นตยสารธรรมะ : มม : Vol.2 No.9 : ISSN 1906-2613เดอนกนยายน 2554 : Lao Issue : ดวงเดอน บนยาวง Vs. พระอาจารยบนสวน แกวพลม การศกษาสมยใหมในลาวจะเขาไปหาพระสงฆไดจรงหรอ : ดารา กลยา : ในกลนเจาหอม : Made in Chiang Mai : แจกฟร !!

อาภรณหรเลศงามหลามลนตสวมใสดพเคราะหเหมาะสถานเพยงหนงชดเทานนกพอสะคราญสอประมาณไมเตมเตงเกงหลายชด

วมล เจอสนตกลชย

Lao Issueมลนธหยดธรรม

w w w . f a c e b o o k . c o m / m y m o o m m a g

พระถนอมสงห สโกสโล

พระมหาไกรวรรณ ชนทตตโย

ประวทย เยยมแสนสข

พระมหาสวทย ปวชชญญ

พระมหาประสทธ ญาณปปทโป

คณวชย ชาตแดง

คณอลชา ตรโรจนานนท 

คณศรพร ดรงคพสษฐกล

คณวรยา ทองนอย  

คณดนตา ศกดาวษรกษ

พระถนอมสงห สโกสโล

อลชา ตรโรจนานนท

พระถนอมสงห สโกสโล

วรวรรณ กตศกด

ตป.ณ. 54 ปณ.แมรม เชยงใหม 50180

โทร : 053-044-220

www.dhammadrops.org

Rabbithood Studio

พชราภา อนทรชาง

ศรโชค เลศยะโส / ภานวฒน จตตวฒการ

พรชย บรบรณตระกล / ชยพทธ แกวกมล

ตะวน พงศแพทย / วชรพงษ บญเรอง

พระมหาวเชยร วชรเมธ

บรษท เคลดไทย จำากด 117-119

ถ.เฟองนคร แขวงวดราชบพธ

เขตพนะนคร กรงเทพฯ 10200

www.kledthaishopping.com

บรษท ดอคควเมนนท พาเซล เอกซเพรส จำากด (DPEX)

60 ซอยอารย 5 เหนอ

ถ.พหลโยธน แขวงสามเสนใน

เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400

(www.dpex.com)

พระพรหมคณากรณ ป.อ.ปยตโต/

พระปยะลกษณ ปญญาวโร/ พระมาโนช

ธมมครโก/ สลกษณ ศวรกษ/ สรสห

โกศลนาวน/ ถนอมวรรณ โกศลนาวน/

อดม แตพานช/ ชาล ประจงกจกล

รบฮ.

หางหนสวนจำากด กด-พรนท พรนตง

4/6 ซอย 5 ถ. ชางเผอก ต.ศรภม

อ.เมอง เชยงใหม 50200

โทร : 053-412556 แฟกซ : 053-217264

เจาของ

ประธานมลนธ

รองประธานมลนธ

ทปรกษามลนธ

กรรมการ

กรรมการ

กรรมการ

กรรมการ

กรรมการ

กรรมการ

กรรมการ

บรรณาธการ

บรรณาธการทปรกษา

บรรณาธการผพมพโฆษณา

กองบรรณาธการ

ทอยมลนธ

บรรณาธการศลปะ

ฝายศลป

ชางภาพ

พสจนอกษร

รวมบญจดสง

รวมบญจดสง

ตางประเทศ

Special thanks

ออกแบบปก

พมพท

การไดมโอกาสเดนทางไปในทตางๆ ถอเปนทกขลาภ (ขอแปลวา

ลาภทเกดจากความทกข วเคราะหศพทตามหลกภาษาบาลวา

ทกขา (ชาโต) ลาโภ เปนสมาสอะไรกไปศกษากนเอาเองกแลวกน)

อยางหนงของอาตมา เพราะเนองจากจะเปนคนทเมารถอย

เปนประจำาแลว ยงเปนคนททองเสยบอยๆ ในเวลาเดนทาง

อกดวย แตทถอวาเปนลาภกเพราะอาการเหลานจะหายไปทนท

ทไดพกหลงจากลงรถ และหากไดพกสกวนหนงแลวละก ความ

กระชมกระชวยกจะกลบมาอยางเตมเปยมเลยทเดยว จงจำาเปน

ตองหาโอกาสเดนทางอยเนองๆ แมจะตองแลกดวยการปวย

บางกตาม แตบางทการเดนทางกไมใชทางออกเสมอไป เพราะ

เมอโอกาสและจงหวะไมใหเรากตองใชวธอนแทน และวธอน

ทวากคอดสอตางๆ ไมวาจะอานหนงสอ ดหนง ดสารคด ถาดดๆ

กมประโยชนมากเหมอนกน ยงระยะหลงๆ ไดเหนหนงไทย

หลายเรองนยมอนรกษภาษาถน ไมวาจะเปนภาษาเหนอ

ภาษาอสาน หรอ ภาษาใต ทำาใหคดอยากจะลองทำามมสกเลม

เปนภาษาถนมง เลยตดสนใจขามการอกำาเมอง (ภาษาเหนอ)

ไปเวาลาวแทน โดยสงเกตเหนวาภาษาเหนอคลายกบภาษาลาว

อยหลายจด ทมงานชาวเหนอของเรานาจะฟงรเรองไดงาย แต

สดทายแลวเรากพบวา....การแลกเปลยนวฒนธรรมทางห

เปนประสบการณทสดยอดจรงๆ

พระถนอมสงห สโกสโล

บรรณาธการ

สารบญ M M

ental O Optimum

O Orientation M M

agazine

Buddhist’s Mystery : พระธาตสงศกดสทธทรอคำาตอบคน-ทำา-มะ-ดา : เกษยณทงทตองมความสขมมสวนตว : ดารา กลยา : ในกลนเจาหอม มมพเศษ : พธฮดสรงVS. : ดวงเดอน บนยาวง Vs. พระอาจารยบนสวน แกวพลม การศกษาสมยใหมในลาวจะเขาไปหาพระสงฆไดจรงหรอ ธรรมไมล : แมโขงHidden tips : ทานอนนนสำาคญไฉนผาเหลองเปอนยม : สบจากความเชอTime for ทำาธรรมะ(อก)บท : เลอกดยอมไดด

4

7

81622

3234363840

22

16

8

7

5มมใหมเรอง : กองบรรณาธการ

เนปาลสรางการตนแอนเมชนพทธประวต

Tulsi Ghimire ผอำานวยการสรางภาพยนตรชาวเนปาลวย 60 ปกำาลงสราง “Gautam Buddha” ภาพยนตรแอนเมชนพทประวตเรองแรกของประเทศเนปาล เพอสนบสนนการเปนแหลงกำาเนดของพทธศาสนา เพราะยงมหลายคนสบสนวาพระพทธเจาประสตในอนเดยหรอเนปาลกนแน ซงจากซากปรกหกพงทางโบราณคดพสจนไดวา กบลพสดอยทางตอนใตของเนปาล ภาพยนตรเรองนจะจดทำาเปน 7 ภาษา ไดแก องกฤษ ฮนด สงหล เกาหล จน ญปน และเยอรมน คาดวาจะเสรจสมบรณในป 2013 โดยเนอหาภาพยนตรจะเปดเผยถงเรองราวตางๆ ทคนเขาใจผดเกยวกบพระพทธเจา และเรองราวความรกระหวางพระพทธเจากบ “พระนางยโสธรา” พระชายาของพระพทธเจาซงไมเคยมใครทำามากอนอกดวยhttp://sikkimnews.blogspot.com

เรยนปฏบตธรรมออนไลนกนดกวา

ในวนท 28 - 30 ตลาคมทจะถงน Pema Chödrön แมชสายธเบตสญชาตอเมรกน ลกศษยทาน เชอเกยม ตรงปะ รนโปเช ผเขยนหนงสอเรอง Smile at fear จะลองใชวธอนทนสมยในการสอนปฏบตธรรมผานเวบไซทในหวขอ Living Beautifully with Uncertainty and Change สดจากนวยอรค ซงการสอนครงนทานกำาหนดไววาจะเปนการสอนครงสดทายจนกวาจะถงป 2013 เลยทเดยว ฉะนนใครสนใจโปรดอยาพลาด http://shop.shambhala.com/living-beautifully

*หมายเหต การสอนจะเปนภาษาองกฤษนะจะ

Oakland สลกรปเหมอนทาน ตช นท ฮน ไวกลางเมอง

เมอง Oakland ในรฐแคลฟอรเนย ไดเปดแผนการทจะนำารปแกะสลก25 บคคลสำาคญสำาหรบมวลมนษยชาต ปนโดยศลปนทชอวาMario Chiodo ไปตงไวท Fox Square กลางเมอง Oakland โดย

หวงวาผคนทผานไปมาจะไดสนใจบคคลผเปลยนโลกเหลาน ซงในจำานวน 25 ทานนม อบราฮม ลนคอรน แมชเทเรซา และ มหาตมะคานท รวมอยดวย www.remember-them.org

สำานกพทธเตรยมสรางวดไทยแหงแรกท “นครเทยนจน”

ผอำานวยการสำานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต (พศ.) เปดเผยวากระทรวงการตางประเทศมนโยบายสงเสรมความสมพนธอนดระหวางไทยและสาธารณรฐประชาชนจน ไดจดทำาโครงการกอสรางวดไทยในบรเวณวดพระหยกในนครเทยนจน ซงวดยนดจะมอบทดนภายในวดประมาณ 20 ไร เพอสรางวดและอญเชญพระพทธรปแบบเถรวาทตามคตของไทยไปประดษฐานทงนรฐบาลกลางของจนและรฐบาลนครเทยนจนไดอนมตใหกอสรางอาคารวดไทยภายในบรเวณของวดแลว www.tnews.co.th

6 Buddhist’s Mystery เรอง : กองบรรณาธการ I ภาพประกอบ : รบฮ.

พระธาตสงศกดสทธทรอคำาตอบ

เวลาเดนทางไปบนถนนหนทางตางๆ เราจะเหนปายเชญชวนไปนมสการพระธาตมากมายถกตดไวตามเสาไฟฟา ดทาทางขลงจนหลายคนยกมอไหวปายงานพระธาตแทนไปเรยบรอยแตมใครเคยสงสยไหมวาพระธาตคออะไร และสำาคญอยางไร ตามความเชอ “พระธาต” คอ ชนสวนรางกายของพระพทธเจา พระปจเจกพทธเจาและพระอรหนตตางๆ ทอาจอยในยคสมยใดกได แตกตางกนกไดขอใหมผเชอวาเปนพระอรหนตขนไป ชนสวนของทานจะถกมองเปนพระธาตไปทนท ถาเปนชนสวนของพระพทธเจา จะเรยกวา พระบรมสารรกธาต หรอพระบรมธาต ถาเปนของพระอรหนต จะเรยกวา พระธาต แตโดยทวไปแลวมกจะไดยนคนเรยกรวมๆ กนวา “พระธาต” ซงชนสวนทกลายเปนพระธาตและถกนำาเอามาบชานนมหลายสวน ไมวาจะเปนพระทนตธาต (ฟน), พระเกศาธาต (เสนผม) หรอ พระอรงคธาต (กระดกหนาอก) เปนตน ดเผนๆ จะมลกษณะคลายกอนกรวดเลกๆ แตในบางชนดกมลกษณะใสๆ คลายแกว บางชนดกดไปคลายพลอย พระพทธเจาเคยพดถงพระธาตทงหลายไวในลกษณะทวา หากผใดเลอมใสในพระสถป (สถานทเกบพระธาต )ของพระองค พระปจเจกพทธเจา หรอพระสาวกแลวไดกราบไหวบชา ถงแม

ตายไปกจะไปสสคตอยางแนนอน ซงในความหมายน พระองคไมไดหมายความวาถาเกบกระดกพระองคไวแลวลบไลทงวนทงคนจะไปสสวรรค แตพระองคสอนใหมองทะลกระดกและสถปเหลานนไปถงปฏปทาของพระองค อนมบารมทไดสะสมมาเปนตนแบบความด เหมอนกบตอนทพระราชาจากเมองตางๆ จะแยง พระบรมสารรกธาตกนหลงจากพระพทธเจาปรนพพาน แตไดสตขนมาจากคำาพดของโทณพราหมณวาพระพทธเจาเปนตวแทนแหงความด หากคนทเลอมใสมารบกนเพอแยงสรระของทานกคงจะไมเหมาะแนๆ ทำาใหในทสดกมการจดสรรปนสวนกนไปแตโดยด ฉะนนการมพระธาตอยในวสยหรอในครอบครองนน ไมวาจะเปนพระธาตของใคร จะเปนของแทหรอไม กถอเปนโอกาสอนดทจะไดมสงเตอนใจไมใหทำาในสงทไมสมควร หากชาวพทธมองไดอยางนพระธาตกจะมประโยชน แตหากตองการใหพระธาตเปนวตถทรอการแสดงอภนหารใหเหนเทานน กแสดงวาชาวพทธในปจจบนไดลดคณคาของพระธาตลงไปดวยตวเองเสยแลว และมนคงจะแยยงกวาหากเอาเวลาไปนงรอพระธาตเสดจ โดยไมคดจะปรบปรงตวเองใหเปนคนมศลมธรรม ซงอาจใหผลเหนอกวาการมพระธาตอยในครอบครองดวยซำา

www.WANGDEX.co.th

8 Book Corner เรอง : กองบรรณาธการ

สอสรภาพทแท: Hidden Mind of Freedomผแตง: ตารธาง ตลก / ผแปล: นยนา นาควชระ สำานกพมพ: โกมลคมทอง

ผลงานใหมลาสดจากสำานกพมพโกมลคมทอง ทชอวา “สอสรภาพทแท” วถสการภาวนาและการตระหนกร เหมาะสำาหรบคนทกำาลงตองการหาทางออกใหกบชวต หลายๆ คนทปฏบตธรรม เจรญศลภาวนาอยเปนนจ แตกยงหาคำาตอบใหกบตวเองไมไดวาทำาไปเพออะไร และทำาแลวไดอะไร หนงสอเลมนจะทำาใหเรามองลกเขาไปในจตใจของตวเองไดอยางนาทง ใหเราสามารถเขาใจธรรมชาตและความยดหยนของจต และนำาทางใหเราไดเจอคำาตอบทเราคนหา วาแทจรงแลวทางออกและบทสรปของจตใจของเราอยตรงไหนกนแน

บนไดกระจกผแตง: วฒน ยวงแกวสำานกพมพ: มตชน ผลงานของหนงในผทาชงรางวลซไรตป 2554 ทนาจบตามอง เจาของรางวลวรรณกรรมการเมองพานแวนฟา, รางวลชอการะเกดยอดเยยม, รางวลนายอนทรอวอรด และ รางวลปรด พนมยงค “บนไดกระจก” เปนการรวบรวมเรองสน 10 เรอง อาท กระสนนดสองกบขอตอสดทาย, ชองวาง, เรองเลาแสงตะเกยง (เรองเลาแสนสข), ฯลฯ โดยผแตงสามารถสอดแทรกความสมพนธของแตละเรองไดอยางแยบยล เหมอนการเดนขนบนบนไดกระจกอนนาตนเตน สะทอนใหเหนแงมมตางๆ ในสงคมมากมายระหวางทเราเดนไปทละขน

A Buddhist Approach to Patient Careผแตง: พระไพศาล วสาโล รวมกบ พระอาจารยชยสาโรสำานกพมพ: Lithira, Srilanka

เกด แก เจบ ตาย เปนเรองธรรมชาตของทกชวตบนโลกใบน และไมมใครสามารถหนพนได หากแตการทจะเผชญหนากบความตายอยางสงบนนอาจทำาไดยากยง ไมวาจะเปนตวผปวยเองหรอญาตพนองกตามแต หนงสอเลมนจงเปนเหมอน How to คมอการใชพระพทธศาสนาในการชวยเยยวยาจตใจ ใหพรอมทจะรบมอกบเหตการณทกำาลงจะเกดขนอยางมสต และสามารถทำาตามแนวทางไดอยางเปนขนตอน เพอนำาพาผปวยไปสการจากไปอยางสงบไดอยางแทจรง

9คน-ทำา-มะ-ดาเรยบเรยง : เอก ปทมณ I ภาพ : วรวรรณ กตศกด

เกษยณทงทตองมความสข

หากกลาวถงการเกษยณ หลายคนกคงจะนกไปถงการใชเงนทสะสมมาทงชวตเพอพกผอนในบนปลาย หรอหากเปนขาราชการกจะพดถงเงนบำานาญ บางกยงไมรจะทำาอะไร จากทเคยออกไปทำางานอยทกวน แตมาวนหนงตนขนมากลบเควงควางไมมอะไรจะทำา ดวยความเคยชนกบการทำางานมาตลอด ทำาใหบางคนเรมเหงาเรมเบอหนายกบสงทเปนอย หรอบางกมความสขอยกบการทำาตามสงทตวเองไดวางแผนวยเกษยณเอาไว ปาบวจนทร คนธรส อดตพยาบาลประจำาแผนกสตนารเวช โรงพยาบาลแมคคอรมค ไมไดรสกวาเปนคนวยเกษยณทหมดคณคา เพราะหลงเกษยณปาบวจนทรไดจดตงชมรมผสงอายหมท 7 ตำาบลสารภอำาเภอสารภ จงหวดเชยงใหมตงแตป 2548 เพอมงหวงใหผสงอายในหมบานไดมสขภาพทด และมกจกรรมทำา อาทเชน ออกกำาลงกายยามเยน ทำานำายาลางจานเพอหารายได แนะนำาการเกยวกบการรบประทานอาหารเพอดแลสขภาพ ใหความรแกลกหลานในบานทมผสงอายทเจบปวย

ชวยเหลอตวเองไมได ไมแตเพยงแคนนยงเปนหมออาสาประจำาตำาบลสารภ ออกตรวจสขภาพทกวนอาทตยทสองและสามของเดอนอาทเชน การวดความดนโลหต การตรวจระดบนำาตาลในเลอด เปนตน อกทงยงทำาหนาทเปนผเชยวชาญมะเรงปากมดลกและเตานมรวมกบองคกรของประเทศญปน และยงทำาหนาทรองประธานสวสดการชมชนตำาบลสารภอกดวย ทกวนนปาบวจนทรบอกวาตวเองมความสข รสกวาตนเองยงมคณคา และยงอยากทจะทำาสงเหลานตอไป เพราะวาความรความสามารถทมนน นำามาใชจะเกดประโยชนตอผอนดกวาทจะอยเฉยๆ หลายครงเมอเกดอบตเหตบนทางหลวงหนาบานของแก เราจะไดเหนผหญงคนหนงพรอมกระเปาพยาบาล ออกมายงทเกดเหตเพอปฐมพยาบาลเบองตนกอนทหนวยกชพจะมาถง ทงๆ ทแกจะทำาแคเพยงนอนอยในบานหรอยนดเฉยๆ กได แตกลบบอกเราดวยแววตามงมนวา “ทำาไมเราตองหยดอยเฉยๆ ในเมอตวเรายงมประโยชนอย”

10 มมสวนตว เรยบเรยง : พรชย บรบรณตระกล I ภาพ : ดวงแข บนยาวง

ดารา กลยา : ในกลนเจาหอม

12

ดารา กลยา นกเขยนอาวโสแหงเมองลาวนามปากกา “ดวงจำาปา” เธอสรางงานเขยนและเปนคณะรเรมทำา

วารสารดานวรรณกรรมในสงคมลาว ชอ ไผหนาม และ วรรณศลป จนนามปากกาของเธอสงกลนหอมไปทวดนแดน

อกทงไดทำางานโครงการปกปกรกษาหนงสอใบลานลาว ทำาใหเธอไดกลบไปใกลชดตดพนกบรากฐานภมปญญาของ

สงคม และยงมสวนสำาคญชวยผลกดนงานดานพทธศาสนาเพอสงคมอกดวย และในป 2008 เธอไดรบรางวลนกเขยน

ลาวชอการะเกดเกยรตยศ ป 2010 ไดรบรางวลกวซไรต ในรวมบทกว “ฮกดอก...จงบอกมา” ป 2011 ไดรบประกาศ

เปนศลปนแหงชาต สาขาวรรณกรรม นบเปนการใหรางวลระดบสงครงแรกของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาว (สปป. ลาว) จากยางกาวทยำาผานโลกและชวตทงในการเปนนกเขยนและการทำางานทางสงคม ครงนจงนบเปน

โอกาสใหเราทเปนเพอนบานใกลชดจะไดสมผสถงเรองราวในกลนเจาหอมของเธอ

มม : สงทเปนเสนหดงดดใจใหนงลงทำางานเขยนคออะไร

เสนหทดงดดทกระตนใหเฮาเขยนดานนงคอความงามของชวตทเฮาไดพบเหนเรองดๆ ของคน พบเหนเรองทเขามความผกพนอาทร เปนแงหนงทเฮาอยากเขยนซงเรองความดความงามของคนยงเหนอยในสงคมทวนวาย มกจะไดเหนไดยนผทเขาทำาความด ผทมจตใจงามมนยงมใหเหนอย นกเปนเสนหอยางหนงทอยากเขยน อกอยางหนงคอปญหาสงคม อนนกยงมอยรำาไป ปญหาแบบใหมๆ เขามาคอปจจบนปญหาพอแมกบลก การดแลลกในยคสมยใหมยากกวาสมยกอน บางอยางเปนปญหาของพอแม บแมนปญหาของเดก กเปนสงทาทายใหเฮาตองเขยนจบมาเปนประเดน

มม : ชวตชวงไหนบางทเกดความรสกดๆ ขนในการทำางานเขยน

เรมตนดวยความมกแทๆ ในการมาเฮด จากทเฮาอานหลายๆ กคดอยากเขยนขนมา เขยนเพอเอาอะไรทอยในใจออกมาแบงบน เรมตงแตตอนเปนครนนแหละ พอเขาเปนครกมโอกาสไดสมผสกบวยรนบาวสาวสมยนน มเรองแลกเปลยนกนกเกดแนวคดทจะเขยนขนมาใหวยนนอาน เวลาตอมาอายมากขนการเขยนกจะเปลยนไป จะเกยวไปถงเรองปญหาสงคม ครอบครว เอาปญหาสงคมออกมาวเคราะหและสะทอนออกมาใหคนอาน เพราะวาปญหาสงคมมนมมาก ป 1963-1967 สภาพบานเมองเปลยนจากหนามอเปนหลงมอ ตอนนนกเรมสนกกบการเขยนเหนปญหามากเขา กอยากเขยนสะทอนออกมา และกมปจจยอยในครอบครวทอำานวย คอมพอมนองหลายๆ คนทตามรอยกนมา เฮดใหเกดกลมขนในป 1972 คนในครอบครว 3-4 คนกเรมตงกลมกนขน ออกวารสารรายเดอนของเฮาเอง ชอไผหนาม เปดโอกาสใหคนหนมคนนอยเขยนเขามา คลายๆ กบวาสรางเปนเวทใหมการแลกเปลยนความคดความเหนประกอบสวนกน อนนเฮดใหไผหนามมชอเสยง มมหาสลา วระวงส คอพอเปนทปรกษา เฮาเองเปนหวหนา บก. และกมนองๆ ชวยกน จนถงขนมการตงรางวลใหนกเขยนชอวารางวลเหรยญคำาไผหนาม (คำา ในภาษาลาว หมายถง ทองคำา – ผแปล) ในป 1974 ซงนกเขยนเหลานนปจจบนกลายเปนคนโดงดงหลายคน

มม : การทไดเขยนมาตอเนองและเกดกลมในครอบครวโดยมมหาสลาเปนแกนหลก มสวนพฒนาการคดการเขยนอยางไร

มสวนๆ เฮาจะคยกนเรอย เจอกนเรอย ทำาใหเปนงานเขยนแบบอาชพขนมาเลย เพราะวาแตกอน เฮาเขยนแบบเฮา เหนเอง เฮาคด

ซงเรองความดความงามของคนยงเหนอยในสงคมทวนวาย มกจะไดเหนไดยน

ผทเขาทำาความด ผทมจตใจงามมนยงมใหเหนอย นกเปนเสนหอยางหนง

ทอยากเขยน

14

เอง และกไปเขยนออกมา ตอนมวารสารและกลมเฮาจะคยกน จะมคนยกขนมาวาเรองนนบางเรองนบาง ทเฮายงบไดเขยน เอะ มเรองแบบนนะในสงคม เฮาจะคยกนขนมา และมคนบอกวาเรองนขอยจะเขยน เกดเปนแรงกระตนใหเขยนไดไวขนและเขยนอยางมความเขาใจจากการวเคราะหนำากน เฮดใหเฮาทำางานไดเรวมากในระยะ 2-3 ปนน สามารถจดทำาไผหนาม ได 36 ฉบบ และยงออกหนงสอรวมเรองสนไดอก 7 เลม และสงทเขยนออกไปนน ลงคำาสงห ศรนอก นามปากกาลาว คำาหอม เวลาไดมาอานไดใหคำานยามวา พวกเจานแมนผบนทกประวตศาสตรของสงคมลาว คอเอาความเปนจรงทเกดขนมาสะทอน ซงในเวลานนสงคมทวไปเขากตงชอใหวาเปนนกเขยนแบบสงคมวจารณ (Social criticism) แตหลงๆ ตอมาแนวการเขยนจะเปลยนไปตามกาลเทศะ

มม : แนวการเขยนทวาเปลยนไปมการเปลยนไปอยางไร

กอนการปลดปลอยจะเขยนแบบสงคมวจารณกมอสระ แตกมขอบเขตอย เชนวา ถาเขยนแตะตองทหารไป แตะตองอำานาจของผใหญจะมการขมข หมายถงการพด พดใหกลว อยางเฮาไปเขยนวาอยบานนายพลมการเลนการพนนเหมอนกน ทำาไมไมจบ ไปจบแตขางนอก พดแคนกลายเปนเรองอนตรายไปแลว ป 1975 พอปลดปลอยกเปลยนไป ทกกจกรรมทเปนของเอกชนเปนอนยต เปนนโยบายของรฐบาลใหม ทกอยางรฐเปนคนทำา เพนกระดมเอามาหมดทกคนทเปนนกเขยน นกหนงสอพมพ รวมกนเขามาและมการจดสมมนากน หลายๆ คนกใหเขามาทำางาน บไดเปนนกเขยนเอกชนเสรอกตอไป เขามาเปนคนของรฐบาลหมด เฮาเองกเขามาฮวมคอกน เขามารวมในกรมพมพจำาหนายทดแลเรองการพมพตางๆ ป 1979 รฐบาลจงมนโยบายสรางหนงสอพมพขนหลายฉบบ หนงสอพมพรายวนกมเสยงประชาชน วารสารรายเดอนกตงหนงสอพมพหนมลาว แมหญงลาว และกมวรรณศลป ซงเฮากไดเปนหวเรยวหวแรงในการผลกดนงานและแตงตงกนเปนคณะบรรณาธการ และเลอกเอาวนบญธาตหลวงในป 79 เปนวนทถอกำาเนดของวรรณศลป ตอนนนเปนผลงานทเฮาทำากนแบบมนมอและกเตมไปดวยอดมคตและมไฟ ทำาผลงานออกมาไดหลาย ทกคนในวงการนกเขยนตนตวกนหมด แตแนวการเขยนกเรมเปลยนเปนการใหเขยนแนว “สจทรรศนสงคมนยม” หมายความวาตองเบงสงคมโดยความจรง แตวาตองมแนวคดสงคมนยมแทรกซอนเขาไป เฮาจะยกยองคนททำาคณงามความดใหหลาย สวนสงทมนบดจะตองมวธพด พดบใหเหนเปนแงลบ

มม : วรรณศลปดมพลงมาก มนสงผลตอแวดวงทางสงคมอยางไรบาง

ตอนแรกพมพอย 2,000 ฉบบ ราคาขายตำาเพราะรฐเปนผออกทน มนสงผลเพราะในโรงเรยนมธยมอานกนมาก และเหนผลทนตา เพราะมคนวยหนมสาวเขยนเขามาหาเฮา แสดงถงการอานทมการตอบรบ และดหลายเพราะราคาถก คนกซอไดและอานได รฐบาลสงไปทวทกแขวง ซงมรานหนงสอของรฐอยทกแขวงคอยบรการ ตอมาไดขยายจำานวนพมพขนไปถง 7,500 ฉบบตอเดอน ถอเปนหนงสอพมพทพมพหลายทสด สมยนนมคอลมน “เวยกดคนเดน” หมายถงเฮาไปสมภาษณคนทมผลงานเดนๆ อยางเชนหมอทเกงๆ เวลามปญหาใหญๆ จำาไดวามเรองไปสมภาษณหมอทดแลเดกนอยทเปนไขเลอดออก เปนครงแรกทเมองลาวรจกไขยงลาย เพราะปนนระบาดมาก เดกเลกตายกนเปนรอยๆ เปนเรองใหญทรฐบาลทำางานกนอยางหนก พวกเราชาววรรณศลปกเขาไปในโรงหมอ ทำาสารคดเกยวกบคนทดแลเดกนอยเหลาน อยางเฮาถนดเรองสนกไปหาประวตหมอทดแลเดก เขยนเปนเรองอดมคตวาอยากใหมหมออยางน แตเฮากบอกวามนมแลวบคคลอยางนมแลวอยในสงคมและกเขยนใหสงคมอาน กเกดเสยงพดคยขนวา โอ ใครกนหนอคนนนะ หมอผนคอใคร หมอทกคนกตางคดวาเปนตวเอง (หวเราะเสยงดง) กเลยไดผล เปนการกระตนใหคนทำาความด ยคนทำางาน กสนก เฮดอยวรรณศลป 13 ป เปนคณะบรรณาธการอย 3 ป และกมาเรมเปนรองหวหนา บก. คนทหนงรบดแลงานทงหมด ตอมากเปนหวหนาบรรณาธการ ถอวาไดเฮดเวยกงานนอยางเตมไมเตมมอ สรางกำาลงสรางคนขนจากทม 5-6 คน กลายเปน 27-28 คน และนอกจากวรรณศลปออกเปนรายเดอนแลวยงพมพเปนเลมกรวบรวมเอาเรองทเคยออกมารวมพมพ

15

มม: ไดยนวาเคยทำาโครงการปกปกรกษาตำาราใบลาน ซงถอเปนแหลงเกบภมปญญาและวฒนธรรมทสำาคญของลาว เปนมาอยางไรถงไดเขาไปทำางานดานน ทจรงเฮาเปนคนทสนใจวรรณคดโบราณมาแตยงนอย เนองจากพอเปนคนทำา เฮาเปนคนอานกซมซบเขามา แตซมซบในระดบผอานทประทบใจ และฟงทานเลาเวลาอธบายใหคนนนคนนฟง พอมกจะอธบายเรองศาสนาพทธ อธบายเกยวกบเรองวรรณคดทเขยนไวในใบลาน เฮาจะไดยนมาตงแตเลกแตนอย จะชอบฟงเวลาผใหญคยกน นอกจากนนหนงสอทพอเขยนออกมาอยหนาโตะ ยงไมทนไดเขาพมพ เฮาจะไดอานกอนใครๆ ทนมนกมาโดยบงเอญ พอดทวรรณศลปขนกบกรมพมพจำาหนาย เพนกเลยตงเปนรองหวหนาอนกรรมการยเนสโก (UNESCO) ทนเกดขบวนการของยเนสโกมนโยบายทศวรรษวฒนธรรมขน ระยะสบป จากป 1987 ถง 1996 เลยไดเขามาเปนคณะทำางาน กเรมมการจดสมมนารวมทวประเทศ เอาพระเอาสงฆจากทกๆ แขวงมาประชมถามกน เวลานนพระสงฆ กไมคอยรวา เฮามหนงสอใบลานมากเทาไหร ความรทางภาษาบาลกลดลงในระยะ 6 ปหลงจากการปลดปลอย บไดมการศกษาทางดานธรรมะ หลงจากสมมนาไปแลวในปแรก ทางกระทรวงวฒนธรรมเลยบอกใหเฮาเปนคนเฮดตอ และตงคณะทำางานขนมา ความจรงเมอไปสำารวจใบลานแลวมมากกวาทคดเอาไว เพราะวาสมยปลดปลอยใหมๆ มความหวาดกลวคดวาคอมมวนตสเขามาแลวจะเอาไปทำาลายเลยเอาไปซอน ไมบอกใหร ชาวบานยงบไวใจ 2-3 ปแรกเปนงานททาทายมาก แตวาการเปนลกของมหาสลากชวยนะ พอออกชอมาเทานนแหละ พระสงฆองคเจา ผเฒาผแกยงจำาชอของพออย กเลยไดรบความสะดวกมาก จากโครงการใบลาน 3 ป กเฮดตอมาๆ กลายเปน 14 ป ซงเปนงานทขยายใหญกวางไปทวประเทศ หลงจากงานไดลงตวดแลว เฮากเปลยนไปเปนทปรกษาดานการบรหารจนป 2004

มม: การไดทำางานโครงการใบลานถอเปนโอกาสไดเขาไปใกลชดรากฐานทางภมปญญาของลาว มผลตอมมมองความคดตวเองอยางไร

ใชเลย ในเวลาเฮดเวยกเฮาตองศกษาไปดวย ไดไปศกษาทบทวนเรยนในเรองตวธรรมและภาษาบาล ซงเรยนตงแตสมยมธยมและลมๆ ไปหมดแลว กไดเรยนจากอาจารยและจากการทำางานจรง และกไปเหนรายชอวรรณคดเกาแกจนเกดแรงบนดาลใจคดวาอนนจะตองเกดการคนควาตอ ซงสมยทพอทำาชวงแรก ทานจะเปนคนลงไปคนหาเอกสารทตราคาวาสำาคญ ทานจะไปดวยตวเองไปอานๆ หรอไมทานกจะบอกลกศษยลกหาไปคนด นำามารจนาและนำามาดแลคนควา และพมพออกเปนเลมเพอเผยแพรใหคนอานจนถงเอาเขาหลกสตรชนมธยม ในสมยนนเฮายงเคยไดเรยนเลย นกเฮดใหเฮากลบคนไปสการอาน เฮดใหเฮาเหนถงคณคาของเรองทพอเคยยกยองเอาไววาเปนเรองทด เชน ทาวฮงทาวเจองกบสงขสนไซ ซงเปนเรองทเกาแกหลายรอยป สวนวรรณคดทเปนสำานวนใหมทเขยนขนชวง 60-70 ปหลงน เหนเลยวาอนใหมคดลอกมาแบบไมไดยกเอาคณธรรมของแกนพระพทธศาสนาเขามาพด เปนเพยงแตแตงมวนๆ ไปอยางนนกม เฮาไดมาเขาใจเรองพวกนและซมซบเขามาคลายๆ กบวาสบกวาปทเขามาเฮดโครงการใบลานมนเปนการเขาเรยนในมหาวทยาลยอกครงนง และเฮากมอาจารยทมความสามารถเปนขนปรมาจารยคอยชแนะและไดเฮดเวยกกบเพนถอเปนโชคด เชน ศจ. ดร. ฮรน ฮนดอส (Harald Hundius), รศ. สมหมาย เปรมจต, อาจารย ดร. ม.ร.ว. รจยา อาภากร จากมหาวทยาลยเชยงใหม, อาจารยมหา สมฤทธ บวศรสวสด และอาจารยมหา บนยก แสนสนทอน จากกระทรวงแถลงขาว และวฒนธรรม สปป.ลาว

มม : เคยคดอยากทำางานเขยนหรองานทถายทอดสงทเปนภมปญญาของสงคมลาวทเราไดเขาไปสมผส เชนงานวรรณคด ใหออกไปสสงคมหรอไมอยางไร

สวนใหญเฮาจะไดใชในโอกาสไปปาฐกถาและซวงทลงไปทำาโครงการใบลาน เวลาไปอยไหนกจะยกในดานวรรณคดและเอาเรองสงขสนไซ คอยดงอนนนอนนมาเวาๆ จนอาจเรยกวาเฮาเขาใจแตกฉานเรองน จะเวาแบบไหนกได เวาถงคำาศพท ภาษา เรองคำามวนๆ

16

เรองคำาสอนคณธรรมกยกออกมา ตลอดซวงทอยกบโครงการใบลานจะไปหาซาวบานตองมกองประซม กองประซมระดบแขวง กองประซมระดบบานจะมซาวบานมานงฟงบางเทอกถงรอย เฮากเอาเรองนแหละไปเวา ขาเจากจะมวนและกเขาใจ อยนน 2-3 มอบไดเซาหรอก เพราะฉะนนเวลาททำาโครงการใบลานเปนระยะทเอนวาไดฝกฝนตนเองใหเขาสวรรณคดหลาย โดยเฉพาะเรองสงขสนไซ เฮาเอาสงขสนไซไปใชสบกวาปจนถอวาไดไปขยายเผยแพรไปในตว แตวาบไดเขยนนนเขยนนออกมา ฉะนนมาฮอดมอนงกอยากสอนเดกนอยใหขบลำาสนไซ เปนความคดทมมาหลายป จนถงประกาศเอาเดกนอยมาเฮยนกลอนลำาและจางเอาอาจารยใหมาสอน กไดมาสอน 2 เทอ แตเหนวาเดกนอยยงบไดกลอนเขาจงลำาบได เอากลอนสนๆ ใหทองเขากทองบได เขาบมทกษะในการจดจำากลอนกเลยเลกลมกนไป ตอมาวกก (ลกชายชอดาราวง กลยา) เขาไปทำากจกรรมกบกลมเดกๆ เฮากคยวาอยากใหเดกอานกลอนไดลำาได เคยเฮดใหเขาเบงวาสนไซนนลำาแบบนนแบบน วกกกสนใจบอกวาจะลองเอาไปเฮดไปทำาเอง เขากศกษาเองไปทละนอยมาถามทละนอย มความคดของเขาเพมขนๆ เอง จงถอวาเปลยนเปนวกกเปนคนไปเฮดภารกจนจงมผฮบชวงไป (หวเราะ)

มม : การไดเขาไปเรยนรถงเนอตวธรรมะทเปนอยในสงคมลาวจรงๆ สงผลถงงานเขยนรวมถงการใชชวตอยางไร

ในเรองงานเขยน เฮดใหระยะหลงเปลยนเปนทรรศนะทเบงสงคมเบงโลกอยางมความเขาใจและกเหนใจชาวบานประชาชน แตกอนเฮาจะเบงแบบสายตาคนทอยสงซกหนอยเนอะ คลายๆ วาเฮามความฮกจะตนนตน ตไปหมดอยางทเรยกวาเปนนกวจารณ ตอนหลงเฮากมาใกลชด กมาเหน มาเบงกทำาใหเขาใจวาชาวพทธลาว โดยแทจรงแลวเขานบถอศาสนาพทธแบบใด ชาวบานยงมความเชอ ยงมความศรทธาแบบบรสทธจรงๆ มการอทศใหแกศาสนาแกวดอยางจรงจง เฮาไดไปคยกบเขาและกเหนวาศรทธาของเขาลกซง ทไหนมพระมเจาพระสงฆผเฒาผแกเปนหลกของหมบานนน มผนำาทางศาสนาหรอทางจตวญญาณของเขาอย เหนวาชาวบานจะไปดวยกนอยางมเอกภาพและกบมปญหา เฮากจงมาเปรยบเทยบและคอยๆ เปลยนไปดวย ดำารงชวตแบบงายดายตามธรรมชาตเกอกลกน ครนจะพดวาเรมแบบสายกลางกถอวาใช คอเฮาบอยากไดอยากเปนนนเปนนมากเกนไป และเฮากไปเพยงๆ (เสมอกน) กบชาวบานนนเอง เมอเขากนไดดแลว ชาวบานกจะยอมรบฟงเฮา

เฮา, ขอย : เรา, ฉน

เพน : เขา

ใผ : คนไหน

เปนหยง,เพราะวาหยง

: เพราะอะไร

เทอนง : ครงนง

นำากน : รวมกน

ทำาอด : ครงแรก, ครงเรมตน

บ : ไม

แมน : ใช,ถกตอง

ฮอด : ถง, ไปถง

เฮด : ทำา, ไดทำา

เบง : มอง

เวา : พด

คด : คด

เอน : เรยก, เรยกวา

ยวะ : ลอหลอก

ทม : ทง

ซำาน : เพยงแคน

เปมตำารา : หนงสอเรยน

เวยก : งาน

บอน : แหง, สถานท,

แหลงท

แขวง : จงหวด

มอ : วนนอกจากนคำาลาวบางครงจะออกเสยงแตกตาง

จากคำาไทย เชน

“ร” เปลยนเปน “ฮ” เชน โฮงเฮยน, เฮยนฮ, ฮวม

“ช” เปลยนเปน “ซ” เชน ซมซน, ใซ

อธบายศพท

18 มมพเศษ เรอง l ภาพ : พรชย บรบรณตระกล

พธฮดสรง

พธฮดสรง

20

“ลาว” ศพทคำาหนงทคนไทยไดยนบอยมาก เพราะเปนทงเชอชาต ภาษา ประเทศ วฒนธรรม จนถงคำาดา และเนองจากลาวเปนประเทศทอยตดกบไทยเหมอนเมองพเมองนอง มความเกยวพนทางการปกครองอยนานเปนรอยป ภาษาในภาคอสานกเรยกวาภาษาลาว แตในขณะเดยวกนอะไรทไมคอยดกโยนไปทลาวหมด โดยคนทวไปทพดถงลาวในทางเสอมเสยอาจจะไมรจกวฒนธรรม และประเพณความเชอของประชาชนลาวเลยกได ซงอาจเปนไปไดวาทามกลางสงคมทไมสลบซบซอนเทาไรนกไดซอนอะไรดๆ ไวมากกวาทเรานกคดเอาเอง ดงนน มม ฉบบนจงพาศกษาระบบการปกครองคณะสงฆดวยพธกรรมในทางพทธศาสนาทนำามาสความเขาใจระบบปกครองนนเลยทเดยว

คณะสงฆลาวนบแตป พ.ศ. 2518 (ค.ศ.1975) หลงจากเปลยนแปลงการปกครองเปนระบอบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ไดมการยกเลกระบบสมณะศกดของคณะสงฆ จากเดมทมการถวายนามยศเปนลำาดบชนตางๆ กลบมาสการใชธรรมะวนยเปนหลกพนฐานในการอยรวมกนดวยความเสมอภาพภายในคณะสงฆ หากแตรปแบบประเพณวฒนธรรมในการยกยองศรทธาพระภกษสามเณร ทเรยนรปฏบตดหรอสรางประโยชนใหเกดแกชมชนยงคงอย โดยชมชนทองถนไดเขามาเปนหลกสำาคญในการนำาจนพระศาสนาและคอยสอดสองดแลการประพฤตปฏบตของพระภกษสามเณร หากองคใดมคณสมบตสมควรเหมาะสมจนเปนทเคารพศรทธา กจะจดพธการ “ฮดสรง” หรอ การรดนำา สรงนำา เพอเปนการยกยองชเกยรตคณใหปรากฏ และเปนการถวายกำาลงใจแดพระสงฆสามเณรผประพฤตปฏบตดใหไดทำาดยงๆ ขนไป และยงเปนการชกจงใหทานอนๆ ไดเหนถงผลการกระทำาดจะไดประพฤตปฏบตตามแบบอยางอกดวย นบวาการใชธรรมะวนยเปนหลกพนฐานในการอยรวมกนดวยความเสมอภาพภายในคณะสงฆโดยไมมระบบสมณะศกด ไดมสวนทำาใหชมชนทองถนยงคงวถแหงความเปนชมชนชาวพทธทพทธบรษทคอพระภกษสงฆสามเณร (วด) และบานไดมความใกลชดชวยเหลอเกอหนนกน ชาวพทธลาวยงคงเขาวดเพราะมวดเปนศนยกลางผกโยงในทางประเพณวฒนธรรม คนเฒาคนแกเขาวดทำาบญเพราะมวดเปนทพงชวงทายของชวต สวนวถชวตของพระภกษสงฆสามเณรโดยรวมกมความเรยบงายไมไดแตกตางกน ชาวบานธรรมดาๆ สามารถเขาถงพระผใหญซงเปนทเคารพศรทธาหรอแมทานทมตำาแหนงในทางการปกครองสงฆสงๆ และหากพระภกษสงฆสามเณรองคใดประพฤตปฏบตไมเหมาะสม กจะถกชมชนทองถนคอยสะกดเตอนจนถงขนขบออกจากวดหากกระทำาผดรายแรง ถอเปนการคำาจนใหพระพทธศาสนาในประเทศลาวยงคงมนคงอยในธรรมะวนย และอาจเปนสวนสำาคญทชวยรบมอกบความทนสมยทกำาลงรกคบเขาเปลยนแปลงสงคมลาวอยางรวดเรว ซงเปนกระแสทดดกลนใหสงคมเขาสบรโภคนยมโดยหลงเหนความอยากมอยากเปนคอความสข ซงทำาใหพระศาสนาในหลายๆ ประเทศเกดความผดเพยนไป เชน ปรากฏการณจตคามรามเทพทเคยสะทอนขนในสงคมไทย แตเดมการ “ฮดสรง” หรอ “เถราภเษก” ใหกบพระภกษสามเณรผมคณสมบต เปนพธการทจดขนเพอเลอนนามยศซงเปนระบบสมณะศกดในคณะสงฆลาว โดยอาจเปนพธการในระดบพระมหากษตรยเปนผแตงตงโดยพระองคเอง หรอเปนระดบเจาแขวง (เจาคณะจงหวดไทย) พรอมดวยระดบตางๆ รองลงมาจนถงระดบชาวบานรวมจดพธขน ทงนการจะไดรบถวายนามยศชนใดจะตองไดรบการศกษาเปนบนไดไตขนเปนชนๆ การเรยนสวนใหญมการทองจำาตามลำาดบ หรออาจเรยนทองตอปากอาจารยหรอในหนงสอทจารในใบลาน เปนอกษร “ตวธรรม” หรอ “อกษรธรรม” ทเรยกเชนนอาจเนองจากใชเปนอกษรจารกพระธรรมวนย และเมอจบหลกสตรชนนนๆ กด ถอวาเปนผทรงคณวฒเฉยบแหลมทางพระปรยตธรรมมชอเสยงโดงดง เปนทเคารพนบถอของประชาชนทวไป ถอวามบญวาสนาด ตางไดรบเกยรตยกยองสรรเสรญและจะไดรบการถวายนามยศ ทงนแนวสงเขปของเนอหาทเรยนม 3 ขนๆ หนงๆ เรยกวา “บน” โดยยดหยนแตกตางกนไปแตละพนทดงน

บนตน 1. สตรมนตนอย คอ ตงมงคลนอย ไดแก 7 ตำานาน สตรมนตหลวง คอ ตงมงคลหลวง (มงคลหลวง) ไดแก 12 ตำานาน ไชยนอย ไชยใหญ จบบรบรณ 2. สตรมนตกลาง คอ ธมมจกกปปวตตนสตร มหาสมยสตร อนตตลกขณสตร อาทตตยปรยายสตร มาตกา แจง อภธรรม 7 คมภร พระวนย พระสตร 3. สตรมนตปลาย คอ สททนตปกรณ (บาลมลกจจายนสตร) อภธมมตถสงคหบาล ปาฏโมกขบาลตองทองใหได

21

บนกลาง 1. เรยนสตรมลกจจายน เรมสมญญาภกธาน-สนธ เปนตนไป เหมอนกบการเรยนบาลในปจจบน 2. แปลคมภรบาลอฏฐกถาทง 5 คอ พระวนย อฏฐากถาอาทกรรม อฏฐาถาปาจตตย อฏฐกถาจลลวรรค อฏฐานกถามหาวรรค อฏฐกถาปรวารวรรค 3. อฏฐกถาธรรมบทบาล 8 ภาค

บนปลาย 1. คมภรทสชาตบาล 2. มงคลตทปนบาล 3. อฏฐกถาวสทธมรรคบาล 4. อฏฐกถาอภธรรมสงคหะบาล

22สวนการเลอนนามยศลำาดบตามแบบอยางในสมยนครหลวงเวยงจนทร แบงเปนชนๆ ไดดงน

ชนสำาเรจหรอสมเดจ ผทจะไดนามยศเปนชนสำาเรจ จะตองเรยนจบหลกสตรบนตนกอน ชนซา คำาวา “ซา” คงหมายถงปรชา นนเองแตตดคำาตนออก หมายถง ฉลาด รอบร หรอคงแกเรยน ผทจะไดนามยศชนนจะตองผานชนสำาเรจมากอน แลวพยายามเลาเรยนจบหลกสตรบนกลาง ชนค ผทจะไดชนน จะตองมคณสมบต 2 อยางคอ 1. อายพรรษาจะตองพนนวกภมและมชฌมภม ตงอยในเถรภม เรยกวามวยสมบตอยางหนง และ 2. เรองคณวฒ จะตองผานชนสำาเรจและชนซามาแลว มอตสาหะวรยะ เลาเรยนจบหลกสตรบนปลายและคนควาใหกวางขวางยงขน อยในเกณฑทเรยกวา พหสต สมควรเปนครบาอาจารยได ชนราชค คอผทไดรบนมนตมาใหเปนครอาจารยสอนลกเจานาย จงจะไดรบชนน ทง 4 ชนเปนนามยศยกยองฝายปรยตธรรมหรอฝายการศกษา ตอไปเปนนามยศฝายบรหาร ซงผจะไดตำาแหนงเหลานตามปรกตจะตองมคณสมบตตอจากฝายปรยตดงกลาว แตอาจมขอยกเวนสำาหรบพระภกษผมคณธรรมสง เปนทเชอถอและเคารพนบถอของพระภกษสามเณรและประชาชนโดยทวไป คฝายหรอเจาหวคฝาย ผจะไดรบตำาแหนงนจะตองเปนเจาหวคมาแลว ซงมความรความสามารถพอทจะอบรมสงสอน และปกครองคณะสงฆตลอดประชาชนใหประพฤตปฏบตไปตามฮตคลองอนดงาม (จารตประเพณ) ตำาแหนงนอาจเทยบไดกบเจาคณะกลมบานหรอตาแสง (เทยบเทาเจาคณะตำาบลไทย) คคานหรอเจาหวคคาน เปนตำาแหนงปกครองหมสงฆ สวนหนงจะมอำานาจทตางกบคฝายอยางไรยงคลมเครอไมชดเจน บางทานกลาววาคคานเทยบไดกบเจาคณะเมอง (เทยบเทาเจาคณะอำาเภอไทย) คหลกคำา เปนตำาแหนงนามยศปกครองคณะสงฆในเขตกวาง เปนผมนคงในพระธรรมเปนหลกในการประกอบศาสนกจเทยบไดกบหลกหลอดวยทองคำา บางทเรยกวา เจาหวคหลวง คงจะเนองจากไดรบแตงตงจากหลวงหรอพระมหากษตรย ตำาแหนงนเทยบไดกบคณะแขวง (เทยบเทาเจาคณะจงหวดไทย) เพราะเมองหนงมไดเพยงรปเดยว คลกแกว การแตงตงคลกแกวสวนมากคงมเฉพาะเวยงจนทรและหลวงพระบางซงพระมหากษตรยทรงสถาปนา มหนาทชวยราชกจบรหารของคยอดแกว หรอคอยรบภาระบรหารดานฝายซายของราชคหลวง คยอดแกวนนรบบรหารฝายขวา คยอดแกว เปนตำาแหนงรบสนองพระบญชา ดจตำาแหนงบญชาการคณะสงฆแทนองคสมเดจพระสงฆราช เทากบตำาแหนงสงฆนายก ผจะไดรบตำาแหนงนจะตองมคณสมบตเปนทเคารพยำาเกรง ตำาแหนงนสำาคญเทากบเปนรองสมเดจพระสงฆราช และคงจะเปนตำาแหนงทพระมหากษตรยทรงสถาปนาเถราภเษกดวยพระองคเอง ราชคหลวง เปนตำาแหนงพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก ซงเปนตำาแหนงสงสดทางคณะสงฆและมแตเฉพาะในเมองหลวงเทานน ในพธการ “ฮดสรง” จะมการถวาย “บรขารเครองยศ” เปนบรขารเครองครองและมธรรมเนยมในการถวาย “หลาบเงน หลาบทอง” คำาวา หลาบ เปนศพทเกาแกหมายถง ทรวดทรง สณฐาน ความสวยงาม เชน “คนนไดหลาบลายด หรอมหลาบหลาย” หมายถง เปนคนทมทรวดทรงเหมาะสม สวยงาม “ฮางฮด” (รางรดนำาสรง) เปนรางทำาดวยไมเปนรปพญานาค มลวดลายสวยงาม ตรงคอนาคเจาะเปนรกลมสำาหรบใหนำาไหลลงไปรดพระทนงอยในประรำาพธ มการสมมตผเฒาสคนยนอยในทศทงสของบรเวณพธฮดสรง เปรยบเหมอนทาวมหาพรหมทง 4 คอยปกปองหมมารทจะมาทำาอนตรายแกพระสงฆเลยทเดยว พระสงฆทไดรบชนยศเหลานถกยกยองใหเปนทปรกษาของชาวบาน เปนผนำาทางดานจตใจไดอยเสมอ เปนทเคารพรกของประชาชนอยางแทจรง อาจมองไดวาพธฮดสรงนชาวบานตางพากนมาเพอแสดงความยนดตอพระรปนนๆ อยางจรงใจ ทงทวดหรอตวพระเองกไมไดจดพธใหญโต กลาวไดวาไมมคาใชจายสงเหมอนการฉลองพดยศพระครในประเทศไทยแนนอน ผลทไดมานอกจากศรทธาคอพระไมหลงมวเมาในตำาแหนง ไมแขงขนกนประจบพระผใหญ ประชาชนจงไดพระดอยควดตอไป

VS. พนทแลกเปลยนมมมองระหวางพระกบโยมในศตวรรษท 21

การศกษาสมยใหมในลาวจะเขาไปหาพระสงฆไดจรงหรอ

25เรยบเรยง I ภาพ : พรชย บรบรณตระกล

ดวงเดอน บนยาวง

Vs. พระอาจารย

บนสวน แกวพลม

VS.การศกษาสมยใหมในลาวจะเขาไปหาพระสงฆไดจรงหรอ

26

ประเทศเมองพทธเกอบทกประเทศไดสรางสถาบนการศกษาสงฆขน โดยหวงเปนแหลงบมเพาะการเรยนรสรางนกบวชผนำารนใหมทสามารถเชอมโยงกบสงคม นำาธรรมะมาใชไดอยางสมสมย เปนการสบทอดพระศาสนาใหเกดความยงยนไดตอไป แตสงทเกดขนจรง พระสงฆผเรยนจบสวนใหญพากนสกออกเปนฆราวาส สวนทยงคงบวชเหลออยโดยมากกอาจไดเพยงความรความเขาใจและทกษะทางโลก ไมสามารถกลบไปนำาพาชมชน ทองถน หรอเปนสตปญญาชนำาใหสงคมดำาเนนตามหลกทางพทธศาสนา จะมกสวนนอยนดจรงๆ ทไดรบการบมเพาะตนเองขนเปนผนำา กลาคด กลารเรม และลงมอทำา ซงโดยมากเกดขนจากออกไปขวนขวายเรยนรกบครอาจารยทเปนแบบอยางในการประพฤตปฏบตทอยนอกสถาบน นอาจเปนโจทยใหญทถกถามกนมานานในสงคมไทย ซงยงคงซำารอยเดมหรออาจพอใจแลวกบการเปนโอกาสทางการศกษาใหกบลกชาวไรชาวนาไดเรยนร และปฏบตตวเปนคนด และกำาลงเปนโจทยคำาถามใหมของสถาบนการศกษาสงฆในลาว ทกำาลงพฒนาหลกสตรเพอกาวขนเปนระดบอดมศกษา “มม” ฉบบนจงเดนทางไปฟงความคดความเหนของบคคลสองทานทมสวน และมประสบการณทางดานการศกษาของสงฆ โดยไดเชญอาจารยดวงเดอน บนยาวง รองประธานโครงการพทธศาสนาเพอการพฒนา คณะทำางานฝกอบรมและวชาการเพอสงเสรมบทบาทชาวพทธในการเปนผนำาทางสงคม และสรางความเขมแขงขนในทองถน อกทงเปนหวหนาหนวยงานสอและประชาสมพนธของโครงการ ไดมาสนทนากบ พระอาจารยบนสวน แกวพลม ผอำานวยการวทยาลยสงฆองคตอ ซงเปนผนำารนใหมทเขารบตำาแหนงในป 2010 วาวนนสถาบนการศกษาสงฆของลาวจะสรางพระผนำารนใหมไดจรงหรอ?

พระบนสวน : สภาพโดยรวม หากจะมองในเชงปรมาณกมการขยายขนเรอยๆ ทงในเมองใหญและตางแขวง พระเณรหนมาสนใจเฮยนมากขน ทงในทางปรยตและปฏบต เพราะมโครงการชวยหลายอยาง และทางภาครฐกมความเอาใจใสสนองอยางเตมททงในทางวซาการและบคลากร ทางครบาอาจารย และ อ.พ.ส. (องคการพทธศาสนาสมพนธลาว) กชวยหลายแนว อกกรรมาธการเผยแผฯ ซงมหนวยงานอยางธรรมะสญจรและโครงการเมตตาธรรม อนนเฮากเสรมเขาไปสรางใหพระหนมเณรนอยมเวยกเฮด ทำาใหเกดความหาวหน เพราะฝกอบฮมเขาใหไปชวยเหลอสงคมไปชวยเหลอเดกนอย เมอเขามเวยกเฮดเขากกระตอรอรนขนมา การศกษาของพระสงฆเปนสายทางธรรม สวนใหญเรมจากระดบโฮงเฮยนสามญ เพราะวาองตามผจบประถมอายสบกวาปแลวจงไดเขามาบวช ฉะนน จงเรมแต ม.1 ไปจนถง ม.5 และตอนนสายทางโลกมไปถง ม.7 ทางสงฆกมไปถง ม.7 เหมอนกน ปนเสงจบกนหลาย 2,000 กวารป มตามแขวงใหญๆ อยางภาคใตมท อตตะปอ สาละวน สะหวนนะเขด และจำาปาสก แขวงทางเหนอม ไซยะบร อดมไซ หลวงพระบาง ปรมาณของนกศกษาสงฆกเพมขนหลายเพราะขยายมธยมตนไปหลาย ฉะนนสภาพรวมๆ ถอวาดขน หลงจากจบแลวจะเฮยนตอสงขนคอระดบวทยาลย มอย 2 แหงคอทวทยาลยสงฆองคตอ นครหลวงเวยงจนทน และวทยาลยทจำาปาสก เตรยมจะเปดเพมทสะหวนนะเขด และหลวงพระบาง เฮาพยายามจะเปดทภาคเหนอใหไดเปน 2 แหง เพราะอยากระบายไมใหพระเขามาแออดอยในเมอง และอยากใหมพระในทองถนหลายขน เพราะสวนหลายมแตพระแกๆ และเณรนอยเฝาวด พระหนมบวชเขามาเพอศกษา จะตางกบแตกอนทจะศกษากนในวดและเขยนคำาภรใบลาน มาสมยนเฮาศกษาคไปกบทางโลก ฉะนนในแขวงใดบมแหลงการศกษาพระเณรจะแตกมาเมองใหญ ดงนนองคตอจะผลกดนตางแขวงใหสรางวทยาลยขนมา สวนทางองคตอในนามเปนวทยาลยแมจะสรางเปนระดบปรญญาตร คาดวาเปดเปนทางการทายเดอนน และ 2015 หรอ 2016 จะเปดปรญญาโทรบนกศกษาทเฮยนจาก 4 ปน โดยเฉพาะสายพทธศาสตร จดหลกตองการสรางใหครบาอาจารยเฮาเกงในทางธรรมะและบาลออกไปสอน เพราะวาโฮงเฮยนแตละแหงตองการครสอนธรรมะและบาลหลายทสด แตละปทจบเฮาสงไปไดนอยเพราะพระมาเฮยนนอยแคสบกวาองค ไมพอกบความตองการ เฮาจงตองเรงสรางบคลากร นเปนจดทกำาลงเรงปรบปรง ในการสรางบคลากรพระสงฆสายพทธศาสนาคอครสอนธรรมะและบาล สอนเกยวกบอภธรรม ผานมาเฮาสรางไดนอย จงขาดครดานน มแตครวรรณคด ครภาษาลาว ครวซาเลข ครสอนธรรมะและบาลนในตางแขวงเอาอาจารยผเฒาแตเกามาซวยสอน กลำาบากคอวาเพนเกษยณแลวบำานาญแลว แตเฮาใหมาซวยสอน กมคานตยภตเปนเงนอปถมภทพอจะแกไขไปซอๆ เพนกเตมใจ ทนบางบอนผเฒาหลายกไปยาก จะสอนหลายกเมอย

จดหลกตองการสรางใหครบาอาจารยเฮาเกงในทางธรรมะ

และบาลออกไปสอน เพราะวาโฮงเฮยนแตละแหงตองการครสอนธรรมะและบาลหลายทสด

28ตวนซไดแกไขคอการสรางครพระทางพทธศาสนาใหหลายขน แลวถาซกาวตอไปตอนนเฮามนกศกษาหลายนะ มทไปเฮยนอยตางประเทศกมไทย อนเดย พมา และสงไปทกมพชาดวย จะอาศยบคลากรเหลานมาซวยสอน เมอเขาจบมาแลว ทจรงเปนพระหรอเปนโยมกสอนได แตเวาเรองศรทธาของญาตโยมเวลาเฮาไปเผยแผ ครพระสงฆมจดพเศษอกอยางนอกจากไปลงสอนแลวยงลงเผยแผอบฮมเทศนญาตโยมไดดวย เพราะความศรทธาจะตางกนกบความเปนโยมตรงนแหละ เฮาจงอยากสรางครพระสงฆใหหลายทสดในแตละบอน จะเปนการสรางความเขมแขงใหกบวงการสงฆดวย และพยายามตอพวพนกบมหา’ลย คอ ตอนนอยมหา’ลยแหงชาต คณะศกษาศาสตรกอยากใหเฮาเชอมตอ เพราะวาเมอจบทางเฮาแลวบางสายยงบทนไดป.ตร เปนแคซนสง จบจากทางนกไปเชอมตอในฐานะทยงเปนพระได และทาง อ.พ.ส. กกำาลงปรบปรงเอาใจใสเวยกงานการศกษาและการเผยแผฯ กจะมทาแฮงหลาย และทางกระทรวงศกษากใหเตมท ใหทนซวยเหลอใหอปกรณตางๆ คดวาจะมบาทกาวดขน

ดวงเดอน : กเหนความเขมแขงของวงการศาสนาพทธในลาวโดยรวมแมนสงคมประชาชนเอง ดานสองมาการสนบสนนจากภาครฐกฮสกวาไปนำากนไดด และฮสกวาพระสงฆหนมาสนใจการเฮยน แงหนงการขยายอยางทพระอาจารยวา กเหนขบวนทเพมขนด แตตวจรงในวงการศกษาหรอในวงการสงฆเองกเหนวาการขยายตวซำานกยงบทนตอบสนองไดกบความตองการของสงคม มาเบงในดานคณภาพหรอในดานการปฏบตทกคนกเหนนำากนวานแหละจะตองไดปรบปรง ทจรงพระเณรสวนใหญทบวชแมนเพอไดเขามาเฮยนหนงสอ ฉะนนเฮดใหเกดสภาพอยในทองถนบางบอนมวด แตบมพระ เพราะวาความตนตวทจะศกษาอยในระบบสงซงตรงนบางเทอกลายเปนจดออน ในขณะทบางบอนบางบานมวด แตบสามารถตอบสนองใหพระไดเฮยน วดกเลยฮางไป ตรงนนาจะเบงคน ถาอนญาตใหพระสงฆเฮยนตามประเพณในวด แทนทจะมโฮงเฮยนสงฆโดยเฉพาะ อาจจะซวยใหมพระสงฆอยในวด จดนแหละยงบสามารถแกไขได เฮดใหเกดการบวชและเขามาอยในเมองตามบอนทมโฮงเฮยน อกจดหนงขานอยอยากถามพระอาจารยวา วทยาลยสงฆองคตอเปนระดบซนสงบ ยงมระดบปรญญาตร ฉะนนกเลยเฮดใหพระสงฆจำานวนหนงทเฮยนอยในวทยาลยตองออกไปขวนขวายหาวซาในสถาบนอน อนนกเปนจดหนงทคลายๆ กบวาเฮยนอยในวทยาลยสงฆกยงบพอ เบงในแงบวกกคอดอยวาพระสงฆตองการเฮยนฮในวซาทางโลกหลายขน เบงอกแงหนงกเฮดใหภาคปฏบตธรรมะวนยของเพนอาจจะบเพยงพอบ เพราะเอาเวลาไปใสอนนนหลาย กกลำากงกนอยเดยวน อนนสงคมกตองเปนผดแลคอกน

พระบนสวน : ตรงนละกำาลงมองกนอยเพราะปะกนมาหลายปแลว มาเบงดอยางทแมออกดวงเดอนวา สวนใหญการกระตอรอรนไปเฮยนกดอยหรอก ทนมนซเฮดใหธรรมะวนยทางพระสงฆมนซหลวมๆ ครนซมองอดตอยางมหา’ลยนาลนทาเปนหยงจงลมสลาย ยอนวาพระสงฆสามเณรเฮยนแตปรชญาตอๆ กน มวนนำาทางปรชญาและลมพระธรรมะวนย เลยปลอยใหเขามาโจมตไดงาย อนนแหละทครบาอาจารยผใหญมองเหนตรงนอย จงพยายามสรางโฮงเฮยนสงฆใหมแตละแขวง เฮาสรางครใหมในสแขวงใหลงไปสอนและขยายโฮงเฮยนประถมและมธยมในเขตนอก ถาขยายตวนแลวจะไดทงสองอยางทงการศกษาแบบประเพณทองถนและการเผยแผไปนำากน ซเฮดใหครพระสงฆทเฮามอยหลายบอยากสก เพราะมหนาทใหลงสอนและปฏบต ซบทำาใหหลงไปตามเทคโนโลยหลาย กกำาลงซหนปรบตวนแหละเหนวากำาลงซไป

ดวงเดอน : หมายความวาเปาหมายทตงไวอยากใหพระสงฆกลบคนสทองถน ฉะนนนอกจากการขยายโฮงเฮยนไปใหทองถนแลว กนาจะเปนไปในทำานองวา วดของบาน ของซมซนนนกลบมามบทบาทสมบรณขน บอยากใหเปน “โฮงเฮยน” ทสอนตามหลกสตรของศนยกลางทงหมดอยางเดยว ควรจะเปนโฮงเฮยนวดตามภมปญญาของซาวบาน เปนแหลงสบสานปญญาความฮของทองถนไว จงจะเปนแหลงพงพาของซาวบาน บทเฮยนจากการฝกอบฮมของ ค.พ.พ.(โครงการพทธศาสนาเพอการพฒนา) ทวดปานาคนซงอยกลางซมซนใหญพอสมควร ทงมบารมของเจาอธการวด (พระอาจารยสทน ไซยะวงสอน และพระอาจารยใหญซาล กนตะสโล) เปนทนเดม บวกกบศรทธาของซาวบานอยแลว กตองไดนำาใซตนทนเหลานเขามาสมทบ สนบสนนการศกษาอบฮมของพระสงฆ บวาในรปการใด จะเปนการเขาฝกวปสสนากรรมฐาน การเผยแผศลธรรม การบวชเณร การทำาบญตามประเพณตางๆ สงสำาคญควรใหซาวบานไดเขามาฮวมอยางเปนปกต เชน มารบฟงวทยากรจากสถาบน หรอจากตางประเทศ พรอมทงเขาฮวมเฮดกจกรรมบางอนดวย เชน เมอทานหมอจาคอบจากอนเดยมาฝกอบฮมใหในเรองธรรมชาตบำาบดทำาใหสามารถดแลรกษาสขภาพตนเองได ซาวบานกไดเขาฮวมฝกไปนำา หรอแมเรองใกลตว อยางการผลตนำายาลางถวยจานหรอการเฮดยาสระผมใซขนเอง การทำาฝนบมและการเกษตรแบบธรรมชาต สงเหลานเปนประโยชนทงสำาหรบออก

29ตนญาตโยมและนกบวช ซงแนนอนวาแรกเรมกมบางอยางทซาวบานบเหนดดวย เชน การลงเกบขยะตามตลาดของพระสงฆตอนลงฝกปฏบตจรง หรอแมแตการทำาฝนบม การปลกเหด ในบางทองถนกยงเหนวาบสมควรทจะเปนกจกรรมของสงฆ บทเฮยนการฝกอบฮมของ ค.พ.พ. ระยะตนๆ สงหนงทแตกตางกบระบบการศกษาทวไปในสถาบน แมนการทเฮาบไดจำากดหรอจำาแนกอาย เพศ วย พนฐานการศกษาของผเขาฮวมอยางเครงครดเกนไป เอาความตงใจ ความสนใจเปนอนตดสนหลายกวา อกอยางหนง การทพระลกวดอนๆ และแมแตจวนอยเณรนอย แมชแมขาว กไดเขามาฟงมาฮวมกจกรรมนน กเหนวาซวยใหการอบฮมนนมบรรยากาศเปนแบบสบายๆ คอยๆ เฮยนฮไปดวยกน บมลกษณะเสงสอบเอาคะแนนทหนงทสองกน กเลยสามารถแลกเปลยนกนไดหลาย เฮดใหมเนอหาหลากหลาย มสาระทเปนประโยชนตดแทดความเปนจรง (สอดคลองกบความเปนจรง-ผแปล) เปนการเฮยนฮประสบการณของกนและกน สงทนบวาแตกตางกบการเฮยนในสถาบน หรอโฮงเฮยนสงฆโดยทวไป ซงทางพวกเฮาบมใหกคอการไปเฮยนเพมภาษาองกฤษในเวลาวาง แตสงหนงทผลกดนสงเสรมกนกคอการอาน และเขยนสรปสงทฮบฮฮบฟงมา และความเขาใจของตนจากบทเฮยน ตวนเลยทำาใหพระเณรในกลมศษยรนทหนงอยากเขยนอยากเลาประสบการณขนมา และอยากเฮดเปนหนงสอ ซงกไดทำาจรงมาจนถงปจจบนนและกลายมาเปนหนวยงานสอ มการออก “จดหมายขาวซาวพทธ” รายสะดวก (3-5 เดอน) เปนเวทใหศษยเกาทกๆ รนไดเขยนมาบอกเลาบทเฮยนของตน และลงขาวการเคลอนไหวตางๆ ในวงการพทธศาสนาในลาว มาฮอดน จะเหนวาวธการสรางพระสงฆกบซาวพทธทจะไปเปนผนำาในซมซนมความทาทายหลาย ทงรปแบบ ขบวนการการจด และเนอหาของหลกสตร ดวยวาอยากใหพระสงฆเขาใจ ฮทนโลก ฮทนสภาพสงคมทเปนอยลอมรอบตวเพน ในบานเพนเมองเพน ประเทศอนในโลกจงตองปรบแปลงหลกสตรวธการไปดวยเรอยๆ จอไดวาครงหนงไดถกเถยงสนทนากนเรองบทบาทหญงชาย (gender issue) เพศสภาพ/เพศวถ การเปนเกย เปนเลสเบยน เปนโฮโม ทงทเปนมาโดยกำาเนดหรอเปนจากการปรงแตง กไดเชญวทยากรทงลาวและไทยมาถวายความฮแกพระสงฆ กเหนวานาสนใจ ซงเรองนอยในวทยาลยสงฆคงไมกลาเอยถง เปนการเปดกวางทางโลกธรรมของพระสงฆ และลกซงหลายขน ความฮเกยวกบสงแวดลอมภมศาสตร ธรรมชาต ศลปหตถกรรม วฒนธรรมทองถน วรรณคด ทศชาตชาดกตางๆ กไดถกยกขนมาสนทนากน ใผสนใจหนกทางใดกสามารถหามาเสรมเตมได แมแตเทคนคการแหล ซงเรองนกอาจมการสอนอยในสถาบนการศกษา แตทาง ค.พ.พ. ไดเพมหลกสตรนเขา นำาเอาทศชาตชาดกมาวเคราะห กจกรรมหลากหลายใซเวลาฝกอบฮมยาวเปนปหรอเปนเดอน บวกการปฏบตตวจรง มการลงไปทศนศกษาพบพอผเฮดเวยกตวจรง จากนนกมการนำาเอาสภาพมาสนทนาวเคราะหกน โดยใสหลกอรยสจส เปนตนในระยะหลงยงได เมอจบไปแลว ไดรเรมสงเสรมใหมการปรบปรงบทเทศนาใหมเนอหาททนสมยขน ปรบปรงบทสวดตางๆ ซงทำาอยางนกยงบทนเพยงพอ ยงจะตองปรบปรงอก สวนอยในสถาบนละ พระอาจารยเหนวาแนวใด หลกสตรทใซอยสมบรณเพยงพอหรอยง

พระบนสวน : ยงบพอ จงซดงเอาโครงการดๆ ของพระอาจารยใหญซาล ทมการฝกอบฮมหลายแนวเขามา จะเปนความฮหนงนำาไปใซเผยแผไดดในซนบท เปนทกษะเพมสำาหรบไปนำาการพฒนาทองถน

ดวงเดอน : หมายความวาทางวทยาลยกำาลงพจารณาสรางหลกสตรหรออยางไร

พระบนสวน : แมนละ กำาลง แลวในปนสรางหลกสตรใหมใหเคยงคกบทางรฐ บใหปะทางในเฮาหลาย ปนกำาลงจะทดลองสอน

ดวงเดอน : อนทปรบหลายแมนจงใด แตกอนขานอยฮสกวาเอาวซาทางโลกครงตอครงเลย เดยวนเปนอยางใด

พระบนสวน : แมนแลวแตกอนครงตอครง เดยวนแบงสายกนเลย ใผมกสายใดไปสายนน มกสายพทธศาสนาไปทางพทธศาสนา บมทางโลกเลย พทธศาสนาจะมเฮยนพระไตรปฎก ธรรมะวนย บาล สวนหลายจะลงลกบาล ใผมกสายธรรมชาตกไปสายธรรมชาต สายวรรณคดจะเปนครสอนภาษาลาว และกเฮยนธรรมะไปดวยแตบลงลก แตเฮาบปะคอภาคปฏบตมไปสมาธ ไปกมมฏฐาน 15 วน เปนภาคบงคบสายไหนกตองม จะแยกใหฟงนะ แตกอนวทยาลยสงฆบไดแยก เฮยนหมดทกวซาทงทางโลกและทางธรรมเคยงคกนหาสบๆ บไดจำาเพาะซเอาดสายใด คออกษรศาสตรบ ภาษาลาวบ ภาษาบาลบ ธรรมะการเผยแผบ การเผยแผหรอวาทศลปบ ใหเฮยนฮกนซอๆ เปนพนฐานทฤษฎ ถาใผเฮยนบเกง บมพรสวรรค บแสวงหา กจะบไดจบไปแบบประถมประฐาน แตเดยวนเปนสายบาลพทธศาสตรจะเกงการเทศน

30จะเกงภาษาบาล เฮดคอแบบแตเกาอยางยาพอมหาสลา วระวงศ กำาลงนงเฮดแบบนน กนาจะด มแตวาวางเปาหมายจำานวนผเฮยนพทธศาสตรในปทำาอดไว 35 รป หลายกวานนกบเอา สายอนจะหลายกอยาจะสรางเทานกอน บไดเอาปรมาณจะเอาคณภาพ ตอนนกำาลงเฮดแลวกำาลงจะทดลองสอนในปนเพราะวาเหนมาหลายปแลว จงมาระดมความคดครบาอาจารยกนใหม เอาครทจบมาแตนอก เอาครจบแตภายในและผหลกผใหญมาเยองใสกนจนไดรปแบบจงซ แตเฮาบปะหลกสตรของแตละวทยาลยตางๆ นะกไปเคยงคกน และมองหลกสตรแตละประเทศออมขาง เพราะจบไปแลวแนนอนตองไปเปนครสอนใหไดเชยวชาญในเรองน และถาอยากไปตอโทประเทศออมขางไดบ กไดเพราะเบงหลกสตรดใกลเคยงกนสามารถไปตอได ฉะนนซไปทองถนคดวาไดหลายนะ เพราะเฮามระเบยบคอใหโควตาไปเฮยนองตามแขวงนอยแขวงใหญ บางแขวงใหญกให 7-8 แขวงนอยกให 3 โคตาไปเฮยน ใหทองถนทำาสญญาเฮยนจบแลวผเอาทนแลวตองสมครใจกลบมาฮบใซทองถน 2 ปเปนอยางนอย

ดวงเดอน : กด ครบาอาจารยบวชมาแลว กคงมสจจะหลายกวาฆราวาส แตสนใจวาสวนไหนทจะมาเสรมสรางใหครบาอาจารยเฮามพฒนาการทางภายใน นอกจากวาเฮยนไปตามระบบจนฮอดปรญญาตร สงไหนทมาสรางเพนมาจงใจใหศกษาลกซงเขาไปถงขนเกดจตสำานกทางสงคม กวาจะดงความสนใจใหมาสนใจและเขาใจวาเวยกงานทางสงคมแมนแนวใด และเฮากสามารถเฮดไดนน ตองใซหลายวธการควบคกนไป โดยองใสการภาวนากรรมฐานเสยกอน จากนนกหาตวอยางอนดเดนของตางประเทศ เอาบทเรองดๆ มาใหอานใหวเคราะห เชน ประสบการณการชวยเหลอคนพการแมนแนวใด การซวยคนดอยโอกาสแมนแนวใด จากนนกลงไปเยยมยามศนยคนพการ ไปเฮดกจกรรมกบเดกนอย ไปศนยฟนฟคนตดยา ไปเวาลมฮจกกบเขา เขาใจปญหาของเขา หลงจากฝกอบฮมแลวศษย ค.พ.พ. กมโอกาสพสจนตนเองดวยการลงฝกหด เทากบวาฝกวซาซพไปเลย ไปกนเปนคณะเลอกเอาวาอยากเฮดเวยกแนวใด เชน ไปเผยแผธรรมะกบเดกนกเฮยน (ธรรมะสญจร) ไปหาเดกพการหรอเดกตดยา ไปโฮงเฮยนประถมหรอมธยม ไปอยในซมซนและกนนอนในวดเลย เฮดหลายกจกรรม ทงฝนบม ปลกผกปลอดสารพษ ธรรมชาตบำาบด ทงนำาพาเดกฝกสมาธไหวพระฮบศล ทงฆราวาส จว พระในคณะตองเฮดเวยกนำากน แควางแผนกนกใซเวลาเปนเดอน กลบมาถอดถอนบทเฮยน ซงจดนเหนวาเปนทาแฮงในการสรางคนไดจรง ศษยแตละรนทออกไปสวนหนงไปเคลอนไหวไดด บำาเพญประโยชนใหสงคมได ซงทางวทยาลยสงฆกคงจะสามารถจงใจอกแบบหนงในนามสถาบน แตสำาหรบ ค.พ.พ. เหนวาวธนชวยใหพระสงฆอยากลงไปเฮดเวยกในซมซนหลายขน บยานวาจะบมคนมาวด บยานวาจะบไดศกษาตอเฮยนตอ เพราะ ค.พ.พ. จะมการฝกอบรมเกยวกบเวยกงานทางสงคมใหศษยเกาอยางตอเนอง ตดขดอยวาบสามารถออกใบประกาศระดบการศกษาให ซงอนนพระสงฆหลายรปกขดของ แต ค.พ.พ. กยงยนวาไดผานการฝกอบฮมซงจำานวนหนงกไปนำาใซได

พระบนสวน : แฮงจงใจหรอ คอหลกสตรเสรมกำาลงไปรางๆ กบงานธรรมะสญจร และโครงการเมตตาธรรม

ดวงเดอน : คอวาจะเอาภาคปฏบตในทางสงคมเขามา

พระบนสวน : มหลกสตรตวหนงจะเอาเขามาเปนการเสรมสรางทกษะ เพราะถงเฮาจะเฮยนสงกอยาแตบมทกษะกยากนะ คอกำาลงไปรางหลกสตรนำากนกบโครงการเมตตาธรรมเพนเฮดมาหลายปแลว ตอนนกำาลงรางอยางจรงๆ จงๆ และทเฮดแลวยงจะเขยนเปนเปมตำารา คดวาตรงนจะเอามาเสรมเฮยนในป 1,2,3 คอเฮยนเปนการประกอบทกษะในการเฮดลงตวจรงกบสงคม โดยจะสรางบคลากรใหมจตสำานกในทางสงคม

ดวงเดอน : อยากใหพระอาจารยอธบายวาขนวนการสรางทกษะเพมเฮดแนวใด

พระบนสวน : ขนวนการสรางทกษะเปนขบวนการแบบใหมเหนโครงการเมตตาธรรมเอามาทดลอง แตละเทอเพนกเอามาใซกบนกเฮยนมธยมตนมธยมปลายและวทยาลยเฮาบางสวน เหนวาดนะ มการฝกอบฮมใหลงไปสอนเดกนอยตามโฮงเฮยนตางๆ ทเพนเฮดมาแลว ครนเพนไดเขาไปอบฮมและลงไปสอน เพนจะมกและตดตวนเพราะเปนเวยกทอาสาสมครเขามา ซงการลงไปสอนในทางสงคมตองคนควา ครนไปคนเพนซฮหลาย ฮธรรมะหลาย

วธการสรางพระสงฆกบซาวพทธทจะไปเปนผนำาในซมซนมความทาทายหลาย ทงรปแบบ ขบวนการการจด และเนอหาของหลกสตร ดวยวาอยากให

พระสงฆเขาใจ ฮทนโลก ฮทนสภาพสงคมทเปนอยลอมรอบตวเพน

32ดวงเดอน : ขบวนการสรางทกษะตามทขานอยเขาใจอยางทพระอาจารยวา เปนการสรางโอกาส สรางเงอนไขใหเกดความใกลซดกบสงคมหลายขน ใหไดฮบใซสงคมแทๆ เพอใหเกดความฮสกในทางสงคม ฉะนนเวลาอาจารยสรางหลกสตรเอาตรงนใสในหลกสตรหลายแคไหน จกเปอรเซนตหรอจดเวลาอยางไร

พระบนสวน : ใสเวลาไว 30 ซวโมง ยงบไดหลาย คอใหไดมความใกลชดคลกคลกบสงคมหลายขน ฉะนนเพนมาแตละแขวงมาอยในกำาแพงนคร ครนไดฝกตวนไปแลวเวลาจบกลบไปนอกจากไปสอนแลวยงไปลงในทองถนอก จะเปนอกบทบาทหนงกระตนจงใจใหเพน

ดวงเดอน : หลกสตรทวามา กพอเปนไปไดอยางนอยตอนนครบาอาจารยกมความตงใจแลว อกอยางกมการเปดโอกาสใหพระสงฆซอกซองทางดวยตวเอง

พระบนสวน : ทคดวาเปนไปไดเพราะวามการใหโอกาส จะคดวาแมนเปนการยวะกซแมน นอกจากจตสำานกแลวกมาจากการยวะ และเมอกลบไปอยทบาน 2-3 ปแลวเพนมสทธขอวาเพนจะเสนอไปเฮยนตอใสกได เพราะฉะนนทำาอดจงบเอาจำานวนหลายดวยจตสำานกหรอดวยจำาใจกอยาแตขอใหมนม กมอยทมแววอยากไปพฒนาบานเจาของแทๆ เหนมาเฮยนมาสรางทกษะการพฒนาไดแลวจะกลบเมอลงไปเฮด กมความหวงอย

ดวงเดอน : ฟงพระอาจารยเวาคดวาวธการนจะเปนไปได แตกจะไปเฮยกฮองใหคณะสงฆหลายภาคสวนเบงคนนำากนเรองหลกสตรการฝกอบฮม และจะตองไดทบทวนคน เบงบทเฮยนของประเทศนนประเทศนหลายๆและภายในประเทศกบใหทมกน คออาจารยเวาวากำาลงซเปลยนภายในองคตอในระบบเกา ขานอยอยากเวาวา เฮาตดอยในสถาบนหลาย

พระบนสวน : กแมนๆ

ดวงเดอน : อยากยดตดอยในสถาบน ตองเฮยนในน ทนอาจารยเวาถงการสรางทกษะ ขานอยเขาใจวาจะลงไปหาซมซนโดยตรง ถาวาขบวนการตวนเปนไปไดผลคงซไดพอควร เฮดใหพระสงฆออกจากตวเมองกลบคนสทองถนตนเอง

พระบนสวน : ความหมายคอตรงนแหละ อยากใหเพนออกจากตวเมอง

ดวงเดอน : กลบคนพรอมดวยความตงอกตงใจกตองมการสรางใหเพนเกดอดมคต แตวาทกษะตวนจะตองเอาจรงจงนะขานอยวา

เฮา,ขอย : เรา, ฉน

เพน : เขา

ใผ : คนไหน

เปนหยง, เพราะวาหยง

: เพราะอะไร

เทอนง : ครงนง

นำากน : รวมกน

ทำาอด : ครงแรก, ครงเรมตน

บ : ไม

แมน : ใช,ถกตอง

ฮอด : ถง, ไปถง

เฮด : ทำา, ไดทำา

เบง : มอง

เวา : พด

คด : คด

เอน : เรยก, เรยกวา

ยวะ : ลอหลอก

ทม : ทง

ซำาน : เพยงแคน,ไดแคน

เปมตำารา : หนงสอเรยน

เวยก : งาน

บอน : แหง, สถานท,

แหลงท

แขวง : จงหวด

มอ : วน

หาวหน : กระตอรอรน

เสง : สอบ

จอ : จำา,จดจำา

ทาแฮง : ความสามารถ, ศกยภาพซอนเรน

นอกจากนคำาลาวบางครงจะออกเสยงแตกตาง

จากคำาไทย เชน

“ร” เปลยนเปน “ฮ” เชน โฮงเฮยน, เฮยนฮ, ฮวม

“ช” เปลยนเปน “ซ” เชน ซมซน, ใซ

อธบายศพท

34 ธรรมไมล เรอง I ภาพ : ภาณวฒน จตตวฒการ

แมโขง

ทรพยากรถกทำาลาย

นำาโขงกำาลงจะหายไป

แตไมรวาอะไรถกทำาลาย

นำาใจถงแหงดวย

36 hidden tips เรอง : กองบรรณาธการ I ภาพประกอบ : เพลง

ทานอนนนสำาคญไฉน

การนอนเปนสงทเราทกคนจำาเปนตองทำาเพอพกผอนรางกายทเหนดเหนอยจากกจกรรมตางๆ ทผานเขามาในชวต ซงบางคนกหลบนอยแตมแรง กลบกนเสยอกบางคนหลบทงวนแลวยงบนวางวงตอไดทงวน แตไมวาใครจะนอนนานแคไหนอยางไรกตาม เคยสงเกตบางไหมวาโดยปกตใครนอนกนทาไหนอยางไร ซงพระพทธเจาเคยจำาแนกการนอนไวเปน 4 ลกษณะคอ 1. การนอนแบบผเสพกาม(กามโภคเสยยา) เปนการนอนแบบตะแคงซาย ซงทางการแพทยบอกวาอาจจะทำาใหขาชาและอาหารยอยไมหมดได เนองจากอวยวะบางสวนไปกดทบเสนเลอด 2. การนอนแบบเปรต (เปตเสยยา) หรอการนอนแบบคนตาย คอการนอนหงาย เพราะศพมเลอดนอย มกระดกทขดกน แตในทางการแพทยกลบบอกวา จะเปนทานอนทไมเบยดเบยนสขภาพ เพราะการนอนแบบนจะทำาใหหลงไมถกกดทบ 3. การนอนแบบราชสห (สหเสยยา) เปนการนอน

ตะแคงขวา สองแขนวางไวหนนหว สองขาวางสลบใหเหลอมกน เปนทาทพรอมจะตนไปทำากจไดทกเวลา เพราะทานอนทำาใหกระฉบกระเฉง ไมงวเงย ทางการแพทยบอกวาจะทำาใหหวใจเตนสะดวก ชวยระบบยอยและยงชวยบรรเทาอาการปวดหลงอกดวย 4. การนอนแบบพระพทธเจา (ตถาคตเสยยา) เปนการนอนโดยเขาฌาณ 4 เปนการพกกายพกจตไปในตว เพราะสตวอนถงจะนอนอยางไรใจกยงปรงแตงอยด แตการอยในฌาณจะทำาใหรางกายและจตใจพกอยางเตมท แตในบางคนคนหนงอาจจะนอนไดหลายทาเปลยนไปเปลยนมา อาจจะเปนไดวาเปนเปรตบาง เสพกามบาง มอำานาจบาง สลบกนไป ฉะนนใครอยากรวาตวเองนอนแบบไหน ควรปรบลกษณะอยางไร กลองตงกลองถายคลปตวเองในขณะนอนหลบดกไดนะ หลงจากดคลปของตวเองแลวจะทำาอยางไรตอไปกตดสนกนเอาเอง

38 ผาเหลองเปอนยม ภาคพเศษ ตอนเณรนอยนกสบ เรอง : กตตเมธ I ภาพประกอบ : บคลกลงปา bookalicloongpa@gmail.com

คดท ๑๖ : “สบจากความเชอ”

39ความเชอท ๑ ผาแพรหลากสถกนำามาผกมดเขาดวยกน เพอประดบตนไมอายหลายรอยป ตามคำาบอกเลาของหลวงตาทจำาพรรษาวดนมานานมกจะพดเสมอวา “ตนไมตนนนาจะเกดขนพรอมๆ กบสรางวดเลยทเดยว ซงไมนาตำากวารอยปมาแลว” และไมมใครแยงแกได เพราะสวนใหญไมมพระภกษสามเณรคนไหนเกดกอนแกสกคน แตกมบางทเกดขอสงสยจงถามขน “หลวงตาเขาเอาผามาผกทำาไมครบ” ซงคนถามกไมใชใครอน นนคอสามเณรนอย “กเปนความเชอของเขา เหนเขาบอกวามาบนไว เลยเอาผาสมาผกแกบน” หลวงตาอธบาย “ขอแลวไดจรงๆ หรอครบ อยางนนคราวหนาผมจะไดบนบาง” สามเณรปยสงสย “กถาเชอกได หรอบญบารมดพอกนาจะไดนา” หลวงตาอธบาย “แลวคำาสอนนมาจากไหนครบ” สามเณรนอยถามตอ “กคนโบราณเขาทำากนมาเรยกวาอธษฐานจตกได คอปรารถนาสงทดงาม แตเอาผามาผกนนาจะเปนการแสดงความเคารพกนมากกวานะ แมพระพทธเจากสอนวาคนจะขามทกขไดดวยศรทธา ถาเณรเชอแลวนำาไปสการทำาความดความเชอนนกด อยางเชอผใหญทใหเราทำาด สภาษตเขากวาไวเดนตามผใหญหมาไมกด เคยไดยนไหม” หลวงตาอธบายตอ สามเณรปยไดยนประโยคนเขาจงรบพดทนท “ไดยนครบ เรวๆ นเลย” “เปนยงไง” หลวงตาสงสย “กเมอวนกอนผมเดนบณฑบาตกบพระอาจารยแกว กไปเจอหมายนแยกเขยวใส พระอาจารยกพดอยางนเดนตามผใหญหมาไมกดหรอก แตพอพระอาจารยเดนนำาหนาไป หมากวงมากดผมซะสบงเปนรเลย สงสยเดนตามผใหญหมาไมกดผใหญมากดเดกแทนละซ” สามเณรชใหดรทสบงเปนหลกฐาน “ออ สงสยหมาจรจด ไมมเจาของแนๆ” สามเณรนอยอธบายแทน “ทำาไมเณรรละวามนไมมเจาของละครบ” “อาว กหมาจรจดนะไมมการศกษาหรอก เลยไมเคยเรยนสภาษตโบราณมา เหนใครกกดหมดละ จรงไหมละ” สามเณรนอยอธบายขณะทหลวงตากพยกหนาในความฉลาดพดของสามเณร

ความเชอท ๒ “จรงหรอเปลาเณรปย ทวาถาเราคดถงใครมากๆ เขาจะรสกไดอยางเดยวกน” สามเณรปยถามขน “เณรเอามาจากไหน” สามเณรนอยสงสย “กวนกอนมโยมใสบาตรบอกวาไมคอยเหนเณรบณฑบาตผานมาทางนเลย เลยบนกบคนในบานทกวน จนเมอเชาผมเดนไปทางนนพอด โยมกดใจมากเลยเลาเรองนใหฟง และบอกวานไมใชครงแรกนะ ครงกอนเวลาบนคดถงใครอยางนเขากจะมาหาเลย เชอไหมละวาถาคดถงใครแลวเขาจะมาหา” สามเณรปยทำาทาขนลกประกอบ “นาขนลกมากกวานะผมวา คดถงกนแลวมาหาน เหมอนผเลย หรอผเหมอนปย” สามเณรนอยหวเราะแลวพดตอ “ผมวาเรองนนไมเทาไร แตผมนซนาเชอกวา คอถาผมอยากกนอะไรแคนกกไดกนแลว และลองพสจนมาหลายครงแลว” สามเณรปยโนมตวเขามาดวยความอยากร “อยางผมนกอยากกนกลวยแขก พระอาจารยกมายนแบงใหบอกโยมเอามาถวาย วนกอนรอนมากอยากฉนเปปซ ไมรโยมทไหนเดนมาถวายอก และเรองนไมมทางเปนไปไดแน คอวนกอนเดนไปเหนผดไทย แตเขาจะขายกนตอนกลางคน เราคงไมมทางไดกนใชไหม” สามเณรนอยถามขน สามเณรปยไดแตพยกหนา “แตเมอวานโยมมาทำาถวายทงวดเลยเหนไหม นาเชอไหมละอยางน” “แลวมทอยากกนแลวไมสำาเรจไหม” สามเณรปยถาม “ไมมหรอก แตลาสดยงกวานนอก คอไมไดอยากกนหรอก แคผมนงอานขาววาเขาฆาไกทงเพราะเปนโรค แลวเกดเสยดายถามาถวายนะจะฉนใหหมดเลย” สามเณรนอยทำาทาไมอยากเลา “แลวเกดอะไรขน” เณรปยพยายามซกตอ“โยมในตลาดกเอาไกมาทอดถวายเลย เขาบอกไกไมมใครซอกนเลยชวงน เลยถวายพระเณรดกวาไดบญและไมเสยของดวย แตไมรวาโยมอยากถวายจรง หรออยากใหพระเณรพสจนวากนแลวไมเปนไรกไมร เพราะพอคนรวาพระเณรฉนแลวไมเปนไรอาจมคนกลบมาซอกได” สามเณรนอยพดตอ “พระอาจารยวา เรองนเปนเรองบญบารมทสงสมมานะเณร ถาเราสงสมมาทางน ทำาทานมาเยอะกไดผลแหงทานนน แตถาใครไมเคยใหเลยกอยานกวาจะไดรบผลจากใครเลยเชนกน” พระอาจารยอธบายตอหลงจากฟงอยนาน “ถาอยางนนกคงจะจรงละครบวา ผมอาจทำาบญมาเรองทาน แตคงไมมบญเรองนอนแนๆ เลยครบ” “ทำาไมละเณร” สามเณรปยถามขน “กเวลาผมจะนอนทไรกงานเขาทกทเลย ไมถกปลกกฝนวานอนไมหลบนะซ” สามเณรนอยตอบดวยใบหนาสลดทนตา

40

8 -16 ตลาคม 2554

ปฏบตธรรมวนออกพรรษาทวดสนนทนาราม

ในวนออกพรรษาซงเปนวนสำาคญวนหนงของพทธศาสนา วดสนนทวนารามขอเชญ

พทธศาสนกชนรวมทำาบญปฏบตธรรม และทอดกฐนสามคค เพอเปนปจจยในการกอสราง

อาคารอเนกประสงค โดยจะมการอบรมปฏบตธรรม อานาปานสตภาวนา ในระหวางวนท 8 -16

ตลาคม 2554 ซงนบเปนครงท 100 นบตงแตเรมโครงการครงแรกเมอเดอนตลาคม พ.ศ.2539

และจะมพธทอดกฐนสามคคในวนสดทายของการปฏบตธรรม

21 – 25 ตลาคม 2554

ทำามาหาธรรม บรรทดแรก พกรอนไปพบธรรม

เครอขายอาสาอสระ โรงบมอารมณสข (Happy seeds together) ขอชกชวน

ผทสนใจมารวมปฏบตธรรม ณ วดหวยกวนาราม บานหวยก ตำาบลหวยโรง 

อำาเภอรองกวาง จงหวดแพร เพอนำาธรรมมาทำาสข ธรรมะทไมมงเนนเพยง

การนงหรอปฏบต แตปลกฝงใหผเขารวมนำาธรรมะไปใชในชวตประจำาวน

อยางมความสข รวมถงรวมกนพฒนาชมชนรอบๆ บรเวณวดทอาสาไดไป

ปฏบตธรรม ปรบภมทศรอบๆ บรเวณวด สนใจตดตอสอบถามไดท e-mail:

sunday2309@hotmail.com รบสมครทางอเมลเทานน!

16 -18 ตลาคม 2554

อาสาสรางหองสมดบานดน ครงท 4

กลมเยาวชนเพาะรก จงหวดอบลราชธาน เชญชวนอาสาสมครมารวม โครงการ 

“อาสาสรางหองสมดบานดน ครงท 4” ท โรงเรยนบานนาผาย ต.โนนรง อ.เขอนใน 

จ.อบลราชธาน เพอสรางหองสมดบานดนใหกบโรงเรยน และเผยแพร ขยาย

ภมปญญาการสรางบานดนไปสชนบท ใหชาวบานมาเรยนรรวมกน และสามารถ

สรางบานดนไดดวยตวเอง รวมถงมอบอปกรณการเรยนการกฬาและทนอาหาร

กลางวนใหกบนกเรยนทขาดแคลน สนใจตดตอสอบถามไดท กลมเยาวชนเพาะรก

จงหวดอบลราชธาน คณนอย 089-0234037 หรอ คณหนม 089-6489037

รบบรจาควกผมไมใชแลว

ศนยมะเรง รวมกบศนยใหยาเคมบำาบด โรงพยาบาลสงขลานครนทร ขอเชญผมวกผมทไมใชแลว

ทงหญงและชาย รวมบรจาค “วกผม” ในโครงการธนาคารวกผม เพอผปวยมะเรงทผมรวงในระหวาง

รบการรกษาดวยยาเคมบำาบด โดยผปวยหมนเวยนกนใชในระหวางทผมรวง เมอผมงอกขนใหมยาว

ระดบหนงแลวจะนำาสงคนธนาคารวกผม เพอใหผปวยทานอนๆ ไดใชตอไป สนใจตดตอสอบถามไดท

ศนยใหยาเคมบำาบด โรงพยาบาลสงขลานครนทร โทร. 074-451785 -21

168Time for ทำา เรอง : กองบรรณาธการ

BACK ISSUE

XXX

XXX

XX

XX

XX

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10

11 12 13 14 15

เชยงใหมrabbithood studio

happy hut 1

happy hut 2

รานก

Sweets

Salad Concept

แกวกอ

Café de Nimman

คณเชญ

มาลาเต

Seescepe

iberry

Minimal Gallery

Hatena

ราชดำาเนน

คณนายตนสาย

สวนนม(นมมาน)

Toast House

บะเกา

หมา อน ซอย

กาแฟสถาน

hub 53

รานวนวาน

กาแฟโสด

กนเสน

สวนนม (หนา มช.)

Nova

รานหนงสอดวงกมล

รานหนงสอสรวงศ

พนธทพย

Bangkok Airway

(ศรดอนชย)

รานอาหารครวปาศร

รานอาหารโปงแยงแองดอย

หอพกนครพงคลอดจ

ธนาคารกรงไทย จำากด (มหาชน)

ถ.ชางเผอก

ธนาคารกรงไทย จำากด

(มหาชน) แมรม

ฝายเบเกอร (ไลเซยม)

Kru Club

Lyceum

สถาบนบณฑตวทยา

รานอาหาร 32 กม.

รานกาแฟ วาว (แมสา)

รานกาแฟ วาว

(four seasons)

รานกาแฟ วาว (แมโจ)

รานกาแฟ ดอยชาง

(แมรม)

รมปง super market

(กาดรวมโชค)

หองสมดทกคณะใน มช.

รตกา คลนก

รานแชรบค แมรม

Annie Beauty

(ศรมงคลาจารย)

Bon Café ชางคลาน

สนามบนเชยงใหม

วดพระธาตดอยสะเกด

รานเลา

Little cook cafe

สถานวทยแมรมเรดโอ

เชยงรายรานเกาเหลาเลอดหม เจสหรส

รานเครองปนดนเผา ดอยดนแดง

หองสมดมหาวทยาลยแมฟาหลวง

Café Hub

วทยาลยเทคนค เชยงราย

กรงเทพฯรานกาแฟ คาเฟ ดโอโร (กรงเทพ)

หองสมดมหาวทยาลยธรรมศาสตร

หอสมดปวย องภากรณ

หองสมด มหาวทยาลยศลปากร

วดญาณเวศกวน

SwedenThe Royal Thai Embassy,StockKhoim

Thai Studies Association

สามารถรบหนงสอมมไดท

สามารถตดตอรบหนงสอมมฉบบยอนหลงไดทมลนธหยดธรรม 083-5169-888 หรอprataa@

dhamm

adrops.org

42 ธรรมะ(อก)บท เรอง : ธรรมรตา I ภาพประกอบ : Pare ID

เลอกดยอมไดด

ในสภาแหงกบเงยบงนลงอกครง หลงจากถกเถยงกนเรองผนำาคนใหมจนเกอบจะวางมวยกน ดทประธานสภาทกทวงขนกอนพรอมทงกระตนเตอนเมอครงอดตอนยาวไกล แตกเหมอนอยในใจกบทกตวถงโศกนาฏกรรมแหงความสญเสยและชำาใจ เรองราวทถกคนอนเลาขานปนเสยดสเกยวกบ “กบเลอกนาย” “ขาจะขอทบทวนวนเกาใหทานทงหลายไดฟง เมอครงทบรรพบรษของเรานนยกยองผดผผดตว ทำาใหเสยทใหกบนกกระยางเจาเลห มาวนนประวตศาสตรจะตองไมซำารอย เพราะหวใจขาคงแหลกสลายหากตองมาเหนผองเพอนพนองตองบาดเจบลมตายกนอก” เสยงประธานเฒากลาวตอทประชม เสยงงมงำาดงอยอออง แตละฝายเรมปรกษาหารอกน ขณะทประธานนงดอยนงๆ เพอใหโอกาสสมาชกสภากบทกๆ พรรค ไดทบทวนจดยนของฝายตนบาง อาจเปนแนวทางทออกจะประนอมมากหนอย แตถามนจะชวยใหขนตอนของการแตงตงผนำาสำาเรจได กเปนเรองทด ในอกฝากหนงคอประชากรกบเกดความกระวนกระวายจนจะโกลาหล หลงจากทโทรภาพดบไปจากจอภาพกานบว

เพราะถกตดสายบวทำาใหสญญาณภาพถายทอดสดการประชมสภากบหายไป ดทไมกนาทกมภาพปรากฏขนแตยงเปนเพยงภาพสดอกบวลอยไปลอยมา ทนททภาพตดมาสหองประชมอกครงและไดเหนสมาชกสภานงกนประจำาตำาแหนงเพอทจะดำาเนนการเลอกผนำาตอไป เสยงโหรองดใจกดงขนทวทงบง ใบบวเกดการสนไหวทำาใหรวามหาประชาชนกบใหความหวงกบการเปลยนแปลงครงนมาก หลงจากตองทนอดอดกบรฐบาลกบเกาทเอาแตเลาความหลง ฟงเสยงแมงหว กบไลตแมลงปอ และกทาตอยเขยดตะปาด แลวกปลอยใหพวกเขากลายเปนกบเหงานงเศราบนใบบวมานาน เสยงทานประธานดงกองขนมาอกครงเมอเหนกบทกตวพรอมแลว “ขาขอกลาวอะไรเปนแงคดอกสกนดหนง กอนททานทงหลายจะออกเสยง มวาชายหรอหญงททานกำาลงจะออกเสยงเลอกมาน ขาขอใหมคณสมบตดงนเปนสำาคญ” “ปญญวา พทธสมปนโน วธานวธโกวโท กาลญญ สมยญญ จ ส ราชวต วเส คนมปญญา ประกอบดวยความร ฉลาดในวธจดการงาน รจกกาล รจกสมย จงควรเขารบราชการ”

มลนธหยดธรรม ดำาเนนการรวมกนระหวางพระและฆราวาสในการสรางสรรคใหสงคมเกดความดงามโดยการใชธรรมะในการกลอมเกลาจตผานกจกรรม การสรางเสรมจตอาสา สรางเครอขายอาสาสมครชมชนใหตระหนกถงการอยรวมกน

อยางเกอกลเออเฟอเผอแผ มจตใจเมตตาตอเพอนมนษยดวยกน อกทงการจดคายคณธรรมตามสถานศกษาตางๆ ทณฑสถาน และชมชนทสนใจ เพอใหเยาวชนและชมชนไดถายทอดตอไปยงคนรอบขาง

ไมเพยงเทานน ทางมลนธหยดธรรมยงดำาเนนงานในเรองของการจดอบรมกรรมฐานและปฏบตธรรม สำาหรบผสนใจ เพอสขภาวะของบคคลและองครวม อกทงการสรางสรรคสอธรรมะในรปแบบตางๆ รวมทงนตยสารททานถออยน เพอทจะได

ถายทอดและเผยแผธรรมะออกไปในวงกวาง

ทงน ในทกกจกรรมททางมลนธไดดำาเนนการ รวมทงสอตางๆททางมลนธไดจดทำาและเผยแพรเปนไปเพอการสาธารณะกศลโดยไมคดคาใชจายใดๆทงสนจากผเขารวมกจกรรม ทางมนธดำาเนนกจกรรมผานนำาใจของทานผมจตศรทธา ทหวงจะให

สงคมของเราเกดความดงาม ทานผมจตศรทธาทานใดตองการสนบสนนการทำางานของมลนธ และรวมเครอขายหยดธรรมสามารถตดตอไดท prataa@dhammadrops.org กรณประสงคสนบสนนทนในการดำาเนนกจการของมลนธ

สามารถสนบสนนไดโดยการโอนเงนมาท ...

มลนธหยดธรรม

ชอบญช มลนธหยดธรรม

ธนาคารไทยพาณชย

สาขามหาวทยาลยเชยงใหม หมายเลขบญช 667-2-69064-3

ธนาคารกสกรไทย

สาขายอยมหาวทยาลยเชยงใหม หมายเลขบญช 557-2-03369-6

โปรดแจงการสนบสนนโดยการสงหลกฐานการโอนเงนมาทโทร 085-995-9951 หรอ prataa@dhammadrops.org เพอททางมลนธสามารถออกโมทนาบตรไดถกตอง