natura irantzu
TRANSCRIPT
![Page 1: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/1.jpg)
NATURA
Sheila Araujo
Alicia Criado
Irantzu Díez
Itxaso Guzmán
![Page 2: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/2.jpg)
IZAKI BIZIDUNAK
ZELULABAKARRAK ZELULANINTZAK
ANIMALI ERREINUA ONDOEN ERREINUA LANDAREEN ERREINUAMONEROEN ERREINUA
PROTISTOEN ERREINUA PORIFEROAK
ARTROPODOAK
EKINODERMATUAK
MOLUSKUAK
ANELIDOAK
NEMATODOAK
PLATELMINDOAK
BRIOFITOAK
ESPERMATOFITOAK
PTERIDOFITOAK
GIMNOSPERMOAK
ANGIOSPERMOAK
KNIDARIOAK
![Page 3: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/3.jpg)
ERREINUAK
MONERA
ERREINUA
LANDARE
ERREINUA
ANIMALIA
ERREINUA
ONDDOA
ERREINUA
PROTISTA
ERREINUA
Eukariotiko,
Zelulanitz,
HeterotrofoakProkariotikoa
Eukariotiko,
zelulabakar,
zelulanitz
Eukariotiko,
zelulabakar,
zelulanitz,
heterotrofo
Eukariotikoa,
zelulanitz,
autotrofoak
Adibidez:
bakterioak
Adibidez:
ameba,
algak
Adibidez:
legamiak,
lizunak,
perretxikoak
Adibidez:
Iratzeak,
ekiloreak,
akaziak,
kaktusak
Adibidez:
Anemonak,
Intsektuak,
katagorriak
![Page 4: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/4.jpg)
BIOANIZTASUNABIOANIZTASUNA biosfera
osatzen duten espezieen multzoari esaten diogu.
BIOSFERA lurrean bizitza garatzen den eremua da. Han baldintzak egokiak dira izaki bizidunak garatzeko: ur likidoa, argia, oxigeno eta karbono dioxidoa eta temperatura egokia.
![Page 5: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/5.jpg)
ZERGAITIK DAGO
BIONIZTASUNA?
Izaki bizidunek inguruko egoera oso
desberdinetara egokitzeko moldaera ugari eta oso
bestelakoak dituzte, eta horri ezker daude
hainbeste organismo.
![Page 6: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/6.jpg)
MOLDAERA:
izaki bizidunek inguruko baldintzetara egokitzeko
duten gaitasunari esaten diogu.
• MUGITZEKO MOLDAERAK:
Hegalak, hegoak, hankak …• ELIKATZEKO MOLDAERAK:
Sustraiak, hagin sorrotzak, mokoak …
• BIZITZEKO MOLDAERAK: Izaki
bizidun guztiok, inguru konkretu batean
bizitzeko moldatuta daude.
![Page 7: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/7.jpg)
EBOLUZIO• Lurraren historian izaki
bizidunetan gertatu diren aldaketa mantso eta gradualei eboluzio biologiko esaten diegu.
• Adibidez: jirafa-populazio bat dagoela, beste jirafa-populazioa batzuetatik bakartuta bizi dena. Eta populazio horretan indibiduo batzuek beste batzuek baino lepo luzeagoa dutela joko dugu.Arrazoiren batengatik belar-eskasia badago eta populazio horren jaki bakarra zuhaitzetako hostoak badira, lepo luzeko jirafek bakarrik iraungo dute, zuhaitzetako hostoetara heldu eta elikatu ahal izando direlako. Txarrago egokituta dauden gainerako jirafak hil egindo dira, jan ezinik.Handik denbora batera, populaziono indibiduo guztiek lepo luzea izango dute. Egokitzapena izaki bizidunak inguruko baldintzetara moldatzea da.
![Page 8: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/8.jpg)
Gizakien eboluzioa
![Page 9: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/9.jpg)
BIOANIZTASUNA BALIABIDE BAT DA
Bioaniztasuna baliabide natural oso baliotsua
da.
Hona emen adibide batzuk:
• Elikagaien iturri.
• Sendagaien iturri.
• Lehengaien iturri.
• Energia-iturri.
• Gozamenerako iturri.
![Page 10: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/10.jpg)
Zergaitik bioaniztasuna arriskuan
dago?
• Lurraren istorioan zehar, 500 milloi espezie desberdin bizi izan dira.
Horietatik %1 gutxi gorabehera gaur egun arte iritsi da.
Bi desagerpen-mota daude:
• Naturalak: inguruneko baldintzatan gertaturiko bat-bateko aldaketa
esplikagaitzen ondorioz. Famatuena Kretazoaren amaierakoa da – Desagerpen
honen barruan dinosauruen suntsipena sar daiteke.
• Ez-naturalak: Gizakien ekintzen eraginez naturan bioaniztasuna galtze
azkarra gertatzen ari da. Kausa garrantzitsuenak hauek dira:
- Obra publiko handien eraikuntza
- Nekazaritza praktikak
- Animalien ehiza
- Espezie exotikoen merkataritza
- Turismo ugaria
- Espesie berrien sarrera
- Jarduera industriala
![Page 11: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/11.jpg)
• Iberiar penintsulan
espezieen %26
arriskuan edo
desagertatzeko zorian
dago.
Egoera lantzenean
dauden espezie batzuk
hauek dira:
- Kalamotz iberiarra
- Sai beltza
- Amiamoko beltza
- Arrano inperiala
- Hartz arrea
- Kamaleoia
![Page 12: Natura Irantzu](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022013105/559c479e1a28ab8a218b4821/html5/thumbnails/12.jpg)
NOLA BABESTEN DIRA ESPEZIE HORIEK?
• Bizilekutzat dituzten ekosistemak babesteko ahalegina egiten da.
• Espezieak babesteko plan bereziak egiten dira.
• Ezin dugu arrain txikiak jan edo arrantza egin.
• Zaborra edozein lekuan ez bota.
• Birziklatzea.
• Mendira joaten zarenean sua baimendutako lekuetan piztu.