfºgL kTgL / Ps jif{sL5f]/LnfO{ lnP/ lx8]+ . ha xfdL Roflkmª k'Uof}+ hxf“ cWoIf dfcf] a:g'x'GYof],ta pxf“sf c+u/Ifs xf] l5ª—x\jfn] eg], æcWoIF dfcf] laxfg}b]lvclkm;df tkfO{+x¿sf] k|tLIFf ul//xg'ePsf] 5 .Æ

    xfdL p;sf] kl5—kl5 cf“ugdf uof}+ . cWoIF dfcf]sL kTgLsd/]8 Rofª lrª xfd|F] :jfut ug{ aflx/ lg:sg'eof] . pxf“n] xfdL;“uxft ldnfpg'eof] / d]/L 5f]/LnfO{ sfvdf lng'eof] . cWoIF dfcf]xfdLnfO{ e]6\g cfpg'eof] . pxf“n] v's'nf] sk8f nufpg' ePsf] lyof] .pxf“ klxn] eGbf Hofb} x[i6—k'i6 b]lvg' ePsf] lyof] . d}n] pxf“nfO{ ;nfdu/]+ . pxf“n] xfdLnfO{ cfºgf] a}7s sf]7fdf n}hfg'eof] . ha xfdL a:of}+,ta pxf“n] ;f]Wg'eof]— æsxf“ hf“b} 5f}

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷93

    sfod /fVg'k5{ .Æ s'/fsfgL ubf{ ub}{ pxf“n] xf] l5ª—x\jfnfO{ af]nfpg'eof] .pgn] b'O{ Kofs]6 la:s'6 / s]xL df;' lnP/ cfP . oL ;fdfgx¿ dnfO{lb+b} pxf“n] eÌ'eof]— ltdL ca hf“b} 5f} . ltdLnfO{ lbg d;“u s'g} /fd|F]j:t' 5}g, t/ klg ofqfdf aRrfsf] nflu oL rLh n}hfpm .Æ d}n] Pp6f;fgf] gf]6a's lgsfn]+ / pxf“nfO{ eg]+, æcWoIF dfcf], d tkfO{+;“u la5f]8x'“b}5', s] tkfO{n] d]/f] nflu gf]6a'sdf s]xL n]lvlbg'x'G5

  • 94÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    sd/]8 5g 5fª—kmª, d]xgtk"j{s sfd u/ Û kf6L{ tyf hgtfk|lt jkmfbf/

    xf]pm Û d ltd|f] ;kmntfsf] sfdgf ub{5' Ûdfcf] T;]t'ª

    !& d], !($^5g 5fª—kmªsf] gf]6a'sdf cWoIf dfcf]sf] c6f]u|fkm . -k[i7 (!_

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷95

    sfo{df nfu]sf] xf]pm“, d x/–xd]zf oxL ;f]Rb5' ls d clxn] klg cWoIFdfcf]sf] ;fyd} 5' . ha d pxf“sf] af/]df ;f]Rb5', d]/f] zlQm Pjd\cfTdljZjf; a9\5 . pxf“sf] kmf]6f] / pxf“n] labfO ;Gb]z n]Vg'ePsf]gf]6a's cfh klg d;“u} /fv]sf] 5' . d ;“w} To;/L g} sfd ug]{5' h;/Lpxf“n] eÌ'ePsf] lyof] . d cfºgf] sfd d]xgtk"j{s ug]{5' / kf6L{ Pjd\hgtfk|lt ;“w} akmfbf/ /xg]5' .

    v

  • 96÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷97

    kl/lzi6x?

  • 98÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷99

    kl/lzi6 ! M

    ;'vb :d[ltx¿

    o]gfgdf cWoIF;“u labf ePsf] cfh afx| jif{ eO;s]sf] 5 . !&d], !($^ sf] lbg dnfO{ cem klg ofb 5 . zfgt'ª k|:yfg ug'{ cuf8Ld pxf“;“u labf lng hf“bf pxf“;“u /fd|F] s'/fsfgL ePsf] lyof] .

    æ/fd|F], To;f] eP ltdL ca zfgt'ª hf“b} 5f}

  • 100÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    lr¶L n]lvlbg'x'GYof] . d';nwf/] jiff{sf] /ftdf ;+rflnt cleofgx¿dfcfkm}n] nfnl6g p7fP/ xfdLnfO{ af6f] b]vfpg'x'GYof] tf ls xfdL sxL+gv;f}+ . Ps clj:d/0fLo 36gf dnfO{ cem klg ;Demgf 5 . No"kmfgkxf8 kf/ ubf{sf] ;dodf d s}of}+ lbg;Dd cf}nf] Hj/f]n] kLl8t lyP“ .To;a]nf d Hofb} sdhf]/ ePsf] lyP“ . kxf8sf] 6fs'/fdf gk'Ub} d a]xf];eP/ n8]+ . cWoIFn] cfºgf] u/d cf]/esf]6 sf9]/ dnfO{ nufO{ lbg'eof]/ cfkm" lr;f] xfjfdf kftnf] sk8f nufO/xg'eof] .

    d]/f] zf/Ll/s ;'v ;'ljwfsf] t'ngfdf /fhg}lts lzIFfdf pxf“n]a9L Wofg lbg'x'GYof] . ;g\ !(#^ sf] km]a|'c/Ldf nfn;]gf Ps]8dLdf hfg]a]nf ha d pxf“;“u labf lng uP“ ta pxf“n] uDeL/tf;fy dnfO{eÌ'eof]— æcWoog ug'{ Hofb} /fd|F] s'/f xf] t/ cWoog s'g} kb k|fKt ug{geP/ hgtfsf] nflu clws sfd ug]{ of]Uotf k|FKt ug{sf] nflu x'g'k5{ .cWoogsf] qmddf cjZo} klg s]xL sl7gfOx¿sf] ;fdgf ug'{knf{ . t/ha;Dd ltdLleq hgtfsf] ;]jf ug]{ efjgf /xG5 ta;Dd ltdL ;a}sl7gfOx¿dfly ljho kfpg ;S5f} .Æ

    h'g lbgx¿df d}n] o]gfg ;fj{hlgs ;'/IFf ljefudf sfdul//x]sf] lyP“, To;a]nf d lszf]/ g} lyP“ . dnfO{ km';{b ldNgf;fy cWoIFsxf“ uP/ lbn vf]n]/ s'/fx¿ uy]{+ . tL lbgx¿df d}n] kb / k|lti7fnfO{Hofb} dxŒj lbGy]+ . rf/ jif{eGbf a9L lgb]{zssf] ¿kdf sfd u/]kl5 dkbf]Ìltsf] xsbf/ x'G5' eÌ] d]/f] ;f]rfO lyof] . Ps k6s d}n] cWoIF;“u;f]w]+, æcWoIF dfcf], d cem slt lbg;Dd lgb]{zs g} alg/xg'k5{

  • nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy ÷101

    jif{x¿df ha Ps kbaf6 csf]{ kbdf d]/f] ;¿jf eof], d}n] x/]s 7fp“dfs'g} JolQmut nfe kfpg] cfzfljgf a8f] pT;fxk"j{s sfd u/]+ lsgeg]d}n] cWoIFsf tL zAbx¿nfO{ cfºgf] nIF jfSo Pjd\ k|]/0ff—;|f]t agfPsf]5' .

    cWoIF dfcf];“u 5'l§Psf] klg afx| jif{ eO;Sof] . d k|foMh;f]pxf“;“u e]6 ug{ nfnlot /xG5' . o'4sf jif{x¿df b'Zdgn] d'QmIF]qx¿nfO{5'6\ofPsf] lyof] . To;a]nf cfpg hfg sl7g lyof] . d}n] pxf“nfO{ lr¶Ldfq k7fpg ;Sy]+ . /fi6«JofkL ljho kZrft\ k]lsªdf uP/ pxf“nfO{ e]6ug]{ tLj| OR5f lyof] . t/ sfddf cNem]sf] sf/0fn] d}n] cfºgf] OR5f k"/fug{ ;lsg .

    km]a|'c/L !(%# sf] Pslbg d gfglsªsf] kmf}hL 6«]lgª sIFfdfefu lnO/x]sf] lyP“ . dnfO{ g]t[Tjsf/L ;fyL / ;xofqLx¿nfO{ labf ug{hfg'kg]{ cfb]z cfof] . ha dnfO{ yfxf eof] ls Tof] g]t[Tjsf/L ;fyL c¿sf]xL geP/ cWoIF dfcf] cfkm} x'g'x'G5, ta d]/f] v';Lsf] s'g} ;Ldf/x]g . ha cWoIFn] xfdL cufl8af6 hf“b} ;nfdL u|x0f ug'{eof] /ugaf]6 -n8fs' 8'̈ f_df a:g'eof] / lsgf/df plePsf] eL8nfO{ xftxNnfP/ labf ug{'eof] ta Tof] eL8nfO{ lrb}{ bf}8]/ cWoIF;“u b'O{rf/ s'/fu/f}+ h:tf] nfUof] . lgZro g} d o;f] ug{ ;lSbgy]+ . 8'̈ f la:tf/ la:tf/aGb/ufxaf6 lg:s]/ cf]em]n x'“b} uPsf] x]g'{ afx]s d c¿ s] g} ug{ ;Sby]+/ †

    s]xL ;dokl5 ha ;}Go clwsf/Lx¿nfO{ 5'§L ldNg] eof], tad k]lsª uP/ cWoIF dfcf]nfO{ e]6\g] nfdf] ;dob]lvsf] cfsf+IFfnfO{ k"/fug]{ tof/Ldf nfu]+ . o;/L 5'§Lsf] /fd|F];“u pkof]u ug]{ ljrf/ u/]+ .

    ta d]/f] hLjgdf Pp6f ;'vb\ 36gf 36\of] . of] d]/f] nflu Pp6fdxfg\ pT;j lyof] . ( cu:6, !(%* sf] s'/f xf] . d zfgt'ª k|FGtsf]lrgfgdf ;]gfsf] kf6L{ ;Dd]ngdf efu lnO/x]sf] lyP“ . cWoIF dfcf]k|ltlglwx¿nfO{ e]6\g cfpg'eof] . ha d}n] pxf“ sf/af6 pq“b} u/]sf]b]v]+, ta d]/f] v';Lsf] ;Ldf /x]g . dnfO{ kSsf ljZjf; lyof] ls o;

  • 102÷ nfdf] cleofgdf cWoIf dfcf]sf ;fy

    k6s cjZo g} pxf“nfO{ e]6]/ s'/f ug{ ;Sg]5' . ha pxf“ xfdL;“u kmf]6f]lvRg a:g'eof] ta d]/f] Aof