2

müebbet edebiyat

Dergiçıkarmakbirçokaçıdanyorucuveyıpratıcıbiriş.Heryenisayıyenidertleri,yenisorunlarıberaberindegetiripönünüzekoyuyorvesizbusorunlarlaboğuşmakzo-rundakalıyorsunuz. Elinizdekiilksayımızlabizdebufırtı-nalarladoluyolagirmişbulunmaktayız. Nedendergiçıkartıyoruz? Çünküfarklıinsanlararahatçayaza-bilecekleri,kendilerinigeliştirip, farklıoku-yucukitleleriylebuluşabilecekleribirortamoluşturmakistiyoruz. Dergi çıkartıyoruz çünkü edebiyatdergilerindeki gruplaşmalardan sıkıldık.Hangidergiyi alsakhepaynı isimler..Artıkgençlerindergilerdedahafazlayeralması-nıistiyoruz. Pekibizbununnekadarınıyapabile-ceğiz? Nekadarınıyapabilirsek... Üniversite öğrencisiyiz. Biz sadeceedebiyata mütevazi bir katkı sunmak içinbuyolaçıktık.Yıllarsonrabugünleredönüpbaktığımızda,iyikibudergiyiçıkarmışızdi-yebileceğimizbirdergiyayımlamayıamaçlı-yoruz. İlkadımınıattığımızbuyolda,mara-tonyürümeninduasınıyapıyoruz. Güzel işler yaptığımız, her sayıdaayrıbirtatvelezzetbulacağınızbirdergiol-masıumuduyla. ViraBismillah!

***

Dergimizin ilk üç sayısını ‘fanzin’şeklinde yayınlamayı daha uygun bulduk.Üçüncü sayıdan sonra resmi bir dergi ola-cağız. Busayımızda;Ufuk Akbal, Nurdan Akın Gürkan, SerdarÜnal,GençosmanDenizci,MehmetGürhan,Bilal Çağlar, Hüseyin Dikmen ve MehmetYağızşiirleriyle,

Hatice Aydın, Ayşenur Deniz, Ahmet Top-baş, Promethus, Ayşe Nur, Şeyma Sinan,BehnanBalaban,SevgiUyar,AhmerveAh-metMelihKarauğuzdeneme/öyküleriyle

Tugay Kaban kitap, Muhammet Seyfullahsinemaeleştirisiyle,UmutCâhid,HüseyinCahitYalçınsadeleş-tirmesiyle,Sizlerlebuluşuyor.

DergiiçifotoğraflarBehnanBalaban’aait.KapakiseSametSamancı’nıntasarımı.DergimizanpajıAhmetMelihKarauğuz

Keyifliokumalar...

Başlarken

GenelYayınYönetmeni:AhmetKarauğuzYazıİşleriMüdürü:HüseyinDİkmenReklamveHalklaİlişkiler: AliAkçakaya

soru,öneriveyazılarınıziçin:@MuebbetEdebiyatmueebbededebiyat@gmail.com

3

kültür sanat

Geçengünyağmuryağdıya,yağmurlokantasının kilitli kapısı açılıverdi. Yağdıyağmur, düştü akşam.Düştü düş. Gerçek-tenakşamdüştü.Düşmelerinböylesidebirdüş.Birdüşün. Düşünce,düşüncedüşüyor.Düşüyorkafama.Düşlerkafama.Kafamadüşler… Geçengünyağmuryağdıya,yağmurlokantasınınterasınınkilitlikapısıaçılıverdi.Birağlatıkoyuverdimortaya.Solmuşçiçek-lerim. Siyah güller, ak güller solmuş artık.Bir şiir canlanmıyor sanki arkamdan. İncirkuşlarıyok.Taslaryok.Sulardolmamış.Ne-reye gider bunlar? Kim götürdü bunları?Nefesimedolanşeysoruyor.Havasoruyor,yağmursoruyor.Diyorlarki: senden iyice-vabınıbilenolamazdeğilmi? -Kimbenmi? Bennerdenbileyimki.Hemkaranfil-leriçokseverim.Nasılsoldurayım?Hikaye-cinin elinde soluyormuş gibi görünenmormenevşeleritekrarnasılsoldurayım?Sonranasılhesabınıveririm. Üzümler… Nerdeler? Onlar da yok.Gölgelerikalmışgibisankiarkasında.Saklagölgeye:acıyı,sevgiyi,nefreti,kırgınlığı.Ne-reyegiderpekibuüzümler?Çocuklarneyi-yecek?’Nerdeüzümlerimizbizim’demezlermi? Akgüller… Siyahgüller… Şiiriçalanşey,şiirdenbaşkabirşeyolamaz. Şiirşiirinasılsever?Nasılçalar? Amaşiirçalmazki.Bendenhiçbirşe-yimiçalmadı. Taslar… Ya içindeki sular? Renk-li tasların rengine ağlarım. Rengin tasınaağlarım.Deviririmcümleyi,ağlarım.Tekrarokurumbaştanağlarım.Ağlamayı tutarım,ağlarım. Koysam ağlarım. Gitse gelse yineağlarım. Ağlarım. Yaşıyorken kendimi bir penceredenizliyormuş gibiyim. Müzikler çalıyorum ya-şamınaltına.Ağırlaştırıyorum.Filmleşiyorodasanki.Birfilmdeoynamıyorumama.Al-lah’ımnerdebutaslar? Camşişeler!Yakırıldıysadaçocukla-rınayağınabattıysa?Yaprağışahit,yağmur

lokantasınaneolmuşböyle? Güneş açmış, sırıtıyor bana. Al baklokantanadergibi: -Bak şairlerinde kalmadı burada.Darmadağın oldu her yer.Hani tahta san-dalyelerin? Yağmurun ıslatıp kokuttuğu.Nerdeoburamburamtüten?Senuyuhala,yağmuryokartık.Halaanlamadınmı?Bu-rayı ne darmadağın etti sence? Şiir yaptıdiyorsunya.Şiirnekadarkırarincitirböyle.Buradanbesbellibaşkabirşeygeçmiş.Kuş-larkonmazoldu.Seninyüreğinebirşeymioldu yoksa? Gülümsemiyorsun. Sevmiyor-sun. -Hayır,diyorum.Benincirkuşları ilegüldümburalardaamaşimdinasılgülümseyeyim?Baksananeol-muşburaya. İçeriyegiriyorum, devamedi-yorumpenceredenbakarakgüneşe: -Yere serdiğim şeyler de kurumuş!Senyaptındeğilmiherşeyi?Nedersebeğenirsin.Budediğinihiçbeğenmedimama: -Yüreğinedebenbirşeyyapmadımya?Yüreğim.Özlemeyelinekadaroldu? Hayır güneş, sana inanmıyorumseni dinlemeyeceğim. Kuru merdivenlereoturdum. Kuru çiçekler. Kurumerdivenler.Suyok,damlayok. İtirafetmelibenkilitleyipgitmedimmiburayı?Neyaniherşeyibenmiyaptım?Nasılterkettimburayı.Yazmayı.Onlarıcan-landırmayı.Herşeydüşüncede! Böyle demez miydim? Sonra beniterk etti: kuşlar, taslar, renkler, çiçekler,sandalyeler,şairlerveyağmur.Bir ses var yukarıda! İncir kuşlarımı geldiyoksa? Heyecanla çıkıyorum terasa. Kurumerdivenlerbatıyorresmeniçimeiçime.Yayüreğime?! Gelen rüzgarmış. Güneş gitmiş ogelmişsanki.Boğukboğukkonuşacakşimdibenimle.Beklediğim gibi olmuyor. Konuşmuyor be-nimle.Sadecegelengidenvarmıdiyeyok-lamayagelmiş.Her şeydüşüncede.Bendüşündüğüm için

Yağmur LokantasıHatice Aydın

4

müebbet edebiyat

olmadımıtümbunlar.Düşünüyorumhala. Düşünüyorum…Yoksa gerçek olup çıktılar mı aklımdan?Amanereyegittiler?Nasılçıktılar?Benonlaraçıkmaknediröğ-retmedimki.Nasıl yetemedimonlara?Ne-relereattımonları.Tabi ya,onlar çıkmadı-lar.Onlarıbenattım.Nereyepeki?

Silgi kullanmadım. Ama yazmadımda.Tabiya,yazmadım. Hayaletmedim. Düşünmedim. Bendüştüm. Akşamla birlikte. Yağmurla birliktedüştüm. Ama doğrulduğumda sadece ak-şamlakaldım.Yağmursüzüldüayaklarımınaltından.Çamuretmediayaklarımı.Öylecegitti.Nasıltutmadım?Bennasılbirdüştüm?Düşümdefarketme-dim. Düştümdefarketmedim.Sadece‘düş’tüm!

renkliçorapgiyenlereithafımdır.

zor zamanlar yaşıyoruz bazen. yer-lere göklere sığamıyoruz. geceleri uyuya-mayıp, sabahları kabuslarla yataklardansıçrıyoruz. “namaz geçti mi Tukidides?”diyoruz telaşla. beynimizdeki uğultularlagünügeçirmeyeçalışıyoruz.biroodaya,birbu odaya; bu kadar. başka gidecek bir yeryok.kendiiçimizeçekildikçeçöküyoruz.

dostlarım giderek sanallaştığımısöylüyor. sokak bir sığınaktı oysa. sosyalmedya’yabirmeydanokuyuş.teslimolma-maçabası. her geçengünüstümüzedahaçok gelen şeylerden kaçıp saklandığımızköşemiz. kuşlardan, bulutlardan, uçurt-malardan başka şeyle karşılaşmadığımızgökyüzümüz.güzelşarkılarınçaldığısahileuzananbiryangınmerdiveni.yadayangın-dakurtarılacakilkşey.

dostlarım giderek asosyalleştiğimisöylüyor. bana çılgınca tekliflerde bulunu-yorlar. koşupgitmeliymişimyanlarına.hiç-birşeydertdeğilmiş.yanlarınagitmeyincede aklımın onlarda kalmasına izin vermi-yorlar.zorbuişler.birinsanınhepyalnızol-duğunuveneredeolursaolsunyalnızlığınıkendisinehatırlatmasıgerektiğini,beyhudetekrarlasınCihanHanım.

dostlarım giderek karamsarlaştığı-mısöylüyor.insanruhununşarkısöylemekisteyen iç kıvrımlarındanhaberleri varmı?bilin bunu, duyun Bukowski’nin bahsettiğiinsan ruhunun sakinleşemeyen iç kıvrım-larını.Sartre’akulakkabartınsonra,“veril-mişözgürlükyoktur”diyor.yollardanbaşkaçaremizvarmı?vehervarıştaaynısıkıntıyıduymaktanbaşka?

SöylentiAyşenur Deniz

5

kültür sanat

’Edebiyatilemedeniyetarasındaan-lamlıbirkorelasyonvardır.” Uygarlığıoluşturanyapıların,kültür-lerin, hissettiğimiz duyguların edebiyat ileyaptığı ilerlemeleristeristemezaralarındabirilişkioluşturur. Toplumların edebiyatları, içlerindebarındırdıklarınınbirürünü,geleceğebırak-tıkları sentezleri gibidir. Öyleyse edebiya-ta bu ilişkiyi doğuran alanlardan bakarsakedebiyatın olması gereken mükemmelliği-niveo toplumuyansıtabilmepotansiyelinigörmüş oluruz. Medeniyetin kurumlarınıngözündenbakıncayine,edebiyatıngelişimi-nideizleyebiliriz.Kizatenbahsedilenilişki,birbirleri üzerindeki etkilerin değişimlerigetireceğineyönelikbirtespitidir. Uygarlıkların dış toplumlarla yap-tığı alışveriş, kültür ticareti, dolaylı olarakedebiyatınizlediğiyoludabelirler.Bu,ede-biyatın dışsallaştırılmasıdır ve edebiyatakazandırılan ögelerin ahenkli uyumununyansımasıdır.Yani uygarlık, edebiyatı oluş-tururken belirli formlarda bir araya geleniçselvedışsaletkilerinkültürçatısıaltındabuluşmasıvesentezlenmesidir. Uygarlığınnormlarımutlakdoğrularolmasa ile toplumdaki bireyler ile uyumugüzelseoedebiyatınişlerliğindenbahsede-biliriz.Bugüngeçmişuygarlıklarıninançde-ğerlerinin, bilimsel fikirlerinin yanlışlıklarıolduğunubiliyoruz.Amaodöneminedebi-yatlarınınbukadarilgiçekmesininvesevil-mesininnedenibenceodöneminsanlarınıntoplumundeğeryargılarınıneölçüdeyaşa-dığıveölçüdeyansıttığıilealakalıdır. Uygarlık sadece onu oluşturan ya-pıların maddesel görüntüsüyle edebiyatıoluşturmaz.Uygarlığınbarındırdığımaneviyapı, edebiyatın ruhi bütünlüğünü sağlar.Çünkü sadece maddesel çerçeveden yazı-laneserlerinsığbirdünyasınınvesınırlıbirkonuaralığınınolacağıaşikardır.İnsanlarınbudaryapıiçinde,ürünlerindegözlenebile-cekbirtakımdeğişiklikleriolacaktır.Meselamaddeyi soyutlaştırmaya çalışacaklardır.Hayalürünlerindemeydanagelecekbude-ğişim “yaşanmasımuhtemel olay” diye birkavrametrafındahikayeciliğidoğuracaktır. Toplumun yaşadığı büyük olaylar,

zihintarihlerindederinizlerbırakangöçler,salgınhastalıklar,savaşlarsoyutmateryal-lerileişlerhalegetirilmeyeçalışılacaktır.Bugibi değişimler kuşkusuz edebiyatın yazımsahalarınıartıracak,sınırlarınıgenişletecekvekendizihintarihlerindekendigelişimle-rini sorgulamaya yöneltecektir. Toplumunbaşındangeçenolaylarveinsanlarınzihin-lerinin işlerliği edebiyatı geliştiren sebep-lerdendir.

Edebiyat ve MedeniyetAhmet Topbaş

6

müebbet edebiyat

28.“canlıolanyokoluşunsarsıntısınısadecedöllemeninesnekliğindeyener”(walterbenjamin).28.1.Emosyonelmafyadeğilsinizumarım...Çünkü;28.2.“kardeşinisevmek,çoğuzamanöyleolmasaaslakatlanılamayacakbirdurumukatlanılırhâlegetirmektir”(emmanuellevinas).28.3.Sen2023yada2071’edevametbebeğim;bengelmiyorum.28.4.bütünbunlarısöylerkenbinanıntadilatparasıunutuldu.onasıkıysagelmiyorum.28.5.komşumamusailedenizinaltındangeçerken,“Birşeyisevmemenin2023ile2071ileneilgisiolabilir?Buağırmetafizikyükübizekimyükledi?İnsanböylebirvarlıkdeğil.Sevmevegeç”.dedimanlamadı.28.6.Hattakızdı.Öldük;öldüğümüzyerdeJordiSavalldinliyoruz.Şimdi.28.7.Kırkirişi,çıkordan,dışarıyadoğrubağır.Gelmeyecekleramabunubil.28.8.Sürdürülebilirolmayankriptoyaşam.“Benimçelişkilerimeyetemeyenbirilahiyat”diyorsunonudakır.Borgesbilmeyenbirilahiyatıhani.Şikeciilahiyatı.28.9.“HerşeyiyiyedoğruevrilsindiyedinlediğinNickCavemp3’lerinidekır”.28.10.İçimiiçimdenkoruyanbirzırhvar.Benceonudakır.Amadur.Onuşimdilikbırak.28.11.Çünkü;“evdeyasalarvar,masalardavar”(frankobuskas).

29.Benikırkendinikırherkesikırama-sıradanbirbirimizeolanmesafelerimizi29.1.birerayrıcalıkgerekçesiolarakçıkartmakendini,buözsaygıyızedeler29.2.özsaygı;bizimherşeyimiz-enbaştaistiklâlmarşımız,andımız,10.yılmarşımız,enternasyonalimiz,islamizeedilmişçavbellamız,obizimyoutube’umuz,obizimherşeyimiz-29.3.obizimiçimizdebiryerlerdeapansızpatlayıverenvediğerleriileilişkimizikoparan“parçalıhamöncesi”ahmetgüntancılığımız.29.4.bundanötürü;birsivilwartehdididoğarsa,arkadaşım;önceahmetabininevinegidiponukorumaaltınaalacağız...29.5.Hakikatoradaboyluboyuncayatarken,onubekletip,birbirinekarşıbiriktirenlerindüşkünlü-ğünekapılmayacağız...29.6.kalplerimizdebiryerdebirdahaçıkmamaküzerekazınmışahmetgüntancılık’ıovalayacağız...29.7.amabunukimseleresöylemeyeceğiz;hattayayınlamayacağız.29.8.sözmüyavuzarkadaşım?

NOT:1’incisiFinFanzin-3’te,ikincisiPalasPandırasFanzin-2014Ocak’tayayımlandı.

Oto-Kayıtlar /3Ufuk Akbal

7

kültür sanat

Birkalabalıkşehrinsahteaydınlığındasahteışıklarınçevrelediği sahteinsanlararasındagerçekyüzlerdenyalnızbirigerçekliğe gözlerinidikti.Yıldızlarıgörmeyiummuştubelkiamamartılarıgördü. Oşehirbelkidemartılarıgörmezdengelirkenhep-vebirnehir martılarahâlâşaşıyorkenogecedensonra-biryabancışehrinkadını görmediğinigösterdisessizeylemiyleoşehre. Şeffaftıkadınbaktığındaiçinigörürdünamadokunamazdın.Herkesaynışeyigörürdüonda.Sanagörülmeyenigösterdi,olanıaslın-da.Kendi,dışındaydıamahepiçindeydigördü-ğün,okadariçindekiuzanmayakorktunbelki.Adlandıramayışın“Pan”yaptıonuamaaslında senküçükprenstinherkesinbakıpdagöreme-diğinigören. Baktın,gördün,istedinbelki.Amado-kunamadın.Dokunsanbiterdi/yaşamadınkaldı.Adıneydibununikinizdesöylemedinizamaaklınızdakaldı.Noktalıvirgüllücümlelerebaş-kalarınınözneolduğu,eylemin siziiçermediğicümlelergirdiaraya.Sizüçnoktadakaldınız.Cümleolsaydınızeğercümlebiter,noktakalırdı. “Yarın,yarın,yarın”dedinizüçnoktavuruşunda,ötesinebirünlemgeldi iliştikendiliğinden.Yarınyok,anvaranladınız.Yıllarıninsanlardabiriktirdiğinisizanlarasakla-dınız.Zorduelbetyoğunyaşamak.Yaşamak gitti;geridetortusu,yaldızlıbirizikaldı. Dokunmadan,ellerinoşeffaflığınara-sındanakarkenonuyaşamakzordu-olancaola-nıgörürkenhemde-yaşananolsaydıkalmazdı,görülengitti,kazınankaldızihninde. Konuşmadananlamakvardı.yarınakaldı;kalbinkalbedokunmasıbuyüzdenzorduaslında.Kalpleruzaklaştı,geridebirdokunuşukaldı. Martılargittibelki,aklındamartılardankalanküçükbirankaldı.Şehirkaldıyerinde,ya-bancıgitti;martılaraherbaktığındayabancının gözüylebakmankaldı. Oyabancıdansana... Sertvuruşlu,üçnoktakaldı.

Evin odalarında boş yere dolanıyordum.Dolaptabirilaçbulsam,onuşekersanıpyiyecekbirhalimvardı.Yaşım,sankibeş.Bütündolaplarıara-dım,hiçilaçyoktu.Birevdenasılilaçolmaz,aklımalmıyordu.

Telefon çalmaya başladı. Hemen açtım,arayanhiçkimseymiş.Yani,kimsearamamış.Öy-lesineçalmıştelefon.Ayaklarıolsaodaeviniçindedolaşıpdurmakister,biliyorum.Telefonabiriyilikyaptımveonueviniçindebirazgezdirdim.Hareketedebilmesi içinkablosunusökmemgerektielbet-te, o kabloya bağlıyken nasıl hareket etsin? Bentelefonunyerindeolsamhareketetmeyiaklımdanbilegeçiremezdimdoğrusu.

Telefona iyilik yapmak, kendimi daha iyihissetmemi sağlamıştı. Ona bu iyiliği neden yap-tığımı düşünmeye başladım. Bu iyiliğimin karşı-lığında bana bir iyilik borçlu olmayacaktı, hiç birmenfaatimyoktu.Bunuyalnızcaonuniçinyapmış-tım,bençokiyibiriydim.Kendimidahamutluhis-setmeyebaşladım. İştebu,birçeşitmenfaatola-bilirdipekala.Kendimimutluetmek içinona iyilikyapmıştım.İşteşimdi,hiçdeiyibirideğildim.Niçiniyilikyapıyoruz?İyiliğinnesnesininbizekarşımin-nethissiyledolması için,arkamızdannekadar iyiolduğumuzusöylemeleriiçin,iyibirinsanolduğu-muzubirinemutlulukbahşettiğimizivelütuftabu-lunduğumuzudüşünüpegolarımızı tatmin etmekiçin,hattabirinesırfonusevdiğimiziçinyaptığımıziyiliklerinhiçbirdeğeriolmadığınıanlamamakiçinuğraştım.Bütünuğraşlarımsonuçsuzkaldıvear-tık biliyordum: Değerli olan, yalnızca ve yalnızcaAllah’ınrızasıiçinyapılaniyiliklerdi.

Bilmek sorumluluktur, bilmenin sorumlu-lukolduğunubilmekbusorumluluğupekiştiriyor-du. Bu durumda, değerli olanı değersiz olandanayırmalıydım. Değersiz olanları bir sırt çantasınadoldurdum.Sonrageridekalanlarabaktımveeğergününbirindebaşkabirtüryaratıkbanainsanlarıneniyibildiğişeyisorarsaonavereceğimcevabınneolacağınakararverdim.Onakendimizikandırmayıçokiyibildiğimizdenbahsedecektim.

Hemengidipbüyükçebirbavulaldım.Sır-tımda ağır bir çantam ve kaldıramadığım, ancaksürükleyerek hareket ettirebildiğim bir bavulumvardıartık.Neyapacağımkonusundahiçtereddütetmedim. Atalarımız öyle boş beleş adamlar de-ğilmiş,neyapacağımısöylemişlerönceden: “İyilikyap,denizeat.”Birininbananeyapacağımısöyle-mesihoşumagitmeyenşeylerdendir.Fakatdoğrubir söz söylendiğinde dinlememek ne mümkün?Elbettebuatasözünekulakverecektim.Yapmamgerekensırtçantamıvebavulumudenizeatmaktı.Bunoktadateksorunum,enyakındenizinkilomet-relerceuzaktaolmasıydı.

“...” İyilik Yap Denize AtPromethus Ayşe Nur

8

müebbet edebiyat

Plüton’ayerleşelimartıksevdiğim.Dün-yaçokdeğişti.Öncedenburalarheptarlaydıha-tırlasana…BirHidivbaktımıgökyüzüneyıldızlarsaçaklanırdı. Yok olmuyor, sıcak geldi buralar.Çöllerindenizekıyısıyokbirkere.Senigöremi-yorumolmuyor.

Plüton’a yerleşelim sevdiğim. Buzlarıdelip ev yapalım yuvarlak olsun. Hem baktımben, araştırdım şartlar çok uygun. Güneşe enyakınnoktamız-173derece…Altıtaksittedon-mama kredisi veriyorlar üstelik. Ama yok o ol-maz,krediçekipfaizegirmeyelim.Zorlanmayızsevdiğim hem sen yanımdan ayrılmazsın ısını-rız.Habirdeunutmadanboşluğabakanyerdesalıncaklarkurulu.Tutunabilirsekbiryıldızanemutlu…

Durhemenkararvermedüşünbir.Baknediyorumsana,çokgözyaşıvarburadaağla-yan anneler ölen çocuklar var. Bir bak… Sıcakburası sevdiğim ateşler düşüyo her yere. Plü-ton’a gidelim; uzaklığımız 4 milyar 500 milyonyılolsun.Duymadanhiçbirsesigeçinipgidelim.Yuvarlakevimizolsun.Bahçesindehümeyralar,hanialtısarıüstükırmızıgoncalar.

Dur hemen kestirip atma özlüyorum…Soğukdemeellerineritiyorkutuplardakibuzul-ları.Sendenönceyoktuküreselısınma.Senvar-kensoğukdeme.YinedeolmazdemehemmaviayaklısümsükkuşlarıyaşıyormuşPlüton’da.Dü-şünbirneçokseversin.Sözevdebilebeslersin.Amayuvarlakolsunevimiz.

Yalnızbisorunumuzvar.Çayyetişirmioralarda?Yetişmiyorsaeğerdünyayagidipgel-menzorolur.Bakyinesenidüşünüyorum…Ol-mazdemeiştetamamgidemezsenvazgeçerimçaydanda.Olmasınçay.

Türkülerindeefkarlandırıyorbeni. Senezeldenaşinayımdiyeseslenincebana,birdem-likçayiçimedökülüyor.Yokdemehemensevdi-ğim,nefesimkesiliyorhemBeyrut’ta yeniliyor.YerçekimidebizegöredeğilbakKudüs’dekita-şınaltınasopalarkonuluyor.Olmazdemegide-limseninle,gidelimgüneşdokunmasındupdurusüttenine.Gidelimseninleevimizolsunamayu-varlak.Köşesi olmasın sedirleri ortaya koyarız.Hümeyralarvemaviayaklısümsükkuşlarıbirdekeyfimizolsun…

Eşrefoğlu Beyliği varmış bir zamanlarbuyörede.Yiğitmiyiğitdebiroğluvarmışbe-yin.GüzelbirhatunlaevlendirmişBey,oğlunu.Türküler,eğlenceler…Fakatefendimbirdamatkanıtlamalıkendinihalkınavehatununaelbette.Kocaman bir şahin vuracakmış. Öyle bir şahinolmalıymışkibukanatlarınıaçtığındabiraslanıürkütüpkaçırabilsin.Şânıçoköteleredayanma-sıgerekbuşahinin.

Evet,varmış öyle bir şahin bu diyarda,EşrefoğluBeyliği’ndesöylenipdururmuş.Fakatgören hiç olmamış. Bu şahini avlayacak ve birBeyinoğlunasılolmasıgerekiyorsaöylebirşâneldeedecekmişbuyiğit.Tazısıileavaçıkmıştekbaşına.Günlercearamış.Beyliğinherköşesineayaklarınıkaçkerebasmışkimbilir.Başkaçaresideyokkigaribinyaniyiğidinefendimyiğidin.

Gidilmemesi gereken tehlikeli bir yeregitmiş.Beyliğinuzağındabirovayafakatbuova-nınzeminihiçtekindeğilmiş.Gideningelmediğibirmezar gibiymiş bu korkunç, ürpertici diyar.Fakatbaşkaseçeneğiyokmuşvemecburenyolaçıkmış.

Ovadeğilçölsankifakatbirses,birgö-rüntüvebirşahinbelirmişgökyüzünde.Dönmüşsankionuçağırmışkendine.Elinealdığıvekul-lanmak için aylardır beklediği gösterişli okunuatmış.Tamgöğsündenindirmişgörkemlişahini.Tazısıöndenkoşmuşoarkadanfakatbirdüde-nedüşmüşşahin.Amanyarabbinasılbirdüdenoöyle,insanıenürkütücükarabasanlardan,enkorkunçhallerdendahadaçaresizliğeveumut-suzluğasürükleyenbirdüden.Bircesarettazısıatlamış ve tutmuş şahinin göğsünden. Ardın-dan yiğit atlamış düdene. Akılsız fakat o şahinolmadanneyüzledönerBeyliğe?Tutunmuşlarbirbirlerinefakatneçarealmışdüdenonlarıtaiçine. Aradanbelirli vakit geçtikten sonraBey-lik’dearamabaşlamış.Tümaskerlertüminsan-larseferberolmuşlar.Takiodüdeninyanındakiheybeveoklarıbuluncayakadar.Enkötüsüaklagetirilmemiş elbet, başka yerler de didik didikaranmış her karışına dek. En sonundaManav-gat’tangelmişkanlıhaber.Şelaledenakmışyiği-dincesediveşanlışahin.Şendüğün,yerinikanlıyasabırakmış.Beytekoğlunubelkidelüzumsuzbirgösterişiçinfedaetmiş.Neçare?Tümbeyli-ğehabersalınmışdüdeninkapatılmasıiçin.Sa-man, talaş,kül,ağaçnevarsa toplanmış.Önceağaçlarkonmuşçürümesindiye.Sonratalaşlar,samanlarveküllerdökülmüş.Birtepeoluşmuşkülden;içindeyaşlıferyatlarıbarındıran.Ardın-dangölüngideğenleriazalmışvesubutepeninötesinekadarilerlemiş.Tepeartıkbiradaolmuşkanlı efsanesiyle yaşamaya devam etmiş asır-larca.Nezamanoadanıntopraklarıeşelensekülrengindetoprakçıkarmışaşağılardan…

Kül AdasıPlütonBehnan BalabanŞeyma Sinan

9

kültür sanat

Dilimevurupkaçan, ağzımınduvar-larına çarpan, gönlümden öylece kopan;varlığını bildiğim zaman zamandilimle se-viştirdiğimkelimeler,kifayetsizliğimdir.

Ellerimiaçıpdilendiğim,kimigönül-lerdenmedetbeklediğim,dünyadaensev-diğim, evet, gönlümü verdiğim; çaresizli-ğimdir.

Kimilerindenkulağımaçalan, bazenyalan dolan ama hep gönlü dolduran kimisöylediğimçoğusöyleyemediğim,varlayokarasıaslındavarlıklayokluğunbelası;olsunyadaolmasınlakinbumasalravisizkalma-sın;benimrivayetimdir.

Ardından öylece kaldığım bakarkengözlerimdenyandığımbeklerkennekapınepencere bıraktığım, duymayınca cenuptanşarktanhaber saldığım,özlediğim,görme-diğimbubenimbeklediğimdir!

Gönlümün kifayet edemediği çare-sizliğimin en büyük rivayetidir, seni bekle-mek!

Evet,hepimizyalnızız.

Buağırbirgerçekdeolsakabullen-mek gerek bazen. Bu durum bilgisayarda,gerçekhayatta, dünyanınötekiucundadaolsadeğişmez.Çünküyalnızlıkinsanıniçin-dekikörkuyugibidir.Onugittiğinizheryeretaşırsınız.Körkuyununderinliğinebakmak-tansaetrafabakınırsınız,kaçırırsınızbakış-larınızı kör karanlıktan. Ama o ardınızdakikaragölgedir.

Dönseniz, bilirsiniz ki hemen ense-nizdedir.Kimizamanışıkararsınızokaranlı-ğıboğacak.Niceışıklarınpeşinedüşersiniz.Amauzakyıldızlarınışığıolduğunufarket-menizfazlazamanalmaz.Veoışıklar,arka-nızdakiyalnızlıkdenenkaragölgeyibüyüt-mektenbaşkabirişeyaramaz.

İnsanoğlunun macerasıdır, değiş-mezyazgısıdıraslındabu.Amaonasırtçe-virmektense kabullenip öyle yaşamak ha-yatıdahayaşanırkılarbelki.Sahteveuzakışıklara aldanmaktansa yalnızlık en büyüksırdaşınızolmalı.Kabullenin,barışınonun-la.Gölgeniziyanınızaalıpyürüyün.Belkibirgüngölgesiyanındabaşkabir insandüşerönünüze. İkiniz kendi yalnızlığınızda amaberaber yürümeyi öğrenirsiniz. Birbirinizikırasarayalnızamabirlikte...

Beklemek YalnızızSevgi Uyar Ahmer

10

müebbet edebiyat

Ruhundakiyalnızlığısararım

Yüreğindeatıpduransevgiyi

Öyleçaresizdurmaneolur

Annesizbirçocukgibi.

Odurgundenizinicoştururum

Bıçakgibikesilmişsesini

İçindenbirtürlüçıkamayansözlerini

Gecedeyitipgidenşiirlerini...

Gözyaşlarınıöperim

Yüreğininbebeğindengelen

Ellerindentutarım,bırakmam

Yalnızsanmakendinineolur.

Gülümsemenleaydınlanandünyamdan

Yoksunbırakmabenineolur

Gamzelerimçorakbirtoprağadöner

Ömrümsekuraklığındayitipgider.

Senoldukçagüzelbuhayat

Senibanagetirdikçegüzelyollar

Seniözledikçeanlıyorumhalayaşadığımı

Uzaklıklaryakınlaştırdığıiçingüzel,

Senyeterkiuçurumolmaneolur...

Ne OlurNurdan Akın Gürkan

11

kültür sanat

Adımbaşıkalpyetmezliği,çıkmazbirsokak

Dilimindönmediğibinbirçeşitvirüs

Antidepresanniyetiyleizlenmişfilmler

Olasılığıyüksekzaptedilmesizorbaşağrıları

Bunlarıalışkanlıkedinmişbünyeninsahibi

Migrendennasibinialmışbirmilletinferdiolanben;

Hüznümdiyorum

Hüznümüyağmurlaraüflesem

Nekadarsağanakyağarkiumutlarım

Bunlaracevapverecekolansen

Senbirbilsen;

Gözlerininkanunhükmündekararnameolduğunu

Meclistenekavgalarayolaçıyorsunbirbilsen

Yürektebiriktidarkavgasıdırsürüpgidiyor

Ezberesayıyorumdilindendökülenherbirben’i

Bütünvarlığımınsenolduğunubeyanederkenhalkıma

Arayagirmeyeçalışanüçüncütekilkişilere

Kinayelerimisunuyorum

Kirpiğininucunanazarboncuğukondurdum

Gidiyorum…

Benlikte Ki Sen Serdar Ünal

12

müebbet edebiyat

Herbahardayeşerenkemiktençalılıklar

Sarıkamış’tahüznüntarihinetanıklar

KimiYemen’dengelmişkimiHarputilinden

Tamdoksanbincanidinasılkalabalıklar

Oğulheledurdinleyolunçıkmazyoldedim

AllahûekberDağıgeçitvermezMemedim

İnceciküstbaşınlanereyegideceksin

Benbuacıtabloyubaşkayerdegörmedim

Yırtıkzıbındayanmazeksikırkdereceye

Yazlıkçarıklarancakçıkartırsongeceye

Tümöğünlerekatıkkurusomunekmeği

Aklımhavsalamyatmazomeşumbilmeceye

Ütopikhülyalarınkörettiğibirsefil

Beyazçölserabındayüzellibinsersefil

Birkaçgündeyaşananokorkunçmaceranın

Hesabısorulmazkiçözümlensinçetrefil

Kaçıncıgünündeyizbuzgibisoğukayın

Sılanekadaryakınşafağımısizsayın

Tetikdüşmüyornedenparmaklarımmıdonmuş

Durunkartaneleriüşüyorumyağmayın

İhtimalvermemaslabeniyıkacağına

Asilkanımızhasretmermininsıcağına

Hazırlananacığımdüşeceğimazsonra

Seninkidiyerektentoprağınkucağına

Zemherideçakıldımbaharaçıkamadan

Yanarımgittiğimetekkurşunsıkamadan

Emreitaatimvaröleceğimneçare

Gömbenikumandanımgömbeniyıkamadan

Kapaklarıdüşüyorgözlerindenferkaçtı

Uykubasmasındiyesığınaklarağaçtı

NevbaharıgörmedenAllah’ınemrigeldi

Ağaçlardallarındabuzdançiçekleraçtı

Yavuklularperişananalarkarabağlar

Birbirinesarılmışöbeköbekmordağlar

Kınalıkuzularınahhazindramından

Tarihlergeçtiammayüreklerhâlâağlar

Sarıkamış HüznüGençosman Denizci

13

kültür sanat

Anlamınıyitirensözcüklerpanayırındagönlüm

Galibahaklıydıtümşairler

Bizhepzorsevdik

Birserçeninkanatlarındaşehriseyrederken

Karlıbirkışgecesinde

Çayınsonyudumunayetişmenümidiyle

Hepyarımbıraktıkfincanı

Neolur

Karanlıkyeryüzünekavuştuğunda

Gündüzünkoynundagel

ArayışMehmet GÜRHAN

14

müebbet edebiyat

Yol ve Arafta

araftakalmışsevda,kainat,felsefe

araftabekliyorbirtutamgonca,bülbül,karanfil

yolsuzhakikatmiolur?

yoksabahçedemibuyol?yoksayokmu,renksizkainat?

araftakalmışdevrim,

siyaset,aşkkalmışyolunortasında

birazhüzün,birazgençlik..

araftayım,oaraftasevdiğimorda.bilememhangitürkübizdenhangiilaç,hangişırınga?

kulaklıkilegeçmezgençlikyokmuyol,yoksaarafta!

boşlukta,sessiz,şiirsiz

yolyokmu?araftamıyımyoksa?

-hüznümüz-

Camıkırıkahşapbirevgibihüznümüz..İçindeserçelersaklı

Hasrettürkülerisöylerler...

Yol ve Arafta/ HüznümüzBilal Çağlar

15

kültür sanat

HayatınBasamakları

Bugünhayatınbasamaklarınıadımladım.

Yanımaaldımyoldakalanlarınbirkaçını,

Göksarılarabürünürken,mosmorkenufuklar;

Tamtutacakkenkaçırdıntalihiminsaçını,

Bugünhayatınbasamaklarınıadımladım.

Diplereyerleştimsonra,göklereelsalladım...

Buerkendüşenzerrelerufuklarıparçalar,

Bulamadımbudemlerdehüznümünilacını...

Ruhlarkaranlıkşuanlar,ışıldarkensırçalar,

Saatlergeçer,gökyüzübeklemektetâcını...

Buerkendüşenzerrelerufuklarıparçalar,

Böylezamanlarbirkaçhayalbenibendençalar...

Havz-ıHayal

Nezamanayeniğim,nemekananesana,

Nedegörmekisterimogülyüzünüüzgün.

Birkıvılcımatıpdayakarakgittiğindün;

Beniyutmaktaşimdi,hükmedipdörtbiryana...

Denizakrebinzehri,fikrimuçanyelkovan...

Dayanbaşım..Kidahanekadardayanırsan!

Hayaledalgüngelipfikirdenusanırsan,

Hayal..Kigönüllerdeaçanpembeerguvan...

Hayatın Basamakları/ Havz-ı HayalHüseyin Dikmen

16

müebbet edebiyat

Beyzimasa

Etrafındasarısaçlılar

Yinedekimsebilmezonları

Biratkiralayıp

Doğudanyinedoğuyakoşarlar

Keskinbakışlarıyla

Süzerlerharitayı

Yollarıellerindenalınmış

Kanvegözyaşı

Atsırtındayolalmış

Sarısaçlılar

Heyecanıgörüncelâlolmuş

Yalnızbakışlarımezardan

Keskindoğmuşvebatıyı

Yanlışlıklaalnındanvurmuş

Koyudurdirilişinrengi

Koyubeyazvebirazsarı

Orengieldeetmek

-içinyapılmıştümfitneler-

Kalbinoçağıltısıradyosesi

Bakmaktümfetihleresüzmekharitayı

Güçverirdirilişe

/Saçlarınıntelinekadarfarkındadırbundan

Sarısaçlılar

Sarı SaçlılarMehmet Yağız

17

kültür sanat

Genellikle Godot’yu Beklerken isimlieserle bilinen Beckett, ‘Aşksız İlişkiler’ adlıeseri ile okuyucusuna Belacqua Shuah adlıbirisinin başından geçen olayları, hikayeselkurgu ile, bölümlere ayırarak anlatıyor.Hikayeler belirsiz zamanlarda geçiyorve Belacqua’nin hem içinden zikrettiğifikirlerle hem de karşılaştığı insanlarlaolan konuşmaları ile karşılaşıyoruz eserde.Burayakadarbakınca,buyazıileanlatılacakolanlarla, pek bir bağlantının olmadığınıyazının devamını bildiğim için hemensöyleyeyim. Bu ilk paragraf, Beckett’ıneserini okumak istemeyenler için yazıldı birnevi, diğer paragraflar ise kendini okumakisteyenleriçin..

***

Bir çarpışma var. Bir çarpışma yok.Karlıbirsahne.Yağmurlakarışıkkaryağıyorsahneye lakin, garip olan, sahnede insanıcezbeden olay bu değil. Yağmurla kar hemkendi hem birbirleri arasında çarpışmadanyeryüzüne iniyorlar. Arştan ferşe devrhalindeparalelbirhayretcümbüşü.

Oysa yeryüzünde insanlar süreklizırhlarınıtakınıyorvevuruyorlarbirbirlerine.Eylem olmasa da, gözleriyle, sözleriyle.. Budabirhayretcümbüşü. İnsan hayret eder. İnsan hayretetmelidir.Hayretnedir?

İbnü’l-Arâbî hazretleri, hayrettenbahsederken, hayretin iki çeşit olduğunu

söyler. Bunlardan ilki şu an için biziilgilendiriyor.Yanibilgisizliğinnedenolduğuhayret. Şaşkınlık. Diğeri sufinin hayreti.Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerinin buyurduğuüzere: “Düşüncenin ulaşabildiği son noktahayrettir.” [Aklın, Allah c.c karşısındaacizliğiniveyetmezliğinikavraması,hayret.] İlkinden devam edelim. Şaşkınlık.Ve bu şaşkınlığın Beckett’ın kahramanıBelacqua ile olan bağlantısına değinmeyebaşlayalım.Şunubaştasöyleyeyimki;olmasıgereken hayret ilki değil, ikincisidir. Bunedenle ben olmaması gerekeni anlatarak,olması gereken hakkında ipuçlarını ortayakoymuşolacağım. Belacqua Shuah, modern hayatıniçerisinde sancılı ve acı çeker bir haldeçıkar karşımıza. Yalnız bu hali onu pek işiniçindençıkmasıiçinyönlendirmez/zorlamaz.Sonundadaölürzaten,osancıveacıyla.Amayaşadığı anlar ve zamanlar vardır. Bunlarbizim hayreti anlamamızı ve hayret etmekiçin çalışmamız gerektiğini göstermesiyönünden önemlidir. Shuah’ın yaşadıklarınıburaya yazmayacağım elbet, bu nedenleyapacağım iktibaslar daha çok veciz kabuledeceğimiz,merkezcümlelerolacak.

“Tanrıbizimledir.Değilama.”Hayret!Bu alıntı eserin ilk hikayesinin sonudur.ÖlümveDante ve Istakozarasında kurulanbir üçgen vardır bu öyküde. Belacqua, İlahiKomedya üzerinde etüdler yapar. (Beckettkahramanın ismini Komedya’dan almıştır)Bir karmaşanın yani bir düzeninmerkezinedoğru iniş hareketleridir bu. Dünyanıngöremediğimiz yönleri üzerine düşünceler,düşüncelerin varolduğu yer, varolmanın veyokolmanın mahiyeti, Tanrının varlığı, ilh.Busualtarzıcümlelertamamenbilgisizliğinoluşturduğu şeylerdir. Bir şeylerdir evet,lakin cevabı olduğunu bilmediği için o an,kendi kendisiyle mücadele halinde olan birşeylerdir.Yaniinsansorusorar,busorununcevabı olup olmadığını bilmez, bu nedenlesorduğu şeylerle mücadeleye girişir. Vecevaparamasıyerine,suallerinesavaşaçar. Bu suallerin sorulması, bir hayrethalidir. Daha doğru bir ifadeyle; şaşkınlık.Çünkükavramavebirneviyenilmecesaretigösterilemez. Bu da suallerin ötesine,cevaplaraulaştıramazinsanı. Bir sual sormak bir hayret halidir,tekerrüren söylersek, çünki bu sual ileaslında farkında daha yeni olduğu bir şeyigörmüştür insan. Ve bu böyle kalmaz,

Beckett – Aşksız İlişkiler Kitabı ve HayretTugay Kaban

18

müebbet edebiyat

devamındabir kesinliğeulaşamamaolduğuiçin (doğru yollar gözetilmediği için) buna-dabirazöncekigösterdiğiileaynı,lakindahayüksekbirdozdahayretduyar. “Belacqua iyice dinlenmiş olarakuyandı, yeni bir günle savaşmaya hazırdı.Gençlik yıllarında okuduğu Hardy’ninTess’indebirtümceninaltınıçizmişti:Acılarartık düşünülmez olduğunda uyku vaktigelmiştir.”Hayret! Çok eşya iyi değildir. Ölüp, budünyadan göçünce, ardında bıraktığın hereşyada,oeşyanınikincisahibiiçinbirağrı,biracı kalır, eşyanın yanında. Ne kadar çoksa,o kadar.. Yalnız, bugünün yaşadığını sananinsanı, ölmekten acı duymaz iken, birkaçparça eşyadan mı acı duyacak? Pylades -Orestesgibihassasbirilişki? Belacqua bir tiptir. Evet. Günümüzinsanını betimleyen bir tip. Soru sormazve hayreti kaybetmiştir. Biraz kalmış gibigörünsede, bu ancak hayretin cahillikhalidir. Yetmez! İnsan acısına bile hayretetmez. Ki insanın ontolocik olarak acziyetikanıtlanmıştır. Hayret etmez acziyetinedahi..

“Kalbininiçinetamolarakgiremiyorduamadışınadaçıkamıyordu.”hayret!Bir kalbimiz olduğunu öğütleyenlerdenöğrenmiş gibi yaparak, gönül bilenlerolmak. Hayret! Gönlünü gözünden bilesakınamamak. Hayret! Kömürleşmiş vepıhtılaşmış yollar, sokaklar, şehirler..Bilmemekdeğil,bilmekistememek.Hayret!

“Bu önemli noktada ulu Tanrıyardımına Donne’un bir paradoksundan birtümceyle yetişti: Şimdi bilge insanlarımızarasında,Heraklitos’unağlamasınagülecekkişiler çıkacak, bundan kuşkum yok amaDemokritos’ungülmesineağlayacaktekkişiçıkmayacaktır.”Hayret! Sokak köşelerininbirinde, elinde içkişişesi ile,pasaklıbirhaldeoturanbiradam;kendigibiolan,olduğugibigörünen.(Butasvirile meşrulaştırma yapılmamıştır) Önündengeçen,takımelbiselibelki,belkisporgiyimlibiradam,yerdeoturanabakarak,gözucuyla,dudağının kenarını bükerek yürüyen; ilkinintamtersi.

“Bazıları gider bazıları çekip gider.”Hayret! Nereyegidiyoruz?Yaşamayamı,ölümemi?Külemi,gülemi?Sözemi,özemi?Nasıl?Yürüyerek,koşarak,durarak.. Günümüzdeinsanlar,şehvetve

öfkekuvvesineekolarak,marifetkuvvesinikaybetmişlerdir.Nereyeveyanasılgittiğimizibilmiyorumama‘insanlık’tangittiğimizaşikar.Çekipgiderek..

“…Neölümolacaknekedernegözyaşıhepsikalktıyeryüzünden.”Hayret! “Yaşamböyleişte.”Hayret!

- ÇevirmenUğurÜn’üneserdeakılyerineuskelimesiniseçmesiilkönceçokgereksizgibigelmesinerağmen,Beckettiçinaslındauskelimesinindahauygunolacağınıanladım.

- Beckett’ınYankınınKemikleriveŞiirleradlıeserlerihangiyayınevindençıkacaksa,çıksın.

- Üçleme.

19

kültür sanat

Herfilmruhundabirhikayebarındırır.Kimizamansertbireleştiriyöneltirkenkimizaman insanların duygularına hitap eder.Kimizamanhikayeleritoplumdakarşılıkbu-lur,kitlelerietkiler,kimizamansönükkalırveunutulurlar. Bu kriterlerle bakıldığında Mo-dernTimes,sertbireleştiriyöneltebilmişvegünümüzdehalakarşılığıolanunutulmamışbirfilmdir.

Charles Chaplin’in 1936 yapım Mo-dern Times filmi Sanayi Devrimi’ne yöneliksertbireleştiri içermektedir.Chaplinbufil-mindebirsanayiişçisirolündedir.Filminbaş-langıcındakimanidarbenzetme,Chaplin’denSanayiDevrimi’nekarşıserteleştirilergele-ceğinin habercisidir; çiftlikten çıkan bir ko-yun sürüsü ilemetrodan çıkıp fabrikalarınakoşaninsanlar...

Filminbaşlarında,fabrikapatronununodasında bulmaca çözerken kameralardanişçilerikontroledip,çalışmahızınıartırmayayöneliksürekliverdiğiemirler,sanayileşme-nin insanların sınıflandırılmasında acımasızbir etkiye sahip olduğunun göstergesidir;boş zamana sahip bir patronun emriyle işağırlığıartanvedahaçokçalışmakzorundakalanişçiler...

Ardından gelen sahnelerde ise işçi-lerin de Devrim sonrası mekanikleşmesinitemsil eden unsurlar bulunmaktadır. Birmakinaparçasınınsomunlarınısıkıştıran iş-çilerdenbiriolanChaplin’inkolunukaşıması,yüzünekonansineğisavuşturmasıveemir-leryağdıran işçibaşınabirşeylersöylemesisonucuişlerinbirbirinekarışması;insanlarınkonuşmadan, sadece sıkıştırmaları gerekensomunlara odaklanarak çalışamaları ge-rektiğini,dolaylıolarak insaniunsurlarıterkedip mekanikleşmeleri gerektiğini göster-mektedir. Mola verildiğinde dahi işçi Chap-lin’in ellerinin somun sıkıştırma vaziyetindeolmasıhattasekreterineteğinindüğmeleri-nisomunniyetinesıkıştırmasıdabununbirsembolüdür. Mola sırasında tuvalete gidipsakladığı sigarasını kimse yokken yakanChaplin’in, patronun kamerasına yakalan-ması,akıllaraGeorgeOrwell’ınmeşhurkorkuütopyası1984’ügetirmektedir

.

İlerkisahnelerdepatronunsiparişet-tiği,yemekmolasınıkısaltmakveişsüresiniuzatmak için üretilmiş korkunç özellikleresahip (çorbaya üfleyerek enerji tüketiminiazaltmak ve işçi verimini artırmak için ba-sınçlıhavaüfleyici, subasınçlı sterilizeağızsilicivb...)OtomatikYedirmeMakinası’nınta-lihsiz işçiChaplin’inüzerindedenenmesi vekomedi unsurlarıyla karışık alınan olumsuzsonuçlar,insanifonksiyonlarkarşısındama-kinelerinyetersizliğinigözlerönünesermek-tedir.

KADRAJ TEMİZLEME SERVİSİ – 1 / MODERN TIMESMuhammed Seyfullah

20

müebbet edebiyat

Nihayetinde bu kadar sistematikleş-meye dayanamayan işçi Chaplin delirir veakılhastanesininyolunututar.Birsüreson-ra,modernzamanlarasırtınıbirliktedönece-ğikadınlatanışır.İkilininmodernzamanlarınyapmacıklığına inat kurdukları hayaller, bu-gününbatılılarınıninsanlığaönceunutturupsonra bir lüksmüş gibi sunduğu doğallığınörnekleridirler.

Bundansonraki sahnelerdeendüstrieleştirilerinedevamedenyönetmenChaplin,makineleritamiregelenbirtamircininmaki-neler arasında kaybolması, makineler tara-fından yutulması sahneleriyle kendine haskomedisininyanındabireleştiridedahabu-lunur;makinaların gittikçe karşı koyulamazbirhalaldığı...Makinalaşmışmakinatamirci-sininsıkıştığımakinayarağmenyemekziliniduymasıylaişçiChaplin’denkendisineyemekyedirmesini istemesi sanayi devriminin ge-tirdiği–sözde-disiplininkadrajayansımala-rındanbiridir.

Moderndünyanınmuhafazakarikilisi,başlarından geçen olumsuz olaylar sonucuşehirden uzaklaşmayı düşünürler lakin kızumudunu yitirmiştir. Bu noktada Chaplin’inumutvar tavrı, bütün bu mekanikliğe karşıdikduruşukendinigösterir; “Neşelenbiraz!Aslaumudunukaybetme,başaracağız!”

GülümsetenChaplinbaşındamelonu,elinde bastonu ve kolunda sevgilisiyle Mo-dernZamanlarasırtınıçeviripdahayaşanıla-bilir,insancabirhayataadımatar.

Filmingenelindegördüğümüzmodernza-maneleştirisi,modernbirdünyadayaşayanbizler için öze/fıtrata dönüş ve batılılaşma-ya karşı koyuş konusunda tetikleyici unsurolma potansiyeline sahip. Bunca eleştiridebulunanCharlesChaplin,modernbirzaman-dayaşamış,zamanınagöremoderncihazlarkullanmış,belkideyaşayışolarakmodernbirhayatyaşamışbiroyuncuveyönetmenola-bilir lakin şair ve düşünür İsmet Özel’in dedediğigibi;

“Yoldayürüyoruzdiyeasfaltıeleştirmehakkıelimizdenalınamaz.”

21

kültür sanat

“Kendidüşündüklerimizi,kendibildiklerimizibütüncihanınhakikatleriiçinbirmihver-iesâsîzannetmeyipherkesindekendisine

göremeşrûbirtakımihtisâsâtvemütâlaâtı olabileceğinikabuleder,bizehoşgelmeyenşeylerinçokkişilerehoşgelebileceğinizihni-mizeyerleştiririsekbeyhûdemücâdelelerin

birçoğunanihâyetvermişoluruz.”

(‘Kavgalarım’ınkapaksayfasından)

***

İlk defa çıkacak olan bir dergiyedeğil yazı yazmak, tecüme yapmak dahigerçekten çok heyecan verici; bir o kadarda cesaret isteyen bir davranış. Belki deilerleyen vakitlerde edebî dünyaya küçükde olsa yeni bir soluk getirecek olan böylebirhareketin içindeyeralmakda inanılmazderecede mutluluk ve keyif verici birşey. Artık böylesine güzel bir hareketeteşebbüs ederek ortaya çıkmasında etkiliolanlara teşekkür etmenin üzerimize birborç olduğunu söylemeye herhâlde gerekyoktur. Bizim için ise ancak daha güçlüve umut dolu yarınlara ulaşmak için birtemennide bulunmak sözkonusu olabilir.İşteçevirimiz içinbuhareketeyakışacakbirmetinbulmak,buncakısıtlı imkâniçerisindebizi bir hayli uğraştırdı. Öncelikle tercümeedeceğimiz metnin daha önce hiçbir yerdeyayınlanmamış, hattâ çevirilmemiş olmasışarttı. Bu ise bir anlamda o metnin tarihintozlu raflarında unutulmuş olmasına daişaret ederdi. Böyle birmetne ulaşmak içino tozlu rafları dökmek gerekiyordu. İkinciolarak da metnin bu harekete yakışacakbir üslûpta olması ve gereken ciddiyetiyakalaması lâzımdı. Güçlü bir kalemdençıkmış olması da işimizi kolaylaştıracaktı.Nihâyet gayretlerimiz sonuç verdi ve bumetin 21 Kasım 1899 tarihli bir gazetedebulundu. (Metnin eski yazıyla yayınlanmışolduğunu herhâlde belirtmeme gerekyoktur.) Metin Servet-i Fünûn edebiyatınıngüçlü kalemlerinden Hüseyin Câhid Bey›e

ait. Genellikle polemikleri ve asla tavizveripgeriadımatmadığıgüçlüeleştirileriyetanıdığımız Hüseyin Câhid Bey›in bu yazısıbir anlamda istisnâ teşkil eder mâhiyette.Kendisi gazetede belli aralıklarla edebîgündemi değerlendiren Hayât-ı Matbûâtyazı dizisini yayınlamakta. Bir gün yazısınıhazırlarkenodönemdehanımlartarafındançıkarılmakta olan bir gazeteyi unutmuş vedaha sonra o gazeteden bir sitem cevâbıalmış.Bununüzerineyaptığıhatânınfarkınavararakhemhaklarınıteslimetmekhemdegönüllerinialmakiçinbuyazıyıgayetsamimibirüslûplakalemealmış.Eleştirilerindengeriadım atmadığını bildiğimiz bir şahsın böyleistisnâoluşturanbiryazısınarastlamakbizimiçinçokbüyükbirmutlulukoldu.Buyazınınbuhareket içinbulunmuşolmasıdacabası.Son olarak metnin çok ağır ifadelerininüslûbubozmayacakşekildesadeleştirildiğinide ilâve edip sözü fazla uzatmadan yazıylasizibaşbaşabırakmakherhâldeendoğrusuolacaktır.Buyrun;

Kadınların 115 Senelik(!) DiliUmut Câhid

Hüseyin Cahit Yalçın

22

müebbet edebiyat

Kadınlarındili...

Bundan her vakit çekinir, korkarım.Hemençokkorktuğumbirşeyvarsabunâzik,bu zayıf varlıklara karşı hasım mevkiindebulunmaktır.Çünkübilirimkionlaramağlubiyetmuhakkaktır, bilirim ki intikâmları şiddetlidir.Onun için tam bir itaât ile boyun bükerek:‹Huzurunuzdaboynumkıldanincedir.’demeyidahauygunbulurum.Hâlbukikaderinşugaripcilvesinigörünüzkiiştebuenmuti’bendebilegeçenhaftabirsuçişlemiştir.Ahh...Kabahatimpekmasumânefakatbukadarincehislere,bukadar hızlı tesir eden sinirlere en günahsızcahaller bile bazen dokunuyor. Geçen haftapazargünü ‹Hayât-ıMatbuât’ı yazarkenbanadeselerdi ki birkaç gün sonra Büyük SahraÇölü latîf bir göl olacaktır, birkaç gün sonrabalonlara dümen icât edilecek, dâire şeklinidörtköşeliçizmekmümkünolacaktır...‹Belki!›cevabını verirdim. Fakat ‹Dört gün sonraHanımlargazetesinindokunaklıbirtekdirindenincineceksin.› deselerdi inanmazdım, ihtimâlvermezdim;‹Suçumne?›derdim.

Ahhh... Öyle görünüyor ki suçum pekbüyük. Geçen hafta yayınlanıp kapanan,numara değiştirip tekrar çıkan haftalıkgazete ve dergilerden bahsederkenHanımlargazetesinden bahsetmemişim; haftalıkmatbûât içinde Servet-i Fünûn haricindeokunacak hemen hiçbir şey bulunamazhükmünü verirken Hanımlar gazetesindede okunacak şeyler bulunduğunu açıklığakavuşturmayı unutmuşum. Unutkanlığımdanhervakitşikâyetçiyim,pişmânım.Fakathiçbirzamanki pişmanlığım bu kadar vicdansızolmamıştır. Haklı olarak itiraz eden başka birgazetebulunsaydıonaşuyukarıdaki ‹hemen›ifâdesi içinde bir yer bulup gönlünü almakmümkün idi. Lâkin böyle teşrifât, haysiyet,azametbahislerindehanımlarımemnûnetmek,olurolmazmevkilerdekendilerineyerayırmakbir parça müşkil olur. Hele sonra dillerindenkurtulmakisebütünbütünimkânsızdır.

Fakat ne yapmalı? İşte bir kere okyaydançıktı.Mamafihgünahımnekadarbüyükise pişmanlığım da ondan çok çok fazla. Bupişmanlıkyüküaltındaezilmişolduğumhâldeaf talep etsem o nâzik sinir buhrânı -bir kinsaklamamakşartıyla-sükûnetbulurmu?”

(8 Teşrîn-i Sânî 1315 Tarihli SabahGazetesi›nden)

Elagözlümbenbueldengidersem Zülfüperişanımkalmelülmelül

Soğuk, kasvetli bir havası vardıkaldığım hastane odasının. Yanımda kalanhastaların durumu da benim gibi ağırdı.Sonra,sankigüneşaçmıştıodaya.Koridordanodayabirsesgeliyordu. Busestetanıdıkbirşeylervar. Hayır,bubirsesdeğil,bubirtürkü...

Evet, hem de bu benim en sevdiğimtürkü. Eskiden bu türküyü hep dinlerdim.Eskiden, sahibutürkübenim içinnekadareski?

Bu türkünün bende bir anısı olmalı.Bu türküyü ilk dinlediğim zamanlar bahçeiçinde evlerimiz vardı. Komşuluk ölmemişti,bakkal amca bize harçlık bile veriyorduzaman zaman. Ağaçlarımız vardı, havakirliliği ne bilmezdik. Her şeyi mevsimindeyerdikozamanlar.Âşıkolmaknebilmezdik.Mahallenin kızları kardeşimizdi, onlarıkorurduk. Mesela akşamları hep beraberoturur sohbet ederdik. İşte bu şarkıyı ilkkez o sohbetlerde duymuş olmalıyım. Kimsöylüyorduacaba?Hatırlayamıyorum.

Bardaktan boşanırcasına yağmuryağıyordu o akşam. Gürül gürül sobayanıyordu. Sobanın üstünde kestanepişiriyorduk.Birde,odayımisgibimandalinakabuğu kokusu sarmıştı. Şimdi hatırladım.Annem kestaneleri pişirirken söylemiştiherhalde bu türküyü. Annemin sesi de negüzeldi.Babamçokseverdianneminsesini.Ona hep bir şeyler söylettirirdi. Kendi dedertlidertlidinlerdi.Heygidigünlerhey!

Ecel işte… Annem bir gün bir andaölüverdi,babamhâlâsağ.

Hayır, hayır hayır! Bu türkününhikâyesibudeğildigaliba.

Elagözlümbenbueldengidersem Zülfüperişanımkalmelülmelül Keremet,aklındançıkarmabeni Ağlagözyaşını,silmelülmelül

Elvançiçekleritakmabaşına Kudretkaleminiçekmekaşına Beniağlatırsandoymayaşına Ağlagözyasini,silmelülmelül

Bizim ŞarkımızAhmet Melih Karauğuz

23

kültür sanat

Yetereysevdiğimsensenidüzet Karalarıbağla,beyazıçözat Onazikellerinbirdahauzat

Ayrılıkşerbetinvermelülmelül

Karac’oğlanderkiölüpölünce Bendegüzelsevdimkendihalimce

Varıpgurbetelevasılolunca Dostlardanhaberimalmelülmelül

Butürküyüilkolarakonunlaberaberdinledim. Onun walkmanında çalıyordu. Nekadar mutluyduk. Beraber bizim sokağınkaldırımında yürüyorduk. Yürürken, o, butürküye eşlik ederdi. Sesi kötüydü ve bunuo da biliyordu. Hatta kendi sesini duyuncagülerdi. Gülmek ona gerçekten yakışıyordu.Sonraonuevinebıraktım.Banaenson‘hoşçakal’demişti.

—Nereyegidiyorsun,dedim.Sustu…Konuşsaağlayacaktı.Bendesustum

ve‘hoşçakal’dedim.Ardındanarasokaklaradoğruhızlıca

yürüdüm.Yürürkenaynışarkıyısöylüyordum.Sonraonlar gittiler vebenonungidişindensonra bu şarkıyı bir daha hiç dinlemedim.O kimmiydi? Sevgilim değildi; o, benim tekdostumdu! Hayır,budadeğil.Bu türkününbirhikâyesivardıamaneydi? Galibaüniversiteyıllarımdaduydumbu türküyü. Televizyonda TRT sanatçısısöylüyordu.Güzelbirsesivardı.Oyıllarzoryıllardı.Kavgalar,adamöldürmeler…

Ben hiçbir zaman bir gruba dâhilolmadımama,hepaynısokaktadayakyedim.O yıllargerçekten zordu vebenbu türküyüdinleyerekçoğuderttensıyrılıyordum.

Sağdan da soldan da çok arkadaşımöldü, yalnız kalmıştım. Sonra bir şekilde

Mülkiye’yi bitirdim. Kaymakam olarak birilçeyeatandım.Ononbeşyılçalıştıktansonraüstün başarılarımdan dolayı Zonguldak’tavaliydim.Buşarkıyıhepdinliyordum.

Doksanların başı olmuştu. BosnaHersek’ten savaş haberleri geliyordu.BinlerceBosnalı,Sırplartarafındankatledildi.Sustuk… Hep beraber, sadece izledik. Ağıtyakmak istedim imdadıma bu türkü koştu.Gözyaşlarımaortakoldu.Çokzorgünlerdi.

Sonra bir darbe daha... İşimdenolmuştum. Çünkü orta yerde namazkılıyordum. Suçum sadece buydu. Derdimikime açsam sadece dinliyorlardı. Ben deanlatmamaya karar verdim. Sigarayada başlamıştım o yıllarda. Bir lokantadaçalışmayabaşladım.

Hiç evlenmedim. Sonra bir gün, birandayereyığıldım.

Doktor:— Aslında, hep zor verilir böyle

haberleramasizüzmeyinkendinizi.Allah’tanumutkesilmez.Bakarsınızbirgüniyiolursun,demişti.

Ama ben hiç iyi olamadım o gündensonra... Çünkü yıllarca maruz kaldığımhaksızlıkları düşünmek bitiriyor vekemiriyordu beni. Azrail her an gelebilir,korkumyok.

Aslında size bir şey itiraf etmeliyim.Buşarkınınhiçbirhikâyesiyoktubenimiçin.Sadecehikâyemin bir şarkısı olmalıydı. Bendebunuseçtim.

24

müebbet edebiyat