BI TIU LUN

MN HC: NG LI CCH MNG CA NG CNG SN VIT NAM

ti: Nn vn ha Vit Nam thi k hi nhp (1995 n nay)

Yu cu: Nghin cu di gc ng li, ch trng ca ng

1

MC LC

TI LIU THAM KHO

1. GIO TRNH NG LI CCH MNG CA NG CNG SN VIT NAM2. GIO TRNH LCH S NG CNG SN VIT NAM3. GIO TRNH C S VN HA VIT NAM4. http://dangcongsan.vn 5. http://www.tapchicongsan.org.vn 6. V mt s ti liu khc

I- Hon cnh lch s1. Tnh hnh nc ta trong thp nin 90 ca th k XX

n nm 1990, tnh hnh kinh t - x hi ca ta c mt s chuyn bin tt nhng vn cn yu km.

T thng 12-1986 n thng 6-1991, sau hn bn nm thc hin ng li i mi ca ng trn tt c cc lnh vc ca i sng x hi, chng ta t c nhng thnh tu bc u rt quan trng. l:

- Tnh hnh chnh tr ca t nc n nh. Nn kinh t c nhng chuyn bin tch cc: t c nhng tin b r rt trong vic thc hin cc mc tiu ca ba chng trnh kinh t, bc u hnh thnh nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, vn ng theo c ch th trng, c s qun l ca Nh nc, ngun lc sn xut ca x hi c huy ng tt hn, tc lm pht c km ch bt, i sng vt cht v tinh thn ca mt b phn nhn dn c phn c ci thin.

- Sinh hot dn ch trong x hi ngy cng c pht huy.

- Quc phng c gi vng, an ninh quc gia c bo m. Tng bc ph th b bao vy v kinh t v chnh tr, m rng quan h quc t, to ra mi trng thun li hn cho cng cuc xy dng v bo v t nc.

Bn cnh thnh tu bc u t c, t nc cn nhiu yu km v kh khn cha vt ra khi khng hong kinh t - x hi, nhiu vn kinh t - x hi nng bng vn cha c gii quyt, cng cuc i mi cn nhiu hn ch.

2

i hi i biu ton quc ln th VII ca ng (thng 6-1991) hp trong bi cnh trn phm vi th gii ang din ra cuc tn cng quyt lit ca cc th lc quc v phn ng vo cc lc lng ho bnh, c lp dn tc, ch ngha x hi, nhm tin ti xo b ch ngha x hi bng mi th on thm c. Cuc khng hong ton din trong h thng x hi ch ngha ng u dn n s sp ca ch x hi ch ngha nhiu nc (1989-1990). Ch x hi ch ngha Lin X ang ng trc nhng th thch nghim trng. So snh lc lng din ra bt li cho cch mng th gii v trong nc, sau 4 nm thc hin ng li i mi, tnh hnh kinh t - x hi c nhng bin chuyn ng k, song vn cha thot khi c khng hong.

Trong giai on ny Vit Nam t c nhiu thnh tu trong lnh vc i ngoi:

-Vit Nam bnh thng ho quan h vi Trung Quc (10-11-1991).

-Thng 11-1992 Chnh ph Nht Bn quyt nh ni li vin tr ODA cho Vit Nam.

-Nm 1993, Vit Nam khai thng quan h vi cc t chc ti chnh tin t quc t nh: Qu Tin t quc t (IMF), Ngn hng Th gii (WB), Ngn hng pht trin chu (ADB).

-Bnh thng ho quan h vi Hoa K (11-7-1995).

-Thng 7-1995 Vit Nam gia nhp ASEAN, nh du s hi nhp ca nc ta vi khu vc ng Nam .

-Thng 3-1996, tham gia Din n hp tc u (ASEM) vi t cch l thnh vin sng lp.

-V ln u tin trong lch s, Vit Nam c quan h chnhthc vi tt c cc nc ln, k c 5 nc U vin Thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc; tt c cc nc ln u coi trng vai tr ca Vit Nam ng Nam . k Hip nh khung v hp tc vi EU (1995).

i hi i biu ton quc ln th VIII ca ng (thng 6-1996) din ra trong bi cnh Lin X tan r v ch ngha x hi i vo thoi tro. Cch mng khoa hc v cng ngh pht trin vi trnh ngy cng cao. Nc ta ra khi

3

khng hong kinh t - x hi. Cng cuc i mi trong 10 nm (1986-1996) thu c nhng thnh tu to ln, c ngha rt quan trng. Thng 11-1998, gia nhp t chc Din n hp tc chu Thi Bnh Dng (APEC).

i hi i biu ton quc ln th IX ca ng (thng 4-2001) nh gi:

Th k XX ghi m trong lch s loi ngi nhng du n cc k su sc. l th k khoa hc v cng ngh tin nhanh cha tng thy; kinh t pht trin mnh m xen ln nhng cuc khng hong ln ca ch ngha t bn th gii v s phn ho gay gt v giu ngho gia cc nc. l th k din ra hai cuc chin tranh th gii m mu cng hng trm cuc xung t v trang. cng l th k chng kin mt phong tro cch mng su rng trn phm vi ton th gii, mc d vo thp nin cui, ch ngha x hi hin thc tm thi lm vo thoi tro.

i vi nc ta, th k XX l th k ca nhng bin i to ln, th k u tranh oanh lit ginh li c lp, t do, thng nht T quc v xy dng ch ngha x hi, th k ca nhng chin cng v thng li c ngha lch s v thi i. Vi nhng thng li ginh c trong th k XX nc ta t mt nc thuc a na phong kin tr thnh mt quc gia c lp, t do, pht trin theo con ng x hi ch ngha, c quan h quc t rng ri, c v th ngy cng quan trng trong khu vc v trn th gii. Nhn dn ta t thn phn n l tr thnh ngi lm ch t nc, lm ch x hi. t nc ta t mt nn kinh t ngho nn, lc hu bc vo thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha.

2. Tnh hnh th gii

Cc nc x hi ch ngha lm vo khng hong su sc. n u nhng nm 1990, ch x hi ch ngha Lin X sp , dn n nhng bin i to ln v quan h quc t. Trt t th gii c hnh thnh t sau Chin tranh th gii th hai trn c s hai khi i lp do Lin X v Hoa K ng u (trt t th gioi hai cc) tan r, m ra thi k hnh thnh mt trt t th gii mi.

Trn phm vi th gii, nhng cuc chin tranh cc b, xung t, tranh chp vn cn, nhng xu th chung ca th gii l ho bnh v hp tc pht trin.

Cc quc gia, cc t chc v cc lc lng chnh tr quc t thc hin iu chnh chin lc i ni, i ngoi v phng thc hnh ng cho ph hp vi yu cu nhim v bn trong v c im ca th gii.

4

Xu th chy ua pht trin kinh t khin cc nc, nht l nhng nc ang pht trin i mi t duy i ngoi, thc hin chnh sch a phng ho, a dng ho quan h quc t; m rng v tng cng lien kt, hp tc vi cc nc pht trin tranh th vn, k thut, cng ngh, m rng th trng, hc tp kinh nghim t chc, qun l sn xut kinh doanh.

Cc nc i mi t duy v quan nim sc mnh, v th quc gia. Thay th cch nh gi c, ch yu da vo sc mnh qun s bng cc tiu ch tng hp, trong sc mnh kinh t c t v tr quan trng hng u.

Xu th ton cu ho v tc ng ca n: Di gc kinh t, ton cu ho l qu trnh lc lng sn xut v quan h kinh t quc t pht trin vt qua cc ro cn bi bin gii quc gia v khu vc, lan to ra phm vi ton cu, trong hng ho, vn, tin t, thng tin, lao ngvn ng thng thong; s phn cng lao ng mang tnh quc t; quan h kinh t gia cc quc gia, khu vc an xen nhau, hnh thnh mng li quan h a chiu.

Nhng tc ng tch cc ca ton cu ho: trn c s th trng c m rng, trao i hng ho tng mnh thc y pht trin sn xut ca cc nc; ngun vn, khoa hc cng ngh, kinh nghim qun l cng cc hnh thc u t, hp tc khc mang li li ch cho cc bn tham gia hp tc. Mt khc, ton cu ho lm tng tnh tu thuc ln nhau, nng cao s hiu bit gia cc quc gia, thun li cho vic xy dng mi trng ho bnh, hu ngh v hp tc gia cc nc.

Nhng tc ng tiu cc ca ton cu ho: xut pht t vic cc nc cng nghip pht trin thao tng, chi phi qu trnh ton cu ho to nn s bt bnh dng trong quan h quc t v lm tng s phn cc gia cc nc giu v nc ngho. i hi ln th IX ca ng ch r: Ton cu ho kinh t l mt xu th khch quan, li cun ngy cng nhiu nc tham gia; xu th ny ang b mt s nc pht trin v cc tp on t bn xuyn quc gia chi phi, cha ng nhiu mu thun, va c mt tch cc va c mt tiu cc, va c hp tc va c u tranh

Thc t cho thy rng, cc nc mun trnh khi nguy c b bit lp, tt hu, km pht trin th phi tch cc, ch ng tham gia vo qu trnh ton cu ho, ng thi phi c bn lnh cn nhc mt cch cn trng cc yu t bt li vt qua.

5

Tnh hnh khu vc chu Thi Bnh Dng, t nhng nm 1990, c nhiu chuyn bin mi: Trc ht, trong khu vc tuy vn cn tn ti nhng bt n, nh vn ht nhn, vn tranh chp lnh hi thuc vng bin ng v vic mt s nc trong khu vc tng cng v trang, nhng chu Thi Bnh Dng vn c tim lc ln v nng ng v pht trin kinh t. Xu th ho bnh v hp tc trong khu vc pht trin mnh.

Nhng c im, xu th quc t v yu cu, nhim v ca cch mng Vit Nam nu trn l c s ng Cng sn Vit Nam xc nh quan im v hoch nh ch trng, chnh sch i ngoi thi k i mi.

3. Tc ng ca bi cnh lch s n s pht trin vn ha nc ta

Trong boi canh nh vay cua the gii hien ai ang hnh thanh nen kinh te toan cau. Song trong nen kinh te nay loai ngi cang nhan thc sau sac rang cac quoc gia - dan toc, du ln hay nho, phai phu thuoc lan nhau va iem gap g gia cac quoc gia - dan toc la phat trien kinh te. Va hp tac, va au tranh - nhng khong phai la au tranh vu trang - la cach ng x khon ngoan ngay nay cua cac quoc gia - dan toc tren hanh tinh cua chung ta.

Phat trien kinh te i oi vi tien bo xa hoi khong? Kinh te hoc tan co ien cho rang phat trien kinh te va tien bo xa hoi la mot tng quan nan giai: ay la mot mau thuan mang tnh nghch ly, khong co kha nang giai quyet. UNESCO a a ra giai phap, o la t tng van hoa va phat trien, rang ch co the at c s thong nhat gia phat trien va tien bo xa hoi bang cach a van hoa vao ben trong s phat trien, coi van hoa la ong lc, la muc tieu, la he ieu tiet cho s phat trien. Noi dung t tng nay nh sau:

1) S phat trien phai ap ng nhu cau oc lap dan toc va the hien ban sac dan toc. Ngha la khong the phat trien ma phai tra cai gia la mat oc lap va chu quyen dan toc va le thuoc vao nc ngoai. Va cung khong the phat trien bang van hoa nhap, ngha la tha hoa ve van hoa.

6

2) S phat trien noi sinh, ngha la bang sinh lc cua dan toc. Do o phai huy ong c tiem nang dan toc, trong o moi ca nhan, moi tang lp xa hoi eu gop phan vao s phat trien va c hng thanh qua cua s phat trien.

3) Muon thc hien c nh vay van hoa phai tr thanh trung tam cua chien lc phat trien, theo ngha la chien lc phat trien phai chu y en coi nguon van hoa, he thong gia tr, tn ngng va phong tuc. Muon phat huy tiem nang con ngi th phai hieu van hoa. V ong c cua con ngi la nam trong tng nen van hoa. Mat khac, at van hoa la trung tam cua chien lc. Ngha la chien lc kinh te phai nham muc tieu phat trien van hoa. Bi v cai tieu bieu cho xa hoi la van hoa. Van hoa la bo "gen" cua he thong xa hoi. No tao nen tnh on nh va ben vng cua he thong.

ang Cong san Viet Nam cho rang van hoa la muc tieu va ong lc cua s phat trien. Bi v van hoa, c hieu theo ngha rong nhat, la muc tieu cua chu ngha xa hi; chu the cua s phat trien chnh la con ngi va thc o trnh o con ngi lai chnh la van hoa; van hoa tham nhap vao s hien dien trong moi lnh vc chnh tr, kinh te, xa hoi, trong moi mat cua hoat ong tinh than va vat chat cua con ngi.

Vn ha, cng nh cc lnh vc khc, chu s tc ng su sc ca qu trnh ton cu ha kinh t. Bn thn vn ha khng ch th hin nhng sn phm vn ha tinh thn, trong cc hot ng vn ha tinh thn m cn n cha bn trong tt c cc hot ng ca i sng x hi, trong tt c cc nhm dn c, trong i sng tm l, tnh cm, t tng ca con ngi, trong cc th ch chnh tr - x hi ca t nc... Lnh vc sn xut vt cht n thun cng hm cha trong n nhng ni dung vn ha, phn nh c tnh vn ha ca con ngi, ca cng ng ngi trong lnh vc sn xut vt cht . Mt sn phm vt cht c th bao gi cng kt tinh nhng gi tr vn ha no . S tc ng ca qu trnh ny i vi vn ha va biu hin trn cc lnh vc kinh t, thng mi v cc lnh vc khc, va trc tip tc ng n vn ha, n cc gi tr vn ha, n phong tc tp qun, cc gi tr truyn thng v cc thit ch vn ha ca x hi m hin nay chng ta kh c th d lng ht c.

7

Trong thi i ngy nay, xu th ton cu ho v hi nhp kinh t quc t din ra mnh m, trn quy m ln. Cng vi s pht trin nh v bo ca cuc cch mng khoa hc - cng ngh hin i v mng thng tin ton cu, ngi nh th gii dng nh tr nn nh b hn. Ton cu ho kinh t to ra c hi pht trin nhng cng cha ng nhiu yu t bt bnh ng, gy kh khn, thch thc ln cho cc quc gia, nht l cc nc ang pht trin(1). S nh hng ca qu trnh ny khng ch v phng din kinh t. Bt lun tham gia ch ng hay buc phi cun theo mt cch b ng vo qu trnh ton cu ho kinh t th vn ha dn tc u phi tip xc, giao thoa vi cc nn vn ha khc trn th gii, u thi thc tng dn tc suy ngh xem phi ng x vi xu th lch s ny nh th no.

4. Xy dng v pht trin vn ha trong giai on ny

"Xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, pht trin ton din, thng nht trong a dng, thm nhun su sc tinh thn nhn vn, dn ch tin b; lm cho vn ha gn kt cht ch v thm su vo ton b i sng x hi, tr thnh sc mnh ni sinh quan trng ca pht trin.

Gi gn, pht huy bn sc vn ha dn tc l vn sng cn ca mi quc gia, l vn tn ti hay khng tn ti ca tng dn tc.

Bn sc vn ha dn tc Vit Nam l ti sn v gi; l linh hn ca dn tc c hun c qua hng ngn nm dng nc v gi nc vi bao bin c thng trm ca lch s; c vit ln bng mu, nc mt v m hi ca c dn tc Vit Nam. Chnh v vy n l biu tng ca s trng tn, l cu ni gia qu kh, hin ti v tng lai ca dn tc.

Trc xu th ton cu ha ca th gii hin nay, khng mt quc gia no c th pht trin trong s tch bit vi th gii. Hi nhp kinh t, giao lu v vn ha gia cc nc ang din ra ht sc si ng. Nhng nu khng c mt bn lnh vng vng, mt chin lc pht trin ng n th vic giao lu s dn n nguy c nh mt bn sc vn ha dn tc. m rng giao lu, hi nhp m khng nh mt bn sc ca mnh, chng ta phi bo v bn sc vn ha dn tc, tip thu tinh hoa vn ha nhn loi, nhng phi ly bn sc vn ha dn tc lm nn tng, lm bn lnh. Nn tng c vng chc, bn lnh c vng vng mi tip thu c tinh hoa vn ha nhn loi mt cch ng n, mi ch ng, t tin hi nhp v lm giu thm, sng ln c trng vn ha dn tc.

8

Trong th gi Hi ngh bo ch v xut bn 20-22/2/1992 Th Tng V Vn Kit vit ni n vn ho l ni n dn tc ,mt dn tc nh mt truyn thng vn ha v bn sc dn tc th dn tc y s mt tt c . Vn ho suy thoi s trc tip cn tr cho tin trnh xy dng nn kinh t v khng th xy dng kinh t thnh cng .Bi v vn ho v kinh t l hai ni dung ct li ca s sinh tn v pht trin ca mt dn tc .Mun xy dng kinh t phi c nhng con ngi c to,rn luyn trong mi trng vn ho lnh mnh

Ngy nay, mc tiu chnh ca ch ngha quc vn ha l lm suy yu tim nng v ni lc ca vn ha dn tc. Nhng yu t c hi, suy i ca vn ha quc ang nh nhng t sng ngm va p m vo bn b ca nhiu nc ang pht trin. N c nhng c im sau: Truyn b phng chm tiu dng, li sng thc dng, trc ht l vo lp tr, Dng cc hnh thc qung co t thin, du lch, tn gio t mc ch chnh tr, tuyn truyn sng bi vn ha phng Ty, chng li s nghip i mi ca ta. Nhng chin dch n o v a nguyn chnh tr, a ng i lp,tuyn ngn, tuyn co v nhn quyn, t do, dn ch vi mc ch chnh tr en t.

Gi gn v pht huy bn sc dn tc v xy dng chnh sch vn ho trong qu trnh pht trin kinh t x hi l mt vn rt quan trng. Yu cu t ra l phi gi gn v nng cao bn sc vn ha dn tc ng thi k tha v pht huy truyn thng o c, tp qun tt p v lng t ho dn tc. Xy dng nn vn ha tin tin m bn sc dn tc. iu i hi con ngi Vit Nam phi k tha v pht trin v nhn cch, tr tu, t tng o c vi nng lc tng hp v k thut lao ng tin tin, a dn tc ta n mt tm cao vn minh mi, sc lm ch v bo m s nghip cch mng thng li. Ngi Vit Nam vi nhng t cht tch cc nh tnh cng ng cao, thc ng thun, tnh cn c, cng lao ng ln, truyn thng hiu hc v s lm c nhiu vic phi thng.

II- ng li xy dng, pht trin nn vn ha ng trong thi k i mi

1. Qu trnh i mi t duy v xy dng v pht trin nn vn haT i hi VI n i hi X, ng hnh thnh tng bc nhn thc mi

v c trng ca nn vn ha mi m chng ta cn xy dng; v chc nng, vai tr, v tr ca vn ha trong pht trin kinh t - x hi v hi nhp quc t.

9

i hi VI (1986) xc nh khoa hc k thut l mt ng lc to ln thc y qu trnh pht trin kinh t - x hi; c v tr then cht trong s nghip xy dng ch ngha x hi.

Cng lnh 1991 (c i hi VII thng qua) ln u tin a ra quan nim nn vn ha Vit Nam c c trng: tin tin, m bn sc dn tc thay cho quan nim nn vn ha Vit Nam c ni dung x hi ch ngha, c tnh cht dn tc, c tnh ng, tnh nhn dn c nu ra trc y. Cng lnh ch trng xy dng nn vn ha mi, to ra i sng tinh thn cao p, phong ph v a dng, c ni dung nhn o, dn ch, tin b; khng nh v biu dng nhng gi tr chn chnh, bi dng ci chn thin m theo quan im tin b, ph phn nhng ci li thi, thp km; khng nh tip tc tin hnh cch mng x hi ch ngha trn lnh vc t tng v vn ha, lm cho th gii quan ca ch ngha Mc Lnin v t tng H Ch Minh gi v tr ch o trong i sng tinh thn x hi. K tha v pht huy nhng truyn thng vn ha tt p ca tt c cc dn tc trong nc; tip thu nhng tinh hoa vn ha nhn loi, xy dng mt x hi dn ch, vn minh v li ch chn chnh v phm gi con ngi, vi trnh tri thc, o c, th lc v thm m ngy cng cao. Chng t tng, vn ha phn tin b, tri vi truyn thng tt p ca dn tc v nhng gi tr cao qu ca loi ngi, tri vi phng hng i ln ch ngha x hi. Xc nh gio dc v o to, khoa hc v cng ngh l quc sch hng u.

i hi VII, VIII, IX, X, XI v nhiu ngh quyt Trung ng tip theo xc nh vn ha l nn tng tinh thn ca x hi v coi vn ha va l mc tiu, va l ng lc ca pht trin. y l mt tm nhn mi v vn ha ph hp vi tm nhn chung ca th gii ng i.

i hi VII (1991) v i hi VIII (1996) khng nh: khoa hc v gio dc ng vai tr then cht trong ton b s nghip xy dng ch ngha x hi v bo v T quc l mt ng lc a t nc thot ra khi ngho nn, lc hu, vn ln trnh tin tin ca th gii. Do , phi coi s nghip gio dc o to cng vi khoa hc v cng ngh l quc sch hng u pht huy nhn t con ngi, ng lc trc tip ca s pht trin x hi.

Ngh quyt Trung ng 5 kha VIII (7/1998) nu ra 5 quan im c bn ch o qu trnh pht trin vn ha trong thi k cng nghip ha, hin i ha t

10

nc. Hi ngh Trung ng 9 kha IX (1/2004) xc nh thm pht trin vn ha ng b vi pht trin kinh t. Hi ngh Trung ng 10 kha IX (7/2004) t vn bo m s gn kt gia nhim v pht trin kinh t l trung tm; xy dng chnh n ng l then cht vi nhim v khng ngng nng cao vn ha nn tng tinh thn ca x hi. y chnh l bc pht trin quan trng trong nhn thc ca ng v v tr ca x hi v cng tc vn ha trong quan h vi cc mt cng tc khc.

Hi ngh Trung ng 10 kha IX nhn nh v s bin i ca vn ha trong qu trnh i mi. C ch th trng v hi nhp quc t lm thay i mi quan h gia c nhn vi cng ng, thc y dn ch ha i sng x hi, Do , phm vi, vai tr ca dn ch ha x hi ha vn ha v ca c nhn ngy cng tng ln v m rng l nhng thch thc mi i vi s lnh o v qun l cng tc vn ha ca ng v Nh nc.

2. Quan im ch o v ch trng v xy dng, pht trin nn vn ha

a. Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu va l ng lc thc y s pht trin kinh t - x hi

Quan im ny ch r chc nng, v tr, vai tr c bit quan trng ca vn ha i vi s pht trin x hi.

- Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi:Theo kin ca nguyn Tng gim c UNESCO: vn ha phn nh v th

hin mt cch tng qut, sng ng mi mt ca cuc sng (ca mi c nhn v cc cng ng) din ra trong qu kh cng nh ang din ra trong hin ti; qua hng bao th k n cu thnh nn mt h thng cc gi tr, truyn thng v li sng m trn tng dn tc t khng nh bn sc ring ca mnh.

Cc gi tr ni trn to thnh nn tng tinh thn ca x hi v n c thm nhun trong mi con ngi v trong c cng ng; c truyn li, tip ni v pht huy qua cc th h; c vt cht ha v khng nh vng chc trong cu trc x hi ca tng dn tc (v d: cu trc ny Vit Nam l cu trc Nh Lng Nc) ng thi n tc ng hng ngy n cuc sng, t tng, tnh cm ca mi thnh vin x hi bng mi trng x hi vn ha (bao gm vn ha vt th v vn ha phi vt th).

11

Tm li, vn ha l si ch xuyn sut ton b lch s ca dn tc, n lm nn sc sng mnh lit, gip cng ng dn tc Vit Nam vt qua sng gi v thc ghnh tn ti v khng ngng pht trin.

V vy, chng ta ch trng lm cho vn ha thm su vo mi lnh vc ca i sng x hi cc gi tr vn ha tr thnh nn tng tinh thn bn vng ca x hi, tr thnh ng lc pht trin kinh t - x hi. cng l con ng xy dng con ngi mi, xy dng mi trng vn ha lnh mnh sc khng v y li cc tiu cc x hi, y li s xm nhp ca t tng, vn ha phn tin b. Bin php tch cc l y mnh cuc vn ng ton dn on kt xy dng i sng vn ha, phng x vn ha, c quan, n v vn ha; nu gng ngi tt vic tt.

- Vn ha l ng lc thc y s pht trin:Ngun ni sinh ca s pht trin ca mt dn tc thm su trong vn ha. S

pht trin ca mt dn tc phi vn ti ci mi, tip nhn ci mi, to ra ci mi nhng li khng th tch khi ci ngun. Pht trin phi da trn ci ngun, pht huy ci ngun. Ci ngun ca mi quc gia dn tc l vn ha.

Kinh nghim i mi nc ta cng chng t rng, bn thn s pht trin kinh t cng khng ch do cc nhn t thun ty kinh t to ra. Nn kinh t Vit Nam hm nay c bc tin ng k so vi thi k thc hin ch kinh t tp trung, quan liu, bao cp. Nguyn nhn khng phi ch s tin trin t nhin ca cc nhn t kinh t m cn do s i mi t duy, i mi chnh sch v ch qun l, cn do s gii phng t tng v bc pht trin mi v trnh , nng lc ca i ng cn b khoa hc v cng ngh, cn b qun l v lc lng lao ng. Ngha l ng lc ca s i mi kinh t mt phn quan trng nm trong nhng gi tr vn ha ang c pht huy.

Ngy nay, trong iu kin ca cuc cch mng khoa hc v cng ngh hin i, yu t quyt nh cho s tng trng kinh t l tr tu, l thng tin, l tng sng to v i mi khng ngng th mt nc tr thnh giu hay ngho khng ch ch c nhiu hay t lao dng v ti nguyn thin nhin m trc ht l c kh nng pht huy n mc cao nht tim nng sng to ca ngun lc con ngi hay khng. Tim nng sng to ny nm trong cc yu t cu thnh vn ha, ngha l trong tri thc v kh nng sng to, trong bn lnh t i mi ca mi c nhn v ca c cng ng.

12

Ni cch khc, hm lng vn ha trong cc lnh vc ca i sng con ngi cng cao bao nhiu th kh nng pht trin kinh t - x hi cng hin thc v bn vng by nhiu.

Trong nn kinh t th trng, mt mt vn ha da vo tiu chun ca ci ng, ci tt, ci p hng dn v thc y ngi lao ng khng ngng pht huy sng kin, ci tin k thut, nng cao tay ngh, sn xut ra hng ha vi s lng v cht lng ngy cng cao p ng nhu cu ca x hi. Mt khc, vn ha s dng sc mnh ca cc gi tr truyn thng, ca o l dn tc hn ch xu hng sng bi li ch vt cht, sng bi tin t, ngha l hn ch xu hng hng ha v ng tin xut hin vi tnh cch l lc lng c kh nng xuyn tc bn cht con ngi cng nh nhng mi lin h khc dn ti suy thoi x hi.

Nn vn ha Vit Nam ng i, vi nhng gi tr mi s l mt tin quan trng a t nc ta hi nhp ngy cng su hn v ton din hn vo nn kinh t th gii.

Trong vn bo v mi trng v s pht trin bn vng, vn ha gip hn ch li sng chy theo ham mun qu mc ca x hi tiu th, dn ti ch lm cn kit ti nguyn, nhim mi trng sinh thi.

Vn ha, nht l vn ha phng ng c v v hng dn cho mt li sng c chng mc, hi ha vi thin nhin. N a ra m hnh ng x thn thin gia con ngi vi thin nhin v s pht trin bn vng cho th h hin nay v cho cc th h mai sau.

- Vn ha l mt mc tiu ca pht trin:Mc tiu xy dng mt x hi Vit Nam dn giu, nc mnh, x hi cng

bng, dn ch, vn minh chnh l mc tiu vn ha.

Chin lc pht trin kinh t - x hi 1991 2000 xc nh Mc tiu v ng lc chnh ca s pht trin l v con ngi, do con ngi. ng thi nu r yu cu tng trng kinh t phi gn lin vi tin b v cng bng x hi, pht trin vn ha, bo v mi trng. Pht trin hng ti mc tiu vn ha x hi mi bo m pht trin bn vng.

Thc t nhiu nc cho thy mi quan h gia vn ha v pht trin l vn bc xc ca mi quc gia. Sau khi thot khi ch thng tr ca ch ngha thc

13

dn, cc nc c lp dn tc ang tm con ng dn ti m no, hnh phc th vic gii quyt ng n mi quan h gia vn ha v pht trin kinh t - x hi li cng c ngha quan trng. Tuy nhin, trong nhn thc v hnh ng, mc tiu kinh t vn thng lt t mc tiu vn ha v thng c t vo v tr u tin trong cc k hoch, chng trnh, chnh sch pht trin ca nhiu quc gia, nht l cc nc ngho ang pht trin theo con ng cng nghip ha.

lm cho vn ha tr thnh ng lc v mc tiu ca s pht trin, chng ta ch trng pht trin vn ha phi gn kt cht ch v ng b hn vi pht trin kinh t - x hi. C th l:

- Khi xc nh mc tiu, gii php pht trin vn ha phi cn c v hng ti mc tiu gii php pht trin kinh t - x hi, lm cho pht trin vn ha tr thnh ng lc thc y pht trin kinh t - x hi.

- Khi xc nh mc tiu pht trin kinh t - x hi phi ng thi xc nh mc tiu vn ha, hng ti x hi cng bng, dn ch, vn minh. Phi c chnh sch kinh t trong vn ha gn vn ha vi hot ng kinh t, khai thc tim nng kinh t, ti chnh h tr cho pht trin vn ha. Xy dng chnh sch vn ha trong kinh t ch ng a cc yu t vn ha thm nhp vo cc hot ng kinh t - x hi, xy dng vn ha kinh doanh, o c kinh doanh, vn minh thng nghip, xy dng i ng doanh nhn thi hi nhp.

- Vn ha c vai tr c bit quan trng trong vic bi dng, pht huy nhn t con ngi v xy dng x hi mi:

Vic pht trin kinh t - x hi cn n nhiu ngun lc khc nhau: ti nguyn thin nhin, vn, v.v Nhng ngun lc ny u c hn v c th b khai thc cn kit. Ch c tri thc con ngi mi l ngun lc v hn, c kh nng ti sinh v t sinh khng bao gi cn kit. Cc ngun lc khc s khng c s dng c hiu qu nu khng c nhng con ngi tr tu v nng lc khai thc chng. Ch tch H Ch Minh ch r: mun xy dng ch ngha x hi phi c con ngi x hi ch ngha.

Nm 1990, UNDP (Chng trnh pht trin ca Lin Hip Quc) a ra nhng tiu ch mi nh gi cao mc pht trin ca cc quc gia. l ch s pht trin con ngi, 1 trong 3 ch tiu ca cch tnh ton mi ny l thnh tu gio dc (2 ch tiu kia l tui th bnh qun v mc thu nhp). Ch tiu gio dc li c tng hp t 2 ch tiu khc l tnh trng hc vn ca nhn dn v s nm c gio dc tnh bnh qun mi ngi.

14

Theo , quc gia no t thnh tu gio dc cao, tc l c vn tr tu ton dn nhiu hn th chng t x hi pht trin hn, c kh nng tng trng di do. Ti nguyn con ngi, ci vn con ngi, ni cho cng l vn tr tu ca dn tc. Nh vy, vn ha trc tip to dng v nng cao vn ti nguyn ngi.

T mt nc nng nghip lc hu i vo cng nghip ha, hin i ha Vit Nam cha c li th v ch s pht trin con ngi nh mong mun. T l ngi bit c bit vit c xp th hng cao trong khu vc (88%) nhng nguy c ti m ang tng, c bit l m ngoi ng v m tin hc.

b. nn vn ha m chng ta xy dng l nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc

Tin tin l yu nc v tin b m ni dung ct li l l tng c lp t do v ch ngha x hi theo ch ngha Mc Lnin, t tng H Ch Minh nhm mc tiu tt c v con ngi. Tin tin khng ch v ni dung, t tng m c trong hnh thc biu hin, trong cc phng tin chuyn ti ni dung.

Bn sc dn tc bao gm nhng gi tr vn ha truyn thng bn vng ca cng ng cc dn tc Vit Nam c vun p qua lch s hng ngn nm u tranh dng nc v gi nc. l lng yu nc nng nn, ch t cng dn tc, tinh thn on kt, thc cng ng gn kt c nhn gia nh lng x T quc. l lng nhn i, khoan dung, trng tnh ngha, o l, l c tnh cn c, sng to trong lao ng; s tinh t trong ng x, tnh gin d trong li sng Bn sc dn tc cn m nt c trong cc hnh thc biu hin mang tnh dn tc c o.

C th ni, bn sc ca mt dn tc l tng th nhng phm cht, tnh cch, khuynh hng c bn thuc v sc mnh tim tng v sc sng to gip cho dn tc gi vng c tnh duy nht, tnh thng nht, tnh nht qun so vi bn thn mnh trong qu trnh pht trin. Sc mnh v sc sng to ny c mi lin h gc r, lu di v bn vng vi mi trng x hi t nhin v vi qu trnh lch s m dn tc tn ti.

Ni chung, bn sc dn tc l sc sng bn trong ca dn tc, l qu trnh dn tc thng xuyn t thc, t khm ph, t vt qua chnh bn thn mnh, bit cnh tranh v hp tc tn ti v pht trin.

15

Bn sc dn tc th hin trong tt c cc lnh vc ca i sng x hi: cch t duy, cch sng, cch dng nc, gi nc, cch sng to trong vn ha, khoa hc, vn hc, ngh thut nhng c th hin su sc nht l trong h gi tr ca dn tc, n l ct li ca mt nn vn ha. H gi tr l nhng g nhn dn quan tm, l nim tin m nhn dn cho l thing ling, bt kh xm phm. Khi c chuyn thnh cc chun mc x hi, n nh hng cho s chn la trong hnh ng ca c nhn v cng ng. V vy, n l c s tinh thn cho s n nh x hi v s vng vng ca ch . H gi tr c tnh n nh rt ln v c tnh bn vng tng i, c sc mnh gn b mi thnh vin trong cng ng. Trong s tin b v pht trin ca x hi, cc gi tr ny thng khng bin mt m ha thn vo cc gi tr ca thi sau, theo quy lut k tha v ti to.

Bn sc dn tc pht trin theo s pht trin ca th ch kinh t, th ch x hi v th ch chnh tr ca cc quc gia. N cng pht trin theo qu trnh hi nhp kinh t th gii, qu trnh giao lu vn ha vi cc quc gia khc v s tip nhn tch cc vn ha, vn minh nhn loi. V vy, chng ta ch trng xy dng v hon thin cc gi tr v nhn cch con ngi Vit Nam trong thi k cng nghip ha, hin i ha; xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp quc t.

Bn sc dn tc v tnh cht tin tin ca nn vn ha phi c thm m trong mi hot ng xy dng, sng to vt cht, ng dng cc thnh tu khoa hc, cng ngh, gio dc v o to, sao cho trong mi lnh vc hot ng chng ta c cch t duy c lp, c cch lm va hin i va mang sc thi Vit Nam. i vo kinh t th trng, m rng giao lu quc t, cng nghip ha, hin i ha t nc phi tip thu nhng tinh hoa ca nhn loi song phi lun lun pht huy nhng gi tr truyn thng v bn sc dn tc.

Ch trng v ng li ca ng v xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc

Ton b tinh thn ca Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII) v xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc lm sng ln bc tranh ca nn vn ha t nc trong tng lai. l nn vn ha vi vai tr l nn tng tinh thn ca x hi, l mc tiu, ng lc thc y kinh t- x hi pht trin, gn vi s nghip CNH- HH t nc, gn vi nhng vn ny sinh trong xu th ton cu ha v nn kinh t th trng. i vi cng tc lnh o vn

16

ha, Ngh quyt khng nh: . y l vn cc k quan trng, c bn v chin lc khng ch i vi cng tc lnh o m c cng tc qun l vn ha, vi mi cn b, ng vin.

C th ni Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII) th hin s pht trin c nhn thc v t duy l lun v vn ha, lnh o vn ha ca ng. cng chnh l kt tinh ca s k tha v pht trin Ch ngha Mc- Lnin, t tng H Ch Minh v vn ha, v xy dng v pht trin s nghip vn ha, v phng php lnh o vn ha, qun l vn ha; l sn phm t tng kt l lun v thc tin trong qu trnh hn 70 nm lnh o cch mng, lnh o vn ha ca ng

Nh nc thc hin chc nng qun l v vn ha thng qua vic th ch ha cc ch trng, chnh sch ca ng bng lut php, php lnh, ngh nh, quy nh, cc chnh sch vn ha... Thng qua cc chng trnh hnh ng, phong tro thi ua yu nc, qua h thng cc thit ch vn ha vn ng qun chng nhn dn thc hin; bin ch trng, chnh sch, ngh quyt ca ng thnh lc lng vt cht, thnh phong tro cch mng; to ra nhng kt qu c th nng cao i sng vn ha, tinh thn cho nhn dn, thc y pht trin kinh t- x hi, trc tip xy dng nn tng tinh thn cho x hi.

n i hi IX, nhng t tng ch yu ca ng v pht trin vn ha c th hin trn c s thc tin thc hin Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII), Ngh quyt i hi IX tip tc nhn mnh v tr ca vn ha trong lch s pht trin ca dn tc ta; khng nh sc sng lu bn ca nhng quan im, t tng nu trong Ngh quyt Trung ng V (kha VIII) trong i sng x hi, trong s nghip xy dng v pht trin t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi nc ta; v ngha , Ngh quyt nhn mnh l tm cao, chiu su ca s pht trin ca dn tc, khng nh v lm r v tr ca vn ha trong i sng dn tc, trong cch mng x hi ch ngha.

Hi ngh Trung ng 10 (kha IX) kim im 5 nm thc hin Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII) v ra kt lun tip tc y mnh s nghip xy dng v pht trin vn ha lm nn tng tinh thn x hi, gn kt v ng b vi pht trin kinh t l trung tm, xy dng ng l then cht.

i hi X, ng xc nh tip tc pht trin su rng, nng cao cht lng nn vn ho Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc. Gn kt cht ch hn vi pht trin kinh t x hi. Lm cho vn ho thm su v mi lnh vc i sng x hi. Xy dng v hon thin gi tr, nhn cch con ngi Vit Nam. Bo v v pht huy bn sc vn ho dn tc trong thi k cng nghip ha, hin i ha, hi nhp

17

kinh t quc t. Bi dng cc gi tr vn ho trong thanh nin, sinh vin, hc sinh, c bit l l tng sng, li sng, nng lc tr tu, o c v bn lnh vn ho Vit Nam. u t cho vic bo tn, tn to cc di tch lch s cch mng, khng chin, di sn vn ho vt th, phi vt th. Kt hp hi ho gia bo tn, pht huy vi k tha v pht trin, gi gn di tch vi pht trin kinh t du lch, tinh thn t

nguyn, tnh t qun ca nhn dn trong xy dng vn ho. a dng ho cc hot ng ca phong tro Ton dn on kt xy dng i sng vn ho.

thc hin c yu cu trn, trong xy dng chnh sch, t chc thc hin cn phi pht huy tnh nng ng, ch ng ca cc c quan ng, nh nc, on th nhn dn, cc hi vn hc ngh thut, khoa hc, tr thc, bo ch, ca cc c nhn; Xy dng v pht trin chng trnh gio dc vn ha, thm m, np sng vn ha hin i trong nhn dn; Pht huy tim nng, khuyn khch sng to vn hc, ngh thut, to ra nhng tc phm c gi tr cao v t tng v ngh thut; ng thi tng cng qun l nh nc v vn ha; Xy dng c ch chnh sch, ch ti n nh; Tng cng m rng giao lu, hp tc quc t v vn ha; Chng s xm nhp vn ha c hi, lai cng, phn ng; Xy dng, nng cp ng b h thng thit ch vn ha; To iu kin cho cc lnh vc xut bn, thng tin i chng pht trin; Nng cao cht lng t tng vn ha, hin i v m hnh, c cu, c s vt cht k thut; Xy dng c ch qun l khoa hc, ph hp; i i vi pht huy trch nhim cng dn ca vn ngh s; i mi ni dung, phng thc hot ng, c cu t chc ca cc hi vn hc- ngh thut t trung ng n a phng.

Cng trong nhim k i hi X, i vi vn ha, vn hc ngh thut, ng dnh s quan tm cho mt s lnh vc tinh ty v nhy cm thng xuyn tc ng

18

Ht Quan h(Bc Ninh)

n i sng tinh thn ca x hi. l hai kt lun quan trng ca Ban B th (s 83 ngy 27/6/2008), B Chnh tr (s 51 ngy 22/7/2009) ch o vic tin hnh tng kt 10 nm thc hin Ch th 27 ca B Chnh tr (kha VIII) v ; tip tc y mnh hn na vic thc hin ch th ny. Ngh quyt s 23- NQ/TW ngy 16 thng 6 nm 2008 ca B Chnh tr . Theo s c cc n ca cc ban, b, ngnh phi hp trin khai nhm a cc quan im ch o, nhng ch trng v gii php ca ng v vn hc, ngh thut thnh hin thc phc v i sng tinh thn ca nhn dn.

nh hng i vi cc chnh sch vn ha :

Qu trnh tin hnh s nghip i mi, vn nh hng pht trin t nc l cc k quan trng. nh hng ng t ti mc tiu m cng lnh nm 1991 v xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi ra, c i hi VII ca ng thng qua. Theo , pht trin kinh t theo nh hng x hi ch ngha phn u n nm 2020 c bn nc ta tr thnh nc cng nghip. Nhng iu ct li l cht lng pht trin, pht trin mun t cht lng nht thit phi c ni dung vn ha- x hi. Pht trin vn ha- x hi v xy dng con ngi lun lun gn b vi nh hng chnh tr, nh hng pht trin kinh t t nc. V cng nh pht trin kinh t, pht trin vn ha cng phi coi trng cht lng, phi ng hng. Bc H tng ni . Nhng con ngi phi c chm lo c v bn lnh chnh tr t tng, hc vn, sc khe, tr tu, tnh cm v o c, chnh l vn ha.

Nn vn ha nh hng x hi ch ngha thng qua cc chnh sch vn ha mang tnh nhn vn, v con ngi; pht huy tim nng, tr tu con ngi p ng yu cu, i hi ca s nghip i mi, ca nn kinh t tri thc trong xu th hi nhp quc t. Nhn thc su sc v tm quan trng, ngha, vai tr, v tr ca vn ha trong i sng dn tc v trong cch mng x hi ch ngha, ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII) ca ng cp n chnh sch vn ha trong nhim v th 10 l . Nhim v ch r vic phi hon chnh cc vn bn lut php v vn ha, ngh thut, thng tin trong iu kin ca c ch th trng; ban hnh cc chnh sch khuyn khch sng to vn ha v nng mc p ng nhu cu hng th vn ha ca nhn dn. Do tm quan trng, tnh cp thit ca nhim v ny nn Ngh quyt ghi ni dung vo gii php th II trong cm cc gii php.

Yu cu chnh tr t tng i vi chnh sch vn ha:

Cc chnh sch vn ha phi phn nh nhng gi tr nhn vn ca vn ha Vit Nam. Mun vy phi xc nh c nhng gi tr nhn vn ca Vit Nam di s

19

lnh o ca ng Cng sn. Tp trung lm ni bt h thng gi tr nhn vn tinh thn ng thi phi kt hp hi ha 3 li ch: li ch c nhn, li ch tp th, li ch ton x hi. y cng chnh l mt trong nhng ng lc ca s nghip i mi.

Cc chnh sch vn ha u theo tinh thn x hi ha. Hin nay cn khng t ngi hiu vn x hi ha cha y . iu tr thnh lc cn cho s nghip xy dng v pht trin vn ha. Cng tc gio dc, tuyn truyn cn phi lm cho mi ngi nhn thc c x hi ha l vn ht sc cn thit, nht l i vi hon cnh kinh t ca nc ta cn nhiu kh khn, Nh nc khng th bao ton b. X hi ha l nhm to s quan tm ca ton x hi; thu ht tr tu, nhn lc, vt lc ca ton x hi; gy nhn t thc y cc hot ng vn ha pht trin theo hng bin i v cht, i mi v hnh thc v ni dung. X hi ha cng l mt ni dung quan trng ca gii php xy dng, ban hnh cc chnh sch vn ha trong Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII). Trong qu trnh t nc thc hin ch trng i mi, nn kinh t pht trin theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha th x hi ha hot ng vn ha c coi nh mt ng lc thc y cc hot ng vn ha pht trin.

Chnh sch vn ha ng nh hng ca ng, bm st yu cu v t tng chnh tr cn gp phn to nn s n nh v lnh mnh ha x hi. u khng n nh th khng th pht trin. Mt gia nh, tp th, cng ng v ln hn l ton x hi nu c i sng vn ha phong ph, cht lng cao, bnh ng tc l c chnh sch vn ha nhn vn.

Xy dng i sng vn ha c coi nh bc i ban u ca s nghip xy dng v pht trin vn ha, l nhim v quan trng ca vic xy dng mi trng vn ha lnh mnh. ng thi xy dng mi trng vn ha lnh mnh cng chnh l gp phn to ra mi trng chnh tr- x hi n nh, an ton v bn vng trn c s i sng kinh t c m bo.

i hi XI, nhim v chm lo pht trin vn ha c c kt c ng hn, c th hn, tp trung vo 4 ni dung quan trng:

Mt l: Cng c v tip tc xy dng mi trng vn ha lnh mnh, phong ph, a dng; tip tc y mnh xy dng np sng vn minh trong vic ci, vic tang, l hi; trin khai cuc vn ng xy dng gia nh Vit Nam gp phn gi gn v pht trin nhng gi tr truyn thng ca vn ha, cn ngi Vit Nam, nui dng gio dc th h tr.

20

Hai l: Pht trin s nghip vn hc, ngh thut; bo tn, pht huy gi tr cc di sn vn ha truyn thng, cch mng. Theo , tip tc pht trin nn vn hc, ngh thut Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, giu cht nhn vn, dn ch, vn ln hin i, phn nh chn tht, su sc i sng, lch s dn tc v cng cuc i mi t nc; c v, khng nh ci ng, ci p, ng thi ln n ci xu, ci c. Hon thin v thc hin nghim tc cc quy nh ca php lut v s hu tr tu, v bo tn, pht huy gi tr cc di sn vn ha vt th v phi vt th ca dn tc. Xy dng v thc hin cc chnh sch, ch o to, bi dng, chm lo i sng vt cht, tinh thn, to iu kin i ng nhng ngi hot ng vn ha, vn hc, ngh thut sng to nhiu tc phm c gi tr cao v t tng v ngh thut.

Ba l: Ch trng pht huy mnh m chc nng thng tin, gio dc, t chc v phn bin x hi ca cc phng tin thng tin i chng v li ch ca nhn dn v t nc. Tp trung o to, bi dng, xy dng i ng hot ng bo ch, xut bn vng vng v chnh tr, t tng, nghip v v c nng lc p ng tt yu cu ca thi k mi.

Bn l: i mi, tng cng vic gii thiu, truyn b vn ha, vn hc, ngh thut, t nc, con ngi Vit Nam vi th gii. Xy dng mt s trung tm vn ha Vit Nam nc ngoi v trung tm dch thut, qung b vn ha Vit Nam ra nc ngoi. Tip thu nhng kinh nghim tt v pht trin vn ha ca cc nc, gii thiu cc tc phm vn hc, ngh thut c sc ca nc ngoi vi cng chng Vit Nam. Ngn chn, y li, v hiu ha s xm nhp v tc hi ca cc sn phm i try, phn ng t nc ngoi vo nc ta; bi dng v nng cao sc khng ca cng chng nht l th h tr.

Nh vy, n i hi XI, cc quan im ca ng v xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam theo mc tiu tin tin, m bn sc dn tc tip tc c khng nh. Nhng t thc tin i sng vn ha ca t nc nhng nm qua, c bit l trong xu th hi nhp, c s tc ng nhiu chiu ca qu trnh ton cu ha, ca nn kinh t th trng, ng ta xc nh bn u vic cn c cp y ng, chnh quyn cc cp v nht l ngnh vn ha coi trng, tp trung ch o, t chc thc hin nhm tip tc xy dng nn tng tinh thn ca x hi. Trong , vic xy dng mi trng vn ha lnh mnh, phong ph, a dng c ngha rt quan trng, chi phi v gn b hu c vi ba cng vic sau. Cn nhn thc y rng, xy dng mi trng vn ho lnh mnh cng chnh l gp phn to ra mi trng chnh tr- x hi n nh, an ton v bn vng trn c s i sng kinh t c m bo.

21

Qu trnh xy dng mi trng vn ha phi ch trng xy dng i sng vn ho, v l bc i ban u ca s nghip xy dng v pht trin vn ho. Xy dng i sng vn ha cn phi c t chc mt cch bi bn, c ch trng, chin lc v t trong tng gia nh Vit Nam, trong thn, bn, khu ph, trong cc t chc on th, khng ch l vi cuc lin hoan vn ngh qun chng theo nh k hay cho mng, c v mt vi ngy k nim, s kin no . i vi vn hc, ngh thut hay bo tn pht huy cc di sn vn ha cng phi c mc tiu c th, nhm t ti kt qu cui cng l c gi tr t tng v ngh thut cao, thc s pht huy chc nng gio dc, nh hng thm m cho cng chng, nng cao thc dn tc, trch nhim ca mi ngi vi nhng gi tr . Cc c quan thng tin, truyn thng c bit l bo ch, xut bn l nhng cng c trc tip, c lc, c trch nhim tuyn truyn cho qu trnh chm lo pht trin vn ha ca t nc trn c s v mc ch, li ch ca nhn dn v t nc. ng nhin, i ng phi c quan tm, chm lo o to, rn luyn chnh tr, t tng, c nng lc chuyn mn ng thi phi c o c ngh nghip, trch nhim cng dn, nu khng s khng th p ng c yu cu thng tin, gio dc, t chc v phn bin x hi ph hp vi mi trng vn ha lnh mnh theo quan im ca ng.

Cng vic i mi, tng cng vic gii thiu, truyn b vn ha, vn hc, ngh thut, t nc, con ngi Vit Nam vi th giithc cht cng l nhm xy dng mi trng vn ha lnh mnh, a dng, phong ph. V vn ha Vit nam mun pht trin khng th khng c l trnh, k hoch c th qung b ra nc ngoi; mun qung b phi c thit ch, phi c u t v con ngi v c s vt cht cho nhim v ny (mt vi trung tm vn ha ca Vit Nam nc ngoi nh hin nay l khng th hon thnh c). ng thi chn lc, gii thiu nhng gi tr vn ha ca b bn th gii vo nc ta cng l cng vic cn c quan tm lm p thm bc tranh vn ha nc nh.

Xy dng mi trng vn ha lnh mnh, phong ph, a dng theo quan im ca ng nu trn, l s kin nh (k tha, b sung, pht trin) quan im xy dng v pht trin vn ha ca ng trong hn na th k qua, a quan im tr thnh hin thc trong i sng vn ha ca dn tc s to ra sc khng khe mnh trong c th vn ha Vit Nam.

Nh vy, trong sut qu trnh lnh o s nghip cch mng nh ui gic ngoi xm, thng nht t nc, xy dng v bo v t quc, ng ta lun quan tm n vn ha v cng coi trng hn trong thi k i mi, trong iu kin xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Ngh quyt i hi ng cc k VIII, IX, X, XI; cc kt lun, ch th ca Hi ngh Trung ng cc kha trn u th hin quan im nht qun ca ng trong nhn nhn, nh gi, ch o xy

22

dng v pht trin vn ha, gn cht vi chin lc xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi. Theo hng , vn ha phi thc s tr thnh ng lc v mc tiu ca s pht trin, ng thi i hi mt c ch chnh sch m bo cho vn ha v kinh t cng pht trin.

Gi gn v pht huy bn sc vn ha dn tc Bo v bn sc dn tc phi gn kt vi m rng giao lu quc t, tip

th c chn lc nhng ci hay, ci tin b trong vn ha cc dn tc khc:

_ Gi gn bn sc dn tc phi i lin vi chng nhng ci lc hu, li thi trong phong tc, tp qun v l thi c.

_ Khng e ngi s p o ca ton cu ha, khng "d ng" vi mi biu hin ca vn ha nhn loi. Thm nhp vo th gii mt cch ch ng, t tin, t nhin, sn sng i thoi vi cc nn vn ha vi t duy a dng vn ha l mt tt yu ca giao lu, hp tc. Mun vy phi trn c s ly vn ha dn tc lm gc. Ch trn c s nhn thc ng n, y vic gi gn, pht huy ct cch vn ha dn tc mi i ti c vn ha nhn loi.

_Kinh t v c kin thit kinh t ri th vn ha mi kin thit c v iu kin pht trin c. Ngc li, vn ha phi ng trong kinh t v chnh tr, thc y kinh t v chnh tr pht trin. Nh vy, trong khi y mnh cng nghip ha, hin i ha, cng vi pht trin kinh t vn phi c nim tin v bin php tch cc pht trin vn ha tinh thn, khng theo kiu dn hng ngang tin, m bng t duy "ly tinh thn chin thng vt cht", "em vn minh (ng ngha vi vn ha) thng bo tn".

_ Phi xut pht t t duy phng ng c nh du bi hoi bo tm kim tnh thng nht ca v tr, s hi ha gia nhng mu thun. giao lu, hi nhp phi c mt thi "cu ng tn d", tm mu s chung thay v khot su s cch bit. Nu gia th k XX, H Ch Minh tm thy im chung ca Khng T, Cc Mc, Gi-su, Tn Dt Tin l mu cu hnh phc cho loi ngi, mu cu phc li cho x hi, th n cui th k XX nhn loi li tm thy mt l tng chung H Ch Minh l hng con ngi Chn Thin M, em li hnh phc, t do cho nhn loi. Trong mi quan h ng Ty, dn tc v nhn loi, cn phi xc nh c ci chung v ci ring, vt cht v tinh thn, ni sinh v ngoi sinh tp trung gii quyt s cn bng, hi ha gia cc yu t.

23

_ C "vay" th phi c "tr". "Vay" th phi sng to v khng c tr thnh k bt chc. "Tr" th phi xng ng l mt dn tc trong s t ca th gii c nn vn ha tiu biu. Gii thiu vn ha, t nc, con ngi Vit Nam vi th gii, lm phong ph thm nn vn ha nhn loi va l trch nhim, va l vinh d. Suy cho cng, "gip bn cng chnh l gip mnh". Qu trnh "vay" v "tr" qua li ln nhau gip ta c iu kin giao lu hi nhp, to nn tin tin v hin i song vn rt truyn thng (Vit Nam) nu chng ta lun c thc v nim t ho v cc dn tc.

_ Gi gn bn sc vn ha ca dn tc l mt thc chnh tr, v thc chnh tr ca dn tc, xy dng tm l cng ng vi ni dung cao c l tinh thn c lp t cng, t ch li l biu hin cao nht v trc ht ca vn ha. Trc y bn sc vn ha ca dn tc vi tinh thn yu nc, ch ngha dn tc, tinh thn dn tc t ch v chnh tr khng nh sc mnh ca phong tro gii phng th nay li cng cn phi nh vy. "Mt dn tc khng t lc cnh sinh m c ngi ch dn tc khc gip th khng xng ng c c lp"(4).

_ Tip thu ton din, nhng c chn lc qua "mng lc" bn sc vn ha Vit Nam. Nh vn ha kit xut H Ch Minh ch r, ci g b ch v cn thit, ci g tt v hay th ta phi hc ly, tip nhn lm giu cho vn ha Vit Nam, mt nn vn ha hp vi khoa hc v hp vi c nguyn vng ca nhn dn. Ni nh vy thy khng phi mi th mi l u b ch. Ci g mi m hay th tip thu, cn ci mi m lai cng, xu xa th cng quyt loi b.

Phi thng xuyn bi b cho lch s vn ha vi ngha l ci r ca dn tc, ci vn ca ring mnh. iu c bn v trc ht l phi lm k c vic thng xuyn bi b cho lch s vn ha, cho ct cch vn ha dn tc thm su vo tm l quc dn. Mt khi sao nhng cng vic th t mnh s nh mt mnh. Nhng trong ni hm gi gn bn sc cha ng pht huy, giao lu, trao i, xm nhp v hi nhp cc gi tr vn ha ri: Bi v vn ha l i thoi v a dng v pht trin. Nh vn ha ln G. N-ru (n ) hon ton c l khi cho rng, "ngi ta khng th sng cho mt mnh vi ci r". Thm ch ci r cng s kh ho nu n khng vn ra di mt tri v khng kh t do; ch khi ci r mi mang dinh dng n cho anh. Ch khi cuc sng mi m cnh tr hoa"(5).

Kt hp cht ch vic tip thu tinh hoa vn ha nhn loi u tranh chng li s xm nhp ca vn ha c hi. l mi quan h gia gi gn bn sc vi tip thu tinh hoa, gia truyn thng-tip bin v i mi, bi b cho mt nn vn ha dn tc cng trng, vi cc yu t ni sinh sung mn.

24

_ Qu trnh gi gn bn sc vn ha dn tc cng l qu trnh xm nhp vn ha, qu trnh t thn vn ng, t thc, t khm ph, t ti to t ta v t ngi. Ci kh y l, lm th no c c s cng bng gia gc r v hoa l trn cnh; gia yu t ni sinh v ngoi sinh khi cc yu t lun c mi quan h bin chng. Cu tr li phi c tip tc suy ngh t qu kh v thc tin hm nay. Nhng trc mt chng ti vn phi tr li, vn dng sng to v pht trin nhng lun ca H Ch Minh trong s nghip gii phng: "Ch ngha dn tc l ng lc ln ca t nc Ngi ta s khng lm g c cho ngi An Nam nu khng da trn cc ng lc v i, v duy nht ca i sng x hi ca h". "Phi trng thc lc. Thc lc mnh, ngoi giao s thng li. Thc lc l ci ching v ngoi giao l ci ting. Ching c to ting mi ln". "em sc ta m gii phng cho ta", "Mun ngi ta gip cho th trc mnh phi t gip ly mnh ". V vn ha, cn hiu l s bo tn, chn hng nn vn ha dn tc lm c s nh hng cho vic m rng giao lu vn ha quc t. ng thi phi kt hp mt cch cht ch, khoa hc, tinh t, c l c tnh gia "php tr" m c bit l vai tr qun l ca Nh nc i vi cc lnh vc kinh t x hi vi "c tr" m ch yu l gio dctnh nhn vn, o c. mt ngha no , l kt hp gia "xy" v"chng", trong "xy" l nhim v ch yu v lu di. Phi nhn thc con ngi l im xut pht cng l mc tiu ca s pht trin. Phi o to con ngi c v nhn cch v v tr tu. Trong nhn cch c tr tu. Tr tu cng cao, nhn cch cng phi ln. Ch c nhn thc nh vy mi to nn mt Vit Nam n nh, pht trin bn vng trong qu trnh giao lu, hi nhp.

Gi gn, k tha, pht trin bn sc vn ha dn tc; pht huy vn ha dn tc, ngun sc mnh ni sinh ca t nc trong qu trnh hi nhp. Xy dng v pht trin, gi gn v pht huy gn b cht ch vi nhau trong chin lc vn ha.

Th nht, gi gn, k tha, pht trin bn sc vn ha dn tc, chng ta cn y mnh hn na vic xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, thc s coi va l mc tiu va l ng lc pht trin kinh t - x hi.

Vn ha dn tc l mt chnh th s, phong ph bao gm tri thc, t tng, tn ngng, ngh thut, o c, php lut, phong tc, tp qun, truyn thng n va l trm tch ca tnh cm v thc dn tc trong qu kh, va l kt tinh ca tinh thn thi i v nh hng gi tr ca dn tc. Mi dn tc c cch gi gn bn sc vn ha dn tc ca mnh. Cn phi c thi bin chng gn c, khi trong nhng gi tr vn ha dn tc. Vn ha lun l h thng m, nhng gi tr

25

ch thc tiu biu cho ct cch, phm cht dn tc Vit Nam cn phi c bi p ni dung mi cho ph hp vi thi i, nhng mt hn ch cn phi c khc phc, i thay. Nhng gi tr bn ngoi c Vit Nam ho, c cc th h con ngi Vit Nam thu lm, chn lc bin ci ca ngi, thnh ci ca ta cng l vn ha dn tc. Ch ngha Mc - L-nin khng phi do dn tc ta sn sinh ra, n l kt tinh vn ha nhn loi c dn tc ta tip thu v tr thnh iu ct li ca nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, cng cn phi kin nh hn na trong bi cnh mi.

Cc gi tr tt p ca x hi v con ngi Vit Nam l sn phm ca lch s dng nc v gi nc sut my ngn nm ca dn tc v l bn cht ca qu trnh lch s y. Cc th h ng cha sn sinh ra nhng gi tr vn ha dn tc; k tha, pht huy v pht trin l cng vic ca con chu, ca th h hm nay. Trn tinh thn y, cn phi qun trit su sc nhng nh hng m i hi X ca ng ch ra v k tha, pht huy v pht trin gi tr vn ha trong bi cnh hi nhp kinh t quc t: Xy dng v hon thin gi tr, nhn cch con ngi Vit Nam, bo v v pht huy bn sc vn ha dn tc trong thi k cng nghip ha, hin i ha, hi nhp kinh t quc t. Bi dng cc gi tr vn ha trong thanh nin, hc sinh, sinh vin, c bit l l tng sng, nng lc tr tu, o c v bn lnh vn ha con ngi Vit Nam(4).

Th hai, vn pht huy vn ha dn tc, ngun sc mnh ni sinh ca t nc trong qu trnh hi nhp.

Chng ta phi pht huy vn ha dn tc, v phi c trch nhim hn, c thc cao hn trong vic tn vinh nhng gi tr vn ha dn tc. Xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc l nhm gi gn v pht huy bn sc vn ha dn tc trong iu kin mi ca s m rng giao lu v hp tc quc t. Gi gn

26

bn sc vn ha dn tc l n vi th gii mt cch tt hn, hc tp ch mnh ca cc nn vn ha khc mt cch tt hn, tip thu vn ha nhn loi, thng qua tnh dn tc thu lm, sng lc tnh thi i, tnh th gii.

Xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc, pht trin, tn vinh nhng gi tr vn ha dn tc v hnh nh Vit Nam trc bn b nm chu l trch nhim ca ton ng, ton dn, ca tt c cc cp, cc ngnh, ca mi con ngi, trn mi lnh vc ca i sng x hi. y, vai tr ca cc doanh nghip ht sc quan trng. Tinh thn yu nc, thc dn tc phi tr thnh mt hnh trang c bn gip h sn xut kinh doanh, cnh tranh lnh mnh, t p hnh nh Vit Nam trn th gii. Mi sn phm lm ra, mi hot ng kinh doanh, bun bn khng ch mang li ch kinh t, m phi c ngha, gi tr vn ha su m. Kinh t v vn ho, gi tr kinh t v gi tr vn ha dn tc ha quyn to ra nim t ho chnh ng ca dn tc Vit Nam.

Trong x hi ang v s tip tc din ra qu trnh: nhng gi tr c sinh ra, hoc pht trin ch yu trong chng ngoi xm, trong thi bao cp chuyn thnh nhng gi tr ca thi k i mi, hi nhp kinh t quc t. S chuyn bin ny l i hi tt yu ca tnh hnh mi. Thnh cng ca s nghip i mi, chn hng t nc, xy dng v bo v T quc hm nay ph thuc rt ln vo tnh ng hng v cht lng ca qu trnh . iu quyt nh m bo tnh ng hng v cht lng ca qu trnh chuyn ng ny l s lnh o ca ng v s qun l ca Nh nc; l s kin nh mc tiu c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi; pht huy cao tinh thn yu nc, ch t lc t cng trong mi con ngi v ca ton dn tc.

c. Nn vn ha Vit Nam l nn vn ha thng nht m a dng trong cng ng cc dn tc Vit Nam

Nt c trng ni bt ca vn ha Vit Nam l s thng nht m a dng, l s ha quyn bnh ng, s pht trin c lp ca vn ha cc dn tc anh em cng sng trn lnh th Vit Nam. Mi thnh phn dn tc c truyn thng v bn sc ring ca mnh, c cng ng dn tc Vit Nam c nn vn ha chung nht. S thng nht bao hm c tnh a dng; a dng trong s thng nht. Khng c s ng ha hoc thn tnh, k th bn sc vn ha ca cc dn tc.

27

Hn 50 dn tc trn t nc ta u c nhng gi tr v bn sc vn ha ring. Cc gi tr v sc thi b sung cho nhau, lm phong ph nn vn ha Vit Nam v cng c s thng nht dn tc.

d. Xy dng v pht trin vn ha l s pht trin chung ca ton dn do ng lnh o, trong i ng tri thc gi vai tr quan trng

Mi ngi Vit Nam phn u v dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh u tham gia s nghip xy dng v pht trin nn vn ha nc nh. Cng nhn, nng dn, tr thc l nn tng ca s nghip xy dng v pht trin vn ha di s lnh o ca ng, qun l ca nh nc. i ng tr thc gn b vi nhn dn gi vai tr quan trng trong s nghip ny. S nghip xy dng v pht trin vn ha ca nc nh do ng lnh o, Nh nc qun l.

e. Gio dc v o to, cng vi khoa hc v cng ngh c coi l quc sch hng u

Vn ha theo ngha rng th bao hm c gio dc v o to, khoa hc v cng ngh.

Pht trin nhn thc nu ra t i hi VI (1986) v hi ngh Trung ng 2 kha VIII (12/1996) khng nh: Cng vi gio dc v o to, khoa hc v cng ngh l quc sch hng u, l ng lc pht trin kinh t - x hi, l iu kin cn thit gi vng c lp dn tc v xy dng thnh cng ch ngha x hi.

Khoa hc v cng ngh l ni dung then cht trong mi hot ng ca tt c cc ngnh, cc cp, l nhn t ch yu thc y tng trng kinh t v cng c quc phng an ninh.

Thc hin quc sch ny, chng ta ch trng:

Nng cao cht lng gio dc ton din; i mi c cu t chc, c ch qun l, ni dung, phng php dy v hc; thc hin chun ha, hin i ha, x hi ha, chn hng nn gio dc Vit Nam. Bi dng cc gi tr vn ha trong thanh nin, hc sinh sinh vin c bit l l tng sng, i sng, nng lc tr tu, o c v bn lnh sng to ca con ngi Vit Nam.

Chuyn dn m hnh gio dc hin nay sang m hnh gio dc m - m hnh x hi hc tp vi h thng hc tp sut i, o to lin tc, lin thng gia cc bc hc, ngnh hc; xy dng v pht trin h thng hc tp cho mi ngi v

28

nhng hnh thc hc tp, thc hnh linh hot, p ng nhu cu hc tp thng xuyn; to nhiu kh nng, c hi khc nhau cho ngi hc, bo m s cng bng x hi trong gio dc.

i mi mnh m gio dc mm non v gio dc ph thng. Khn trng iu chnh, khc phc tnh trng qu ti v thc hin nghim tc chng trnh gio dc v sch gio khoa ph thng, bo m tnh khoa hc, c bn, ph hp vi tm l la tui v iu kin c th ca Vit Nam.

Pht trin mnh m h thng gio dc ngh nghip, tng nhanh quy m o to cao ng ngh, trung cp ngh cho cc khu cng nghip, cc vng kinh t ng lc v cho vic xut khu lao ng.

i mi h thng gio dc i hc v sau i hc, gn o to vi s dng, trc tip phc v chuyn i c cu lao ng, pht trin nhanh ngun nhn lc cht lng cao, nht l chuyn gia u ngnh. Ch trng pht hin, bi dng, trng dng nhn ti; nhanh chng xy dng c cu ngun nhn lc hp l v ngnh ngh, trnh o to, dn tc, vng min

Bo m s lng, nng cao cht lng i ng gio vin tt c cc cp hc, bc hc. Tip tc i mi mnh m phng php gio dc, pht huy tnh tch cc, sng to ca ngi hc, khc phc li truyn th mt chiu. Hon thin h thng nh gi v kim nh cht lng gio dc. Ci tin ni dung v phng php thi c nhm nh gi ng trnh tip th tri thc, kh nng hc tp. Khc phc nhng mt yu km v tiu cc ca gio dc.

Thc hin x hi ha gio dc. Huy ng ngun lc vt cht v tr tu ca x hi tham gia chm lo s nghip gio dc. Phi hp cht ch gia ngnh gio dc vi cc ban, ngnh, t chc chnh tr - x hi, x hi ngh nghip m mang gio dc, to iu kin hc tp cho mi thnh vin trong x hi. Tng cng thanh tra, kim tra, gim st cc hot ng gio dc.

Tng cng hp tc quc t v gio dc v o to. Tip cn chun mc gio dc tin tin ca th gii ph hp vi yu cu pht trin ca Vit Nam; tham gia o to nhn lc khu vc v th gii. C c ch qun l ph hp i vi cc trng do nc ngoi u t hoc lin kt o to.

Pht trin khoa hc x hi, tip tc gp phn lm sng t nhng vn l lun v con ng i ln ch ngha x hi nc ta.

Pht trin khoa hc t nhin v khoa hc cng ngh, tp trung nghin cu c bn nh hng ng dng, c bit l cc lnh vc Vit Nam c nhu cu v th mnh. y mnh c chn lc vic nhp cng ngh, mua sng ch kt hp cng ngh ni sinh nhanh chng i mi v nng cao trnh cng ngh ca cc ngnh c li th cnh tranh, c t trng ln trong GDP.

i mi c ch qun l khoa hc v cng ngh. y mnh hi nhp quc t trong lnh vc khoa hc v cng ngh. Nng cao cht lng v kh nng thng

29

mi ca cc sn phm khoa hc v cng ngh; y mnh vic i mi cng ngh trong cc doanh nghip.

f. Vn ha l mt mt trn ; xy dng v pht trin vn ha l mt s nghip cch mng lu di, i hi phi c ch cch mng v s kin tr, thn trng.

Bo tn v pht huy nhng di sn vn ha tt p ca dn tc, sng to nn nhng gi tr vn ha mi, lm cho nhng gi tr y thm su vo cuc sng ton x hi v mi con ngi, tr thnh tm l v tp qun tin b, vn minh l mt qu trnh cch mng y kh khn, phc tp, i hi nhiu thi gian. Trong cng cuc , xy i i vi chng, ly xy lm chnh. Cng vi vic gi gn v pht trin nhng di sn vn ha qu bu ca dn tc, tip thu nhng tinh hoa vn ha th gii, sng to, vun p nn nhng gi tr mi, phi tin hnh kin tr cuc u tranh bi tr cc h tc, thi h tt xu, nng cao tnh chin u, chng mi mu toan li dng vn ha thc hin din bin ha bnh.

3. nh gi vic thc hin ng li

a. Thnh tu t c- Trong nhng nm qua, c s vt cht, k thut ca nn vn ha mi

bc u c to dng; qu trnh i mi t duy v vn ha, v xy dng con ngi v ngun nhn lc c bc pht trin r rt; mi trng vn ha c nhng chuyn bin theo hng tch cc; hp tc quc t v vn ha c m rng.

- Gio dc v o to c bc pht trin mi. Quy m gio dc v o to tng tt c cc cp, cc bc hc. Cht lng i ng gio vin ph thng c chuyn bin, c s vt cht k thut cho trng hc trn c nc c tng cng ng k. Dn tr tip tc c nng cao.

- Khoa hc v cng ngh c bc pht trin, phc v thit thc hn nhim v pht trin kinh t - x hi.

- Vn ha pht trin, vic xy dng i sng vn ha v np sng vn minh c tin b tt c cc tnh, thnh trong c nc.

- Nhng thnh tu trong s nghip xy dng vn ha chng t ng li v chnh sch vn ha ca ng v Nh nc v ang pht huy tnh tch cc, nh hng ng n cho s pht trin i sng vn ha. Nhng thnh tu ny cng l kt qu ca s tham gia tch cc ca nhn dn v nhng n lc rt ln ca cc lc lng hot ng trn lnh vc vn ha.

30

Trn cc lnh vc khoa hc, gio dc, chng ta cng t c nhng thnh tu quan trng. C th l: i mi gio dc t mt s kt qu bc u; Chi ngn sch nh nc cho gio dc - o to t trn 20% tng chi ngn sch; Vic huy ng cc ngun lc x hi cho gio dc-o to, pht trin gio dc-o to vng su, vng xa, vng kh khn, vng ng bo dn tc thiu s c quan tm; Quy m gio dc tip tc c pht trin.

n nm 2010, tt c cc tnh, thnh ph t chun ph cp gio dc trung hc c s. T l lao ng qua o to tng; Hot ng nghin cu, ng dng tin b khoa hc, cng ngh c y mnh, gp phn thc y pht trin kinh t - x hi; Qun l khoa hc, cng ngh c i mi, thc hin c ch t ch cho cc n v s nghip khoa hc, cng ngh; Th trng khoa hc, cng ngh bc u hnh thnh; u t cho khoa hc, cng ngh c nng ln.

Vn ha - x hi c nhiu bc pht trin vt bcc bit, vic gii quyt vic lm, xa i, gim ngho c Lin hp quc tha nhn c kt qu tt v nhanh; Thc hin chnh sch vi ngi v gia nh c cng, chnh sch an sinh x hi t kt qu tch cc; T 2005-2010, gii quyt c vic lm cho trn 8 triu lao ng, t l tht nghip thnh th gim cn di 4,5%, t l h ngho gim cn 9,5%. Cng tc dn s, k hoch ha gia nh, chm sc v bo v sc khe nhn dn, bnh ng gii v tin b ca ph n t c mt s kt qu quan trng; Mc hng th cc dch v y t ca nhn dn tng ln, c bit vi tr em, ngi ngho, ng bo dn tc thiu s; Ch s pht trin con ngi khng ngng tng ln (Ch s pht trin con ngi tng t mc 0,683 (nm 2000) ln 0,733 (nm 2008), xp th 100/177 nc, thuc nhm trung bnh cao). Vit Nam hon thnh phn ln cc mc tiu thin nin k.Phong tro xy dng i sng vn ha pht trin su rng. Hot ng vn ha, vn ngh, thng tin, th dc,

31

th thao ngy cng m rng, tng bc p ng nhu cu hng th vn ha ngy cng cao ca nhn dn.Nhn thc v bo v mi trng c nng ln. Vic phng nga, khc phc suy thoi, nhim mi trng c quan tm v t mt s kt qu tch cc. Cng tc bo tn thin nhin, bo v a dng sinh hc c tin b. Chng trnh quc gia v ng ph vi bin i kh hu bc u c trin khai.

Nhng thnh tu ni bt v vn ha x hi trong qu trnh i mi do ng ta khi xng v lnh o c th gii nh gi cao. Ngay Tng thng M Bush cng nhn xt kh tch cc: Vit Nam l mt t nc phi thng v trong mt thi gian ngn nh vy vn ln sau chin tranh v by gi ngi dn Vit Nam ang hng thnh vng do s nghip i mi em li. R rng cc thnh tu ni bt v vn ha khng nh 25 nm i mi t c nhng thnh tu to ln v c ngha lch s.

Nhng gi tr v c sc vn ha ca 54 dn tc anh em c k tha v pht trin, gp phn lm phong ph thm nn vn ha Vit Nam thng nht trong a dng. Giao lu, hp tc vn ha vi nc ngoi c m rng. Mt s nt mi trong chun mc vn ha ca con ngi Vit Nam tng bc hnh thnh. Cc ti nng vn ha - ngh thut c khuyn khch. Nhiu di sn vn ha - c vt th v phi vt th - c gi gn, tn to. Vic phn phi cc sn phm vn ho nhanh v u khp hn. H thng cc sn phm vn ho gp phn trc tip vo s pht trin, tng trng ca ngnh du lch, ca nn kinh t quc dn. Hot ng giao lu, hp tc quc t v vn ho thc s khi sc, gp phn lm cho v th ca Vit Nam trn trng quc t c nng cao; vn ho, con ngi v cuc sng Vit Nam c bn b hiu bit r hn. Dn tr c nng ln, cng vi vn ho pht trin gp phn khi dy tnh ch ng sng to ca nhn dn v nng cao tnh ng thun x hi, to ra bu khng kh dn ch, nim tin ca nhn dn c nng ln khng ngng.

Tnh n nay, 11-2010, Vit Nam c n 13 Di sn c Unesco cng nhn l Di sn th gii :Di sn thin nhin - Vnh H Long (Qung Ninh), 17-12-1994, 02-12-2000- Vn quc gia Phong Nha- K Bng (Qung Bnh), 5-7-2003Di sn vn ha :- Qun th kin trc c Hu (Tha Thin Hu), 11-12-1993- Thnh a M Sn (Qung Nam), 12-1999- Ph c Hi An (Qung Nam), 12-1999- Nh nhc cung nh Hu (Tha Thin Hu), 7-11-2003

32

- Khng gian vn ho Cng Ching (Ty Nguyn), 15-11-2005

- Quan h, Bc Ninh, 30-9-2009

- Ca Tr, 1-10-200910. Mc bn triu Nguyn, 3-1-2010

- Bia vn Miu-Quc T Gim, 9-3-2010

- Khu Hong thnh Thng Long, H Ni, 1-8-2010

- Hi Ging, 16-11-2010

b. Hn ch v nguyn nhnMt l, so vi yu cu ca thi k i mi, trc nhng bin i ngy cng

phong ph trong i sng x hi nhng nm gn y, nhng thnh tu v tin b t c trong lnh vc vn ha cn cha tng xng v cha vng chc, cha tc ng c hiu qu i vi cc lnh vc ca i sng x hi, c bit l lnh vc t tng. o c, li sng tip tc din bin phc tp, c mt s mt nghim trng hn, tn hi khng nh n uy tn ca ng v Nh nc, nim tin ca nhn dn. Gio dc v o to cn nhng hng ch, yu km ko di, gy bc xc trong x hi nhng cha c tng cng trong lnh o, ch o gii quyt. Trong s

33

nghip gio dc ton din, dy lm ngi, dy ngh l yu km nht.T nn x hi gia tng v din bin rt phc tp, gy thit hi ln v kinh t v an sinh x hi.

Trong iu kin i sng hin nay, x hi c nhng bc chuyn bin khng ngng, su rng v to ln v mi mt. Tuy nhin ci cng c mt tri ca n , mt tri ca c ch th trung ang tc ng n t tng v li sng ca mt b phn dn c , trong s lng thanh thiu nin l rt ln , cc t nn x hi thm nhp vo trng hc .Vn gio dc th h tr mt cch ton din l vn ang c nh nc rt quan tm, bn cnh gio dc tri thc, ngh nghip cn c bit tng cng gio dc o c, li sng, truyn thng vn ha, nhng k nng sng cn thit cho cc em.Qua nhng nm thc hin cng cuc i mi ca ng , chng ta t c nhiu thnh tu to ln , nhng bn cnh cng cn nhng mt yu km v kinh t - x hi. c bit l th h tr , mt b phn thanh thiu nin , hc sinh sinh vin sng khng c l tng , khng c mc ch , sng chy theo cc nhu cu tm thng , ngi cng hin , ngi kh khn, thch sng hng th, sng bung th, xa vo cc t nn x hi lm t nn x hi ngy cng gia tng.

Nguyn nhn:

- V pha qun l: Cha c k hoch c th v cc bin php tt trong cng tc gio dc o c cho hc sinh.

- i ng gio vin: nhiu gio vin thin v dy ch, coi nh dy ngi, cha thc s l ngi cha, ngi m trng dy d hc sinh.Ch yu coi nng hnh thc k lut.

- T chc on, Hi cha tht s thc hin ht chc nng ca mnh, cng on trong nh trng cha c bin php hu hiu trong vic phi hp hot ng cha m hc sinh, nhiu gia nh cn b mc con ci cho nh trng v x hi, gia nh trng v gia nh cha hp tc tt gio dc v qun l con em.

- Cc thng tin qua li gia lnh o v hc sinh khng thng xuyn, vic x l k lut cha kp thi, c lc cha c tc dng tt do quan h hu c trong x hi, cc ch tiu gii php c a ra trong hi ngh cc t chc nhng khng c trin khai, ch o st thc v kim tra nh gi y .

34

Hai l, s pht trin ca vn ha cha ng b v tng xng vi tng trng kinh t, thiu gn b vi nhim v xy dng v chnh n ng l mt trong nhng nguyn nhn nh hng n qu trnh pht trin kinh t v nhim v xy dng ng. Nhim v, xy dng con ngi Vit Nam trong thi k cng nghip ha, hin i ha cha to c chuyn bin r rt. Mi trng vn ha cn b nhim bi cc t nn x hi, s lan trn ca cc sn phm v dch v vn ha m tn d oan, c hi, thp km, lai cng Sn phm vn ha v cc dch v vn ha ngy cng phong ph nhng cn rt thiu nhng tc phm vn hc ngh thut c gi tr cao v t tng v ngh thut, c nh hng tch cc v su sc trong i sng.

Ba l, vic xy dng th ch vn ha cn chm, cha i mi, thiu ng b, lm hn ch tc dng ca vn ha i vi cc lnh vc quan trng ca i sng t nc.

Bn l, tnh trng ngho nn, thiu thn, lc hu v i sng vn ha tinh thn nhiu vng nng thn, min ni, vng su vng xa, vng ng bo cc dn tc thiu s v vng cn c cch mng trc y vn cha c khc phc c hiu qu. Khong cch chnh lch v hng th vn ha gia cc vng min, khu vc, tng lp x hi tip tc m rng.

Pht trin kinh t - x hi cc tnh min ni, vng su, vng xa khng ch c ngha i vi vic nng cao i sng vt cht, vn ho, tinh thn cho ng bo cc dn tc m cn gp phn gi vng n nh chnh tr, an ninh, quc phng a bn chin lc; Cng c lng tin ca ng bo i vi ng li, ch trng, chnh sch ng n ca ng, Nh nc; ng thi, nng cao thc phng gian, cnh gic cch mng trc cc m mu, th on din bin ho bnh v ph hoi ca ch.

Tuy nhin, so vi mt bng ca i sng x hi, nht l cc thnh ph v cc tnh ng bng th cc tnh min ni, ni c ng bo dn tc thiu s sinh sng cn gp nhiu kh khn nh: T l h ngho cn cao; Trnh dn tr, mc hng th vn ho, gio dc cn thp; Vic chm sc sc kho cho ng bo cn hn ch; Tnh hnh an ninh chnh tr v trt t an ton x hi cn tim n nhng nhn t gy mt n nh V vy, cc th lc th ch ang trit li dng cc k h, thiu st ca ta v vn dn tc y mnh din bin ho bnh, nht l s dng cc chiu bi dn ch, nhn quyn, tn gio v dn tc chng ph cch mng Vit Nam.

35

Vn ha truyn thng ca dn tc thiu s ang ngy cng mai mt i, nh: l hi, cc lng diu dn ca, trang phc truyn thng,

C th ni, l hi l bo tng sng cha ng cc gi tr vn ha, lch s phong ph, cc hnh thc sinh hot tn ngng, sinh hot vn ha, tr chi dn gian... ca tng dn tc; l kho tng di sn vn ha v gi, to nn bn sc c o ca nn vn ha VN.

Cc l hi ny vn cha khai thc c nhiu, v s mai mt. Mc d, l hi ca ng bo cc dn tc thiu s t b thng mi ha,nhng c nhng l hi cn rm r v th tc, ko di gy lng ph... Ri tnh trng ch tc, xn xn, x rc trong cc l hi thng xuyn din ra. Hin tng m tn d oan, t vng m, c bc tr hnh... cng gy bc xc trong d lun! C ni, ng bo tham gia vo cc nghi thc cng t li khng mc ng trang phc theo nghi thc l hi. Mt s l hi hin nay ch cn li trong k c ca cc c gi, cn la tui thanh nin h khng bit hoc khng quan tm.

Nhiu l hi c t chc trn lan, trng lp v thi gian, hnh thc, ni dung. Nhng ngi t chc l hi u ch t my m, t hc dn n tnh trng sao chp kch bn, sao chp cch t chc... Hng lot cc l hi na n nhau lin tip ra i, t em li hiu qu....

Vic bo tn vn ha ca ng bo dn tc thiu s min ni c xem l vn cp bch cn s vo cuc ca cc cp y ng, chnh quyn. Nhng gi tr vn ha nh vn ha lng, l hi, ngnh ngh th cng, trang phc v m nhc, ngn ng ca ng bo dn tc thiu s dn b mai mt.

Nhng khuyt im, yu km ni trn do nhiu nguyn nhn khch quan v ch quan, song cn nhn mnh cc nguyn nhn ch quan l:

- Cc quan im ch o v pht trin vn ha cha c qun trit y cng cha c thc hin nghim tc.

- Bnh ch quan, duy ch trong qun l kinh t - x hi cng vi cuc khng hong kinh t - x hi ko di 20 nm tc ng tiu cc n vic trin khai ng li pht trin vn ha.

- Cha xy dng c c ch, chnh sch v gii php ph hp pht trin vn ha trong c ch th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp quc t.

36

- Mt b phn nhng ngi hot ng trn lnh vc vn ha c biu hin xa ri i sng, chy theo ch ngha thc dng, th hiu thp km.

37