morfologia roŚ - zerios.uw.edu.pl · przy oznaczaniu roślin niezbędna jest znajomość...
TRANSCRIPT
Przy oznaczaniu roślin niezbędna jest znajomość
specjalistycznych terminów, opisujących zewnętrzną
budowę
organów roślinnych.
Niniejszy poradnik ilustruje najbardziej typowe określenia stosowane w kluczach do oznaczania roślin, sprawiające jednocześnie największe problemy –
i to nawet wytrawnym znawcom roślin…
W podpisach do
rysunków zastosowałam tylko te terminy, które nie budzą
wątpliwości (z pominięciem nazw niejednoznacznych i/lub rzadko używanych).
Nie uwzględniłam nazewnictwa dotyczącego elementów kwiatów oraz nazw typów owoców (odpowiednie definicje i rysunki można znaleźć
w rozdziale wstępnym każdego niemal klucza do oznaczania roślin i we wszystkich pozycjach Literatury uzupełniającej).
Poradnik jest kompilacją
rycin pochodzących z kilku źródeł
z rysunkami mojego autorstwa (por. slajd końcowy).
Halina Galera
MORFOLOGIA ROŚLIN – poradnik dla początkującego florysty
eliptyczny
podługowaty
romboidalny
jajowaty
odwr. jajowaty
trójkątny
klinowaty=odwr. trójkątny
równowąski = linearny = taśmowaty
ościsty
okrągły
kwadrat.
ELIPTYCZNE
PODŁUGOWATE(boki równol, rogi mogą
być
zaokrąglone)
ROMBOIDALNE(boki mogą
być
lekko zaokrąglone)
JAJOWATE i LANCETOWATE
ODWROTNIEJAJOWATE
i LANCETOWATE
TRÓJKĄTNE(szczyt ostry, nasada może być
zaokrąglona)
KLINOWATE = ODWROTNIE TRÓJK.
(nasada wąska, rogi na szczycie mogą
być
zaokrąglone)
odwrotnielinearny
12:1 6:1 3:1 2:1 3:2 6:5 1:1 5:6 2:3 1:2 1:3 1:6 1:12proporcje długość
: szerokość
n a j s z e r s z y n a ś
r o d k u n a j s z e r s z y d o ł
e mn a j s z e r s z y g ó
r ą
ODWROTNIEDELTOIDALNE
(boki mogą
być
lekko zaokrąglone)
DELTOIDALNE(„latawce”, boki mogą
być
lekko zaokrąglone)
odwr. deltoid.
deltoidalny
Zarys blaszki liściowej
(lub innego 2-wymiarowego symetrycznego elementu)
okrągławy poprzecznie eliptyczny
poprzecznie okrągławy
lancetowaty
odwr. lancetow.
Liście wcinane
trójwrębny trójklapowy trójdzielny trójksieczny
dłoniastowrębny dłoniastoklapowy dłoniastodzielny dłoniastosieczny
pierzastowrębny pierzastoklapowy pierzastodzielny pierzastosieczny
lirowatopierzastodzielny
przerywano pierzasty
Liście złożone
trójlistkowy dłoniasto złoż.
nieparzysto pierzasto złożony
parzysto pierzasto złożony: z kończykiem z wąsem
podwójniepierzasto złożony
lirowatopierzastosieczny
Wierzchołek blaszki li.
zaokrąglony wykrojony ucięty słabo zaostrzony zaostrzony = wycięty = tępy = ostry
Nasada blaszki liściowej
zaokrąglona sercowato wycięta uszkowata klinowata ucięta różne nazwy oszczepowata strzałkowata asymetrycznanp. wąska
Sposób osadzenia liścia na łodydze
na ogonku siedzący obejmujący obrastający zbiegający 2 liściełodygę łodygę
po łodydze zrośnięte nasadamiliczne liście z pochwą
z gatką
z przylistkamizrośnięte w rurkę
liściową
gładki orzęsiony falisty piłkow. podwójnie ząbkow. podwójnie kolczasty karbow. podwójnie= cały piłkowany ząbkowany karbowany
Brzeg blaszki liściowejUlistnienie
skrę
toległe
napr
zemi
an-
ległe
napr
zeciw
-leg
łe
okółk
owe
roze
ta =
róży
czka
Liść
na przekroju
płaski dęty dęty
z kilem brzeg zwiniętyobły rynienkow. podwinięty
Łodyga na przekroju poprzecznym
obła spłaszczona= okrągła kanciasta
Układ łodygi w stosunku do podłoża
wyprostowana = wzniesiona pionowo
wzniesiona ukośniepodnosząca się
pokładająca się
wijąca się
za pomocąkorzeni
za pomocąwąsów
pnąca= wspinająca się:
lejkowaty dzwonkowaty flaszkowaty maczugowaty rurkowatykółkowy
Podstawowe kształty kwiatów
Specyficzne kwiaty grzbieciste
motylkowy wargowy poczwarowaty
storczykowaty języczkowaty
brodawkowate „mączyste”
Typy włosków
wyprostowane przylegające haczykowate gruczołowe gruczoł. parzące
dwuramienne wieloramienne= gwiazdkowate
kutnerowate, wełniste,filcowate
(na rysunkuróżnice nie do uchwycenia)
(z ostrogą) (z ostrogą)
żebrowana bruzdowana oskrzydlona
dęta (pusta w środku, z kanałem powietrznym)
Kwiatostany groniaste
grono baldachogronokotkakłos podbaldach wiecha
główka koszyczekkolbabaldach prosty= baldaszek
baldach złożony(z baldaszków)
rozrośnięta oś
kwiatostanu widoczna na przekroju
Kwiatostany wierzchotkowate
wierzchotka dwuramienna
kwiatostan śrubowatyskrętek
wierzchotki jednoramienne:wierzchotka wieloramienna
wachlarzyksierpik
Źródła ilustracji•
rysunki własne (zarys blaszki liściowej
, liście wcinane i liście złożone, liść
na przekroju,
typy włosków, kwiatostany groniaste i kwiatostany wierzchotkowate) •
Krüssmann G., 1976-1978. Handbuch der Laubgehölze.
T. 1-3. P.
Parey
Verl., Berlin, Hamburg.•
Rutkowski L. 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa.
•
Futak
J. (red.) 1966. Flora Slovenska. T. 1. Vydav. Slovenskej
akademie vied, Bratislava.
Literatura uzupełniająca•
Atlas roślin naczyniowych Polski
2001-2015. Dostępny w Internecie:
www.atlas-roslin.pl•
Kupidłowska
E., Sudnik-Wójcikowska
B. 1997. Terminy i pojęcia
botaniczne.
WSiP, Warszawa.•
Polakowski B. 1994. Botanika. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa. (rozdział
Organy roślin nasiennych)
•
Szweykowska A., Szweykowski J. 1992 (lub inne wydania).
Botanika. Tom 1. Morfologia. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa. (rozdziały: Ukształtowanie i budowa korzenia, Ukształtowanie i budowa pędu
oraz
Rozmnażanie płciowe i przemiana pokoleń
u roślin telomowych –
Rośliny okrytozalążkowe).