Qaustoriya – bu yan budaqlanan hiflərdir, sahib bitkinin hücey-rəsi daxilinə keçir, xüsusi qidalanma orqanı funksiyasını daşıyır. Bitkilərdə unlu şeh xəstəliklərini törədən göbələklər qaustoriyalar vasitəsilə qidalanmanı həyata keçirirlər.

Nümunə: bibər və badımcanda unlu şeh.Xlamidosporlar- qalın divarlı hüceyrələrdir, əlverişsiz şərait

zamanı mitselin parçalanması nəticəsində əmələ gəlir. Xlamido-sporlar uzun müddət torpaqda saxlanma xüsusiyyətinə malikdirlər.

Nümunə: pambıqda vertisillioz soluxma.

Nektarində unlu şeh Sphaerotheca pannosa Lev. var. persicae

Qızılgüldə pasPhraqmidium mucronatum

Arpada toz sürməUstilago nuda

Günəbaxanda ağ çürüməSclerotinia sclerotiorum

1.6 Bitki xəstəliklərinin təsnifatı

Qeyri-parazit xəstəliklər

Parazit xəstəliklər

Xəstəliklərin əmələ gəlmə səbəblərinə

görə:

Fitoplazmalar

Bakteriyalar

Aktinomisetlər

Rikketsilər

Göbələklər

Viroidlər

Viruslar

Parazit xəstəliklərin

törədiciləri

Qeyri - parazit xəstəliklərin səbəbləri

Qida maddələrinin çatışmazlığı və ya

artıqlığı

Ayrı-ayrı elementlərin çoxluğu və ya azlığı

Ətraf mühitin zibillənməsi

Havanın və torpağın əlverişsiz temperaturu

Torpaq və havada rütubər çatışmazlığı və ya

çoxluğu

Azot çatışmazlığı

Fosfor çatışmazlığı

Kalium çatışmazlığı

Bor çatışmazlığı

Maqnezium çatışmazlığı

Makro və mikro elementlərin çatışmazlığı

Lokallaşma (yerləşmə)

dərəcəsinə görə:

Yerli (lokal) xəstəliklər

Ümumi (diffuz) xəstəliklər

Bibərdə unlu şehiLeveillula taurica Am.

Pambığın vertisillioz soluxmasıVerticillium dahliae Keeb.

Ümumi və ya diffuz Yerli və ya lokal

Kəskin xəstəliklər

Xroniki xəstəliklər

İnkişaf müddətinin uzunluğuna görə:

Bibərdə antraknozColletotrichum nigrum

Ağacda xərçəng Aqrobacterium tumefaciens

Kəskin Xroniki

Bitkilərin inkişaf fazasında yoluxma xüsusiyyətinə görə:

Cücərtilərin (toxmacarlar, şitillər) xəstəlikləri

Tingliklərin xəstəlikləri

Yaşlı bitkilərin xəstəlikləri

Çuğundur cücərtilərində kökyeyən – kompleks törədicilər

Cavan şaftalı tingində yarpaq qıvrılması

Yaşlı pomidor bitkisində fitoftoroz

Toxumların xəst

əliklər

i

Meyvələrin xəstə

likləri

Yumruların

xəstəlikləri

Yarpaqların

xəstəlikləri

Budaqların

xəstəlikləri

Yoluxma orqanları

na görə:

Yumruda adi dəmgilStreptomyces scabies

Yarpaqda oidiumUncinula necator

Yumruda Yarpaqda

Meyvədə və budaqda dəmgil - Venturia pirina

Meyvədə Budaqda

Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları

1. Fitopatologiya nə sözüdür və nədən bəhs edir?

a) rus sözü olub, maddələr mübadiləsindən bəhs edir

b) latın sözü olub, fotosintezi öyrənir

c) yunan sözü olub, bitki xəstəlikləri haqqında elmdir

d) yunan sözü olub, bitkinin hüceyrəvi quruluşunu öyrənir

e) latın sözü olub, həşəratların morfologiyasını öyrənir

a) simptomologiya, etiologiya, patoloji morfologiya və anatomiya,

epifitotologiya, immunitet, gigiyena, profilaktika və terapiya

b) etiologiya, morfologiya və anatomiya

c) simptomologiya, virusologiya, biokimya

d) epifitotologiya, etiologiya, bakteriologiya

e) ali çiçəkli parazitlər, immunologiya, etiologiya

2. Fitopatologiya bir elm kimi hansı bölmələri əhatə edir?

a) bitki xəstəliklərinin əlamətlərini

b) bitkilərin temperaturaya dözümlülüyünü

c) xəstəliklərə qarşı davamlılığı

d) kütləvi xəstəliklər haqqında elmdir

e) bitki xəstəliklərinin əmələgəlmə müddətlərini

3. Simptomologiya nəyi öyrənir?

a) kütləvi sürətdə artan zərərvericilərdən bəhs edir

b) bitki xəstəliklərinin kütləviliyi haqqında elmdir

c) bitki xəstəliklərinin dinamikasını öyrənir

d) xəstəlik və patoloji prosesi öyrənir

e) profilaktika haqqında elmdir

4. Epifitotologiya nədir?

a) XVIII əsrin ortaları

b) XIX əsrin başlanğıcı

c) XVII əsrin ortaları

d) XV əsrin sonu

e) XX əsrin birinci yarısı

5. Fitopatologiyanın inkişaf tarixi neçənci əsrlə bağlıdır?

a) bitkinin morfoloji vəziyyətindən kənarlaşması xəstəlikdir

b) bitkinin ümumi fizioloji vəziyyətindən kənarlaşması xəstəlikdir

c) bitkiyə zərər vuran hər şey xəstəlikdir

d) fitopatogenin və ya əlverişsiz mühit şəraitinin təsiri altında

hüceyrə, toxuma, orqan və bütövlükdə bitkidə normal maddələr

mübadiləsinin pozulması xəstəlikdir

e) bitkidə baş verən bütün anormallıqlar xəstəlikdir

6. Bitki xəstəliyi haqqında müasir anlayış necə səslənir?

a) parazit və qeyri - parazit

b) parazit və infeksion

c) qida maddələrinin artıqlığı və çatışmazlığı

d) əlverişli və əlverişsiz temperaturdan doğan xəstəliklər

e) qeyri-parazit xəstəliklər və meteoroloji xəstəliklər

7. Xəstəlikləri əmələ gətirmə səbəblərinə görə onlar hansı qruplara bölünürlər

a) yerli və lokal

b) ümumi və diffuz

c) yerli və ya lokal, ümumi və ya diffuz

d) yalnız yerli

e) yalnız diffuz

8. Lokallaşma dərəcədən asılı olaraq xəstəlikləri hansı qruplara bölürlər?

a) yoluxmuş orqanların səthində müxtəlif rəngdə örtüklərin formalaşması, yastıcıqların formalaşması

b) yalnız toxumanın dağılmasıc) toxumanın dağılması, toxumalarda yeni törəmələr, yoluxmuş orqanların rənginin dəyişməsi, yoluxmuş orqanların formasının dəyişməsi, yoluxmuş orqanların daxilində və ya səthində parazitlərin spor və meyvə bədəninin əmələ gəlməsi

d) çürümə, nekroz

e) örtük, meyvə bədəninin formalaşması

9. Xəstəliklərin hansı tipləri vardır?

a) göbələklərin xəstəlik törədici kimi tanınması

b) sürmə xəstəliklərinin təsvir edilməsi

c) pleomorfizm hadisəsinin öyrənilməsi

d) mikroskopun yaranması, təkamül nəzəriyyəsinin yaranması,

hüceyrə haqqında təlim

e) bütün canlı orqanizmlərin hüceyrəvi quruluşa malik olması

10.XIX əsrin ortalarında elmi fitopatologiyanın inkişafına təsir edən amillər?