Mur berliński

Spis treści:• Historia

• Budowa muru

• Przebieg granicy

• Podzielony kraj

• Koszty

• Upadek muru

• żołnierz pilnujący pozostałości

• Przykładowe zdjęcia z rozbiórki

• Pamięć

• Pozostałości muru

• Zdjęcia ukazujące pozostałości

• Wykonał

Mur berliński (niem. Berliner Mauer) – system umocnień długości ok. 156 km (betonowy mur, okopy, zapory drutowe, miny).Zwany w języku propagandy-eufemistycznej NRD również wałem antyfaszystowskim antifaschistischer Schutzwall, był częścią granicy między RFN a NRD, nazywanej też granicą wewnątrzniemiecką, od 13 sierpnia 1961 do 9 listopada 1989 oddzielał Berlin Zachodni od Berlina Wschodniego i kilku innych miejscowości na obszarze NRD. Był jednym z najbardziej znanych symboli zimnej wojny i podziału Niemiec. Podczas próby przedostania się przez strzeżone urządzenia graniczne do Berlina Zachodniego wielu ludzi zostało zabitych. Dokładna liczba ofiar jest sporna i niepewna, różne źródła podają od 86 do 238 śmiertelnych przypadków.

Budowa muru

Budowa muru, ustawianie betonowych bloków (1961) Wschodnioniemieccy robotnicy rozbudowują mur (20 listopada 1961)

Budowa muru, sierpień 1961 (Bundesarchiv)

Funkcjonariusz Policji Ludowej i członek Uzbrojonych Oddziałów Robotniczych ochraniają budowę muru (sierpień 1961)

Przebieg granicy Berlina Zachodniego (żółta linia) i Wschodniego (czarna linia) oraz przejść granicznych (stan z 1989)

Podzielony kraj

Zachodni Berlińczycy już od 1 czerwca 1952 nie mogli swobodnie podróżować do NRD. W wyniku długich negocjacji w 1963 r. zawarto porozumienie o przepustkach umożliwiające kilkuset tysiącom zachodnich berlińczyków odwiedzanie krewnych we wschodniej części miasta pod koniec roku.Od 13 kwietnia 1968 roku NRD zabroniła ministrom i urzędnikom państwowym RFN przejazdu do Berlina Zachodniego drogami tranzytowymi przez teren NRD. Alianci zaprotestowali przeciw temu zarządzeniu 19 kwietnia 1968. 12 czerwca 1968 roku wprowadziła NRD obowiązek posiadania paszportu z wizą do poruszania się na trasach tranzytowych pomiędzy Berlinem Zachodnim a RFN. Reakcją na te postanowienia było wprowadzenie opłat za udzielenie pozwolenia na wjazd do krajów układu NATO urzędnikom państwowym NRD. W odpowiedzi na te zarządzenie, NRD wydała 8 lutego 1969 roku, zakaz przejazdu trasami tranzytowymi żołnierzom Bundeswehry, członkom zgromadzenia federalnego, jak również członkom ministerstwa obrony RFN

Koszty Budowa, bieżąca rozbudowa i utrzymanie pilnie strzeżonego muru, stanowiło na przestrzeni dziesięcioleci poważne obciążenie finansowe NRD. Z poniesionych na przestrzeni lat 1961 – 1964 kosztów, w wysokości 1,822 miliarda marek NRD-owskich, przeznaczonych na budowę i obsługę urządzeń granicznych, 22% czyli 400 milionów marek przypadło na mur berliński.

..:UPADEK MURU:.. Reformy zapoczątkowane pod koniec lat 80. w Związku Radzieckim odbiły się echem niemal we wszystkich państwach bloku wschodniego. Pozycja komunistycznych rządów słabła, a we Wschodnich Niemczech objawiało się to m.in. niekontrolowanym przekraczaniem dobrze dotychczas strzeżonej granicy między Wschodnim i Zachodnim Berlinem. 9 listopada 1989 roku obalono mur berliński, a w niecały rok później, 20 września 1990 roku parlamenty Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Republiki Federalnej Niemiec ratyfikowały traktat zjednoczeniowy; 3 października NRD przestała istnieć. Od tego momentu Berlin wraz z byłym Berlinem Zachodnim tworzą jedno, niepodzielne miasto. Berlin ponownie stał się stolicą Niemiec, postanowiono jednak, że siedziby parlamentu i instytucji centralnych będą stopniowo przenoszone z Bonn.Obecnie Berlin jest jednym z 15 landów (krajów związkowych) wchodzących w skład nowego państwa niemieckiego. Władzę w Berlinie sprawuje Senat, na którego czele stoi urzędujący burmistrz (Regicrender Burgermeister) i 15 senatorów, z których każdy odpowiedzialny jest za jedną dziedzinę działalności. Senatorzy nominowani są przez burmistrza, muszą jednak być zaakceptowani przez większość członków Izby Reprezentantów (Abgeordnetenhaus), która pełni rolę berlińskiego parlamentu. Władze dwudziestu trzech dzielnic Berlina odpowiedzialne są za praktyczną realizację postanowień Senatu.

częściowo zniszczony mur przy Bramie Brandenburskiej; żołnierz pilnujący pozostałości, listopad 1989

Pamięć

Dla upamiętnienia ofiar muru berlińskiego wzniesiono bardzo różne pomniki. Obok niewielkich krzyży i innych znaków pamięci o zastrzelonych uciekinierach, stanowiących często prywatne inicjatywy obywateli Berlina Zachodniego. Istnieje szereg większych miejsc pamięci jak np. białe krzyże na brzegu Sprewy w pobliżu Reichstagu.O sposobach upamiętnienia toczono spory, jak np. w końcu lat dziewięćdziesiątych o miejscu pamięci przy Bernauer Straße. Najgorętsze spory toczyły się wokół tzw. pomnika wolności zbudowanego i później zburzonego w pobliżu Checkpoint Charlie. W odpowiedzi na stawiane Senatowi Berlina zarzuty o braku ogólnej koncepcji powołano komisję, która wiosną 2005 przedstawiła podstawy koncepcji upamiętnienia. 20 czerwca 2006 Senat przedłożył rozwiniętą na tej podstawie "Koncepcję Ogólną Upamiętnienia Muru Berlińskiego" przewidującą m.in. rozbudowę miejsca pamięci przy Bernauer Straße

Ten pomnik nazwano później Pomnikiem Wolności

Pozostałości muru po jego zburzeniu

Po dzień dzisiejszy w wyjściowych miejscach zachowały się trzy kawałki muru. Wszystkie z nich znajdują się w dzielnicy Mitte:

•Najdłuższy zachowany kawałek muru stoi przy Bernauer Straße, znajduje się w nim jednak wiele wyłomów, przez co nie jest ciągły. Wschodnia część tego muru została zintegrowana ze znajdującym się tam miejscem pamięci. Z tego powodu przywrócono jego oryginalny wygląd. Graffiti i ślady działalności tzw. "Mauerspechtów" zostały usunięte.•Fragment o podobnej długości, lecz będący podzielony tylko niewielką ilością drobnych wyłomów stoi przy Niederkirchnerstraße na obszarze wystawy Topografia Terroru, na wprost gmachu ministerstwa finansów. W 1990 objęto go ochroną zabytków.•Trzeci zachowany fragment także znajduje się pod ochroną. Ten kawałek ma około 15 metrów długości i znajduje się przy Liesenstraße.

Z 302 wieżyczek strażniczych do dziś przetrwało pięć:•przy "Schlesisches Busch" w dzielnicy Tempow w pobliżu Alei Puszkina. Stoi ona w parku, który powstał z przekształconego kawałka pasa granicznego przy Lohmühleninsel. Obecnie służy jako "Muzeum sztuki zabronionej"•na Kieler Straße w dzielnicy Mitte. Wieża jest pod ochroną zabytków, a z trzech stron otacza ją nowa zabudowa.•jedyna z wyraźnie węższych wież stoi przy Stresemannstraße w pobliżu Placu Poczdamskiego. Z powodu robót budowlanych przesunięto ją o kilka metrów od oryginalnej pozycji.•trochę na południe od Nieder-Neuendorf, dzielnicy Hennigsdorfu. Obecnie znajduje się tutaj "Ciągła wystawa na temat historii urządzeń granicznych między oboma państwami niemieckimi".•przy Hohen Neuendorf. Wieża znajduje się w nowo zalesionym, dawnym pasie granicznym i wraz z pobliskim terenem jest wykorzystywana przez Deutsche Waldjugend.

Wykonał:

Artur Kosicki

kl.IVM4