1

ΕκδοτικόΠρόγραμμα|Φθινόπωρο2020

ΜΕΛΕΤΕΣ–ΔΟΚΙΜΙΑ–ΜΑΡΤΥΡΙΕΣNiallFerguson|Ηπλατείακαιοπύργος.Δίκτυα,ιεραρχίεςκαιηπάληγιαπαγκόσμιαισχύΜετάφραση:ΧρήστοςΓεμελιάρης

Σειρά:ΝΕΟΤΕΡΗΚΑΙΣΥΓΧΡΟΝΗΙΣΤΟΡΙΑ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020 Ηιστορίακατάτομεγαλύτερομέροςτηςείναιιεραρχική:έχεινακάνειμεαυτοκράτορες,προέδρους, πρωθυπουργούς και στρατάρχες· με κράτη, στρατούς και εταιρείες· μεεντολέςαπόψηλά.Ακόμηκαιη ιστορία«απότακάτω»αφοράσυνήθωςσυνδικάτακαιεργατικά κόμματα. Μήπως όμως αυτό συμβαίνει επειδή οι ιεραρχικοί θεσμοίδημιουργούντααρχείασταοποίαστηρίζονταιοιιστορικοί;Μήπωςχάνουμεέτσιαπ’ταμάτιαμαςταάτυπα,πολύλιγότερομελετημένακοινωνικάδίκτυαπουείναιοιαληθινέςπηγέςεξουσίαςκαιδυνάμειςαλλαγής;Ο21οςαιώναςχαιρετίστηκεωςηΕποχήτωνΔικτύων.Ωστόσο,όπωςυποστηρίζειεδώοΝηλΦέργκιουσον,ταδίκτυαήτανπάνταανάμεσάμας,απότηδομήτουεγκεφάλουώςτην τροφική αλυσίδα, από το οικογενειακό δέντρο μέχρι τον ελευθεροτεκτονισμό. Σεολόκληρη την ιστορία, ιεραρχίες εγκατεστημένες σεψηλούςπύργους ισχυρίζοντανπωςκυβερνούν, συχνά όμως η πραγματική εξουσία βρισκόταν πιο κάτω, στην πλατεία της

πόλης.Διότιταδίκτυαέχουντηντάσηνακαινοτομούν.Καιμέσααπόταδίκτυαδιασπείρονταιεπαναστατικέςιδέες.Τοότιοισυνωμοσιολόγοιαρέσκονταιναφαντασιώνουνγύρωαπότέτοιαδίκτυαδενσημαίνειπωςδενυπάρχουν.Από τις λατρείες της αρχαίας Ρώμης μέχρι τις δυναστείες της Αναγέννησης, από τους πατέρες του έθνους μέχρι τοΦέισμπουκ,τοβιβλίοεξιστορείτηνάνοδο,τηνπτώσηκαιπάλιτηνάνοδοτωνδικτύων,δείχνονταςπώςηθεωρίατωνδικτύων–έννοιεςόπωςσυσταδοποίηση,βαθμοίδιαχωρισμού,αδύναμοιδεσμοίκαιμεταβατικέςφάσεις–αλλάζει τοντρόποπουκατανοούμετοπαρελθόνκαιτοπαρόν.ΑνΗεξέλιξη του χρήματος έθεσε τη Γουόλ Στριτσε ιστορικήπροοπτική,Ηπλατεία και οπύργος κάνει το ίδιο για τηΣίλικονΒάλεϊ.Προβαίνειδεσεμιατολμηρήπρόβλεψηγιατιςιεραρχίεςπουθααντέξουναυτότονέοκύμαδικτυακήςανατροπής–κιεκείνεςπουθαπέσουν.«Μιαελκυστική,προκλητικήιστορίατωνδικτύων(καιτωνσχέσεώντουςμετιςιεραρχίες)απότουςαρχαίουςχρόνουςμέχριτηνεφεύρεσητουτύπουκαιμέχριτηνπανταχούπαρουσίατουπροσωπικούυπολογιστή.Σεμιακλίμακακιέναεύροςπουκόβουντηνανάσα,Ηπλατείακαιοπύργοςεφαρμόζειδιαγνώσειςτηςθεωρίαςτωνδικτύωνσεθέματαόπωςηαποικία τωνΠορτογάλωνστοΜακάου, η “κατάκτηση” των Ίνκας, ηΜεταρρύθμιση, ο Διαφωτισμός, ηΑμερικανικήΕπανάσταση, η Βιομηχανική Επανάσταση, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, η σταλινική τρομοκρατία, ο ΔεύτεροςΠαγκόσμιοςΠόλεμος,ηπτώσητηςΣοβιετικήςΈνωσης,ηίδρυσητηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςκαιηΜεγάληΎφεσητου2008-2009.»—PITTSBURGHPOST-GAZETTE«Έχειτοχάρισμανακάνειταπροπολλούπερασμέναγεγονότατόσογλαφυράκαιχειροπιαστάόσοοιβραδινέςειδήσεις… Είτε περιγράφει το απροσδόκητα αναποτελεσματικό δίκτυο των μυστήριων Ιλλουμινάτι του 18ου αιώνα, πουσυνεχίζουν να απασχολούν αλλοπρόσαλλους συνωμοσιολόγους, είτε το εντυπωσιακά αποτελεσματικό δίκτυοκατασκόπων που δούλευαν για τους Σοβιετικούς στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, ο Φέργκιουσον καταφέρνει νααφηγηθείμιακαλήιστορίααλλάκαινααναδείξειτιςσυγκεκριμένες ιδιότητεςπουκινούνπετυχημέναδίκτυα.»—THENEWYORKTIMES«Μας θυμίζει ότι το κοινωνικό δίκτυο δεν ξεπήδησε ολοκληρωμένο από το μυαλό του Μαρκ Ζούκερμπεργκ· είναιμάλλονμιαδιαρκήςδύναμησταανθρώπιναπράγματα,πουπροσφέρειένανκαινούργιοφακόγιαναδούμετοπαρελθόνκαιτοανησυχητικόπαρόν.»—SANFRANCISCOCHRONICLE

«ΗευφυΐακαιτομπρίοτουΦέργκιουσονθακάνουναυτήτηναριστοτεχνικήεπανεξέτασητηςιστορίαςναέχειαπήχησηγιαπολλάχρόνια.»—GUARDIAN«ΤασύντομακεφάλαιάτουείναιδιαυγήστιγμιότυπαμιαςπαγκόσμιαςιστορίαςΠύργωνκαιΠλατειών,γεμάταγνώσειςπου ξετυλίγονται με χάρη …Μπορείτε να καταπίνετε ένα κεφάλαιο το βράδυ πριν τον ύπνο και τα όνειρά σας θαπλημμυρίζουνμεσκηνέςαπόΤο κόκκινο και τομαύρο του Σταντάλ, τονΝαπολέονταή τονΚίσινγκερ. Σε τετρακόσιεςτόσεςσελίδεςθαέχετεανεφοδιάσειτομυαλόσας.Κάντετο.»—THEWALLSTREETJOURNAL«Φωτίζει λαμπρά τον μεγάλο αγώνα εξουσίας μεταξύ δικτύων και ιεραρχιών που μαίνεται στον κόσμο σήμερα. Ωςμηχανικός λογισμικού βουτηγμένος στη θεωρία και την πρακτική των δικτύων, εντυπωσιάστηκα βαθύτατα από τιςδιαγνώσειςτουβιβλίου.ΗΣίλικονΒάλεϊχρειαζότανέναμάθημαιστορίαςκαιοΦέργκιουσοντοέδωσε.»—EricSchmidt,ΕκτελεστικόςΠρόεδροςτηςAlphabet,μητρικήςεταιρείαςτηςGoogle

2

PeterFrankopan|Οιδρόμοιτουμεταξιού.ΜιανέαιστορίατουκόσμουΜετάφραση:ΓιάννηςΒογιατζής|ΣειράΝΕΟΤΕΡΗΚΑΙΣΥΓΧΡΟΝΗΙΣΤΟΡΙΑ|α'έκδοσηΝοέμβριος2020

ΗπεριοχήπουσυνδέειτηνΑνατολήμετηΔύσηήτανπαλιάτοκέντροτουκόσμου:εκείόπουγεννήθηκανκαιρίζωσανοιυψηλοί πολιτισμοί και οι μεγάλες θρησκείες, όπου ανταλλάσσονταν κάθε λογής αγαθά και εξαπλώνονταν γλώσσες,ιδέεςκαιασθένειες,όπουκερδίζοντανκαιχάνονταναυτοκρατορίες.ΟιΔρόμοιτουΜεταξιούδενήτανκάποιαεξωτικάπεράσματακαισημείασυνάντησης,αλλάδίκτυαπουσυνέδεανμεταξύτουςηπείρουςκαιωκεανούς.Αποτελούσαν–κιαποτελούνακόμη–τοκεντρικόνευρικόσύστηματουκόσμου.

Στηνέαεποχήπουαναδύεται,ηπεριοχήαυτήδεσπόζει καιπάλιστηδιεθνήπολιτική, τοπαγκόσμιοεμπόριοκαι τηνοικουμενικήκουλτούρα.ΚαθώςοιγραμμέςτηςανταλλαγήςκαθρεφτίζουνεκείνεςπουδιέσχιζανγιαχιλιετίεςτηνΑσία,οιΔρόμοιτουΜεταξιούέρχονταιξανάστοπροσκήνιο.

Αντλώντας από ένα απίστευτο φάσμα πηγών (ελληνικές, λατινικές, γαλλικές, ιταλικές, γερμανικές, ολλανδικές,ισπανικές,πορτογαλικές,ρωσικές,αραβικές,τουρκικές,περσικές,εβραϊκές,κινεζικές…),τοβιβλίοπροσφέρειμιανέακαιρηξικέλευθηαποτίμησητηςπαγκόσμιαςιστορίαςαπότηναρχαιότηταώςσήμερα.

Έγραψανγιατοβιβλίο:«Όχιμόνο τοπιοσημαντικόβιβλίο ιστορίαςπουέχει γραφτεί εδώκαι χρόνια· τοπιοσημαντικόεδώκαιδεκαετίες…ΌποιοςθέλεινακαταλάβειτονκόσμοθαπρέπειναδιαβάσειτονΦράνκοπαν.»-BERLINERZEITUNG

«Σχεδόν όλοι οι ιστορικοί ελπίζουν να προσφέρουν μια διαφορετική θεώρηση στους αναγνώστες τους, αλλά λίγοιμπορούν–καιίσωςακόμηλιγότεροιθατολμούσαν–ναγράψουνμιανέαιστορίατουκόσμου.»-HISTORYTODAY

«Τοπιο διαφωτιστικό βιβλίο της χρονιάς… Έναυγιέςαντίδοτοστις ευρωκεντρικέςαφηγήσεις της ιστορίας.» -TIMESLITERARYSUPPLEMENT,ΒιβλίοτηςΧρονιάς«Ένασυναρπαστικόταξίδισταπερίπου2.500χρόνιααπότηναρχαίαΠερσίακαιτονΜέγαΑλέξανδρομέχριτιςμέρεςμας…ΟΦράνκοπανέχειμεταπλάσειτηνπαγκόσμιαιστορία–τηνκουλτούρα,τηνπολιτική,τηθρησκεία,τηνοικονομία–ωςμιαενιαίασυνεκτικήαφήγηση,πουδενείναιμάλισταεπικεντρωμένηστηνανάπτυξητουΔυτικούπολιτισμού...Ανθέλει να διαβάσει κανείς μια σύγχρονη επισκόπηση της παγκόσμιας ιστορίας, από εδώ πρέπει να αρχίσει.» -ASIANREVIEWOFBOOKS«ΈναςΗρόδοτοςτου21ουαιώνα…Τοβιβλίοανταποκρίνεταιστηναξίωσήτουνααποτελέσειμιανέαιστορίατουκόσμουχάρηστηναλλαγήγεωπολιτικούπαραδείγματος.»-IRISHLEFTREVIEW«Αφήνεικανείςαυτότοβιβλίοπεισμένοςότιηπολυδιάστατηιστορίατωνδρόμωντουμεταξιούαξίζειμιακεντρικήθέσηστηνπροσπάθειανακαταλάβεικανείςτιςρίζεςτουνεότερουκόσμου.»-FOREIGNAFFAIRS«ΗαφήγησηαναπροσανατολίζειτηγεωπολιτικήπυξίδακαθώςηισχύςμετατοπίζεταιξανάστηνΑνατολή.»-FOREIGNPOLICY«ΣεμιαεποχήπουοιΚινέζοι,μετηνπολιτική“μίαζώνηέναςδρόμος”,ανοίγουνέναννέοΔρόμοτουΜεταξιούμέχριτηΜεσόγειο,τοβιβλίοαυτόείναιθεμελιώδες.»-PROSPER«Έναθαυμάσιοβιβλίοπουαναπροσανατολίζειτουςχάρτεςμας–καιταμυαλάμας…ΗκαλύτερηπεριγραφήτηςπνευματικήςκληρονομιάςτηςΚεντρικήςΑσίαςπουδιαθέτουμε.»-PROSPECT«Έναςεμπνευσμένοςοδηγόςστοταξίδικατάμήκοςτωνδρόμωνπουμετέφερανμετάξια,σκλάβους,ιδέες,θρησκείεςκαιασθένειες,καιαπότουςοποίουςμπορείνακρέμεταισήμερατοπεπρωμένοτουκόσμου.»-VANITYFAIR«Οι Δρόμοι του Μεταξιού αμφισβητούν τις στενόμυαλες ευρωκεντρικές θεωρήσεις της ιστορίας … Καλογραμμένο,διασκεδαστικό,ανησυχητικόκαισυναρπαστικόσαναστυνομικόμυθιστόρημα.»-SVENSKADAGBLADET«Σεβάθοςμελετημένηδημόσιαιστορίαστηνπιοαναζωογονητικήμορφήτης…ΗεκπληκτικήαφθονίατωνπληροφοριώντουΦράνκοπανπροσφέρειμιαπαμφάγααπόλαυσηκαιοιλεπτομέρειέςτουςπροσθέτουνχρώμακαιιδιαιτερότηταστοκείμενότου…Έναγενναίο,ανεπαίσθηταπροσωπικόεγχείρημαεμπνευσμένηςφιλοδοξίαςκαιεπικήςπροοπτικής,γεμάτοαπροσδόκητεςσυσχετίσεις.»-THENEWYORKREVIEWOFBOOKS

«“Ονειρευόμαστανμιαιστορίατουκόσμου”.Είναιεπιτέλουςεδώ.»-LEPOINT

3

IanKershaw|Roller-Coaster.Europe,1950-2017(εκκρεμείηαπόδοσητουτίτλουσταελληνικά)Μετάφραση:ΜενέλαοςΑστερίου

Σειρά:ΝΕΟΤΕΡΗΚΑΙΣΥΓΧΡΟΝΗΙΣΤΟΡΙΑ [...]Καμιάευθύγραμμηεξέλιξηδενπεριγράφεικαταλλήλωςτηνπολυπλοκότητατηςευρωπαϊκήςιστορίαςμετάτο1950.Είναι μάλλον μια ιστορία στροφών και καμπών, ανοδικών και καθοδικών κινήσεων, ρευστότητας και αλλαγών,μετασχηματισμού με μεγάλη και επιταχυνόμενη ταχύτητα. Η πορεία της Ευρώπης μετά το 1950 θυμίζει τρενάκι τουλούναπαρκ, είναι μιαπορεία συνεχώναπότομωνανόδων και καθόδων, γεμάτη εξάψεις καιφόβους. Αυτό το βιβλίοστοχεύει να δείξει πώς και γιατί αυτές τις δεκαετίες η Ευρώπη περνούσε απότομα από τη μια εποχή μεγάληςανασφάλειαςστηνάλλη.

Απότονπρόλογοτουβιβλίου

ΧριστίναΚουλούρη|Φουστανέλεςκαιχλαμύδες.Ιστορικήμνήμηκαιεθνικήταυτότητα1821-1930Σειρά:ΝΕΟΤΕΡΗΚΑΙΣΥΓΧΡΟΝΗΙΣΤΟΡΙΑ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

Ξεκινώνταςαπότο1821,γενέθλιαπράξητουσύγχρονουελληνικούκράτους,καιφθάνονταςστο1930,ότανγιορτάζεταιηεπέτειοςτωνπρώτωνεκατόχρόνωνανεξαρτησίας,τοβιβλίοαυτόαναλύειτιςπολιτισμικέςπρακτικές μέσω των οποίων αναπαριστάνεται, σκηνοθετείται, επιτελείται και«καταναλώνεται» το παρελθόν στον δημόσιο χώρο. Πρόκειται για μια κοινωνική καιπολιτισμικήιστορίατηςμνήμηςκατάτονπρώτοκρίσιμοαιώνατουελληνικούκράτους,ότανδιαμορφώνεται ο Κανόνας της ιστορικής μνήμης που ορίζει και στηρίζει την εθνικήταυτότητα. Ο τρόπος που θυμόμαστε σήμερα την Ελληνική Επανάσταση, το πάνθεον τωνηρωικώνμορφών,ησχέσηαρχαίαςκαινέαςΕλλάδαςκαιηθέσητουΒυζαντίουσυνδέονταιμετόπουςμνήμης,υλικούςκαισυμβολικούς,πουοικοδομήθηκανεκείνητηνεποχή.

Πώςηελληνικήκοινωνίααπομνημόνευσετοπρόσφατοκαιτοαπώτεροπαρελθόντης–τηνΑρχαιότητα,τοΒυζάντιο,τηνΕλληνικήΕπανάστασηκαιτην«πολεμικήδεκαετία»1912-1922;Πώς η πολιτισμική μνήμη συνδέθηκε με τις πολεμικές εμπειρίες (νίκη ή ήττα, μαζικόςθάνατος και πένθος, ήρωες και μάρτυρες); Πώς η νοηματοδότηση και η ερμηνεία του

παρελθόντοςέγιναναντικείμενοδιαπραγμάτευσηςκαισύγκρουσηςανάμεσασετοπικέςκαικοινωνικέςομάδες;

Μεέμφασηστηνεπιθυμίατωνανθρώπωννα«δουν»καινα«βιώσουν»τοπαρελθόν,ημελέτηαξιοποιείέναμεγάλοεύρος πηγών όπως ελαιογραφίες, λιθογραφίες, φωτογραφίες, μνημεία (ανδριάντες, προτομές, μνημεία πεσόντων),τελετές μνήμης και εθνικές επετείους, σκηνοθετημένα ιστορικά δρώμενα, tableaux vivants, αναβιώσεις αρχαίουδράματος και αρχαίων εθίμων, παρελάσεις και λαϊκά εμπορικά θεάματα. Η δραματοποίηση της ιστορίας και ηενσυναίσθηση,ηεπιδίωξητηςαυθεντικότηταςμέσωτηςαληθοφάνειαςκαιεντέλειηπαραπλάνησηκαιηψευδαίσθησηπροσεγγίζονταιωςστοιχείαμιαςνεωτερικήςιστορικήςσυνείδησηςπουαναδύεταισχεδόνταυτόχρονασεολόκληρητηνΕυρώπη.

ΓιάννηςΜηλιός|1821:ΙχνηλατώνταςτοΈθνος,τοΚράτοςκαιτηΜεγάληΙδέαΣειρά:ΝΕΟΤΕΡΗΚΑΙΣΥΓΧΡΟΝΗΙΣΤΟΡΙΑ|α’έκδοσηΝοέμβριος2020

ΗΕλληνικήΕπανάστασηπροκηρύχθηκεστις24Φεβρουαρίου1821στιςημιαυτόνομεςαπότηνΥψηλήΠύληΗγεμονίεςτηςΜολδαβίας και της Βλαχίας, δηλαδή στη σημερινή Ρουμανία, από τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας ΑλέξανδροΥψηλάντη.ΗεπίσημηεξιστόρησητηςΕπανάστασης,πουεξαίρειπάντατησυμβολήτηςΦιλικήςΕταιρείας,παρακάμπτει,συνήθωςμεμιασύντομηαναφορά, ταγεγονόταστηΜολδαβίακαιΒλαχίακατάτηνπερίοδοΦεβρουαρίου-Σεπτεμβρίου1821.Μάλιστατοελληνικόκράτος,απότο1838έωςσήμεραγιορτάζειτηνέναρξητηςΕπανάστασηςτην25ηΜαρτίουκάθεέτους(ημέραεορτασμούτου«ΕυαγγελισμούτηςΘεοτόκου»απότηνορθόδοξηεκκλησία).Η 25η Μαρτίου αποκρύβει ένα ερώτημα που βρίσκεται, εντούτοις, μπροστά στα μάτια μας: πώς και η ΕλληνικήΕπανάστασηξεκίνησεστηΡουμανία;Τοερώτημααυτόγίνεταιακόμασαφέστεροανλάβουμευπόψημαςτηνακόλουθηφράση τηςΠροκήρυξης τουΑλέξανδρου Υψηλάντη στις 24/2/1821:«ΟΜωρέας, ηΉπειρος, ηΘεσσαλία, η Σερβία, ηΒουλγαρία,ταΝησιάτουΑρχιπελάγους,ενενίλόγωηΕλλάςάπασαέπιασεταόπλα,διανααποτίναξητονβαρύνζυγόντωνΒαρβάρων».Ηπεποίθησηαυτή,ότιόλοιοιΧριστιανοίτηςΟθωμανικήςΑυτοκρατορίαςείναιΈλληνεςξεκινάειαπόταεπαναστατικάκείμενατουΡήγαΦεραίουκαιτηνΕλληνικήΝομαρχία,καιδιατηρείταιμεμικρέςτροποποιήσειςμέχριταμέσατου19ουαιώνα. Αποτελεί ταυτόχρονα το ιδεολογικό έδαφος της Μεγάλης Ιδέας, της επεκτατικής πολιτικής του ελληνικούκράτουςκατάτονπρώτοαιώναύπαρξήςτου.ΤοβιβλίοδιαρθρώνεταισετρίαΜέρη.

4

ΣτοΜέρος Ι,ΤοέθνοςκαιηΕπανάσταση,αντικείμενοδιερεύνησηςαποτελείτοζήτηματουελληνικούέθνουςκαιτωνορίωντου.ΤοΜέροςΙΙ,ΗΕπανάστασηκαιτοκράτοςτης,έχειωςαντικείμενοτηνοικοδόμησητουελληνικούαστικούκράτους,στηρεπουμπλικανική-συνταγματική μορφή του κατά την περίοδο 1821-1827, την οποία διαδέχθηκαν «απολυταρχικές»μορφέςτηνεπόμενηπερίοδο(1828-1843).ΤοΜέροςΙΙΙ,ΗΕπανάστασηως«ΜεγάληΙδέα»καιως«παρόν»,αναφέρεταιστηνκληρονομιάτηςΕπανάστασης,αλλάκαιστιςιδεολογικέςχρήσειςτηςέωςσήμερα.Βασικό συμπέρασμα της όλης ανάλυσης αποτελεί ότι ο ελληνικός εθνικισμός, η ελληνική εθνική συνείδηση, συνιστάκοινωνικήδιεργασίαπουξεκινάμετάτατέλητου18ουαιώνα,μισόαιώναπριντουςάλλουςβαλκανικούςεθνικισμούς,έχονταςένασαφέςπολιτικόπεριεχόμενο.Αποτελείαπαίτησητωνμαζώνστοκράτος(καιγιακράτος,όσοκαιρόαυτόδενυπάρχει),απαίτησητόσοπροςτοεσωτερικότου(αφενόςγιαπολιτικάδικαιώματακαιαφετέρουγιαεθνική«σαφήνεια»και«καθαρότητα»),όσοκαιπροςτοεξωτερικότου(γιατηνεπέκτασητηςεπιρροήςτουκράτουςκαιτη«διόρθωση»τωνσυνόρωντου).Αυτή η εθνική πολιτικοποίηση των μαζών εκφράζει την ιστορικά νέα, «μοντέρνα», μορφή υπαγωγής τους (τωνκυριαρχούμενωντάξεων)στοκεφάλαιο,καθώςμόνιμηλειτουργίατηςείναιναεντάσσειτουςταξικούςανταγωνισμούςστογενικόκεφαλαιοκρατικόσυμφέρονπουεμφανίζεταιως«εθνικήενότητα»,καιταυτόχροναναεμβαπτίζειστηλαϊκήυποστήριξηκαιναισχυροποιείτιςεπεκτατικές-ιμπεριαλιστικέςκρατικέςστρατηγικές.ΓιάννηςΚοτσώνης|ΟρόλοςτωναυτοκρατοριώνστηνΕλληνικήΕπανάστασηκαιστηνίδρυσητουελληνικούκράτους.ΗΓαλλίακαιοιΈλληνες,1797-1830(προσωρινόςτίτλος)Σειρά:ΝΕΟΤΕΡΗΚΑΙΣΥΓΧΡΟΝΗΙΣΤΟΡΙΑ|α’έκδοσηΝοέμβριος2020

Πότε ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση; Άρχισε το 1797, όταν η Δημοκρατία της Γαλλίας έφθασε στις ακτές τωνΒαλκανίωνδημιουργώνταςνέεςευκαιρίεςγιασταδιοδρομίακαικινητικότητακαιεισάγονταςτην ιδέατουνεωτερικούσυγκεντρωτικούκράτους.ΣτοπλούσιομείγματηςΟθωμανικήςΑυτοκρατορίαςπροστέθηκαννέεςδυνατότητεςκαιέτσιοιΈλληνεςμπορούσανναανήκουνσεοποιαδήποτεθρησκείακαιεθνότητακαιναυπηρετούνοποιαδήποτεδύναμηστηνπεριοχή. Όταν το 1830 τελείωσε η επαναστατική περίοδος, οι δυνατότητες περιορίστηκαν. Και πάλι η Γαλλία με τηναποστολήεκστρατευτικούσώματοςστονΜωριάεγκαινίασετηνέαεποχήκαιεπιβεβαίωσεότιηΕλλάδαθαήτανέθνος-κράτοςκαιχριστιανική.ΘαπρέπειναθέσουμετοερώτημαγιατίηΕλλάδαπήρεαυτήτημορφήμεταξύπολλώνάλλωνπου θα μπορούσε να είχε πάρει και με ποιον τρόπο αυτά τα ιστορικά προηγούμενα μπορούν να διαμορφώσουν τησημερινήΕλλάδα.

ΝίκοςΜαραντζίδης – Ηλίας Σκουλίδας (επιμέλεια) |Ελλάδα και Αλβανία στονΨυχρό Πόλεμο:πολιτικές,ιδεολογίες,νοοτροπίες

Κείμενα: Βασίλης Κόντης, Σταύρος Γ.Ντάγιος, Ana Lalaj, Γιάνης Γιανουλόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου,HamitKaba,ΗλίαςΓ.Σκουλίδας,ΣπυρίδωνΣφέτας,ΛάμπροςΜπαλτσιώτης,ΚατερίναΤσέκου,NikoAgo

Σειρά:ΣΥΓΧΡΟΝΗΕΛΛΑΔΑ:ΙΣΤΟΡΙΑ,ΚΟΙΝΩΝΙΑ,ΠΟΛΙΤΙΚΗ|α’έκδοσηΝοέμβριος2020

Ο συλλογικός τόμος Ελλάδα και Αλβανία στον Ψυχρό Πόλεμο: πολιτικές, ιδεολογίες, νοοτροπίες εστιάζει σε έναφορτισμένο ιδεολογικά θέμα, που συνδέθηκε όχι μόνο με το βάρος και την κληρονομιά του Εμφυλίου αλλά και μεεπίμονεςαλυτρωτικέςθεωρήσειςκαιεθνικισμούςτωναρχώντου20ούαιώνα.Η προβληματική των συγγραφέων τού παρόντος τόμου εντάσσει τα υπό εξέταση θέματα στο βαλκανικό και στοπαγκόσμιο πλαίσιο τους. Οι έντεκα συγγραφείς, ιστορικοί στην πλειονότητά τους, καλύπτουν ένα μεγάλο εύροςπροσεγγίσεωνστιςσχέσειςτωνδύοχωρών.Απότηνπολιτικήκαιτηδιπλωματικήιστορίαέωςτημελέτηνοοτροπιώνκαιιδεολογικών στάσεων που διαμόρφωσαν αντιλήψεις και πρακτικές που βρίσκονται μέχρι σήμερα σε ισχύ στις δύογειτονικέςχώρες.Είναιηπρώτηφοράπουγιααυτότοθέμαυπάρχειησυνεισφοράμελετητώνκαιαπόταδύοκράτηστηνελληνικήβιβλιογραφικήπαραγωγή.

ΣτράτοςΝ.Δορδανάς|Οιαργυρώνητοι.ΗγερμανικήπροπαγάνδαστηνΕλλάδακατάτονΑ’ΠαγκόσμιοΠόλεμοΣειρά:ΣΥΓΧΡΟΝΗΕΛΛΑΔΑ:ΙΣΤΟΡΙΑ,ΚΟΙΝΩΝΙΑ,ΠΟΛΙΤΙΚΗ|α'έκδοσηΔεκέμβριος2020

Πρόλογος:ΓιάννηςΜουρέλος

Στην Ελλάδα του Ελευθερίου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου και στην Ευρώπη του «ΜεγάλουΠολέμου», οFreiherrn Carl Schenck von Schweinsberg, γνωστός ως βαρόνος Σενκ, και η εξωτική Ολλανδή χορεύτρια Μάτα Χάρι(Margaretha Zelle) ήταν απόφοιτοι του ίδιου προπαγανδιστικού σχολείου και φορείς δύο μεγάλων κατασκοπευτικώνθρύλων.Μετηδιαφοράότιοπρώτοςδεναπέκτησεποτέτηφήμητηςδεύτερηςκαιέζησετονδικότουελληνικόμύθο,όσοτουλάχιστοναυτόςκράτησε,περιτριγυρισμένοςαπόαιθέριεςυπάρξειςστηνοριενταλιστικήεκδοχήτους.Ούτεείχε

5

την κατάληξη της διάσημης κατασκόπου, γιατί οι ξένες προπαγάνδες και τα αντίστοιχα κατασκοπευτικά δίκτυα στηνΕλλάδα,παρακολουθώντας τη γενικότερη εξέλιξη τουΑ΄ΠαγκοσμίουΠολέμου και ζώνταςμέσααπό τονυπηρεσιακόανταγωνισμό, αναπτύχθηκαν μέσα σε μια κοινωνία κατακερματισμένη από την πολιτική σύγκρουση κι έναν κρατικόοργανισμόμεμηδαμινέςαντιστάσειςκαιανύπαρκταστεγανά.Ηεπιτυχία τωνΓερμανώνπροπαγανδιστώνκαι τωνεγχώριωνοργάνωντουςστοπεδίοδράσης τουΕθνικούΔιχασμούοφειλόταν εκτός άλλων στην αμέριστη υποστήριξη που έτυχαν από την αντιβενιζελική παράταξη και αυτονόητα σταχρήματαπουμπορούσανναδιαθέσουνστηδιψασμένηελληνικήαγοράγιατηνποδηγέτησητηςκοινήςγνώμηςμέσωτηςεξαγοράςεφημερίδωνκαισυνειδήσεων.Οι«Γερμανοέλληνες»μόλιςείχαναρχίσειναδιακρίνονταιωςξεχωριστόλήμμαστονεθνικόκατάλογοτουπολιτικοκοινωνικούονείδους,σεμιαχώραχωρίςιδιαίτερηγερμανόφιληπαράδοσηαλλάμεαξιοσημείωτεςπροοπτικέςκαιμέλλον…

ΜαρίαΦαφαλιού|Κορίτσιασεπερίκλειστουςχώρους.Μαρτυρίες1942-1952Σειρά:ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

1942-1952.ΚορίτσιασεκαταυλισμούςστηΜέσηΑνατολή.ΧριστιανέςκαιΕβραιοπούλεςσεναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κορίτσια της Κατοχής, που το τίμημα για τηναντιστασιακήτουςδράσηείναιοεγκλεισμόςστοΣτρατόπεδοΧαϊδαρίουήσεάλλουςχώρουςκράτησης διάσπαρτους στην ελληνική επικράτεια. Κατόπιν, μπλεγμένα στα δίχτυα τηςεμφύλιαςέριδας,νεαράκορίτσιαακόμακαιπαιδιάφυλακισμένα,κυρίωςστου«Αβέρωφ».Παράλληλα, οι εξορίες στη Χίο, στο Τρίκερι και στη μαρτυρική Μακρόνησο σε μιαπροσπάθεια για «αναμόρφωση». Κι από το 1947 και ύστερα, παιδάκια που στέλνονταιμακριά από τα σπίτια τους, στις Παιδοπόλεις της Ελλάδας και στις Παιδικές Στέγες τωνΛαϊκώνΔημοκρατιώνμεσκοπό,πρωταρχικά,νασωθούναπότηδίνητουπολέμου.Μέσααπότιςσελίδεςτουβιβλίου,μέσααπότιςφωτογραφίες,τασκίτσα,ταημερολόγια,τιςμαρτυρίες, προβάλλει η ζωή μέρα τη μέρα. Ζωντανές μαρτυρίες από πολλές και συχνάαντικρουόμενες πλευρές συνθέτουν το πολύπλοκο μωσαϊκό εκείνων των χρόνων, τηνοδυνηρήατμόσφαιραμιαςεποχήςόπουκυριαρχείοθάνατος,ηβία,ηανασφάλεια,οφόβος.

Μαρτυρίες που συνάμα όμως φανερώνουν την ψυχική ανάταση των κοριτσιών, την αγάπη τους για τη ζωή και τονάνθρωπο.Μαζίμετηδιάχυτηέκκλησηγιαειρήνηκαιτηνκραυγή:Ποτέπια!

ΜπέρρυΝαχμίας|ΚραυγήγιατοαύριοΕπιμέλεια-επίμετρο:ΟντέτΒαρών-Βασάρ

Σειρά:ΘΕΜΑΤΑΕΒΡΑΪΚΗΣΙΣΤΟΡΙΑΣ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

ΗμαρτυρίατηςΜπέρρυςΝαχμίαςγιατησύλληψη,τηνεκτόπισηκαιτονεγκλεισμότηςστοστρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπιρκενάου υπήρξε στην πρώτη της έκδοση (1989) μίααπό τις πρώτες μαρτυρίες επιζώντων που γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν στα ελληνικά.ΑνήκειστιςελάχιστεςμαρτυρίεςγυναικώνπουεπέστρεψανστηνΕλλάδακαιείχαντοσθένοςνα καταγράψουν την ακραία φρίκη που βίωσαν στο στρατόπεδο στο οποίο εξοντώθηκανσχεδόνέναεκατομμύριοΕβραίοιαπ’όλητηνΕυρώπη.

ΜετάαπόμιαεισαγωγήγιαταπαιδικάκιεφηβικάτηςχρόνιαστηνΚαστοριά,ησυγγραφέαςαφηγείταιτηνεκτόπισηκαιτονδεκάμηνοεγκλεισμότηςστοστρατόπεδοτουΜπιρκενάου,όπουχάθηκανόλοιοιδικοίτης,τιςπορείεςθανάτουκαιταάλλαναζιστικάστρατόπεδαόπουυπήρξε κρατούμενη, τέλος την οδύσσεια της επιστροφής της στην Ελλάδα, μέσα από μιαρημαγμένη Ευρώπη, το καλοκαίρι του ’45. Ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία μιας

άπραγης κοπέλας από μια μικρή επαρχιακή πόλη, που βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιο απάνθρωπη συνθήκη, τηνεμπειρίατουΆουσβιτς,καιταανεξάντλητααποθέματαδύναμηςπουανέσυρεαπόμέσατηςγιαναεπιβιώσει.

ΣτηνπαρούσαέκδοσηπεριλαμβάνεταιεκτενέςεπίμετροτηςιστορικούΟντέτΒαρών-Βασάρ,στοοποίοαναδεικνύεταιηπροσωπικότητα και η δράση της Μπέρρυς Ναχμίας και η ξεχωριστή προσφορά της στην υπόθεση της μνήμης τουΟλοκαυτώματος την περίοδο ακριβώς –στις δεκαετίες ’80, ’90 και 2000– που αυτή άρχισε να αναδύεται και νασυγκροτείταιστηνΕλλάδα.

ΑγγέλαΓιώτη|Μεταπολεμικέςδοκιμέςπολιτικούλυρισμού.ΣυνομιλίεςμετονΚάλβο.

Παλαμάς-Καρυωτάκης,Σεφέρης-Σικελιανός,Ρίτσος-ΛεοντάρηςΣειρά:ΤΕΧΝΕΣΚΑΙΓΡΑΜΜΑΤΑ–ΑΙΣΘΗΤΙΚΑΘΕΜΑΤΑ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ|α'έκδοσηΝοέμβριος2020

6

Μεταπολεμική ποίηση, πολιτική ποίηση και δημιουργική πρόσληψη της καλβικής ποίησηςείναι οι τρεις άξονες που ενορχηστρώνουν τα περιεχόμενα αυτού του βιβλίου.Επαναπροσεγγίζοντας τον Κάλβο και τοποθετώντας τον στο ιστορικό του περιβάλλον, τηνΕυρώπητου19ουαιώνα,ησυγγραφέαςτονεντάσσειστους«ήρωες»αυτούτουβιβλίου,μετησυμφωνίαναμείνειένας«βουβόςσυνομιλητής»τωνέξιμεγάλωνποιητών.Ακολουθώνταςμια«γενετική» προσέγγιση της μεταπολεμικής πολιτικής ποίησης –διαφορετική αλλά καισυμπληρωματική προς την παραδοσιακή, που οργανώνει την περιοχή αυτή ως ειδολογικήκατηγορία– ενδιαφέρεται περισσότερο για τη σκιαγράφηση τωνσυνθηκώνμέσαστις οποίεςδιαμορφώθηκεηενλόγωποίησηκαιτημελέτητωνδιαδοχικώνσταδίωνπουπέρασεμέχρινασυγκροτηθείωςιδιαίτερηκατηγορία.Έτσιδενμελετάμεταπολεμικούςποιητές,αλλάποιήματαπου επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε τη διαχείριση του τέλους ενός πολέμου, έως ότουχτιστεί,ενπροόδω,ομεταπολεμικόςποιητικόςχαρακτήρας.Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο Καρυωτάκης συστήνεται ως πρόγονος της μεταπολεμικής

ποίησηςκαιοΣεφέρηςωςιδρυτήςτης.Ησυμβολήτουςσεμιατέτοιαποιητικήκατηγορίαέχειμείνεισεμεγάλοβαθμόαδιερεύνητη,καθώςκανείςαπότουςδύοδενανήκειβιολογικάστιςλίστεςμετουςποιητέςτηςπρώτηςκαιτηςδεύτερηςμεταπολεμικής γενιάς. Ο εξαρχής αρνητικός χαρακτήρας της μεταπολεμικής ποίησης παρουσιάζει ολοένα καιμεγαλύτερη πολυσημία στην τελευταία φάση που παρακολουθεί το βιβλίο, φαινόμενο που σχετίζεται με τηνυποχώρησητουαριστερούοράματος.ΚιανοΡίτσοςαποτελείμοιραίαμέροςμιαςτέτοιαςδιερεύνησης,στοκέντροτης,υπό το φως θεωρητικών στοχασμών όπως του Τέοντορ Αντόρνο, δεν θα μπορούσε να βρεθεί άλλος από τον πιοεμβληματικόεκφραστήτηςαμφιβολίας,τοναιρετικόΒύρωναΛεοντάρη. ΝίκοςΜπελαβίλας|ΙστορίατηςπόληςτουΠειραιά.19οςκαι20όςαιώναςΣειρά:ΧΩΡΟΣΚΑΙΚΟΙΝΩΝΙΑ|α'έκδοσηΝοέμβριος2020

ΟσύγχρονοςΠειραιάςδενθαυπήρχεανδενδιέθετετομεγάλοφυσικόαγκυροβόλιοσεαυτήτη θέση της ελληνικής χερσονήσου και της ανατολικής Μεσογείου και αν δεν είχεχωροθετηθεί η πρωτεύουσα του νέου μετεπαναστατικού κράτους στην Αθήνα. Οι πρώτοιπυρήνες όσωνδιοίκησαν και σχεδίασαν τηνπόλη, παρότι στράφηκαν εξαρχής στο εμπόριο,συνειδητοποίησαν νωρίς, μετά το μέσο του 19ου αιώνα, ότι συντελείτο στην Ευρώπη μιακοσμογονικήαλλαγή, η εκβιομηχάνιση, και έσπρωξαν τηνπόληπροςαυτή την κατεύθυνση.Αυτό που κανείς δεν πρόβλεψε ποτέ ήταν τα μεγέθη της πληθυσμιακής ανάπτυξης. Ό,τισυνέβηστονΜεσοπόλεμο,ηαλληλουχίαπολέμωνκαιηεκδίωξηπληθυσμώνμεαποτέλεσματησυνεχήροήπροσφύγων,ήτανέναάλμα,όχιπάνταπροςταεμπρός.

Ηπόλη,μέσαστουςδύοαιώνεςτηςιστορίαςτης,απλώθηκεσεόλοτομήκοςτηςακτήςαπότοΦάληροώςτοΠέραμα,καιώςτιςπαρυφέςτουΑιγάλεω,μεμισόεκατομμύριοκατοίκουςκαι

μιαταυτότηταιδιαίτερη.Ηζωήκαιηεξέλιξήτηςείναικαιθαείναιδεμένηδιαχρονικάμετολιμάνιτης.Απότιςπλούσιεςσυνοικίεςτωναστώντου19ουαιώναώςτιςταλαιπωρημένεςαπότηφτώχειακαιτηβιομηχανικήρύπανσηγειτονιέςτωνκάθελογήςπολεμικώνπροσφύγωνκαιοικονομικώνμεταναστών,απότηνπρώτηστιγμήτηςίδρυσήςτουώςσήμερα,οΠειραιάς είναι συγκροτημένος ως μία ενιαία πόλη, παρά τις συγκλονιστικές ταξικές αντιθέσεις που χωρίζουν τηνκοινωνίατου.

ΓιαόλοναυτότονΠειραιάεπιχειρείναμιλήσειτοπαρόνβιβλίο.Γιατηνπόλη-λιμάνιπουξεκίνησενακτίζεταιστιςαρχέςτου19ουαιώναεπάνωσεέρημααρχαίαερείπια,ωρίμασε,έφτασεστηνακμήτηςκαιπαράκμασεοδεύονταςπροςτοτέλοςτου20ούαιώνα.Ταεπόμεναχρόνιαθαδείξουνανεξακολουθείναπαρακμάζειήανπερνάεισεφάσηανάκαμψης.

ElisabethS.Clemens|Τιείναιηπολιτικήκοινωνιολογία;Μετάφραση:ΓιώργοςΣουβλής

Επιστημονικήεπιμέλεια:ΡόζαΒασιλάκη

Σειρά:ΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑΙΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

Με δεδομένη την ύπαρξη ενός ολόκληρου κλάδου αφιερωμένου στην πολιτική επιστήμη,ποιο είναι το διακριτικό γνώρισμα της πολιτικής κοινωνιολογίας; Το βιβλίο αυτό εξηγεί τιφέρνειηκοινωνιολογικήπροσέγγισηστηνκατανόησητηςανάδυσης,τηςαναπαραγωγήςκαιτουμετασχηματισμούτωνδιαφορετικώνμορφώνπολιτικήςτάξης.

Ηπολιτικήκοινωνιολογίαδιευρύνεικαθοριστικάτοαντικείμενοτηςπολιτικήςθεώρησηςσεάλλα κοινωνικά πλαίσια όπως η οικογένεια, η εργασία και οι ενώσεις πολιτών, καθώς καιστουςτρόπουςμετουςοποίουςκοινωνικάχαρακτηριστικάόπωςητάξη,ηθρησκεία,ηηλικία,ηφυλήκαι τοφύλοδιαμορφώνουνμοτίβα τηςπολιτικήςσυμμετοχήςκαι τηςδιανομής τηςπολιτικήςεξουσίας.

7

Το βιβλίο καταπιάνεται με αυτά τα ζητήματα σ’ ένα τεράστιο φάσμα ιστορικών και γεωγραφικών πλαισίων, από τιςπροσωπικές σχέσεις μέχρι τις γεωπολιτικές κλίμακες του πολέμου και του εμπορίου. Αξιοποιώντας μια αναλυτικήεργαλειοθήκη που περιλαμβάνει τις έννοιες της εξουσίας, της κοινωνικής περίκλεισης, της κοινωνίας των πολιτών,καθώςκαιμοντέλαπολιτικήςδράσης,εξετάζειτιςβασικέςμορφέςτηςπολιτικήςτάξης(κράτη,αυτοκρατορίεςκαιέθνη-κράτη), τις διαδικασίες του σχηματισμού καθεστώτων, της πολιτικής αλλαγής και της επανάστασης, τις κοινωνικέςβάσεις της πολιτικής συμμετοχής και τα κοινωνικά κινήματα, όπως και τις πιθανότητες νέων μορφών υπερεθνικήςπολιτικής.

ΣωτήρηςΜανωλόπουλος|Τασύνορατουπολιτισμού.ΗτρίτηπραγματικότηταΣειρά:ΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑΙΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

Τικάνειτηζωήάξιανατηζούμε;Τοότιζούμετιςεμπειρίεςμαςστηνενδιάμεσηπεριοχήτουπολιτισμού.Ηπεριοχήαυτήδεν είναι έναόριο,αλλά ένασύνορο,μια κορυφογραμμή,μιαζώνη δημιουργικότητας. Εκεί είμαστε μέσα στον κόσμο· στην Τρίτη πραγματικότητα, στηνπεριοχή τωνμεταβατικώναντικειμένωνκαιμεταβατικώνφαινομένων. Εκείμάς έχουν τάξειναυπηρετούμεδιαβίου ένα χρέος: νααγωνιζόμαστεμέρα-νύχτα,με το έργο τωνψυχικώνμας κατασκευών, για να χωρίζουμε και να συνδέουμε την εσωτερική (ψυχική) με τηνεξωτερική(κοινωνική)πραγματικότητα.Για να συνεννοηθούμε, χωρίζουμε σχηματικά με σαφή όρια το σώμα από την ψυχή, τοασυνείδητοαπότοσυνειδητό,τηνψυχικήαπότηνκοινωνικήπραγματικότητα,τομέσααπότο έξω, το πριν από το μετά. Καθένα από αυτά έχει την δική του οργάνωση, γλώσσα καιταυτότητα. Εντούτοις, με μυστήριους τρόπους, με ενδιάμεσες άγνωστες σε μας μορφές,συνδέονταιαυτοίοιχώροιμεταξύτους.Στην πραγματικότητα υπάρχουν σύνορα όπου λειτουργούμε με θετικές ικανότητες

(γνωρίζουμε και δρούμε με βεβαιότητες, όρια, και σαφείς διαφορές), αλλά και αρνητικές ικανότητες (αντέχουμεαβεβαιότητες, αμφισημίες και αντιφάσεις). Αυτά τα σύνορα μέσα στον πολιτισμό δημιουργούν χώρουςδημιουργικότητας,μετηνοποίααγωνιζόμαστενααντιμετωπίσουμεταβαθιάρήγματαπουφυσικάυπάρχουνμέσαστιςκοινότητες. Διασχίζοντας τα σύνορα από τον ένα κόσμο στον άλλο, πάντα μένει το αμετάφραστο του βιώματος, τοάγνωστο, το άμορφο, το διφορούμενο, το παράδοξο· οι λόγοι δηλαδή για να συνεχίσουμε να επενδύουμε και ναανακαλύπτουμενέεςόψειςτουαντικειμένουπουαγαπάμε,μισούμεκαιθέλουμεναγνωρίσουμε.

Απότοπαραμύθικαιτοπαιχνίδιμέχριτηλογοτεχνίακαιτηντέχνη,απότονΣολωμόκαιτονΠαπαδιαμάντημέχριτηΡέαΓαλανάκηκαιτονΠαντελήΒούλγαρη,ηψυχαναλυτικήματιάκαισκέψητουΣωτήρηΜανωλόπουλουμαςεισάγειστοναινιγματικόκόσμοτηςΤρίτηςπραγματικότητας.

WalterBenjamin|ΌνειραΜετάφραση:ΛευτέρηςΑναγνώστου

Επίμετρο:BurkhardtLindner

Σειρά:ΚΕΙΜΕΝΑΚΑΙΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

Τοπαρόνβιβλίοσυγκεντρώνειγιαπρώτηφοράσ’έναντόμοτακαταγραμμέναόνειραπουδημοσιεύτηκανενζωήκαισώζονταιστακατάλοιπακαθώςκαιτουςθεωρητικούςστοχασμούςτουΜπένγιαμινπάνωστοόνειρο.Προβάλλεται έτσι μια πλευρά του έργου του που μέχρι τώρα είχε προσεχτεί λιγότερο, αλλά είχε κεντρικήσημασία για το γράψιμο και τη σκέψη του. Απαιτήθηκε γι’ αυτό μια εργασία αναζήτησης στο σώμα τωνΑπάντων του, καθώς τόσο τα όνειρα όσο και οι στοχασμοί πάνω σε αυτά βρίσκονται διάσπαρτα στα πιοδιαφορετικάσημείατουσυνολικούτουέργου.

[...]

Η συλλογή είναι σχεδιασμένη ως ανθολογία, που μπορεί κανείς να τη διαβάσει ξεφυλλίζοντας προς ταεμπρόςκαιπροςταπίσω.Προπάντωνσταθεωρητικάκείμενα,θαήτανανάρμοστοναεξαλείψεικανείςτονδιάσπαρτοχαρακτήρατουςμέσωμιαςσυστηματικήςδιάταξης.Τοεπίμετροθέλειναμετριάσεικάπωςαυτόντο χαρακτήρα. Προσπαθεί να δώσει ένα γενικό περίγραμμα των συντεταγμένων της φιλοσοφίας τουΜπένγιαμινγιαταόνειρακαιναπροσδιορίσειτηνκρίσιμηαπόστασήτηςαπόάλλεςθεωρίεςγιατοόνειρο.

ΑποσπάσματααπότοΕπίμετρο:«ΟBenjaminωςονειρευόμενοςκαιωςθεωρητικόςτουονείρου»

8

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΕλένηΜπουκαούρη|ΆθελάμαςΣειρά:ΣΥΓΧΡΟΝΗΕΛΛΗΝΙΚΗΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-Μυθιστόρημα|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

Στη θρυμματισμένη Αθήνα, αλλά και στην επαρχία, τρεις άντρες και τρεις γυναίκεςδιασταυρώνονται, σμίγουν και απομακρύνονται, περιπλανώμενοι στη σκοτεινήπλευρά τουεαυτού τους και της πόλης. Ο Άκης και ο Τάκης, παιδικοί φίλοι, πειραματίζονται ωςσυγγραφείς·ηΔέσποιναακούειτιςιστορίεςτουςκαιπροσπαθείναεπουλώσειτιςπληγές·ηΕιρήνη θεραπεύεται από την τραυματική σχέση με τον πατέρα της με μια απρόσμενημεσολάβηση· η Λουΐζα καταγράφει στο ημερολόγιό της τη βαθιά επιθυμία να αποκτήσειπαιδί,καθώςκαιάλλεςαστικέςιστορίες·κιέναςνεαρός,σανξωτικό,αντηχείτιςαγωνίεςτωνηρώων, που διερωτώνται αν έζησαν όπως ήθελαν ή σύρθηκαν, άθελά τους, σε μιαματαιωμένη,χαμένηζωή.

Πολλά από αυτά τα νήματα της γραφής και της ύπαρξης, που φτάνουν ώς τη σύγχρονηΑθήνα, έχουν τηναφετηρία τους στην υπόθεση του νεαρούΜεγέρ, χαρακτήραβγαλμένουαπό τους Αλσατούς που επιστρατεύτηκαν από τους ναζί το 1942 προς ενίσχυση τωνγερμανικών στρατευμάτων – για να μείνουν στην Ιστορία με την εμβληματική ονομασία

«Μalgrénous»(«Άθελάμας»).

ΓιώργοςΠαπαθανασόπουλος|ΕξαδιαθέτουΣειρά:ΣΥΓΧΡΟΝΗΕΛΛΗΝΙΚΗΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-Διηγήματα|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

«Δενθέλωναγράφωγιαταπαλιά,γιαταξεχασμένα,γιατατωρινάθέλω.Είναιόμωςαυτοίπου έφυγαν και πουαγαπήσαμεσταπαιδικάμας χρόνια, κι έρχονται συχνάστον ύπνο καιστον ξύπνιομας και χτυπούνπορτοπαράθυρα.Κιόταν γράφωκάτι γι’αυτούς, είναισαν τοπιάτομετοστάριπουδιαβάστηκετοψυχοσάββατοστονεσπερινό...»

Σαράντατρίαδιηγήματαγιαταπαιδικάχρόνια,τηνοικογένειακαιτηφιλία,γιατηδυστυχίακαιτηφτώχεια,γιατηναγάπη,τομίσοςκαιτομεγαλείοτηςψυχής,γιατηζωήκαιτονθάνατο,αλλάκαιτονέρωτα,τοναπλό,τονμεγάλοκαιτονανεκπλήρωτο.

Διαποτισμένεςμεέντονοσυναίσθημακαιπινελιέςχιούμορ,οιμικρέςαυτέςιστορίεςείναισανγλυκόπικρεςαναμνήσειςπουταξιδεύουνστονχρόνο,στοχθεςκαιστοσήμερα,καιστατοπίατουχωριούκαιτηςπόλης.

ΣοφίαΣτεφανίδου|ΤοκαθαριστήριοΣειρά:ΣΥΓΧΡΟΝΗΕΛΛΗΝΙΚΗΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-Μυθιστόρημα|α'έκδοσηΝοέμβριος2020

Λίγο μετά την τυχαία συνάντηση με μια παλιά της σχέση και λίγο πριν από μιαπρογραμματισμένηυποχρέωσημετοσύζυγότης,ηΛέναέρχεταιαντιμέτωπημεμιαγυναίκα:τον εαυτό της. Είναι ευχαριστημένη με τις επιλογές της; Θα μπορούσε άραγε να είχεαποφασίσειαλλιώς;Ησβούρα τωνσκέψεων τηνοδηγείσε έναπολύλογικόή ένα εντελώςαυθαίρετοσυμπέρασμα.Ίσαγιανααποφύγειτηνεπώδυνησυνειδητοποίηση.

Αναμνήσεις, αυταπάτες, ματαιωμέναόνειρα - όλαμαζί έναβλέμμα,πότε γλυκόπικρο, πότεδιψασμένο κι ανικανοποίητο, πότε σαρκαστικό, πάνω στη σύγχρονη ελληνικήπραγματικότητα. Ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα, όπου οι λέξεις διαρκώς ξεγυμνώνουν. Μιαχειμαρρώδης αφήγηση που διαβάζεται απνευστί, από μια πρωτοεμφανιζόμενη και πολλάυποσχόμενησυγγραφέα.

ΔημήτρηςΚωστόπουλος|Ηκιμωλία.Μελόδραμα

ΣειράΕΛΛΗΝΙΚΗΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ–ΣΥΓΧΡΟΝΗΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-Μυθιστόρημα|α'έκδοσηΝοέμβριος2020

Στις 18 Απριλίου του 1938, Δευτέρα του Πάσχα για τους Ιταλούς,Μεγάλη Δευτέρα για τους Έλληνες, στην κεντρικήπλατεία της Λέρου, ένας ψαράς ο Αποστόλης Νταλλαρής μαχαιρώνει χωρίς φανερό λόγο τον υπολοχαγό ΣαλβατόρεΜπονάνο.Μοιάζειμεαστυνομικήυπόθεση,αλλάδενείναι.

Οιερωτικέςιστορίεςείναισυνήθωςπροφορικές,μόνοναυτέςτηςλογοτεχνίαςπαραμένουνανεξίτηλες–τομελάνικαιτοχαρτί,τοάρωματωνλέξεων.Παλιέςεφημερίδεςκαιτυπωμένεςφωτογραφίεςμετααπολιθωμέναμυστικάτουςείναιαυτέςπουστοτέλοςβγάζουννόημα.

9

ΗΙστορίαείναιγενικάευρύχωρη,απλώνεταιπάνωαπόθάλασσεςκαικράτη,αλλάκαμιάφορά μπορείναστριμωχτείκαισεέναμικρόνησίόπωςηΛέρος.Όλαεκεί,μέσασταίδιακτίρια.Δύοπόλεμοι,οέναςΠαγκόσμιος,έναςΕμφύλιος,μιαΔικτατορία,τοΨυχιατρείο,καιτώραοιπρόσφυγες.Ηιστορίαενόςδύσκολουαιώνα.

Εκεί στη Λέρο καταλήγουν τελικά και οι δύσκολες διαδρομές του έρωτα και της ιστορίας, οι χαρές και οι λύπες τωνπρωταγωνιστώναυτήςτηςαφήγησης.ΑπότηνΑλεξάνδρειαστοΤαϊγάνιοτηςθάλασσαςτουΑζόφκαιαπότηΣικελίαστοΧαλέπιτηςΣυρίας.ΑπότηΝέαΙωνίατουΒόλουστηΝέαΙωνίατηςΑθήναςκαιαπόταΕξάρχειαστηΖάκυνθο.Δύσκολομελόδραμαηζωή.

ΘανάσηςΚαβαλιεράτος|ΓιαταμάτιατουκόσμουΣειρά:ΠΟΙΗΣΗ|α'έκδοσηΣεπτέμβριος2020Μέσαστηνομίχλημιαςαόρατηςπόληςσυνάντησακάποιονπουτονπίστευανπολλοί.Απότουςγύρωμουδεντονήξερεκανείς.Όμωςεγώφαντάστηκαπωςτονήξερανόλοι.Λοιπόν,πούείχαμεμείνει;Πονάω.Λοιπόν.Πούείχαμεμείνει;—Μιαμέραοπόνοςαυτόςθασουβγεισεκαλό.Ξεκινάμε.Ανκουβαλάςμιατίγρηθασυναντήσειςμιατίγρη.Καιοκαθέναςζειστοκεφάλιτουμέσα.Καιδενβγαίνεισχεδόνποτέαπ’αυτό.Καιοδρόμοςπιθανόνδενυπάρχει.Καιοδρόμοςγίνεταιβαδίζοντας.Καιοιάλλοιείναιμόνομιαπαρεξήγηση.Καιτοόραμαμαςοδηγάει.Καιηνύχταπερνάει.

YanLianke|Χρόνια,μήνες,μέρεςΣειρά:ΞΕΝΗΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ–ΣΥΓΧΡΟΝΗΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-Νουβέλα|α'έκδοσηΔεκέμβριος2020

Μετάφραση:ΣωτήρηςΧαλικιάς

Στηφωτεινή,συγκινητική ιστορίατηςνουβέλαςΧρόνια,μήνες,μέρες–έναμπεστσέλερστηνΚίνα,βραβευμένομετοδιεθνούςκύρουςLuXunLiteraryPrize–έναςηλικιωμένοςάντραςπαραμένειστομικρόχωριότουμετάαπόμιαφοβερήξηρασίαπουαναγκάζειόλουςτουςυπόλοιπουςκατοίκουςναφύγουν.Ανίκανοςνακάνειτηνεξαντλητικήπορείαμέσααπό τα βουνά, γίνεται ο μόνος κάτοικος μαζί με ένα τυφλό σκυλί. Κάθε μέρα είναι μια νίκη επί του θανάτου, στηνπροσπάθειάτουνααμυνθείαπέναντιστοφυσικόπεριβάλλονπουαπειλείνακαταστρέψειτοχωριότου.

«Μπορείκανείςναφανταστείότιηέμπνευσηπροέρχεταιαπότουςτρομακτικούςτίτλουςγιατηνπείνα,τηνκλιματικήαλλαγήκαιτηναβεβαιότητα.Ωστόσοοσυγγραφέαςβασίζεταιστηνκλασικήπαράδοσηκαιτηνεπιστημονικήφαντασίαγιαναδημιουργήσειένααξέχαστολογοτεχνικόκείμενο.–Kirkus

ΟΓιανΛιένκε–οπιοαγαπημένοςκαιταυτόχροναπερισσότεροαπαγορευμένοςσυγγραφέαςτηςΚίνας(FinancialTimes)–είναι ειδικός στη σάτιρα και τα βραβευμένα βιβλία του έχουν εκδοθεί σε όλο τον κόσμο αποσπώντας εξαιρετικέςκριτικές.

AlenaMornštajnová|Χάνα Μετάφραση:ΚώσταςΤσίβος

ΣειράΞΕΝΗΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ–ΣΥΓΧΡΟΝΗΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-Μυθιστόρημα|α'έκδοσηΝοέμβριος2020Αν υπάρχει κάτι που επαληθεύει τηναυθεντικότητα τηςανθρώπινηςύπαρξης, δεν είναι άλλοαπό ταβάσανα και τιςκακουχίες. Κι αν υπάρχει κάτι που ακυρώνει την ανθρώπινη ζωή, δεν είναι άλλο από τα βάσανα που οι άνθρωποιπροκαλούν σε συνανθρώπους τους. Τι συμβαίνει όμως ότανκάποιος βασανίζεται όνταςεντελώς αθώος;Όταν βρεθείστηδίνησυμπτώσεωνκαιγεγονότωνπουτονκαθιστούνέρμαιοτηςμοίρας;

10

Τοχειμώνατου1954ηεννιάχρονηΜίρα,παράτηρητήαπαγόρευσητωνγονιώντης,πηγαίνειστοπαγωμένοποτάμικαιγλιστράειστονεράτου.Εξαιτίαςτηςανυπακοήςτηςοιγονείςδεντηςεπιτρέπουνναφάειτογλυκόπουσερβίρουνστηδιάρκειαμιαςοικογενειακήςγιορτής.ΑυτότοαθώοεπεισόδιοθαπροσλάβειμοιραίεςδιαστάσειςγιατηζωήτηςΜίρα.Θα ακολουθήσει μια οικογενειακή τραγωδία που θα την υποχρεώσει να ζήσει για αρκετά χρόνια με τη στρυφνή καικαταθλιπτικήθείαΧάνα...

Η Αλένα Μορνστάινοβα περιγράφει μια ιστορία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, μ' έναν ρυθμό που κόβει τηνανάσα.

ΔΙΑΦΟΡΑYuvalNoahHarari–DavidVandermeulen–DanielCasanave

Sapiens.Μιαεικονογραφημένηιστορία-Τόμοςπρώτος:ΗγέννησητουανθρώπουΜετάφραση:ΜιχάληςΛαλιώτης

Σειρά:ΑΔΕΣΠΟΤΑ|α'έκδοσηΝοέμβριος2020

ΤονΝοέμβριοθακυκλοφορήσειτοSapiens:Μιαεικονογραφημένηιστορία,ηνέασειράκόμιξ του Γιουβάλ Νώε Χαράρι, σε συνεργασία με τους David Vandermeulen (συν-συγγραφέας) και Daniel Casanave (σχεδιαστής). Αυτή η επική, υπέροχα σχεδιασμένησειρά αποτελεί μια ριζική αναπροσαρμογή του διεθνούς εκδοτικού φαινομένουSapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου, που έχει πουλήσει παγκοσμίως 16εκατομμύρια αντίτυπα σε 60 γλώσσες. Η σειρά θα κυκλοφορήσει σε 4 τόμους,ξεκινώνταςαπότοφθινόπωροτου2020μετονΤόμοΑ΄–Ηγέννησητουανθρώπου.ΤοSapiens:ΜιαεικονογραφημένηιστορίαδιηγείταιπώςέναςασήμαντοςπίθηκοςέγινεάρχονταςτουπλανήτηΓη,ικανόςναδιασπάσειτοάτομο,ναπετάξειστοφεγγάρικαιναχειριστεί τον γενετικό κώδικα της ζωής. Πνευματώδες, αστείο και γεμάτοξεκαρδιστικούς χαρακτήρες, έχει σχεδιαστεί για να μαγνητίσει και όσους δενασχολούνταισυνήθωςμετηνεπιστήμηκαι την ιστορία.Τοβιβλίοαυτόσαςπροτείνεινα μπλοκάρετε το θόρυβο του πλημμυρισμένου από πληροφορίες κόσμου μας, να

κάνετεέναβήμαπίσωκαιναδείτετηνπραγματικάμεγάληεικόνα:ολόκληρητηνιστορίατουανθρώπινουείδους.ΜετονΓιουβάλΝώεΧαράριγιαοδηγό,καιπαρέαμεπλήθοςκοσμογυρισμένουςχαρακτήρεςθακάνετεμιαβόλταστηντρελή πλευρά της ιστορίας. Η εικονογραφημένη εκδοχή προσφέρει στους αναγνώστες μια νέα διανοητική καικαλλιτεχνικήδιερεύνησητουπαρελθόντος.Ηανθρώπινηεξέλιξηπαρουσιάζεταισανκακόγουστοτηλεοπτικόριάλιτι.Ηπρώτησυνάντησημεταξύ σάπιενς και νεάντερταλπροσεγγίζεται μέσααπόαριστουργήματα της σύγχρονης τέχνης.Ηεξαφάνιση του μαμούθ και του σμιλόδοντα γίνεται αστυνομική ταινία. Γνωρίστε ομοφυλόφιλους νεάντερταλ, τηνπανίσχυρηΔρΦαντασίακαι τουςχειρότερουςκατάσυρροήδολοφόνουςτουκόσμου–καιμάθετεγιατίείμαστεόλοιπαγιδευμένοιμέσασταόνειρατωννεκρών!

ΚώσταςΘ.Καλφόπουλος(επιμέλεια)|Multiball-8κείμεναγιατοφλίππερΚείμενα: Friedrich Kittler, Friedrich Wolfram Heubach, Dennis Göttel, Paolo Virno, Κώστας Κατσάπης, ΧίλνταΠαπαδημητρίου,ΛευτέρηςΞανθόπουλος,ΚώσταςΘ.Καλφόπουλος

Σειρά:ΑΔΕΣΠΟΤΑ|α'έκδοσηΟκτώβριος2020

Τι ακριβώς είναι το φλίππερ; Απλά και μόνο ένα «αυτόματο» ανάμεσα στ’ άλλα; Ένα «ηλεκτρικό μπιλιάρδο», όπωςτραγουδούσε η Εντίθ Πιαφ; Ένα «μηχανάκι», όπως το απαθανάτισαν λογοτεχνικά ο Μένης Κουμανταρέας, ο ΝίκοςΝικολαΐδης, ο Βασίλης Βασιλικός, o Νίκος Δήμου, ο Ουμπέρτο Έκο και τόσοι άλλοι, αλλά και πολλές σκηνές τουελληνικού και του ξένου κινηματογράφου, με αιχμή του δόρατος το μιούζικαλ Τommy; Μια «μηχανή ονείρων» πουεκτρέπει τον παίκτη από την παραγωγική δραστηριότητα και καταδυναστεύει τον ελεύθερο χρόνο του; Το «έτερονήμισυ»τουτζουκ-μποξ,καθώςκαιταδύογοήτευσαν,σταόριατηςαποπλάνησης,τημεταπολεμικήνεολαίατηςΔύσηςπροσφέροντας μια, πρόσκαιρη έστω, ψευδαίσθηση ελευθερίας και περιπέτειας ως αντίδοτο στον κοινωνικόσυντηρητισμό; Ή μήπως ένας «διαφθορέας νεανικών ψυχών», όπως στιγματίστηκε τη δεκαετία του ’60 από τηνκυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου, που το απαγόρευσε ικανοποιώντας δεξιές προκαταλήψεις και αριστερές εμμονές,τριάνταχρόνιαμετάτιςμαζικέςκαταστροφέςτωνφλίπερστιςΗΠΑ;Όσεςεύλογεςαπορίεςήκριτικάερωτήματακιανθέσεικανείς,πάνταθαυπάρχειχώρος (καιχρόνος)γιαμιαπαρτίδαφλίππερ,ακόμακιανσήμεραείναιδυσεύρετοήαπλώςέκθεμασεκάποιοειδικόμουσείο.

ΤακείμεναπουσυγκεντρώνονταισεαυτότοντόμοσυνθέτουνέναοφειλόμενοHommageστοφλίππερκιέναταξίδιστονvintageκόσμοτου,εξερευνώνταςόλητηνπεριπλοκότητα, τημυθολογίακαι τηφαντασμαγορίααυτούτουκατεξοχήναυτόματουτηςνεωτερικότητας,πουσυνεχίζεινασυναρπάζειμέχριτιςμέρεςμας.