muziekpsychologie les 3 + 4
TRANSCRIPT
![Page 1: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/1.jpg)
MUZIEKPSYCHOLOGIE
LUCA-ARTS LEMMENSINSTITUUT
ACADEMIEJAAR 2013-2014
![Page 2: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/2.jpg)
DE MAGIE VAN MUZIEK
3 visies op muziek
Mysterie Taal Geluid
2
![Page 3: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/3.jpg)
MUZIEK ALS MYSTERIE
Muziek als studieobject van muziekwetenschap
Adler (19e eeuw)
historische systematische
muziekwetenschap muziekwetenschap
cultuurhistorisch, wetmatighedenrepertoirestudie,biografisch
3
![Page 4: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/4.jpg)
MUZIEK ALS MYSTERIE
Weinig belangstelling voor de wetmatigheden in muziek:
- Invloed van postmodernisme in wetenschapsfilosofie
- Grote subjectieve factor in muziekbeleving
- Emoties volgen geen wetmatigheden
- Angst om de magie te doorbreken
Maar:
- Luisterervaring op zich kan wel objectief bestudeerd worden
- Niet enkel de partituur bestuderen, ook de luisterervaring
- Andere mysteries (taal, liefde,…) worden ook bestudeerd
- Analyseren maakt ervaring nog mooier en intrigerender
4
![Page 5: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/5.jpg)
MUZIEK ALS MYSTERIE
5
![Page 6: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/6.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
1. Taal en muziek hebben gemeenschappelijke kenmerken:
- Unieke, menselijke fenomenen
- Communicatieve functie
- Ordening van losse elementen
Muziek als universele taal ?
Invloeden uit taalwetenschap : Noam Chomsky
Transformationeel-generatieve grammatica
6
![Page 7: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/7.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
7
![Page 8: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/8.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Basisideeën van de transformationeel-generatieve grammatica:
- Elke taal heeft set van aangeboren regels (universeel)
- Lexicon (woordenschat) Zinnen
- Diepte- en oppervlaktestructuur
8
![Page 9: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/9.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Toepassing 1 : Leonard Bernstein : The unanswered question
- Muziek heeft ook universele, aangeboren grammatica
- Parallellen tussen woord en muziek
- foneem – noot
- woord – motief
- zin – volzin
- Verschillende zinnen kunnen eenzelfde betekenis hebben
John loves Mary - Mary is loved by John
- Muzikale betekenis is altijd metaforisch
9
![Page 10: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/10.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
10
![Page 11: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/11.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Toepassing 2 : Lerdahl & Jackendoff : A Generative Theory of
Tonal Music
- Structuur (syntaxis) van de Westerse muziek
- Melodische relaties tussen noten in omgekeerde
boomstructuur
11
![Page 12: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/12.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Kennis precies maken : formalisatie
Voordelen:
- Veelheid van individuele verschijnselen vatten in een
theorie met mogelijkheid tot toetsbare hypothesen
- Discipline-overschrijdend werken omdat verschillende
interpretaties van begrippen minder voorkomen
Beperkingen:
- Modellen gebaseerd op partituur i.p.v. perceptie
bijv. tempo
- Zijn symbolen de betekenisdragende basiseenheden?
12
![Page 13: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/13.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
2. Taal en muziek zijn verschillend
- Semantiek is ondergeschikt in muziek
d.w.z. geen absolute verwijzing naar object of concept
- Rol van harmonie
- Muziek heeft veel minder structurele beperkingen (cf.
poëzie)
13
![Page 14: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/14.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
- muziek heeft geen alfabet
- de essentie van muziek valt niet te reduceren tot een afzonderlijke reeks symbolen
- Muziekschrift is eerder uitvoeringsprotocol dan representatie
“fetishering van de partituur”
- Betekenis hangt af van de context
vergelijk met taal :“wauw”, “hm”, “oehoehoe”
Talige fossielen proto-taaleenwoord-stadium ondeelbare uitingen van
menselijke emotie
14
![Page 15: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/15.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
15
![Page 16: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/16.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
3. Evolutie van taal en muziek
T M T M T M T M
Mithen Pinker Darwin Smits
enkel (archeologische) theorieën
16
![Page 17: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/17.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Theorie van Steven Mithen
• Zelfde systeem aan basis van taal
en muziek
• HMMMMM-theorie
• Holistisch : geen woorden, proto-taal
Manipulatief : inspelen op gevoelens
Multi-Modaal : mond, stembanden,
lichaam
Muzikaal : toonhoogte-patronen
• Focus op de gelijkenissen tussen taal
en muziek
17
![Page 18: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/18.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Evidentie vanuit neurowetenschappen: 2 hypothesen
1. Modularity hypothese: taal en muziek in afzonderlijke hersengebieden
18
![Page 19: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/19.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
19
![Page 20: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/20.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
Resource sharing hypothese
20
![Page 21: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/21.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
21
Daniel Levitin
![Page 22: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/22.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
4. De onverwoordbaarheid van de muzikale luisterervaring
niet te onthouden niet te zeggen
Wel : horen, ervaren, waarderen
Niet : precies herinneren, onderscheiden, benoemen
MAAR : verwoorden is niet noodzakelijk om inzicht te krijgen
(bijv. onderzoek bij dieren, kinderen o.a. via fMRI)
22
![Page 23: Muziekpsychologie les 3 + 4](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052412/55966ed11a28abd9748b47ca/html5/thumbnails/23.jpg)
MUZIEK ALS TAAL
23